Elementy kognitywistycznej koncepcji słyszenia
|
|
- Józef Edward Wójtowicz
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Elementy kognitywistycznej koncepcji słyszenia Andrzej Klawiter 1 Co można zobaczyć, a co można usłyszeć? Zestawmy dwie wypowiedzi: oraz Widzę szybko oddalająca się kobietę w szpilkach Słyszę szybko oddalającą się kobietę w szpilkach. Komunikują one ten sam stan rzeczy tyle, że w pierwszym przypadku jest on stwierdzony w oparciu o spostrzeżenie wzrokowe, natomiast w drugim - w oparciu o spostrzeżenie słuchowe. To, że wzrok dostarcza informacji o poruszającym się obiekcie jest dla nas naturalne. Z zupełnie inną sytuacją mamy do czynienia kiedy podejmiemy analizę raportu słuchowego. Dominujące obecnie w nauce o słyszeniu przekonania nie pozwalają przyjąć, iż mówienie o słyszeniu oddalającej się kobiety na szpilkach jest raportem z percepcji słuchowej. Zgodnie z powszechnie przyjmowanym w tej nauce stanowiskiem tym, co słyszymy są dźwięki. Zwolennik naukowego ujęcia słyszenia twierdzić będzie, że spotykanych w mowie potocznej zwrotów o słyszeniu nadjeżdżającego samochodu, człapiącego tłuściocha, czy otwieranych drzwi nie należy brać dosłownie. W najlepszym razie, moją one dla niego charakter skrótu myślowego, polegającego na tym, że zakomunikowany zostaje ostateczny efekt złożonego procesu poznawczego, w którym samo przetwarzanie informacji czysto słuchowej stanowi jedynie jeden z wcześniejszych etapów tego procesu. Zauważmy, że badacze widzenia, w odróżnieniu od swoich kolegów zajmujących się słyszeniem, niechętnie korzystają z koła ratunkowego, jakim jest przywoływanie hipotetycznych wyższych procesów poznawczych po to, aby zaliczyć do nich to, czego aktualnie nie potrafią wyjaśnić poprzez odwołanie się do przetwarzania danych wzrokowych. Strategia badaczy widzenia polega na przyjęciu, że to odpowiednia obróbka danych wzrokowych pozwala na wydobycie z nich informacji, która prima facie jawi się jako wytwór wyższych czynności poznawczych. Natomiast zwolennicy klasycznego ujęcia słyszenia są pod tak przemożnym wpływem 1
2 poglądu, że tym, co słyszymy są dźwięki, iż nawet nie podejmują prób przekonania się, czy system słuchowy potrafi (przynajmniej niekiedy) dostarczyć takiej samej informacji jak ta, jaką zdobywamy posługując się wzrokiem. Uważam, że ograniczanie się do ustalania jak przebiega identyfikowanie dźwięków na podstawie ich cech i jak rozpoznawane są sceny słuchowe wskazuje na błędne rozpoznanie samej natury procesu percepcji słuchowej. Jeśli uznamy, że słyszenie polega na rozpoznawaniu struktur dźwiękowych, to stajemy przed koniecznością wyjaśnienia na czym polega przyporządkowywanie owych rozpoznanych świadomie struktur dźwiękowych przedmiotom, które musiały zostać zidentyfikowane w oparciu o pozasłuchowe struktury poznawcze. Pojmowanie słyszenia, jako rozpoznawania własności fali akustycznej, docierającej do uszu słuchacza prowadzi do całego szeregu trudności. Krytykę takiego podejścia przedstawiłem w artykule O słyszeniu przedmiotów" (Klawiter, 1999). Stawiam w nim tezę, że tradycyjne podejście do słyszenia oparte jest na dogmacie psychoakustycznym, czyli poglądzie, że wyczerpujaca charakterystyka słyszenia polega na wyjaśnieniu, na czym polega proces odbierania i przetwarzania drgań akustycznych na doznania (wrażenia) dźwiękowe (Klawiter, 1999, s. 331). To właśnie ten dogmat sprawia, że badania nad słyszeniem, które od końca lat dwudziestych do początku lat sześćdziesiątych dwudziestego wieku niejednokrotnie wyprzedzały i inspirowały badania widzenia (Jules, 1994, s. 179 i n.) są w chwili obecnej zdecydowanie zapóźnione w stosunku do tych ostatnich. Uważam, że nauka o słyszeniu może wiele zyskać czerpiąc inspiracje z propozycji teoretycznych oraz z projektów eksperymentalnych, które pchnęły naprzód wiedzę o widzeniu. Z tego rodzaju inspiracji korzystam także w niniejszej propozycji. Przyjmuję, że słyszenie, podobnie jak widzenie, służy do zdobycia informacji o obiektach z otoczenia. Tak, jak nie widzimy fali świetlnej, lecz przedmioty, które dostrzegamy dzięki informacji wydobytej z niosącej ją fali świetlnej, tak samo nie słyszymy fali akustycznej, lecz przedmioty, które rozpoznajemy dzięki informacji uzyskanej z niosącej ją fali akustycznej. Takie ujęcie słyszenia sprawia, że okazuje się ono znacznie bardziej złożonym i wyrafinowanym poznawczo procesem niż wyobrażają to sobie zwolennicy jego tradycyjnego pojmowania. Zadanie przed jakim stoi nauka o słyszeniu można wstępnie sformułować następująco: Nauka o słyszeniu wyjaśnia jak system słuchowy wydobywa z docierających do organizmu fal akustycznych informację o własnościach znajdujących się w jego otoczeniu przedmiotów. Mówiąc swobodnie, zadaniem nauki o słyszeniu jest dostarczenie wyjaśnienia jak to się dzieje, że mając do dyspozycji samą tylko warstwę dźwiękową potrafimy z niej sprawnie odczytać co dzieje się wokół nas. 2 Słyszenie a słuchanie Wydawać by się mogło, że uproszczenia w pojmowaniu percepcji słuchowej dadzą się przezwyciężyć stosunkowo łatwo, bo przecież nawet w języku potocznym posługujemy się dwoma różnymi słowami 2
3 na oznaczenie odmiennych procesów poznawczych. Mówimy mianowicie o słyszeniu i o słuchaniu. Choć - jak to zwykle z wyrażeniami języka potocznego bywa - odróżnienie między słyszeniem a słuchaniem jest chwiejne i wiele w nim niekonsekwencji, to jednak stosunkowo łatwo uchwycić można intuicje znaczeniowe, które zdają się trafnie odzwierciedlać różnicę pomiędzy procesem przetwarzania informacji czysto słuchowej, czyli słyszeniem, a procesem wzbogacania uzyskanych w ten sposób danych o treści pozasłuchowe, czyli słuchaniem właśnie. Odmienność tę ilustrują choćby wypowiedzi: Lech nie słyszał wykładu (bo wykładowca mówił zbyt cicho) i Lech nie słuchał wykładu (bo jego uwaga zaprzatnięta była czym innym, np. starał się ustalić, o czym rozmawiają siedzący obok niego koledzy albo rozwiązywał krzyżówkę). Nie należy jednak wyciągać zbyt daleko idących wniosków ze sposobów, w jaki w języku potocznym używa się słów słyszeć i słuchać. Trudno też opierać się na intuicjach znaczeniowych zaczerpniętych z języka potocznego i w oparciu o nie tworzyć koncepcję funkcjonowania systemu słuchowego. Nawet gdyby w odróżnieniu między słyszeć a słuchać tkwiło racjonalne jądro to i tak nabierze ono wyraźnego sensu dopiero wtedy, kiedy wypracowane zostaną idee teoretyczne, pozwalające na opis procesu percepcji słuchowej jako mechanizmu służącego do identyfikowania obiektów znajdujących się w otoczeniu w oparciu o ich dźwiękowe charakterystyki. Uważam, że daleko nam jeszcze do koncepcji integrującej tego rodzaju idee w pełną teorię słyszenia. Jednak już obecnie można pokusić się o sformułowanie kilku podstawowych idei, na których koncepcja taka powinna być oparta. Można też zaproponować wstępny szkic takiej koncepcji. 3 Ekologiczne a kognitywistyczne podejście do słyszenia Odpowiedź na pytanie Na czym polega słyszenie? nie jest prosta. Najpierw ustalić należy co słyszymy. Następnie, opisać proces, który prowadzi do pojawienia się perceptu słuchowego. Zwolennicy podejścia tradycyjnego będą twierdzić, że słyszymy dźwięki. Natomiast zwolennicy psychologii ekologicznej Gibsona odpowiedzą najpewniej, że słyszymy przedmioty. Odpowiedź tych drugich jest zbieżna z teza formułowaną poniżej. Jednak stwierdzenie, iż słyszymy przedmioty w ekologicznej koncepcji słyszenia rozumiane jest specyficznie. W psychologii ekologicznej teza, że słyszenie polega na rozpoznawaniu cech przedmiotów znajdujących się w otoczeniu jest naturalną specyfikacją ogólnej charakterystyki percepcji zaproponowanej przez Gibsona (1966). Przyjmuje się w niej, że aktywność percepcyjna organizmu polega na wydobywaniu z otoczenia tych informacji o obiektach i ich cechach, które są istotne dla przetrwania tego organizmu. Informacja ta obecna jest w otoczeniu w postaci gotowych ofert (affordances), odsłaniających użyteczność danego przedmiotu dla perceptora. Informacja ta jest już ustrukturowana, a więc perceptor nie potrzebuje jej przetwarzać, jedynie wybiera spośród ofert tę, która dopasowana jest do cech jego własnego ciała. Ta sama oferta może być przenoszona za pośrednictwem różnych mediów, nie ma więc większego znaczenia, czy medium tym jest fala świetlna (tzw. światło otoczeniowe) czy też fala akustyczna. Owa postulowana w psychologii ekologicznej substytutywność modalności percepcyjnych sprawia, iż jej zwolennicy mogą utrzymywać, że słuch jest równie dobrym źródłem informacji o przedmiotach jak wzrok. Aby 3
4 nie była to tylko czcza deklaracja należałoby wykazać, że słuch rzeczywiście dostarcza informacji o przedmiotach. Podejmowane do tej pory starania są zaledwie pierwszymi krokami na tej drodze. Bodaj najczęściej przywoływane są propozycje Williama Gavera (1993a, 1993b), który koncentruje się na badaniu tzw. słuchania zwyczajnego (everyday listening) w odróżnieniu od słuchania muzycznego (musical listening) (Gaver, 1993a). Podejście reprezentowane przez niego, a także przez następców Gibsona (Carello, Wagman, Turvey, w druku) oparte jest na założeniu, że możliwe są dwa, zupełnie niezależne sposoby słuchania. Pierwszy koncentruje się na wydobywaniu cech percypowanego materiału dźwiękowego (słuchanie muzyczne), drugi natomiast - na rozpoznawaniu cech zdarzeń, których wystąpienie ów materiał dźwiękowy wytworzyło. A zatem, to nastawienie słuchacza decyduje o tym, czy słyszy on zdarzenia, a więc oddaje się słuchaniu zwyczajnemu, czy też decydując się na słuchanie muzyczne identyfikuje on dźwięki ze względu na ich barwę, wysokość i głośność. Podejście takie zakłada, że słuchacz może swobodnie przełączać się z jednego typu słuchania na drugi decydując każdorazowo, czy koncentrować się na cechach struktury dźwiękowej, czy na cechach tego, co strukturę tę wytworzyło, a co nazywane jest źródłem dźwięku. Twierdząc, że słyszymy przedmioty zwolennicy ekologicznego ujęcia słyszenia de facto porzucają dogmat psychoakustyczny, a więc wykraczaja poza klasyczną koncepcję percepcji słuchowej. Jednak krok, jaki stawiają jest zbyt zamszysty. Ekologiczne podejście do słyszenia nie pozwala bowiem wyjaśnić jak informacja o przedmiocie zakodowana jest w sygnale akustycznym. Zgodnie z ogólnymi założeniami psychologii ekologicznej słuchowy system percepcyjny nie musi przetwarzać informacji tak, aby z cech sygnału akustycznego wydobyte zostały cechy przedmiotu, który ów sygnał wytworzył. Ta informacja czeka już w otoczeniu na to, aby zostać zeń pobrana. Gibsoniści pomijają zatem to, co stanowi zasadniczą funkcję każdego systemu percepcyjnego. A funkcją tą jest zdobywanie informacji o tym, co jest na zewnątrz na podstawie sygnałów docierających bezpośrednio do odpowiednich organów zmysłowych. Kwestionując pogląd, iż informacja o przedmiocie wydobywana jest z akustycznej charakterystyki sygnału traca szansę na wyjaśnienie jak działa słuchowy system percepcyjny. Aby zrozumieć na czym polega słyszenie należy najpierw ustalić zasady regulujące działanie systemu słuchowego, następnie - w oparciu o te zasady - odtworzyć zasadnicze stadia procesu przetwarzania informacji słuchowej. Uważam, iż w realizacji tego zadania bardziej pomocne są inspiracje płynące z teorii widzenia Davida Marr a (1982) niż ogólne założenia psychologii ekologicznej Gibsona. Poprzestanę tu na sformułowaniu tych zasad oraz wymienieniu stadiów przetwarzania informacji słuchowej. Ich bliższą charakterystykę przedstawię w trakcie wykładu. 4 Zasady funkcjonowania słuchowego systemu percepcyjnego Kognitywistyczne ujęcie słyszenia opiera się na zasadach, które sformułować można następująco: Zasada funkcjonowania jak słuchowiec: słuch umożliwia pozyskiwanie informacji o cechach obiektów znajdujących się w otoczeniu równie dobrze jak inne modalności percepcyjne 4
5 Zasada ta pozwala na badanie działania systemu słuchowego w niezkłóconej postaci, a więc w warunkach, w których pomija się interakcje z innymi systemami percepcyjnymi. Zasada tworzenia słuchowego wizerunku przedmiotu: nośnikiem informacji o przedmiocie jest sygnał akustyczny wytworzony w trakcie jego ruchu. Struktura tego sygnału, tzw. charakterystyka akustyczna stanowi podstawę dla słuchowego wizerunku przedmiotu. Zasada ta stwierdza, że słuch, podobnie jak wzrok, dostarcza nam pewnej bazowej charakterystyki przedmiotu. Podczas kiedy w przypadku widzenia na charakterystykę tę składają się zwykle informacje o kształcie, wielkości i barwie przedmiotu, to w przypadku słyszenia są to przede wszystkim informacje o jego ruchu, stanowiące swoisty ruchowy wizerunek przedmiotu. Pozwalają one ustalić, czy przedmiot zbliża się, czy oddala, z jaką prędkością się porusza, itp. Idea hierarchicznej organizacji informacji słuchowej: wydobycie cech przedmiotu z jego charakterystyki akustycznej wymaga wielopoziomowego procesu przetwarzania informacji Zasada ta (wzorowana na Marr a podejściu do widzenia) głosi, iż odtworzenie słuchowego wizerunku przedmiotu odbywa się w drodze wieloetapowego przetwarzania informacji słuchowej. Informacji tej nie da się uzyskać za jednym zamachem. 5 Stadia percepcji słuchowej Nawiązując do teorii widzenia Marr a (1982) proponuję, aby przyjąć, że słyszenie naturalne (pomijam tu specjalne przypadki, jakimi są słyszenie mowy i muzyki) przebiega na trzech, realizowanych kolejno, poziomach. Są to: słyszenie akustyczne, słyszenie przestrzeni oraz słyszenie przedmiotu. 5.1 Słyszenie akustyczne Słyszenie akustyczne polega na identyfikowaniu akustycznych cech sygnału dźwiękowego. Klasyczne ujęcie słyszenia sprowadza się do przyjęcia, że nie wykracza ono poza ten poziom. To, czego nie da się włączyć do słyszenia akustycznego traktowane jest jako informacja pozasłuchowa. W latach osiemdziesiątych dwudziestego wieku pojwiła się koncepcja tzw. strumieni słuchowych (Bregman, 1990), która w istotny sposób wzbogaciła klasyczne ujęcie słyszenia. Jej uwzględnienie sprawia, iż w obrębie słyszenia akustycznego wyróżnić trzeba dwa poziomy. Pierwszy z nich to słyszenie elementarne, drugi to - zaproponowane przez Bregmana - słyszenie scen słuchowych. 5
6 5.1.1 Słyszenie elementarne Polega ono na identyfikowaniu cech dźwięków, przede wszystkim takich jak: głośność, wysokość, barwa i tzw. subiektywny czas trwania. To, że system słuchowy sprawnie identyfikuje te cechy nie znaczy, że są one świadomie rozpoznawane. Ich identyfikacja niezbędna jest do uchwytywania złożonych struktur akustycznych, które rozpoznawane są jako tzw. sceny słuchowe Słyszenie scen słuchowych U podstaw koncepcji scen słuchowych Bregmana (1990) leży idea, że zasadniczą jednostką słuchową nie jest dźwięk, dający się wyodrębnić w oparciu o czysto fizyczne parametry fali akustycznej, lecz że jest to strumień słuchowy, wyróżniony przez perceptora ze względu na zasady organizacji słuchowego pola percepcyjnego. 5.2 Słyszenie przestrzeni Powyższy opis słyszenia akustycznego jest zbyt wyidealizowany, aby można go było odnieść do realnych organizmów biologicznych. Istotę, która ogranicza się tylko do takiego słyszenia nazwać można słuchowcem jednousznym. Nie potrafi ona np. lokalizować źródeł dźwięku. Aby lokalizować przedmioty w otoczeniu trzeba mieć dwoje uszu. Uwzględnienie tego, prowadzi do wyróżnienia drugiego poziomu przetwarzania informacji słuchowej - słyszenia przestrzeni. Na tym poziomie, system słuchowy oblicza (między innymi w oparciu o różnice w czasie (ITD) oraz natężeniu (IID) sygnału docierającego do jednego i drugiego ucha) odległość oraz położenie źródła dźwięku względem perceptora. Dwoje uszu pełni zatem analogiczną rolę jak dwoje oczu, a słyszenie przestrzeni odpowiada poziomowi dwuipółwymiarowego szkicu z koncepcji Marr a. 5.3 Słyszenie przedmiotów Po zlokalizowaniu źródła dźwięku rozpoczyna się proces ustalania słuchowego wizerunku przedmiotu. Wizerunek ten powstaje na trzecim poziomie przetwarzania informacji słuchowej, a jego rdzeń stanowi ruchowa charakterystyka przedmiotu. Jej rozpoznanie dostarcza informacji o prędkości, przyspieszeniu, kierunku ruchu, a także sposobie poruszania się (toczenie, kroczenie, przesuwanie itp.) przedmiotu. Tę charakterystykę ruchową dopełniają dane o kształcie, masie czy wewnętrznej strukturze słyszanego przedmiotu. Literatura Anderson J., Anderson B. (w druku). (Red.) Moving Image Theory: Ecological Considerations, Southern Illinois Press 6
7 Bregman, A.S. (1990). Auditory Scene Analysis. The Perceptual Organization of Sound, MIT Press, Cambridge Mass. Carello C., Wagman J. B., Turvey T. (w druku) Acoustic Specification of Object Properties w: Anderson J., Anderson B. (w druku) Gaver W. W. (1993a) What in the world do we hear?: An ecological approach to auditory event perception, Ecological Psychology, 5 (1), 1-29 Gaver W. W. (1993b) How de we hear in the world? Explorations in ecological acoustics, Ecological Psychology, 5 (4), Gibson J. J. (1966). The Senses Considered as Perceptual Systems, Boston: Houghton Mifflin Gibson J. J. (1979). The Ecological Approach to Visual perception, Boston: Houghton Mifflin Handel S. (1989). Listening. An Introduction to the Perception of Auditory Events, MIT Press, Cambridge Mass. Jules B. (1994). Dialogues on Perception, MIT Press, Cambridge Mass. Klawiter A. (1999). "O słyszeniu przedmiotów" w: Klawiter, Nowak, Przybysz (1999), s Klawiter A., Nowak L., Przybysz P. (1999). (red.) Umysł a rzeczywistość, Poznańskie Studia z Filozofii Humanistyki, 5 (18), Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań Marr D. (1982). Vision. A Computational Investigation into the Human Representation and Processing of Visual Information, New York, W.H. Freeman 7
Poznawcze znaczenie dźwięku
Poznawcze znaczenie dźwięku Justyna Maculewicz Uniwersytet im. A. Mickiewicza, kognitywistyka (IV rok) akustyka (II rok) e-mail: justynamaculewicz@gmail.com Klasyczne ujęcie słyszenia jako percepcji zdarzeń
Bardziej szczegółowoWstęp do kognitywistyki
Wstęp do kognitywistyki Wykład dziewiąty Główne problemy kognitywistyki Percepcja: słyszenie Andrzej Klawiter http://www.amu.edu.pl/~klawiter klawiter@amu.edu.pl Polowanie puszczyka mszarnego Puszczyk
Bardziej szczegółowoSłyszenie a słuchanie: klasyczne, ekologiczne i kognitywne podejście do słyszenia. III rok reżyserii dźwięku AM_1_2015
Słyszenie a słuchanie: klasyczne, ekologiczne i kognitywne podejście do słyszenia III rok reżyserii dźwięku 5.10.15 AM_1_2015 Plan wykładu Demonstracja Percepcja słuchowa i wzrokowa Słyszenie a słuchanie
Bardziej szczegółowoSłyszenie w środowisku
Słyszenie w środowisku Słyszenie źródeł dźwięków Anna Preis, email: apraton@amu.edu.pl 31.05.2017 PLAN WYSTĄPIENIA Badanie słyszenia dźwięku środowiskowego w podejściu: klasycznym ekologicznym kognitywistycznym
Bardziej szczegółowoGłówne problemy kognitywistyki: Reprezentacja
Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja Wykład 4 Reprezentacja a koncepcje rozszerzonego umysłu i rozszerzonego narzędzia Andrzej Klawiter http://www.amu.edu.pl/~klawiter klawiter@amu.edu.pl Rozszerzone
Bardziej szczegółowoWstęp do kognitywistyki
Wstęp do kognitywistyki Wykład siódmy Główne problemy kognitywistyki Percepcja: widzenie Andrzej Klawiter http://www.amu.edu.pl/~klawiter klawiter@amu.edu.pl Percepcja: wdzięczny temat badań kognitywistycznych
Bardziej szczegółowoSŁYSZEĆ CZŁAPIĄCEGO GRUBASA
Andrzej Klawiter Anna Preis SŁYSZEĆ CZŁAPIĄCEGO GRUBASA o tym, jak posługujemy się słuchem w życiu codziennym Jan Baptysta Grenuille, bohater Pachnidła, rozpoznawał i organizował swój świat kierując się
Bardziej szczegółowoGłówne problemy kognitywistyki: Reprezentacja
Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja Wykład piąty Reprezentacja jako przewodnik w działaniu Andrzej Klawiter http://www.amu.edu.pl/~klawiter klawiter@amu.edu.pl Teoria reprezentacji jako przewodnika
Bardziej szczegółowoSpostrzeganie jako proces kategoryzacji percepcyjnej.
Spostrzeganie jako proces kategoryzacji percepcyjnej. Odbiór informacji przez organizmy żywe przebiega w specyficzny sposób. Zespoły komórek nerwowych nazywanych detektorami cech wykonują kodowanie wybranych
Bardziej szczegółowoNauka o słyszeniu Wykład I Słyszenie akustyczne
Nauka o słyszeniu Wykład I Słyszenie akustyczne Anna Preis, email: apraton@amu.edu.pl 5. 10. 2016 Co Państwo słyszą? Demonstracja Słyszenie a słuchanie Słyszenie naturalne Plan wykładu Percepcja słuchowa
Bardziej szczegółowoProjekt W ś wiecie dź więko w
Projekt W ś wiecie dź więko w Adresaci projektu: uczniowie gimnazjum. Formy i metody pracy: pogadanka wprowadzająca, praca grupowa, metoda projektów. Czas realizacji : 3 tygodnie Cele projektu: Cel główny:
Bardziej szczegółowoNauka o słyszeniu. Wykład I Dźwięk. Anna Preis,
Nauka o słyszeniu Wykład I Dźwięk Anna Preis, email: apraton@amu.edu.pl 7. 10. 2015 Co słyszycie? Plan wykładu Demonstracja Percepcja słuchowa i wzrokowa Słyszenie a słuchanie Natura dźwięku dwie definicje
Bardziej szczegółowoNauka o słyszeniu. Wykład VII. Słyszenie a słuchanie : klasyczne i kognitywne podejście do słyszenia
Nauka o słyszeniu Wykład VII Słyszenie a słuchanie : klasyczne i kognitywne podejście do słyszenia Anna Preis, email: apraton@amu.edu.pl 2. 12. 2015 Słyszenie a słuchanie Czy chciałbyś być głuchy czy niewidomy?
Bardziej szczegółowoPlan wykładu. Prozopagnozja. wrażenie sensoryczne a percepcja. wrażenia sensoryczne i percepcja
Plan wykładu (1) rozróżnienie wrażeń sensorycznych i percepcji Psychologia procesów poznawczych: percepcja, język, myślenie wrażenie sensoryczne a percepcja W 3 dr Łukasz Michalczyk (2) wprowadzenie do
Bardziej szczegółowoSłuchajmy w stereo! Dlaczego lepiej jest używać dwóch aparatów słuchowych zamiast jednego
Słuchajmy w stereo! 8 Dlaczego lepiej jest używać dwóch aparatów słuchowych zamiast jednego 1 Broszura ta jest ósmą z serii broszur firmy Widex poświęconych słuchowi i tematom z nim związanym 2 Słyszeć
Bardziej szczegółowoGłówne problemy kognitywistyki: Reprezentacja
Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja Wykład dziesiąty Hipoteza języka myśli (LOT): źródła i założenia Andrzej Klawiter http://www.amu.edu.pl/~klawiter klawiter@amu.edu.pl Filozoficzne źródła:
Bardziej szczegółowoElementy kognitywistyki III: Modele i architektury poznawcze
Elementy kognitywistyki III: Modele i architektury poznawcze Wykład II: Modele pojęciowe Gwoli przypomnienia: Kroki w modelowaniu kognitywnym: teoretyczne ramy pojęciowe (modele pojęciowe) przeformułowanie
Bardziej szczegółowoGłówne problemy kognitywistyki: Reprezentacja
Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja Wykład 1 Wprowadzenie do problemu reprezentacji Andrzej Klawiter http://www.amu.edu.pl/~klawiter klawiter@amu.edu.pl Pojęcie reprezentacji (1) Słowo 'reprezentacja'
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI Z FIZYKI DLA KLASY III GIMNAZJUM. Temat lekcji: Co wiemy o drganiach i falach mechanicznych powtórzenie wiadomości.
SCENARIUSZ LEKCJI Z FIZYKI DLA KLASY III GIMNAZJUM Temat lekcji: Co wiemy o drganiach i falach mechanicznych powtórzenie wiadomości. Prowadzący: mgr Iwona Rucińska nauczyciel fizyki, INFORMACJE OGÓLNE
Bardziej szczegółowoO SŁYSZENIU PRZEDMIOTÓW 1
Andrzej Klawiter O SŁYSZENIU PRZEDMIOTÓW 1 1 Wprowadzenie: po co organizmowi słuch? Zadaniem niniejszego szkicu, jest próba wykazania, że tworzenie koncepcji słyszenia wymaga rezygnacji z powszechnie przyjętego
Bardziej szczegółowoAkustyka muzyczna. Wykład 1 Wprowadzenie. O muzyce. Elementy muzyki. O dźwięku. dr inż. Przemysław Plaskota
Akustyka muzyczna Wykład 1 Wprowadzenie. O muzyce. Elementy muzyki. O dźwięku. dr inż. Przemysław Plaskota Informacje wstępne Przemysław Plaskota godziny konsultacji miejsce konsultacji p. 604 bud. C-5
Bardziej szczegółowoInformacja. Informacja (łac. informatio przedstawienie, wizerunek; informare kształtować, przedstawiać) zespół wiadomości przyswajanych przez odbiorcę
Multimedia Informacja Informacja (łac. informatio przedstawienie, wizerunek; informare kształtować, przedstawiać) zespół wiadomości przyswajanych przez odbiorcę w procesie komunikacji językowej, wzrokowej
Bardziej szczegółowoReferat: Krytyczne czytanie w polonistycznej edukacji wczesnoszkolnej
Propozycje zintegrowanych programów edukacji zatwierdzone przez Ministra Edukacji Narodowej do użytku szkolnego odpowiadają założeniom uprzednio opracowanej przez MEN Podstawie programowej kształcenia
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO W KLASACH IV - VI
KRYTERIA OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO W KLASACH IV - VI Ocena celująca: uczeń swobodnie operuje strukturami gramatycznymi określonymi w rozkładzie materiału z łatwością buduje spójne zdania proste i
Bardziej szczegółowoSŁOWNICTWO I GRAMATYKA
Wymagania edukacyjne z Języka angielskiego dla klasy III d 1 SŁOWNICTWO I GRAMATYKA -uczeń swobodnie operuje strukturami gramatycznymi określonymi w programie nauczania oraz zna niektóre wykraczające poza
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty
Akademia Młodego Ekonomisty Autoprezentacja sztuka dobrych wystąpień Jak dobrze wypaść przed innymi? Dr Magdalena Daszkiewicz Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 21 listopada 2016 r. Autoprezentacja to
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Talent autoprezentacji Sztuka zaprezentowania własnej osoby Katarzyna Lipska Wyższa Szkoła Ekonomii, Prawa i Nauk Medycznych im. prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach 26
Bardziej szczegółowoEpistemologia. #00 Abstrakty prac. Paweł Łupkowski. Instytut Psychologii UAM
Epistemologia #00 Abstrakty prac Paweł Łupkowski Instytut Psychologii UAM 1 / 13 Abstrakt imię i nazwisko autora, numer indeksu, tytuł pracy, adres e-mail do kontaktu, abstrakt (około 250 słów), zestaw
Bardziej szczegółowoWstęp. Przedmowa. 2o Psychologia rozwoju człowieka 63
Wstęp Przedmowa n 1. Cele, założenia i zastosowanie psychologii 13 1.1. Analiza zachowania i doznawania jako zadanie psychologii 14 1.2. Psychologia jako dziedzina badań 16 1.2.1. Cele badań naukowych
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z języka angielskiego klasy 4-6
klasy - Ocena Gramatyka i słownictwo uczeń swobodnie operuje strukturami gramatycznymi określonymi w rozkładzie z łatwością buduje spójne zdania proste i złożone, poprawne pod względem gramatycznym i logicznym
Bardziej szczegółowoFilozofia, ISE, Wykład V - Filozofia Eleatów.
2011-10-01 Plan wykładu 1 Filozofia Parmenidesa z Elei Ontologia Parmenidesa Epistemologiczny aspekt Parmenidejskiej filozofii 2 3 Ontologia Parmenidesa Epistemologiczny aspekt Parmenidejskiej filozofii
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU. Procesy poznawcze - percepcja i uwaga 1100-Ps1PP-NJ. Wydział Pedagogiki i Psychologii Instytut Psychologii Psychologia
OPIS PRZEDMIOTU Nazwa Kod Procesy poznawcze - percepcja i uwaga 1100-Ps1PP-NJ Poziom kształcenia: Profil: Forma studiów Rok/semestr jednolite studia magisterskie Niestacjonarne I nazwisko koordynatora
Bardziej szczegółowoInteligentne Multimedialne Systemy Uczące
Działanie realizowane w ramach projektu Absolwent informatyki lub matematyki specjalistą na rynku pracy Matematyka i informatyka może i trudne, ale nie nudne Inteligentne Multimedialne Systemy Uczące dr
Bardziej szczegółowoFale akustyczne. Jako lokalne zaburzenie gęstości lub ciśnienia w ośrodkach posiadających gęstość i sprężystość. ciśnienie atmosferyczne
Fale akustyczne Jako lokalne zaburzenie gęstości lub ciśnienia w ośrodkach posiadających gęstość i sprężystość ciśnienie atmosferyczne Fale podłużne poprzeczne długość fali λ = v T T = 1/ f okres fali
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Talent autoprezentacji Sztuka zaprezentowania własnej osoby Dr Magdalena Daszkiewicz Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 18 listopada 2013 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET
Bardziej szczegółowoWnioskowanie bayesowskie
Wnioskowanie bayesowskie W podejściu klasycznym wnioskowanie statystyczne oparte jest wyłącznie na podstawie pobranej próby losowej. Możemy np. estymować punktowo lub przedziałowo nieznane parametry rozkładów,
Bardziej szczegółowoGłówne problemy kognitywistyki: Reprezentacja
Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja Wykład 1 Wprowadzenie do problemu reprezentacji Andrzej Klawiter http://www.amu.edu.pl/~klawiter klawiter@amu.edu.pl Źródło pojęcia reprezentacji Słowo 'reprezentacja'
Bardziej szczegółowoPrezentacja, którą czytacie jest jedynie zbiorem sugestii. Nie zawiera odpowiedzi na pytania wprost. Jeżeli nie wiedzielibyście jak odpowiedzieć na
Prezentacja, którą czytacie jest jedynie zbiorem sugestii. Nie zawiera odpowiedzi na pytania wprost. Jeżeli nie wiedzielibyście jak odpowiedzieć na któreś z pytań, to poniżej macie kierunek w jakim podążać
Bardziej szczegółowoWYNIKI ANKIETY PRZEPROWADZONEJ WŚRÓD UCZESTNIKÓW WARSZTATÓW W DNIACH
WYNIKI ANKIETY PRZEPROWADZONEJ WŚRÓD UCZESTNIKÓW WARSZTATÓW W DNIACH 21-23.02.2017 TYTUŁ ANKIETY: Ankietę Poglądy na temat istoty nauki przeprowadzono wśród uczestników warsztatów Natura nauki i jej powiązania
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania przez ucznia śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych. z przedmiotu etyka
Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania przez ucznia śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z przedmiotu etyka Klasa 5, rok szkolny 2017/2018 dr Grzegorz Rostkowski Odniesienia do podstawy
Bardziej szczegółowoWymagania stawiane pracom dyplomowym realizowanym na kierunku Socjologia
Wymagania stawiane pracom dyplomowym realizowanym na kierunku Socjologia Podstawowa przesłanka wskazująca na konieczność zróżnicowania obu typów prac wynika ze stawianego celu odmiennych umiejętności w
Bardziej szczegółowoINTUICJE. Zespół norm, wzorców, reguł postępowania, które zna każdy naukowiec zajmujący się daną nauką (Bobrowski 1998)
PARADYGMAT INTUICJE Zespół norm, wzorców, reguł postępowania, które zna każdy naukowiec zajmujący się daną nauką (Bobrowski 1998) PIERWSZE UŻYCIA językoznawstwo: Zespół form deklinacyjnych lub koniugacyjnych
Bardziej szczegółowoStruktura spostrzeżeń.
Struktura spostrzeżeń. W psychologii klasycznej istnieją dwie grupy koncepcji opisujacych relacje pomiędzy wrażeniami, a spostrzeżeniami. Można je krótko opisać poprzez pytanie: Co jest ważniejsze - cześć
Bardziej szczegółowoUcieleśnione poznanie
dr Mateusz Hohol Ucieleśnione poznanie zajęcia 4: Ucieleśniona percepcja Jak zwolennik ucieleśnienia podchodzi do percepcji? Biologiczny eksternalizm (Schetz, 2014) to zespół idei w filozofii percpecji;
Bardziej szczegółowoSłownictwo: umiejętność radzenia sobie w codziennych sytuacjach, odpowiedni dobór słownictwa, odpowiedni zakres słownictwa.
język francuski, klasy: 4 6 Zgodnie z WZO, śródroczne i roczne oceny z języka francuskiego w klasach IV VI wyrażone są stopniem w następującej skali: stopień celujący 6, stopień bardzo dobry 5, stopień
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ ZAJĘĆ. Metody kształcenia (wg W. Okonia): dyskusja, eksperyment pokazowy, wykład
Katarzyna Budzanowska SCENARIUSZ ZAJĘĆ Typ szkoły: ponadgimnazjalna Etap kształcenia: IV Rodzaj zajęć: lekcje fizyki Temat zajęć: Aby zagrać tak jak Chopin Cechy fal dźwiękowych Cele kształcenia: 1. Cel
Bardziej szczegółowoFilozofia, Pedagogika, Wykład III - Filozofia archaiczna
Filozofia, Pedagogika, Wykład III - Filozofia archaiczna 2009-09-04 Plan wykładu 1 Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie 2 3 Jońska filozofia przyrody - problematyka Centralna problematyka filozofii
Bardziej szczegółowoPercepcja, język, myślenie
Psychologia procesów poznawczych Percepcja, język, myślenie Wprowadzenie w problematykę zajęć. Podstawowe pojęcia. W 1 1.Wprowadzenie w problematykę zajęć. Podstawowe pojęcia. 2. Historia psychologii poznawczej.
Bardziej szczegółowoFilozofia przyrody - Filozofia Eleatów i Demokryta
5 lutego 2012 Plan wykładu 1 Filozofia Parmenidesa z Elei Ontologia Parmenidesa Epistemologiczny aspekt Parmenidejskiej filozofii 2 3 4 Materializm Ontologia Parmenidesa Epistemologiczny aspekt Parmenidejskiej
Bardziej szczegółowoObraz i słowo w procesach poznawczych
Obraz i słowo w procesach poznawczych mgr Beata Gozdur Obrazy - zarówno odbierane z zewnątrz, w postaci dzieł sztuki, ilustracji, filmów, plakatów itp., jak i wewnętrzne, w postaci wyobrażeń - są istotnym
Bardziej szczegółowoPercepcja, język, myślenie
Percepcja, język, myślenie percepcja. cz.2 Tworzenie się perceptu reguły: bliskości, podobieństwa, domknięcia, symetrii, ciągłości, oddzielenia figury od tła dr Łukasz Michalczyk 1 2 reguła ciągłości (ang.
Bardziej szczegółowovoice to see with your ears
voice to see with your ears Łukasz Trzciałkowski gr00by@mat.umk.pl 2007-10-30 Zmysł słuchu to zmysł umożliwiający odbieranie (percepcję) fal dźwiękowych. Jest on wykorzystywany przez organizmy żywe do
Bardziej szczegółowoZAŁOŻENIA FILOZOFICZNE
ZAŁOŻENIA FILOZOFICZNE Koło Wiedeńskie Karl Popper Thomas Kuhn FILOZOFIA A NAUKA ZAŁOŻENIA W TEORIACH NAUKOWYCH ZAŁOŻENIA ONTOLOGICZNE Jaki jest charakter rzeczywistości językowej? ZAŁOŻENIA EPISTEMOLOGICZNE
Bardziej szczegółowoOpis zakładanych efektów kształcenia
Załącznik do uchwały nr 218 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 18 grudnia 2013 r Nazwa kierunku studiów: Psychologia Obszar kształcenia: Obszar nauk społecznych Poziom kształceni: jednolite studia
Bardziej szczegółowoTeorie opisujące naturalne słyszenie przestrzenne
Teorie opisujące naturalne słyszenie przestrzenne teoria lokalizacji natężeniowo-czasowej teorie optyczne teorie motoryczne teorie przewodzenia przez kości czaszki teorie błędnikowe teorie wrażeń dotykowych
Bardziej szczegółowoKOMUNIKOWANIE SIĘ sztuka i umiejętność
KOMUNIKOWANIE SIĘ sztuka i umiejętność 1. ISTOTA I ZNACZENIE KOMUNIKOWANIA SIĘ 2. PROCES KOMUNIKOWANIA SIĘ 3. STYLE KOMUNIKOWANIA SIĘ 4. PRZESZKODY W KOMUNIKOWANIU SIĘ 1.ISTOTA I ZNACZENIE KOMUNIKOWANIA
Bardziej szczegółowoKwestionariusz stylu komunikacji
Kwestionariusz stylu komunikacji Z każdego stwierdzenia wybierz jedno, które uważasz, że lepiej pasuje do twojej osobowości i zaznacz jego numer. Stwierdzenia w parach nie są przeciwstawne, przy wyborze
Bardziej szczegółowoAnna Kozłowska, Reklama. Techniki perswazyjne, OW SGH, Warszawa 2011
Anna Kozłowska, Reklama. Techniki perswazyjne, OW SGH, Warszawa 2011 Ze wstępu do książki Reklama to nieodłączny element naszego życia codziennego - jest obecna wszędzie (na ulicy, w pracy, w szkole, w
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy TALENT AUTOPREZENTACJI Sztuka zaprezentowania własnej osoby Dr Magdalena Daszkiewicz Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 22 maja 2017 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Bardziej szczegółowoAKUSTYKA. Matura 2007
Matura 007 AKUSTYKA Zadanie 3. Wózek (1 pkt) Wózek z nadajnikiem fal ultradźwiękowych, spoczywający w chwili t = 0, zaczyna oddalać się od nieruchomego odbiornika ruchem jednostajnie przyspieszonym. odbiornik
Bardziej szczegółowoAkustyka Muzyczna. Wykład IV Analiza scen słuchowych. Anna Preis, AM_4_2014
Akustyka Muzyczna Wykład IV Analiza scen słuchowych Anna Preis, email: apraton@amu.edu.pl 3.11.2014 AM_4_2014 Identyfikacja źródeł dźwięków Zbiór dźwięków w środowisku scena słuchowa Identyfikacja źródeł
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU. Procesy poznawcze - percepcja i uwaga 1100-Ps11PP-SJ. Wydział Pedagogiki i Psychologii. Instytut Psychologii.
OPIS PRZEDMIOTU Nazwa Kod 1100-Ps11PP-SJ Poziom kształcenia: jednolite studia magisterskie Profil: Forma studiów Stacjonarne Rok/semestr I 1 nazwisko koordynatora dydaktycznych i formy zajęć Liczba punktów
Bardziej szczegółowoTemat: Moje zasoby moją szansą rozwoju kariery zawodowej i edukacyjnej.
Temat: Moje zasoby moją szansą rozwoju kariery zawodowej i edukacyjnej. (źródło: Moja przedsiębiorczość materiały dla nauczyciela, Fundacja Młodzieżowej Przedsiębiorczości) Cele: Zainspirowanie uczniów
Bardziej szczegółowoJakość życia w koncepcji rozwoju regionalnego. prof. WSB, dr hab. Krzysztof Safin
Jakość życia w koncepcji rozwoju regionalnego prof. WSB, dr hab. Krzysztof Safin Jakość życia w koncepcji rozwoju Wytyczne polityki gospodarczej wymagają definiowania jej głównych celów (i środków realizacji).
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO W KLASACH I-III SZKOŁY PODSTAWOWEJ
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO W KLASACH I-III SZKOŁY PODSTAWOWEJ 1. Obszary podlegające ocenianiu słuchanie i słownictwo - stopniowe osłuchanie z dźwiękami i intonacją języka angielskiego
Bardziej szczegółowoREFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO
KREATYWNOŚC I TWÓRCZOŚĆ WYZWANIEM DLA WSPÓŁCZESNEJ SZKOŁY 16. 09. 2011 R. GODZ.11.00 MIELEC, BUDYNEK FILII AGH UL. M. SKŁODOWSKIEJ 4 REFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Opracowano w oparciu o prezentacje
Bardziej szczegółowoSystemy odbioru i przetwarzania informacji cechuje: wieloetapowość (odbiór informacji przez receptory, dekodowanie,kodowanie)
Systemy odbioru i przetwarzania informacji cechuje: wieloetapowość (odbiór informacji przez receptory, dekodowanie,kodowanie) specjalizacja strukturalna i funkcjonalna ze względu na rodzaj bodźca oraz
Bardziej szczegółowoSzkoła Podstawowa nr 247 wwarszawie klasy IV-VIII. Zasady ogólne
PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO Szkoła Podstawowa nr 247 wwarszawie klasy IV-VIII Zasady ogólne 1. Od uczniów będą wymagane różne formy aktywności na lekcji odpowiedzi ustne, prace
Bardziej szczegółowoMIND-BODY PROBLEM. i nowe nadzieje dla chrześcijańskiej antropologii
MIND-BODY PROBLEM i nowe nadzieje dla chrześcijańskiej antropologii CZŁOWIEK JEST MASZYNĄ (THOMAS HOBBES) Rozumienie człowieka znacząco zmienia się wraz z nastaniem epoki nowożytnej. Starożytne i średniowieczne
Bardziej szczegółowoPorozumiewanie się z użytkownikami aparatów słuchowych. Rady dotyczące udanego porozumiewania się
Porozumiewanie się z użytkownikami aparatów słuchowych 5 Rady dotyczące udanego porozumiewania się Jest to piąta w serii broszur firmy Widex dotyczących słuchu i problemów z nim związanych. Porozumiewanie
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA obowiązujący w placówkach: Gdańska Szkoła Podstawowa (kl. IV, V, VI) dotyczy bloku przedmiotów: --- dotyczy przedmiotów: język niemiecki rok szkolny: 2018/2019 Uczniowie na
Bardziej szczegółowoA. Prace indywidualne - dwie do wyboru z trzech: B. Prace indywidualne lub zespołowe - dwie do wyboru z trzech:
Nazwa przedmiotu KREACJA DŹWIĘKU W FORMACH AUDIOWIZUALNYCH * Forma zajęć wykład grupy Zajęcia indywidualne godz. 120 liczba semestrów 4 rok I; II forma zaliczenia egzamin Cel nauczania Nabycie umiejętności
Bardziej szczegółowoPodstawy Programowania Obiektowego
Podstawy Programowania Obiektowego Wprowadzenie do programowania obiektowego. Pojęcie struktury i klasy. Spotkanie 03 Dr inż. Dariusz JĘDRZEJCZYK Tematyka wykładu Idea programowania obiektowego Definicja
Bardziej szczegółowoNarzędzia myślenia Słowa - wyobrażenia - pojęcia Wiesław Gdowicz
Narzędzia myślenia Słowa - wyobrażenia - pojęcia Wiesław Gdowicz Einstein nie prowadził eksperymentów. Był fizykiem teoretycznym. Zestawiał znane fakty i szczegółowe zasady i budował z nich teorie, które
Bardziej szczegółowoZ punktu widzenia kognitywisty: język naturalny
Z punktu widzenia kognitywisty: język naturalny Wykład VIII: Neuronalne podstawy języka Fonologia Dwa paradygmaty:strukturalizm(fonemy i cechy dystynktywne jako podstawa wyjaśnień) oraz fonologia nieliniowa
Bardziej szczegółowoReprezentacje poznawcze
Reprezentacje poznawcze Reprezentacja poznawcza umysłowy odpowiednik obiektów (realnie istniejących, fikcyjnych, hipotetycznych). Zastępuje swój obiekt w procesach przetwarzania informacji. Reprezentacje
Bardziej szczegółowoMity o zamówieniach publicznych
Mity o zamówieniach publicznych Autor publikacji- Katarzyna Wińska-Rużewicz Zamówienia publiczne to materia spędzająca wielu osobom sen z powiek. Jest to płaszczyzna obciążona ryzykiem to fakt. Natomiast
Bardziej szczegółowo6. Zagadnienia źródła poznania I Psychologiczne zagadnienie źródła poznania
6. Zagadnienia źródła poznania I Psychologiczne zagadnienie źródła poznania Andrzej Wiśniewski Andrzej.Wisniewski@amu.edu.pl Wstęp do filozofii Materiały do wykładu 2015/2016 Dwa zagadnienia źródła poznania
Bardziej szczegółowoEFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW PRAWO JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL PRAKTYCZNY
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW PRAWO JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL PRAKTYCZNY Tabela odniesienia kierunkowych efektów kształcenia do charakterystyk drugiego stopnia Polskiej Ramy Kwalifikacji
Bardziej szczegółowoWstęp do kognitywistyki. Wykład 7: Psychologia poznawcza: nietrwałe reprezentacje mentalne
Wstęp do kognitywistyki Wykład 7: Psychologia poznawcza: nietrwałe reprezentacje mentalne Reprezentacje poznawcze Reprezentacja poznawcza umysłowy odpowiednik obiektów (realnie istniejących, fikcyjnych,
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy System Oceniania
Przedmiotowy System Oceniania PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO GIMNAZJUM NR 2 W GOLENIOWIE ROK SZKOLNY 2013/2014 Podstawa prawna do opracowania Przedmiotowego Systemu Oceniania: 1. Wewnątrzszkolny
Bardziej szczegółowoOpis wymaganych umiejętności na poszczególnych poziomach egzaminów DELF & DALF
Opis wymaganych umiejętności na poszczególnych poziomach egzaminów DELF & DALF Poziom Rozumienie ze słuchu Rozumienie tekstu pisanego Wypowiedź pisemna Wypowiedź ustna A1 Rozumiem proste słowa i potoczne
Bardziej szczegółowoMIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki studia drugiego stopnia profil ogólnoakademicki Objaśnienie oznaczeń: S1A obszar
Bardziej szczegółowoSYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKÓW OBCYCH.
SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKÓW OBCYCH. I. KONTROLI PODLEGAJĄ ZARÓWNO SPRAWNOŚCI PRODUKTYWNE ( MÓWIENIE I PISANIE ), JAK I RECEPTYWNE ( ROZUMIENIE I PISANIE TEKSTU CZYTANEGO I SŁUCHANEGO. 1 a. Mówienie. Ocena
Bardziej szczegółowoSzkoła Podstawowa nr 247 w Warszawie klasy I-III
PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO Szkoła Podstawowa nr 247 w Warszawie klasy I-III Nauczanie języka angielskiego w klasach I-III odbywa się według programu wydawnictwa Oxford University
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU. Psychologia różnic indywidualnych 1100-Ps2RI-SJ. Kod przedmiotu. Pedagogiki i Psychologii
OPIS PRZEDMIOTU Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Psychologia różnic indywidualnych 1100-Ps2RI-SJ Wydział Instytut/Katedra Kierunek Pedagogiki i Psychologii Instytut Psychologii Psychologia Specjalizacja/specjalność
Bardziej szczegółowoSYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ROSYJSKIEGO
SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ROSYJSKIEGO I. KONTROLI PODLEGAJĄ ZARÓWNO SPRA2WNOŚCI PRODUKTYWNE (MÓWIENIE I PISANIE), JAK I RECEPTYWNE (ROZUMIENIE I PISANIE TEKSTU CZYTANEGO I SŁUCHANEGO). 1a. Mówienie. Umiejętności
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: WYMIARY I RODZAJE WSPÓŁCZESNEGO BEZPIECZEŃSTWA 2. KIERUNEK: BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE, STUDIA STACJONARNE
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: WYMIARY I RODZAJE WSPÓŁCZESNEGO BEZPIECZEŃSTWA 2. KIERUNEK: BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE, STUDIA STACJONARNE 3. POZIOM STUDIÓW: STUDIA I STOPNIA 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW:
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne na poszczególne oceny z języka angielskiego dla klas VI szkoły podstawowej.
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z języka angielskiego dla klas VI szkoły podstawowej. 1. Skala ocen : GRAMATYKA I SŁOWNICTWO 6 Uczeń bardzo swobodnie operuje strukturami gramatycznymi określonymi
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. Victoria Stone. przekład: Jakub Matyja
Avant. The Journal of the Philosophical-Interdisciplinary Vanguard Volume II, Number 1/2011 www.avant.edu.pl Wprowadzenie Victoria Stone przekład: Jakub Matyja Zawsze miałam słabość do mody. Myślę o niej
Bardziej szczegółowoSŁOWNICTWO I GRAMATYKA
Wymagania edukacyjne z Języka angielskiego dla klas IV-VI 3 1 SŁOWNICTWO I GRAMATYKA -uczeń swobodnie operuje strukturami gramatycznymi określonymi w programie nauczania oraz zna niektóre wykraczające
Bardziej szczegółowoDrgania i fale sprężyste. 1/24
Drgania i fale sprężyste. 1/24 Ruch drgający Każdy z tych ruchów: - Zachodzi tam i z powrotem po tym samym torze. - Powtarza się w równych odstępach czasu. 2/24 Ruch drgający W rzeczywistości: - Jest coraz
Bardziej szczegółowoSzczegółowy opis wszystkich sprawdzanych czynności wraz z poziomem ich wykonania zawiera poniższa tabela.
Analiza wyników egzaminu gimnazjalnego w części matematyczno-przyrodniczej z zakresu przedmiotów przyrodniczych przeprowadzonego w roku szkolnym 2012/2013 Arkusz egzaminacyjny z przedmiotów przyrodniczych
Bardziej szczegółowoHot Spot 1. Kryteria oceniania.
Hot Spot. Kryteria iania. Gramatyka i słownictwo uczeń swobodnie operuje strukturami gramatycznymi określonymi w rozkładzie oraz zna niektóre wykraczające poza jego ramy z łatwością buduje spójne zdania
Bardziej szczegółowoDanuta Sterna: Strategie dobrego nauczania
: Strategie dobrego nauczania Strategie dobrego nauczania Strategie oceniania kształtującego I. Określanie i wyjaśnianie uczniom celów uczenia się i kryteriów sukcesu. II. Organizowanie w klasie dyskusji,
Bardziej szczegółowoSłuchanie w przestrzeni i czasie
Słuchanie w przestrzeni i czasie III rok Reżyserii Dźwięku Anna Preis 7.12.2015 AM_8_sluch_w_czas_przestrz Wzrok słuch Wzrok dominuje nad słuchem przykład - kino domowe Myślimy o świecie tak jak go widzimy
Bardziej szczegółowoFilozofia umysłu. Eliminatywizm. Wykład VIII: w filozofii umysłu
Filozofia umysłu Wykład VIII: Eliminatywizm w filozofii umysłu Materializm Funkcjonalizm daje się uzgodnić z materializmem, nie implikuje go jednak Eliminatywizm to stanowisko konsekwentnie materialistyczne:
Bardziej szczegółowoWyposażyła nas w dwoje uszu gotowych do
NaturA Wyposażyła nas w dwoje uszu gotowych do WSPÓŁDZIAŁANIA Świat NATURALnego dźwięku Nowe aparaty słuchowe CLEAR 220 firmy Widex powstały w oparciu o najnowsze osiągnięcia bezprzewodowej technologii.
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 69 /2012. Senatu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. z dnia 31 maja 2012 roku
Uchwała Nr 69 /2012 Senatu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach z dnia 31 maja 2012 roku w sprawie określenia efektów kształcenia dla kierunku zarządzanie na poziomie drugiego stopnia o profilu
Bardziej szczegółowoMODELOWANIE RZECZYWISTOŚCI
MODELOWANIE RZECZYWISTOŚCI Daniel Wójcik Instytut Biologii Doświadczalnej PAN Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej d.wojcik@nencki.gov.pl dwojcik@swps.edu.pl tel. 022 5892 424 http://www.neuroinf.pl/members/danek/swps/
Bardziej szczegółowo