Klastry turystyczne szansą rozwoju mikroregionów

Transkrypt

1 Katarzyna Skora * Klastry turystyczne szansą rozwoju mkroregonów Wstęp Celem artykułu jest przedstawene możlwośc rozwoju gospodarczego regonów, w wynku podejmowana ncjatyw klastrowych w branży turystycznej. Pommo obecnośc tematyk klastrów w welu dokumentach strategcznych dotyczących rozwoju gospodark, ch rozwój w Polsce jest newystarczający. W artykule przedstawono wynk badań analz przeprowadzonych zarówno przez frmy konsultngowe, pracownków naukowych jak przez autorkę artykułu. Z zaprezentowanych badań płyną spójne wnosk przemawające za konecznoścą wdrażana poltyk klastrowej, a także zwracające uwagę na wele problemów dotyczących tworzena klastrów w branży turystycznej. W artykule posłużono sę przykładem regonu zlokalzowanego w województwe pomorskm (Merze Wślanej), by użyć konkretnych lczb oraz faktów lustrujących potrzebę kooperacj przedsęborstw. 1. Znaczene charakter sektora turystyk w gospodarce Sektor turystyczny jest stotnym elementem gospodark śwatowej. Według danych Śwatowej Rady Podróży I turystyk 1 w 2011 roku przemysł turystyczny był odpowedzalny za wytworzene około 9% śwatowego PKB. [Travel &Toursm 2011, 2011, dostęp: ]. Mnsterstwo Sportu Turystyk szacuje, że turystyka stanowła w 2009 roku 4,9% polskego PKB [Gospodarka turystyczna w Polsce w 2009 roku, 2009, dostęp: ]. Specyfczną cechą sektora turystycznego jest kompleksowość oferowanego produktu [Kusa, 2008]. Popyt na usługę turystyczną ne jest tożsamy z usługą oferowaną przez danego przedsęborcę. Źródło popytu leży w postrzeganu przez potencjalnego konsumenta regonu, wraz z jego całą nfrastrukturą ofertą, jako atrakcyjne. Oznacza to, że w sektorze turystycznym bardzo stotne jest zjawsko synerg. [Nordn, 2003, dostęp: ]. Podobne postrzega tę kwestę M.E. Porter, wg którego pozytywne wrażena turystów zależą w dużej merze od jakośc komplementarnych produktów turystycznych. Porter zauważył, że w klastrach turystycznych występuje wele zależnośc mędzy jego członkam, które w całośc oddzałują na cały sektor mocnej, nż gdyby zsumować ch pojedyncze dzałana [Porter, 1998]. Kolejną cechą charakterystyczną sektora turystycznego jest jego nterdyscyplnarność. Łączy on w sobe elementy nnych gałęz gospodark jak np. usług transportowe, medyczne, telekomunkacyjne czy też pocztowe. Na sektor turystyczny składają sę poza obektam śwadczącym usług nocle- * Mgr, Wydzał Zarządzana Ekonom, Poltechnka Gdańska, katrn.skora@gmal.com 1 WTTC World Travel & Toursm Councl

2 56 Katarzyna Skora gowe równeż: park rozrywk, kluby, restauracje, muzea, sklepy oraz wele nnych. Jest on heterogenczny oferuje wele rodzajów dóbr. Z tego powodu trudno jednoznaczne określć grance sektora turystycznego [Nordn, 2003, dostęp: ]. 2. Charakterystyka klastrów turystycznych Klaster, to geografczna koncentracja powązanych ze sobą przedsęborstw wyspecjalzowanych dostawców, usługodawców, przedsęborstw w powązanych gałęzach przemysłu oraz nstytucj stowarzyszonych (np. unwersytetów, agencj standaryzacj oraz stowarzyszeń handlowych) w szczególnych obszarach, które zarówno konkurują, jak prowadzą wzajemną współpracę. [Porter, 1998]. Powyższa defncja dotyczy klastra przemysłowego. W kastrach turystycznych koncentracja geografczna jest ścśle zwązana z waloram danego regonu. Może to być obecność atrakcj w postac zabytków, bogata kultura czy też wyjątkowe warunk przyrodncze. Skupska te wykorzystują unkalne zasoby danego obszaru [Kubak, 2009]. Słą napędową klastra jest współpraca trzech stotnych stron- przedsęborców, nstytucj badawczorozwojowych oraz jednostek samorządowych [Staszewska, 2009]. O atrakcyjnośc danego regonu turystycznego decydują różne czynnk. Są to mędzy nnym: lość charakter atrakcj turystycznych, szybka wygodna komunkacja, poczuce bezpeczeństwa, reklama, wysokej jakośc usług w zakrese noclegów, wyżywena tp. Klastry turystyczne różną sę jednak od klastrów przemysłowych, główne w dwóch obszarach. Perwsza różnca dotyczy produktu fnalnego klastra. W przemyśle głównym celem jest stworzene konkretnego produktu, np. maszyny, której elementy są wytwarzane przez uczestnków klastra. Członkowe klastra mają jasną wzję jak ma ona wyglądać jake ma spełnać parametry. W turystyce zaś produkt jest kompleksowy składa sę z welu odmennych produktów, które mogą egzystować na rynku samodzelne. Efektem dzałana klastra jest wzmocnene efektu synerg powodującej wększą atrakcyjność regonu [Nordn, 2003, dostęp: ]. Wywołuje to zwększone zanteresowane ofertą całego klastra, a co za tym dze, wzrost sprzedaży różnych produktów. Trudno jednak zmerzyć współczynnk korelacj tych dwóch zjawsk będąc na pozom pojedynczego przedsęborcy. Członkowe klastrów turystycznych zazwyczaj ne dentyfkują sę mocno z klastrem, poneważ uzyskany produkt fnalny ne przekłada sę bezpośredno na ch zysk. Utrudnenem w dentyfkowanu synergcznego efektu dzałalnośc klastra może być równeż duży pozom rozdrobnena w turystyce. Kolejną różncą mędzy klastram przemysłowym a turystycznym jest pozom współpracy z centram badawczo-rozwojowym. Nsk pozom nnowacj w turystyce zwązany jest z jej tradycyjnym charakterem. Należy jednak zaznaczyć, że współpraca jednostek badawczych oraz klastrów turystycznych może przyczynć sę do udoskonalena stnejących produktów turystycznych, rozpoznana nowych trendów, badana pozomu zadowolena klentów na ba-

3 Klastry turystyczne szansą rozwoju mkroregonów 57 ze tego do tworzena nowych produktów turystycznych. Uczestnctwo w klastrach turystycznych ne wymaga posadana specjalnych umejętnośc. Członkowe klastra zazwyczaj ne są tak wysoko wykwalfkowan jak w klastrach przemysłowych [Staszewska, 2009]. 3. Korzyśc z tworzena klastrów turystycznych Integracja ekonomczna Europy postępujący proces globalzacj sprawają, że koneczna staje sę gospodarcza specjalzacja regonów. Produkty unkalne, skerowane do wąskej grupy odborców mogą przyczynć sę do uzyskana przewag konkurencyjnej na rynku [Kubak, 2009]. O konkurencyjnośc regonów decyduje mędzy nnym pozom nnowacyjnośc lub ndywdualzmu produktów, a także jakość szeroko rozumanej współpracy. W obecnej chwl dużą wagę przywązuje sę do wsperana propagowana poltyk klastrowej. Informacje take można uzyskać w welu dokumentach dotyczących strateg rozwoju gospodarczego Polsk poszczególnych województw czy regonów. Turystyka jest branżą predysponowaną do stworzena klastra ze względu na jej heterogenczny złożony charakter oraz naturalne występujące zależnośc mędzy ch członkam [Kusa, 2008]. Ekonomczne otoczene bznesu w postac regulacj prawnych, lośc jakośc procedur, przepsów prawa podatkowego oraz nnych czynnków, są elementem wspólnym dla całego kraju. Istneją jednak obszary aktywnośc przedsęborstw, które podlegają ch bezpośrednemu wpływow. Są też take dzedzny, w których frmy mogą dostrzegać koneczność przeprowadzena zman, jednakże dzałając ndywdualne, ne są w stane uzyskać zamerzonych rezultatów. Nektóre cele wymagają podjęca wspólnego wysłku, poneważ dla pojedynczego przedsęborcy stanową zbyt duże obcążene (fnansowe, ntelektualne lub organzacyjne), dla samorządów zaś są nemożlwe do zrealzowana np. z powodów formalnych. Współpraca w klastrze samorządów przedsęborców korzystających z pomocy jednostek naukowych, może być źródłem welu korzyśc. Ponżej przedstawono najważnejsze z nch: 1. Współpraca na pozome klastra wywera pozytywny wpływ na procesy specjalzacj obszarów geografcznych skupających przedstawcel jednej branży umożlwa uzyskwane przez ne przewag konkurencyjnej. 2. Slnejsza pozycja konkurencyjna klastrów wąże sę ze stworzenem wspólnej strateg, która jest podstawą podejmowana dalszych dzałań na różnych obszarach. Dotyczą one mędzy nnym dzałań marketngowych, których celem jest wększa rozpoznawalność regonu poprzez wspólną promocję, tworzene mark [Barkley, Henry, 2001], stworzene dentyfkacj wzualnej oraz zadbane o atrakcyjną formę reklamy. Dzęk temu regony są lepej rozpoznawalne zyskują nowych klentów [Kubak, 2009]. 3. Klastry mogą umożlwć zdobyce skutecznego, neobcążonego zbędnym proceduram fnansowana przedsęwzęć. Dla poszczególnych frm oznacza to m.n. łatwejszy dostęp do kaptału wzrost dochodów.

4 58 Katarzyna Skora 4. Klastry umożlwają usprawnene dzałana w dzedznach, za które nkt ne przyjął jeszcze odpowedzalnośc. Mogą być pomocne w szukanu nwestorów o nnowacyjnych pomysłach na produkty turystyczne, sprzyjać usprawnanu środków transportu, angażować sę w zwększane bezpeczeństwa publcznego, aktywzację przedsęborców w celu rozwjana ch kompetencj. Wspólnym obszarem dzałana może być poprawa nfrastruktury regonu czy też tworzene regulacj umożlwających bardzej bezpeczne prowadzene dzałalnośc lub podnoszene jakośc usług. 5. Klastry sprzyjają rozprzestrzenanu sę wedzy, nnowacj dobrych praktyk [Kusa, 2008]. Znaczne łatwej jest, nż pojedynczym przedsęborcom, prowadzć badana rynkowe. Szkolena, wymana opn poglądów powodują scalene środowska jego wększą elastyczność na zmenające sę warunk rynkowe. Wszystko to prowadz do slnejszej pozycj konkurencyjnej, nemożlwej do osągnęca przez ndywdualne frmy. Współpraca z jednostkam naukowym badawczym powoduje lepsze rozpoznane rynku oraz potrzeb klentów [Cortrght, 2006]. 6. Innowacyjne projekty, będące mędzy nnym konsekwencją dzelena sę wedzą, są źródłem pozytywnych efektów zewnętrznych. Stworzene nnowacyjnego produktu turystycznego powoduje, że zyskują wszyscy członkowe klastra. Potencjaln klenc postrzegają ch ofertę m.n. przez pryzmat możlwośc korzystana nnowacyjnej atrakcj turystycznej. 7. Klastrowane umożlwa wydajnejsze zużyce czynnków produkcj obnżane kosztów, a także wykorzystane efektów skal w dzedzne zaopatrzena. Prowadz to do zwększonej produktywnośc [Barkley, Henry, 2001]. 8. Przedsęborcom współpracującym w klastrze łatwej jest rozpocząć współpracę z wyspecjalzowanym frmam śwadczącym usług komplementarne do podstawowych. 9. Lokalna społeczność zyskuje polepszene warunków bytowych wększe perspektywy zatrudnena. Wpływa to na wzrost zamożnośc, a także zmanę postaw społecznych w kerunku współpracy na rzecz wspólnego dobra. Stworzona seć powązań prowadz do wytworzena trwałych relacj mędzy członkam klastra. Dzęk temu są on w stane szybko podejmować decyzje realzować wspólne projekty [Bojar, 2007]. Dzałalność klastra może równeż przyczynć sę do uzyskana pozytywnych efektów zewnętrznych w postac zwększena aktywnośc oraz zaufana społecznego [Staszewska, 2009]. 10. Klastry zapewnają koordynację w zakrese uzyskwana wymenonych wcześnej celów oraz uzyskane synergcznego efektu współpracy. Przedsęborstwa, dzęk dzałalnośc klastra, mogą meć wększy wpływ na otaczające je środowsko prowadzena dzałalnośc gospodarczej. Współpraca w klastrze wymaga odmennego od dotychczasowego spojrzena na problemy danego regonu. Są one postrzegane w sposób całoścowy

5 Klastry turystyczne szansą rozwoju mkroregonów 59 nterdyscyplnarny. Dzęk temu mogą być rozwązane z pozomu aktywnośc klastra, który jest w stane zancjować odpowedne dzałana. 4. Rozwój klastrów turystycznych w Polsce Wg raportu przygotowanego przez Delotte Polska stneje 178 klastrów ncjatyw klastrowych. Na 47 zbadanych ncjatyw klastrowych, wększość z nch jest wynkem aktywnośc oddolnej. Ponad połowa klastrów znajduje sę w faze embronalnej rozwoju należy do grupy mkro małych przedsęborstw. Domnujące formy organzacyjne to stowarzyszene porozumene (70%). Wspomnany raport obejmuje równeż klastry turystyczne (Klaster Restauratorów Hotelarzy, Opolsk Klaster Turystyczny Krana modem mlekem płynąca ). Spośród 42 klastrów posadających strategę, wększość ją sformalzowało (69%) [Benchmarkng klastrów w Polsce 2010, 2010, dostęp: ]. W 2009 roku w Polsce stnało 11 klastrów turystycznych 128 grup partnerskch [Staszewska, 2009]. W stycznu 2011 roku klastrów turystycznych było 21 [opracowane własne]. Tablca 1 przedstawa sps województw wraz z powstałym klastram. Tablca 1. Sps województw wraz z powstałym w nch klastram Województwo Nazwa klastra Dolnośląske Klaster ceramka turystyka Kujawsko-pomorske Cechocńsk Klaster Uzdrowskowy Dolna Zdrowa Inowrocławska Lokalna Organzacja Turystyczna (INLOT) - Katalog 2011 Lokalna Organzacja Turystyczna Toruń Lubelske Stowarzyszene Agroturystyczne ''Galcyjske Gospodarstwa Goścnne - Beszczady'' Lokalna Organzacja Turystyczna ''Krana Lessowych Wąwozów' Klaster Restauratorów Hotelarzy - Katalog 2011 Klaster Kultury Lubelszczyzny Lubuske Lubuska Regonalna Organzacja Turystyczna LOTUR Lubusk Szlak Wna Modu Łódzke Klaster łódzk Turystyka Konna Małopolske Klaster Turystyczny Dolna Wsłok Mazowecke Klaster Turystyczny Mazowsza Opolske Opolsk Klaster Turystyczny Krana mlekem modem płynąca Podkarpacke Beszczadzk Transgranczny Klaster Turystyczny Podlaske Północno-Wschodn Innowacyjny Klaster Turystyczny Kryształ Europy Pomorske Sopock Klaster Turystycznych Pomorsk Klaster Horeca Śwętokrzyske Klaster Turystyk Rozwoju Regonalnego Słońce Regonu

6 60 Katarzyna Skora Welkopolske Klaster Turystyczny Północnej Welkopolsk Dolna Notec Zachodnopomorske Transgranczny Klaster Turystyczny Szlak wodny Berln- Szczecn-Bałtyk Źródło: Opracowane własne. Klastry turystyczne w Polsce charakteryzują sę nskm pozomem nnowacyjnośc. Jest to zwązane z tradycyjnym charakterem branży. Zazwyczaj welkość klastra turystycznego ne przekracza klkudzesęcu członków, choć zdarzają sę wększe, lczące nawet klka tysęcy podmotów (np. Kryształ Europy) [Staszewska, 2009]. Każdy z stnejących w 2009 roku klastrów powstał w wynku ncjatywy odgórnej, co może sugerować słabe rokowana dla ch dalszej dzałalnośc. Prawdopodobną przyczyną takego stanu rzeczy jest brak śwadomośc społeczeństw o możlwoścach, jakch może być źródłem ncjatywa klastrowa ogólna nechęć do podejmowana wspólnych ncjatyw. Frmy należące do klastra reprezentują główne mkro lub małe przedsęborstwa nacechowane są dużym pozomem neufnośc. Część powołanych odgórne klastrów, dzęk zaangażowanu organzatorów, poczynła znaczne postępy w zakrese tworzena klastra. Są to np. Transgranczny Klaster Beszczadzk, Beskdzka 5, Kryształ Europy [Staszewska, 2009]. 5. Merzeja Wślana- przykład potencjalnego klastra turystycznego 5.1 Analza loścowa potencjału stworzena klastra Merzeja Wślana jest regonem o doskonałych walorach przyrodnczych turystycznych. Do newątplwych zalet tego obszaru należą: dostęp do płytkch wód Zalewu Wślanego do Morza Bałtyckego, blskość muzeów, zabytków oraz aglomeracj trójmejskej, rezerwaty przyrody (np. Mewa Łacha, Ptas Raj, Buk Merze Wślanej, Rezerwat Kormoranów), atrakcje turystyczne (park lnowe, zjeżdżalne, wesołe masteczka tp.) Najważnejsze mejscowośc regonu to Krynca Morska, Stegna, Sztutowo, Kąty rybacke Jantar. W 2010 roku 46,5 % wszystkch przedsęborstw dzałających w wymenonych mejscowoścach należało do sekcj obektów zakwaterowana gastronom (sekcja I wg PKD 2 z 2007 roku). W Kryncy Morskej udzał ten wynosł 61 %. Mara ta ne odzwercedla welkośc przedsęborstw an ch przychodów, nemnej jednak sugeruje, że turystyka jest bardzo ważnym elementem lokalnej gospodark. Lczba przedsęborstw śwadczących usług zakwaterowana usług gastronomcznych należących do gmny Stegna, Sztutowo Krynca Morska wzrosła z roku 2009 do 2010 o 7% [GUS]. W każdej mejscowośc najwęcej przedsęborstw należy do sekcj I co zostało zaprezentowane w Tablcy 2. 2 PKD Polska Klasyfkacja Dzałalnośc.

7 Klastry turystyczne szansą rozwoju mkroregonów 61 Tablca 2. Główne sekcje aktywnośc przedsęborstw na Merze Wślanej Udzał w lczbe całkowtej przedsęborstw (%) Mejscowość Stegna Sztutowo Krynca Morska Sekcja/Rok Sekcja H 3 17,3 23,1 48,5 Sekcja I Źródło: Opracowane własne na podstawe [GUS], [Skora, 2010]. W Stegne Sztutowe duży udzał stanową sekcje F G (wg PKD z 2007 roku odpowedno: budownctwo oraz handel hurtowy detalczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle). Mejscowośc te stanową zaplecze dla Merze Wślanej w dzedzne budownctwa zaopatrzena. Specjalzację gospodarczą Merze Wślanej można zmerzyć posługując sę współczynnkem lokalzacj LQ 5. Dla celów nnejszego opracowana porównano lczbę jednostek ekonomcznych w sektorze H lub I (w zależnośc od klasyfkacj PKD z 2004 lub 2007 roku) do całkowtej lczby zarejestrowanych jednostek gospodarczych w dwóch wybranych regonach Merze Wślanej oraz województwa pomorskego. Do oblczeń współczynnka LQ użytku następującego wzoru [Key, dostęp: ]: e / e LQ (1) E / E gdze: e - Lczba jednostek aktywnośc ekonomcznej na Merze Wślanej w sekcj H/I e - Całkowta lczba jednostek aktywnośc ekonomcznej na Merze Wślanej E - Lczba jednostek aktywnośc ekonomcznej w województwe pomorskm w sekcj H/I E- Całkowta lczba jednostek aktywnośc ekonomcznej w województwe pomorskm Wynk oblczeń współczynnka lokalzacj przedstawono w Tablcy 3. Tablca 3. Współczynnk Lokalzacj (LQ) Merze Wślanej w latach 2002, Rok 2002 (H) 2008 (H) 2010 (I) e E e / e 0,27 0,31 0,33 E Wg PKD z 2004 roku - Hotele restauracje. 4 Wg PKD z 2007 roku - Usług zakwaterowana gastronomczne. 5 Locaton Quotent.

8 62 E Katarzyna Skora E /E 0,05 0,05 0,053 LQ 5,21 6,46 6,23 Źródło: Opracowane własne na podstawe danych [GUS]. Współczynnk lokalzacj LQ > 1,25 śwadczy o specjalzacj gospodarczej regonu [Skawńska, Zalewsk, 2009]. LQ dla Merze Wślanej wynosł w 2010 roku 6,23, co potwerdza bardzo głęboką specjalzację w zakrese turystyk. Wysok współczynnk LQ potwerdza, że konsumentam produktów są prawdopodobne klenc spoza badanego regonu [Locaton, 2012, dostęp: ]. 5.2 Analza jakoścowa potencjału stworzena klastra na Merze Wślanej W celu zbadana potencjału stworzena klastra na Merze Wślanej przeprowadzono badana jakoścowe w postac anket wywadów przeprowadzonych z 12 przedsęborcam prowadzącym dzałalność gospodarczą w Kryncy Morskej [Skora, 2010]. Badane zostało przeprowadzone w 2008 roku. Badana grupa należała do mkro małych przedsęborstw. Jedna frma funkcjonowała na rynku jako fundacja. Ich aktywność zwązana była główne z usługam zakwaterowana wyżywena. Pozostałe frmy oferowały usług fryzjerske, projektowana stron www, handlu. Sedmu spośród badanych przedsęborców prowadzło dzałalność całoroczną. W zakrese konkurencyjnośc, badana grupa w 2/3 przypadków uważała sę za równe konkurencyjną jak pozostałe, trzy zaś uważały, że są bardzej konkurencyjne. Te ostatne były w odróżnenu do pozostałych wyspecjalzowane w oferowanu pewnego rodzaju usług. Wszystke badane przedsęborstwa deklarowały małą lub brak jakejkolwek kooperacj mędzy frmam dzałającym na rynku. Najwększy pozom kooperacj był dostrzeżony mędzy frmam oferującym komplementarne do podstawowych usług (reklama, zaopatrzene, pralne, usług rachunkowe). Przedsęborcy ne kooperowal w zakrese dzelena sę wedzą czy też dośwadczenam, kontaktam bznesowym, najlepszym praktykam. Pommo słabej kooperacj przedsęborców, ocenal on, że taka współpraca pozytywne wpływa na ch dzałalność, lecz ne potrafl określć, w jakm stopnu. Ne umel równeż wskazać, na który obszar ch dzałalnośc mała ona wpływ. Zazwyczaj odpowadal, że żadna z proponowanych w ankece odpowedz ne jest poprawna lub że ne wedzą, która jest wg nch poprawna. Po głębokm namyśle wskazywal lepszą eksplorację rynku, poprawę w zarządzanu frmą, specjalzację, obnżane kosztów. Frmy deklarowały równeż pogłębene kooperacj w cągu następnych 3 lat. Współpraca z jednostkam samorządu terytoralnego była ocenana w zależnośc od długośc stnena danej frmy na rynku. Przedsęborstwa dzałające od welu lat uważały, że współpraca jest zadowalająca. Z kole nowo powstałe

9 Klastry turystyczne szansą rozwoju mkroregonów 63 frmy deklarowały swoje nezadowolene w zwązku z utrudnenam burokratycznym w rejestracj dzałalnośc oraz brak pomocy w zakładanu dzałalnośc. Badana dotyczyły równeż pomocy, którą przedsęborcy chcelby otrzymać od nstytucj wsperających. Pomoc ta małaby dotyczyć główne usług konsultngowych w dzedzne marketngu pozyskwanu zewnętrznych źródeł fnansowana, a także w zakrese szkoleń. 10 spośród 12 badanych przedsęborców deklarowało chęć przyłączena sę do klastra. Uważal on, że wpłyne to pozytywne na dzałalność ch frmy. Wszyscy badan deklarowal chęć pracy społecznej na rzecz klastra, połowa zaś równeż wsparce fnansowe. Przedsęborcy mel bardzo odmenne zdane na temat potencjalne najlepszej struktury klastra. Przeważały dwa rodzaje - mocno sformalzowana struktura lub stowarzyszene. Oczekwal on, że klaster byłby źródłem nformacj rynkowych, wadomośc branżowych oraz promocj reklamy. Pownen być równeż odpowedzalny za wyszukwane partnerów bznesowych, a także za współpracę z przedsęborstwam zajmującym sę pozyskwanem środków unjnych, kredytów. Anketowan przedsęborcy mel obawy zwązane z występowanem neuczcwośc czy też nesprawedlwośc społecznych wewnątrz klastra. Obawal sę kradzeży pomysłów, a także pojawena sę wysokch kosztów w zwązku z dzałalnoścą klastra. Luźne rozmowy prowadzone z przedsęborcam ujawnły wele obszarów, które mają stotne znaczene przy tworzenu klastra. W ch wypowedzach znalazły sę uwag dotyczące braku zntegrowanych dzałań na rzecz rozwoju regonu. Wskazywal na brak strateg oraz na nedocągnęca w welu dzedznach. Najczęścej uwag skupały sę na atrakcjach turystycznych, o których rozwój ne dba sę w wystarczający sposób. Anketowan chętne przedstawal swoje pomysły. Uważal, że stneje potrzeba stworzena całorocznego obektu sportowego, rewtalzacj stnejącego Jacht Klubu, organzacj zawodów bojerowych jachtowych, komercyjnego użytkowana złóż solankowych oraz stworzena śceżek rowerowych tras dla sportów zmowych. Przedsęborcy uważal, że pownno to leżeć w gest samorządu władz [Skora, 2010]. Podobne wynk badań otrzymano badając opne przedsęborców wkraczających do klastra Beskdzka 5 zarówno, jeśl chodz o obawy dotyczące klastrowana, ocenę pozycj konkurencyjnej własnej frmy. Równeż w regone Beskdzkej 5 przedsęborcy byl w wększośc gotow do przystąpena do klastra spodzewal sę pozytywnych zman wynkających z jego dzałana [Staszewska, 2009].

10 64 Katarzyna Skora Zakończene Klastry, ze względu na pogłęboną kooperację zachodzącą mędzy uczestnkam, są w stane zapewnć przewagę konkurencyjną regonów poprzez dzałalność na różnych obszarach (marketng, nfrastruktura, przepływ wedzy, badana naukowe) uzyskane efektu synerg. Tworzene klastrów turystycznych w Polsce może być źródłem specjalzacj oraz wzrostu gospodarczego regonów. Branża turystyczna jest predysponowana do kooperacj tworzena klastrów ze względu na heterogenczny charakter koneczność tworzena kompleksowej oferty. Do klastrów turystycznych należą główne mkroprzedsęborstwa o tradycyjnym charakterze, co ne sprzyja nnowacjom. Z drugej strony frmy dzałające w obszarze turystyk wykazują neufność wobec ncjatyw klastrowych, czego przejawem jest tworzene klastrów wyłączne w wynku ncjatywy odgórnej. W latach zaobserwowano wzrost lczby klastrów turystycznych w Polsce, jednakże w stopnu newystarczającym do efektywnego wykorzystana zasobów turystycznych kraju. Wynk przeprowadzonej dla regonu Merze Wślanej analzy loścowej jakoścowej śwadczą o bardzo dużej specjalzacj tego regonu o wyjątkowym potencjale utworzena klastra. Koneczne jest zbadane, jake są kluczowe przyczyny małej lośc ncjatyw klastrowych zakończonych sukcesem użyce wynków badań w stworzenu skutecznej poltyk klastrowej, będącej szansą rozwoju mkroregonów turystycznych. Lteratura 1. Barkley Davd L., Henry Mark S. (2001), Advantages and dsadvantages of targetng ndustry clusters, Regonal Economc Development Research, Laboratory, Clemson Unversty, Clemson. 2. Benchmarkng klastrów w Polsce-2010 (2010), Delotte Busness Consultng S.A., Warszawa, Polska Agencja Rozwoju Przedsęborczośc, hmarkng_klastrow_w_polsce_2010.pdf. 3. Bojar E., Olesńsk Z. (2007), The emergence and development of clusters n Poland, Centrum Doradztwa Informacj Dfn Sp. Zoo, Warszawa. 4. Cortrght J., (2006), Makng Sense of Clusters: Regonal compettveness an Economc Development, The Brookngs Insttuton Metropoltan Polcy Program, Brookngs. 5. Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regonalnych, 6. Gospodarka turystyczna w Polsce w 2009 roku (2009), Departament Turystyk,

11 Klastry turystyczne szansą rozwoju mkroregonów Key concepts n Regonal Plannng. Locaton Quotent Department of Cty and Regonal Plannng, Cornell Unversty, edu/plannng/concepts/locaton_quotent.mg. 8. Kubak K. (2009), Turystyka drogą do nnowacyjnośc subregonów, Instytut Badań nad Przedsęborczoścą Rozwojem Ekonomcznym EEDRI. 9. Kusa R. (2008), Uwarunkowana Rozwoju klastrów turystycznych, Akadema Górnczo-Hutncza w Krakowe. 10. Locaton Quotent Technque (2012), Florda State Unversty, Department of Urban and Regonal Plannng, /garnettchapn/urp5261/topcs/econbase 11. Nordn S. (2003), Toursm clusterng & nnovaton- paths to economc growth and nnovaton, European Toursm Research Insttute, Porter M. E. (2008) Clusters and the New Economcs of Competton, Harvard Busness Revew. 13. Porter M. E. (2008) On Competton, Harvard Busness School Press, Boston. 14. Skora K. (2010), The applcaton of a clusterng n the development of pomeranan tourst sector- an example of the Vstula Spt, Master thess, Faculty of Management and Economcs, Gdansk Unversty of Technology. 15. Staszewska J.(2009), Klaster perspektywą dla przedsęborców na polskm rynku turystycznym, Centrum Doradztwa Informacj Dfn Sp. Z o.o., Warszawa. 16. Travel &Toursm 2011 (2011), downloads/traveltoursm2011.pdf Streszczene Turystyka stanow stotny element gospodark śwatowej. W oblczu pogłębającej sę globalzacj, stotne jest zapewnene konkurencyjnośc regonów. Celem artykułu było zaprezentowane korzyśc gospodarczych, wynkających z tworzena klastrów w regonach o atrakcyjnych walorach turystycznych. Klastry turystyczne umożlwają osągnęce synergcznego efektu dzałana poszczególnych frm. Realzują to poprzez przeprowadzane dzałań na różnych płaszczyznach, które dla pojedynczego przedsęborcy, czy też jednostk samorządu terytoralnego, są nemożlwe do zrealzowana. Wzrost gospodarczy pobudzany jest poprzez wzrost efektywnośc (zwększony przepływ wedzy, nformacj, najlepszych praktyk za pośrednctwem szkoleń współpracy z jednostkam badawczym, obnżane kosztów dzałalnośc, lepsze warunk negocjacj cen zaopatrzena), a także poprzez zwększene zanteresowana lokalną ofertą turystyczną na skutek wspólnych dzałań na rzecz strateg, marketngu, tworzena kluczowych atrakcj tp. Wynk badań, przeprowadzonych przez autorkę artykułu w regone turystycznym Merze Wślanej (woj. pomorske), śwadczą o jego wysokej specjalzacj gospodarczej w dzedzne turystyk.

12 66 Katarzyna Skora Wele regonów Polsk ne wykorzystuje swojego potencjału, a także możlwośc, jake nese ze sobą mplementowane poltyk klastrowej. Do końca 2011 roku w Polsce powstało 21 klastrów. Były to główne ncjatywy odgórne, co śwadczy o stnenu barer w tworzenu klastrów. Ilość jakość tworzena klastrów turystycznych jest cały czas newystarczająca. Regony tracą szansę na osągnęce przewag konkurencyjnej na rynku. Z tego względu stotne jest promowane poltyk klastrowana. Słowa kluczowe turystyka, klastry, Merzeja Wślana, współczynnk lokalzacj Toursm clusters as a chance for a regonal development (Summary) Toursm clusters generate many economcal benefts and provde necessary tools for obtanng compettve advantages of regons on the market. Polsh toursm ndustry does not mplement clusterng polcy suffcently. Thus there s a strong need for determnaton of factors affectng clusters formaton and creatng substancal support n terms of polcy realzaton. It wll be helpful n boostng economes of regons specalzed n toursm. Key words toursm, clusters, Vstula Spt, locaton quotent