RAPORT. z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ ZESPOŁU SZKÓŁ NR 94. w WARSZAWIE WESOŁEJ

Transkrypt

1 RAPORT z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ ZESPOŁU SZKÓŁ NR 94 w WARSZAWIE WESOŁEJ OBSZAR III FUNKCJONOWANIE SZKOŁY W ŚRODOWISKU LOKALNYM WYMAGANIE 3.4. RODZICE SĄ PARTNERAMI SZKOŁY Opracowanie: Małgorzata Janiak Krystyna Moczydłowska Agnieszka Pyć lipiec 2013 r.

2 SPIS TREŚCI 1. Wstęp 2. Cele ewaluacji 3. Zakres diagnozowania 4. Kryteria ewaluacji 5. Pytania kluczowe 6. Źródła informacji, metody i narzędzia badawcze 7. Terminy czynności ewaluacyjnych 8. Prezentacja wyników ewaluacji - Opracowanie ankiet i wywiadów w odniesieniu do kolejnych kryteriów wymagania Podsumowanie ewaluacji w odniesieniu do prezentowanych źródeł informacji 10. Wnioski z przeprowadzonej ewaluacji 11. Formy upowszechnienia raportu 12. Załączniki. 1. Wstęp Wymaganie 3.4 zawarte w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 roku dotyczącym zmian w nadzorze pedagogicznym brzmi: Rodzice są partnerami szkoły. Zakłada ono, że szkoła uwzględnia opinię rodziców i umożliwia im podejmowanie wspólnych decyzji na temat jej funkcjonowania. Zgodnie z tym szkoła powinna współpracować z rodzicami, szanując ich prawa do odmiennego zdania, oraz darzyć ich zaufaniem jako równorzędnych partnerów. Współpraca między szkołą a nauczycielami jest usankcjonowana prawem (wg Ustawy o Systemie Oświaty z dnia 7 września 1991 roku, z późniejszymi zmianami). Zakłada ona, że rodzice będący członkami Rady Rodziców decydują w formie uchwały o przyjęciu programu wychowawczego szkoły oraz programu profilaktycznego. Mają więc zagwarantowany wpływ na wszystkie treści i działania dotyczące realizowanego w szkole procesu wychowawczego i profilaktycznego. Poza tym wyrażają swoją opinię na temat programu i harmonogramu poprawy efektywności kształcenia lub wychowania oraz na temat projektu planu finansowego składanego przez dyrektora szkoły. Wobec tego, że prawo reguluje zakres działania Rady Rodziców i gwarantuje jej uczestnictwo w organizowaniu życia szkoły, można zbadać, czy zadania podejmowane przez przedstawicieli rodziców wykraczają poza obligatoryjne, zapisane w Ustawie o Systemie Oświaty. Można też przeanalizować, jaki jest wpływ tych działań na pełnienie zadań edukacyjnych, wychowawczych oraz opiekuńczych szkoły. Poza tym kwestie nieregulowane prawem, dotyczące wzajemnego poszanowania, honorowania kompetencji i tworzenia atmosfery sprzyjającej dobrej współpracy mają tak bardzo istotny wpływ na życie szkoły i jej dobre relacje ze środowiskiem lokalnym, że należy również je poddać ewaluacji. Wymaganie 3.4 wyróżnia 2 rodzaje partycypacji, czyli: partycypację informacyjną i konsultacyjną (poziom D, podstawowy), która brzmi: szkoła pozyskuje i wykorzystuje opinie rodziców na temat jej pracy oraz procesu nauczania, a opinie te mają wpływ na działania podejmowane w niej. Oznacza to, że szkoła informuje rodziców o celach i podejmowanych działaniach oraz zbiera ich opinie na temat swojej działalności i

3 wykorzystuje je do planowania działań. Ponadto od szkoły wymaga się wspierania rodziców w wychowaniu dzieci. partycypację decyzyjną (poziom B, wysoki), według której rodzice współdecydują w sprawach szkoły i są realizatorami prowadzonych przez nią działań, szkoła powinna więc skłaniać rodziców do współuczestniczenia w realizacji zadań i współdecydowania w kwestiach dotyczących jej pracy. 2. Cele ewaluacji Celem przeprowadzonej w ZS nr 94 ewaluacji jest pozyskanie informacji na temat poziomu partycypacji rodziców, sprawdzenie, w jakim zakresie sprzyja on procesowi edukacyjnemu i wychowawczemu szkoły. Ewaluacja ma również na celu doskonalenie wzajemnych relacji między szkołą a rodzicami i stworzenie podstaw do wypracowania najbardziej skutecznych form współpracy. 3. Zakres diagnozowania: Obszar III Funkcjonowanie szkoły lub placówki w środowisku lokalnym. Wymaganie 3.4. Rodzice są partnerami szkoły. 4. Kryteria ewaluacji: - rodzice dzielą się opiniami na temat pracy szkoły oraz procesu nauczania (podstawowy poziom spełnienia wymagania); - opinie rodziców mają wpływ na działania szkoły (podstawowy poziom spełnienia wymagania); - szkoła prowadzi różne formy wspierania rodziców w wychowaniu (podstawowy poziom spełnienia wymagania); - rodzice są informowani o rozwoju ich dzieci (podstawowy poziom spełnienia wymagania); - rodzice mają wpływ na działania szkoły (wysoki poziom spełnienia wymagania); - rodzice uczestniczą w działaniach organizowanych przez szkołę (wysoki poziom spełnienia wymagania). 5. Pytania kluczowe: Aby uzyskać informacje na temat poziomu partycypacji rodziców i jej wpływu na funkcjonowanie szkoły, sformułowałyśmy następujące pytania kluczowe: - Czy opinie rodziców mają wpływ na działania szkoły? - Czy współpraca rodziców ze szkołą odnosi się tylko do działań ustawowych czy poza nie wykracza? Których obszarów dotyczy współpraca? - Czy rodzice biorą udział w procesie decyzyjnym, dotyczącym życia szkoły i na czym polegają ich działania? Czy są realizatorami lub współrealizatorami działań? - Czy zaangażowanie rodziców odpowiada potrzebom szkoły? - Czy szkoła udziela rodzicom wsparcia w wychowaniu dziecka? 6. Źródła informacji, metody i narzędzia badawcze zastosowane w ewaluacji: - ankiety skierowane do rodziców, Rady Rodziców, nauczycieli i uczniów; - wywiad z p. dyrektor ZS nr 94; - wywiady z p. psycholog i z p. pedagog ZS nr 94; - szkolna dokumentacja, dzienniki lekcyjne; - strona internetowa szkoły. 7. Terminy czynności ewaluacyjnych: określenie przedmiotu ewaluacji, kryteriów, pytań kluczowych, wskazania metod i próby badawczej: X-XI 2012 rozpracowanie metod badawczych: I-II 2013

4 przebieg ewaluacji, zbieranie informacji: III-VI 2013 analiza zebranych informacji: V-VI 2013 wyciąganie wniosków: VI 2013 pisanie raportu: VII 2013 Wyniki ewaluacji W ewaluacji odniosłyśmy się do przedstawionych wyżej kryteriów, pod tym też kątem omówiłyśmy ankiety, skierowane do uczniów, rodziców, Rady Rodziców i nauczycieli. Poddałyśmy też analizie wywiady przeprowadzone z p. dyrektor oraz szkolnym pedagogiem i szkolnym psychologiem. 1. Odnośnie pierwszego kryterium: Rodzice dzielą się opiniami na temat pracy szkoły oraz procesu nauczania zadałyśmy rodzicom pytania o preferowane formy kontaktu ze szkołą. Rodzice w 95% potwierdzili, że dzielą się opiniami, przede wszystkim podczas spotkań indywidualnych z wychowawcą (69%) lub nauczycielem przedmiotu (4) oraz w czasie zebrań klasowych (98%). Rzadziej przekazują opinie innym pracownikom szkoły. Można wnioskować, że rodzice szczególnie interesują się sprawami edukacyjnymi i wychowawczymi, na co wskazują również odpowiedzi na następne pytania. Również wydaje się, że stopień zaufania lub łatwość kontaktu powodują, że rodzice zwracają się właśnie do osób, mających niemal codzienny kontakt z dzieckiem i w sytuacjach gwarantujących znaczną skuteczność porozumienia się, czyli w formie indywidualnych spotkań. Pracownicy szkoły (dyrekcja, nauczyciele) wskazali również, że rodzice przekazują opinie o pracy szkoły podczas szkolnych uroczystości, telefonicznie i w czasie zebrań Rady Rodziców. Rodzice uważają również, że nauczyciele i inni pracownicy szkoły są otwarci na ich opinie dotyczące procesu nauczania. 22% odpowiedzi to zdecydowanie tak, pozostałe 78% badanych wyraziło opinię raczej tak. Należy przy tym zaznaczyć, że odpowiedzi rodziców pokrywają się z odpowiedziami ich przedstawicieli w Radzie Rodziców. Interesowałyśmy się również, czy nauczyciele poświęcają rodzicom wystarczającą ilość czasu na sprawy dotyczące rozwoju dziecka. 89% respondentów spośród rodziców odpowiedziało, że częstotliwość spotkań jest odpowiednia, i tylko 11% stwierdziło, że spotkań jest za mało. 2. Drugie kryterium dotyczyło Wpływu opinii rodziców na działania szkoły. Zapytałyśmy Radę Rodziców, czy opinie rodziców są brane pod uwagę przy planowaniu działań szkoły. To samo pytanie (czy uwzględnia pani opinie rodziców w planowaniu działań klasy) zadałyśmy nauczycielom i p. dyrektor. Wyniki ankiety przedstawiają wykresy: 1- wg Rady Rodziców

5 8 7 67% % 11% zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie 2- wg nauczycieli % % zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie 5% 3- Pani dyrektor na powyższe pytanie odpowiedziała zdecydowanie tak. Porównanie odpowiedzi pokazuje, że zarówno rodzice jak i nauczyciele oraz p. dyrektor mają świadomość wpływu rodziców na działania szkoły, a kadra pedagogiczna uwzględnia je w swoich planach. Nikt z pytanych nie odpowiedział zdecydowanie nie, natomiast pozostałe odpowiedzi różnią się nieco kategorycznością stwierdzeń. Nauczyciele i p. dyrektor w większości udzielili odpowiedzi zdecydowanie tak, natomiast rodzice nie są aż tak bardzo pewni swojego wpływu na działania szkoły, choć ten wpływ dostrzegają. Na podstawie ankiet wypełnianych przez panią dyrektor, wychowawców klas i Radę Rodziców ustaliłyśmy, na które działania związane z życiem szkoły miały wpływ opinie rodziców. Respondenci stwierdzili, że opinie rodziców mają duży wpływ na działania szkoły i są uwzględniane w planach pracy szkoły i poszczególnych klas. 1- wpływ opinii rodziców na działania szkoły wg nauczycieli

6 % 63% edukacyjne wychowawcze 84% 79% 53% 47% profilaktyczne organizacyjne zdrowy styl życia finansowe Nauczyciele wskazali, że biorą pod uwagę opinie rodziców w związku z: a. wyborem podręczników, ćwiczeń, lektur, filmów i innych treści edukacyjnych - 11% b. opracowaniem programu wychowawczego klasy i tematyki godzin wychowawczych - 63% c. działaniami w sprawie profilaktyki zachowań niepożądanych - 53% d. organizacją imprez (wycieczki, przedstawienia klasowe, spotkania okolicznościowe) - 84% e. działaniami w sprawie propagowania zdrowego stylu życia - 47% f. finansowaniem potrzeb szkoły lub klasy - 79% 2- wpływ opinii rodziców na działania szkoły wg rodziców % % 2 1 edukacyjne i wychowawcze organizacyjne Rodzice natomiast wskazują na dzielenie się opiniami w związku z problemami wychowawczymi, edukacyjnymi (78%) i organizacją imprez (31%), przy czym tylko 2 zaznaczyło, że są to sprawy zgłaszane przez rodzica. Znamienne jest to, że rodzice częściej oczekują od pracowników szkoły informacji, w jaki sposób mogliby wpływać na działania szkoły, natomiast rzadziej sami wyrażają opinie na ten temat; stąd może tak mały procent osób uważających, że ich opinie w sprawach organizacyjnych mają wpływ na działania szkoły. Interesowało nas więc to, czy nauczyciele pytają, w jaki sposób rodzice chcieliby wpływać na życie szkoły i jaka jest ich opinia o podjętych działaniach. Okazuje się, że nauczyciele zarówno pytają, jak i nie pytają o zamiar i sposób uczestniczenia rodziców w działaniach szkoły. Odpowiedzi rozkładają się równo: 5 badanych odpowiedziało raczej tak i tyle samo raczej nie. Można przypuszczać, że nauczyciele w równej mierze oczekują od rodziców inicjatywy, osobistej deklaracji udziału w życiu szkoły, jak też sami sugerują ten udział pytaniem o formy współpracy. Jednocześnie należy zaznaczyć, że spośród 21 osób, które udzieliły odpowiedzi raczej nie pytają

7 aż 14 osób zaznaczyło w następnym pytaniu, w jaki sposób uzyskują od nauczycieli informacje o aktywności szkolnej, z tego 3 osoby wskazały nawet więcej niż 1 sposób. Trzeba więc stwierdzić, że niektórzy rodzice sami zaprzeczyli wcześniejszej odpowiedzi jakoby nie byli pytani o uczestniczenie w życiu szkoły. Mamy wobec tego prawo podsumować pozytywne odpowiedzi, dające wynik 38 (24+14; 84% z 45 ankietowanych) odnośnie uzyskiwania informacji na temat uczestniczenia w działaniach na rzecz szkoły. Co z tego wynika? Można stwierdzić, że partycypacja rodziców odnośnie pierwszego i drugiego kryterium jest prawidłowa (podstawowy poziom wymagań). Rodzice dzielą się opiniami o pracy szkoły, mają do tego odpowiednie warunki, ich opinie są uwzględniane, brane pod uwagę w planowaniu zadań szkoły. 3. Następne kryterium dotyczy kwestii: Szkoła prowadzi różne formy wspierania rodziców w wychowaniu. Zapytałyśmy ankietowanych, czy szkoła wspiera rodziców w działaniach wychowawczych. Tylko jedna osoba odpowiedziała przecząco. Poprosiłyśmy zatem o wskazanie form udzielania pomocy rodzicom w stymulowaniu rozwoju dziecka. Respondenci potwierdzili wyniki wywiadu z p. dyrektor. ze szkolnym pedagogiem i szkolnym psychologiem, dotyczącego udzielanych form wsparcia. W granicach 80-9 zmieściły się stwierdzenia, że nauczyciele i dyrektor współpracują z rodzicami, szkoła oferuje pomoc psychologa, pedagoga oraz logopedy, prowadzi też świetlicę dla dzieci. Natomiast mniejszą świadomość mają rodzice odnośnie takich form wsparcia jak: kierowanie rodziców do poradni psychologiczno-pedagogicznej (55%), prowadzenie profilaktyki zachowań szkodliwych dla zdrowia. (44%), zajęcia wychowawcze dla dzieci i młodzieży (55%) i opieka socjalna (22%). Wszyscy ankietowani nauczyciele-wychowawcy klas stwierdzili, że wspierają rodziców w działaniach wychowawczych, podając przy tym następujące formy: a. Utrzymuję stały kontakt z rodzicami. - 95% b. Staram się poznać sytuację życiową wychowanków i ich rodzin. - 95% c. W zależności od potrzeb prowadzę indywidualne lub grupowe spotkania z rodzicami. - 68% d. Służę radą i wsparciem w sytuacjach problemowych. - 89% e. Doradzam, gdzie rodzice mogą szukać wsparcia. - 95% Dysproporcje między odpowiedziami kadry pedagogicznej szkoły a rodzicami mogą wynikać z faktu, że rodzice nie zawsze korzystają z oferowanych im usług, gdyż nie mają w danym momencie takiej potrzeby. Szkoła natomiast uwzględnia ich cały czas jako potencjalnych odbiorców oferowanych form wsparcia. Podsumowując, możemy stwierdzić, że kryterium szkoła prowadzi różne formy wspierania rodziców w wychowaniu - spełnia podstawowy poziom wymagań. 4. Kryterium: Rodzice są informowani o rozwoju ich dzieci. Z przeprowadzonego badania wynika, że rodzice są informowani o postępach i trudnościach dziecka w nauce. Potwierdzają oni, że uzyskują podczas zebrań klasowych i indywidualnych spotkań z wychowawcą porady na temat kształcenia i wychowania dziecka. 91% ankietowanych otrzymuje informacje o dziecku (zachowanie, osiągnięcia w nauce, funkcjonowanie w grupie), a 42% korzysta z porad wychowawczych. Dowiadują się też o zespole klasowym (62%) i mają możliwość wymiany doświadczeń z innymi rodzicami (31%). Na pytanie, jak rodzice oceniają organizację tych spotkań klasowych, 11% badanych odpowiedziało bardzo dobrze, 78% - raczej dobrze, natomiast odpowiedzi raczej źle udzieliło 9% respondentów. Spośród nich 2% zaznaczyło, że ocena dotyczy współpracy między rodzicami, a 7%

8 także swoją współpracę ze szkołą w kolejnym pytaniu oceniło jako bardzo złą. Również te same osoby nigdy lub rzadko uczestniczą w działaniach szkoły. Prawdopodobnie daje tu znać o sobie negatywne nastawienie tych osób do działań szkoły nie tylko w obszarze omawianego kryterium, ale ogólnie dotyczy to większości obszarów. Zamieszczamy również wyniki ankiety przeprowadzonej w grupie 40 rodziców uczniów klas IV-VI szkoły podstawowej. Dają one szczegółowy obraz tego, jak szkoła jest postrzegana przez rodziców: 1. Czy jest Pan(i) zadowolony(a) ze szkoły, do której uczęszcza dziecko? Poniżej przedstawiona jest 5 punktowa skala od najsłabszego stopnia zadowolenia (1) do najsilniejszego (5). Proszę podkreślić wybraną odpowiedź. a) 1-1(2,6%), b) 2-5( 13%), c) 3-11(29%), d) 4-17(45%), e) 5-3(7.9%) Wniosek: Ponad połowa rodziców jest zadowolonych ze szkoły, do której posyłają dziecko. Zaledwie 6 osób na 38 ankietowanych ma odmienne zdanie. 2. Czy Pan(i) dziecko chętnie chodzi do szkoły? a) bardzo chętnie-16 (42,1%), b) raczej niechętnie- 8 (21%), c) zdecydowanie niechętnie-4 (10.5%) d) trudno mi powiedzieć-8 (21%) Wniosek: Rodzice podzielili odpowiedzi na to pytanie. Około połowy uważa, że ich dziecko lubi chodzić do szkoły, jednak niewiele mniej sądzi, że nie. Niepokojącym sygnałem jest odpowiedź trudno mi powiedzieć. Czyżby dzieci nie dzieliły się informacjami o szkole z rodzicami? A rodzice nie są zainteresowani w jakiej atmosferze ich dzieci spędzają ponad pół dnia? 3. Czy Pan(i) dziecko miało w pierwszej klasie trudności związane z adaptacją w nowej szkole? a) tak-3 (7,9%), b) nie- 33(87%), c) częściowo-4(10,5%) Wniosek: większość dzieci bez kłopotów weszła w życie szkoły i nie miała kłopotów z adaptacją. 4. Czy zna Pan(i) zasady wewnątrzszkolnego systemu oceniania? a) tak- 23(60,5%), b) nie- 1(2,6%), c) częściowo- 12(31,5%) Wniosek: Większość rodziców zna WSO, jednak należy zwrócić baczniejszą uwagę na sposób przekazywania jego zasad oraz informacje pozwalające na samodzielne poznawanie tego dokumentu. 5. Czy uważa Pan(i), że dziecko jest sprawiedliwie oceniane? a) tak-19(5), b) nie-6(15,8), c) tylko z niektórych przedmiotów-13(34,2%) Wniosek: Połowa ankietowanych sądzi, że dzieci są sprawiedliwie oceniane, jednak aż 13 z nich zauważa, że sprawiedliwe oceny dziecko otrzymuje tylko z niektórych przedmiotów. Jeden z ankietowanych w pytaniu 4 wskazał odpowiedź negatywna przyznając, że nie zna WSO a w pytaniu 5 wskazał, że jego dziecko nie jest sprawiedliwie oceniane. 6. Jak ocenia Pan(i) sposób przekazywania informacji o postępach dziecka? a) informacja o postępach mojego dziecka jest rzetelna i wyczerpująca-16(42,1%) b) najczęściej dowiaduję się jedynie o niedociągnięciach w nauce mojego dziecka-10(26,3%) c) jestem informowany(a) jedynie o ocenach dziecka-10(26,3%) d) praktycznie nie jestem informowany o postępach mojego dziecka- 3(7,9%) Wniosek: Prawie połowa rodziców twierdzi, że otrzymuje pełną informację o postępach swojego dziecka. Natomiast 10 ankietowanych rodziców stwierdziło, że ą informowani jedynie o ocenach dziecka i tyle samo osób odpowiedziało, że dowiaduje się tylko o niepowodzeniach. 7. Czy akceptuje Pan(i) zasady (cele) wychowawcze szkoły? a) tak- 13(34,2%), b) nie-1(2.6%), c) tylko niektóre-12(31.6%), d) nie mam zdania-5(13,1%) e) nie znam tych zasad-4(10,5%) Wniosek: Tylko 4 ankietowanych nie zna celów wychowawczych szkoły, a 1 się z nimi nie zgadza. W pełni akceptuje cele 13 rodziców, 12 z ankietowanych akceptuje tylko niektóre. 8. Jak ocenia Pan(i) ilość lekcji zadawanych dziecku do domu?

9 a) jest ich za dużo-3(7.9%), b) jest ich zbyt mało-9(23,6%), c) jest ich tyle, ile trzeba-15(39,4%) d) trudno mi powiedzieć-11(28,9%) Wniosek: Pozytywną informacją jest ta, że rodzice akceptują ilość prac domowych. Niepokojącym sygnałem jest wskazanie odpowiedzi d przez 11 osób. 9. Czy zadawane prace są przez nauczycieli sprawdzane? a) bardzo często-11(28,9%), b) czasami-14(36,8%), c) bardzo rzadko-6(15,8%), d) trudno mi powiedzieć- 6(15,8%) Wniosek: Rodzice uważają,że nauczyciele w większości sprawdzają prace domowe. 10. Czy Pan(i) dziecko korzysta z czyjejś pomocy podczas odrabiania lekcji? a) tak, zawsze-3(7,9%), b) czasami-22(57,9%), c) z reguły radzi sobie samo-11(28,9%) d) uważam, że przy odrabianiu lekcji potrzebna jest mu pomoc, ale nie ma się do kogo zwrócić-1(2,6%) Wniosek: Rodzice uważają, że dzieci czasami potrzebują pomocy przy odrabianiu lekcji, jednak są i tacy, których dzieci z reguły radzą sobie same. 11. Czy Pan(i) dziecko korzysta z korepetycji? a) tak-18 (47,4%), b) nie, bo nie ma takiej potrzeby- 14(36,8%), c) nie, bo nie mam takich możliwości- 5(13,1%) Wniosek: Zbyt duża liczba dzieci korzysta z korepetycji, jednak niewiele mniejsza nie ma takiej potrzeby. 12. Jak Pan(i) ocenia swoje kontakty z wychowawcą klasy? Poniżej podana jest 5 punktowa skala od najniższej oceny(1) do najwyższej(5). Proszę podkreślić wybraną odpowiedź. a) 1-1(2,6%), b) 2-1(2,6%), c) 3-5(13,1%), d) 4-10(26,2%), e) 5-20(52,6%) Wniosek: Większość ankietowanych rodziców wysoko ocenia kontakty z wychowawcami. 13. Jak ocenia Pan(i) swoje kontakty z nauczycielami? Poniżej podana jest 5 punktowa skala od najniższej oceny(1) do najwyższej(5). Proszę podkreślić wybraną odpowiedź. a) 1-0, b) 2-6(15,8%), c) 3-11(28,9%), d) 4-15(39,4%), e) 5-5(13,1%) Wniosek: Rodzice dość wysoko oceniają kontakty z nauczycielami. 14. Czy w szkole działają organy przedstawicielskie rodziców? a ) tak-30(72,9%), b) nie-0, c) nie wiem-7(18,4%) Wniosek: rodzice mają świadomość swoich przedstawicieli w szkole. 15. Jakie zalety i wady ma szkoła Pana(i) dziecka? Proszę podkreślić wszystkie wybrane odpowiedzi. a) szkoła zapewnia mojemu dziecku odpowiednią opiekę-17(44,8%) b) moje dziecko ma w szkole dobre koleżanki i kolegów-15(39,4%) c) mogę liczyć na pomoc nauczycieli w razie kłopotów mojego dziecka w nauce-11(28,9%) d) szkoła rozwija zainteresowania i uzdolnienia mojego dziecka-6(15,8%) e) moje dziecko czyni stałe postępy-6(15,8%) f) w szkole zdarzają się przypadki agresji i przemocy-14(36,8%) g) szkoła jest dobrze zorganizowana, panuje w niej porządek-10(26,3%) h) w szkole panuje miła atmosfera, moje dziecko chętnie do niej chodzi.-11(28,9%) Wniosek: przeważają pozytywne spostrzeżenia dotyczące szkoły, jednak rodzice zauważają także przypadki agresji i przemocy pojawiające się wśród uczniów. Wyniki badań pozwalają nam stwierdzić, że również kryterium - Rodzice są informowani o rozwoju ich dzieci - jest przez szkołę realizowane na podstawowym poziomie wymagań, choć warto zwrócić uwagę na następujące sprawy: dokładne przedstawianie celów wychowawczych szkoły i ich dostępność (strona internetowa szkoły, biblioteka), zapoznanie się rodziców z WSO i PSO, Zwrócenie uwagi rodziców na różnorodność szkolnej oferty zajęć pozalekcyjnych oraz organizację roku szkolnego pod kątem zajęć dodatkowych pozaszkolnych,

10 informowanie nie tylko o porażkach, ale też o osiągnięciach uczniów. 5. Następne kryterium - Rodzice mają wpływ na działania szkoły dotyczy wysokiego poziomu spełnienia wymagania. Naszym zadaniem było sprawdzenie, czy szkoła wystarczająco wypełnia to kryterium i czy w takim razie możemy mówić o wysokim poziomie partycypacji rodziców. Charakterystyka tego wymagania na poziomie wysokim (B) przyjmuje, że rodzice uczestniczą w procesie decyzyjnym i są podmiotami realizującymi działania. Bezpośrednio wpływ na działania szkoły ma, z racji ustanowionego prawa, Rada Rodziców. Interesowało nas, w jakich obszarach przejawia się działalność Rady i jaka jest waga podejmowanych przez nią zadań. Rada Rodziców liczy w szkole 18 przedstawicieli (dotyczy to rodziców uczniów klas I-VI szkoły podstawowej oraz klas I-III gimnazjum), badaniem objęłyśmy 11 osób, czyli 61% jej członków. Zapytaliśmy Radę Rodziców, nauczycieli oraz p. dyrektor o to, jaki jest zakres wpływu rodziców na działania szkoły. Wyniki przedstawiają poniższe wykresy: 1-wg Rady Rodziców 5 45% 4 35% 3 25% 2 15% 1 5% 45% 33% 22% bardzo duży duży umiarkowany mały nie mają wpływu 2- wg nauczycieli

11 45% 4 42% 42% 35% 3 25% 2 15% 16% 1 5% bardzo duży duży umiarkowany mały nie mają wpływu Pani dyrektor określiła wpływ rodziców na działania szkoły jako "duży". Wyraźnie widać dysproporcje w ocenie wkładu rodziców w działania szkoły. Prawdopodobnie wynika to stąd, że kadra pedagogiczna szkoły nie oczekuje większego zakresu działań rodziców, mając na uwadze to, że nie zawsze są one zgodne z wyznaczonymi przez szkołę priorytetami. Rodzice natomiast wyobrażają sobie, że mogą wziąć ster szkoły w swoje ręce i chcieliby być jeszcze bardziej aktywni niż dotychczas. Rada Rodziców wskazała na swój udział w działaniach edukacyjnych, wychowawczych i opiekuńczych, finansowych, prawnych i organizacyjnych. Największy swój udział dostrzega Rada w sprawach organizacyjnych, natomiast najmniejszy - w działaniach opiekuńczych i wychowawczych. Natomiast zupełnie inaczej jest postrzegany wpływ rodziców spoza Rady na działania szkoły. Poniższe zestawienie wykazuje, że tylko w działaniach edukacyjnych rodzice mają nieduże pole działania, natomiast badania w pozostałych obszarach dają wynik powyżej 6, a w działaniach wychowawczych i opiekuńczych nawet 10. Wpływ rodziców na poszczególne obszary działania szkoły wg nauczycieli: % 63% % wychowawcze i opiekuńcze edukacyjne finansowe organizacyjne Wpływ rodziców na poszczególne obszary działania szkoły wg rodziców:

12 4 38% 35% 36% 3 25% 2 22% 15% 1 5% 4% organizacyjne praca społeczna finansowe inne Jak widać, rodzice wcale nie dostrzegają swojego wpływu na podstawowe działania w funkcjonowaniu szkoły, czyli edukacyjne oraz wychowawcze i opiekuńcze. Natomiast wskazują na swoje zaangażowanie w obszarze działań organizacyjnych i prac społecznych, dających w sumie wynik 6, co niemal pokrywa się z odpowiedziami nauczycieli w sprawie wpływu rodziców na działania organizacyjne (63%). Odpowiedzi respondentów pokazują, że partycypacja rodziców, w ich mniemaniu, nie osiągnęła wysokiego poziomu, natomiast wg nauczycieli jest to poziom wysoki, niemal we wszystkich obszarach (oprócz edukacyjnego). Jak wcześniej wskazałyśmy, może to wynikać z różnego pojmowania potrzeb szkoły przez obydwie grupy respondentów, tzn. nauczyciele prawdopodobnie unikają zbyt dużego angażowania się rodziców, uważając obecny stan za wystarczający, a nawet bardzo dobry. Rodzice natomiast zbyt krytycznie oceniają swój wpływ na działania szkoły, być może mają większe aspiracje i nie doceniają swojego wkładu w realizację zadań placówki. Poza tym działania przedstawicieli rodziców często rozmijały się z potrzebami szkoły i nie odpowiadały koncepcji pracy szkoły. 95% odpowiedzi na pytanie, czy działania Rady Rodziców odpowiadają potrzebom szkoły, to odpowiedzi "raczej nie" i "zdecydowanie nie". 75% ankietowanych odpowiedziało, że Rada Rodziców nie jest otwarta na współpracę z Radą Pedagogiczną szkoły, a 78% źle oceniło współpracę obydwu organów. Jako przyczynę tego stanu rzeczy większość podaje uznawanie różnych priorytetów (6) i brak dobrej komunikacji (3), pojawiły się też dopisane przez respondentów odpowiedzi typu: brak otwartości na sugestie nauczycieli oraz Rada zajmuje się sprawami beznadziejnymi, nie mającymi wpływu na dobro szkoły. Zapewne dlatego nauczyciele uznali, że zaangażowanie rodziców jest wysokie, i to na tyle, że większe stałoby się zbyt uciążliwe w realizowaniu wytyczonego planu pracy. Natomiast wpisy na stronie internetowej szkoły wskazują na szerokie pole działalności Rady Rodziców. Są to działania we wszystkich wskazanych wcześniej obszarach życia szkoły, przy czym istotne dla naszej ewaluacji jest to, że Rada Rodziców wskazuje siebie w zdecydowanej większości (67% głosów) jako organ decyzyjny w wymienionych działaniach. Analiza dokumentu oraz potwierdzenie p. dyrektor i wyniki ankiety pozwalają stwierdzić, że są to działania wykraczające poza obligatoryjne, który wynikałyby z przepisów oświatowych, choć - jak wspomniałyśmy wcześniej - nieadekwatne do najważniejszych potrzeb szkoły. Podsumowując, możemy stwierdzić, że szkoła umożliwia rodzicom uczestniczenie w procesie decyzyjnym, choć nie zawsze ich działania odpowiadają potrzebom szkoły. 6. Ostatnie kryterium pozwalające ocenić poziom partycypacji rodziców dotyczy uczestniczenia rodziców w działaniach organizowanych przez szkołę. Jest ono kwalifikowane jako wysoki poziom spełnienia wymagania. Należy je rozumieć jako uczestnictwo nie tyle bierne, co raczej

13 aktywne, wymagające zaangażowania własnej pomysłowości, czasu, środków i innych czynników. Skierowałyśmy ankietę do rodziców dzieci (badaniem objęłyśmy 20 respondentów), które we wrześniu po raz pierwszy zasiądą w ławkach jako pierwszoklasiści. Miała ona na celu m.in. sprawdzenie, jak rodzice wyobrażają sobie swój wpływ na życie szkoły. Wszyscy badani (10) opowiedzieli się za uczestnictwem, deklarując różne formy aktywności, m.in. współpracę z wychowawcą i nauczycielami w sprawach dotyczących kształcenia i wychowania dziecka (8), realizację imprez szkolnych (7), pomoc finansową (65%), wkład pracy w porządki i remonty (15%). Rodzice chcieliby współdecydować przede wszystkim w organizacji wycieczek i imprez szkolnych (10), są też zainteresowani działaniem systemu pomocy dzieciom będącym w trudnej sytuacji losowej (55%). Mniejsza liczba respondentów chciałaby również uczestniczyć w dysponowaniu środkami finansowymi Rady Rodziców (45%) oraz mieć wpływ na sprawy wychowawcze (45%). 10 rodziców oczekuje od szkoły rzetelnej informacji na temat jej funkcjonowania, chcą też być informowani o postępach i trudnościach swojego dziecka. 50 % oczekuje wsparcia w wychowaniu oraz przyjaznego traktowania. Natomiast tylko 1 osoba wskazała, że szkoła powinna zachęcać rodziców do współpracy i ukazywać możliwości działań na rzecz klasy lub szkoły. Następną ankietę skierowałyśmy do rodziców uczniów klas IV-VI szkoły podstawowej oraz rodziców gimnazjalistów. Naszym celem było sprawdzenie, jak z upływem czasu kształtuje się zaangażowanie rodziców w sprawy szkoły. W ankiecie wzięło udział 45 osób. Pytałyśmy o zaangażowanie rodziców w działania szkoły i preferowane formy współpracy. Wyniki ankiety wskazują, że rodzice nadal mają świadomość swojego współuczestnictwa w życiu szkoły, chcą się angażować i mieć wpływ na podejmowane decyzje (91% odpowiedzi to zdecydowanie tak i raczej tak ). W praktyce jednak nie przedstawia się to tak optymistycznie. Następne pytanie dotyczące uczestniczenia rodziców w działaniach organizowanych przez szkołę, a więc biernej formy aktywności, nie wymagającej nakładu pracy na rzecz szkoły, zaprzeczyło wykazanemu wcześniej zaangażowaniu. Aż 30 (67%) odpowiedzi to raczej rzadko i nigdy. Kolejne pytanie wyjaśnia przyczyny takich postaw wobec szkoły. Jest nią brak czasu (24 odp., tj 53% ankietowanych). Możemy stwierdzić, że jest to przyczyna całkowicie niezależna od szkoły. Niepokojące są jednak odpowiedzi typu: brak zaufania do szkoły (2 odp.), zła informacja (6) i brak takich imprez (1). Analiza ankiet pozwoliła jednak stwierdzić, że respondenci udzielający tych odpowiedzi w 6 przypadkach na 9 uczestniczą mimo to w działaniach szkoły, przede wszystkim takich jak: festyn, pokaz projektów gimnazjalnych, uroczystości szkolne, koncerty, Święto Szkoły, zapoznają się z gazetką szkolną i stroną internetową szkoły oraz udzielają szkole wsparcia finansowego. Można to zrozumieć w ten sposób, że rodzice chcą zaakcentować swą niechęć i brak zaufania do szkoły, chociaż integrują się z tym środowiskiem. Wśród respondentów największą popularnością cieszy się festyn (47%), następnie - pokaz projektów gimnazjalnych 11%), koncerty (9%), obchody 11 Listopada (9%), Święto Szkoły (18%), na kontakt z gazetką szkolną wskazało 9% ankietowanych, natomiast kontakt ze stroną internetową szkoły - 7%. Liczby nie są wysokie i wskazują raczej na małe zainteresowanie rodziców działaniami szkoły, tym bardziej, że aż 38% respondentów nie zaznaczyło żadnej z podanych w ankiecie form działalności. Pocieszające jest to, że spośród nich tylko 18% określiło się również w kolejnym pytaniu jako ci, którzy w żaden sposób nie współpracują ze szkołą. Pozostałych 2 respondentów wskazywało

14 najczęściej takie formy jak: udział w uroczystościach klasowych i udzielanie szkole wsparcia finansowego. Poza tym rodzice preferują takie formy współpracy jak udział w uroczystościach (38%), często angażując się w realizację tych uroczystości. Festyn, w którym uczestnictwo wskazało 47% ankietowanych, wymaga od rodziców dużego nakładu pracy, jest więc formą wskazująca na aktywną współpracę. Również często rodzice (23% badanych) pracują społecznie na rzecz szkolnego środowiska i wspierają szkołę finansowo (36% badanych). Są to zdecydowanie aktywne formy, rodzice w tych działaniach często przejmują inicjatywę, można powiedzieć, że współdecydują w sprawach szkoły i są realizatorami prowadzonych przez nią działań. Można więc powiedzieć, że uczestniczenie rodziców w działaniach organizowanych przez szkołę jest duże, partycypacja rodziców osiąga również w tym przypadku wysoki poziom, skoro tylko 18% badanych nie podejmuje działań wpierających pracę szkoły na żadnym z możliwych obszarów. Wnioski: Na podstawie przeprowadzonych badań możemy stwierdzić, że: - rodzice dzielą się opiniami na temat pracy szkoły oraz procesu nauczania, przy czym preferują spotkania klasowe (95%) i indywidualne spotkania z wychowawcą (69%); - nauczyciele są otwarci na opinie rodziców i uwzględniają je w planach pracy (10 potwierdzających odpowiedzi); - opinie rodziców mają wpływ na działania szkoły (6 rodzice, 95% - nauczyciele); przede wszystkim organizacyjne, znacznie mniej - dydaktyczne - szkoła prowadzi różne formy wspierania rodziców w wychowaniu; opinie pracowników szkoły znajdują potwierdzenie w ankietach skierowanych do rodziców, choć część z nich nie wie o niektórych formach wsparcia; - rodzice są informowani o rozwoju ich dzieci; uzyskują informacje o ich sukcesach, porażkach i trudnościach w nauce (91% ankietowanych); - rodzice mają wpływ na działania szkoły (56% określiło wpływ jako "duży" i "bardzo duży"), biorą udział w procesie decyzyjnym, choć przede wszystkim za pośrednictwem Rady Rodziców, której działania często rozmijały się z potrzebami szkoły; - rodzice uczestniczą w działaniach organizowanych przez szkołę, najczęstsze formy współpracy to: organizacja imprez, zapewnienie opieki podczas imprez, prace porządkowe na rzecz szkoły. Trudno jest przy tym określić liczbę rodziców, którzy faktycznie angażują się w działania na rzecz szkoły, gdyż najczęściej te same osoby wykonują różne prace. Stwierdziłyśmy na pewno, że 18% spośród ankietowanych nie włącza się aktywnie w działania szkoły, pozostałe 82% bierze udział w różnych, mniej lub bardziej angażujących formach życia szkolnego. Podsumowanie: Szkoła spełnia kryteria sformułowane w obszarze III Funkcjonowanie szkoły w środowisku lokalnym i wymaganiu 3.4 "Rodzice są partnerami szkoły", przy czym poziom partycypacji jest wysoki. Świadczą o tym wyniki ewaluacji, które w każdym badanym obszarze znacznie przekraczają 5, a w wielu plasują się w granicach Uwagi i wnioski: W wyniku przeprowadzonej ewaluacji nasuwa się jeszcze jedno spostrzeżenie. - Mianowicie, w polskiej szkole istnieje przedstawicielski sposób reprezentacji rodziców, partycypacja ma więc wymiar przede wszystkim pośredni. Bezpośrednio rodzice angażują się w działania szkoły najczęściej tylko w obszarze klasy, do której uczęszcza dziecko, rzadziej takie działania obejmują kilka klas lub, tym bardziej, całą szkołę.

15 - W naszej szkole na pytanie: Czy Rada Rodziców jako przedstawiciel ogółu rodziców zasięga ich opinii w kwestiach dotyczących działań na rzecz szkoły? odpowiedzi zostały równo podzielone - 5 przyznało, że tak, 5 - nie. Trudno w takim razie mówić o reprezentacji rodziców przez Radę, można raczej wysnuć wniosek, że Rada nie współpracuje z rodzicami, nie zasięga ich opinii i tym samym - nie podlega ich kontroli, a jeśli to robi, to w bardzo niewielkim zakresie. Być może to stało się przyczyną niewłaściwych relacji między przedstawicielami rodziców a szkołą. - Mówiąc o tym, że rodzice są partnerami szkoły chcemy mimo to wskazać, że bardziej niż działania Rady Rodziców pozytywny obraz życia szkoły ukształtowali rodzice działający w pojedynkę, usytuowani niejako poza reprezentacją. To właśnie te osoby brały na siebie ciężar organizowania klasowych imprez, zakupu upominków, dokonania wystroju klasy czy auli, rezerwacji biletów czy też usprawnienia komunikacji między poszczególnymi uczniami i rodzicami. Dlatego wnioskujemy, by w przyszłości dążyć do poszerzenia tej grupy rodziców, zachęcać ich do aktywnego uczestnictwa w życiu szkoły, zasięgać ich opinii i służyć wsparciem w ich pracy na rzecz szkolnego środowiska. Warto też okazać zaufanie i pozwolić, by ich decyzje miały wpływ na życie klasy i szkoły. Formy upowszechnienia raportu: - biblioteka ZS nr 94 w Warszawie Wesołej - posiedzenie Rady Pedagogicznej r. - strona internetowa ZS nr 94 w Warszawie Wesołej Załączniki: - ankiety dla rodziców, - ankiety dla przedstawicieli Rady Rodziców, - zapis wywiadu z p. dyrektor, - zapis wywiadu z p. pedagog, - zapis wywiadu z z p. psycholog, - wydruk strony internetowej ZS nr 94 w Warszawie Wesołej.