Prawo upadłościowe i naprawcze

Transkrypt

1 Prawo upadłościowe i naprawcze WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA

2 Prawo upadłościowe i naprawcze Informacje organizacyjne Wykład: sob, g. 08:30 11:00, sala BETA, 5 spotkań Podręcznik: Feliks Zedler, Prawo upadłościowe i naprawcze w zarysie, WoltersKluwer, Warszawa Egzamin: pisemny (test) - wykład

3 Prawo upadłościowe i naprawcze Upadłość ważne zjawisko społeczne i gospodarcze Przykłady z ostatnich miesięcy: Amber Gold, PBG, Hydrobudowa Polska, Sky Club, DSS, BOMI, OLT Express, kłopoty Polimeks-Mostostal, etc. Liczba utraconych miejsc pracy w upadłych przedsiębiorstwach w lipcu i sierpniu 2012 ok ! Zjawisko tzw. łańcucha upadłości.

4 Prawo upadłościowe i naprawcze Liczba upadłości w Wielkopolsce w okresie W roku 2012 ogłoszono upadłość 877 przedsiębiorców. Źródło: Coface Poland Według Euler Hermes 941! Wzrost w porównaniu z rokiem 2011 wyniósł 21,3 % (rok 2011 r. zakończył się wzrostem na poziomie 10,5 proc. w por. do roku 2010) W branży budowlanej upadło 218 przedsiębiorstw, wzrost o 53 % rok do roku Np.: Aprivia, DSS, Budus, Turbud, Budbaum, Terramost, Wakoz, Drogbud, Wągrowieckie Przedsiębiorstwo Robót Mostowych, Poldim, Silentio, Intakus czy Radko. Polimex Mostostal o upadłość się otarł.

5 Prawo upadłościowe i naprawcze Pojęcie prawa upadłościowego i naprawczego Prawo, które reguluje skutki prawne sytuacji kryzysowej przedsiębiorcy wynikającej z jego niewypłacalności bądź z zagrożenia niewypłacalnością. Bankructwo (banca rotta) Il termine "bancarotta" deriva dall'uso genovese di epoca medioevale di rompere il tavolo e la panca o cassa di legno del banchiere divenuto insolvente. Plajta (Pleite) Konkurs (concursus creditorum) Postępowanie konkursowe Postępowanie insolwencyjne Postępowanie w przedmiocie niewypłacalności dłużnika Postępowanie upadłościowe

6 Prawo upadłościowe i naprawcze Źródła polskiego prawa upadłościowego i naprawczego Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2003 r., Nr 60, poz. 535 ze zm.). Data uchwalenia: Data ogłoszenia: Data wejścia w życie: Zgodnie z art. 35 i 229 pr.upadł. i napr. w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy księgi pierwszej części pierwszej Kodeksu postępowania cywilnego z wyjątkiem przepisów o zawieszeniu i wznowieniu postępowania. Por. też akty prawne wymienione na s.35 podręcznika.

7 Prawo upadłościowe i naprawcze Źródła unijnego prawa upadłościowego i naprawczego ROZPORZĄDZENIE RADY (WE) NR 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego Dot. dłużnika, który ma główny ośrodek podstawowej działalności (COMI centre of main interests) na terenie Unii Europejskiej z wyłączeniem Danii. Nie wprowadza jednolitego unijnego postępowania upadłościowego stosuje się wprost merytoryczne przepisy krajowe. Nie dotyczy instytucji kredytowych oraz ubezpieczeniowych.

8 Prawo upadłościowe i naprawcze System prawa upadłościowego i naprawczego Prawo upadłościowe i naprawcze tworzy jeden system prawny o zróżnicowanej strukturze wewnętrznej. Reguluje ono trzy niezależne procedury: - postępowanie upadłościowe, - postępowanie naprawcze, - postępowanie w sprawach orzekania zakazu prowadzenia działalności gospodarczej.

9 Prawo upadłościowe i naprawcze Struktura polskiego prawa upadłościowego Normy prawa upadłościowego nie mają jednolitego charakteru. Biorąc pod uwagę istotę tych norm, można w polskim prawie upadłościowym wyróżnić: - prawo materialne upadłościowe, - prawo procesowe upadłościowe, - prawo karne upadłościowe.

10 Prawo upadłościowe i naprawcze Budowa ustawy prawo upadłościowe i naprawcze Polskie prawo upadłościowe nie jest podzielone na części odpowiadające powyższemu podziałowi. Nie ma w ustawie osobnego działu normującego przepisy prawa materialnego i osobnego działu procesowego. Ponadto ustawa nie zawiera kompleksowej regulacji dotyczącej karnego prawa upadłościowego.

11 Prawo upadłościowe i naprawcze Budowa ustawy prawo upadłościowe i naprawcze Ustawa dzieli się na 6 części. Część I przepisy ogólne oraz przepisy o orzekaniu zakazu prowadzenia działalności gospodarczej Część II przepisy o międzynarodowym postępowaniu upadłościowym (nie UE!) Cześć III przepisy o postepowaniach odrębnych Cześć IV przepisy o postępowaniu naprawczym. Część V - przepisy karne. Część VI - przepisy zmieniające, przejściowe i końcowe.

12 Prawo upadłościowe i naprawcze Pojęcie postępowania upadłościowego Postępowanie upadłościowe jest to działanie organów postępowania z udziałem zainteresowanych podmiotów, które ma na celu zaspokojenie, w jak najwyższym stopniu, roszczeń wierzycieli niewypłacalnego dłużnika oraz gdy racjonalne względy na to pozwalają zachowanie dotychczasowego przedsiębiorstwa dłużnika.

13 Prawo upadłościowe i naprawcze Cel postępowania upadłościowego Nadrzędnym celem postępowania upadłościowego jest zaspokojenie roszczeń wierzycieli art. 2. Drugorzędnym celem postępowania upadłościowego, realizowanym tylko wówczas gdy racjonalne względy na to pozwalają, jest zachowanie dotychczasowego przedsiębiorstwa dłużnika art. 2.

14 Prawo upadłościowe i naprawcze Struktura postępowania upadłościowego Postępowanie upadłościowe Postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości Postępowanie po ogłoszeniu upadłości Postępowanie z możliwością zawarcia układu Postępowanie obejmujące likwidację majątku dłużnika

15 Prawo upadłościowe i naprawcze Postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości Zasadniczym celem tego postępowania jest ustalenie, czy istnieją okoliczności warunkujące ogłoszenie upadłości dłużnika. Chodzi o podmiotowe (zdolność upadłościowa, zdolność sądowa i procesowa) i przedmiotowe (niewypłacalność, majątek wystarczający na zaspokojenie kosztów, szczególne podstawy upadłości konsumenckiej) podstawy ogłoszenia upadłości. Fakultatywnym celem postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości jest zawarcie układu, co może nastąpić na wstępnym zgromadzeniu wierzycieli (art. 45 ust. 2, art. 55 ust. 1 p.u.n.).

16 Prawo upadłościowe i naprawcze Właściwe postępowanie upadłościowe Właściwe postępowanie upadłościowe jest tym etapem postępowania upadłościowego, w którym dochodzi do zaspokojenia wierzycieli, a więc realizowany jest podstawowy cel tego postępowania (niezależnie, czy poprzez zawarcie układu, czy likwidację majątku dłużnika) Postępowanie to rozpoczyna się wydaniem postanowienia o ogłoszeniu upadłości, a kończy się uprawomocnieniem postanowienia o zakończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego.

17 Prawo upadłościowe i naprawcze Właściwe postępowanie upadłościowe Właściwe postępowanie upadłościowe może być postępowaniem z możliwością zawarcia układu z wierzycielami lub postępowaniem obejmującym likwidację majątku dłużnika.

18 Prawo upadłościowe i naprawcze Zasady prawa upadłościowego i naprawczego Prawo upadłościowe rządzi się dwoma podstawowymi zasadami. Są to: - zasada optymalnego wykorzystania majątku upadłego w celu zaspokojenia wierzycieli (zasada optymalizacji), - zasada dominacji grupowego interesu wierzycieli.

19 Prawo upadłościowe i naprawcze Zasada optymalizacji (art. 2) Zasada optymalizacji przejawia się w tym, że prawo upadłościowe i naprawcze stwarza warunki do tego, aby majątek upadłego wykorzystano do zaspokojenia wierzycieli w jak najwyższym stopniu. Rzeczywisty stopień tego zaspokojenia zależy od warunków ekonomicznych i sytuacji rynkowej, ale obowiązujące uregulowania prawne sprzyjają optymalnemu wykorzystaniu majątku dłużnika. Ograniczenie wynika z dążenia do zachowania przedsiębiorstwa upadłego.

20 Prawo upadłościowe i naprawcze Zasada dominacji grupowego interesu wierzycieli Zasada dominacji grupowego interesu wierzycieli sprowadza się do tego, że postępowanie upadłościowe prowadzone jest w interesie ogółu wierzycieli upadłego. Jest to zawsze postępowanie grupowe. Wierzycieli tych, mimo istniejących konfliktów interesów, łączy dążenie do uzyskania zaspokojenia wierzytelności w możliwie najwyższym stopniu. Temu właśnie ogólnemu i nadrzędnemu interesowi wierzycieli podporządkowane zostają partykularne interesy poszczególnych wierzycieli. Por. przepisy o wpływie upadłości na umowy zawarte przez dłużnika, przepisy o zawarciu układu, etc.

21 Prawo upadłościowe i naprawcze Tryby postępowania upadłościowego Zgodnie z art. 14 ust. 1 jeżeli zostanie uprawdopodobnione, że w drodze układu wierzyciele zostaliby zaspokojeni w wyższym stopniu niż zostaliby zaspokojeni po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku dłużnika ogłasza się upadłość z możliwością zawarcia układu.

22 Prawo upadłościowe i naprawcze Podstawy ogłoszenia upadłości (nie dot. konsumenta) Podstawy ogłoszenia upadłości Podstawy pozytywne Podstawy negatywne Podmiotowe Zdolność upadłościowa Przedmiotowe Niewypłacalność, Wielość wierzycieli Brak majątku na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego (art. 13 p.u.n.) Niewielkie i krótkotrwałe zadłużenie (art. 12 p.u.n.)

23 Prawo upadłościowe i naprawcze Podstawy ogłoszenia upadłości konsumenta Podstawy ogłoszenia upadłości Podstawy pozytywne Podstawy negatywne Podmiotowe Zdolność upadłościowa Przedmiotowe Niewypłacalność, Wielość wierzycieli Brak majątku na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego Wyjątkowe i niezależne okoliczności jako przyczyna niewypłacalno ści Inne, określone w art ust. 2 p.u.n.

24 Prawo upadłościowe i naprawcze Zdolność upadłościowa Zdolność upadłościowa ma charakter jednorodny chociaż obecnie potocznie mówi się o upadłości konsumentów i przedsiębiorców. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pr. upadł. i napr. przepisy ustawy stosuje się do przedsiębiorców, w rozumieniu kodeksu cywilnego jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Definicja przedsiębiorcy art. 43¹ k.c. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna /.../ prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

25 Prawo upadłościowe i naprawcze Zdolność upadłościowa Ustawa z dnia 5 grudnia 2008r. o zmianie ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wprowadziła upadłość konsumencką (wejście w życie 31 marca 2009 r.). W odniesieniu do upadłości konsumenckiej konsumentem jest nazywana osoba, która w momencie ogłaszania jej upadłości nie prowadzi działalności gospodarczej ani zawodowej, z uwzględnieniem art. 5 ust. 2 Problem : czy stwierdzenie, że dana osoba nie figuruje w ewidencji działalności gospodarczej wyklucza możliwość uznania jej za przedsiębiorcę na gruncie prawa upadłościowego?

26 Prawo upadłościowe i naprawcze Zdolność upadłościowa Na podstawie definicji przedsiębiorcy zawartej w art. 43¹ k.c. oraz definicji działalności gospodarczej zawartej w art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z 2004r należy stwierdzić, że przedsiębiorcą jest osoba, która prowadzi we własnym imieniu zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową lub usługową lub działalność w zakresie poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania kopalin ze złóż lub działalność zawodową, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. Definicja ta nie wymaga, dla przypisania danemu podmiotowi statusu przedsiębiorcy, zarejestrowania w ewidencji działalności gospodarczej lub w Krajowym Rejestrze Sądowym.

27 Prawo upadłościowe i naprawcze Zdolność upadłościowa Oznacza to, że na gruncie prawa upadłościowego dla uznania, że dana osoba jest przedsiębiorcą nie jest wymagane dopełnienie obowiązku zgłoszenia działalności w Krajowym Rejestrze Sądowym lub w innym właściwym rejestrze tak, F. Zedler, [w:] A. Jakubecki, F. Zedler, Prawo upadłościowe i naprawcze.., s. 34, Nb 8; R. Adamus, [w:] Prawo upadłościowe i naprawcze, Komentarz, pod red. A. Witosza, Warszawa 2007, s. 22, t.7.

28 Prawo upadłościowe i naprawcze Osoba, która przestała prowadzić działalność gospodarczą Problem: Czy wobec osoby, która była przedsiębiorcą i zaprzestała prowadzenia działalności stosuje się ogólne przepisy o upadłości czy przepisy o upadłości konsumenckiej?

29 Prawo upadłościowe i naprawcze Osoba, która przestała prowadzić działalność gospodarczą Problem: Czy wobec osoby, która była przedsiębiorcą i zaprzestała prowadzenia działalności stosuje się ogólne przepisy o upadłości czy przepisy o upadłości konsumenckiej? Zgodnie z art. 8 można żądać ogłoszenia upadłości osoby fizycznej, która była przedsiębiorcą, także po zaprzestaniu prowadzenia przez nią działalności gospodarczej, jeżeli od dnia wykreślenia z właściwego rejestru nie upłynął rok. Art. 8 pr.upadł. i napr. nakazuje traktowanie objętych nim osób jak przedsiębiorców przez okres jednego roku licząc od dnia wykreślenia z ewidencji działalności gospodarczej

30 Prawo upadłościowe i naprawcze Zdolność upadłościowa Przepisy ustawy stosuje się także do: 1) spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek akcyjnych nieprowadzących działalności gospodarczej; 2) wspólników osobowych spółek handlowych, ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem; 3) wspólników spółki partnerskiej; 4) osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej.

31 Prawo upadłościowe i naprawcze Zdolność upadłościowa Ustawa określa również podmioty, których upadłości nie można ogłosić. I tak, zgodnie z art. 6, nie można ogłosić upadłości: 1. Skarbu Państwa, 2. jednostek samorządu terytorialnego, 3. publicznych samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej, 4. osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rolne, 5. uczelni, 6. instytucji i osób prawnych utworzonych w drodze ustawy oraz utworzonych w wykonaniu obowiązku nałożonego ustawą.

32 WPiA UAM POZNAŃ NIEWYPŁACALNOŚĆ JAKO PODSTAWA OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI Zgodnie z art. 10 upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. 1. NIEWYPŁACALNOŚĆ W UJĘCIU PŁYNNOŚCIOWYM (rola podstawowa) 2. NIEWYPŁACALNOŚĆ W UJĘCIU ZADŁUŻENIOWYM (rola pomocnicza)

33 WPiA UAM POZNAŃ NIEWYPŁACALNOŚĆ W UJĘCIU PŁYNNOŚCIOWYM Stan obecny: Art. 11 ust. 1. Dłużnika uważa się za niewypłacalnego, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

34 WPiA UAM POZNAŃ Problem: Czy jeżeli dłużnik nie wykonuje dwóch lub trzech zobowiązań wobec wierzycieli np. wymagalnych zobowiązań z dwóch faktur to jest niewypłacalny zgodnie z art. 11 p.u.n.?

35 WPiA UAM POZNAŃ Problem: Jakie jest znaczenie rozmiaru niewykonywanych zobowiązań dla stwierdzenia istnienia niewypłacalności dłużnika?

36 WPiA UAM POZNAŃ Problem: Czy dla stwierdzenia, że dłużnik jest niewypłacalny konieczne jest ustalenie, że nie wykonuje on zobowiązań cywilnoprawnych?

37 WPiA UAM POZNAŃ Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 29 stycznia 2008 r. (I SA/Lu 717/07) 1. Przez niewypłacalność rozumie się niewykonywanie przez dłużnika ciążących na nim wymagalnych zobowiązań, co stwarza podstawę ogłoszenia w stosunku do niego upadłości. Nieistotne jest, czy nie wykonuje on wszystkich zobowiązań, czy też tylko niektórych z nich. Nieistotny jest rozmiar nie wykonywanych przez dłużnika zobowiązań, bowiem nawet niewykonywanie zobowiązań o niewielkiej wartości oznacza jego niewypłacalność. 2. Niewypłacalność stanowiąca podstawę ogłoszenia następuje, gdy dłużnik nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań, bez rozróżnienia na zobowiązania o charakterze cywilno- czy publicznoprawnym.

38 WPiA UAM POZNAŃ Ale: Sąd Najwyższy w wyroku z 19 stycznia 2011 r. (sygn. V CSK 211/10) Krótkotrwałe wstrzymanie płacenia długów wskutek przejściowych trudności nie jest podstawą ogłoszenia upadłości, gdyż o niewypłacalności w rozumieniu art. 11 ust. 1 p.u.n. można mówić dopiero wtedy, gdy dłużnik z braku środków przez dłuższy czas nie wykonuje przeważającej części swoich zobowiązań.

39 WPiA UAM POZNAŃ NIEWYPŁACALNOŚĆ W UJĘCIU PŁYNNOŚCIOWYM Stan postulowany: Art. XX ust. 1. p.u.n. Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli ocena jego sytuacji finansowej wskazuje, że utracił on zdolność do regulowania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. ust. 2. Domniemywa się, że dłużnik jest niewypłacalny, jeśli w chwili złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.

40 WPiA UAM POZNAŃ PODSTAWY NEGATYWNE Z ART. 12 P.U.N. Zgodnie z art. 12 ust. 1 sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań nie przekracza trzech miesięcy, a suma niewykonanych zobowiązań nie przekracza 10 % wartości bilansowej przedsiębiorstwa dłużnika. Jednakże jeżeli niewykonanie zobowiązań ma charakter trwały albo gdy oddalenie wniosku może spowodować pokrzywdzenie wierzycieli sąd nie może wniosku oddalić powołując się na wskazane wyżej okoliczności (art. 12 ust. 2).

41 WPiA UAM POZNAŃ Problem: Czy jeżeli dłużnik nie wykonuje zobowiązań, których suma nie przekracza 10 % wartości bilansowej przedsiębiorstwa dłużnika, a okres opóźnienia nie przekracza trzech miesięcy to ma obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości?

42 Prawo upadłościowe i naprawcze Wykład 2 WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA

43 WPiA UAM POZNAŃ NIEWYPŁACALNOŚĆ W UJĘCIU ZADŁUŻENIOWYM Art. 11 ust. 2. Dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje.

44 AKTYWA A. Aktywa TRWAŁE I. Wartości niematerialne i prawne II. Rzeczowe aktywa trwałe 1. Środki trwałe : a) grunty (w tym prawo użytkowania wieczystego) b) budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej c) urządzenia techniczne i maszyny d) środki transportu e) inne środki trwałe 2. Środki trwałe w budowie III. Należności długoterminowe IV. Inwestycje długoterminowe B. Aktywa OBROTOWE I. Zapasy 1. Materiały 2. Półprodukty i produkt w toku 3. Produkty gotowe 4. Towary II. Należności krótkoterminowe 1) z tytułu dostaw i usług w okresie spłaty 2) z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń III. Inwestycje krótkoterminowe 1. Krótkoterminowe aktywa finansowe a) udziały lub akcje b) inne papiery wartościowe c) udzielone pożyczki e) środki pieniężne i inne aktywa pieniężne: PASYWA A. KAPITAŁ (fundusz) WŁASNY I. Kapitał podstawowy II. Kapitał zapasowy III. Kapitał z aktualizacji wyceny IV. Pozostałe kapitały rezerwowe V. Zysk (strata) z lat ubiegłych IV. Zysk (strata) netto B. ZOBOWIĄZANIA I. Zobowiązania długoterminowe 1) kredyty i pożyczki 2) z tytułu emisji dłużnych papierów wartość. 3) inne zobowiązania finansowe 4) inne II. Zobowiązania krótkoterminowe 1) kredyty i pożyczki 2) z tytułu emisji dłużnych papierów wartość. 3) inne zobowiązania finansowe 4) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności : a) do 12 miesięcy b) powyżej 12 miesięcy 5) zobowiązania wekslowe 6) z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń 7) z tytułu wynagrodzeń

45 WPiA UAM POZNAŃ Sąd Najwyższy w postanowieniu z r., V CKN 342/01 (Lex nr ) Każda z dwóch przyczyn ogłoszenia upadłości ma samodzielny charakter, a to oznacza, że dysponujący sporym majątkiem dłużnik będzie uznany za upadłego, jeżeli zaprzestał w sposób trwały płacenia długów.

46 WPiA UAM POZNAŃ Badanie niewypłacalności Niewypłacalność jest podstawową przesłanką ogłoszenia upadłości i w każdej sprawie trzeba w pierwszej kolejności zbadać czy dłużnik jest niewypłacalny. Zgodnie z art. 12 ust. 1 sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań nie przekracza trzech miesięcy, a suma niewykonanych zobowiązań nie przekracza 10 % wartości bilansowej przedsiębiorstwa dłużnika. Jednakże jeżeli niewykonanie zobowiązań ma charakter trwały albo gdy oddalenie wniosku może spowodować pokrzywdzenie wierzycieli sąd nie może wniosku oddalić powołując się na wskazane wyżej okoliczności (art. 12 ust. 2).

47 WPiA UAM POZNAŃ Wielość wierzycieli Problem: Czy można ogłosić upadłość dłużnika, który ma tylko jednego wierzyciela? Dlaczego tak/nie?

48 WPiA UAM POZNAŃ Wielość wierzycieli Zgodnie z art. 1 ust. 1 pr. upadł. i napr. ustawa reguluje zasady wspólnego dochodzenia roszczeń wierzycieli od niewypłacalnych dłużników będących przedsiębiorcami oraz skutki ogłoszenia upadłości, a także zasady postępowania naprawczego wobec przedsiębiorców zagrożonych niewypłacalnością oraz Art Dłużnika uważa się za niewypłacalnego, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Art Dłużnika ( ) uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje.

49 WPiA UAM POZNAŃ Brak majątku na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego (ubóstwo masy) Sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania (art. 13 ust. 1). Sąd może również oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości w razie stwierdzenia, że majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek oczywiście nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania (art. 13 ust. 2).

50 WPiA UAM POZNAŃ Koszty postępowania Art. 230 Ust. 1 do kosztów postępowania upadłościowego zalicza się opłaty sądowe oraz wydatki niezbędne do osiągnięcia celu postępowania. Ust. 2 do wydatków, o których mowa w ust. 1 należą w szczególności: - wynagrodzenie i wydatki syndyka, nadzorcy sądowego i zarządcy oraz ich zastępców, - wynagrodzenia i wydatki członków rady wierzycieli, - wydatki związane ze zgromadzeniem wierzycieli, - koszty doręczeń, obwieszczeń i ogłoszeń, - przypadające za czas po ogłoszeniu upadłości podatki i inne daniny publiczne, - wydatki związane z zarządem masy upadłości, w tym przypadające za czas po ogłoszeniu upadłości należności ze stosunku pracy oraz należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, - wydatki związane z likwidacją masy upadłości.

51 WPiA UAM POZNAŃ Koszty postępowania (2 lata) koszty obwieszczeń o ogłoszeniu upadłości, liście wierzytelności, planie podziału, oraz umorzeniu lub zakończeniu postępowania upadłościowego w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz w prasie o zasięgu lokalnym - łącznie około zł, (jedno ogłoszenie w prasie i w Monitorze Sądowym i Gospodarczym łącznie kosztuje około 1.500zł), koszty obwieszczeń o sprzedaży majątku łącznie około zł koszty zakupu artykułów biurowych łącznie około 500 zł

52 WPiA UAM POZNAŃ wynagrodzenie syndyka 2 lata zł Koszty postępowania opłaty pocztowe łącznie około 300 zł, opłaty bankowe zł, koszt wynajęcia biura około 500 zł miesięcznie, koszt archiwizacji dokumentów koszt archiwizacji jest trudny do oszacowania przy braku dokładnych danych co do ilości dokumentacji, opłaty sądowe (ich wysokość jest trudna do przewidzenia gdyż zależy od zakresu windykacji należności), koszt obsługi księgowej, osobno za sporządzenie bilansu otwarcia i zamknięcia postępowania) zł koszt zatrudnienie pracownika administracyjno-biurowego zł

53 Prawo upadłościowe i naprawcze Właściwość sądu Sprawy o ogłoszenie upadłości rozpoznaje sąd upadłościowy w składzie trzech sędziów zawodowych (art. 18). Do rozpoznania spraw o ogłoszenie upadłości właściwy jest sąd upadłościowy (tj. sąd rejonowy sąd gospodarczy), właściwy dla zakładu głównego przedsiębiorstwa dłużnika (art. 19 ust. 1).

54 Prawo upadłościowe i naprawcze Wniosek o ogłoszenie upadłości Postępowanie upadłościowe wszczyna się na wniosek. Wniosek o ogłoszenie upadłości, zgodnie z art. 20 może zgłosić dłużnik lub każdy z jego wierzycieli.

55 Prawo upadłościowe i naprawcze Termin do złożenia wniosku przez dłużnika Zgodnie z art. 21 ust. 1 dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Jeżeli dłużnikiem jest osoba prawna lub inna jednostka organizacyjna, obowiązek, o którym mowa wyżej, spoczywa na każdym, kto ma prawo go reprezentować sam lub łącznie z innymi osobami (art. 21 ust.2).

56 Prawo upadłościowe i naprawcze Termin do złożenia wniosku przez dłużnika Niezłożenie wniosku w wyżej wskazanym terminie powoduje określone sankcje. Osoby, które były zobowiązane do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, ale nie uczyniły tego w ustawowym terminie odpowiadają za szkodę wynikła wskutek niezłożenia wniosku w terminie (art. 21 ust. 3 + art. 299 k.s.h.) Ponadto zgodnie z art. 373 sąd może pozbawić taką osobę prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, fundacji lub stowarzyszeniu na okres od 3 do 10 lat.

57 Prawo upadłościowe i naprawcze Treść wniosku Zgodnie z art. 23 jeżeli wniosek o ogłoszenie upadłości zgłasza dłużnik, powinien we wniosku dodatkowo określić, czy wnosi o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu, czy też o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację jego majątku.

58 Prawo upadłościowe i naprawcze Treść wniosku Dłużnik do wniosku powinien dołączyć: 1) aktualny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników; 2) aktualne sprawozdanie finansowe, a jeżeli na podstawie odrębnych przepisów nie ma obowiązku sporządzania takiego sprawozdania - bilans sporządzony dla celów tego postępowania, na dzień nie późniejszy niż trzydzieści dni przed złożeniem wniosku; 3) spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty, a także listę zabezpieczeń dokonanych przez wierzycieli na jego majątku wraz z datami ich ustanowienia; 4) oświadczenie o spłatach wierzytelności lub innych długów dokonanych w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku; 5) spis podmiotów zobowiązanych majątkowo wobec dłużnika wraz z adresami, z określeniem wierzytelności, daty ich powstania i terminów zapłaty;

59 Prawo upadłościowe i naprawcze Treść wniosku 6) wykaz tytułów egzekucyjnych oraz tytułów wykonawczych przeciwko dłużnikowi; 7) informację o postępowaniach dotyczących ustanowienia na majątku dłużnika hipotek, zastawów, zastawów rejestrowych i zastawów skarbowych oraz innych obciążeń podlegających wpisowi w księdze wieczystej lub w rejestrach, jak również o prowadzonych innych postępowaniach sądowych lub administracyjnych dotyczących majątku dłużnika; 8) miejsce zamieszkania i adresy reprezentantów spółki lub osoby prawnej i likwidatorów, jeżeli są ustanowieni.

60 Prawo upadłościowe i naprawcze Treść wniosku Jeżeli dłużnik wnosi o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu, powinien ponadto dołączyć do wniosku: 1) propozycje układowe wraz z propozycjami finansowania wykonania układu; 2) rachunek przepływów pieniężnych za ostatnie dwanaście miesięcy, jeżeli obowiązany był do prowadzenia dokumentacji umożliwiającej sporządzenie takiego rachunku.

61 Prawo upadłościowe i naprawcze Wniosek składany przez wierzyciela Jeżeli wniosek o ogłoszenie upadłości zgłasza wierzyciel, powinien uprawdopodobnić swoją wierzytelność, a ponadto, jeżeli wnosi o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu, powinien dołączyć wstępne propozycje układowe.

62 Prawo upadłościowe i naprawcze Postępowanie zabezpieczające Zgodnie z art. 36 w postępowaniu o ogłoszenie upadłości, jeżeli wniosek o ogłoszenie upadłości złożył dłużnik, sąd z urzędu dokonuje zabezpieczenia majątku dłużnika. Jeżeli z wnioskiem o ogłoszenie upadłości wystąpił wierzyciel lub inny uprawniony zabezpieczenia dokonuje się na jego żądanie. W przedmiocie zabezpieczenia sąd orzeka niezwłocznie.

63 Prawo upadłościowe i naprawcze Postępowanie zabezpieczające Podstawowym sposobem zabezpieczenia majątku dłużnika jest ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego (art SĄD MOŻE). Sąd może w ramach zabezpieczenia na wniosek dłużnika zawiesić prowadzoną przeciwko niemu egzekucję wierzytelności objętej z mocy prawa układem, jeżeli egzekucja mogłaby uniemożliwić lub utrudnić przyjęcie układu. Jeżeli zawieszenie dotyczy egzekucji z rachunku bankowego sąd może także uchylić zajęcie (art. 39)

64 Prawo upadłościowe i naprawcze Wstępne zgromadzenie wierzycieli Sąd może zwołać wstępne zgromadzenie wierzycieli w celu podjęcia uchwały co do sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego, wyboru rady wierzycieli oraz zawarcia układu (art. 44 ust.1). Nie zwołuje się, gdy ponad 15% wierzytelności jest spornych.

65 Prawo upadłościowe i naprawcze Wstępne zgromadzenie wierzycieli Wstępne zgromadzenie wierzycieli może podjąć uchwały co do : - prowadzenia dalszego postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu albo likwidacji majątku (sposób prowadzenia postępowania), - wyboru rady wierzycieli - wyrazić opinię co do wyboru osoby syndyka, nadzorcy sądowego albo zarządcy, - zawarcia układu. Zapewnienie sprawności postępowania; Wzrost efektywności w razie zawarcia układu;

66 Prawo upadłościowe i naprawcze Postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości Zagadnienia proceduralne: Art. 35. W sprawach nieuregulowanych w ustawie do postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości stosuje się odpowiednio przepisy księgi pierwszej części pierwszej Kodeksu postępowania cywilnego, z wyjątkiem przepisów o zawieszeniu i wznowieniu postępowania. Skarga kasacyjna oraz skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia nie przysługuje.

67 Prawo upadłościowe i naprawcze Orzeczenia kończące postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości Zarządzenie o zwrocie wniosku Braki formalne lub fiskalne, gdy profesjonalny pełnomocnik, ale: procedura sanacyjna (art. 28) Niemożność nadania sprawie biegu: nieprawidłowy adres dłużnika, niewykonanie, niewykonanie zarządzeń sądu (art. 29) Postanowienie o odrzuceniu wniosku Brak przesłanki procesowej (art. 199, 1099 k.p.c. w zw. z art. 35) Brak uiszczenia zaliczki (art. 32 ust. 5) Postanowienie o oddaleniu wniosku Brak zdolności upadłościowej (art. 5-7) Upływ ponad 1 roku od zaprzestania działalności (art. 8) Brak stanu niewypłacalności lub podstawy negatywne (art ) Brak majątku na pokrycie kosztów postępowania (art. 13) Brak zbiorowego charakteru postępowania (art. 11) Przeszkody w stos. do konsumenta (art )

68 Prawo upadłościowe i naprawcze Ogłoszenie upadłości Zgodnie z art. 51 uwzględniając wniosek o ogłoszenie upadłości, sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości, w którym m.in. : 1) wymienia imię i nazwisko, nazwę albo firmę, miejsce zamieszkania albo siedzibę upadłego dłużnika (upadłego); 2) określa sposób prowadzenia postępowania; 3) wzywa wierzycieli upadłego do zgłoszenia wierzytelności w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż miesiąc i nie dłuższym niż trzy miesiące; 6) wyznacza sędziego-komisarza oraz syndyka albo nadzorcę sądowego, albo zarządcę;

69 Prawo upadłościowe i naprawcze Ogłoszenie upadłości Zgodnie z art. 51 uwzględniając wniosek o ogłoszenie upadłości, sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości, w którym: 1) wymienia imię i nazwisko, nazwę albo firmę, miejsce zamieszkania albo siedzibę upadłego dłużnika (upadłego); 2) określa sposób prowadzenia postępowania; 3) wzywa wierzycieli upadłego do zgłoszenia wierzytelności w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż miesiąc i nie dłuższym niż trzy miesiące;

70 Prawo upadłościowe i naprawcze Ogłoszenie upadłości Postanowienie o ogłoszeniu upadłości jest skuteczne i wykonalne z dniem jego wydania, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 51 ust. 2; por. art. 309). Data wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości jest datą upadłości. Postanowienie o ogłoszeniu upadłości podaje się niezwłocznie do publicznej wiadomości przez obwieszczenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz opublikowanie w dzienniku o zasięgu lokalnym (art. 53 ust.1).

71 Prawo upadłościowe i naprawcze Ogłoszenie upadłości Na postanowienie o ogłoszeniu upadłości zażalenie przysługuje wyłącznie upadłemu, a na postanowienie oddalające wniosek o ogłoszenie upadłości - wyłącznie wnioskodawcy (art. 54 ust.1). Sąd drugiej instancji, który będzie rozpoznawał przedmiotowe zażalenie nie może orzec o ogłoszeniu upadłości (art. 54 ust. 2).

72 Prawo upadłościowe i naprawcze Skutki ogłoszenia upadłości Skutki ogłoszenia upadłości Skutki co do osoby upadłego Skutki co do majątku upadłego Upadłość likwidacyjna Upadłość układowa Upadłość likwidacyjna Upadłość układowa

73 Prawo upadłościowe i naprawcze Skutki ogłoszenia upadłości co do osoby upadłego (upadłość likwidacyjna) Jeżeli ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku upadłego, upadły jest obowiązany wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek, a także wydać wszystkie dokumenty dotyczące jego działalności, majątku oraz rozliczeń, w szczególności księgi rachunkowe, inne ewidencje prowadzone dla celów podatkowych i korespondencję (art. 57 ust. 1). Sędzia-komisarz może postanowić, aby upadły będący osobą fizyczną nie opuszczał terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez jego zezwolenia. Po ogłoszeniu upadłości przedsiębiorca występuje w obrocie pod dotychczasową firmą z dodaniem oznaczenia "w upadłości likwidacyjnej"

74 Prawo upadłościowe i naprawcze Skutki ogłoszenia upadłości co do osoby upadłego (upadłość układowa) W razie ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu, jeżeli sąd nie nałoży na upadłego dalej idących obowiązków, upadły jest obowiązany udzielać sędziemu-komisarzowi i nadzorcy sądowemu wszelkich potrzebnych wyjaśnień dotyczących jego majątku objętego postępowaniem, jak również umożliwić nadzorcy sądowemu zapoznanie się z przedsiębiorstwem upadłego, a w szczególności z jego księgami rachunkowymi (art. 59 ust.1). Po ogłoszeniu upadłości przedsiębiorca występuje w obrocie pod dotychczasową firmą z dodaniem oznaczenia "w upadłości układowej".

75 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego

76 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Uwagi ogólne 1. Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego (art. 61). 2. Masa upadłości nie ma osobowości prawnej, jest to masa majątkowa, którą zarządza syndyk, upadły pod nadzorem nadzorcy sądowego lub zarządca. adw. Patryk Filipiak

77 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Masa upadłości W skład masy upadłości wchodzi majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty przez upadłego w toku postępowania upadłościowego (art. 62) W drodze wyjątku, nie wchodzi do masy upadłości: 1) mienie, które jest wyłączone od egzekucji według przepisów K.P.C. 2) wynagrodzenie za pracę upadłego w części niepodlegającej zajęciu. 3) kwota uzyskana z tytułu realizacji zastawu rejestrowego lub hipoteki, jeżeli upadły pełnił funkcję administratora zastawu lub hipoteki, w części przypadającej zgodnie z umową powołującą administratora pozostałym wierzycielom. 4) mienie wyłączone uchwałą zgromadzenia wierzycieli. 5) środki pieniężne zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. adw. Patryk Filipiak

78 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Masa upadłości Skład masy upadłości ustala syndyk, nadzorca sądowy albo zarządca na podstawie wpisów w księgach upadłego oraz dokumentów bezspornych (art. 68 ust. 1 ). W razie ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu sędzia-komisarz może postanowić, aby ustalenia składu masy dokonał upadły pod nadzorem nadzorcy sądowego (art. 68 ust. 2 ). adw. Patryk Filipiak

79 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Masa upadłości Ustalenie składu masy upadłości następuje przez sporządzenie spisu inwentarza (art. 69 ust. 1). Wraz ze spisem inwentarza dokonuje się oszacowania majątku wchodzącego do masy upadłości (art. 69 ust. 2 ). Spisu inwentarz dokonuje syndyk, nadzorca lub zarządca, którzy mogą do tej czynności przybrać również osoby trzecie jeżeli rozmiary masy upadłości tego wymagają. Zgodnie z art. 69 ust. 3 domniemywa się, że rzeczy znajdujące się w posiadaniu upadłego w dniu ogłoszeniu upadłości należą do majątku upadłego adw. Patryk Filipiak

80 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Czynności upadłego dotyczące masy upadłości Czynności upadłego Upadłość likwidacyjna Upadłość układowa Upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania i rozporządzania mieniem wchodzącym do masy upadłości Upadły pozbawiony prawa zarządu Powołany zarządca Zarząd własny upadłego, który jest sprawowany pod nadzorem nadzorcy sądowego adw. Patryk Filipiak

81 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Czynności upadłego dotyczące masy upadłości Czynności prawne upadłego dotyczące mienia wchodzącego do masy upadłości, wobec którego upadły utracił prawo zarządu, są nieważne (art. 77 ust. 1). Spełnienie świadczenia do rąk upadłego pozbawionego prawa zarządu masą upadłości dokonane po obwieszczeniu o ogłoszeniu upadłości w Monitorze Sądowym i Gospodarczym nie zwalnia z obowiązku spełnienia świadczenia do masy upadłości, chyba że równowartość świadczenia została przekazana przez upadłego do masy upadłości (art. 78). adw. Patryk Filipiak

82 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Zakaz obciążania masy upadłości Po ogłoszeniu upadłości nie można obciążyć składników masy upadłości hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w celu zabezpieczenia wierzytelności powstałej przed ogłoszeniem upadłości. chyba że wniosek o wpis hipoteki został złożony w sądzie co najmniej na sześć miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. (art. 81) Dot. to upadłości układowej i likwidacyjnej Uwaga! Obciążenie majątku jest możliwe za zgodą Rady Wierzycieli, a w jej braku Sędziego-Komisarza adw. Patryk Filipiak

83 Prawo upadłościowe i naprawcze Wykład 3 WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA

84 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Skutki ogłoszenia upadłości co do zobowiązań upadłego Ustawa reguluje skutki ogłoszenie upadłości co do zobowiązań upadłego w ten sposób, że w art wskazuje zasady ogólne, które mają zastosowanie zarówno do upadłości obejmującej likwidacje majątku upadłego, jak i upadłości z możliwością zawarcia układu. Następnie w art ustawodawca przedstawia zasady dotyczące upadłości z możliwością zawarcia układu, a w art skutki ogłoszenia upadłości co do zobowiązań upadłego w razie upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego. adw. Patryk Filipiak

85 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Skutki ogłoszenia upadłości co do zobowiązań upadłego Zgodnie z ogólną regułą wyrażoną w art. 83 prawa upadłościowego i naprawczego nieważne są postanowienia umowy zastrzegające na wypadek ogłoszenia upadłości zmianę lub rozwiązanie stosunku prawnego, którego stroną jest upadły. W uzupełnieniu tej regulacji art. 84 ust.1 stanowi, że postanowienie umowy, której stroną jest upadły, uniemożliwiające albo utrudniające osiągnięcie celu postępowania upadłościowego jest bezskuteczne w stosunku do masy upadłości. Ale: Umowa przeniesienia własności rzeczy, wierzytelności lub innego prawa zawarta w celu zabezpieczenia wierzytelności jest skuteczna wobec masy upadłości, jeżeli została zawarta w formie pisemnej z datą pewną (art. 81 k.c. ). adw. Patryk Filipiak

86 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Skutki ogłoszenia upadłości UKŁADOWEJ co do zobowiązań upadłego Od dnia ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu do dnia uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu układu albo o umorzeniu postępowania, upadły albo zarządca nie mogą spełniać świadczeń wynikających z wierzytelności, które z mocy prawa są objęte układem (art.84) Por. art objęcie układem Skutek spłaty nieważność czynności (art. 58 k.c.) i konieczność zwrotu zaspokojenia do masy na podstawie art. 410 k.c. + odpowiedzialność odszkodowawcza zarządcy, a jeśli czynności dokonał sam upadły pozbawienie zarządu oraz nawet zakaz prowadzenia działalności gospodarczej adw. Patryk Filipiak

87 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Skutki ogłoszenia upadłości LIKWIDACYJNEJ co do zobowiązań upadłego CEL REGULACJI: 1. Powiększenie wartości masy upadłości, 2. Zakończenie działalności gospodarczej. CHODZI O BARDZO GRUNTOWNĄ ZMIANĘ STOSUNKÓW ZOBOWIĄZANIOWYCH UPADŁEGO 1. Zmiana ta jest skuteczna nawet po zakończeniu postępowania, jeśli dłużnik zachowa byt prawny adw. Patryk Filipiak

88 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Skutki ogłoszenia upadłości LIKWIDACYJNEJ co do zobowiązań upadłego Zobowiązania pieniężne upadłego, których termin płatności świadczenia jeszcze nie nastąpił, stają się wymagalne z dniem ogłoszenia upadłości. wierzyciel może żądać zapłaty z masy upadłości w ramach podziału funduszów dotyczy to tylko relacji z dłużnikiem, ale nie ze współdłużnikami! Zobowiązania majątkowe niepieniężne zmieniają się z dniem ogłoszenia upadłości na zobowiązania pieniężne i z tym dniem stają się płatne, chociażby termin ich wykonania jeszcze nie nastąpił. DLACZEGO? różnice jakościowe mają stać się ilościowymi tylko wtedy może dojść do proporcjonalnego zaspokojenia po jakiej wartości? art. 246 Z masy upadłości mogą być zaspokojone odsetki od wierzytelności, należne od upadłego, za okres do dnia ogłoszenia upadłości (CHYBA ŻE OD WIERZYTELNOŚCI ZABEZPIECZONYCH RZECZOWO)

89 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Skutki ogłoszenia upadłości LIKWIDACYJNEJ co do zobowiązań upadłego UMOWA WZAJEMNA (świadczenia ekwiwalentne wg uznania stron) Jeżeli w dniu ogłoszenia upadłości zobowiązania z umowy wzajemnej nie zostały wykonane w całości lub w części, syndyk może wykonać zobowiązanie upadłego i zażądać od drugiej strony spełnienia świadczenia wzajemnego lub od umowy odstąpić. Jeżeli syndyk odstępuje od umowy, druga strona nie ma prawa do zwrotu spełnionego świadczenia, chociażby świadczenie to znajdowało się w masie upadłości. Strona może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu wykonania zobowiązania i poniesionych strat, zgłaszając te wierzytelności sędziemu-komisarzowi. adw. Patryk Filipiak

90 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Skutki ogłoszenia upadłości LIKWIDACYJNEJ co do zobowiązań upadłego PRZYKŁADY: SPRZEDAŻ Sprzedawca może żądać zwrotu rzeczy ruchomej wysłanej upadłemu bez otrzymania ceny, jeżeli rzecz ta nie została objęta przed ogłoszeniem upadłości przez upadłego. Syndyk może jednak rzecz zatrzymać, jeżeli zapłaci lub zabezpieczy należną od upadłego cenę i koszty. POŻYCZKA W razie upadłości jednej ze stron umowy pożyczki, umowa pożyczki wygasa, gdy przedmiot pożyczki nie został jeszcze wydany. adw. Patryk Filipiak

91 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Wpływ ogłoszenia upadłości na stosunki majątkowe małżeńskie upadłego Z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa. Jeżeli małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej, majątek wspólny małżonków wchodzi do masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny. Małżonek upadłego może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność sędziemu-komisarzowi. adw. Patryk Filipiak

92 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Wpływ ogłoszenia upadłości na stosunki pracy upadłego Art kodeksu pracy: 1. W razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, nie stosuje się przepisów art. 38, 39 i 41, ani przepisów szczególnych dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę. 2. W razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy może być rozwiązana przez każdą ze stron za dwutygodniowym wypowiedzeniem. adw. Patryk Filipiak

93 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Wpływ ogłoszenia upadłości na stosunki pracy upadłego Art. 38. zawiadomienie zakładowej organizacji związkowej o zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nie określony Art. 39. ochrona przedemerytalna wobec pracownika, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego Art. 41. zakaz wypowiadania umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy Art Nie podlegają ochronie przed wypowiedzeniem także kobiety w ciąży lub urlopu macierzyńskiego Przepisy szczególne: m.in. działacze związkowi, radni, osoby powołane do czynnej służby wojskowej. adw. Patryk Filipiak

94 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Bezskuteczność czynności upadłego EX LEGE Bezskuteczne w stosunku do masy upadłości są ex lege : 1. czynności prawne (ugoda sądowa, uznanie powództwa, zrzeczenie się roszczenia) dokonane przez upadłego w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, 2. którymi rozporządził on swoim majątkiem, 3. jeżeli dokonane zostały nieodpłatnie albo odpłatnie, ale wartość świadczenia upadłego przewyższa w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymanego. adw. Patryk Filipiak

95 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Bezskuteczność czynności upadłego EX LEGE Bezskuteczne w stosunku do masy upadłości są ex lege: 1. czynności prawne odpłatne dokonane przez upadłego w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości z: 2. małżonkiem, krewnym lub powinowatym w linii prostej, krewnym lub powinowatym w linii bocznej do drugiego stopnia włącznie albo z przysposobionym lub przysposabiającym (dot.też czynności spółki ze wspólnikiem, reprezentantem, spółkami dominującymi oraz powiązanymi) adw. Patryk Filipiak

96 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Wpływ ogłoszenia upadłości na postępowania sądowe 1. Omawiamy postępowania cywilne rozpoznawcze; pomijamy postępowania zabezpieczające, egzekucyjne oraz administracyjne 2. Omawiamy postępowania będące w toku oraz nowe 3. Omawiamy postępowania likwidacyjne 4. Istotne są przepisy KPC oraz PUN adw. Patryk Filipiak

97 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Pozycja prawna syndyka w postępowaniach sądowych Stroną postępowań dotyczących masy upadłości, w znaczeniu materialnym, jest upadły. Wynika to z tego, że pomimo ogłoszenia upadłości właścicielem całego majątku wchodzącego w skład masy upadłości jest upadły, a więc to jego praw lub obowiązków dotyczy postępowanie. Upadły nie może jednak, z mocy art. 144 pr.upadł. i napr., samodzielnie występować w postępowaniu. Tak więc stroną w znaczeniu formalnym postępowań dotyczących masy upadłości jest syndyk. adw. Patryk Filipiak

98 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Pozycja prawna syndyka w postępowaniach sądowych Upadłość likwidacyjna Zgodnie z art. 144 ust. 1, jeżeli ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku upadłego, postępowania sądowe i administracyjne dotyczące masy upadłości mogą być wszczęte i dalej prowadzone jedynie przez syndyka lub przeciwko niemu. Postępowania te syndyk prowadzi na rzecz upadłego, lecz w imieniu własnym (art. 144 ust. 2). adw. Patryk Filipiak

99 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Wszczynanie postępowań o wierzytelność powstałą przed ogłoszeniem upadłości Po ogłoszeniu upadłości właściwy i wyłączny tryb dochodzenia wierzytelności powstałych przed ogłoszeniem upadłości określają art p.u.n. Wierzyciel nie może wytoczyć powództwa. Art. 263 p.u.n. Odmowa uznania wierzytelności według przepisów niniejszego działu nie stanowi przeszkody do jej dochodzenia we właściwym trybie. Jeżeli odmowa uznania wierzytelności nastąpiła w postępowaniu upadłościowym obejmującym likwidację majątku upadłego, dochodzenie wierzytelności, której odmówiono uznania, jest możliwe dopiero po umorzeniu lub zakończeniu postępowania upadłościowego. adw. Patryk Filipiak

100 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Wszczynanie postępowań o wierzytelność powstałą po ogłoszeniu upadłości Wierzytelności powstałe po ogłoszeniu upadłości (tzw. wierzytelności w stosunku do masy upadłości) nie podlegają umieszczeniu na liście wierzytelności i z tego powodu nie ma przeszkód, aby były dochodzone po ogłoszeniu upadłości w procesie wytoczonym przez uprawnionego wierzyciela. Legitymację bierną w tym postępowaniu ma syndyk masy upadłości. adw. Patryk Filipiak

101 Organy postępowania upadłościowego Ogłoszenie upadłości Sąd upadłościowy Sędzia komisarz Zależnie od trybu postępowania Upadłość likwidacyjna Upadłość układowa Syndyk Upadły pozbawiony Prawa zarządu Zarządca Zarząd własny upadłego Nadzorca sądowy

102 Zgłoszenie wierzytelności Zgodnie z art. 236 pun, każdy wierzyciel osobisty upadłego, który chce uczestniczyć w postępowaniu upadłościowym, jeżeli niezbędne jest ustalenie jego wierzytelności, powinien w terminie oznaczonym w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości zgłosić sędziemu-komisarzowi swoją wierzytelność.

103 Zgłoszenie wierzytelności Zasady obowiązkowego zgłaszania wierzytelności nie stosuje się do: - pracowników upadłego, - wierzycieli, którym przysługuje należność z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, jeżeli w dokumentach upadłego znajdują się tytuły egzekucyjne lub inne bezsporne dokumenty, z których wynika obowiązek ich zapłaty, - wierzycieli, których wierzytelność została stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądowym lub ostateczną decyzją administracyjną, wydanymi po ogłoszeniu upadłości, - wierzycieli, kt. wierzytelności są zabezpieczone rzeczowo. Wierzytelności te są umieszczane na liście z urzędu.

104 Zgłoszenie wierzytelności Jeżeli zgłoszenie wierzytelności odpowiada wymaganiom formalnym, sędzia-komisarz przekazuje odpis zgłoszenia syndykowi, nadzorcy sądowemu albo zarządcy. Jeżeli zgłoszenie dokonane przez przedsiębiorcę lub wierzyciela reprezentowanego przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego zawiera braki, to zgłoszenie podlega zwrotowi bez wzywania do jego uzupełnienia.

105 Sprawdzenie wierzytelności Po ustaleniu, że zgłoszenie wierzytelności nie zawiera braków formalnych i przekazaniu zgłoszenia syndykowi, nadzorcy lub zarządcy Syndyk, nadzorca sądowy albo zarządca sprawdza, czy zgłoszona wierzytelność znajduje potwierdzenie w księgach rachunkowych lub innych dokumentach upadłego albo we wpisach w księdze wieczystej lub rejestrach, oraz wzywa upadłego do złożenia w zakreślonym terminie oświadczenia, czy wierzytelność uznaje (to ma znaczenie przy stosowaniu art. 264, czyli przy dochodzeniu należności przez wierzyciela po zakończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego uznanie ogranicza późniejszą obronę upadłego).