GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI MIASTA NOWY TARG SPIS TREŚCI

Transkrypt

1 SPIS TREŚCI 1. WYKAZ POJĘĆ I SKRÓTÓW UŻYTYCH W OPRACOWANIU 2. WPROWADZENIE 2.1. Cel i podstawa wykonania GPR 2.2. Struktura dokumentu i metodyka jego opracowania 3. STRESZCZENIE 4. METODYKA BUDOWANIA GPR 4.1. Mechanizmy zapewniające komplementarność planowanych projektów rewitalizacyjnych 4.2. Możliwe źródła finansowania Środki publiczne międzynarodowe Środki publiczne krajowe Środki publiczne regionalne Środki publiczne jednostek samorządu terytorialnego Środki prywatne Środki sektora organizacji pozarządowych 4.3. Mechanizmy włączające interesariuszy w proces rewitalizacji Zakres partycypacji społecznej Partycypacja ujęcie teoretyczne Partycypacja publiczna korzyści Zasady włączenia interesariuszy w proces rewitalizacji w Mieście 4.4. Powiązania GPR z dokumentami strategicznymi i planistycznymi Poziom krajowy Poziom regionalny Poziom gminny 5. UWARUNKOWANIA PRAWNE I PODSTAWOWE DEFINICJE DOTYCZĄCE REWITALIZACJI 5.1. Narodowy Plan Rewitalizacji 5.2. Wytyczne Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata (2 sierpnia 2016 r.) 5.3. Ustawa o rewitalizacji z dnia 9 października 2015 r Uchwalenie GPR Skutki uchwalenia GPR Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko Wieloletnia Prognoza Finansowa 6. DIAGNOZA CZYNNIKÓW I ZJAWISK KRYZYSOWYCH 6.1. Analiza obecnej sytuacji Miasta Nowy Targ 6.2. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych Metodyka diagnozy Sfera społeczna Sfera gospodarcza

2 1. WYKAZ POJĘĆ I SKRÓTÓW UŻYTYCH W OPRACOWANIU Na potrzeby projektowania interwencji wspierających rewitalizację zdefiniowano następujące zagadnienia: 1) Rewitalizacja stanowi proces wyprowadzania obszarów zdegradowanych ze stanu kryzysowego poprzez działania całościowe (powiązane wzajemnie przedsięwzięcia obejmujące kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenno-funkcjonalne lub techniczne lub środowiskowe), integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki, skoncentrowane terytorialnie i prowadzone w sposób zaplanowany oraz zintegrowany poprzez programy rewitalizacji. Rewitalizacja zakłada optymalne wykorzystanie specyficznych uwarunkowań danego obszaru oraz wzmacnianie jego lokalnych potencjałów (w tym także kulturowych) i jest procesem wieloletnim, prowadzonym przez jego interesariuszy (m.in. przedsiębiorców, organizacje pozarządowe, właścicieli nieruchomości, organy władzy publicznej, etc.) przede wszystkim we współpracy z lokalną społecznością. Działania służące wspieraniu procesów rewitalizacji prowadzone są w sposób spójny: wewnętrznie (poszczególne działania pomiędzy sobą) oraz zewnętrznie (z lokalnymi politykami sektorowymi, np. transportową, energetyczną, celami i kierunkami wynikającymi z dokumentów strategicznych i planistycznych). Dla prowadzenia rewitalizacji wymagane są: a) uwzględnienie rewitalizacji jako istotnego elementu całościowej wizji rozwoju gminy; b) pełna diagnoza służąca wyznaczeniu obszaru rewitalizacji oraz analizie dotykających go problemów; kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenno-funkcjonalne lub techniczne lub środowiskowe; c) ustalenie hierarchii potrzeb w zakresie działań rewitalizacyjnych; d) właściwy dobór narzędzi i interwencji do potrzeb i uwarunkowań danego obszaru; e) zsynchronizowanie działań w sferze społecznej, gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej, środowiskowej; f) koordynacja prowadzonych działań oraz monitorowanie i ewaluacja skuteczności rewitalizacji; g) realizacje art. 5 ust. 1 rozporządzenia ogólnego zasady partnerstwa, polegające na włączeniu partnerów w procesy programowania i realizacji projektów rewitalizacyjnych w ramach programów operacyjnych oraz konsekwentnego, otwartego i trwałego dialogu z tymi podmiotami i grupami, których rezultaty rewitalizacji mają dotyczyć. Rewitalizacja jest prowadzona zgodnie z zasadami zawartymi w UP, a w szczególności z zasadami polityki przestrzennej zawartymi w rozdziale UP. 2) Stan kryzysowy stan spowodowany koncentracją negatywnych zjawisk społecznych (w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym), współwystępujących z negatywnymi zjawiskami w co najmniej jednej z następujących sfer: 1 Strona

3 a) gospodarczej (w szczególności w zakresie niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw), b) środowiskowej (w szczególności w zakresie przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi bądź stanu środowiska), c) przestrzenno-funkcjonalnej (w szczególności w zakresie niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, deficytu lub niskiej jakości terenów publicznych), d) technicznej (w szczególności w zakresie degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz braku funkcjonowania rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska). Skalę negatywnych zjawisk odzwierciedlają mierniki rozwoju opisujące powyższe sfery, które wskazują na niski poziom rozwoju lub dokumentują silną dynamikę spadku poziomu rozwoju w odniesieniu do wartości dla całej gminy. 3) Obszar zdegradowany obszar, na którym zidentyfikowano stan kryzysowy. Dotyczy to najczęściej obszarów miejskich, ale także wiejskich. Obszar zdegradowany może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic pod warunkiem stwierdzenia sytuacji kryzysowej na każdym z podobszarów. 4) Obszar rewitalizacji - obszar obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechującego się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk, na którym, z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego, zamierza się prowadzić rewitalizację. Obszar rewitalizacji może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic, lecz nie może obejmować terenów większych niż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkałych przez więcej niż 30% mieszkańców gminy. W skład obszaru rewitalizacji mogą wejść obszary występowania problemów przestrzennych, takich jak tereny poprzemysłowe (w tym poportowe i powydobywcze), powojskowe lub pokolejowe, wyłącznie w przypadku, gdy przewidziane dla nich działania są ściśle powiązane z celami rewitalizacji dla danego obszaru rewitalizacji. 5) Program rewitalizacji a) inicjowany, opracowany i uchwalony przez radę gminy, na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, wieloletni program działań w sferze społecznej oraz gospodarczej lub przestrzenno-funkcjonalnej lub technicznej lub środowiskowej, zmierzający do wyprowadzenia obszarów rewitalizacji ze stanu kryzysowego oraz stworzenia warunków do ich zrównoważonego rozwoju, stanowiący narzędzie planowania, koordynowania i integrowania różnorodnych aktywności w ramach rewitalizacji. b) gminny program rewitalizacji, o którym mowa w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz. U. z 2015 r. poz. 1777). 6) Projekt rewitalizacyjny - projekt w rozumieniu art. 2 pkt 18 ustawy, wynikający z programu rewitalizacji, tj. zaplanowany w programie rewitalizacji i ukierunkowany na osiągnięcie jego celów albo logicznie powiązany z treścią i celami programu rewitalizacji, zgłoszony do objęcia albo objęty współfinansowaniem UE z jednego z funduszy strukturalnych albo Funduszu Spójności w ramach programu operacyjnego. Wynikanie 2 Strona

4 projektu rewitalizacyjnego z programu rewitalizacji oznacza zatem albo wskazanie (wymienienie) go wprost w programie rewitalizacji albo określenie go w ogólnym (zbiorczym) opisie innych, uzupełniających rodzajów działań rewitalizacyjnych. 7) Wykaz skrótów: ASOS Rządowy Program na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych EFRR Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFS Europejski Fundusz Społeczny FIO Program Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata FS Fundusz Spójności GUS Główny Urząd Statystyczny, JST jednostka samorządu terytorialnego, GPR Gminny Program Rewitalizacji PDK Program Dziedzictwo Kulturowe PE Program Edukacja POIiŚ Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko PRIK Program Rozwój Infrastruktury Kultury RDOŚ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, RPO WM Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata SWOT strengths (silne strony), weaknesses (słabe strony), opportunities (szanse) i threats (zagrożenia), WFOŚiGW Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 3 Strona

5 WPROWADZENIE CEL I PODSTAWA WYKONANIA GPR Rewitalizacja stanowi proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzonych w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie i prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu rewitalizacji 1. Rewitalizacja zakłada optymalne wykorzystanie specyficznych uwarunkowań danego obszaru oraz wzmacnianie jego lokalnych potencjałów w tym także kulturowych. Gmina przygotowuje, koordynuje i tworzy warunki do prowadzenia rewitalizacji, ale rewitalizacja prowadzona jest przez wielu interesariuszy. Interesariuszami rewitalizacji są w szczególności: 1) mieszkańcy obszaru rewitalizacji oraz właściciele, użytkownicy wieczyści nieruchomości i podmioty zarządzające nieruchomościami znajdującymi się na tym obszarze ( ); 2) mieszkańcy gminy inni niż wymienieni w pkt 1; 3) podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność gospodarczą; 4) podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność społeczną, w tym organizacje pozarządowe i grupy nieformalne; 5) jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne; 6) organy władzy publicznej; 7) podmioty, inne niż wymienione w pkt 6, realizujące na obszarze rewitalizacji uprawnienia Skarbu Państwa. Rewitalizacja jest procesem wieloletnim, prowadzonym przez szeroki i otwarty katalog interesariuszy ze szczególnym uwzględnieniem mieszkańców obszaru rewitalizacji. Działania służące wspieraniu procesów rewitalizacji prowadzone są w sposób spójny: wewnętrznie (poszczególne działania pomiędzy sobą) oraz zewnętrznie (z lokalnymi politykami sektorowymi, np. transportową, energetyczną, celami i kierunkami wynikającymi z dokumentów strategicznych i planistycznych) 2. Działania dotyczące rewitalizacji wpisują się w szeroki kontekst działań Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju dotyczących polityki przestrzennej kraju, w szczególności Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego i Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, m.in. w zakresie: przywrócenia i utrwalenia ładu przestrzennego, przeciwdziałania suburbanizacji, 1 2 Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej Warszawa, dnia 3 listopada 2015 r. Poz. 1777, Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata , Warszawa, 2 sierpnia 2016 r. 4 Strona

6 optymalizacji gospodarowania przestrzenią i zasobami środowiskowymi, głównie poprzez nadanie priorytetu inwestycjom typu brownfield zamiast greenfield, głęboką przebudowę i adaptację zdegradowanych obiektów do pełnienia nowych funkcji, np. kulturalnych, rekreacyjnych, społecznych, gospodarczych oraz rekultywację terenów zdegradowanych na cele przyrodnicze. Gminny Program Rewitalizacji jest dokumentem o charakterze strategicznym, którego skutki wdrożenia obejmują praktycznie wszystkie podmioty zlokalizowane na obszarze rewitalizowanym. Powoduje to konieczność zaangażowania do prac w przygotowaniu i wdrażaniu szerokiego spektrum przedstawicieli sektora samorządowego, pozarządowego i biznesowego. Współpraca pomiędzy Partnerami Gminnego Programu Rewitalizacji ma na celu: przywrócenia i utrwalenia ładu przestrzennego, przeciwdziałania suburbanizacji, optymalizacji gospodarowania przestrzenią i zasobami środowiskowymi, głównie poprzez nadanie priorytetu inwestycjom typu brownfield zamiast greenfield, głęboką przebudowę i adaptację zdegradowanych obiektów do pełnienia nowych funkcji, np. kulturalnych, rekreacyjnych, społecznych, gospodarczych oraz rekultywację terenów zdegradowanych na cele przyrodnicze. W celu zaangażowania w planowanie i realizację jak największej grupy mieszkańców reprezentujących sektor biznesu, samorządu i NGO (non goverment organizations organizacje pozarządowe: fundacje, stowarzyszenia, spółdzielnie socjalne, zakłady aktywności zawodowej, spółki non profit) zakłada się stałą współpracę Zespołu ds. Rewitalizacji z mieszkańcami. W ramach promocji Gminnego Programu Rewitalizacji podejmowane będą w szczególności takie działania jak: 1) Umieszczenie na stronie internetowej Urzędu Miasta Nowy Targ informacji o postępach we wdrażaniu GRP, 2) Umieszczanie informacji na tablicach ogłoszeń w miejscach publicznie dostępnych, 3) Bieżące informowanie przez Burmistrza Miasta Nowy Targ 4) Organizacja spotkań bezpośrednich z potencjalnymi partnerami społeczno-gospodarczymi, 5 Strona

7 Partycypacja społeczna GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI MIASTA NOWY TARG 2.2 STRUKTURA DOKUMENTU I METODYKA JEGO OPRACOWANIA GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI ETAPY OPRACOWANIA OCENA STANU AKTUALNEGO GMINY POGŁĘBIONA ANALIZA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO Analiza dokumentów strategicznych krajowych, województwa, gminy Analiza SWOT DIAGNOZA GMINY Wyznaczenie obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji Planowane przedsięwzięcia gminy i innych jednostek Przepisy prawne Konsultacje społeczne Uchwała Rady Gminy OKREŚLENIE WIZJI, MISJI REWITALIZACJI koncepcji wyprowadzenia obszaru ze stanu kryzysowego CELE STRATEGICZNE REWITALIZACJI I KIERUNKI DZIAŁAŃ Wybór przedsięwzięć rewitalizacyjnych Określenie źródeł finansowania Harmonogram realizacji działań System wdrażania zakresy zadań i odpowiedzialności, zasady Zasady monitorowania wskaźniki, ewaluacji oraz aktualizacji Projekt GMINNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI Konsultacje społeczne Opiniowanie projektu GPR (art. 17 ust. 2 pkt 4 w zw. z art. 18 ust. 2Ustawy o rewitalizacji) Opiniowanie przez RDOŚ, PWIS Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko Uchwała Rady Gminy GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI Weryfikacja GPR IZ RPO Strona

8 3. STRESZCZENIE Gminny Program Rewitalizacji Miasta Nowy Targ jest dokumentem strategicznym wyznaczającym główne cele i kierunki działań w zakresie rewitalizacji. Na początku dokumentu zamieszczono rozwinięcie głównych skrótów oraz przedstawiono wyjaśnienie najważniejszych pojęć. Następnie opisano cel i podstawę wykonania GPR oraz strukturę dokumentu i metodykę jego opracowania. Kolejno omówiono powiązania GPR z obowiązującymi na terenie kraju, województwa oraz Miasta Nowy Targ dokumentami strategicznymi i planistycznymi. Zaprezentowano system zarządzania, monitorowania oraz raportowania. Dodatkowo w kolejnym rozdziale opisano ewaluację realizacji GPR, uwarunkowania prawne oraz przedstawiono definicje związane z rewitalizacją. W rozdziale DIAGNOZA CZYNNIKÓW I ZJAWISK KRYZYSOWYCH poddano analizie stan aktualny Miasta zwracając uwagę na główne wielkości ją opisujące. Przedstawiono informacje dotyczące istotnych z punktu widzenia rewitalizacji zagadnień tj. demografii (w tym zameldowania oraz wymeldowania, strukturę wiekową ludności, podział na grupy ekonomiczne), bezrobocia, gospodarstw domowych, edukacji (wychowania przedszkolnego, uczniów szkół podstawowych), dochodów i wydatków, podmiotów gospodarczych, infrastruktury drogowej, technicznej oraz mieszkalnictwa. Następnie przedstawiono, zgodnie z metodyką analizy SWOT, silne oraz słabe strony Gminy pod kątem obszaru zdegradowanego oraz mogące wystąpić zagrożenia. Analiza SWOT jest jednym z najpowszechniejszych instrumentów analizy sytuacji, dokonywanej w celu uporządkowania informacji o stanie aktualnym. Wykonano kluczową dla dokumentu diagnozę czynników i zjawisk kryzysowych. W rozdziale DELIMITACJA OBSZARU KRYZYSOWEGO I OBSZARU REWITALIZACJI przedstawiono metodykę przyjętą w zakresie wyznaczania obszaru zdegradowanego oraz obszaru rewitalizacji wraz z przedstawieniem poszczególnych kroków, które zostały podjęte. Zakończeniem rozdziału jest mapa podsumowująca nagromadzenie problemów dla poszczególnych obszarów. W rozdziale ZAŁOŻENIA GMINNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI MIASTA NOWY TARG opisano wizję rewitalizacji ze szczególnym skupieniem się na obszarach rewitalizacji i potencjalnych zmianach, które będą miały miejsce po wdrożeniu projektów rewitalizacyjnych. Zaprezentowano cele szczegółowe dla sfery rewitalizacji wraz z przypisaniem kierunków działań. Przedstawiono harmonogram rzeczowy zawierający projekty, które zostały zaplanowane do realizacji w ramach GPR. Zawiera on nazwę projektu, lokalizacje, opis planowanych działań, szacunkowe koszty, inwestora oraz okres realizacji i oczekiwane rezultaty projektu. Przedstawiono również przedsięwzięcia wpływające na eliminację lub ograniczanie negatywnych zjawisk, a które są działaniami uzupełniającymi. Rozdział RAMY FINANSOWE LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI MIASTA NOWY TARG zawiera możliwe źródła finansowania projektów rewitalizacyjnych. Tymi źródłami są zarówno środki unijne, z budżetu Miasta Nowy Targ, jak i środki poszczególnych interesariuszy. Powiązano zadania inwestycyjne i społeczne z Wieloletnią Prognozą Finansową Miasta Nowy Targ. 7 Strona

9 W rozdziale PARTYCYPACJA SPOŁECZNA: MECHANIZMY WŁĄCZANIA MIESZKAŃCÓW, PRZEDSIĘBIORCÓW I INNYCH PODMIOTÓW I GRUP AKTYWNYCH NA TERENIE GMINY W PROCES REWITALIZACJI zostały omówione etapy konsultacji społecznych, z podkreśleniem mechanizmów włączenia mieszkańców w proces rewitalizacji. Na końcu przedstawiono system zarządzania dokumentem w zakresie wdrażania, realizacji, monitorowania, raportowania oraz aktualizacji dokumentu. 8 Strona

10 4. METODYKA BUDOWANIA GMINNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI 4.1 MECHANIZMY ZAPEWNIAJĄCE KOMPLEMENTARNOŚĆ PLANOWANYCH PROJEKTÓW REWITALIZOWANYCH Wymogiem koniecznym dla wspierania projektów (a także szerzej: przedsięwzięć) rewitalizacyjnych jest zapewnienie ich komplementarności w różnych wymiarach. W szczególności dotyczy to komplementarności: przestrzennej, problemowej, proceduralno-instytucjonalnej, międzyokresowej oraz źródeł finansowania. 4.2 MOŻLIWE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA Realizacja procesu rewitalizacji umożliwia zaangażowanie zróżnicowanych form finansowania. Potencjalnymi źródłami są zarówno środki Unijne, dochody własne gminy, poszczególnych interesariuszy jak i wiele innych. Należy jednak zauważyć, iż istotną wagę przy doborze środków finansowania inwestycji mają: właściwości prawne podmiotów, wielkość udziału we własności dóbr, możliwość zastosowania różnych instrumentów finansowych, dostępność i możliwość uruchomienia środków finansowych ŚRODKI PUBLICZNE MIĘDZYNARODOWE Oś priorytetowa/ Priorytet inwestycyjny Oś IV Współpraca na rzecz poprawy powiązań transportowych Europy Środkowej PI 7b Zwiększanie mobilności regionalnej poprzez łączenie węzłów drugorzędnych i trzeciorzędnych z infrastrukturą TEN-T, w tym z węzłami multimodalnymi Cel szczegółowy, rodzaje działań 4.1 Poprawa planowania i koordynacji systemów regionalnego transportu pasażerskiego w celu utworzenia lepszych połączeń z krajowymi i europejskimi sieciami transportowymi - opracowywanie i wdrażanie strategii (włącznie z innowacyjnymi modelami finansowania i inwestycji) mających na celu tworzenie połączeń między zrównoważonym transportem pasażerskim, w szczególności w regionach peryferyjnych, a siecią TEN-T oraz węzłami transportowymi pierwszego, drugiego i trzeciego stopnia opracowywanie i wdrażanie skoordynowanych strategii, narzędzi i projektów pilotażowych w celu udoskonalenia regionalnych systemów transportowych, w szczególności w wymiarze transgranicznym Beneficjenci Beneficjentami mogą być między innymi władze publiczne na szczeblu lokalnym, regionalnym i krajowym, regionalne agencje ds. rozwoju, operatorów transportu, dostawców infrastruktury, stowarzyszenia regionalne, regionalne agencje innowacji, organizacje pozarządowe, instytucje finansujące, centra edukacyjne i szkoleniowe, szkoły wyższe i instytucje badawcze. 9 Strona

11 Oś IV Współpraca na rzecz poprawy powiązań transportowych Europy Środkowej PI 7c Rozwój i usprawnianie przyjaznych środowisku (w tym o obniżonej emisji hałasu) i niskoemisyjnych systemów transportu, w tym śródlądowych dróg wodnych i transportu morskiego, portów, połączeń multimodalnych oraz infrastruktury portów lotniczych, w celu promowania zrównoważonej mobilności regionalnej i lokalnej (np. połączenia dla osób dojeżdżających do pracy, interoperacyjność, etc.) opracowywanie koncepcji i testowanie projektów pilotażowych na rzecz inteligentnej mobilności regionalnej (np. bilety multimodalne, narzędzia ICT, routing z połączeniem na żądanie router on demand, itp.) opracowywanie skoordynowanych koncepcji, standardów oraz narzędzi do poprawy usług w zakresie mobilności, świadczonych w interesie publicznym (np. dla grup w niekorzystnej sytuacji, kurczących się regionów) 4.2 Poprawa koordynacji podmiotów transportu towarowego w celu upowszechnienia rozwiązań multimodalnych przyjaznych środowisku - opracowywanie i wdrażanie strategii (w tym innowacyjnych modeli finansowania i inwestycji) mających na celu wzmocnienie modalności przyjaznych środowisku rozwiązań w zakresie systemów transportu towarowego (np. transport kolejowy, rzeczny lub morski) opracowywanie i wdrażanie mechanizmów koordynacji i współpracy pomiędzy podmiotami multimodalnego transportu towarowego opracowywanie i wdrażanie skoordynowanych koncepcji, narzędzi zarządzania oraz usług powodującej zwiększenie udziału przyjaznej środowisku logistyki, poprzez optymalizację łańcuchów transportu towarowego (np. multimodalne, transnarodowe przepływy transportu towarowego) opracowywanie i testowanie skoordynowanych strategii i koncepcji na rzecz nadania ekologicznego charakteru ( greening ) ostatnich kilometrów transportu towarowego (np. planowanie logistyczne) Beneficjentami mogą być między innymi władze publiczne na szczeblu lokalnym, regionalnym i krajowym, regionalne agencje ds. rozwoju, przedsiębiorstwa, operatorów multimodalnych centrów logistycznych, dostawców infrastruktury, stowarzyszenia transportowe, regionalne agencje innowacji, organizacje pozarządowe, instytucje finansujące, centra edukacyjne i szkoleniowe, a także szkoły wyższe oraz instytucje badawcze ŚRODKI PUBLICZNE KRAJOWE Część środków finansowych pochodzących z budżetu państwa zostanie zaangażowana w formie wkładu krajowego w projekty współfinansowane ze środków pomocowych UE, inicjatyw Komisji Europejskiej i innych. Również kierunkowe programy dotacyjne poszczególnych ministerstw mogą stanowić uzupełnienie finansowania działań dla podmiotów operujących na obszarze wsparcia. 10 Strona

12 Programy krajowe z jakich mogą być finansowane przedsięwzięcia w ramach Programu rewitalizacji to m.in.: Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata , Fundusz Termomodernizacji i Remontów, Programy Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Program Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata , Rządowy Program na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych ŚRODKI PUBLICZNE REGIONALNE Kolejnym źródłem wsparcia finansowego są środki regionalne, w tym Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata Stanowi on odpowiedź na zdiagnozowane potrzeby regionalne, uwzględniając przy tym pożądane kierunki interwencji, określone w unijnych, krajowych i regionalnych dokumentach strategicznych. Celem RPOWM jest zdynamizowanie rozwoju gospodarki województwa, w oparciu o nowe rozwiązania technologiczne i wzrost poziomu kapitału społecznego ŚRODKI PUBLICZNE JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO Zaangażowanie finansowe miasta Nowy Targ w zadania związane z rewitalizacją, określone w Wieloletniej Prognozie Finansowej, będzie komplementarnym źródłem finansowania miejskich inwestycji publicznych. Obok inwestycji publicznych, lokalne środki miasta mogą stanowić udział w inwestycjach wspólnot mieszkaniowych, czy stanowić np. zabezpieczenie wkładu własnego w projektach zarówno społecznych, jak i infrastrukturalnych realizowanych przez organizacje pozarządowe. Wielkość środków angażowanych przez miasto w działania rewitalizacyjne będzie zmienna, zależna od prowadzonej polityki inwestycyjnej i społeczno-gospodarczej oraz możliwości budżetu miasta i spółek gminnych ŚRODKI PRYWATNE Środki prywatne osób fizycznych i sektora biznesu w różnym stopniu i czasie będą angażowane na obszarze wsparcia. Zależne to będzie od możliwości samych inwestorów, jak i uwarunkowań zewnętrznych np. preferencji w określonych instrumentach finansowych i programach społeczno-gospodarczych na poziomie lokalnym i krajowym ŚRODKI SEKTORA ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH Ważnym, z punktu widzenia efektów społecznych procesu rewitalizacji, jest kapitał, którym dysponuje lub który jest na ten cel pozyskiwany przez organizacje działające w ramach trzeciego sektora. Organizacje pozarządowe występujące w roli grantodawców mogą dysponować środkami publicznymi i prywatnymi. To źródło finansowania ma szczególne znaczenie m.in. dla nieformalnych grup społecznych. Przy pomocy niewielkich często środków finansowych pozyskiwanych w formie mikrograntów np. przez grupy nieformalne, realizowane są małe projekty, spełniające konkretne oczekiwania, budujące społeczny kapitał zmian i tożsamość lokalną. Przedstawiciele wszystkich trzech sektorów, tj. publicznego, biznesu i organizacji pozarządowych, uczestnicząc w procesie rewitalizacji, mogą występować zarówno w roli donatora jak i beneficjenta środków finansowych. Taki mechanizm ma pozytywny wpływ na funkcjonowanie systemu finansowania procesu 11 Strona

13 rewitalizacji, stwarza szansę wzajemnego dopełniania wachlarza inicjatyw, poprawia efektywność i trwałość tego procesu. 4.3 MECHANIZMY WŁĄCZANIA INTERESARIUSZY W PROCES REWITALIZACJI ZAKRES PARTYCYPACJI SPOŁECZNEJ Zgodnie z Wytycznymi Ministerstwa Rozwoju w zakresie rewitalizacji oraz z wytycznym w programach operacyjnych na lata , jak i w ustawie o rewitalizacji z 2015 roku, rewitalizacja jest procesem prowadzonym przez interesariuszy, tj. w szczególności mieszkańców, przedsiębiorców, organizacje pozarządowe, stowarzyszenia, fundacje, parafie, spółdzielnie mieszkaniowe. Istotną rolę w procesie rewitalizacji odgrywa zatem właściwie zaprojektowany proces partycypacji. Dlatego tak ważne jest zaangażowanie w ten proces wszystkich osób i instytucji, które są odpowiedzialne za rozwiązywanie problemów na obszarze miasta. Dzięki aktywności interesariuszy możliwa będzie rzetelna diagnoza miasta, pozwalająca wyznaczyć obszary zdegradowane i obszary rewitalizacji, nie tylko na podstawie danych statystycznych, ale także przy aktywnym udziale społeczności lokalnej. Opinie mieszkańców pomogą określić problemy jak również lokalny potencjał miasta oraz korzyści wynikające z przeprowadzenia rewitalizacji PARTYCYPACJA UJĘCIE TEORETYCZNE Partycypacja to bezpośrednie i pośrednie, sformalizowane i niesformalizowane, indywidualne i kolektywne uczestnictwo obywateli w podejmowaniu i wykonywaniu decyzji dotyczących dobra wspólnego. W procesie tworzenia Gminnego Programu Rewitalizacji należy mówić o partycypacji publicznej, polegającej na angażowaniu się jednostek w działania instytucji władzy państwowej oraz podległych im organizacji sektora publicznego PARTYCYPACJA PUBLICZNA KORZYŚCI Możliwość udziału interesariuszy w tworzeniu Gminnego Programu Rewitalizacji jednostce wiele korzyści: przynosi 1. Mieszkańcy znają i rozumieją intencje władz lokalnych. 2. Następuje lepsze zdiagnozowanie potrzeb lokalnych. 3. Żywe reagowanie na pojawiające się problemy i sprawna komunikacja. 4. Mieszkańcy angażują się zarówno w proces wymyślania rozwiązania, jak również są też częścią rozwiązania. 5. Zwiększa się zaufanie do władz lokalnych. 6. Wykorzystuje się realne i potencjalne zasoby lokalne do rozwiązywania problemów - szerokie korzystanie z różnorodnych kompetencji, umiejętności ludzi i instytucji. 7. Mieszkańcy nie są biernym odbiorcą usług, a aktywnym podmiotem zmiany. 8. Tworzy się kultura dialogu i kreatywności. 9. Zapobiega się potencjalnym konfliktom w przyszłości, w szczególności w sprawach drażliwych. 12 Strona

14 4.3.4 Zasady włączania interesariuszy w proces rewitalizacji w mieście Nowy Targ Pierwszy etap włączenia interesariuszy w proces rewitalizacji gminy polegał na właściwym zidentyfikowaniu odbiorców GPR z terenu Miasta Nowy Targ i wypracowaniu metod dotarcia do każdej z grup odbiorców. Podczas prac nad GPR uwzględniono zasady współpracy i partnerstwa w odniesieniu do interesariuszy z obszaru gminy. Metodyka opracowania dokumentu opiera się na zasadzie planowania otwartego z udziałem podmiotów zaangażowanych w procesy rewitalizacji oraz z udziałem potencjalnych odbiorców GPR. Poprzez aktywny udział w pracach nad przygotowaniem dokumentu, społeczność lokalna jest silniej umotywowana do jego wdrożenia oraz osiągnięcia oczekiwanych rezultatów. W ramach tych działań przygotowawczych wykonano analizę ekspercką dot. zbadania koncentracji negatywnych zjawisk w gminie, a dotyczących bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, działalności gospodarczej i ich powiązania z ładem przestrzennofunkcjonalnym i stanem technicznym obiektów budowlanych. Na tym etapie projektu istotnymi elementami partycypacji było przeprowadzenie akcji promocyjno - informacyjnej, rozpoznanie problemów, a także wizji i pomysłów mieszkańców miasta Nowy Targ. W ramach akcji promocyjno-informacyjnej na stronie internetowej Urzędu Miasta w Nowym Targu zamieszczano informacje dotyczące samej idei rewitalizacji, na bieżąco informowano o postępie prac nad projektem Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Nowy Targ, a także udostępniano wszystkie materiały, które powstały w związku z realizacją projektu. Ponadto przeprowadzono badania ankietowe wśród mieszkańców dot. problemów społecznych występujących na obszarze zdegradowanym. Ważnym z elementów włączenia interesariuszy GPR była ankietyzacja, zarówno w formie tradycyjnej jak i elektronicznej, która pozwoliła na uzyskanie informacji o tym, jakie problemy widzą mieszkańcy Miasta Nowy Targ i co według nich należałoby zmienić. Ankiety w formie papierowej rozdystrybuowano przy udziale pracowników Urzędu Miasta w Nowym Targu. Dodatkowo wszystkim interesariuszom GPR dano możliwość zgłaszania planowanych przez nich przedsięwzięć rewitalizacyjnych celem wpisania ich do dokumentu i określenia komplementarności wszystkich zgłoszonych zadań. W ramach dalszych prac projektowych przeprowadzono spotkania z mieszkańcami. W procesie wdrażania uczestniczy szeroki krąg interesariuszy. Opracowanie GPR związane jest z określeniem wizji i celów rewitalizacji wraz z interesariuszami. Przewidziano przeprowadzenie konsultacji społecznych. Całość tego etapu będzie wsparta analizą ekspercką związaną z przygotowaniem programu oraz działaniami edukacyjnymi (promocyjnymi), tj.: artykuły prasowe zawierających informacje dotyczące potrzeb rewitalizacji i działań, które będą podjęte. W ramach prac zostało zastosowanych wiele technik i narzędzi partycypacji. Przeprowadzona ankietyzacja miała na celu wskazanie realnych problemów dotykających ludzi na obszarze przeznaczonym do rewitalizacji. Projekt dokumentu zostanie przedłożony do konsultacji społecznych, aby dać możliwość wypowiedzenia się społeczeństwu. Wnioski z konsultacji społecznych zostaną uwzględnione i zapisane w dokumencie. Poznanie problemów i potrzeb mieszkańców oraz lokalnych przedsiębiorców pozwoli na podjęcie działań wpływających na poprawę jakość ich życia. 4.4 POWIĄZANIE GMINNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI MIASTA NOWY TARG Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI I PLANISTYCZNYMI. Komplementarność Gminnego Programu Rewitalizacji z innymi działaniami i priorytetami wpływa na skuteczne i efektywne przeprowadzenie procesu. Odnosząc się w swych założeniach do zidentyfikowanych problemów mieszkańców na zdegradowanych obszarach gminy, uwzględnia się 13 Strona

15 kontekst innych dokumentów strategicznych o charakterze lokalnym, regionalnym, krajowym bądź europejskim POZIOM KRAJOWY I REGIONALNY Strategia Rozwoju Kraju 2020 Obszar strategiczny: Konkurencyjna gospodarka, Cel 4 Rozwój kapitału ludzkiego, kierunki interwencji: zwiększanie aktywności zawodowej oraz poprawa jakości kapitału ludzkiego. Obszar strategiczny: Spójność społeczna i terytorialna, Cel 1 Integracja społeczna, kierunki interwencji: Zwiększenie aktywności osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz Zmniejszenie ubóstwa w grupach najbardziej nim zagrożonych; Cel 3 Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych, kierunki integracji: tworzenie warunków dla rozwoju ośrodków regionalnych, subregionalnych i lokalnych oraz wzmacniania potencjału obszarów wiejskich. Wspieranie rozwoju ośrodków o znaczeniu lokalnym w zakresie działań rewitalizacyjnych, rozbudowy infrastruktury, zwłaszcza komunikacyjnej, a także poprawy usług użyteczności publicznej i innych funkcji niezbędnych dla inicjowania procesów rozwojowych na poziomie lokalnym. Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki Dynamiczna Polska 2020 Cel 1. Dostosowanie otoczenia regulacyjnego i finansowego do potrzeb innowacyjnej i efektywnej gospodarki Cel 2. Stymulowanie innowacyjności poprzez wzrost efektywności wiedzy i pracy Cel 3. Wzrost efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i surowców Cel 4. Wzrost umiędzynarodowienia polskiej gospodarki Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020 Cel 3. Poprawa sytuacji osób i grup zagrożonych wykluczeniem społecznym Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020 Cel szczegółowy 4.4. Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko perspektywa do 2020 r. Cel 1. Zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska Cel 2. Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię Cel 3. Poprawa stanu środowiska Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego : REGIONY, MIASTA, OBSZARY WIEJSKIE Cel 1 konkurencyjność wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów Cel 2 spójność budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych Cel 3 sprawność tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 Cel 2. Poprawa spójności wewnętrznej i terytorialne równoważenie rozwoju kraju poprzez 14 Strona

16 promowanie integracji funkcjonalnej, tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania się czynników rozwoju, wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich oraz wykorzystanie potencjału wewnętrznego wszystkich terytoriów Cel 4. Kształtowanie struktur przestrzennych wspierających osiągnięcie i utrzymanie wysokiej jakości środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych Polski Narodowy Plan Rewitalizacji Cel główny: poprawa warunków rozwoju obszarów zdegradowanych w wymiarze przestrzennym, społecznym, kulturowym i gospodarczym. Realizacji tego celu służyć będzie tworzenie korzystnych warunków dla prowadzenia rewitalizacji w Polsce i położenie nacisku na holistyczne, zintegrowane podejście do prowadzenia takich działań. Umowa Partnerstwa Kluczowe priorytety inwestycyjne (będące przedmiotem wsparcia z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego), zgodnie z celami tematycznymi: Cel tematyczny 3. Wzmacnianie konkurencyjności MŚP Cel tematyczny 4. Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach: Cel tematyczny 6. Zachowanie i ochrona środowiska naturalnego oraz wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami Cel tematyczny 8. Promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz wsparcie mobilności pracowników: Cel tematyczny 9. Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem W ramach wsparcia z Europejskiego Funduszu Społecznego wyróżnia się obszary o istotnym znaczeniu dla wzmocnienia społecznego i gospodarczego wymiaru rewitalizacji. Są to działania na rzecz poprawy zatrudnienia, aktywnej integracji społecznej, promocji przedsiębiorczości oraz rozwoju usług społecznych ogólnego interesu. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego Plan zagospodarowania przestrzennego województwa jest głównym elementem systemu planowania przestrzennego w województwie i służy do określania przestrzennych aspektów polityki rozwojowej. Plan ten jest dokumentem, za którego pośrednictwem ustalenia strategii rozwoju są przenoszone do planowania miejscowego. Zawiera także przestrzenne odniesienia zadań rządowych wpisanych do rejestru i samorządu województwa umieszczonych w programach wojewódzkich polegające na ustaleniu obszarów, na których przewiduje się ich realizację. Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata Oś priorytetowa 4. REGIONALNA POLITYKA ENERGETYCZNA Oś priorytetowa 5. OCHRONA ŚRODOWISKA Oś priorytetowa 6. DZIEDZICTWO REGIONALNE Oś priorytetowa 9. REGION SPÓJNY SPOŁECZNIE Oś priorytetowa 11. REWITALIZACJA PRZESTRZENI REGIONALNEJ Oś priorytetowa 12. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA 15 Strona

17 4.4.2 POZIOM GMINY Strategia Rozwoju Miasta Nowy Targ Wyniki diagnozy gospodarki miasta, przeprowadzone konsultacje i scenariusze przyszłości dają podstawy do utrzymania określonej hipotezy celów, w tym celu generalnego i wiodących kierunków jego realizacji, stanowiących zestaw celów warunkujących. Kierunki priorytetowe wynikają z przyjętej wizji rozwoju miasta do 2020 roku. Są to obszary stwarzające w perspektywie długookresowej największe możliwości rozwoju, stąd też traktowane są jako priorytety. W wyniku prac warsztatowych wyodrębniono trzy priorytetowe kierunki rozwoju: Gospodarka lokalna Turystyka, rekreacja i sport Kapitał społeczny Kierunki priorytetowe są względem siebie równoważne i uzupełniające się. Nie można mówić w tym wypadku o ich hierarchiczności względem siebie, a jedynie o komplementarności. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Nowy Targ do 2020 roku CELE STRATEGICZNE DLA CZTERECH OBSZARÓW: - Pomoc na rzecz rodzin i środowisk dotkniętych problemem bezrobocia - Pomoc na rzecz rodzin i osób dotkniętych problemem ubóstwa - Pomoc na rzecz rodzin z problemami opiekuńczo-wychowawczymi - Pomoc na rzecz osób dotkniętych problemem niepełnosprawności i starości - Pomoc na rzecz ofiar przemocy w rodzinie - Rozwiązywanie Problemów Uzależnień 16 Strona

18 5. UWARUNKOWANIA PRAWNE I PODSTAWOWE DEFINICJE DOTYCZĄCE REWITALIZACJI 5.1. NARODOWY PLAN REWITALIZACJI Rewitalizacja jest w tej chwili jednym z priorytetów działania Rządu, co znalazło odzwierciedlenie w decyzji Prezesa Rady Ministrów w 2013 r. dotyczącej określenia Narodowego Planu Rewitalizacji (NPR). Narodowy Plan Rewitalizacji został zaprojektowany jako zestaw rozwiązań na rzecz stworzenia korzystnych warunków do prowadzenia skutecznej rewitalizacji, w odniesieniu do przygotowanej przez samorząd gminy diagnozy lokalnych potrzeb i potencjałów. NPR zakłada działania na wielu płaszczyznach, obejmujących m.in. zmiany legislacyjne, narzędzia, informację i edukację oraz instrumenty finansowe. Mówi o kierunkach zmian, które stworzą przyjazne warunki dla prowadzenia rewitalizacji w Polsce oraz upowszechnią i usystematyzują jej prowadzenie. Narodowy Plan Rewitalizacji stanowić będzie rdzeń systemu. Zawiera opis jego głównych elementów, diagnozę aktualnego stanu procesów rewitalizacyjnych w Polsce, cel strategiczny, kierunki interwencji, charakterystykę poszczególnych narzędzi i rozwiązań na rzecz rewitalizacji oraz planowane i postulowane kierunki ich zmian lub potrzeby wprowadzania nowych instrumentów. NPR będzie zawierał także opis wymagań dla Programów Rewitalizacji i dla prowadzenia samego procesu rewitalizacji, aby można było uznać go za pełny i prawidłowy. Poza dokumentem głównym, na pakiet NPR będą się składały: regulacje (rozwiązania legislacyjne, ustawa o rewitalizacji), instrumenty wsparcia (krajowe i unijne), informacja i edukacja. W NPR wskazana zostanie konieczność powiązania procesu rewitalizacji ze wszystkimi politykami gminy, m.in. poprzez uwzględnianie interwencji w zakresie przekształceń terenu oraz koordynację programów rewitalizacji z gminnymi dokumentami planowania przestrzennego, polityką społeczną, mieszkaniową czy lokalnymi dokumentami strategicznymi. Horyzont czasowy dokumentu to 2022 rok. Wyznaczenie go związane jest z jednej strony ze środkami finansowymi dostępnymi dla Polski z budżetu UE na lata , a z drugiej z możliwością zbudowania mocnych podstaw dla krajowych instrumentów, które będą nabierały coraz większego znaczenia w miarę ubywania środków UE. Głównym celem Narodowego Planu Rewitalizacji jest poprawa warunków rozwoju obszarów zdegradowanych w wymiarze przestrzennym, społecznym, kulturowym i gospodarczym. Realizacji tego celu służyć będzie tworzenie korzystnych warunków dla prowadzenia rewitalizacji w Polsce i położenie nacisku na zintegrowane podejście do prowadzenia takich działań. Program rewitalizacji ma stanowić podstawę prowadzenia działań rewitalizacyjnych. Musi on być podstawowym instrumentem tworzącym ramy operacyjne i płaszczyznę koordynacji działań rewitalizacyjnych. Program rewitalizacji to opracowany i uchwalony przez samorząd lokalny wieloletni program działań zmierzający do wyprowadzenia obszarów zdegradowanych ze stanu 17 Strona

19 kryzysu oraz stworzenia warunków do ich dalszego rozwoju. Objęcie danego obszaru programem rewitalizacji będzie stanowiło podstawę wspierania go poprzez instrumenty/narzędzia dedykowane rewitalizacji (programy unijne i instrumenty krajowe) lub korzystania z preferencji w innych instrumentach, programach i działaniach sektorowych. Program rewitalizacji musi mieć charakter zintegrowany, wieloaspektowy, obejmujący zidentyfikowany na podstawie przeprowadzonej diagnozy obszar kryzysowy. W procesie przygotowania programu konieczne jest także przygotowanie pogłębionej diagnozy społecznej dla określenia ewentualnych potrzeb podjęcia działań wyprzedzających o charakterze społecznym (pobudzającym aktywność lokalną) przygotowujących w kolejnym etapie do działań rewitalizacyjnych o kompleksowym charakterze. Procesy rewitalizacji muszą być określane przy założeniu precyzyjnego skoncentrowania na najbardziej zdegradowanych (problemowych) obszarach. Program rewitalizacji musi jednoznacznie wskazywać obszary w oparciu o zasadę, że rewitalizację należy prowadzić tam, gdzie występuje największe nasilenie niepożądanych zjawisk i gdzie koncentracja problemów jest największa. Realizacja działań wynikających z programu powinna wiązać się z ich priorytetyzacją i identyfikacją przedsięwzięć koniecznych, a nie jednocześnie wszystkich możliwych do objęcia bez względu na ich efektywność. Działania rewitalizacyjne muszą koncentrować się na rozwiązaniu kluczowych problemów, które według diagnozy najbardziej przyczyniają się do powstania i trwania kryzysu danego obszaru. Co do zasady projekty powinny być realizowane na obszarach zdegradowanych, nie musi być to jednak regułą bezwzględnie obowiązującą, gdyż niektóre problemy obszarów zdegradowanych mogą być rozwiązywane dzięki realizacji projektów poza tymi obszarami (np. projekty dot. aktywizacji zawodowej). Programy rewitalizacji muszą ujmować działania w sposób kompleksowy tak, aby nie pomijać kontekstu społecznego, ekonomicznego i środowiskowego związanego z tożsamością danego obszaru, a także jego społecznego i przestrzennego otoczenia. Z natury rzeczy obszarowe podejście do formułowania programu rewitalizacji spowoduje, że będzie on miał treść niejednorodną pod względem szczegółowości w odniesieniu do zagadnień, w których wykorzystane będą środki publiczne, będzie on bardziej konkretny i wiążący, a w odniesieniu do zagadnień, w których zakłada się wzbudzenie lub wywołanie określonych działań podmiotów prywatnych, będzie miał bardziej indykatywny charakter. Konieczne jest angażowanie społeczeństwa i umożliwienie szerokiej partycypacji w procesie przygotowania, a potem ich realizacji/wdrażania programów. Partycypacja społeczna musi być wpisana w proces rewitalizacji jako fundament wielu działań. Ważne jest, aby programy rewitalizacji posiadały przejrzysty system monitoringu skuteczności działań i odpowiednio elastyczny system wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmiany. Prawidłowo przygotowywany i poprawnie skonstruowany program rewitalizacji powstaje w procesie partycypacji społecznej przy zaangażowaniu społeczności lokalnej i szerokiego grona partnerów. Dla zapewnienia udziału wszystkich interesariuszy w przygotowaniu i realizacji programu rewitalizacji powołuje się na poziomie lokalnym komitet rewitalizacji. Program rewitalizacji musi także posiadać przejrzysty system monitoringu skuteczności działań i odpowiednio elastyczny system wprowadzania modyfikacji, będący reakcją na zmiany w otoczeniu programu. 18 Strona

20 Za określenie obszaru zdegradowanego wymagającego najbardziej kompleksowej interwencji i wskazanie go w programie rewitalizacji odpowiadają władze gminy. Jednocześnie podejście do tego zagadnienia (w przypadku ubiegania się o wsparcie rewitalizacji z FE) podlegać będzie koordynacji i uspójnieniu w ramach procedur wdrażania Regionalnych Programów Operacyjnych. Finansowanie działań w ramach Narodowego Planu Rewitalizacji będzie pochodzić z następujących źródeł, dedykowanych w całości lub częściowo celom rewitalizacji: a) Publicznych wspólnotowych (Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych: EFRR, EFS i Funduszu Spójności, w ramach programów regionalnych i krajowych, w tym także sukcesywne zasilanie środkami pochodzącymi ze spłaty pożyczek udzielonych w ramach instrumentu Jessica). b) Publicznych krajowych istniejących instrumentów i źródeł (poprzez terytorialne profilowanie - ukierunkowywanie na obszary zdegradowane istniejących instrumentów różnych polityk dotyczących m.in. wykluczenia społecznego, edukacji, infrastruktury, środowiska, kultury, zabytków, mieszkalnictwa itd.) oraz sukcesywnie tworzonych nowych instrumentów (obejmujących instrumenty inżynierii finansowej). Wolumen środków i identyfikacja źródeł określane będą w ramach prac i uzgodnień międzyresortowych indywidualnie dla poszczególnych instrumentów. c) Prywatnych, m.in. poprzez tworzenie zachęt do inwestowania na obszarach zdegradowanych oraz poprzez upowszechnianie formuły PPP. Dla zwiększania skali działań rewitalizacyjnych rozbudowywana będzie oferta instrumentów finansowych (zwrotnych). Dlatego w projektowaniu zasad instrumentów zwrotnych w nowej perspektywie budżetowej będzie kładziony akcent na możliwość szerokiego zastosowania ich na rzecz działań rewitalizacyjnych WYTYCZNE MINISTRA ROZWOJU W ZAKRESIE REWITALIZACJI W PROGRAMACH OPERACYJNYCH NA LATA Minister Rozwoju zatwierdził Wytyczne w zakresie rewitalizacji w Programach Operacyjnych na lata Adresatami Wytycznych są Instytucje Zarządzające Regionalnymi i Krajowymi Programami Operacyjnymi. Charakter Wytycznych jest ramowy, co oznacza, że Instytucje Zarządzające poszczególnymi Programami mogą opracować własne szczegółowe wytyczne w zakresie programów oraz procedur wyboru Projektów Rewitalizacyjnych. W Wytycznych sformułowano warunki, jakie muszą spełnić Projekty Rewitalizacyjne, by zostały zakwalifikowane do wsparcia ze środków z UE, a tym samym otrzymywały preferencje (ułatwienia w konkursach, szansa na pozakonkursowe nabory, profilowanie kryteriów wyboru Projektów). Szczególny nacisk został położony na odpowiednie przygotowanie Programów Rewitalizacji, aby w sposób kompleksowy (łączący sferę społeczną, gospodarczą, infrastrukturalną i środowiskową) i skoordynowany wyprowadzać obszary zdegradowane z zapaści oraz podnieść jakość życia osób mieszkających na nich. Głównym źródłem finansowania Projektów Rewitalizacyjnych (wynikających z Programów Rewitalizacji) są środki Regionalnych Programów Operacyjnych (EFRR i EFS), natomiast wsparcie z Krajowych Programów Operacyjnych jest uzupełniające i odbywa się głównie poprzez formułowanie preferencji dla Projektów wynikających z Programów Rewitalizacji. 19 Strona

21 Wsparcie dla projektów rewitalizacyjnych Mając na względzie postanowienia UP, zgodnie z którymi istotne wyzwanie dla Polski stanowi zapewnienie warunków dla właściwej rewitalizacji, tj. zintegrowanego i kompleksowego, przygotowywanego i prowadzonego z uwzględnieniem realnej partycypacji społecznej, przeciwdziałania procesom degradacji związanym m.in. z postępującą degradacją tkanki miejskiej (w tym mieszkaniowej), erozją stosunków społecznych, niekorzystnymi procesami demograficznymi (migracje, depopulacja), przestrzennymi (suburbanizacja), infrastrukturalnymi (niesprawny transport, niska efektywność energetyczna), kulturowymi (degradacja materialna obiektów dziedzictwa kulturowego, spadek uczestnictwa w kulturze) oraz środowiskowymi (zanieczyszczenie środowiska), konieczne jest stworzenie optymalnych mechanizmów przyczyniających się do jak najefektywniejszej realizacji projektów rewitalizacyjnych. Tabele 1 i 2 zawierają zestawienie celów tematycznych i priorytetów inwestycyjnych wskazanych w UP, które są bezpośrednio związane z rewitalizacją i należy je obligatoryjnie włączyć do działań na rzecz rewitalizacji. Inne priorytety inwestycyjne, mają charakter uzupełniający i mogą być (nieobowiązkowo) włączone przez IZ do działań na rzecz rewitalizacji. Głównym źródłem współfinansowania projektów rewitalizacyjnych z funduszy UE są środki RPO (EFS i EFRR). Dodatkowym, komplementarnym źródłem ich współfinansowania są środki KPO (EFS, EFRR, FS). Ponadto źródłem współfinansowania projektów rewitalizacyjnych będą środki budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego, a także pozostałe (np. prywatne). Schemat powiązania projektów rewitalizacyjnych z rodzajami priorytetów inwestycyjnych Priorytety inwestycyjne bezpośrednio związane z rewitalizacją w ramach regionalnych programów operacyjnych: 20 Strona

22 CEL TEMATYCZNY ORAZ PRIORYTETY INWESTYCYJNE CEL TEMATYCZNY 3 Wzmacnianie konkurencyjności MŚP 3a Promowanie przedsiębiorczości, w szczególności poprzez ułatwianie gospodarczego wykorzystywania nowych pomysłów oraz sprzyjanie tworzeniu nowych firm, w tym również poprzez inkubatory przedsiębiorczości CEL TEMATYCZNY 4 Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach 4c Wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych, i w sektorze mieszkaniowym 4e Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu CEL TEMATYCZNY 6 Zachowanie i ochrona środowiska naturalnego oraz wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami 6c Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego 6e Podejmowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę stanu jakości środowiska miejskiego, rewitalizację miast, rekultywację i dekontaminację terenów poprzemysłowych (w tym terenów powojskowych), zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza oraz propagowania działań służących zmniejszaniu hałasu CEL TEMATYCZNY 7 Promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszej infrastruktury sieciowej 7d Rozwój i rehabilitacja kompleksowych, wysokiej jakości i interoperacyjnych systemów transportu kolejowego oraz propagowanie działań służących zmniejszaniu hałasu CEL TEMATYCZNY 8 Promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz wsparcie mobilności pracowników 8i Dostęp do zatrudnienia dla osób poszukujących pracy i osób biernych zawodowo, w tym długotrwale bezrobotnych oraz oddalonych od rynku pracy, także poprzez lokalne inicjatywy na rzecz zatrudnienia oraz wspieranie mobilności pracowników 8iii Praca na własny rachunek, przedsiębiorczość i tworzenie przedsiębiorstw w tym innowacyjnych mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw CEL TEMATYCZNY 9 Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem 9b Wspieranie rewitalizacji fizycznej, gospodarczej i społecznej ubogich społeczności na obszarach miejskich i wiejskich 9i Aktywne włączenie, w tym z myślą o promowaniu równych szans oraz aktywnego uczestnictwa i zwiększaniu szans na zatrudnienie 9iv Ułatwianie dostępu do przystępnych cenowo, trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym opieki zdrowotnej i usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym 9v Wspieranie przedsiębiorczości społecznej i integracji zawodowej w przedsiębiorstwach społecznych oraz ekonomii społecznej i solidarnej w celu ułatwiania dostępu do zatrudnienia Preferencje dla projektów rewitalizacyjnych w krajowych programach operacyjnych W zakresie rewitalizacji głównym zadaniem IZ KPO jest takie zaprojektowanie rozwiązań w systemie realizacji KPO, które będą wspierać i promować realizację projektów rewitalizacyjnych obejmujących różne sfery i przyczyniać się do kompleksowej i skoordynowanej rewitalizacji 21 Strona

23 obszarów zdegradowanych. Dla zapewnienia szerszego zaangażowania środków UE w działania rewitalizacyjne IZ KPO opracowuje system preferencji dla wsparcia projektów rewitalizacyjnych. Preferencje stosuje się w szczególności do projektów z priorytetów inwestycyjnych w poszczególnych programach operacyjnych, wskazanych w tabeli. Priorytety inwestycyjne bezpośrednio związane z rewitalizacją w ramach krajowych programów operacyjnych: PROGRAM OPERACYJNY Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój Program Operacyjny Polska Wschodnia Program Operacyjny Polska Cyfrowa PRIORYTETY INWESTYCYJNE 4iii Wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych, i w sektorze mieszkaniowym 4v Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu 6c Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego 6e (iv) Podejmowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę stanu jakości środowiska miejskiego, rewitalizację miast, rekultywację i dekontaminację terenów poprzemysłowych (w tym terenów powojskowych), zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza oraz propagowania działań służących zmniejszaniu hałasu 9a Inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną, które przyczyniają się do rozwoju krajowego, regionalnego i lokalnego, zmniejszania nierówności w zakresie stanu zdrowia, promowanie włączenia społecznego poprzez lepszy dostęp do usług społecznych, kulturalnych i rekreacyjnych oraz przejścia z usług instytucjonalnych na usługi na poziomie społeczności lokalnych 8ii Trwała integracja na rynku pracy ludzi młodych, w szczególności tych, którzy nie pracują, nie kształcą się ani nie szkolą, w tym ludzi młodych zagrożonych wykluczeniem społecznym i ludzi młodych wywodzących się ze środowisk marginalizowanych, także poprzez wdrażanie gwarancji dla młodzieży 4e Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu 2a Poszerzanie zakresu dostępności łączy szerokopasmowych oraz wprowadzanie szybkich sieci internetowych oraz wspieranie nowych technologii i sieci dla gospodarki cyfrowej 2c Wzmocnienie zastosowań TIK dla e-administracji, e-uczenia się, e- włączenia społecznego, e-kultury i e-zdrowia 22 Strona

24 5.3. USTAWA O REWITALIZACJI Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji uchwalona została przez Sejm na podstawie projektu przedstawionego przez Radę Ministrów. Podpisanie ustawy przez Prezydenta RP nastąpiło w dniu 28 października 2015 r., zaś jej publikacja w Dzienniku Ustaw, pod pozycją 1777 w dniu 3 listopada 2015 r. Przepisy ustawy weszły w życie z dniem 18 listopada 2015 r., za wyjątkiem zmiany dotyczącej podatku od nieruchomości, której wejście w życie oznaczono na 1 stycznia 2016 r., zgodnie z regułami dotyczącymi wejścia w życie przepisów podatkowych. Ustawa, po raz pierwszy w polskim systemie prawnym, porusza zagadnienie rewitalizacji, rozumianej jako proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych polskich miast i miejscowości. Prowadzenie procesu rewitalizacji stanowi szansę na odwrócenie negatywnych trendów rozwojowych obszarów zdegradowanych przy uwzględnieniu potrzeb społeczności lokalnej, zagadnień gospodarczych, przestrzennych, czy przyrodniczych. Opracowanie i uchwalenie ustawy miało na celu usprawnienie procesu rewitalizacji prowadzonego przez samorząd. Dotychczasowe działania, często ze względu na brak modelowych rozwiązań i schematów postępowania, nie przynosiły oczekiwanych skutków. Ustawa dostarcza podstawowych narzędzi niezbędnych do prowadzenia rewitalizacji przez gminę, której zadaniem własnym jest przygotowanie, koordynowanie i tworzenie warunków do prowadzenia rewitalizacji, a także jej prowadzenie w zakresie swoich właściwości. Gminy, wykorzystując przepisy ustawy, mogą korzystać ze sprawnych narzędzi rewitalizacji oraz gotowego scenariusza działań, który zapewnia uwzględnienie wszystkich najważniejszych czynników potrzebnych do osiągnięcia sukcesu, np. koncentracji terytorialnej, uwzględnienia aspektów społecznych, przestrzennych itp. Ustawa o rewitalizacji nie zawiera szczególnych regulacji w zakresie źródeł finansowania tego procesu. Gminy, nie dysponując dotąd dedykowaną rewitalizacji ustawą, prowadziły działania rewitalizacyjne w oparciu o uchwały, w których zawierały programy działań służących wyprowadzeniu obszaru zdegradowanego ze stanu kryzysowego. Uchwały te, różnie zatytułowane (np. lokalny program rewitalizacji, miejski program rewitalizacji) przyjmowane były w oparciu o art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy o samorządzie gminnym, ustanawiający kompetencję gminy do uchwalania tzw. programów gospodarczych naprawczych realizowanych w różnych uwarunkowaniach. Prowadzenie rewitalizacji bez korzystania z rozwiązań ustawowych (bez uchwalania GPR) nie jest przeszkodą do aplikowania o środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej. W przypadku, w którym gmina chce się ubiegać o otrzymanie środków unijnych na projekty rewitalizacyjne musi opracować program rewitalizacji zgodny z wymaganiami wynikającymi z Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata (co do zasady w aspekcie merytorycznym są to wymogi tożsame do ustawowych, jednak uproszczone są kwestie proceduralne), oraz z wymaganiami i wytycznymi, które zostaną przyjęte przez Instytucje Zarządzające poszczególnymi RPO UCHWALENIE GPR Procedurę uchwalania GPR rozpoczyna podjęcie przez Radę Gminy uchwały o przystąpieniu do jego sporządzania. Uchwała ta podjęta może być z inicjatywy Rady Gminy bądź na wniosek Wójta. Jej podjęcie możliwe jest jedynie po wejściu w życie uchwały w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji. Uchwała ta wiąże Wójta, który ma obowiązek dokonania 23 Strona

25 po jej podjęciu kolejnych kroków w procedurze uchwalania GPR. Drugim etapem procedury uchwalania GPR jest dokonanie przez Wójta ogłoszenia informującego o podjęciu przez Radę Gminy uchwały inicjującej proces. Następnie Wójt sporządza projekt GPR i poddaje go szeroko rozumianemu opiniowaniu, w ramach którego najpierw przeprowadza konsultacje społeczne, potem zaś przedstawia ten sam projekt do zaopiniowania przez organy administracji publicznej i innym podmiotom. Kolejnym etapem procedury jest uzyskanie opinii organów administracji publicznej i innych podmiotów. Ostatnim etapem procedury, za który odpowiada Wójt, jest wprowadzenie do projektu GPR zmian wynikających zarówno z konsultacji społecznych, jak i opiniowania oraz przedstawienie dokumentu Radzie Gminy celem uchwalenia SKUTKI UCHWALENIA GPR GPR stanowi dokument strategiczny Gminy wyznaczający kierunki jej działań w procesie rewitalizacji oraz warunki organizacyjno-finansowe tych działań. Nie stanowiąc aktu prawa miejscowego, nie wiąże powszechnie, stanowi jednak warunek niezbędny do uchwalenia przez gminę aktów prawa miejscowego stanowiących akty wykonawcze GPR (takich jak uchwała w sprawie wyznaczenia Specjalnej Strefy Rewitalizacji, miejscowy plan rewitalizacji) STRATEGICZNA OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko jest postępowaniem, które przeprowadza się dla określonych rodzajów dokumentów opracowywanych lub przyjmowanych przez organy administracji lub inne podmioty wykonujące funkcje publiczne. Gminny program rewitalizacji, co do zasady będzie podlegać tej ocenie. GPR w rozumieniu przepisów regulujących oceny oddziaływania na środowisko stanowić może jeden z dwóch rodzajów dokumentów. Będzie zatem dokumentem, o którym mowa w art. 46 pkt 2 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko jeżeli będą w nim przewidziane przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko. W innych przypadkach uznany zostanie za dokument, o którym mowa w art. 47 tej ustawy jeżeli Wójt gminy po uzgodnieniu z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska uzna, że GPR wyznacza ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko lub że realizacja postanowień GPR może spowodować znaczące oddziaływanie na środowisko WIELOLETNIA PROGNOZA FINANSOWA Wieloletnia prognoza finansowa jest instrumentem wieloletniego planowania finansowego w jednostkach samorządu terytorialnego. Inicjatywa w sprawie sporządzenia projektu uchwały w sprawie WFP i jej zmiany należy wyłącznie do zarządu jednostki samorządu terytorialnego. WPF obejmuje prognozę m.in. takich parametrów budżetowych jednostki samorządu terytorialnego, jak: dochody bieżące oraz wydatki bieżące budżetu, dochody majątkowe oraz wydatki majątkowe budżetu, wynik budżetu wraz ze wskazaniem przeznaczenia nadwyżki albo sposobu sfinansowania deficytu, przychody i rozchody budżetu, z uwzględnieniem długu zaciągniętego oraz planowanego do zaciągnięcia. 24 Strona

26 Obligatoryjnym elementem WFP jest również kwota długu jednostki samorządu terytorialnego wraz ze wskazaniem sposobu sfinansowania jego spłaty, fakultatywnym zaś jest upoważnienie dla organu wykonawczego do zaciągania zobowiązań. Ustawodawca nakazuje ponadto, aby część składową WFP stanowiły objaśnienia przyjętych wartości. WPF obejmuje okres roku budżetowego oraz co najmniej trzech kolejnych lat. Prognozę kwoty długu sporządza się na okres, na który zaciągnięto oraz planuje się zaciągnąć zobowiązania. Wzór wieloletniej prognozy finansowej jednostki samorządu terytorialnego oraz załączników do niej określa Minister Finansów w rozporządzeniu (zob. rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 stycznia 2013 r. w sprawie wieloletniej prognozy finansowej jednostki samorządu terytorialnego, Dz.U. z 2013 r., poz. 86 z późn. zm.). 3 Uchwalenie GPR rodzi skutki w zakresie obowiązku dostosowania brzmienia załącznika do wieloletniej prognozy finansowej gminy (WPF). Rada gminy ma obowiązek niezwłocznego wprowadzenia przedsięwzięć rewitalizacyjnych zawartych w GPR, służących realizacji zadań własnych gminy, do załącznika do uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej gminy, o którym mowa w art. 226 ust. 3 ustawy o finansach publicznych. Wprowadzenie tych danych możliwe jest jednak wyłącznie w przypadku, gdy ich zakres i stopień szczegółowości umożliwiają zamieszczenie przedsięwzięcia (inwestycji) w WPF. W rozumieniu ustawy o finansach publicznych przedsięwzięcia to wieloletnie programy, projekty lub zadania jest to zatem kategoria szeroka, umożliwiająca zarówno uwzględnienie pojedynczych inwestycji (np. przebudowy odcinka drogi), jak i bardziej złożonych programów, np. interwencji społecznej. Jeżeli dane dotyczące tych przedsięwzięć nie są wystarczające do wpisania ich do załącznika do uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej gminy, rada gminy wprowadza przedsięwzięcia do tego załącznika niezwłocznie po ustaleniu niezbędnych danych, a zatem niezwłocznie po określeniu dla inwestycji parametrów wpisywanych do WPF W Strona

27 6. DIAGNOZA CZYNNIKÓW I ZJAWISK KRYZYSOWYCH 6.1. ANALIZA OBECNEJ SYTUACJI MIASTA NOWY TARG Nowy Targ jest malowniczym miastem położonym na południu Małopolski w sercu rozległej Kotliny Orawsko Nowotarskiej, u zbiegu Białego i Czarnego Dunajca. Centralne położenie, uwarunkowania administracyjne i atrakcje kulturalne sprawiły, iż Nowy Targ jest stolicą Podhala. Tu skupiają się wszystkie drogi z Podhala, Spisza i Orawy. Centralne położenie jest zaletą Nowego Targu. Jest ono znakomitą bazą wypadową w Tatry, Pieniny, nad Jezioro Czorsztyńskie, na Babią Górę, czy pełne szlaków turystycznych Gorce. Nowy Targ zajmuje obszar o powierzchni 50,42 km 2 zamieszkiwany przez osób (wg stanu na 31 grudnia 2014 r.). Gęstość zaludnienia wynosi 651 osób na km 2. Struktura ludności przedstawia się następująco: Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Nowy Targ do 2020 roku. (UM Nowy Targ) 26 Strona

28 Według danych Urzędu Statystycznego ludność Nowego Targu przedstawia się według płci i wieku w następujący sposób. Strategia Problemów Nowy Targ do 2020 roku. (UM Nowy Targ) Rozwiązywania Społecznych Miasta Nowy Targ dysponuje dużym potencjałem gospodarczym i intelektualnym. Struktura tego potencjału wskazuje, że obok zakładów i instytucji usługowych pracujących na wewnętrzne potrzeby miasta, szczególnie duży potencjał posiadają liczne zakłady, firmy i instytucje usługowe pracujące dla potrzeb otoczenia regionalnego, często obejmujące skalę ponadregionalną. Rozwój firm w Nowym Targu w latach wyglądał następująco: Dane: UM Nowy Targ Miasto stanowi centrum administracyjne, gospodarcze, edukacyjne i kulturalne Podhala, Spisza i Orawy. Znajdują się tutaj siedziby wielu instytucji o znaczeniu regionalnym m. in. Podhalański Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II, Sąd Rejonowy, Urząd Miasta, Urząd Gminy, Starostwo Powiatowe, Urząd Skarbowy, Powiatowy Urząd Pracy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, Oddział Regionalny Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Podhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Oddział Małopolskiego Ośrodka Ruchu Drogowego, banki, Euroregion Tatry, liczne organizacje pozarządowe, lokalne mass media DIAGNOZA CZYNNIKÓW I ZJAWISK KRYZYSOWYCH METODYKA DIAGNOZY Podczas przygotowywania diagnozy sytuacji czynników i zjawisk kryzysowych występujących na terenie miasta Nowy Targ, dokonano analizy obszarów kwalifikujących się do objęcia Gminnym Programem Rewitalizacji. Identyfikacja obszarów problemowych została oparta o weryfikowalne kryteria, które w dłuższej perspektywie pozwolą na monitorowanie procesu 27 Strona

29 rewitalizacji. Kwalifikowalne i weryfikowalne dane pozwalające zdiagnozować obszary problemowe w gminie pozyskano z zasobów Głównego Urzędu Statystycznego, Urzędu Miasta Nowy Targ, Powiatowego Urzędu Pracy, Komendy Powiatowej Policji, Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej i innych dostępnych źródeł. Zgodnie z horyzontalną polityką partycypacji społecznej pozyskano informacje od lokalnych podmiotów oraz społeczeństwa. Uzyskanie danych ilościowych i jakościowych pozwoliło na wyodrębnienie obszarów charakteryzujących się koncentracją problemów, które występują na terenie miasta. Analiza zjawisk kryzysowych została przeprowadzona z uwzględnieniem czterech podstawowych rodzajów problemów: społecznych, gospodarczych, środowiskowych, przestrzenno infrastrukturalnych. Do podstawowych kryteriów uznania obszaru za zdegradowany należą m.in.: problemy demograficzne depopulacja, problemy społeczne związane z wysokim odsetkiem ludności korzystającej z pomocy społecznej ze względu na: ubóstwo, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, niepełnosprawność, alkoholizm, etc., bezrobocie, w tym: długotrwałe bezrobocie, przestępczość, niska aktywność społeczna mieszkańców, niska aktywność gospodarcza mieszkańców, obecność odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub stanu środowiska, słaba kondycja lokalnych przedsiębiorstw, niewystarczające wyposażenie w infrastrukturę techniczną i społeczną, brak dostępu do podstawowych usług, występująca zdegradowana tkanka mieszkaniowa, poprzemysłowa oraz pustostany i zdegradowane tereny, inne. Wystąpienie powyższych zjawisk, w różnych konfiguracjach, w tym wszystkich równocześnie, świadczy o kryzysowej sytuacji danego obszaru. Wyniki analizy pozwalają określić zarówno dynamikę zjawisk kryzysowych, jak również zidentyfikować w miejscowości tzw. zdegradowane obszary, w których następuje największa koncentracja problemów STREFA SPOŁECZNA Badania ankietowe przeprowadzone wśród mieszkańców Nowego Targu wyszczególniły zasadnicze problemy społeczne występujące na terenie miasta: 28 Strona

30 Dane: UM Nowy Targ Jako główny problem wskazano na zanieczyszczenie środowiska, na co zwróciła uwagę ponad połowa ankietowanych. Wysoką pozycję zajmuje bezrobocie oraz kryzys rodziny (44%). Mieszkańcy zauważają także wzrost przestępczości na terenie miasta (36%) oraz problem występowania uzależnień w szczególności od alkoholu (27%) oraz narkotyków (8 %). POZIOM I STRUKTURA BEZROBOCIA REJESTROWANEGO Bezrobocie w ujęciu podmiotowym rozpatrywane jest od strony osób dotkniętych problemem i oznacza stan bezczynności zawodowej osób zdolnych do pracy i zgłaszających gotowość do jej podjęcia, dla których podstawą egzystencji są dochody z pracy. To określenie zawiera odniesienie do społecznych aspektów bezrobocia i wskazuje, że jest ono istotnym problemem społecznym. Skutki ekonomiczne i społeczne bezrobocia (zwłaszcza długoterminowego) to: pogorszenie sytuacji materialnej aż do ubóstwa włącznie; pogorszenie stanu zdrowia; pogorszenie relacji między członkami rodziny aż do jej rozpadu włącznie; wzrost zachowań patologicznych (przestępczość, agresja, alkoholizm). Z danych pozyskanych z Powiatowego Urzędu Pracy wynika, że zjawisko bezrobocia w latach wygląda w sposób następujący: Od 2008 roku liczba bezrobotnych w powiecie nowotarskim systematycznie rosła do roku Liczba osób bezrobotnych wynosiła W roku 2014 liczba bezrobotnych spadła do 8752 osób i ta tendencja utrzymuje się nadal. Na koniec grudnia 2014 roku w powiecie były zarejestrowane 8752 osoby bezrobotne - to mniej o 12% niż w końcu 2013 roku i o 4% niż w końcu 2012 roku. 29 Strona

31 Dane: UM Nowy Targ Analogiczna sytuacja miała miejsce w mieście Nowy Targ. Tu najwyższy poziom bezrobocia wystąpił w 2013 roku. Wówczas w Urzędzie Pracy było zarejestrowanych 2170 osób. Na koniec 2014 roku zarejestrowano 1847 osób ze statusem bezrobotnego. To mniej o 15% niż w końcu 2013 roku i mniej o 9% niż na koniec 2012 roku. Udział procentowy bezrobotnych kobiet i mężczyzn w 2014 roku rozkłada się zarówno w powiecie jak i w mieście Nowy Targ po 47% i 53%. Porównując do początku analizowanego okresu wskaźnik zarejestrowanych mężczyzn spadł w powiecie o 4%, natomiast w mieście Nowy Targ o 9%. Bezrobotni według wieku Dane: UM Nowy Targ W odniesieniu do 2012 roku, w roku 2014 w powiecie nowotarskim liczba bezrobotnych wzrosła wśród osób po 55 roku życia łącznie o 22%. W młodszych grupach wiekowych wystąpił spadek zarejestrowanych, największy o 11% w przedziale wiekowym od 18 do 24 lat. W samym mieście Nowy Targ rysuje się podobna tendencja. Liczba bezrobotnych wzrosła wśród osób po 45 roku życia łącznie o 9%. Największy spadek o 29% wystąpił w przedziale wiekowym od 18 do 24 lat. Na przestrzeni ostatnich trzech lat podniósł się poziom wykształcenia bezrobotnych. Zarówno w powiecie nowotarskim jak i samym mieście Nowy Targ liczba zarejestrowanych osób z wykształceniem wyższym wzrosła o 10%. Ponad 10% mniejsza była liczba bezrobotnych z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej. 30 Strona

32 T Bezrobotni z miasta byli lepiej wykształceni niż bezrobotni z powiatu. W 2014 roku w mieście Nowy Targ bezrobotni posiadający co najmniej średnie wykształcenie stanowili 43% z ogółem zarejestrowanych, a gimnazjalne i poniżej 29% ogółem. W powiecie było to odpowiednio 40% i 30%. Stopa bezrobocia Stopa bezrobocia w powiecie nowotarskim, podobnie jak w województwie i kraju, w stosunku do roku 2012 spadła. Na koniec 2014 roku wyniosła: - w powiecie - 13,1%, - w województwie - 9,9%, - w kraju - 11,5%. Dane: UM Nowy Targ Na terenie Nowego Targu funkcjonuje Powiatowy Urząd Pracy, który realizuje zadania z zakresu promocji zatrudnienia i instytucje rynku pracy mające na celu łagodzenie skutków bezrobocia oraz aktywizację zawodową bezrobotnych i innych osób poszukujących pracy. Miasto Nowy Targ od kilku lat realizuje program zatrudniania do robót komunalnych osób bezrobotnych znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej czy długotrwale pozostających bez pracy. Podobnie w porozumieniu z Urzędem Pracy są zatrudniani absolwenci realizujący w nowotarskich urzędach staże oraz prace interwencyjne. 31 Strona

33 Dużą aktywnością w zakresie przeciwdziałania bezrobociu, szczególnie osób długotrwale bezrobotnych, wykazuje się Ośrodek Pomocy Społecznej, który w oparciu o środki pomocowe w latach realizował program Szansa na aktywność. Program aktywizacji społecznej i zawodowej mieszkańców miasta Nowy Targ współfinansowany był przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Program Operacyjny Kapitał Ludzki, bardziej szczegółowo omówiony w dalszej części opracowania. UBÓSTWO Ubóstwo określa się jako stan, w którym jednostce bądź grupie społecznej brakuje środków na zaspokojenie podstawowych potrzeb, uznawanych w danej społeczności za niezbędne. Przyczyny ubóstwa bywają różne. Obserwując osoby korzystające ze świadczeń pomocy społecznej można wyodrębnić następujące grupy: zdrowotne (długotrwała choroba, upośledzenie fizyczne lub umysłowe, choroby psychiczne, inwalidztwo, alkoholizm, narkomania), rodzinne (sieroctwo, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, niepełność rodziny, wielodzietność, samotność, trudności w przystosowaniu po opuszczeniu zakładu karnego), bezrobocie (z prawem i bez prawa do zasiłków). Podstawowymi zadaniami z zakresu pomocy społecznej w Nowym Targu zajmuje się Ośrodek Pomocy Społecznej. Jest instrumentem polityki społecznej mającym na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Instytucja ta wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwienia im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie powstawaniu trudnych sytuacji życiowych, przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Ośrodek Pomocy Społecznej realizując zadania własne gminy w latach udzielał pomocy w formie: zasiłków stałych, zasiłków celowych, w tym zasiłków celowych z tytułu zdarzenia losowego, specjalnych zasiłków celowych, zasiłków okresowych, pokrycia kosztów wyżywiania dzieci, młodzieży i osób dorosłych, usług opiekuńczych, schronienia, sprawienia pogrzebu, opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne. Liczba osób i rodzin korzystających z różnych form pomocy społecznej w latach obrazuje poniższa tabela. 32 Strona

34 Dane: UM Nowy Targ Większość świadczeń wypłacanych z ustawy o pomocy społecznej jest zadaniem własnym gminy dotowanym z budżetu państwa (dot. zasiłków stałych i okresowych), natomiast ze świadczeń w ramach zadań zleconych korzysta minimalna grupa (dot. specjalistycznych usług opiekuńczych). W ostatnich trzech latach widać znaczny wzrost świadczeń udzielanych w postaci pracy socjalnej. Praca socjalna świadczona jest na rzecz poprawy funkcjonowania osób i rodzin w ich środowisku społecznym. Warto nadmienić, iż prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej w omawianym okresie przysługiwało osobom i rodzinom w szczególności z powodu ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, bezrobocia, niepełnosprawności, długotrwałej lub ciężkiej choroby, przemocy w rodzinie, potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi, potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności, bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych, trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego, alkoholizmu lub narkomanii, zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej, klęski żywiołowej lub ekologicznej. Ubóstwo, biorąc pod uwagę uwarunkowania statystyczne, jest główną (po bezrobociu) przyczyną wymagającą pomocy OPS. Ośrodek Pomocy Społecznej finansuje ponadto posiłki dzieciom w wieku szkolnym i osobom dorosłym, zwłaszcza niepełnosprawnym, samotnym i bezdomnym, oraz udziela pomocy w formie zasiłków celowych na zakup posiłków lub żywności. BEZDOMNOŚĆ Bezdomność stała się w ostatnich latach istotnym problemem społecznym. Dlatego jest przedmiotem zainteresowania władz zarówno państwowych, jak i samorządowych. Do głównych przyczyn bezdomności zaliczyć można niedostosowanie społeczne, narastające ubóstwo, dysfunkcyjność rodziny, konflikty rodzinne, patologie społeczne (alkoholizm, narkomania). W przeciągu ostatnich lat bezdomność na terenie Nowego Targu wykazuje tendencje wzrostowe. 33 Strona

35 Dane: UM Nowy Targ Osoby bezdomne korzystają z pomocy OPS oraz organizacji pozarządowych. Od kilku lat OPS w porozumieniu z Urzędem Miasta i Zakładem Gospodarki Mieszkaniowej udostępnia w okresie zimowym lokal socjalny, przeznaczony dla bezdomnych z terenu Nowego Targu. Dla niektórych rodzin bezdomnych zapewniono także mieszkania socjalne. Osoby bezdomne mogą liczyć na pomoc w postaci przekazania odzieży oraz ciepłego posiłku w ramach statutowych działań prowadzonych przez Zarząd Miejski Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej. Według prognozy Ośrodka Pomocy Społecznej oraz przyjętego programu, problem bezdomności i rodzin eksmitowanych w przyszłości będzie narastał, dlatego konieczne jest tworzenie kolejnych lokali socjalnych. W Nowym Targu brakuje miejsca, w którym osoby bezdomne mogłyby spędzać dzienny czas szczególnie w okresie zimowym. Takim miejscem mogłoby być tymczasowe schronienie w postaci ogrzewalni. BEZRADNOŚĆ W SPRAWACH OPIEKUŃCZO WYCHOWAWCZYCH Rodzina jest najważniejszym środowiskiem życia człowieka, w którym może odbywać się naturalny proces kształtowania osobowości jej członków, a szczególnie dzieci. Ważną rolę w prawidłowo funkcjonującej rodzinie odgrywają wzajemne relacje pomiędzy rodzicami oparte na miłości i zrozumieniu. W przypadku dezorganizacji rodzina nie jest w stanie zrealizować podstawowych zadań, relacje rodzinne ulegają zaburzeniu, łamane są reguły, a zachowania poszczególnych członków rodziny stają się niezgodne z normami prawnymi i moralnymi oraz oczekiwaniami społecznymi. Dezorganizacja rodziny przyczynia się do niedostosowania społecznego dziecka. Obowiązkiem gminy jest zabezpieczenie potrzeb rodzin i ich dzieci mieszkających na jej terenie. Dysfunkcje w środowisku rodzinnym stanowią zagrożenie zwłaszcza dla dzieci i młodzieży, która narażona jest na dziedziczenie patologicznych norm i wzorców zachowań oraz szczególnie podatna na negatywne oddziaływanie otoczenia zewnętrznego. Zaznaczyć należy, że państwo i jego instytucje mają rodzinę wspierać, a nie wyręczać w wypełnianiu przez nią jej funkcji. Znaczną część podopiecznych Ośrodka Pomocy Społecznej stanowią rodziny z trudnościami opiekuńczo-wychowawczymi. Najczęściej niezaradność rodziców w opiece i wychowaniu własnych dzieci łączy się z innymi dysfunkcjami takimi jak: uzależnienie od środków psychoaktywnych, przemoc domowa, zaburzenia równowagi systemu rodzinnego w sytuacjach kryzysowych, problemy w pełnieniu ról rodzicielskich, małżeńskich, zawodowych (wyrażające się m. in. niedojrzałością emocjonalną, problemy we współżyciu z ludźmi, konflikty i trudności adaptacyjne, niezaradność w prowadzeniu gospodarstwa domowego, upośledzenie umysłowe jednego lub obojga rodziców, śmierć jednego lub obojga rodziców, problemy wychowawcze w środowisku rodzinnym, szkolnym ujawniające się w postaci zachowań buntowniczych, agresywnych, konfliktowych, łamania przez dzieci i młodzież panujących obyczajów, wartości i norm, ucieczki z domów). Czynnikiem sprzyjającym pogłębianiu się niewydolności opiekuńczo-wychowawczej rodzin jest w wielu 34 Strona

36 przypadkach długotrwałe bezrobocie i wynikające z niego ubóstwo. Liczbę rodzin korzystających z pomocy OPS w sprawach opiekuńczo-wychowawczych obrazuje poniższa tabela: Dane: UM Nowy Targ Istotnym problemem wymagającym szybkiego rozwiązania jest zapewnienie opieki dzieciom całkowicie jej pozbawionym. Dotychczasowy system opieki instytucjonalnej (placówki opiekuńczowychowawcze) nie sprawdza się. Pełnoletni wychowankowie nie radzą sobie w dorosłym życiu. Alternatywą dla tej formy opieki są rodzinne domy dziecka i zawodowe rodziny zastępcze. Wychowanie dziecka w warunkach zbliżonych do rodziny naturalnej daje dużo większe szanse na prawidłowy rozwój i jego lepszą przyszłość. W roku 2014 na terenie powiatu nowotarskiego funkcjonowało ogółem 135 rodzin zastępczych w tym: 78 rodzin spokrewnionych z dzieckiem, 50 rodzin niezawodowych, 5 rodzin zawodowych, 1 rodzina zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego, 1 rodzina zawodowa specjalistyczna. Na terenie powiatu nowotarskiego w roku 2014 funkcjonowały trzy placówki opiekuńczo-wychowawcze typu rodzinnego: "Rodzinny Dom Dziecka" w Szaflarach, "Rodzinny Dom Dziecka" w Dursztynie oraz "Dom Dziecka" w Spytkowicach. Poza wymienionymi wyżej w Powiecie Nowotarskim nie funkcjonują inne placówki opiekuńczo wychowawcze. Wspieranie rodziny jest prowadzone w formie pracy z rodziną oraz pomocy w opiece i wychowaniu dziecka. Wspieranie rodziny jest prowadzone za jej zgodą i aktywnym udziałem, z uwzględnieniem zasobów własnych oraz źródeł wsparcia zewnętrznego. Problematyką bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych zajmuje się też m. in. Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Nowym Targu oraz Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie. Dużą aktywność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych wykazują nowotarskie szkoły zatrudniające wykwalifikowaną kadrę pedagogiczną. Wszystkie szkoły podstawowe i gimnazja prowadzą zajęcia w ramach świetlic profilaktyczno-wychowawczych. Przy Parafii św. Jadwigi Królowej działa świetlica środowiskowa typu wsparcia dziennego Renovaro. Podobny charakter i program działania ma druga placówka - świetlica środowiskowa Totus Tuus prowadząca działalność przy Parafii św. Jana Pawła II w Nowym Targu. Komenda Powiatowa Policji w Nowym Targu prowadzi Poradnię Resocjalizacyjną, z której pomocy korzystają rodzice i dzieci, które weszły w konflikt z prawem. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ, DŁUGOTRWAŁA CHOROBA, STAROŚĆ System opieki nad osobą niepełnosprawną umożliwić powinien rozpoznanie przyczyn niepełnosprawności, diagnozowanie wszystkich potrzeb, a następnie prowadzenie długofalowej i wielopłaszczyznowej terapii zmniejszającej skutki zaistniałej dysfunkcji zdrowotnej, w celu poprawy sprawności potrzebnej do w miarę samodzielnego i aktywnego życia. Najczęstszą przyczynę niepełnosprawności stanowią schorzenia układu krążenia, narządów ruchu oraz schorzenia neurologiczne. Relatywnie niższy udział procentowy osób z uszkodzeniami narządu wzroku i słuchu, 35 Strona

37 z chorobą psychiczną i upośledzeniem umysłowym w zbiorowości osób niepełnosprawnych dotyczy jednak tysięcy osób o obniżonej sprawności w codziennym funkcjonowaniu, a zatem i wymagających szczególnego podejścia w edukacji, na rynku pracy i życiu codziennym. W świetle statystyki prowadzonej przez Ośrodek Pomocy Społecznej problem niepełnosprawności oraz długotrwałej choroby obrazuje poniższa tabela: Dane: UM Nowy Targ Na podstawie informacji Głównego Urzędu Statystycznego za rok 2002 (dane z Narodowego Spisu Powszechnego) można stwierdzić, iż na terenie Nowego Targu żyło 4587 osób niepełnosprawnych co stanowiło 13,8% ogółu mieszkańców. Z tej liczby tylko 577 osób było czynnych zawodowo. Nieliczni znajdują zatrudnienie w zakładach pracy chronionej. W Nowym Targu funkcjonuje jeden zakład pracy chronionej - Spółdzielnia Inwalidów Harnaś. Od początku swojej działalności kontynuowała produkcję w branży odzieży ochronnej i opakowań z tworzyw sztucznych. Rozwiązywanie problemu osób niepełnosprawnych należy do zadań Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie. Z dofinansowania ze środków PFRON, będących w dyspozycji PCPR w 2014 r. skorzystało ogółem 1224 niepełnosprawnych mieszkańców powiatu nowotarskiego. Ponadto 60 osób niepełnosprawnych uczestniczyło w Warsztatach Terapii Zajęciowej w Szczawnicy i Odrowążu Podhalańskim. W powiecie nowotarskim działa Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności oraz Powiatowy Środowiskowy Dom Samopomocy "Promyk" w Nowym Targu z Filią "Radość życia" w Rabce-Zdroju. W Nowym Targu prowadzi działalność Koło Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, które zapewnia pomoc zarówno dzieciom, jak i dorosłym z niepełnosprawnością intelektualną. Główną formą działania stowarzyszenia jest prowadzenie placówek: Ośrodka Rehabilitacyjno-Edukacyjnego Wczesnego Wspomagania Dziecka oraz Środowiskowego Domu Samopomocy. Przy Ośrodku Rehabilitacyjno-Edukacyjnym działa Zespół Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka, który obejmuje wsparciem najmłodsze niepełnosprawne dzieci oraz ich rodziny. Środowiskowy Dom Samopomocy Chatka (ŚDS) jest placówką pobytu dziennego przeznaczoną dla osób dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie i ruchowo. Działania na rzecz osób niepełnoprawnych prowadzą także inne organizacje pozarządowe w tym: Polski Związek Niewidomych, Polski Związek Głuchych, Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów i in. Ważną rolę w edukacji osób niepełnosprawnych pełni Specjalny Ośrodek Szkolno- Wychowawczy nr 1 w Nowym Targu, w ramach którego działają następujące placówki: Szkoła Podstawowa nr 9, Publiczne Gimnazjum, Zasadnicza Szkoła Zawodowa Nr 5 oraz Liceum Ogólnokształcące, Szkoła Przysposabiająca do Pracy. Ważną rolę w zakresie pomocy osobom po leczeniu psychiatrycznym pełnią Stowarzyszenie Powroty oraz Spółdzielnia Socjalna U Starosty. Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Psychiatrii na Podhalu Powroty co roku współorganizuje Dzień Solidarności z Chorymi na Schizofrenię. Problemy, które należy niwelować, na jakie napotykają osoby niepełnosprawne, to bariery urbanistyczne, architektoniczne i komunikacyjne, które podczas prowadzonych inwestycji i modernizacji są sukcesywnie usuwane. 36 Strona

38 Osobną kwestię stanowi opieka nad seniorami. Jednym z głównych problemów społecznych współczesnego świata jest starzenie się społeczeństwa. O procesie starzenia się można mówić wówczas, gdy udział ludności powyżej 65 roku życia przekracza 7% populacji. Według stanu na dzień 31 grudnia 2013 r. liczba ludności w wieku poprodukcyjnym w mieście Nowy Targ wynosiła: 6115 osób, co stanowi: 18,5%. Działania na rzecz osób starszych są realizowane przez organizacje pozarządowe m. in wspomniany Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów czy Kluby Seniora. Nowy Targ może się poszczycić bardzo mocną aktywizacją osób w podeszłym wieku poprzez działalność Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Na terenie Nowego Targu pomocy osobom starszym udziela Ośrodek Pomocy Społecznej, który zapewnia świadczenie usług opiekuńczych. Przy Ośrodku działa Punkt Opieki nad Chorym w Domu, który świadczy usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania chorego. Dzięki pracy stacji Caritas i Totus Tuus osoby schorowane i samotne mogą liczyć na fachową pomoc w siedzibie stacji i w domu. Osobną grupę świadczącą pomoc kobietom borykającym się z problemem raka piersi jest stowarzyszenie Podhalańskie Amazonki świadczące pomoc informacyjną, profilaktyczną i rehabilitacyjną. Oprócz samej pomocy w postaci porad, prowadzą także wiele akcji związanych z informowaniem, profilaktyką, badaniami oraz rehabilitacją. Aktywną działalność na rzecz osób przewlekle i nieuleczalnie chorych prowadzi Fundacja im. Adama Worwy. Celem Fundacji jest pomoc ludziom cierpiącym oraz ich bliskim, którzy zmagają się z przewlekłą, ciężką lub nieuleczalną chorobą. Osoby przewlekle chore korzystają ponadto z pomocy Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego przy Podhalańskim Szpitalu Specjalistycznym im. Jana Pawła II. W Nowym Targu, co podkreślali respondenci przeprowadzonej ankiety, brakuje Ośrodka Wsparcia Dziennego dla osób starszych, samotnych, o ograniczonej sprawności psychofizycznej, wymagających wsparcia bądź pomocy ze względu na wiek, trudną sytuację materialną, mieszkaniową lub rodzinną. Urząd Miasta dotuje działalność stowarzyszeń, które działają wspólnie na rzecz osób niepełnosprawnych i w podeszłym wieku. OCHRONA MACIERZYŃSTWA Wśród klientów Ośrodka Pomocy Społecznej znajdują się kobiety w ciąży i wychowujące małe dzieci, znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej, które korzystają z pomocy w formie zasiłków okresowych i jednorazowych. Ilość rodzin korzystających z tej formy pomocy na przestrzeni ostatnich trzech lat przedstawia poniższa tabela. Dane: UM Nowy Targ Obecnie kobiety, które urodzą dziecko i wychowują dzieci, korzystają ze świadczeń wynikających z ustawy o świadczeniach rodzinnych. W Polsce jednym z istotnych elementów w polityce społecznej oraz gospodarczej państwa jest prawo pracy, choć w tej materii systematycznie 37 Strona

39 wdrażane są rozwiązania ułatwiające macierzyństwo. Aby pomóc kobiecie w ciąży powinno ono godzić życie rodzinne z pracą zawodową. Osobne miejsce w działalności Urzędu Miasta zajmuje realizacja rządowego programu Karta Dużej Rodziny, adresowanego do rodzin wielodzietnych. Rodzina wielodzietna to rodzina, w której jest troje lub więcej dzieci. Brak zastępowalności pokoleń spowoduje nie tylko kryzys biologiczny narodu, ale również ekonomiczny i gospodarczy. Tak więc duże rodziny powinny być traktowane jako narodowy skarb i dobrze pojmowany państwowy interes. Inaczej rzecz ujmując patriotyzm. Mając powyższe na uwadze rząd opracował i wdrożył program Ogólnopolska Karta Dużej Rodziny realizowany bezpośrednio przez samorządy gminne. Program skierowany jest do rodzin wielodzietnych, wychowujących troje i więcej dzieci. Na jego podstawie rodziny mogą nabyć uprawnienia do Karty Dużej Rodziny. Przysługuje ona rodzinie niezależnie od dochodu i na jej podstawie można korzystać z szerokiego katalogu ulg i zwolnień. Na terenie Miasta Nowy Targ program jest realizowany przez Urząd Miasta, który do końca 2015 r. wydał: 1938 kart. W ramach działań wspierających rodzinę wprowadzono program wsparcia dla rodzin wielodzietnych Rodzina 3+, który wszedł w życie od 1 stycznia 2014 r. Karta Dużej Rodziny to system zniżek i dodatkowych uprawnień dla rodzin 3+ zarówno w instytucjach publicznych, jak i w firmach prywatnych. Jej posiadacze mają możliwość tańszego korzystania z oferty instytucji kultury, ośrodków rekreacyjnych, sklepów, komunikacji państwowej czy księgarni na terenie całego kraju. Samorząd Miasta Nowy Targ podjął inicjatywę zmierzającą do umacniania, wspierania i promowania pozytywnego wizerunku rodzin wielodzietnych oraz poprawę ich warunków życia uchwalając na Sesji Rady Miasta uchwałę o wprowadzeniu na terenie Miasta Nowy Targ Programu Nowotarska Karta Dużej Rodziny. Do korzystania z programu uprawnieni są członkowie rodziny wielodzietnej, którym wydano Kartę Dużej Rodziny. Na poziomie naszego samorządu do programu przystąpiło 16 partnerów tj: Pływalnia Miejska w Nowym Targu, Miejski Zakład Komunikacji w Nowym Targu, Zakład Fotograficzny Kodak, Społem Powszechna Spółdzielnia Spożywców, Supermarket Rajski sp. j., Rojana Handel Usługi, FHU futro.fm Jarosław Futro, Biuro Usług Informatycznych SHIFT, "Laundry fuchs" Fuchs Maria, sztuczne odkryte lodowisko na Rynku w Nowym Targu, Nowotarska Telewizja Kablowa Sp. z o.o., Prywatny Żłobek FIKU MIKU, Firma Handlowa "TOP TREND" (JUTA), Karcma u Borzanka. Bardzo ważną, wręcz strategiczną rolę we wdrażaniu Nowotarskiego Programu Karta Dużej Rodziny pełniło stowarzyszenie Związek Dużych Rodzin Trzy Plus koło Nowy Targ. Wśród celów i zadań, jakie stawia sobie nowotarskie koło, są: wspieranie działań lokalnych władz i organizacji społecznych służących dobru dużych rodzin; promowanie idei, że rodzina wielodzietna nie jest problemem, ale jest rozwiązaniem wielu problemów (np. publikacje w mediach lokalnych, a także podczas organizowanych spotkań i imprez); prowadzenie działalności wspierającej rodziny wielodzietne, sklepów, aptek itp. z apelem o udzielenie rabatów rodzinom wielodzietnym posiadającym karty 3+ w gminie miasto Nowy Targ oraz w gminach ościennych, podejmowanie działań integracyjnych w środowisku rodzin wielodzietnych; angażowanie się członków koła w działalność ogólnokrajową Związku Dużych Rodzin Trzy Plus, celem tworzenia warunków do coraz silniejszego wpływu Związku w podejmowanych działaniach na rzecz interesów społecznych i ekonomicznych dużych rodzin. Miasto bierze również udział w programie pomocy rodzinom wielodzietnym pn. Pierwszy dzwonek. W ramach programu o pomoc mogą się ubiegać rodzice lub opiekunowie prawni uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych zamieszkałych w Nowym Targu, 38 Strona

40 a pochodzących z rodzin 4+ (rodzice i co najmniej czworo dzieci w wieku do 18 roku życia lub pozostających na utrzymaniu rodziców/opiekunów do 24 roku życia, uczących się lub studiujących). Wsparcie jest celowe - przeznaczone na dofinansowanie zakupu artykułów edukacyjnych oraz pomocy dydaktycznych, zwłaszcza podręczników wymaganych programem szkoły podstawowej, gimnazjum lub szkoły ponadgimnazjalnej. W procesie wspierania macierzyństwa ważną rolę pełnią miejsca typu: żłobki, przedszkola, punkty przedszkolne, w których po podjęciu przez matkę pracy na ten czas, można pozostawać na ten czas swoje dziecko. Stan bazy żłobków i przedszkoli w Mieście przedstawia się w sposób następujący: PRZEMOC W RODZINIE Dane: UM Nowy Targ Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku stanowi, że rodzina jest objęta szczególną opieką i ochroną państwa, a jej dobro ma za zadanie uwzględniać w swojej polityce rodzinnej. Zaznacza również, że kobieta i mężczyzna mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym. Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie uznaje, że przemoc w rodzinie narusza podstawowe prawa człowieka, w tym prawo do życia i zdrowia oraz poszanowanie godności osobistej, a władze publiczne mają obowiązek zapewnić wszystkim obywatelom równe traktowanie i poszanowanie ich praw i wolności. Rodzina jest najważniejszym środowiskiem człowieka kształtującym osobowość, system wartości, poglądy, styl życia. Rodzice bądź opiekunowie są wzorem dla dzieci. Ważną rolę w prawidłowo funkcjonującej rodzinie odgrywają wzajemne relacje pomiędzy rodzicami oparte na miłości i zrozumieniu. W przypadku dezorganizacji rodzina nie jest w stanie zrealizować podstawowych zadań, relacje rodzinne ulegają zaburzeniu, łamane są reguły, a zachowania poszczególnych członków rodziny stają się coraz bardziej niezgodne z normami prawnymi i moralnymi oraz wzorami oczekiwanymi w danej grupie społecznej. Przemoc domowa może być zarówno skutkiem, jak i przyczyną dysfunkcji w rodzinie. Bez wątpienia należy zakwalifikować ją do kategorii zachowań negatywnych o dużej szkodliwości społecznej. Mimo, że w relacjach międzyludzkich istniała ona zawsze, o przemocy w rodzinie mówiono niewiele, jakby nie postrzegając jej jako poważnego zaburzenia funkcjonowania rodziny, które prowadzi do poważnych naruszeń norm moralnych i prawnych. 39 Strona

41 Definicja, zawarta w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, przemoc w rodzinie określa jako jednorazowe albo powtarzające się, umyślne działanie lub zaniechanie, naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodując szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołującym cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą. Wyróżnia się następujące rodzaje przemocy: 1. Przemoc fizyczna to popychanie, odpychanie, obezwładnianie, przytrzymywanie, policzkowanie, szczypanie, kopanie, duszenie, bicie otwartą ręką lub pięściami, bicie przedmiotami, ciskanie w kogoś przedmiotami, parzenie, polewanie substancjami żrącymi, użycie broni, porzucanie w niebezpiecznej okolicy, nieudzielanie koniecznej pomocy, itp. 2. Przemoc psychiczna wyśmiewanie poglądów, religii, pochodzenia, narzucanie własnych poglądów, karanie przez odmowę uczuć, zainteresowania, szacunku, stała krytyka, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna, domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, degradacja werbalna, stosowanie gróźb, itp. 3. Przemoc seksualna wymuszanie pożycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, demonstrowanie zazdrości, krytyka zachowań seksualnych partnera, itp. 4. Przemoc ekonomiczna odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcie pracy zarobkowej, niezaspakajanie podstawowych materialnych potrzeb rodziny, itp. 5. Zaniedbanie ciągłe niezaspakajanie podstawowych potrzeb fizycznych i emocjonalnych. W świadomości społecznej funkcjonuje wiele mitów i stereotypów na temat przemocy w rodzinie, przy czym większość z nich jest używana jako argument za stosowaniem przemocy lub jako jej usprawiedliwienie, służąc do ukrycia, zamaskowania i zbagatelizowania problemu. Są one niebezpieczne, ponieważ zniewalają ofiarę przemocy i jednocześnie sprzyjają sprawcy, dając mu sygnał o społecznym przyzwoleniu na stosowanie przemocy i na jego bezkarność. Diagnoza zjawiska przemocy w gminie Miasto Nowy Targ została przeprowadzona w oparciu o posiadane dane (Niebieska Karta, wywiady środowiskowe, sprawozdania, inna dokumentacja własna OPS) i statystyki. Procedura Niebieska Karta obejmuje ogół czynności podejmowanych i realizowanych przez przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty i ochrony zdrowia, w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie. Wszczęcie procedury Niebieskiej Karty następuje przez wypełnienie formularza Niebieska Karta w przypadku powzięcia, w toku prowadzonych czynności służbowych lub zawodowych, podejrzenia stosowania przemocy wobec członków rodziny, w wyniku zgłoszenia dokonanego przez członka rodziny lub przez osobę będącą świadkiem przemocy w rodzinie. Działając w oparciu o Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 roku, w okresie od 2012 roku do 2014 roku zostało wszczętych w Nowym Targu ogółem 150 procedur Niebieska Karta. Analiza dynamiki zjawiska przemocy w rodzinie w latach i realizacji procedur Niebieskiej Karty wskazuje na systematyczny, rokroczny wzrost liczby prowadzonych postępowań. 40 Strona

42 Dane: UM Nowy Targ Podejmowanie interwencji wobec rodziny dotkniętej przemocą w oparciu o procedurę Niebieskiej Karty zgodnie z art. 9d ustawy o przeciwdziałaniu przemocy następuje przez przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty i ochrony zdrowia. W okresie od 2012 do 2014 roku Niebieska Karta zakładana była głównie przez Policję. W roku 2012 Ośrodek Pomocy Społecznej założył 4 Karty, natomiast w Kartę założyła placówka oświatowa. Procedurą Niebieskiej Karty w latach od 2012 do 2014 objęto 150 osób dotkniętych przemocą, w tym 138 kobiet, 11 mężczyzn i 1 dziecko. Z powyższego wynika, że osobami co do których istnieje podejrzenie, że są osobami doznającymi przemocy są w przeważającej większości kobiety. Dane: UM Nowy Targ Należy zaznaczyć, że znaczna ilość zgłoszonych przypadków przemocy współwystępuje z problemem uzależnienia od alkoholu. Istnieje związek pomiędzy nadużywaniem alkoholu, a przemocą w rodzinie. Osoby, które są sprawcami przemocy w większości przypadków uzależnieni są od alkoholu. Zebrane dane wskazują, że znaczny odsetek interwencji Policji ma miejsce w rodzinach, gdzie sprawca przemocy jest pod wpływem alkoholu: w 2012 r. - 24, 2013 r oraz 2014 r. -55, co obrazuje poniższy wykres. 41 Strona

43 Dane UM Nowy Targ Wśród najczęściej występujących form przemocy wymienia się przemoc fizyczną i przemoc psychiczną. Przemocy fizycznej zawsze towarzyszy przemoc psychiczna, natomiast przemoc psychiczna może występować bez udziału przemocy fizycznej. Taka forma przemocy jest trudna do udowodnienia, gdyż nie widać bezpośrednio śladów molestowania psychicznego. Przemoc psychiczna określana jest najczęściej jako wywieranie wpływu na zachowanie, myśli i stan fizyczny osoby bez jej zgody. Do typowych form znęcania się psychicznego należą: wyśmiewanie poglądów, religii, pochodzenia, narzucanie własnych poglądów, karanie przez odmowę uczuć, zainteresowania, szacunku, stała krytyka, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna, domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, degradacja werbalna czy stosowanie gróźb. Osoby doznające przemocy najczęściej wskazują na stosowanie przemocy fizycznej i psychicznej lub psychicznej, rzadziej ekonomicznej i seksualnej. Dane: UM Nowy Targ Problem przemocy domowej jest we właściwy sposób postrzegany przez władze miasta. Działania w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej są unormowane Uchwałą Nr XVII/155/2015 z dnia 30 grudnia 2015 roku w sprawie: przyjęcia Miejskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata Dokument ten określa kierunki pomocy świadczonej ofiarom przemocy domowej oraz cały pakiet działań profilaktycznych mających na celu przeciwdziałanie przemocy. Zgodnie z przyjętym dokumentem Burmistrz Miasta zarządzeniem powołał Interdyscyplinarny Zespół do Spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, w skład którego wchodzą: pracownik socjalny, psycholog, pedagog, funkcjonariusz Policji, kurator sądowy oraz Pełnomocnik Burmistrza Miasta do Spraw Profilaktyki i Przeciwdziałania Uzależnieniom. Przy Ośrodku Pomocy Społecznej funkcjonuje Punkt 42 Strona

44 Informacji i Wsparcia dla Osób Uwikłanych w Przemoc, w którym dyżur pełnią prawnik, psycholog oraz członek Zespołu Interdyscyplinarnego. Jednocześnie dwa razy w tygodniu dyżur pełnią pracownicy socjalni Ośrodka. Zespół prowadzi dyżury przy ul. Kościuszki 8. Przy Ośrodku Pomocy Społecznej funkcjonuje Punkt Informacji i Wsparcia dla Osób Uwikłanych w Przemoc, w którym dyżur pełnią prawnik, psycholog oraz członek Zespołu Interdyscyplinarnego. Jednocześnie dwa razy w tygodniu dyżur pełnią pracownicy socjalni Ośrodka. Ponadto w Nowotarskim Klubie Abstynenta Rodzina działa grupa wsparcia i samopomocy dla kobiet, dzieci i młodzieży ofiar przemocy w wyniku nadużywania alkoholu. Zarówno w pracy Ośrodka Pomocy Społecznej jak i Policji wdrożony jest system Niebieskich Kart. Zjawisku przemocy domowej przeciwdziała także Miejska Komisja Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. W Nowym Targu istnieje także Ośrodek Interwencji Kryzysowej, prowadzony przez Spółdzielnię Socjalną U Starosty. Ośrodek udzielał pomocy osobom i rodzinom znajdującym się w sytuacji kryzysowej, lub będących ofiarami przemocy w rodzinie. Placówka ma za zadanie również motywować i wspierać ofiary sytuacji kryzysowych w podejmowaniu działań, które efektywnie wpłyną na dalszą jakość ich osobistego i społecznego życia. Z usług Ośrodka korzystają mieszkańcy całego powiatu, a pomoc świadczona nieodpłatnie udzielana była w formie poradnictwa specjalistycznego (porady prawnika i psychologa), schronienia oraz systematycznej pracy socjalnej. Przy ośrodku funkcjonuje mieszkanie chronione dotowane przez samorząd Miasta Nowy Targ. W roku 2015 w mieszkaniu schronienie znalazła jedna nowotarska rodzina doznająca przemocy domowej. Skala zjawiska przemocy na terenie miasta Nowy Targ jest marginalna, ale należy zaznaczyć, że nie jest znana skala ukrytej przemocy, gdzie osoby doznające przemocy nie decydują się ujawniać problemu, który dotyka ich rodzin. Najczęściej stosowaną formą przemocy jest przemoc psychiczna (wyzwiska, groźby, poniżanie) oraz fizyczna (popychanie, uderzanie, kopanie). Wszczęcie procedury NK następowało w głównej mierze przez Policję, która po założeniu formularza NK przekazywała go do Ośrodka Pomocy Społecznej. Ośrodek prowadził dalszą procedurę NK organizując szereg działań zmierzających do udzielenia wsparcia osobom doznającym przemocy. Dokonując analizy danych można stwierdzić, że poprzez systematyczną profilaktykę i edukację lokalnego społeczeństwa w zakresie przeciwdziałania przemocy, poprzez udzielanie wsparcia osobom doznającym przemocy oraz prowadzenie zintegrowanych i skoordynowanych działań, mających na celu przeciwdziałanie temu problemowi, można doprowadzić do zmiany pojmowania przez społeczeństwo zjawiska przemocy w rodzinie oraz poprawy wizerunku i wzrostu zaufania społecznego do Policji i innych służb działających w obszarze przemocy domowej. ALKOHOLIZM Alkoholizm jest negatywnym zjawiskiem, chorobą społeczną, która powoduje: szkody występujące u osób pijących, szkody występujące u członków rodzin alkoholowych, alkoholową dezorganizację środowiska pracy, naruszenia prawa i porządku przez osoby nietrzeźwe, wypadkowość i liczne urazy spowodowane nadużywaniem alkoholu, niekorzystne społeczne zmiany w strukturze spożycia alkoholu, Alkohol jest przyczyną urazów ciała, zaburzeń psychicznych i zachowania, zaburzeń żołądkowo-jelitowych, nowotworów, chorób układu sercowo-naczyniowego, zaburzeń immunologicznych, chorób kręgosłupa, układu rozrodczego oraz szkód prenatalnych. Zmniejszenie lub zaprzestanie picia alkoholu przynosi korzyści zdrowotne. Całkowicie znika ryzyko ostrych następstw spożycia alkoholu. Także w przypadku chorób przewlekłych, takich jak marskość wątroby bądź depresja, zmniejszenie lub zaprzestanie spożywania alkoholu skutkuje szybką poprawą stanu zdrowia. 43 Strona

45 Uzależnienie od alkoholu alkoholizm to choroba, polegająca na utracie kontroli nad spożywaniem alkoholu, zmianie tolerancji na alkohol, występowaniu przymusu picia, obecności objawów abstynencyjnych i podporządkowaniu całego swojego życia alkoholowi. Choroba ta doprowadza do destrukcji życia alkoholika i jego rodziny. Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego średnie spożycie alkoholu w Polsce na poziomie 10,1 litrów w przeliczeniu na czysty alkohol jest poniżej średniej europejskiej wynoszącej 10,7 litrów. Należy tutaj podkreślić, że w ostatnich dwóch dekadach w Polsce znacząco zmieniła się struktura spożywanego alkoholu. Wzrosło spożycie piwa, spadła natomiast konsumpcja wódki i win. Koszty alkoholizmu ponosi całe społeczeństwo. Składają się na to: usługi świadczone na rzecz osób pijących alkohol, koszty związane z działaniami organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, podejmowanymi w celu ochrony innych osób przed szkodami spowodowanymi przez pijących, koszty ponoszone przez system ubezpieczeń społecznych, straty ponoszone przez pracodawców w związku z absencją bądź spadkiem wydajności pracy osób pijących. Z alkoholizmem wiąże się wiele tragedii rodzinnych, których nie można przeliczyć na złotówki. Alkoholizm postrzegany jest jako jedno z ważniejszych zagrożeń (drugi w hierarchii ważności 51% wskazań). Gdy dodamy do tego zagrożenie narkomanią (28% wskazań), otrzymamy pełny obraz tego, jak mieszkańcy Nowego Targu postrzegają problemy związane z uzależnieniami. Według szacunkowych danych, opartych na wskaźnikach Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Nowym Targu, skala problemów alkoholowych wygląda następująco: liczba osób uzależnionych od alkoholu: liczba osób dorosłych żyjących w rodzinach alkoholowych (współmałżonkowie, rodzice, rodzeństwo): liczba dzieci wychowujących się w rodzinach alkoholików: liczba osób pijących szkodliwie, nie uzależnionych od alkoholu: ofiary przemocy w rodzinach z problemem alkoholowym (dzieci i dorośli): Badanie ankietowe przeprowadzone wśród miejscowej społeczności obrazuje skalę oraz strukturę spożywania napojów alkoholowych w nowym Targu. Dane: UM Nowy Targ Wyniki badań wskazują, iż ponad połowa ankietowanych mieszkańców Nowego Targu piła alkohol nie dłużej niż miesiąc przed okresem badania, zaś 6% deklaruje się jako abstynenci. 44 Strona

46 Mieszkańcy Nowego Targu częściej spożywają napoje z niższą zawartością alkoholu (piwo) niż wódkę czy wino. Dane: UM Nowy Targ Osoby uzależnione i wyrządzające swoim piciem poważne szkody społeczne, a nie chcące dobrowolnie poddać się leczeniu odwykowemu, powinny być zgłoszone do Miejskiej Komisji Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, w celu wszczęcia procedury sądowej zobowiązującej do leczenia. Ilość zgłaszanych osób w latach wygląda następująco: Dane:UM Nowy Targ Opierając się na szacunku ilości spraw kierowanych do Miejskiej Komisji widzimy, iż w roku 2014 liczba skierowanych wniosków nieznacznie wzrosła w stosunku do roku poprzedniego. Również liczba kierowanych przez Komisję wniosków do Sądu Rejonowego nieznacznie wzrosła. Należy zauważyć, iż z roku na rok liczba rodzin z problemem alkoholowym, korzystających z pomocy świadczonej przez OPS, na przestrzeni pięciu lat utrzymywała się na podobnym poziomie. W roku 2014 zauważa się wzrost. Na terenie Nowego Targu funkcjonuje Poradnia Terapii Uzależnienia i Współuzależnienia od Alkoholu. Oto jak przedstawia się bilans osób podejmujących leczenie odwykowe (dane dla Powiatu Nowotarskiego). Dane: UM Nowy Targ 45 Strona

47 Dopełnieniem tej statystyki jest liczba osób poddanych leczeniu stacjonarnemu w Oddziale Leczenia Uzależnień Podhalańskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II. W roku 2014 hospitalizowano 24 mieszkańców Nowego Targu. Według Światowej Organizacji Zdrowia alkohol znajduje się na trzecim miejscu wśród czynników ryzyka dla zdrowia populacji, a ponad 60 rodzajów chorób i urazów wiąże się z jego spożywaniem. Mieszkańcy Nowego Targu mogą w przypadku wystąpienia problemów alkoholowych korzystać z usług terapeutycznych, a także otrzymać wsparcie w grupach samopomocowych. Badania wykazują ponadto, że mieszkańcy zauważają pozytywne efekty tych działań. Aż 67% respondentów styka się z osobami, które zostały abstynentami lub przynajmniej piją w sposób mniej destrukcyjny niż dawniej. Jak już wspomniano alkohol jest przyczyną wielu nieszczęść, przestępstw i wykroczeń, następstwem których są interwencje służb porządkowych. Funkcjonariusze Komendy Powiatowej Policji odnotowali w ostatnim roku na terenie powiatu wiele zdarzeń z udziałem osób nietrzeźwych. Skierowano 434 wnioski do Sądu w związku z prowadzeniem pojazdów mechanicznych pod wpływem alkoholu. 488 osób zatrzymano do wytrzeźwienia w policyjnej izbie zatrzymań. Na terenie powiatu nowotarskiego odnotowano 199 interwencji w stosunku do sprawców przemocy w rodzinie. Istotna jest tutaj współpraca przedstawicieli wszystkich służb i instytucji pracujących z dziećmi oraz udzielających pomocy ofiarom przemocy, tzn. pedagogów, pracowników świetlic socjoterapeutycznych i środowiskowych, psychologów, pracowników socjalnych, policjantów, przedstawicieli służby zdrowia, księży, terapeutów uzależnień i innych. Koszty, związane z interwencjami ponosi całe społeczeństwo. Z całą pewnością nadużywanie alkoholu powoduje dyskomfort i obawy mieszkańców o własne bezpieczeństwo. Ponad 40% ankietowanych nowotarżan uważa, że osoby pijące alkohol w ich miejscu zamieszkania stanowią szczególne zagrożenie dla bezpieczeństwa. Według opinii mieszkańców Nowego Targu nie dostrzega się tendencji spadkowej jeżeli chodzi o konsumpcję alkoholu wśród osób dorosłych. Wyraźnie potwierdziła się natomiast opinia o wzroście spożycia alkoholu wśród młodych ludzi. Wielu, bo aż 61% mieszkańców Nowego Targu, dostrzega korzystną tendencję zmiany preferencji konsumpcji napojów alkoholowych na korzyść alkoholi niskoprocentowych. Warto zaznaczyć, że wśród mieszkańców Nowego Targu istnieje duże zrozumienie dla specyfiki problemów alkoholowych, a przy tym chęć aktywnego włączenia się w rozwiązywanie tych problemów. Osobne miejsce w diagnozie problemów alkoholowych zajmuje analiza nadużywania alkoholu przez dzieci i młodzież. Podstawą diagnozy zachowań związanych z problemem alkoholowym wśród młodzieży są badania ankietowe przeprowadzone na terenie nowotarskich szkół, które określiły wiek inicjacji alkoholowej w Nowym Targu pomiędzy rokiem życia. Statystyki ogólnokrajowe mówią: 70% - 85% dzieci ze szkół podstawowych piło już alkohol (w tym 20% 11-latków). Od połowy lat 80-tych w grupie 15-latków odnotowano prawie trzykrotny spadek liczby abstynentów (obecnie 10%), wiek inicjacji alkoholowej wynosi obecnie lat, zacierają się różnice pomiędzy chłopcami i dziewczętami w częstości podejmowania prób picia alkoholu. Do picia wina przyznaje się 44% 15-letnich chłopców i 42% 15- letnich dziewcząt. Do picia wódki przyznaje się 53% 15-letnich chłopców i 39% 15- letnich dziewcząt, połowa dorosłych Polaków uważa, że picie alkoholu przez młodzież jest poważnym problemem społecznym (zaraz za bezrobociem i spadkiem stopy życiowej). Badania wskazują, że problem spożywania alkoholu dotyczy nawet uczniów szkół podstawowych, gdzie do upicia się napojem alkoholowym przyznaje się 5 % ankietowanych. W gimnazjach to prawie 60 % uczniów, zaś w szkołach ponad gimnazjalnych około 70 %. 46 Strona

48 Jak wynika z badań w szybkim tempie obniża się również wiek inicjacji alkoholowej. Poniższa tabela przedstawia sytuację w szkołach Nowego Targu. Dane: UM Nowy Targ Wiedza na temat alkoholu, jego działania, funkcji społecznych, czy niebezpieczeństw związanych z jego nadużywaniem kształtuje się już od wczesnego dzieciństwa. W okresie dzieciństwa i dojrzewania formują się także postawy i przekonania związane z alkoholem. Niezwykle istotną rolę w kształtowaniu tych poglądów pełnią rodzice, później wychowawcy i inne dorosłe osoby z otoczenia. Czynnikiem sprzyjającym alkoholizacji młodzieży jest nieprzestrzeganie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, szczególnie w zakresie art. 15 pkt 2 mówiącego o zakazie sprzedaży alkoholu osobom do lat 18. Taka postawa sprzedawców, oprócz bezpośrednich szkód wynikających z zakupu i spożywania alkoholu przez młodzież, stwarza wrażenie przyzwolenia dorosłych na picie przez młodych ludzi napojów alkoholowych. Ponad 60 % ankietowanych uczniów szkół ponadgimnazjalnych Nowego Targu nie miału problemu z samodzielnym zakupem alkoholu. Jak wynika z analizy danych, wielu młodych konsumentów alkoholu najchętniej jako miejsce picia wybiera dom (swój lub kolegów). Młodzież starszych klas korzysta z lokali publicznych (kawiarnie, puby, dyskoteki). Komenda Powiatowa Policji na bieżąco kontroluje placówki sprzedające alkohol. Urząd Miasta organizuje szkolenia dla sprzedawców alkoholu, a Miejska Komisja Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych kontrole wstępne w związku z wnioskami o wydanie nowych zezwoleń na sprzedaż alkoholu. W zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii prowadzone są skonsolidowane działania następujących służb: Rady Miasta, Burmistrza Miasta, Pełnomocnika Burmistrza Miasta ds. Profilaktyki i Przeciwdziałania Uzależnieniom, Miejskiej Komisji Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Podhalańskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II (Poradnia Terapii Uzależnienia i Współuzależnienia od Alkoholu, Oddział Leczenia Uzależnień), Komendy Powiatowej Policji (Wydział Prewencji, Poradnia Resocjalizacyjna), Prokuratury, Sądu Rejonowego, 47 Strona

49 kuratorów sądowych, OPS, PKPS, Rady Programowej,,Bezpieczne Miasto, Akcji Katolickiej, szkół podstawowych, gimnazjów, szkół ponadpodstawowych, stowarzyszeń trzeźwościowych w tym: Duszpasterstwa Trzeźwości przy Parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa (Dni Trzeźwości na Podhalu, grupa modlitewna), Nowotarskiego Klubu Abstynentów,,Rodzina (rehabilitacja, porady prawne), grup AA. Problemami alkoholowymi zajmują się bardzo ofiarnie miejscowe parafie. Na uwagę zasługuje świetlica środowiskowa,,renovaro prowadzona przez Parafię św. Królowej Jadwigi, jak również świetlica środowiskowa,,totus Tuus prowadzona przez Parafię św. Jana Pawła II. W latach objęto szkoleniami w zakresie przeciwdziałania uzależnieniom poszczególne grupy zawodowe w tym: nauczycieli (szkoły podstawowe, gimnazja, średnie), policjantów, pielęgniarki środowiskowe i szkolne, kuratorów sądowych, grupę wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, pracowników OPS, PKPS. Systematycznie postępują szkolenia sprzedawców napojów alkoholowych w zakresie przestrzegania ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz aktów prawa miejscowego. Nowatorskim pomysłem jest realizacja programu profilaktycznego dla kursantów prawa jazdy pn. Szkoła trzeźwych kierowców. Przeważająca większość uczniów nowotarskich szkół podstawowych i średnich uczestniczy w nowoczesnych programach i kampaniach profilaktycznych. W szkołach podstawowych i gimnazjach funkcjonują świetlice profilaktyczno wychowawcze. Dodatkowo dzieci z rodzin dysfunkcyjnych uczestniczą w zajęciach sportowo rekreacyjnych oraz każdorazowo w zimowiskach, półkoloniach i koloniach profilaktycznych. Każda placówka oświatowa realizuje szkolny program profilaktyki. Dotowane są sportowe zajęcia pozalekcyjne prowadzone przez kluby sportowe. Zajęcia na nowotarskich osiedlach prowadzą trenerzy osiedlowi. Władze miasta szczególny nacisk kładą na rozbudowę miejsc rekreacji bez używek, wpływających na promocję zdrowego trybu życia (skate park, boiska w tym boiska Orlik oraz boisko ze sztuczną nawierzchnią przy SP nr 2, 3, 11 i Gimnazjum nr 2, Gimnazjum nr 1 zestawy rekreacyjne, ogródki zabawowe, siłownie, Miejska Pływalnia). Przy realizacji miejskiego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych istotne jest dotarcie z informacją do mieszkańców, a także ugruntowanie przekonania, co do skuteczności podejmowanych działań. W Nowym Targu działa Miejska Komisja Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, inicjująca sposób rozwiązywania problemów alkoholowych oraz podejmująca czynności zmierzające do orzeczenia o zastosowaniu wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego. Zadania w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi określa przyjmowany rokrocznie przez Radę Miasta: Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Celem głównym Programu jest ograniczanie zdrowotnych i społecznych skutków wynikających z nadużywania napojów alkoholowych i używania innych środków psychoaktywnych poprzez podnoszenie poziomu wiedzy i świadomości mieszkańców Nowego Targu oraz prowadzenie skoordynowanych działań profilaktycznych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych. Główne kierunki działań obejmują: 1) Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieży. 2) Ograniczenie liczby nastolatków okazjonalnie pijących alkohol. 3) Opóźnienie wieku inicjacji picia alkoholu przez dzieci i młodzież. 4) Wzrost liczby sprzedawców regularnie kontrolujących wiek osób kupujących alkohol. 5) Ograniczenie picia alkoholu przez kobiety w ciąży. 48 Strona

50 6) Zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu i narkotyków. 7) Udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe i narkomanii, pomocy psychospołecznej i prawnej w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie. 8) Wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych, służących rozwiązywaniu problemów alkoholowych i narkomanii. 9) Przeciwdziałanie naruszeniom prawa w związku z prowadzeniem sprzedaży napojów alkoholowych i innych substancji psychoaktywnych. NARKOMANIA W ostatnich latach dawał się zaobserwować wyraźny wzrost skali problemów wynikających z zażywania narkotyków. Działo się tak głównie za sprawą młodzieży, choć docierają także sygnały o wzroście zainteresowania narkotykami przez osoby dorosłe. Pojawiły się nowe substancje odurzające, a także nowe wzory ich zażywania. Od 1997 roku wyraźnie zmniejsza się liczba osób używających narkotyków dożylnie (np. polskiej heroiny ). Zadziałał tu prawdopodobnie głównie lęk przed zarażeniem wirusem HIV. Generalnie jednak od początku lat dziewięćdziesiątych odsetek uczniów sięgających po narkotyki wzrósł znacznie, osiągając średni poziom europejski. Jednak badania ESPAD z 2007 r. wskazują na pojawiające się zmiany tendencji. Dane: UM Nowy Targ Młodzież szkół Nowego Targu spostrzega problem zażywania narkotyków przez swoich rówieśników jako marginalny. Młodzi ludzie, jeśli już dostrzegają takie zjawisko, to głównie jako pojedyncze przypadki. Ponad 90 % uczniów szkół podstawowych nie miała kontaktu ze środkami odurzającymi. W szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych przyznaje się do tego około 30 % uczniów. 49 Strona

51 Dane: UM Nowy Targ Jak wskazują ogólnopolskie badania przeprowadzone w grupie wiekowej latków i młodzieży starszej najczęściej używanym środkiem odurzającym jest marihuana. Wynik badania ogólnopolskich ESPAD w grupie wiekowej latków i młodzieży starszej. Dane: UM Nowy Targ Najczęściej używanym środkiem odurzającym jest marihuana. Towarzyszy często temu powszechne przekonanie młodych ludzi o małej szkodliwości tej substancji. Nie jest to prawdą, a większość osób biorących groźniejsze środki odurzające zaczynała właśnie od tzw. miękkich narkotyków (haszyszu i marihuany). Warto zwrócić uwagę także na zażywanie środków wziewnych (kleje, rozpuszczalniki). One także często mają wśród uczniów opinię środków bezpiecznych, co jest bardzo dużym nieporozumieniem. Wdychane opary działają bezpośrednio na tkankę mózgową doprowadzając do zniszczenia kilkuset tysięcy komórek nerwowych. Wdychanie tych środków może skończyć się śmiercią na skutek uduszenia lub niewydolności serca. Do kontaktu ze środkami odurzającymi przyznaje się około 30 % uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych oraz 7 % uczniów szkół podstawowych. Jednym z podstawowych sposobów radzenia sobie z problemem narkomanii powinny być oddziaływania profilaktyczne. Ponad 40 % badanych uczniów wyraża przekonanie o posiadaniu przez jego rówieśników wystarczającego poziomu wiedzy o działaniu środków odurzających. Większość ankietowanych odczuwa zaś deficyt w tym zakresie. Należy z młodymi ludźmi rozmawiać o ich problemach, powinno się mówić o sposobach, jakimi mogą być nakłaniani do wzięcia narkotyku i jak sobie w takich sytuacjach radzić. Badania wskazują iż prawie 70 % uczniów szkół ponadgimnazjalnych i ponad połowa gimnazjalistów nie rozmawia o danym problemie z rodzicami. Wyniki badania,,czy uczniowie rozmawiają o narkotykach z rodzicami? 50 Strona

52 Dane: UM Nowy Targ Odnotowano dostępność środków odurzających w szkołach Nowego Targu. Uczniowie przyznają, że mieli styczność z osobą, która rozprowadza narkotyki. Na terenie Nowego Targu od 2000 roku funkcjonuje punkt konsultacyjny dla osób uzależnionych od narkotyków i ich rodzin. W ramach pracy punktu w 2014 r. z pomocy korzystało 26 pacjentów, w tym 14 współuzależnionych, udzielono 58 porad indywidualnych, przeprowadzono 10 sesji rodzinnych, 4 osoby skierowano do placówek leczenia długoterminowego, 1 osobę na detoksykację i 7 osób na konsultację psychiatryczną. Ze statystyki Ośrodka Pomocy Społecznej wynika, iż w roku 2014 objęto pomocą 3 rodziny, w których występował problem narkomanii. W ostatnim dziesięcioleciu w Polsce konieczne wydaje się podjęcie bardziej radykalnej walki ze zjawiskiem narkomanii. Siła narkotyku tkwi w mocy zawartych w nim trucizn oraz ich ujemnych oddziaływaniach na sferę fizyczną i psychiczną człowieka. Potrzeba zainteresowania społeczeństwa narkomanią jest coraz większa, z uwagi na konieczność zapobiegania jej. Leczenie jest bardzo trudne, a wyniki kuracji nie dają podstaw do zbytniego optymizmu. Zasadniczej roli nabierają więc zagadnienia profilaktyki, w tym jak najszerszej edukacji dzieci, młodzieży, nauczycieli i wychowawców. W ostatnim dziesięcioleciu w Polsce konieczne wydaje się podjęcie bardziej radykalnej walki ze zjawiskiem narkomanii i nadużywania innych środków psychoaktywnych. W 2010 r. Nowy Targ zderzył się ze zjawiskiem sprzedaży narkotyków nowej generacji tzw. dopalaczy, które były dostępne w obrocie handlowym. Zdecydowane działanie na poziomie rządu pozwoliło zmarginalizować to zjawisko nie mniej jednak, problem może w przyszłości powrócić pod taką czy inną postacią. Siła narkotyku tkwi w mocy zawartych w nim trucizn oraz ich ujemnych oddziaływaniach na sferę fizyczną i psychiczną człowieka. Potrzeba zainteresowania społeczeństwa narkomanią jest coraz większa, z uwagi na konieczność zapobiegania jej. Leczenie jest bardzo trudne, a wyniki kuracji nie dają podstaw do zbytniego optymizmu. Zasadniczej roli nabierają więc zagadnienia profilaktyki, w tym jak najszerszej edukacji dzieci, młodzieży, nauczycieli i wychowawców. BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE Przestępczość Komenda Powiatowa Policji w 2015 roku wszczęła ogółem postępowań przygotowawczych (o 211 mniej niż w 2014 r.), uzyskując dynamikę na poziomie 91,8. Wykrywalność ogólna w 2015 r. wynosiła na terenie KPP Nowy Targ 63,5 % i była o 2,8% niższa niż w 2014r. w porównaniu z województwem małopolskim, wskaźnik wykrywalności w 2015 r. wyniósł 67,9%. 51 Strona

53 . Dane: UM Nowy Targ Wydział prewencji W 2015 roku wykonano służby patrolowe i obchodowe, a średnio w ciągu doby służbę pełniło 15,4 policjantów. Dane z patrolów: wylegitymowano osób, przeprowadzono interwencji, na gorącym uczynku w 2015r. zatrzymano 207 sprawców, zatrzymano 47 osób poszukiwanych ukrywających się przed organami ścigania i sprawiedliwości. Stan bezpieczeństwa w poszczególnych dzielnicach miasta Nowego Targu, gminy Nowy Targ i gminy Szaflary. 52 Strona

54 Źródło: Sprawozdanie KPP o stanie bezpieczeństwa za rok 2015r. (UM Nowy Targ) Reakcja na wykroczenia Policjanci Wydziału Prewencji i Sztabu Policji ujawnili, że w 2015 r. odnotowali łącznie wykroczeń, w tym wykroczeń drogowych. Liczba wykroczeń zakończonych w 2015 roku wynosiła: mandatem karnym 1 299, pouczeniem Z łącznej ilości ujawnionych wykroczeń policjanci z Wydziału Prewencji i Sztabu Policji w 2015 r. ujawnili m.in. wykroczenia z art.: 51 kw 176 (zakłócanie spokoju i porządku publicznego), 140 i 141 kw 175 (nieobyczajny wybryk i publiczne nieobyczajnie zachowanie lub umieszczenie nieprzyzwoitych napisów, rysunków), 43 UWTiPA 180 (spożywanie alkoholu w miejscu publicznym), 119 kw 390 (kradzież), 124 kw 72 (uszkodzenia mienia). Sprawy o wykroczenia prowadzone przez referat ds. wykroczeń w 2015 r.: ujawnionych wykroczeń w których przeprowadzono czynności wyjaśniające w tym: zakończonych skierowaniem wniosku do Sądu 685, zakończonych odstąpieniem 769. Nieletni, małoletni W 2015 r. Policja podejmowała działania mające na celu neutralizację negatywnych postaw i zachowań dzieci i młodzieży, w szczególności dotyczących przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości wśród nieletnich m.in. poprzez: skierowano 80 wystąpień do właściwych miejscowo Sądów Rejonowych Wydziałów III Rodzinnych i Nieletnich, w ramach szeroko rozumianej profilaktyki policjanci przeprowadzili w 2015 roku spotkania, pogadanki, prelekcje: 53 Strona

55 Tabela 49. Przestępczość wśród nieletnich. Źródło: Sprawozdanie KPP o stanie bezpieczeństwa za rok 2015r. (UM Nowy Targ) DZIAŁANIE PREWENCYJNE NA TERENIE POWIATU NOWOTARSKIEGO. Alkoholizm Przeprowadzono 61 spotkań z uczniami gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych w trakcie, których poruszano tematykę Ustawy o Wychowaniu w Trzeźwości i Przeciwdziałaniu Alkoholizmowi. W spotkaniach wzięło udział uczniów. Ujawniono 34 nieletnich po spożyciu alkoholu. Wspólnie z Urzędem Miasta Nowy Targ przeprowadzono dwa szkolenia dla sprzedawców oraz właścicieli sklepów i placówek gastronomicznych. Ponadto przeprowadzono trzy szkolenia w ramach programu,,szkoła Trzeźwych Kierowców. Narkomania Komenda Powiatowa Policji w Nowym Targu przeprowadziła 61 spotkań z młodzieżą gimnazjalną i ponadgimnazjalną, w trakcie których poruszono tematykę z Ustawy o Przeciwdziałaniu Narkomanii. W spotkaniu wzięło udział uczniów. Funkcjonariusze KPP Nowy Targ wzięli udział w szkoleniu pn.,,dopal dopalaczom oraz w konferencji pn.,,jak budować szkolną profilaktykę używania nowych substancji psychoaktywnych. Prostytucja i wykorzystywania seksualne W ramach spotkań z młodzieżą szkolną poruszono tematykę wykorzystywania seksualnego i handlu ludźmi. KPP Nowy Targ przeprowadziło 49 spotkań, w których wzięło udział uczniów. Subkultury W ramach programu,,kibice i doping TAK, Pseudokibice i Agresja NIE, KPP Nowy Targ przeprowadziła 49 spotkań w szkołach, w których uczestniczyło uczniów. Sekty i nowe ruchy religijne Nie odnotowano. Bezdomność i żebractwo. Ujawniono 9 wykroczeń z art. 58 paragraf 1 i 2, nałożono 2 MKK, zastosowano 6 pouczeń. W dniach 4-5 listopada 2015 roku uczestniczono w ogólnoeuropejskich Działaniach ukierunkowanych na ujawnienie małoletnich ofiar Handlu Ludźmi. Inne formy patologii (ze szczególnym uwzględnieniem nieletnich oraz małoletnich). W roku 2015 ujawniono 8 osób małoletnich, które uciekły z domu rodzinnego. Nieletni nie popełnili czynów karnych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności. Nie odnotowano zamachu samobójczego wśród dzieci i młodzieży. 54 Strona

56 KPP Nowy Targ przeprowadziła spotkania z uczniami klas IV, V, VI w 32 Szkołach Podstawowych na terenie działania KPP Nowy Targ na temat,,zagrożenia w Sieci profilaktyka, reagowanie. W 55 spotkaniach łącznie wzięło udział uczniów. W gimnazjach i ponadgimnazjalnych szkołach również przeprowadzono 57 spotkań w trakcie których przeprowadzono tematykę bezpieczeństwa w Internecie. W spotkaniach wzięło udział uczniów. PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE Podczas interwencji domowych sporządzono 123 Niebieskie Karty, w wyniku przemocy domowej zostało pokrzywdzonych 158 osób, w tym 9 małoletnich. Uczestnictwo w pracach grup roboczych oraz w zespole interdyscyplinarnym. 20 października 2015 roku w Kinie Śnieżka w Rabce Zdroju odbyła się I ogólnopolska Konferencja,,Zrozumieć Rodzinę podejmująca temat pracy z rodziną wielopokoleniową. W konferencji wzięli udział funkcjonariusze KPP Nowy Targ. W dniach listopada w Krakowie funkcjonariusze KPP brali udział w szkoleniu pn.,,przeciwdziałanie przemocy w rodzinie i przemocy ze względu na płeć zorganizowaną na zlecenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej. W dniu 11 grudnia 2015 roku dzielnicowi KPP Nowy Targ brali udział w szkoleniu pn.,,procedura działania przemocy w rodzinie. Problematyka przemocy w rodzinie na terenie działania KPP Nowy Targ. Dane: UM Nowy Targ 55 Strona

57 Bezpieczeństwo ruchu drogowego Wypadki i kolizje drogowe na terenie miasta Nowy Targ i powiatu nowotarskiego Zdarzenia drogowe ogółem. Dane: Sprawozdanie KPP o stanie bezpieczeństwa za rok 2015r. Najwięcej zdarzeń: ulice: ul. Szaflarska 45 zdarzeń (5 wypadków, 39 kolizji), Al. Tysiąclecia 44 zdarzenia (5 wypadków, 39 kolizji, 1 zabity). Skrzyżowania: Al. Tysiąclecia/ul. Szaflarska 8 kolizji Najmniej zdarzeń: ulice: ul. Bulwarowa, ul. Przy Wodzie, ul. Kasprowicza po jednej kolizji 56 Strona

58 Zagrożenie na drogach pozamiejskich Dane: Sprawozdanie KPP o stanie bezpieczeństwa za rok 2015r. Zagrożenie na drogach krajowych Dane: Sprawozdanie KPP o stanie bezpieczeństwa za rok 2015r. W latach na drogach krajowych prowadzących przez miasto Nowy Targ odnotowano spadek liczby wypadków. Zmniejszyła się tym samym liczba osób rannych i zabitych. Zarejestrowano natomiast wzrost liczby kolizji. Zagrożenie na drogach wojewódzkich. zdanie KPP o stanie bezpieczeństwa za rok 2015r. Dan e: Spr awo W analizowanych latach na drogach wojewódzkich najwyższą liczbę wypadków odnotowano w 2015 r. Wtedy też na drogach zginęło bądź zostało rannych najwięcej osób. Na drogach wojewódzkich z roku na rok rejestrowano także rosnącą liczbę kolizji. 57 Strona

59 Wiek kierujących sprawców zdarzeń drogowych Dane za rok 2015UM Nowy Targ W latach największą liczbę wypadków spowodowali kierowcy w wieku lat. Do kolizji i mniejszych zdarzeń drogowych przyczynili się przede wszystkim kierowcy w przedziale wiekowym od 25 do 39 lat. Do wielu zdarzeń drogowych dochodziło ponadto z winy pieszych, najczęściej powodujących zagrożenie wchodząc na ulice bezpośrednio przed pojazdem, wychodząc bezpośrednio zza pojazdu, bądź będąc w stanie nietrzeźwości. Nietrzeźwi sprawcy zdarzeń drogowych W latach na terenie Nowego Targu zatrzymano blisko 300 osób rocznie prowadzących pojazd w stanie nietrzeźwości. W 2015 r. spadła natomiast liczba osób zatrzymanych w stanie po spożyciu alkoholu. Policjanci w Nowym Targu w 2015 r. zarejestrowali ponad 450 nietrzeźwych kierowców, tj. o 60 osób mniej niż w roku ubiegłym. Zestawienie ujawnionych nietrzeźwych kierujących. Dane za rok 2015UM Nowy Targ W 2015 r. ujawniono największą liczbę wykroczeń względem lat poprzednich ( ponad ). Z roku na rok rosła tym samym liczba nałożonych mandatów karnych, pouczeń oraz wniosków o ukaranie. 58 Strona

60 Zastosowana represja przez funkcjonariuszy ruchu drogowego. Ogółem ujawnionych wykroczeń Z tego Ilość nałożonych MK Ilość zastosowanych pouczeń Ilość wniosków o ukaranie Ponadto Zatrzymano uprawnień do kierowania Zatrzymano dowodów rejestracyjnych Dane za rok 2015UM Nowy Targ STREFA GOSPODARCZA STRUKTURA DZIAŁALNOŚCI Nowy Targ jest ośrodkiem handlowo-usługowym o transgranicznym znaczeniu. Duży wpływ na rozwój handlu i usług ma fakt, że miasto stanowi centrum administracyjne i gospodarcze Podhala, Spisza i Orawy. Nowy Targ posiada tradycje rolnicze związane z wypasem owiec i wytwórstwem regionalnych produktów spożywczych. Na tej bazie funkcjonuje przemysł mleczarski i mięsny. Nowy Targ, jako stolica powiatu, stanowi centrum handlowe, komunikacyjne i przemysłowe Podhala oraz południowej części Małopolski. Stanowi również własny ośrodek handlu ze Słowacją. Od początku swojego istnienia miasto było związane z handlem i z rzemiosłem. W średniowieczu stanowiło jeden z ważniejszych punktów na szlaku handlowym ze Śląska na Węgry. Obecnie w Nowym Targu znajdują się liczne sklepy, supermarkety oraz centra handlowe, w tym wiele krajowych oraz zagranicznych sieci, m.in. E.Leclerc, Castorama, Carrefour, Jysk, Lidl, Tesco. Swoje siedziby ma tu wiele firm usługowych, działających głównie na południu Małopolski. Jednym z ważniejszych sektorów gospodarki jest tutaj przemysł, a w szczególności przemysł skórzany. W czasach PRL w Nowym Targu działały Nowotarskie Zakłady Przemysłu Skórzanego "Podhale", które zatrudniały około 10 tysięcy osób. Obecnie w miejscu tym swoje fabryki mają duże firmy obuwnicze Wojas (zatrudniająca około 600 osób) i Demar (zatrudniająca około 300 osób) oraz wiele mniejszych firm. W stolicy powiatu znajduje się także wiele zakładów kuśnierskich produkujących słynne kożuchy i inne wyroby ze skóry. Kolejnym dużym pracodawcą w regionie jest firma Kegel-Błażusiak, producent odzieży ochronnej i roboczej, zatrudniający około 500 osób z terenu powiatu. Warto zaznaczyć również, że w regionie działają także inne firmy z udziałem kapitału zagranicznego, na przykład Gaspol. 59 Strona

61 Miasto Nowy Targ słynie z posiadania największego targowiska na Podhalu. Jarmarki odbywają się w czwartki i soboty. W niedziele na placu targowym odbywa się giełda samochodowa. Wyjątek stanowią święta przypadające na dzień jarmarku, kiedy to zaprzestaje się jego organizowania. STRUKTURA AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ W GMINIE MIEJSKIEJ W tym w sektorze: Podmioty Gospodarki narodowej w rejestrze REGON w 2014r. Powiat Gmina Ogółem Rolniczym Przemysłowym Budowlanym Na 10 tys. Ludności Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 10 tys. ludności Dane na dzień r Według powyższej tabeli, znaczącą przewagę w mieście Nowy Targ, mają podmioty gospodarcze w sektorze przemysłowym. Związane jest to z tradycjami miasta z szeroko rozumianym rzemiosłem, a w szczególności z obuwnictwem oraz kaletnictwem. TURYSTYKA Nowy Targ ma korzystne położenie w obszarze uznawanym za jeden z najatrakcyjniejszych turystycznie obszarów Polski, duże walory turystyczne miasta i regionu oraz bogate tradycje sportowe. Miasto od wieków stanowi centrum kulturalne i gospodarcze Podhala, Spisza i Orawy. Położone jest na styku Kotliny Orawsko-Nowotarskiej i pasma Gorców, w niewielkiej odległości od Tatr, Pienin, Masywu Babiej Góry, Zbiornika Czorsztyńskiego (maksymalnie ok. 1 godz. od miasta). W obszarach tych zlokalizowane są 4 z 6 karpackich parków narodowych w Polsce (Babiogórski, Gorczański, Pieniński, Tatrzański) oraz liczne rezerwaty przyrody m. in.: Skałka Rogoźnicka, Przełom Białki. Wśród walorów przyrodniczych samego miasta należy wymienić przede wszystkim: rozciągające się w północnej części miasta pasmo Gorców, stwarzające możliwość do odbywania spacerów, górskich wycieczek m. in.: na Turbacz, a zimą narciarstwa zjazdowego, biegowego i tourowego (stosunkowo długi okres zalegania pokrywy śnieżnej ok. 100 dni), rozciągający się w południowej części miasta Bór na Czerwonem torfowisko wysokie z dobrze zachowaną roślinnością, charakterystyczną dla tego rodzaju torfowisk na Podhalu; objęte ochroną w formie rezerwatu ścisłego; obszar predysponowany do rozwoju turystki ekologicznej i edukacyjnej, olbrzymie walory krajobrazowe (widokowe) z Nowego Targu widać panoramę Tatr, Gorce, Pieniny, Babią Górę, przepływający przez miasto Dunajec (łączą się tutaj Biały i Czarny Dunajec) walory widokowe, tereny spacerowe, możliwość uprawiania sportów wodnych. 60 Strona

62 Wykorzystując te szanse Nowy Targ powinien pełnić rolę ważnego ośrodka obsługi subregionalnego ruchu turystycznego, gdzie turyści będą mogli wypocząć i skąd wyruszą na poznanie atrakcji subregionu. Warunkiem jest poprawa dostępności komunikacyjnej oraz zwiększenie działań na rzecz kreowania własnej oferty turystyczno-rekreacyjnej oraz oferty towarzyszącej. Istotnym wsparciem w zakresie tworzenia ośrodka obsługi ruchu turystycznego mogą być obiekty sportowe oraz organizowane w mieście wydarzenia rangi ponadlokalnej. Istotna jest również poprawa jakości informacji turystycznej (nieodzowny warunek dla miasta mającego ambicję obsługi subregionalnego ruchu turystycznego) oraz centralnej części miasta miasto przyjazne dla turystów i mieszkańców SFERA PRZESTRZENNA Miasto Nowy Targ położone jest w południowej Polsce, w województwie małopolskim, powiecie nowotarskim, u zbiegu potoków Biały i Czarny Dunajec, u podnóża Gorców. Jest historycznym i administracyjnym centrum Podhala. Miasto liczy mieszkańców i zajmuje powierzchnię 50,42 km 2, co powoduje, iż jest największym miastem Podhala. Centrum miasta znajduje się na wysokości około 590 m n.p.m, osiedla mieszkalne położone są na wysokości około 900 m n.p.m. Nowy Targ na potrzeby niniejszej diagnozy, został podzielony na 4 okręgi, analogicznie jak podczas prac nad budżetem obywatelskim w 2015 r. Rys. 1. Mapa Miasta Nowy Targ z podziałem na okręgi. Dane Urząd Miasta Nowy Targ Okręg nr 1 w skład którego wchodzą: ul. Kwiatowa, ul. Andrzeja Galicy, ul. Bulwarowa, ul. Cypriana Kamila Norwida, ul. Gorczańska, ul. Grel, ul. Jakuba Zachemskiego, ul. Klikuszówka, ul. Kokoszów, ul. Kokoszków Boczna, ul. Kotlina, ul. Kowaniec, ul. Krakowska, ul. Mikołaja Halikowskiego, ul. Partyzantów, ul. Przywodzie, ul. Skotnica, ul. Skotnica Górna, ul. Słoneczna, ul. Smrekowa, ul. Starokrakowska, ul. Szpitalna, ul. Świętej Anny, ul. Ustronie, ul. Ustronie Górne, ul. Willowa, ul. Zacisze, ul. Zielona, ul. Zygmunta Lubertowicza, os. Buflak, os. Gazdy, os. Jana Bednarskiego, os. Marfiana Góra, os. Niwa, os. Nowe, os. Oleksówki, os. Robów, os. Szuflów, os. Zadział, os. Michała Rekuckiego. Okręg nr 2 w skład którego wchodzą: ul. Adama Mickiewicza, Aleja Tysiąclecia 13, 17, 35, 37, 39, bloki: 30, 32, 34, 36, 38, 40, 42, 44, 44a, 44b, ul. Bolesława Wstydliwego, ul. Brzozowa, ul. Ceramiczna, ul. Długa, ul. Harcerska, ul. Jana III Sobieskiego, ul. Jana Kasprowicza, ul. Jana Kazimierza, ul. Jana Kilińskiego, ul. Jana Pawła II, 61 Strona

63 ul. Kazimierza Wielkiego, ul. Kolejowa, ul. Kościelna, ul. Królowej Jadwigi, ul. Krótka, ul. Krzywa, ul. Lotników, ul. Ludźmierska, ul. Nad Czerwonką, ul. Nadmłynówka, ul. Nadwodnia, ul. Ogrodowa, ul. Parkowa, Plac Słowackiego, ul. Pod Brzegiem, ul. Po Wale, ul. Polna, ul. Przechodnia, ul. Podtatrzańska/ od nr 1 do ul. Krakowskiej - domy/, Rynek, ul. Składowa, ul. Sokoła, ul. Stawiska, ul. Studzienna, ul. Sybiraków, ul. Szkolna, ul. Szaflarska /od nr 1 do Al. Tysiąclecia/, ul. Świętej Doroty, ul. Świętej Katarzyny, ul. Tadeusza Kościuszki, ul. Waksmundzka, ul. Władysława Łokietka, ul. Władysława Orkana, ul. Wojsk Ochrony Pogranicza, ul. Zalewowa, ul. Zygmunta Krasińskiego. os. Bereki, os. Bohaterów Tobruku, os. Bór, os. Na Skarpie, os. Podmieścisko, os. Tetmajera, os. Topolowe, os. Konfederacji Tatrzańskiej, ul. Roberta Schumana. Okręg nr 3 w skład którego wchodzą: Aleja Mikołaja Kopernika domy i bloki: 3, 4, 5, 6, 8, Aleja Solidarności, ul. Augustyna Suskiego domy i bloki: 4, 6, 7, 9, 10, 11, 12, 13, ul. Na Równi, ul. Płk. Stanisława Krzystyniaka, ul. Podtatrzańska bloki: 44, 46, 47, 47E, ul. Podtatrzańska /od ul. Krakowskiej do ul. Szaflarskiej domy/, ul. Powstańców Śląskich bloki: 3, 6, 7, 9, 11, 13, 15, 17, ul. Spokojna, ul. Szaflarska - bloki: 124, 124a, 126,126a, 126b, 140, 142, 144, 146, 148, ul. Wojska Polskiego bloki: 1, 3, 8, 10, 12, 14a, 16, 18, 20, 22, 24, 26, os. Wincentego Witosa. Okręg nr 4 w skład którego wchodzą: Aleja Tysiąclecia /od ul. Szaflarskiej do końca/, ul. Gen. Władysława Sikorskiego: 1, 3, 5, 7, 11, 13, 15, 17, 19, 20, 23, 25, 27, 29, 31, ul. Gen. Władysława Sikorskiego: domy 43, 5, ul. Generała Stanisława Maczka /bloki: 1, 3, 5, 7, 9/, ul. Ku Studzionkom, ul. Podhalańska /bloki: 2, 4, 6, 8, 12, 14, 16, 18, 20, 22, 24, 24a, 26, 28/, ul. Podtatrzańska /bloki: 64, 66, 68, 70, 72, 76, 78, 80, 82, 84, 86, ul. Podtatrzańska /od ul. Szaflarskiej do końca domy/, ul. Szaflarska /od Al. Tysiąclecia do ul. Podtatrzańskiej/, ul. Szaflarska /od ul. Podtatrzańskiej do końca\ Rys. 2. Nowy Targ ogólny plan miasta 62 Strona

64 BUDOWNICTWO I MIESZKALNICTWO Dane Urząd Miasta Nowy Targ, 2015 r. W 2013 r. na terenie miasta zlokalizowano budynków, w których znajdowało się mieszkań. Analizując strukturę wiekową budynków w mieście Nowy Targ wnioskować można, iż 620 obiektów (14%), stanowią budynki wybudowane po 2000 roku, gdzie znajdują się stosunkowo nowe źródła ciepła. Natomiast w pozostałych budynkach mogą występować niesprawne i stare instalacje kotłów węglowych (tabela poniżej), w związku z tym, planowane działania termo-modernizacyjne powinny koncentrować się na budynkach starszych, głównie powstałych w okresie przed i powojennym. 63 Strona

65 Zestawienie przedziału wiekowego gminy Miasto Nowy Targ. Dane Urząd Miasta Nowy Targ Większość zinwentaryzowanych budynków na terenie Miasta Nowy Targ (68%) posiada ocieplane ściany, dzięki czemu nawet stare budynki mogą być bardziej energooszczędne. Jak wynika z danych, które podaje Urząd Miasta Nowy Targ, w 85% przypadków mieszkańcy oceniają stan okien jako dobry, natomiast tylko w 2% budynków okna wymagają wymiany ze względu na ich zły stan techniczny przekładający się bezpośrednio na energooszczędność obiektu. Pozostała wartość wynosząca 13% to stan okien dostateczny. Działania w zakresie budownictwa mieszkalnego powinny zatem koncentrować się na zwiększeniu energooszczędności budynków. Rynek nieruchomości składa się z budynków wielorodzinnych o charakterze mieszkalnym lub mieszkalno-handlowo-usługowym, a także z budynków jednorodzinnych. Obiekty mieszkalne, które stanowią własność Miasta Nowy Targ administrowane są przez Zakład Gospodarki Mieszkaniowej (ZGM), ul. Powstańców Śląskich 2, który realizuje zadania Miasta Nowy Targ w zakresie gospodarki mieszkaniowej. Oprócz budynków stanowiących własność komunalną, swoje zasoby posiadają także: Nowotarska Spółdzielnia Mieszkaniowa (NSM), al. Kopernika 12, Spółdzielnia Mieszkaniowa Podhale, os. Na Skarpie, Spółdzielnia Mieszkaniowa os. Witosa. Zasoby mieszkaniowe w Nowym Targu stan na r. WYSZCZGOŁNIENIE NOWY TARG Mieszkania Izby Powierzchnia użytkowa mieszkania w m 2 Przeciętna Liczba izb w mieszkaniu 3,93 Liczba osób na 1 mieszkanie 3,07 1 izbę 0,78 64 Strona

66 Powierzchnia użytkowa w m 2 1 mieszkanie 74,9 na 1 osobę 24,4 Źródło: GUS, dane na dzień r. Łączny zasób mieszkań wg stanu na dzień r., wynosi mieszkań, o łącznej powierzchni użytkowej m 2. Główny Urząd Statystyczny podaje, że na dzień r. w samym powiecie nowotarskim ogółem mieszkań jest o łącznej powierzchni użytkowej mieszkania m 2. Rolą gminy, wynikającą z ustaw, jest zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych obywateli oraz opracowywanie planów zagospodarowania przestrzennego na swoim terenie. Dlatego chcąc zwiększać poziom jakości zamieszkiwania w mieście należy podejmować działania zwiększające dostępność atrakcyjnych i uzbrojonych terenów pod budownictwo mieszkaniowe. Nie mniej ważne pozostaje wychodzenie naprzeciw inicjatywom inwestorów indywidualnych, głównie poprzez uzbrajanie nowych terenów mieszkaniowych. UWARUNKOWANIA OCHRONY ŚRODOWISKA. Infrastruktura wodno-kanalizacyjna jest, oprócz systemu gospodarki odpadami, podstawowym elementem jakości życia mieszkańców i kluczowym działaniem w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego. Stan środowiska naturalnego ma wpływ zarówno na, szczególnie istotną ze względu na położenie miasta w sąsiedztwie terenów wartościowych przyrodniczo, atrakcyjność lokacyjną Nowego Targu, jak i współzależną w tym przypadku atrakcyjność turystyczną. Cel niniejszy ukierunkowany jest również na poprawę jakości życia mieszkańców, jak i budowę wizerunku czystego ekologicznie Miasta Nowy Targ. Działania zmierzające w kierunku zmniejszenia emisji substancji zanieczyszczających środowisko są także istotne ze względu na planowaną intensyfikację ruchu turystycznego w mieście. Osiągnięcie niniejszego celu, w zakresie inwestycji w ochronę środowiska, jest uzupełnione działaniami edukacji ekologicznej, zapewniając w ten sposób trwałe zahamowanie procesów degradacji środowiska naturalnego, będących następstwem niewłaściwej działalności człowieka. Realizacja tego celu zakłada dotarcie do wszystkich rodzajów odbiorców młodzieży zamieszkującej w mieście, dorosłych mieszkańców miasta, jak i odwiedzających go turystów. ENERGETYKA Energia Cieplna Na terenie Nowego Targu działa system ciepłowniczy zasilany z kotłowni Miejskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej Nowy Targ Sp. z o.o. (MPEC). Doprowadza on ciepło do budynków mieszkalnych, obiektów użyteczności publicznej oraz obiektów handlowych i usługowych. Według danych MPEC Nowy Targ Sp. z o.o. całkowita moc kotłowni będących w ich posiadaniu wynosi 30,632 MW. Rocznie produkują średnio GJ energii, z czego ok. 90% ciepła dostarczane jest do odbiorców indywidualnych (cele mieszkaniowe), a tylko ok. 10% ciepła dostarczane jest na cele usługowe. Wskaźnik emisji CO2 wynosi 96,10 kg CO2/GJ. Długość sieci ciepłowniczej na terenie miasta Nowy Targ wynosi 25 km. Według danych uzyskanych od Spółki MPEC Nowy Targ, modernizacji wymaga 31 węzłów cieplnych oraz 4,8 km sieci ciepłowniczej. 65 Strona

67 Kotłownie lokalne i źródła indywidualn Na obszarze miasta Nowy Targ działają także kotłownie instytucji użyteczności publicznej, podmiotów handlowych i usługowych oraz wielorodzinnych budynków mieszkalnych, jako kotłownie lokalne wytwarzające ciepło na potrzeby własne, a także obiektów znajdujących się w najbliższym zasięgu. Do ogrzewania wykorzystywany jest węgiel kamienny, gaz ziemny oraz olej opałowy. Indywidualni odbiorcy ciepła najczęściej pokrywają swoje potrzeby grzewcze poprzez spalanie paliw we własnych kotłach węglowych lub piecach kaflowych. Tego rodzaju źródła ciepła są głównym emitorem zanieczyszczeń do atmosfery i w dużej mierze przyczyniają się do występowania zjawiska niskiej emisji na terenie miasta. W procesie ogrzewania mieszkań i budynków jednorodzinnych jako dodatkowe i tańsze paliwo często wykorzystywane jest drewno i odpady drzewne. Ponadto do ogrzewania stosowane są także paliwa gazowe, olej opałowy, czy energia elektryczna, ale dotyczy to mniejszej grupy mieszkańców. Powodem takiej sytuacji są wysokie koszty tych paliw w porównaniu z tańszym, ale najmniej ekologicznym węglem kamiennym. Z danych uzyskanych z Urzędu Miasta Nowy Targ wynika, że do sieci ciepłowniczej podłączonych jest 135 (3%) budynków. Na terenie miasta jest odbiorców wykorzystujących gaz ziemny w celach grzewczych (677 odbiorców indywidualnych kotłowni oraz 505 odbiorców indywidualnych mieszkania). Pozostałe mieszkania ogrzewane są w sposób indywidualny wg. nośników ciepła (struktura źródeł została określona na podstawie wykonanej inwentaryzacji terenowej w okresie marzec-kwiecień i październik-listopad w 2014 roku): węgiel budynków; drewno budynków; gaz 515 budynków; olej opałowy 171 budynków; energia elektryczna 170 budynków; trociny, pelet 170 budynków. Energia elektryczna Operatorem sieci dystrybucyjnej energii elektrycznej na terenie Nowego Targu jest Tauron Dystrybucja S.A. W tabeli niżej przedstawione jest zestawienie liczby odbiorców i ilości dostarczonej energii przez Spółkę na terenie Gminy Miasto Nowy Targ. 66 Strona

68 Zestawienie liczby odbiorców i ilości dostarczanej energii na terenie Gminy Miasto Nowy Targ. Legenda grupy odbiorców: A wysokie napięcie (odbiorcy przemysłowi), B średnie napięcie (odbiorcy biznesowi i przemysł), C niskie napięcie (odbiorcy biznesowi i instytucje), G niskie napięcie (gospodarstwa domowe), R niskie napięcie (odbiorcy ryczałtowi). Dane: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Miasto Nowy Targ, 2015 r. Sprzedaż energii elektrycznej na terenie miasta mogą prowadzić firmy posiadające koncesję z terenu całego kraju. Miasto zasilane jest w energię elektryczną liniami 110 kv zlokalizowanymi poza jego obszarem, z elektrowni znajdujących się na terenie Województwa Małopolskiego, poprzez połączenia z Krajowym Systemem Elektroenergetycznym. Oświetlenie uliczne na terenie miasta Na terenie Gminy Miasto Nowy Targ działa punktów świetlnych (tabela poniżej). Właścicielem oświetlenia ulicznego jest Gmina Miasto Nowy Targ (jednostką odpowiedzialną jest Referat ds. Drogownictwa i Transportu), w którego gestii znajdują się sprawy związane z eksploatacją i modernizacją oświetlenia ulicznego. 67 Strona

69 Zestawienie liczby odbiorców i ilość dostarczanej energii na terenie Miasta Nowy Targ Dane: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Miasto Nowy Targ, 2015 r. Z powyższej tabeli wynika, że w technologii LED funkcjonuje zaledwie 41 punktów świetlnych. Działania w sektorze oświetlenia komunalnego powinny skupiać się na modernizacji w kierunku ograniczania ilości opraw sodowych i rtęciowych. Przyniesie to oszczędności zarówno w ilości wykorzystywanej energii, jak i związanych z tym kosztów. Ilość energii elektrycznej wykorzystanej na potrzeby oświetlenia ulicznego wyniosła kwh. Zaopatrzenie w gaz ziemny Na terenie Miasta Nowy Targ system gazowniczy obsługiwany jest przez Karpacką Spółkę Gazownictwa Sp. z o.o. w Tarnowie, Oddział Zakład Gazowniczy w Krakowie. Jednostką spółki jest zakład znajdujący się przy ul. Ludźmierskiej 4, zajmujący się bezpośrednią obsługą odbiorców oraz naprawą i bieżącą konserwacją sieci gazowej. Miasto zasilane jest gazem wysokometanowym GZ-50 pochodzenia naturalnego. Zakład Gazowniczy na obszarze Nowego Targu posiada sieć gazową niskiego i średniego ciśnienia wykonaną z rur stalowych i PE. Długość czynnej sieci ogółem w 2013 roku wynosiła około 51,4 km. Ilość czynnych przyłączy do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych wynosi szt. Zużycie gazu na terenie miasta w roku 2013 wyniosło 1 967,5 tys. m 3, natomiast zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań kształtowało się na poziomie 1 959,1 tys. m 3.Na terenie miasta Nowy Targ w przeliczeniu na jednego mieszkańca znajduje się najwięcej nieczynnych przyłączy gazowych w odniesieniu do całego województwa małopolskiego. Daje to potencjał dla przyszłych inwestycji. ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII W chwili obecnej, w wyniku inwentaryzacji źródeł ciepła na terenie Gminy Miasto Nowy Targ stwierdzono, że odnawialne źródła energii zainstalowane są w 10% budynków mieszkalnych. W większości są to kolektory słoneczne, panele fotowoltaiczne i pompy ciepła. Energia słońca Energia promieniowania słonecznego może służyć do produkcji energii w czterech formach: podgrzewanie cieczy przy wykorzystaniu kolektorów słonecznych, produkcja energii elektrycznej za pomocą ogniw fotowoltaicznych (PV), produkcja energii elektrycznej i podgrzewanie cieczy w systemach hybrydowych fotowoltaiczno-termicznych, zastosowanie tzw. pasywnych systemów solarnych elementy obudowy budynku, pozwalające zagospodarować energię słoneczną do podniesienia temperatury budynku bez dodatkowego zużycia energii, co skutkuje maksymalizacją zysków ciepła. Technologie te nie powodują skutków ubocznych dla środowiska, takich jak zubożenie zasobów naturalnych, czy szkodliwych emisji. 68 Strona

70 Wartość natężenia promieniowania słonecznego zależna jest od położenia geograficznego, pory dnia i roku, co stwarza duże ograniczenia w możliwościach wykorzystania tego źródła energii. Na naszej szerokości geograficznej ok. 80% całkowitej rocznej sumy napromieniowania przypada na sześć miesięcy sezonu wiosenno-letniego, od początku kwietnia do końca września. Dla Miasta Nowy Targ roczna gęstość promieniowania słonecznego osiąga wartości między 985 kwh/m 2 a 1000 kwh/m 2, natomiast roczne nasłonecznienie wynosi około godzin. Na terenie Gminy Miasto Nowy Targ istnieją możliwości zwiększenia udziału energii z odnawialnego źródła promieniowania słonecznego. Sprzyja temu system dotacji i dopłat do montażu kolektorów i paneli słonecznych w budynkach mieszkalnych i obiektach użyteczności publicznej. Energia geotermalna Region podhalański posiada zasoby w pewnej mierze już zbadane i wykorzystywane energetycznie (ciepłownictwo, c.w.u, rekreacja, itp.). Dalsze wykorzystanie wód geotermalnych w tym regionie, a więc i w Nowym Targu, dla celów energetycznych, a głównie w ciepłownictwie, będzie zależało od udokumentowania zasobów dyspozycyjnych określonych przez badania geologiczne oraz zasobów eksploatacyjnych potwierdzonych odwiertem, co pozwoli na podjęcie decyzji inwestycyjnych. Władze samorządowe Nowego Targu od kilku lat współpracują z PEC Geotermia Podhalańska S.A. w celu zastosowania energii geotermalnej do ogrzewania miasta. Głównymi problemami hamującymi wykorzystanie geotermii była relatywnie wysoka cena ciepła oraz brak decyzji odnośnie koniecznej nowej lokalizacji ciepłowni miejskiej. Energia biomasy Biomasa to substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego ulegające biodegradacji, pochodzące z produktów, odpadów i pozostałości z produkcji rolnej oraz leśnej, a także przemysłu przetwarzającego ich produkty oraz części odpadów, które są biodegradowalne. Biomasa może być wykorzystywana w formie nieprzetworzonej lub przetworzonej (biopaliwa płynne, biogaz). Sposób wytwarzania biopaliw i biomasy i jego wpływ na środowisko jest jednym z najważniejszych czynników, jakie należy wziąć pod uwagę przy planowaniu działań w zakresie wykorzystania biomasy 5. Ogólnie rzecz biorąc biomasę i biopaliwa traktuje się jako odnawialne źródła energii, których wykorzystanie nie wpływa na zawartość CO2 w atmosferze. W rzeczywistości jest tak jedynie w przypadku, gdy biomasa/biopaliwa są wytwarzane lokalnie w sposób zrównoważony. Energia wiatru Pozyskiwanie energii z ruchu mas powietrza odbywa się za pomocą siłowni wiatrowych, które przetwarzają energię mechaniczną na elektryczną, doprowadzaną dalej do sieci elektroenergetycznej. Ze względu na warunki klimatyczne, niekorzystną strefę energetyczną wiatru (Gmina Miasto Nowy Targ znajduje się w strefie V, czyli niekorzystnej - Rysunek 4) oraz wymagania ochrony przyrody i krajobrazu, w rejonie miasta Nowy Targ nie planuje się dużych obiektów energetyki wiatrowej. 5 Na podstawie Poradnika Jak opracować plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP)? 69 Strona

71 Rys. 3. Strefy energetyczne wiatru w Polsce wg IMGW (mezoskala) Dane: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Miasto Nowy Targ, 2015 r. Energia wód powierzchniowych Zasoby wodno - energetyczne zależne są od przepływów określanych na podstawie wieloletnich obserwacji i charakteryzują się dużą zmiennością w czasie, a także opadów odnoszących się do danej części zlewni. Na terenie miasta Nowy Targ istnieje możliwość rozwoju MEW, jednak potencjał tego źródła nie jest znaczący w ogólnym bilansie energii. Zakłada się, że wykorzystanie energii spadku wód w Nowym Targu będzie realizowane głównie przez inwestorów indywidualnych przy wsparciu ze strony Gminy. GOSPODARKA ODPADAMI Na podstawie deklaracji złożonych przez właścicieli nieruchomości systemem objętych zostało 4253 gospodarstw domowych, 140 nieruchomości w zabudowie wielomieszkaniowej, 883 nieruchomości niezamieszkałych (w tym podmioty gospodarcze gdzie powstają odpady komunalne). Na podstawie danych uzyskanych od Urzędu Gminy Miasto Nowy Targ w postaci Analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Miasta Nowy Targ za rok 2014, masa odpadów komunalnych ulegających biodegradacji odebranych z obszaru miasta wyniosła 1 316,16 Mg. Poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych do składowania osiągniętych przez Gminę Miasto Nowy Targ wyniósł w 2014r.: 0%. Poziom recyklingu odpadów na terenie miasta, w zakresie frakcji odpadów: papieru, metali, szkła i tworzyw sztucznych w 2014 r. wyniósł 29,30%. Poziom recyklingu, przygotowanego do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych osiągnięty przez Gminę Miasto Nowy Targ w 2014 roku wyniósł 100%. Na terenie miasta zlokalizowany jest jeden punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych przy Regionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych (RIPOK) prowadzonej przez IB Sp.z o.o., która Zgodnie z Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami z 2012 roku posiada maksymalną moc przerobową w wysokości 70 tys. Mg odpadów. Jest to instalacja do mechanicznobiologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych. Ponadto na terenie miasta są rozmieszczone 3 miejsca ogólnodostępnych mini punktów do selektywnej zbiórki odpadów komunalnych: pętla autobusowa na ul. Kowaniec, 70 Strona

72 plac przed wejściem do Rezerwatu,,Bór na Czerwonem przy ul. Lotników, park miejski im. Adama Mickiewicza. W związku z tym, iż na terenie Gminy Miasto Nowy Targ istnieje regionalna Instalacja Przetwarzania Odpadów Komunalnych przy ul. Jana Pawła II 115 nie było potrzeby realizacji zadań inwestycyjnych związanych z gospodarowaniem odpadami komunalnymi. Wykres. 24. Zmieszane odpady komunalne zebrane w ciągu roku Źródło: GUS, dane na dzień r. Rok Roczny poziom ograniczenia masy odpadów ulegających biodegradacji, odzysku i recyklingu. Proce nt Osiągnięty poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania [%] Osiągnięty poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła[%] Osiągnięty poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych [%] W 75* O 13,68 83,4 0 W 50* O 15,51 31,49 97,3 W 50* O 0 35,02 100,00 Źródło: Urząd Miasta Nowy Targ Zestawienie danych na temat oczyszczalni ścieków oraz o zmieszanych odpadach komunalnych. Liczba oczyszczalni ścieków w gminie w 2014r. 1 Liczba ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków wyniosła: w gminie miejskiej w powiecie Gromadzenie i wywóz nieczystości ciekłych w 2014r. - Instalacje i urządzenia zbiorniki bezodpływowe oczyszczalnie przydomowe Strona

73 ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA Źródło: GUS, dane na dzień r. Zgodnie z Programem Ochrony Powietrza dla województwa małopolskiego, na terenie miasta Nowy Targ jest zlokalizowana stacja pomiaru zanieczyszczeń. Ze względu na porozumienie między Gminą Miasto Nowy Targ a Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska w Krakowie, w pierwszej połowie 2014 roku zostały wykonane pomiary jakości powietrza (na terenie MPEC przy ul. Powstańców Śląskich). W ich ramach zbadano w powietrzu stężenie dwutlenku siarki, pyłu zawieszonego PM10 i benzo(a)pirenu. Pomiar zanieczyszczenia powietrza przy ul. Powstańców Śląskich w Nowym Targu, wartości średnie w I półroczu 2014 roku Dane: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Miasto Nowy Targ, 2015 r. Z powyższych pomiarów wynika, iż największym źródłem zanieczyszczeń jest więc emisja komunalna, głównie pochodząca z palenisk domowych, a także częściowo z zakładu ciepłowniczego. Położenie miasta w Kotlinie Orawsko - Nowotarskiej, rozciągającej się z zachodu na wschód, determinuje warunki lokalnego klimatu. W czasie zimy pogoda wyżowa powoduje powstawanie zastoisk zimnego powietrza (inwersje termiczne) i związane z tym zamglenia, będące przyczyną koncentracji zanieczyszczeń powietrza. Spalanie paliw o niskiej jakości oraz również częsty proceder spalania odpadów powoduje, że niska emisja zanieczyszczeń powietrza, pochodząca z ogrzewania budynków mieszkalnych, osiąga udział w emisji nawet do 80%. Poza źródłami niskiej emisji związanymi ze spalaniem paliw w sektorze komunalno-bytowym na terenie Gminy Miasto Nowy Targ występują również inne źródła emisji zanieczyszczeń do powietrza. Do źródeł tych zalicza się: punktowe źródła emisji, które związane są ze spalaniem paliw w kotłach i piecach oraz technologią prowadzoną w danym zakładzie (emisja zanieczyszczeń z tych źródeł odbywa się z emitorów (kominów) dużo wyższych niż w przypadku emisji niskiej); liniowe źródła emisji (również zaliczane do źródeł niskiej emisji), które są związane z transportem: ze spalaniem paliw w silnikach, z procesami ścierania jezdni, opon i hamulców, unoszeniem drobin pyłu w wyniku wzniecania go z powierzchni drogi na skutek ruchu pojazdów; w Nowym Targu emisje te pochodzą głównie z drogi krajowej Kraków Zakopane, drogi wojewódzkiej w kierunku Czarnego Dunajca i Czorsztyna oraz drogi krajowej łączącej Nowy Targ z Jurgowem; źródła emisji niezorganizowanej, np. otwarte składy węgla lub innych materiałów sypkich, gleby (emisja związana jest z występowaniem tzw. erozji wietrznej, której towarzyszy 72 Strona

74 przemieszczanie się materiału pod wpływem wiatru jako środka transportu). WODY I OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW Poniższa tabela przedstawia wyniki badań wody dostarczonej odbiorcom z miejskiej sieci wodociągowej w 2015 r. Dopuszczalne Oznaczany Wyniki Jednostka wartości Parametr badań wskaźników Odczyn (ph) - 7,6 6,5 9,5 Przewodność elektryczna właściwa μs/cm Mangan (Mn) μg/l < 4,0 50 Żelazo (Fe) μg/l < Mętność NTU 0,40 1,0 Barwa MgPt/l < 5,0 15 Zapach TON <1 1 5 Smak TFN <1 1 8 Amonowy jon mg/l 0,06 0,5 Azotany mg/l 15,7 50 Azotyny mg/l 0,03 0,5 Enterokoki kałowe jtk/100 ml 0 0 Bakterie grupy coli jtk/100 ml 0 0 Escherichia coli Jtk/100 ml 0 0 Źródło: Urząd Miasta Nowy Targ Analiza wody przeprowadzona w Laboratorium Badania Wody SUW Szaflary w dniu r. Miejsce poboru próby: ul. Ludźmierska Hydrofornia Data pobrania próby: Lp. Parametr Wartość Dopuszczalne zakresy wartości 1) 1 Twardość ogólna 10,5 o n = 187 mg CaCO 3 /l mg CaCO 3 /l Miejsce poboru próby: ul. Szaflarska Hydrofornia Data pobrania próby: Lp. Parametr Wartość Dopuszczalne zakresy wartości 1) 1 Twardość ogólna 15,8 o n = 282 mg CaCO 3 /l mg CaCO 3 /l Miejsce poboru próby: Kowaniec 73 Strona

75 Data pobrania próby: Lp. Parametr Wartość Dopuszczalne zakresy wartości 1) 1 Twardość ogólna 14,2 o n = 254 mg CaCO 3 /l mg CaCO 3 /l Miejsce poboru próby: ul. Polna Data pobrania próby: Lp. Parametr Wartość Dopuszczalne zakresy wartości 1) 1 Twardość ogólna 12,4 o n = 221 mg CaCO 3 /l mg CaCO 3 /l 1) wg Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. nr 61, poz. 417, zm. Dz.U. 2010r., nr 72, poz.466) Dane: Urząd Miasta Nowy Targ Na terenie miasta Nowy Targ, funkcjonuje 12 przedsiębiorców, świadczących usługi w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych. Wykaz przedsiębiorców świadczących usługi w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych na terenie miasta Nowy Targ Wykaz przedsiębiorców świadczących usługi w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych na terenie miasta Nowy Targ LP NAZWA JEDNOSTKI ADRES TELEFON DATA WYGAŚNIĘCIA POZWOLENIA RODZAJ WYWOŻONYCH ODPADÓW 1 IB Sp. z o.o. ul. Miłośników Podhala 1, Biały Dunajec (18) lipca 2017 rok Nieczystości ciekłe 2 Usługi- Wywóz Ścieków, Jarosław Żółtek Klikuszowa 104 (18) , lipca 2017 rok Nieczystości ciekłe 3 MS Żółtek s.c. os. Niwa 44, Nowy Targ lipca 2017 rok Nieczystości ciekłe 4 Firma Usługowo- Handlowa "Bady" Import- Export, Bernard Stoch Waksmund, ul. Nowotarska 129 (18) lipca 2017 rok Nieczystości ciekłe 74 Strona

76 5 Transport Towarowy, Wywóz Zanieczyszczeń Płynnych Stanisław Fudalewicz ul. Waksmundzka 10a, Nowy Targ (18) , lipca 2017 rok Nieczystości ciekłe 7 Wywóz Odpadów Komunalnych i Garbarskich, Handel Obwoźny, Krzysztof Saguła Lasek 148, Klikuszowa (18) , lipca 2017 rok Nieczystości ciekłe 8 Wywóz Ścieków Wiesław Fic Klikuszowa 60a lipca 2017 rok Nieczystości ciekłe 9 Toi Toi Polska Sp. z o.o. ul. Płochocińska 29, Warszawa (22) lipca 2017 rok Nieczystości ciekłe 10 WC Serwis, Bańska, Kucharski, sp. j. ul. Pod Borem 10, Zabrze (32) lipca 2017 rok Nieczystości ciekłe 11 Marek, Usługi Transportowe, Józef Mądry ul. Kościeliska 66a, Zakopane lipca 2017 rok Nieczystości ciekłe 12 F.H.U. GAZ - Serwis 4x4 Pomoc Drogowa Bartłomiej Stolarz ul. M. Konopnickiej 24, Jordanów 31 październik 2020 rok Nieczystości ciekłe Dane: Urząd Miasta Nowy Targ INFRASTRUKTURA DROGOWA Miasto Nowy Targ jest głównym węzłem komunikacyjnym subregionu. Krzyżują się tu główne szlaki komunikacyjne transportu drogowego droga krajowa nr 47 (odprowadzająca ruch komunikacyjny w kierunku północ-południe), droga krajowa nr 49 (do granicy państwa) oraz drogi wojewódzkie nr 969 i 957 (kierunek wschód-zachód). Ponadto Nowy Targ posiada również połączenie kolejowe ze stolicą województwa oraz lotnisko zarządzane przez Aeroklub. Najważniejszymi potrzebami inwestycyjnymi w zakresie poprawy dostępności komunikacyjnej jest przebudowa drogi krajowej nr 47 w kierunku Krakowa oraz skomunikowanie tej planowanej drogi szybkiego ruchu z lokalnym układem komunikacyjnym. Inwestycja ta należy kompetencyjnie do GDDKiA w Krakowie, jednak ma fundamentalne znaczenie dla rozwoju miasta i nowych terenów inwestycyjnych. Podobną inwestycją jest budowa lotniska dla małego ruchu pasażerskiego na terenie obecnego lotniska aeroklubu. Ponadto miasto planuje szereg inwestycji odciążających centrum miasta z ruchu samochodowego oraz budowę nowych miejsc parkingowych. Ulicami o największym natężeniu ruchu drogowego na terenie miasta są: ciąg ul. Szaflarska ul. Kościuszki, ciąg al. Tysiąclecia, ul. Ludźmierska (Al. Tysiąclecia na odcinku od skrzyżowania z ul. św. Doroty do skrzyżowania z ul. Kolejową jest dwujezdniowa, mimo to warunki ruchu panujące na niej są na poziomie niezadowalającym, występuje duży ruch pojazdów; na pozostałej części warunki ruchu, pomimo mniejszego natężenia ruchu, są również 75 Strona

77 niezadowalające ze względu na przekrój jednopasowy), ul. Krakowska (DK 47), ul. Waksmundzka w dni targowe. Rys. 4. Węzły komunikacyjne w mieście Nowy Targ. Dane: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Miasto Nowy Targ, 2015 r. Analiza ruchu drogowego wskazuje na brak wystarczającej przejezdności ulic w relacjach centrum północ, centrum południe oraz centrum zachód. To powoduje obciążenie ulic w centrum miasta, głownie w Rynku. Sam układ komunikacyjny charakteryzuje się dużym natężeniem ruchu tranzytowego, przebiegającego przez centrum miasta. Niskimi parametrami technicznymi dróg lokalnych oraz trudnościami w modernizacji i budowie nowych dróg z uwagi na ukształtowanie terenu oraz istniejącą zabudowę. Komunikacja kolejowa wymaga przebudowy torowiska ze względu na zły stan techniczny, a także modernizacji dworca kolejowego. Rodzaje dróg w Nowym Targu 76 Strona

78 Dane: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Miasto Nowy Targ, 2015 r. Rys. 5. Średni ruch dobowy na drogach krajowych i wojewódzkich do i z miasta Nowy Targ w roku 2010 Dane: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Miasto Nowy Targ, 2015 r. TRANSPORT PUBLICZNY Tabor autobusowy w 2010 roku został poddany modernizacji, dzięki środkom z Unii Europejskiej w ramach realizacji Zintegrowanego Planu Rozwoju Transportu Publicznego Gminy Miasto Nowy Targ. Średnia wieku pojazdów w inwentarzu zmniejszyła się z 17,4 lat do 6,2 lat, a udział autobusów niskopodłogowych we flocie został zwiększony do 64%. Wymianie poddano 54% pojazdów taboru i wciąż podejmowane są działania mające wyeliminować 5 ostatnich sztuk najstarszych autobusów marki Jelcz. W tabeli zobrazowano zestawienie autobusów spełniających normy emisji spalin EURO. Zestawienie autobusów spełniających dane normy emisji spalin 77 Strona

79 Dane: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Miasto Nowy Targ, 2015 r. Zajezdnia autobusowa w Gminie Miasto Nowy Targ w latach została wyremontowana i poddana termomodernizacji. Wybudowano kotłownię gazową i zainstalowano na jej terenie mobilny zbiornik na olej napędowy o pojemności m 3 do tankowania pojazdów MZK. W fazie oczekiwania na realizację są projekty remontu placu zajezdni oraz budowa myjni. INFRASTRUKTURA KULTURY I SPORTU KULTURA Na terenie Nowego Targu działają następujące ośrodki kultury: Miejski Ośrodek Kultury; Biblioteka Publiczna, Galeria MBWA Jatki, Kino Tatry, Muzeum Podhalańskie PTTK, Młodzieżowy Dom Kultury, Spółdzielczy Dom Kultury, Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Fryderyka Chopina. SPORT Nowy Targ słynie z silnych tradycji sportowych. Najpopularniejszymi sportami uprawianymi w mieście są hokej, piłka nożna, narciarstwo, szybownictwo, sporty motorowe, kajakarstwo górskie, jeździectwo, turystyka rowerowa i narciarstwo biegowe. Nowy Targ to także baza sportowo - rekreacyjna. Znajduje się tu: Miejska Hala Lodowa, Lotnisko sportowe, dwa wyciągi narciarskie, Stadion Miejski im. Józefa Piłsudskiego, Boisko Sportowo-Rekreacyjne w Parku Miejskim, wielofunkcyjna hala "Gorce" z kortami tenisowymi, siłownie i kluby odnowy biologicznej, skate park, 78 Strona

80 strzelnica LOK. Infrastruktura turystyczna, rekreacyjna i sportowa, nadążająca za rosnącym poziomem wymagań klientów, stanowi jeden z podstawowych elementów warunkujących rozwój turystyki na danym terenie. Niewystarczająca infrastruktura turystyczna lub infrastruktura na nieodpowiednim poziomie jest częstym powodem niepełnego wykorzystania potencjału turystycznego danego obszaru i istotnego ograniczenia pobytów odwiedzających miasto turystów. OCHRONA ZABYTKÓW OBIEKTY WPISANE DO EWIDENCJI ZABYTKÓW Nowy Targ jest miastem bogatym w walory kulturowe, na które składają się tradycje ludowe mieszkańców, tradycje rzemieślnicze oraz zabytkowe obiekty. Mieszkańcy pielęgnują folklor góralski. W mieście działają góralskie zespoły i chóry. Na terenie miasta Nowy Targ znajdują się cztery obiekty wpisane do rejestru zabytków: 1. Zespół Kościoła Parafialnego p.w. Św. Katarzyny Aleksandryjskiej, ul. Kościelna (A- 40) - murowany, z gotyckim prezbiterium, wystrój barokowy, portal wejściowy z XVIII w. (kościół, dzwonnica, ogrodzenie, plebania, stodoła, stajnia), 2. Zespół Kościoła Cmentarnego p. w. Św. Anny, z XV w. (A-39) - drewniany z gotycką rzeźbą św. Jana Ewangelisty ul. Zacisze (kościół, ogrodzenie), 3. Cela d. więzienia i sąsiednia cela ekspozycyjna, obok domu na ul Harcerskiej nr 10 (A-125); 4. Liceum im. S. Goszczyńskiego, na Placu Krasińskiego nr 1 (A-851) ANALIZA SWOT SWOT to jedna z najpopularniejszych technik analitycznych, służąca do porządkowania informacji. Bywa stosowana we wszystkich obszarach planowania strategicznego, jako uniwersalne narzędzie pierwszego etapu analizy strategicznej. Technika analityczna SWOT polega na posegregowaniu posiadanych informacji o danej sprawie na cztery grupy (cztery kategorie czynników strategicznych). STRENGTHS (mocne strony gminy, które należycie wykorzystane będą sprzyjać jej rozwojowi, a w chwili obecnej pozytywnie wyróżniające gminę w otoczeniu; są przewagą w stosunku do konkurencji ). WEAKNESSES (słabe strony gminy, których nie wyeliminowanie bądź nie zniwelowanie siły ich oddziaływania będzie hamować rozwój gminy; mogą nimi być: brak wystarczających kwalifikacji, podziału zadań, brak organizacji pracy lub brak innych zasobów). OPPORTUNITIES (szanse uwarunkowania, które przy umiejętnym wykorzystaniu mogą wpływać pozytywnie na rozwój gminy). THREATS (zagrożenia czynniki obecnie nie paraliżujące funkcjonowania gminy, ale mogące być zagrożeniem w przyszłości dla sprawności gminy). STRENGHTS SILNE STRONY Atuty Zasoby gminy WEAKNESSES SŁABE STRONY Wady/Słabości Zasoby gminy OPPORTUNITIES SZANSE Okazje/Możliwości Otoczenie gminy THREATS ZAGROŻENIA Trudności Otoczenie gminy 79 Strona

81 Pierwszym elementem analizy SWOT jest ocena zasobów gminy, która pozwala na identyfikację jego mocnych i słabych stron. Ważnym aspektem tego typu analizy jest określenie zasobów charakterystycznych dla gminy. Poznanie szans i zagrożeń płynących z otoczenia stanowi drugi etap analizy SWOT. Późniejsza ich konfrontacja z wynikami zasobów danego obszaru prowadzi do określenia kierunków rozwoju. Analizę SWOT najlepiej przeprowadzić strukturalnie, analizując poszczególne czynniki mające kluczowe znaczenie dla rozwoju gminy IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW W SFERZE PRZESTRZENNEJ MOCNE STRONY SŁABE STRONY 1. Położenie geograficzne: sąsiedztwo popularnych atrakcji turystycznych i przyrodniczych, m.in. Gorce, Pieniny, Jez. Czorsztyńskie, Tatry, parki narodowe, Dunajec, Ludźmierz; 2. Położenie komunikacyjne: Przy jednym z najważniejszych szlaków drogowych w Polsce (popularna,,zakopianka ), łączącym Tatry i Podhale z Krakowem oraz resztą kraju, Połączenie drogowe ze Słowacją, Centrum komunikacyjne subregionu; 3. Istniejące lotnisko sportowe. 4. Funkcja siedziby powiatu oraz,,stolicy Podhala istotna rola ośrodka administracyjnego; 5. Potencjalne tereny do zabudowy; 6. Funkcjonująca baza sportowo-rekreacyjna; 7. Dostępne tereny rekreacyjne; 8. Wysoki poziom rozwoju niektórych dyscyplin sportowych tradycje, wpływ na wizerunek miasta; 9. Silny regionalizm działalność organizacji krzewiących regionalizm. 10. Zabytki sakralne na terenie miasta, w tym obiekty na Szlaku Architektury Drewnianej. 11. Rozwinięta infrastruktura mieszkaniowa na terenie miasta. 12. Pozyskane zewnętrzne środki finansowe przez samorząd lokalny. 13. Ogromne doświadczenie szkoleniowe w hokeju na lodzie zaplecze olimpijskie. 14. Realizowane dotychczas działania władz 1. Trudność w pozyskiwaniu gruntów pod inwestycje duże rozdrobienie nieruchomości, nieuregulowane kwestie własnościowe gruntów, itp.; 2. Brak organizacji przestrzennej na terenie jarmarku; 3. Niewydolność układu drogowego miasta i zbyt mała ilość miejsc parkingowych; 4. Brak nowoczesnej hali sportowej. 5. Duże rozproszenie zabudowy wysokie koszty inwestycji infrastrukturalnych. 6. Zbyt wąskie ulice północnej części miasta. 7. Duży udział budynków o wysokim zapotrzebowaniu energetycznym. 8. Wysoka liczba gospodarstw domowych wykorzystujących węgiel na cele ogrzewania. 9. Niezadawalający stan sieci gazowej najwięcej nieczynnych przyłączy gazowych na jednego mieszkańca w porównaniu ze średnią dla województwa małopolskiego. 10. Ukształtowanie terenu i położenie gminy, problem przewietrzania. 80 Strona

82 miasta w zakresie redukcji zanieczyszczeń powietrza (dotacje na wymiany nieekologicznych źródeł ciepła, realizacja programu Ograniczenia Niskiej Emisji). SZANSA 1. Budowa drogi ekspresowej z Krakowa do Nowego Targu wraz z obwodnicą. 2. Możliwość pozyskania funduszy strukturalnych Unii Europejskiej na rozwój lokalny. 3. Budowa lotniska komunikacyjnego w Nowym Targu. 4. Transgraniczne położenie miasta. 5. Rozwój terenów rekreacyjnych i inwestowanie w rekreację oraz aktywny wypoczynek. 6. Nowy Targ miastem papieskim. 7. Zmiana miejsca odbywania się Jarmarków Nowotarskich. 8. Rozbudowa Małopolskiego Systemu Informacji turystycznej. 9. Nowa perspektywa unijna jako wsparcie dla inwestycji w OZE, modernizacja sieci ciepłowniczej, fundusze zewnętrzne i rządowe na działania na rzecz efektywności energetycznej i redukcji emisji. 10. Wyprowadzenie ruchu tranzytowego z centrum miasta i ochrony tzw. centrum po oddaniu drogi,,obwodowej, zmniejszenie emisji hałasu i spalin. 11. Możliwości techniczne w zakresie podłączenia większej liczby mieszkańców do sieci gazowej. 12. Działania samorządu województwa w zakresie ochrony powietrza. ZAGROŻENIA 1. Ograniczenie rozwoju miasta spowodowane przepisami związanymi z funkcjonowaniem Gorczańskiego Parku Narodowego i obszarów Natura Niedostateczny system monitoringu miejskiego. 3. Brak regulacji sprzyjających rozwojowi infrastruktury w terenach górskich. 4. Coraz większy zakres nakładanych zadań bez przekazywanych środków finansowych. 5. Brak systemowych, skutecznych rozwiązań w stosunku do trucicieli środowiska naturalnego. 6. Ograniczona dostępność i zasoby środków UE i środków własnych IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW W SFERZE GOSPODARCZEJ MOCNE STRONY 1. Rozwinięty zbiorowy przewóz osób w obrębie miasta i okolicy: Organizowany przez samorząd lokalny; SŁABE STRONY 1. Niska aktywność przedsiębiorców w zakresie integrowania środowiska gospodarczego brak wyraźnego lidera. 2. Brak firm z branży wysokich technologii. 81 Strona

83 Transport prywatny. 2. Wielospecjalistyczna baza lecznicza dla subregionu. 3. Siedziba Sądu Rejonowego i Urzędu Skarbowego. 4. Siedziba Euroregionu Tatry. 5. Silne tradycje handlowe, ściśle uwidocznione w nazwie miasta, w tym tradycyjne jarmarki nowotarskie. 6. Przedsiębiorczość mieszkańców: Rozwinięte rzemiosło duża liczba wytwórców, wielowiekowa tradycja, fachowość. Rozwinięta sieć punktów gastronomicznych (relatywnie tańszych w porównaniu do innych miejsc w subregionie). Rozwinięta sieć punktów handlowych i usługowych. 7. Atrakcyjne ceny gruntów w relacji do innych dużych miast w Małopolsce i subregionie. 8. Duża ilość instytucji,,otoczenia biznesu : banki, towarzystwa kredytowe, ubezpieczeniowe, leasingowe. 9. Nowotarskie Lody Tradycyjne produkt wpisany na ministerialną listę produktów tradycyjnych. 10. Działalność organizacji pozarządowych. 11. Rozwinięta baza działalności kulturalnej. 12. Brak dużych, uciążliwych dla środowiska przedsiębiorstw. 13. Centrum edukacyjne subregionu Podhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Wydział Zamiejscowy Uniwersytetu Ekonomicznego. SZANSA 1. Wzrost zainteresowania żywnością tradycyjną, regionalną, ekologiczną. 2. Rozbudowa Podhalańskiej Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej. 3. Rozwój sportowej bazy szkoleniowej oraz marketingu sportowego ze szczególnym wykorzystaniem hokeja na lodzie. 4. Wzrastające zainteresowanie turystyką 3. Brak reprezentacji polityczno-społecznej na wyższych szczeblach władzy publicznej (centralnej i regionalnej). 4. Niewystarczająca baza lokalowo sportowa szkół. 5. Brak wyraźnej wizytówki miasta, charakterystycznej dla identyfikacji zewnętrznej. 6. Brak skoordynowanej promocji subregionu podhalańskiego (gmin i powiatu), brak jednolitego wizerunku, brak spójnej oferty turystycznej, itp. 7. Brak miejsc hotelowych o średnim i wyższym standardzie. 8. Brak skoordynowanej informacji turystycznej. ZAGROŻENIA 1. Niestabilność przepisów prawnoadministracyjnych. 2. Brak systemowych, skutecznych rozwiązań w stosunku do trucicieli środowiska naturalnego. 3. Nadmierny fiskalizm państwa, prowadzący do obniżenia opłacalności działalności gospodarczej -,,szara strefa. 82 Strona

84 kwalifikowaną, w tym agroturystyką, turystyką regionalną, krajową, pielgrzymkową, itp. 5. Realizacja projektu Utworzenie Strefy Aktywności Gospodarczej w Nowym Targu ma na celu stworzenie korzystnych warunków dla lokowania, prowadzenia i rozwoju działalności gospodarczej oraz poszerzenia lokalnego rynku pracy IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW W SFERZE SPOŁECZNEJ. MOCNE STRONY 1. Imprezy promocyjne i krzewiące kulturę lokalną, m.in.: Jarmark Podhalański, Bieg Podhalański im. Jana Pawła II, Międzynarodowy Spływ Kajakowy na Dunajcu, Międzynarodowy Rajd Tatrzański w Trialu i inne. 2. korzystny klimat dla przedsiębiorczości czego wynikiem jest coraz szybszy przyrost podmiotów w sektorze prywatnym i nadwyżka nowo rejestrowanych firm nad wyrejestrowywanymi; 3. zaradność i operatywność mieszkańców; 4. dobra współpraca z organizacjami pozarządowymi działającymi w sferze ekonomii społecznej; 5. przedsiębiorczość mieszkańców w podejmowaniu działalności gospodarczej na własny rachunek; 6. funkcjonowanie jarmarku jako miejsca dającego zatrudnienie; 7. realizacja przez OPS programów aktywizacji zawodowej w ramach grantów unijnych; 8. funkcjonowanie magazynu odzieży używanej oraz stołówki prowadzonej przez PKPS dla osób bezdomnych, najuboższych i niezaradnych życiowo; 9. działalność PKPS i koła ZWR Rodzina Trzy Plus w zakresie pozyskiwania środków spożywczych z żywnościowych programów ministerialnych i dystrybucji ich osobom SŁABE STRONY 1. Przypadki małej świadomości mieszkańców co do potencjałów Nowego Targu, blokujące rozwój turystyczny i gospodarczy. 2. Niska aktywność społeczna mieszkańców słabe zainteresowanie sprawami miasta. 3. Niska świadomość mieszkańców dotycząca ekologii i ochrony środowiska skutkująca zanieczyszczeniem wód, powietrza niska emisja. 4. Nasilenie zjawisk patologicznych w placówkach oświatowych. 5. Zbyt niskie dochody własne 6. Niewielka ilość dużych przedsiębiorstw; 7. Niewystarczająca liczba ofert pracy; 8. Niskie kwalifikacje osób bezrobotnych; 9. Stosunkowo wysoki odsetek osób długotrwale bezrobotnych; 10. brak w powiecie nowotarskim Domu Pomocy Społecznej dla osób uzależnionych od alkoholu; 83 Strona

85 potrzebującym. 10. Funkcjonowanie dwóch Środowiskowych Domów Samopomocy 11. działalność animatorów sportowych na kompleksach Orlik ; 12. organizowanie dla mieszkańców Nowego Targu imprez promujących zdrowy styl życia (koncerty, festyny, zajęcia pozalekcyjne); 13. Przeprowadzenie wspólnie z Komendą Powiatową Policji w Nowym Targu akcji informacyjno edukacyjnej w zakresie przeciwdziałania nadużywaniu alkoholu przez osoby korzystające ze stoków narciarskich; SZANSA 1. Byli mieszkańcy miasta powracający do Nowego Targu z emigracji zarobkowej. 2. pojawienie się nowych inwestorów; 3. rozwój strefy aktywności gospodarczej; 4. wzrost liczby turystów odwiedzających miasto w wyniku powstawania nowych produktów turystycznych (trasy piesze, ścieżki rowerowe, narciarskie, edukacyjne, konne, wyciąg narciarski itp.); 5. realizacja projektu pn. Historycznokulturowo-przyrodniczy szlak dookoła Tatr ; 6. udział klientów OPS w programach unijnych mających na celu reintegrację zawodową; 7. powstanie nowych żłobków i zapewnienie systemu innych form opieki nad dziećmi do lat 3; 8. wspieranie działalności dla osób starszych kluby seniora przy jadłodajni PKPS 9. powstanie w powiecie nowotarskim Domu Pomocy Społecznej dla osób uzależnionych od alkoholu; ZAGROŻENIA 1. Narastający wandalizm brak poszanowania dla własności publicznej i prywatnej. 2. Obniżenie komfortu życia mieszkańców niektórych części miasta ze względu na budowę lotniska. 3. kryzys ekonomiczno - gospodarczy. Utwierdzanie się spadkowego trendu koniunktury gospodarczej w kraju i na świecie; 4. duża konkurencja ze strony okolicznych miejscowości położonych bliżej szlaków i atrakcji turystycznych; 5. starzenie się społeczeństwa; 6. postępujący proces ubożenia mieszkańców i zmniejszanie się poziomu aktywności zawodowej; 7. uzależnienie się od pomocy społecznej; 8. wzrost ilości osób niepełnosprawnych; 9. wzrastająca liczba pacjentów uzależnionych od alkoholi i narkotyków. 84 Strona

86 7. DELIMITACJA OBSZARU KRYZYSOWEGO I OBSZARU REWITALIZACJI 7.1. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU KRYZYSOWEGO I OBSZARU REWITALIZACJI Zgodnie z ustawą z dnia 9 października 2015 roku o rewitalizacji, rewitalizacja może być prowadzona wyłącznie na obszarze zdegradowanym, znajdującym się w kryzysie z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych, w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym oraz występowania na nim ponadto co najmniej jednego z następujących zjawisk: gospodarczych, środowiskowych, przestrzenno-funkcjonalnych, technicznych. Obszar zdegradowany i rewitalizacji dla miasta Nowy Targ został wyznaczony w oparciu o przeprowadzoną diagnozę miasta, konsultacje z mieszkańcami miasta Nowy Targ, liderami lokalnymi oraz władzami miasta. Analizując uwarunkowania związane z wyznaczeniem obszarów zdegradowanych w mieście Nowy Targ wzięto pod uwagę czynniki wpływające na jego specyfikę. Dokonana diagnoza oparta została na danych z podziałem na jednostki, które pokazują zróżnicowanie zjawisk, procesów i problemów. Definicja obszaru zdegradowanego została zawarta w Wytycznych Ministra Infrastruktury i Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata (z dnia r.). Zgodnie z tym dokumentem obszar zdegradowany to obszar, na którym zidentyfikowano stan kryzysowy. Dotyczy to najczęściej terenów miejskich, ale także wiejskich. Obszar zdegradowany może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic pod warunkiem stwierdzenia sytuacji kryzysowej na każdym z podobszarów. 6 W kontekście powyższej definicji bardzo istotne jest zdefiniowanie stanu kryzysowego. Stan kryzysowy to stan spowodowany koncentracją negatywnych zjawisk społecznych (w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym), współwystępujących z negatywnymi zjawiskami w co najmniej jednej z następujących sfer: a) gospodarczej (w szczególności w zakresie niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw), b) środowiskowej (w szczególności w zakresie przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia, ludzi bądź stanu środowiska), c) przestrzenno-funkcjonalnej (w szczególności w zakresie niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, deficytu lub niskiej jakości terenów publicznych), d) technicznej (w szczególności w zakresie degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym oraz braku funkcjonowania rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska). Skalę negatywnych zjawisk odzwierciedlają mierniki rozwoju opisujące powyższe sfery, które wskazują na niski poziom rozwoju lub dokumentują silną dynamikę spadku poziomu rozwoju, w odniesieniu do wartości dla całej gminy miejskiej. W badanych obszarach (społecznym, technicznym i przestrzenno-funkcjonalnym) występuje koncentracja negatywnych zjawisk takich jak: degradacja techniczna budynków i budowli (w ramach analizy technicznej); zniszczenie lub nieodpowiednie wykorzystanie przestrzeni publicznej (w ramach analizy przestrzenno-funkcjonalnej); wysoki poziom bezrobocia wykazujący niekorzystne tendencje wzrostowe, w tym długotrwałe bezrobocie; wyludnienie obszaru; niekorzystna struktura demograficzna tj. niski udział osób w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym; występowanie problemów społecznych, w tym alkoholizmu, bezdomności, bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, długotrwałej choroby, niepełnosprawności, potrzeby ochrony macierzyństwa, przemocy w rodzinie, ubóstwa, wielodzietności; nasilenie zjawisk zagrażających bezpieczeństwu; bariery w rozwoju gospodarczym miasta (jest to problem zdefiniowany dla całego miasta, niemniej jednak jego oddziaływanie na tereny rewitalizacji jest bardzo duże z uwagi na wysoki poziom bezrobocia); występowanie obiektów wymagających generalnego remontu; występowanie obiektów wymagających termomodernizacji; występowanie obiektów całkowicie wyeksploatowanych; występowanie zabudowy wymagającej uporządkowania lub uzupełnienia; przestrzeń publiczna, tereny zieleni, rekreacji i wypoczynku wymagające budowy, uzupełnienia lub odnowy; niski poziom jakości dróg. Obszar zdegradowany obejmuje obszar zakreślony granicami administracyjnymi miasta Nowy Targ z wyłączeniem obszarów leśnych. 6 Do analogicznych wniosków prowadzą zapisy ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji 101 Strona

87 OBSZAR REWITALIZACJI Zgodnie z ustawą o rewitalizacji z dnia 9 października 2015r. obszar rewitalizacji nie może być większy niż 20% powierzchni miasta oraz zamieszkały przez więcej niż 30% liczby mieszkańców miasta. W oparciu o przeprowadzoną diagnozę został wyznaczony obszar rewitalizacji obejmujący 7 podobszarów nieposiadających ze sobą wspólnych granic. Podobszar I - pow. 12,9685 ha Podobszar II pow. 5,2425 ha Podobszar III pow. 14,2122 ha Podobszar IV- pow. 10,8992 ha Podobszar V pow. 20,2436 ha Podobszar VI pow. 29,4966 ha Podobszar VII pow. 12,1084 ha W procesie wyznaczania granic poszczególnych podobszarów rewitalizacji uwzględniono funkcję terenu, strukturę tkanki miejskiej, historyczne uwarunkowania oraz utrwalony w świadomości mieszkańców podział miasta. Na każdym z wyżej wymienionych podobszarów występuje koncentracja negatywnych zjawisk społecznych oraz gospodarczych i technicznych, co wykazano w przeprowadzonej diagnozie. Podobszary te cechują się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk oraz mają istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego. Postępująca degradacja i marginalizacja tych obszarów hamuje zrównoważony rozwój miasta, co w konsekwencji prowadzi do obniżenia jakości przestrzeni oraz pogorszenia komfortu życia mieszkańców. Z opracowanej diagnozy oraz wcześniejszych konsultacji społecznych i różnych spotkań z mieszkańcami Nowego Targu wynika, iż wśród zadań rewitalizacyjnych winny się znaleźć projekty dotyczące rewitalizacji Miejskiego Ośrodka Kultury, dworca PKP wraz z otoczeniem, Miejskiej Hali Lodowej, a także rekultywacja starej oczyszczalni ścieków. Do wykorzystania jest także budynek przy ulicy Kościuszki 8, w którym mogłyby być utworzone miejsca tymczasowego schronienia w formie ogrzewalni dla bezdomnych. Miasto ma również duże potrzeby w zakresie pozyskania mieszkań socjalnych i komunalnych, a starzenie się społeczeństwa tworzy zapotrzebowanie na utworzenie Ośrodka Wsparcia Dziennego dla osób starszych, samotnych o ograniczonej sprawności psychofizycznej, wymagających wsparcia, bądź pomocy ze względu na wiek, trudną sytuację materialną, mieszkaniową lub rodzinną. Rewitalizacji wymaga także droga łącząca ulicę Krzywą z ulicą Kilińskiego pomiędzy Miejskim Ośrodkiem Kultury, a Galerią Buy&Fly, a także szereg ulic w centrum miasta: ul. Długa, ul. Orkana, ul. Świętej Doroty, ul. Ogrodowa, ul. Nadwodnia, ul. Mickiewicza, ul. Kolejowa, ul. Kasprowicza, ul. Józefczaka, czy pl. Evry. Interwencji kryzysowej wymagają także drogi na terenie byłego Nowotarskiego Zakładu Przemysłu Skórzanego, ul. Ceramiczna i ul. Składowa, a także tereny centralnej ciepłowni na Równi Szaflarskiej. 102 Strona

88 podobszar 1 Przewidywane obszary do rewitalizacji w ramach opracowywanego Gminnego Programu Rewitalizacji, to: Utworzenie Ośrodka Wsparcia Dziennego dla osób starszych, samotnych o ograniczonej sprawności psychofizycznej, wymagających wsparcia bądź pomocy ze względu na wiek, trudną sytuację materialną, mieszkaniową lub rodzinną; Modernizacja stacji narciarskiej; Przedszkole nr 2; podobszar 2 podobszar 3 Drogi na tereny byłego NZPS-u wraz z parkingiem; Tereny centralnej ciepłowni Równia Szaflarska; podobszar 4 Rewitalizacja miejskiego placu targowego połączona z jego przeniesieniem na teren nowej targowicy przy ulicy targowej w nowym targu Zad. 1. Budowa przestrzeni handlowej o pow. ok. 3 ha, na której usytuowane będą zadaszone stanowiska targowe w postaci wiat wraz z infrastrukturą towarzyszącą. Zad. 2. Budowa Targu Zwierzęcego. Zad. 3. Budowa zadaszonej hali handlowej w bezpośrednim sąsiedztwie budynków handlowych: A, B i C; Inkubator przedsiębiorczości dla zawodów ginących, rzemieślników i kultury podhala połączony z organizacją i prowadzeniem ośrodka badawczorozwojowego (b+r) w zakresie wypracowywania i wdrażania innowacyjnych metod technologii i rozwiązań, związanych z kultywowaniem, podtrzymywaniem i rozwojem ginących zawodów, związanych z rzemiosłem i kulturą Podhala; Rekultywacja starej oczyszczalni ścieków połączona z nadaniem jej nowych funkcji kulturowych, społecznych i gospodarczych Zadanie 1: Rekultywacja starej oczyszczalni ścieków; Zadanie 2: Nadanie nowych funkcji przestrzeni publicznej po starej oczyszczalni ścieków Zadanie 2 A: Budowa ścieżki dydaktyczno-edukacyjnej o funkcjach kulturowych, związanych z rzemiosłem i tradycją góralską Podhala. Zadanie 2 B: Budowa hali targowej z zapleczem logistycznym; Szkoła rolnicza; Tereny starej oczyszczalni; podobszar 5 Rewitalizacja terenu Starego Szpitala w Nowym Targu; Miejski Ośrodek Kultury; Utworzenie miejsca tymczasowego schronienia w formie ogrzewalni na bazie budynku przy ul. Kościuszki 8; Droga łącząca ul. Krzywą z ul. Kilińskiego, pomiędzy MOK a galerią Buy&Fly; Miejska Hala Lodowa; Zniszczone fragmenty ulic w centrum miasta: ul. Długa, ul. Kościuszki, ul. Św. Doroty, ul. Ogrodowa, ul. Nadwodnia, ul. Mickiewicza, ul. Kolejowa, ul. Jana Kazimierza, drogi w Rynku; Budowa sali gimnastycznej przy Gimnazjum nr 1; Przebudowa i nadbudowa części parterowej budynku Powiatowego Centrum Kultury w Nowym Targu; Przebudowa istniejącej klatki schodowej wraz z wymianą pokrycia dachowego nad całością budynku Zespołu Szkół nr 1 im. Wł. Orkana w Nowym Targu; Remont i wymiana pokrycia dachowego wraz z remontem elewacji budynku Zespołu Szkół Ogólnokształcących im. S. Goszczyńskiego w Nowym Targu; Przebudowa, remont i zmiana sposobu użytkowania kamienicy przy ul. Długiej 67 w Nowym Targu; Remont parkingów - ul. Nadwodnia i ul. Kościuszki; ZGM; Teren parkingu KP6 z mpzp NT22; Chodnik łączący os. Topolowe z Al. Tysiąclecia w miejscu rozbiórki przewiązki; Ul. Parkowa od ul. Krótkiej do Zakopianki; Ul. Krzywa od pl. Słowackiego do ul. Długiej; Teren U10 (obecny plac targowy); Remont budynku gospodarczego TBG wraz z utwardzeniem terenu; Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynku wielorodzinnego przy ul. Królowej Jadwigi 5 wraz z otoczeniem. 103 Strona

89 podobszar 6 Spółdzielczy Dom Kultury remont oraz rozbudowa obiektu w zakresie windy dla osób niepełnosprawnych; Modernizacja budynków Al. Kopernika nr 7 i 12; ul. Podtatrzańska nr 74; ul. Powstańców Śląskich nr 9A; ul. Szaflarska nr 93c, 93d i 97; Rewitalizacja placów zabaw, boisk oraz tworzenie monitorowanych stref bezpieczeństwa; Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnych wraz z otoczeniem, budynki: ul. A. Suskiego nr 6, 13, Al. M. Kopernika nr 3, ul. Powstańców Śląskich nr 6, 9, 11 i 13, Al. Tysiąclecia nr 44A i 44b, Ul. Szaflarska nr 72; Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnych wraz z otoczeniem, budynki: ul. Szaflarska nr 124, 124a, 126, 126a, 126b; Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnych wraz z otoczeniem budynki: ul. Wojska Polskiego nr 1, 8, 10, 12, 16, 18, 20, 22 i 24; Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnych wraz z otoczeniem budynku: Al. Tysiąclecia nr 36, 38, 40; Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnych wraz z otoczeniem, budynki: ul. Sikorskiego nr 1, 3, 5, 7, 11, 13, 15, 17; Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnych wraz z otoczeniem, budynki: ul. Podtatrzańska nr 64, 66, 68, 70, 72, 76, 78, 80, 82, 84 i 86, ul. Sikorskiego nr 19; Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnych wraz z otoczeniem, budynki: ul. Podhalańska nr 12, 14, 16, 18, 20, 22, 24, 26 i 28; Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnych wraz z otoczeniem, budynki: al. Tysiąclecia nr 30, 32 i 34; Apteka ul. Wojska Polskiego; Hala Gorce; Biblioteka miejska; Przebudowa chodnika przez teren zielony al. Kopernika 8; Modernizacja drogi - przejazdu pomiędzy budynkami i chodnika obok boksów i kiosku; Modernizacja chodnika przed budynkiem od strony parkingu ul. Suskiego 4; Modernizacja chodnika wzdłuż budynków obie strony Al. Tysiąclecia; Modernizacja miejsc postojowych i drogi dojazdowej ul. Szaflarska 140; Naprawa chodnika obok placu zabaw ul. Szaflarska 142; Naprawa chodnika ul. Wojska Polskiego; Remont drogi i placu postojowego oraz wykonanie chodnika za budynkiem ul. Powstańców Śląskich 7; ul. Spokojna; Rozbudowa i przebudowa budynku Ośrodka Rehabilitacyjno Edukacyjno Wychowawczego oraz Środowiskowego Domu Samopomocy,,Chatka wraz z urządzeniami budowlanymi i infrastrukturą techniczną oraz małą architekturą; ul. Józefczaka; pl. Evry; Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynku wielorodzinnego przy ul. gen. W. Sikorskiego 23 wraz z otoczeniem; Modernizacja ulicy miejskiej rozdzielającej osiedle wielomieszkaniowe przy ul. Sikorskiego od osiedla wielomieszkaniowego przy ul. Podtatrzańskiej. podobszar 7 Dworzec PKP wraz z otoczeniem; Ul. Kasprowicza; Ul. Ceramiczna i ul. Składowa; Rewitalizacja przestrzeni handlowo-usługowej przy ul. Ludźmierskiej 26A, z przeznaczeniem na Park Kupiectwa, Edukacji i Rozrywki; Strzelnica LOK; Os. Bór; Mieszkania socjalne przy ul. Ludźmierskiej; Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnych wraz z otoczeniem, budynki: os. Bór nr 1, 5, 6 i 8. Do wyliczenia obszaru rewitalizacji niezbędne jest pozycjonowanie wszystkich zadań inwestycyjnych i społecznych, a także zakreślenie pełnego obszaru na którym te zadania będą realizowane. Wówczas będzie można precyzyjnie wyliczyć obszar rewitalizacji pamiętając, że nie może wynosić więcej niż 20% powierzchni miasta Nowy Targ i 30% jego mieszkańców. 104 Strona

90 Zgodnie z Ustawą o rewitalizacji z dnia 9 października 2015 r., został wyznaczony obszar zdegradowany obejmujący teren miasta Nowy Targ z wyłączeniem obszarów leśnych i rolnych. 100% 20% 30% Powierzchnia miasta ha 1 008,4 ha Ludność miasta ,7 Powierzchnia obszaru rewitalizacji wynosi 105,171 ha, co stanowi 2,09 % powierzchni miasta Nowy Targ. Na obszarze rewitalizacji zamieszkuje mieszkańców, co stanowi 29,3% ogółu mieszkańców miasta Nowy Targ. POTENCJAŁ OBSZARU REWITALIZACJI Obszar rewitalizacji to teren ścisłego centrum miasta, charakteryzujący się niekorzystnymi wskaźnikami społecznymi i częściowo wymagający działań inwestycyjnych zabudową i przestrzenią publiczną i komercyjną. Potencjałem tego miejsca jest wiele czynników, które opisano poniżej. 1) Nowy Targ jest stolicą Podhala z ambicją na pełnienie funkcji ośrodków górskich, kreujący rozwój regionów górskich Karpat i Alp. 2) Rewitalizowany Dom Kultury jako wiodący ośrodek przemysłów kreatywnych Podhala z intencją kreowania standardów rozwojowych dla gmin górskich w obszarze przemysłu kultury i przemysłu czasu wolnego. 3) Dobry dostęp komunikacyjny. 4) Szeroki dostęp i wysoki poziom podstawowych usług publicznych. 5) Przestrzeń prorozwojowa integrująca i inspirująca przedsiębiorczość i rozwój dla przedsiębiorców, kupców i rzemieślników. 6) Koncentracja i infrastruktura oświaty edukacyjnej i koncentracja uczniów. Zatem potencjał obszaru rewitalizacji, to przede wszystkim ponadlokalne funkcje Nowego Targu jako stolicy Podhala, dobra lokalizacja obszaru rewitalizacji w centrum miasta, zabytkowa zabudowa, dobry dostęp komunikacyjny, dobry dostęp podstawowych usług dla ludności, a także koncentracja infrastruktury edukacyjnej i koncentracja uczniów. Bardzo istotnymi czynnikami, które wzmacniają potencjał rewitalizacji, będzie wypracowanie w ramach partycypacji społecznej zaangażowania pozostałych beneficjentów rewitalizacji poza władzami miasta Nowy Targ czyli przedsiębiorców, organizacji społecznych, parafii, spółdzielni mieszkaniowych oraz wspólnot mieszkaniowych. Wartością dodatnią budującą prorozwojowy potencjał obszaru rewitalizacji będzie także aktywność mieszkańców Nowego Targu, a szczególnie ludzi aktywnych, przedsiębiorczych i zaangażowanych w sprawy rozwoju swojej ulicy, osiedla i szerzej całego miasta Nowy Targ. MAPA ZASADNICZA W SKALI 1:5000 Z WYZNACZONYM OBSZAREM KRYZYSOWYM I OBSZAREM REWITALIZACJI Zał. nr 3 Podobszar I, Zał. nr 4 Podobszar II, Zał. nr 5 Podobszar III, Zał. nr 6 Podobszar IV, Zał. nr 7 Podobszar V. Zał. nr 8 Podobszar VI. Zał. nr 9 Podobszar VII. 105 Strona

91 106 Strona

92 Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera przestrzenno-funkcjonalna 6.3. Analiza SWOT Identyfikacja problemów w sferze społecznej Identyfikacja problemów w sferze gospodarczej Identyfikacja problemów w sferze środowiskowej Identyfikacja problemów w sferze technicznej Identyfikacja problemów w sferze przestrzenno-funkcjonalnej 7. DELIMITACJA OBSZARU KRYZYSOWEGO I OBSZARU REWITALIZACJI 7.1. Charakterystyka obszaru kryzysowego i obszaru rewitalizacji 7.2. Mapa zasadnicza w skali 1:5000 z wyznaczonym obszarem kryzysowym i obszarem rewitalizacji 8. ZAŁOŻENIA GMINNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI MIASTA NOWY TARG 8.1. Wizja rewitalizacji 8.2. Misja rewitalizacji 8.3. Cele rewitalizacji 9. RAMY FINANSOWE LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI MIASTA NOWY TARG 9.1. Zadania inwestycyjne 9.2. Zadania społeczne 9.3. Powiązanie zadań inwestycyjnych i społecznych z Wieloletnią Prognozą Finansową Miasta Nowy Targ na lata PARTYCYPACJA SPOŁECZNA: MECHANIZMY WŁĄCZANIA MIESZKAŃCÓW, PRZEDSIĘBIORCÓW I INNYCH PODMIOTÓW I GRUP AKTYWNYCHNA TERENIE GMINY W PROCES REWITALIZACJI 11. SYSTEM WDRAŻANIA GPR 12. ZARZĄDZANIE, MONITORING, EWALUACJA GPR SPECJALNA STREFA REWITALIZACJI OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO GMINNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI ZMIANY W STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO NIEZBĘDNE ZMIANY W MIEJSCOWYCH PLANACH ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 13. BIBLIOGRAFIA Załącznik: Schemat nr 1 Zarządzanie, monitoring i ewaluacja Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Nowy Targ

93 7. DELIMITACJA OBSZARU KRYZYSOWEGO I OBSZARU REWITALIZACJI 7.1. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU KRYZYSOWEGO I OBSZARU REWITALIZACJI Zgodnie z ustawą z dnia 9 października 2015 roku o rewitalizacji, rewitalizacja może być prowadzona wyłącznie na obszarze zdegradowanym, znajdującym się w kryzysie z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych, w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym oraz występowania na nim ponadto co najmniej jednego z następujących zjawisk: gospodarczych, środowiskowych, przestrzenno-funkcjonalnych, technicznych. Obszar zdegradowany i rewitalizacji dla miasta Nowy Targ został wyznaczony w oparciu o przeprowadzoną diagnozę miasta, konsultacje z mieszkańcami miasta Nowy Targ, liderami lokalnymi oraz władzami miasta. Analizując uwarunkowania związane z wyznaczeniem obszarów zdegradowanych w mieście Nowy Targ wzięto pod uwagę czynniki wpływające na jego specyfikę. Dokonana diagnoza oparta została na danych z podziałem na jednostki, które pokazują zróżnicowanie zjawisk, procesów i problemów. Definicja obszaru zdegradowanego została zawarta w Wytycznych Ministra Infrastruktury i Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata (z dnia r.). Zgodnie z tym dokumentem obszar zdegradowany to obszar, na którym zidentyfikowano stan kryzysowy. Dotyczy to najczęściej terenów miejskich, ale także wiejskich. Obszar zdegradowany może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic pod warunkiem stwierdzenia sytuacji kryzysowej na każdym z podobszarów. 1 W kontekście powyższej definicji bardzo istotne jest zdefiniowanie stanu kryzysowego. Stan kryzysowy to stan spowodowany koncentracją negatywnych zjawisk społecznych (w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym), współwystępujących z negatywnymi zjawiskami w co najmniej jednej z następujących sfer: a) gospodarczej (w szczególności w zakresie niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw), b) środowiskowej (w szczególności w zakresie przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia, ludzi bądź stanu środowiska), c) przestrzenno-funkcjonalnej (w szczególności w zakresie niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, deficytu lub niskiej jakości terenów publicznych), d) technicznej (w szczególności w zakresie degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym oraz braku funkcjonowania rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska). Skalę negatywnych zjawisk odzwierciedlają mierniki rozwoju opisujące powyższe sfery, które wskazują na niski poziom rozwoju lub dokumentują silną dynamikę spadku poziomu rozwoju, w odniesieniu do wartości dla całej gminy miejskiej. W badanych obszarach (społecznym, technicznym i przestrzenno-funkcjonalnym) występuje koncentracja negatywnych zjawisk takich jak: degradacja techniczna budynków i budowli (w ramach analizy technicznej); zniszczenie lub nieodpowiednie wykorzystanie przestrzeni publicznej (w ramach analizy przestrzenno-funkcjonalnej); wysoki poziom bezrobocia wykazujący niekorzystne tendencje wzrostowe, w tym długotrwałe bezrobocie; wyludnienie obszaru; niekorzystna struktura demograficzna tj. niski udział osób w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym; występowanie problemów społecznych, w tym alkoholizmu, bezdomności, bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, długotrwałej choroby, niepełnosprawności, potrzeby ochrony macierzyństwa, przemocy w rodzinie, ubóstwa, wielodzietności; 1 Do analogicznych wniosków prowadzą zapisy ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji 101 Strona

94 nasilenie zjawisk zagrażających bezpieczeństwu; bariery w rozwoju gospodarczym miasta (jest to problem zdefiniowany dla całego miasta, niemniej jednak jego oddziaływanie na tereny rewitalizacji jest bardzo duże z uwagi na wysoki poziom bezrobocia); występowanie obiektów wymagających generalnego remontu; występowanie obiektów wymagających termomodernizacji; występowanie obiektów całkowicie wyeksploatowanych; występowanie zabudowy wymagającej uporządkowania lub uzupełnienia; przestrzeń publiczna, tereny zieleni, rekreacji i wypoczynku wymagające budowy, uzupełnienia lub odnowy; niski poziom jakości dróg. Obszar zdegradowany obejmuje obszar zakreślony granicami administracyjnymi miasta Nowy Targ z wyłączeniem obszarów leśnych. OBSZAR REWITALIZACJI Zgodnie z ustawą o rewitalizacji z dnia 9 października 2015r. obszar rewitalizacji nie może być większy niż 20% powierzchni miasta oraz zamieszkały przez więcej niż 30% liczby mieszkańców miasta. W oparciu o przeprowadzoną diagnozę został wyznaczony obszar rewitalizacji obejmujący 7 podobszarów nieposiadających ze sobą wspólnych granic. Podobszar I - pow. 12,9685 ha Podobszar II pow. 5,2425 ha Podobszar III pow. 14,2122 ha Podobszar IV- pow. 10,8992 ha Podobszar V pow. 20,2436 ha Podobszar VI pow. 29,4966 ha Podobszar VII pow. 12,1084 ha W procesie wyznaczania granic poszczególnych podobszarów rewitalizacji uwzględniono funkcję terenu, strukturę tkanki miejskiej, historyczne uwarunkowania oraz utrwalony w świadomości mieszkańców podział miasta. Na każdym z wyżej wymienionych podobszarów występuje koncentracja negatywnych zjawisk społecznych oraz gospodarczych i technicznych, co wykazano w przeprowadzonej diagnozie. Podobszary te cechują się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk oraz mają istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego. Postępująca degradacja i marginalizacja tych obszarów hamuje zrównoważony rozwój miasta, co w konsekwencji prowadzi do obniżenia jakości przestrzeni oraz pogorszenia komfortu życia mieszkańców. Z opracowanej diagnozy oraz wcześniejszych konsultacji społecznych i różnych spotkań z mieszkańcami Nowego Targu wynika, iż wśród zadań rewitalizacyjnych winny się znaleźć projekty dotyczące rewitalizacji Miejskiego Ośrodka Kultury, dworca PKP wraz z otoczeniem, Miejskiej Hali Lodowej, a także rekultywacja starej oczyszczalni ścieków. Do wykorzystania jest także budynek przy ulicy Kościuszki 8, w którym mogłyby być utworzone miejsca tymczasowego schronienia w formie ogrzewalni dla bezdomnych. Miasto ma również duże potrzeby w zakresie pozyskania mieszkań socjalnych i komunalnych, a starzenie się społeczeństwa tworzy zapotrzebowanie na utworzenie Ośrodka Wsparcia Dziennego dla osób starszych, samotnych o ograniczonej sprawności psychofizycznej, wymagających wsparcia, bądź pomocy ze względu na wiek, trudną sytuację materialną, mieszkaniową lub rodzinną. Rewitalizacji wymaga także droga łącząca ulicę Krzywą z ulicą Kilińskiego pomiędzy Miejskim Ośrodkiem Kultury, a Galerią Buy&Fly, a także szereg ulic w centrum miasta: ul. Długa, ul. Orkana, ul. Świętej Doroty, ul. Ogrodowa, ul. Nadwodnia, ul. Mickiewicza, ul. Kolejowa, ul. Kasprowicza, ul. Józefczaka, czy pl. Evry. Interwencji kryzysowej wymagają także drogi na terenie byłego Nowotarskiego Zakładu Przemysłu Skórzanego, ul. Ceramiczna i ul. Składowa, a także tereny centralnej ciepłowni na Równi Szaflarskiej. 102 Strona

95 podobszar 1 Przewidywane obszary do rewitalizacji w ramach opracowywanego Gminnego Programu Rewitalizacji, to: Utworzenie Ośrodka Wsparcia Dziennego dla osób starszych, samotnych o ograniczonej sprawności psychofizycznej, wymagających wsparcia bądź pomocy ze względu na wiek, trudną sytuację materialną, mieszkaniową lub rodzinną; Modernizacja stacji narciarskiej; Przedszkole nr 2; podobszar 2 Drogi na tereny byłego NZPS-u wraz z parkingiem; podobszar 3 Tereny centralnej ciepłowni Równia Szaflarska; podobszar 4 Rewitalizacja miejskiego placu targowego połączona z jego przeniesieniem na teren nowej targowicy przy ulicy targowej w nowym targu Zad. 1. Budowa przestrzeni handlowej o pow. ok. 3 ha, na której usytuowane będą zadaszone stanowiska targowe w postaci wiat wraz z infrastrukturą towarzyszącą. Zad. 2. Budowa Targu Zwierzęcego. Zad. 3. Budowa zadaszonej hali handlowej w bezpośrednim sąsiedztwie budynków handlowych: A, B i C; Inkubator przedsiębiorczości dla zawodów ginących, rzemieślników i kultury podhala połączony z organizacją i prowadzeniem ośrodka badawczorozwojowego (b+r) w zakresie wypracowywania i wdrażania innowacyjnych metod technologii i rozwiązań, związanych z kultywowaniem, podtrzymywaniem i rozwojem ginących zawodów, związanych z rzemiosłem i kulturą Podhala; Rekultywacja starej oczyszczalni ścieków połączona z nadaniem jej nowych funkcji kulturowych, społecznych i gospodarczych Zadanie 1: Rekultywacja starej oczyszczalni ścieków; Zadanie 2: Nadanie nowych funkcji przestrzeni publicznej po starej oczyszczalni ścieków Zadanie 2 A: Budowa ścieżki dydaktyczno-edukacyjnej o funkcjach kulturowych, związanych z rzemiosłem i tradycją góralską Podhala. Zadanie 2 B: Budowa hali targowej z zapleczem logistycznym; Szkoła rolnicza; Tereny starej oczyszczalni; podobszar 5 Rewitalizacja terenu Starego Szpitala w Nowym Targu; Miejski Ośrodek Kultury; Utworzenie miejsca tymczasowego schronienia w formie ogrzewalni na bazie budynku przy ul. Kościuszki 8; Droga łącząca ul. Krzywą z ul. Kilińskiego, pomiędzy MOK a galerią Buy&Fly; Miejska Hala Lodowa; Zniszczone fragmenty ulic w centrum miasta: ul. Długa, ul. Kościuszki, ul. Św. Doroty, ul. Ogrodowa, ul. Nadwodnia, ul. Mickiewicza, ul. Kolejowa, ul. Jana Kazimierza, drogi w Rynku; Budowa sali gimnastycznej przy Gimnazjum nr 1; Przebudowa i nadbudowa części parterowej budynku Powiatowego Centrum Kultury w Nowym Targu; Przebudowa istniejącej klatki schodowej wraz z wymianą pokrycia dachowego nad całością budynku Zespołu Szkół nr 1 im. Wł. Orkana w Nowym Targu; Remont i wymiana pokrycia dachowego wraz z remontem elewacji budynku Zespołu Szkół Ogólnokształcących im. S. Goszczyńskiego w Nowym Targu; Przebudowa, remont i zmiana sposobu użytkowania kamienicy przy ul. Długiej 67 w Nowym Targu; Remont parkingów - ul. Nadwodnia i ul. Kościuszki; ZGM; Teren parkingu KP6 z mpzp NT22; Chodnik łączący os. Topolowe z Al. Tysiąclecia w miejscu rozbiórki przewiązki; Ul. Parkowa od ul. Krótkiej do Zakopianki; Ul. Krzywa od pl. Słowackiego do ul. Długiej; Teren U10 (obecny plac targowy); Remont budynku gospodarczego TBG wraz z utwardzeniem terenu; Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynku wielorodzinnego przy ul. Królowej Jadwigi 5 wraz z otoczeniem. 103 Strona

96 podobszar 6 Spółdzielczy Dom Kultury remont oraz rozbudowa obiektu w zakresie windy dla osób niepełnosprawnych; Modernizacja budynków Al. Kopernika nr 7 i 12; ul. Podtatrzańska nr 74; ul. Powstańców Śląskich nr 9A; ul. Szaflarska nr 93c, 93d i 97; Rewitalizacja placów zabaw, boisk oraz tworzenie monitorowanych stref bezpieczeństwa; Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnych wraz z otoczeniem, budynki: ul. A. Suskiego nr 6, 13, Al. M. Kopernika nr 3, ul. Powstańców Śląskich nr 6, 9, 11 i 13, Al. Tysiąclecia nr 44A i 44b, Ul. Szaflarska nr 72; Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnych wraz z otoczeniem, budynki: ul. Szaflarska nr 124, 124a, 126, 126a, 126b; Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnych wraz z otoczeniem budynki: ul. Wojska Polskiego nr 1, 8, 10, 12, 16, 18, 20, 22 i 24; Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnych wraz z otoczeniem budynku: Al. Tysiąclecia nr 36, 38, 40; Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnych wraz z otoczeniem, budynki: ul. Sikorskiego nr 1, 3, 5, 7, 11, 13, 15, 17; Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnych wraz z otoczeniem, budynki: ul. Podtatrzańska nr 64, 66, 68, 70, 72, 76, 78, 80, 82, 84 i 86, ul. Sikorskiego nr 19; Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnych wraz z otoczeniem, budynki: ul. Podhalańska nr 12, 14, 16, 18, 20, 22, 24, 26 i 28; Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnych wraz z otoczeniem, budynki: al. Tysiąclecia nr 30, 32 i 34; Apteka ul. Wojska Polskiego; Hala Gorce; Biblioteka miejska; Przebudowa chodnika przez teren zielony al. Kopernika 8; Modernizacja drogi - przejazdu pomiędzy budynkami i chodnika obok boksów i kiosku; Modernizacja chodnika przed budynkiem od strony parkingu ul. Suskiego 4; Modernizacja chodnika wzdłuż budynków obie strony Al. Tysiąclecia; Modernizacja miejsc postojowych i drogi dojazdowej ul. Szaflarska 140; Naprawa chodnika obok placu zabaw ul. Szaflarska 142; Naprawa chodnika ul. Wojska Polskiego; Remont drogi i placu postojowego oraz wykonanie chodnika za budynkiem ul. Powstańców Śląskich 7; ul. Spokojna; Rozbudowa i przebudowa budynku Ośrodka Rehabilitacyjno Edukacyjno Wychowawczego oraz Środowiskowego Domu Samopomocy,,Chatka wraz z urządzeniami budowlanymi i infrastrukturą techniczną oraz małą architekturą; ul. Józefczaka; pl. Evry; Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynku wielorodzinnego przy ul. gen. W. Sikorskiego 23 wraz z otoczeniem; Modernizacja ulicy miejskiej rozdzielającej osiedle wielomieszkaniowe przy ul. Sikorskiego od osiedla wielomieszkaniowego przy ul. Podtatrzańskiej. podobszar 7 Dworzec PKP wraz z otoczeniem; Ul. Kasprowicza; Ul. Ceramiczna i ul. Składowa; Rewitalizacja przestrzeni handlowo-usługowej przy ul. Ludźmierskiej 26A, z przeznaczeniem na Park Kupiectwa, Edukacji i Rozrywki; Strzelnica LOK; Os. Bór; Mieszkania socjalne przy ul. Ludźmierskiej; Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnych wraz z otoczeniem, budynki: os. Bór nr 1, 5, 6 i 8. Do wyliczenia obszaru rewitalizacji niezbędne jest pozycjonowanie wszystkich zadań inwestycyjnych i społecznych, a także zakreślenie pełnego obszaru na którym te zadania będą realizowane. Wówczas będzie można precyzyjnie wyliczyć obszar rewitalizacji pamiętając, że nie może wynosić więcej niż 20% powierzchni miasta Nowy Targ i 30% jego mieszkańców. 104 Strona

97 Zgodnie z Ustawą o rewitalizacji z dnia 9 października 2015 r., został wyznaczony obszar zdegradowany obejmujący teren miasta Nowy Targ z wyłączeniem obszarów leśnych i rolnych. 100% 20% 30% Powierzchnia miasta ha 1 008,4 ha Ludność miasta ,7 Powierzchnia obszaru rewitalizacji wynosi 105,171 ha, co stanowi 2,09 % powierzchni miasta Nowy Targ. Na obszarze rewitalizacji zamieszkuje mieszkańców, co stanowi 29,3% ogółu mieszkańców miasta Nowy Targ. POTENCJAŁ OBSZARU REWITALIZACJI Obszar rewitalizacji to teren ścisłego centrum miasta, charakteryzujący się niekorzystnymi wskaźnikami społecznymi i częściowo wymagający działań inwestycyjnych zabudową i przestrzenią publiczną i komercyjną. Potencjałem tego miejsca jest wiele czynników, które opisano poniżej. 1) Nowy Targ jest stolicą Podhala z ambicją na pełnienie funkcji ośrodków górskich, kreujący rozwój regionów górskich Karpat i Alp. 2) Rewitalizowany Dom Kultury jako wiodący ośrodek przemysłów kreatywnych Podhala z intencją kreowania standardów rozwojowych dla gmin górskich w obszarze przemysłu kultury i przemysłu czasu wolnego. 3) Dobry dostęp komunikacyjny. 4) Szeroki dostęp i wysoki poziom podstawowych usług publicznych. 5) Przestrzeń prorozwojowa integrująca i inspirująca przedsiębiorczość i rozwój dla przedsiębiorców, kupców i rzemieślników. 6) Koncentracja i infrastruktura oświaty edukacyjnej i koncentracja uczniów. Zatem potencjał obszaru rewitalizacji, to przede wszystkim ponadlokalne funkcje Nowego Targu jako stolicy Podhala, dobra lokalizacja obszaru rewitalizacji w centrum miasta, zabytkowa zabudowa, dobry dostęp komunikacyjny, dobry dostęp podstawowych usług dla ludności, a także koncentracja infrastruktury edukacyjnej i koncentracja uczniów. Bardzo istotnymi czynnikami, które wzmacniają potencjał rewitalizacji, będzie wypracowanie w ramach partycypacji społecznej zaangażowania pozostałych beneficjentów rewitalizacji poza władzami miasta Nowy Targ czyli przedsiębiorców, organizacji społecznych, parafii, spółdzielni mieszkaniowych oraz wspólnot mieszkaniowych. Wartością dodatnią budującą prorozwojowy potencjał obszaru rewitalizacji będzie także aktywność mieszkańców Nowego Targu, a szczególnie ludzi aktywnych, przedsiębiorczych i zaangażowanych w sprawy rozwoju swojej ulicy, osiedla i szerzej całego miasta Nowy Targ. MAPA ZASADNICZA W SKALI 1:5000 Z WYZNACZONYM OBSZAREM KRYZYSOWYM I OBSZAREM REWITALIZACJI Zał. nr 3 Podobszar I, Zał. nr 4 Podobszar II, Zał. nr 5 Podobszar III, Zał. nr 6 Podobszar IV, Zał. nr 7 Podobszar V. Zał. nr 8 Podobszar VI. Zał. nr 9 Podobszar VII. 105 Strona

98 106 Strona

99 8. ZAŁOŻENIA PROGRAMU REWITALIZACJI DLA MIASTA NOWY TARG (GPR) 8.1. WIZJA REWITALIZACJI MIASTA NOWY TARG Wizja w myśl definicji to wyraz aspiracji społecznych i wyobrażeń przyszłości określających: rangę, atrakcyjność, efekty wykorzystania atutów i szans rozwojowych oraz eliminację problemów i zagrożeń. Wizja określa ton przyszłych celów strategicznych, przedstawia miasto naszych marzeń. Wizja rewitalizacji miasta Nowy Targ została skonstruowana przy uwzględnieniu stanów i procesów pożądanych przez mieszkańców. Jest ona ściśle związana z wizją miasta Nowy Targ i składa się z elementów komplementarnych, wzajemnie się wspomagających. Pełni funkcje motywacyjne wobec podmiotów lokalnych do podejmowania działań na rzecz rozwoju miasta. Wypracowana podczas spotkań wizja rewitalizacji miasta Nowy Targ zawiera akceptowane społecznie oczekiwania mieszkańców dotyczące rozwoju miasta w prognozowanym okresie. Realizacja założeń przyświecających Gminnemu Programowi Rewitalizacji Miasta Nowy Targ pozwoli na osiągnięcie oczekiwanego stanu rozwoju miasta jako innowacyjnego centrum subregionu Podhala. Wizja stanu po przeprowadzeniu rewitalizacji obejmuje zespół uzupełniających się, pozytywnych zmian zachodzących w sferze społecznej, gospodarczej, funkcjonalno przestrzennej oraz technicznej i środowiskowej. W wyniku rewitalizacji obszar wsparcia charakteryzować się będzie wysoką jakością kapitału społecznego i gospodarczego. Nastąpi integracja mieszkańców, ze szczególnym naciskiem na osoby zagrożone wykluczeniem społecznym. Ulegnie polepszeniu jakość życia seniorów oraz zostaną podjęte kroki w celu podniesienia ich aktywności. Dzięki poprawie kompetencji zawodowych mieszkańców polepszy się konkurencyjność kapitału społecznego. Rewitalizacja wzmocni świadomość własnego dziedzictwa kulturalnego i regionalnego. Tym samym, nastąpi zwiększenie spójności społecznej, która wpłynie na pozytywny wizerunek miasta, wykreuje wizytówkę, przyciągającą inwestorów, młodych ludzi i turystów. Działania wpływające na współpracę różnych grup interesariuszy zainicjują długofalowy rozwój. Poprawi się przestrzeń publiczna, dzięki czemu Nowy Targ będzie przyciągał inwestorów i stanie się atrakcyjnym miejscem dla mieszkańców, którzy będą korzystać z innowacyjnej infrastruktury społecznej i technicznej. Wprowadzone zmiany przyczynią się do osiągnięcia spójności zarówno społecznej, przestrzennej i funkcjonalnej, a przede wszystkim zagwarantują mieszkańcom oczekiwaną wysoką jakość życia. 107 Strona

100 WIZJA Nowy Targ centralnym ośrodkiem przemysłów kreatywnych dla Podhala i jednym z wiodących miast regionów górskich. Przestrzeń komunikacyjna, potencjał gospodarczy, edukacyjny, sportowy oraz akademicki wykreują Nowy Targ na stolicę subregionu Podhala o wysokim komforcie życia, bezpiecznym miejscu do zamieszkania oraz inwestowania, a także inicjowania i lokowania kapitału innowacyjnego, szczególnie w obszarze związanym z gospodarką turystyczną i tradycyjną kulturą podhalańską. DEKLARACJA WIZJI Wyprowadzony z kryzysu obszar rewitalizacji będzie tworzył dodatkową przestrzeń do aktywizacji publicznej, społecznej i gospodarczej dla mieszkańców miasta Nowy Targ, podnosząc jego atrakcyjność społeczną, kulturową i inwestycyjną oraz jakość życia mieszkańców. Jako subregion Podhala i wiodące miasto regionów górskich, Nowy Targ będzie także promotorem innowacyjności i rozwoju, turystyki i sportu, przedsiębiorczości i wysokiej standaryzacji usług publicznych, obywatelskiej aktywności i transparentności dialogu publicznego. 108 Strona

101 8.2. MISJA REWITALIZACJI MIASTA NOWY TARG. MISJA Skoncentrowanie działań rewitalizacyjnych zmierzających do poprawy jakości i komfortu życia mieszkańców zdegradowanych obszarów miasta Nowy Targ, poprzez ograniczenie wysokiej koncentracji problemów społecznych, gospodarczych, przestrzennych, środowiskowych oraz kulturowych. Budowanie wspólnych podstaw organizacyjnych, przestrzennych, środowiskowych, kulturowych i ekonomicznych dla Nowego Targu, jako subregionu Podhala oraz wiodącego miasta regionów górskich w formule Parku Kulturowo Technologicznego oraz centrum usług. DEKLARACJA MISJI Szeroka konsolidacja wszystkich Interesariuszy rewitalizacji, zmierzająca do przeprowadzenia i wdrożenia procesów rewitalizacji mających na celu ożywienie społeczne, gospodarcze, kulturowe, jak i przestrzenne, przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju i walorów środowiskowych, a także potencjału cywilizacyjnego Nowego Targu, jego tradycji, kultury oraz aktywności, pracowitości i obywatelskiej odpowiedzialności mieszkańców Nowego Targu za rozwój miasta i nabywanie przez Nowy Targ nowych kompetencji rozwojowych. 109 Strona

102 8.3. CELE REWITALIZACJI. WIZJA Nowy Targ centralnym ośrodkiem przemysłów kreatywnych dla Podhala i jednym z wiodących miast regionów górskich. Przestrzeń komunikacyjna, potencjał gospodarczy, edukacyjny, sportowy oraz akademicki wykreują Nowy Targ na stolicę subregionu Podhala o wysokim komforcie życia, bezpiecznym miejscu do zamieszkania oraz inwestowania a także inicjowania i lokowania kapitału innowacyjnego, szczególnie w obszarze związanym z gospodarką turystyczną i tradycyjną kulturą podhalańską MISJA Skoncentrowanie działań rewitalizacyjnych zmierzających do poprawy jakości i komfortu życia mieszkańców zdegradowanych obszarów miasta Nowy Targ, poprzez ograniczenie wysokiej koncentracji problemów społecznych, gospodarczych, przestrzennych, środowiskowych oraz kulturowych Budowanie podstaw organizacyjnych, przestrzennych, środowiskowych, kulturowych i ekonomicznych dla Nowego Targu, jako subregionu Podhala oraz wiodącego miasta regionów górskich w formule Parku Kulturowo Technologicznego oraz centrum usług wspólnych OBSZAR ROZWOJOWY I: OBSZAR ROZWOJOWY II: OBSZAR ROZWOJOWY III: OBSZAR ROZWOJOWY IV: REWITALIZACJA GOSPODARCZA TURYSTYKA, REKREACJA I SPORT GOSPOODARKA LOKALNA KAPITAŁ SPOŁECZNY CEL STRATEGICZNY 1: BUDOWA MARKI NOWOTARSKIEJ CEL STRATEGICZNY 2: ROZWÓJ TURYSTYKI JAKO KLUCZ DO PRZYCIĄGNIĘCIA INWESTORÓW I TURYSTÓW CEL STRATEGICZNY 3: MIASTO SPOŁECZNIE SPÓJNE I ZINTEGROWANE CEL STRATEGICZNY 4: ŚWIADOMI I WYKSZTAŁCENI MIESZKAŃCY CEL OPERACYJNY 1: Lokalna tradycja kluczem do rozwinięcia turystyki CEL OPERACYJNY 1: Wykreowanie Nowego Targu jako regionalnego centrum turystycznego o silnie rozwiniętej funkcji recepcyjnej i obsługi ruchu turystycznego. CEL OPERACYJNY 1: Poprawa warunków zamieszkania w obszarze rewitalizowanym, w tym stanu technicznego budynków, estetyki ich otoczenia oraz infrastruktury technicznej. CEL OPERACYJNY 1: Aktywizacja zawodowa i społeczna mieszkańców przy jednoczesnym utwierdzaniu ich pozycji na runku pracy. CEL OPERACYJNY 2: Kształtowanie cennej przestrzeni publicznej. CEL OPERACYJNY 3: CEL OPERACYJNY 2: Rozbudowa infrastruktury sportowej sprzyjającej rekreacji mieszkańców i turystów. CEL OPERACYJNY 2: Rozwój infrastruktury usług społecznych. CEL OPERACYJNY 2: Wzmocnienie potencjału wśród dzieci i młodzieży jako szansa rozwojowa dla młodych mieszkańców. Kreowanie pozytywnego wizerunku obszarów rewitalizacji. CEL OPERACYJNY 3: Promocja przedsiębiorczości. CEL OPERACYJNY 3: CEL OPERACYJNY 4: Poprawa dostępności komunikacyjnej Nowego Targu. Zwiększenie bezpieczeństwa mieszkańców oraz poprawa możliwości komunikacyjnych na obszarze rewitalizowanym. CEL OPERACYJNY 3: Szerzenie wśród mieszkańców polityki proekologicznej. CEL OPERACYJNY 4: 110 Strona Kształtowanie wysokich wartości poprzez wykorzystanie istniejących zasobów do stworzenia bogatej oferty kulturalnej.

103 CELE STRATEGICZNE Cele rewitalizacji zostały zdefiniowane zgodnie z założoną wizją, na podstawie przeprowadzonej analizy społeczno-gospodarczej, a tym samym wynikają z określonych zjawisk i kwestii problemowych. Cele strategiczne są zatem komplementarne z występującymi na obszarach miasta problemami. Głównym celem Programu Rewitalizacji Miasta Nowy Targ jest budowanie Marki Nowotarskiej, jako miejsca będącego centralnym ośrodkiem przemysłów kreatywnych: przemysłów kultury i przemysłów czasu wolnego dla subregionu Podhala. Nowy Targ stanie się jednym z regionów górskich, kreującym standardy prorozwojowe i budującym przestrzenie międzyregionalnej współpracy w zakresie gospodarki turystycznej, rozwoju innowacyjności, partnerstwa publiczno-prywatnego i usług publicznych. Ponadto istotne jest podniesienie komfortu i jakości życia mieszkańców miasta Nowy Targ oraz powszechności i dostępności do wysokiej jakości usług publicznych, rozwój infrastruktury technicznej i wzmocnienie konkurencyjności gospodarki lokalnej ma na celu zwiększenie atrakcyjności miasta Nowy Targ jako przyjaznego miejsca do prowadzenia działalności gospodarczej i inwestowania. Dla osiągnięcia głównego celu realizowane będą cele strategiczne wszystkich sfer procesu rewitalizacji (tj społeczna, gospodarcza, przestrzenno-funkcjonalna, techniczna i środowiskowa), co ostatecznie zagwarantuje eliminację negatywnych zjawisk w Mieście Nowy Targ. Cel strategiczny nr 1: Budowa Marki Nowotarskiej Budowa Marki Nowotarskiej będzie odbywać się poprzez wykorzystanie bogatych walorów kulturowych. Mieszkańcy bowiem mają do zaoferowania swoisty folklor pielęgnowany poprzez kultywowanie tańca, śpiewu, materialnej twórczości oraz kuchni. Istotnym czynnikiem jest charakterystyczna podhalańska zabudowa, w tym liczne obiekty zabytkowe. Powyższy cel związany jest z wypracowaniem własnej tożsamości w oparciu o lokalne dziedzictwo, aby podnieść walory turystyczne, stworzyć nowoczesny produkt turystyczny i jednocześnie przyciągnąć do tak ubogaconego miasta inwestorów. Zmodernizowane placówki kultury na terenie miasta są znakomitym sposobem do zaangażowania społeczności we własne dziedzictwo kulturowe. Na wsparcie zasługują lokalni twórcy oraz rodzime tradycje, dzięki którym zostanie zbudowana i ugruntowana wizytówka miasta. Tradycja, a zwłaszcza jej innowacyjne przedstawienie i wykorzystanie, są obecnie sposobem do promocji niszowej tematyki, która przyciągnie inwestorów. W związku z tym niezbędne jest kształtowanie wysokiej wartości przestrzeni publicznej i podejmowanie aktywności, która zwiększy ogólny komfort. Wizualna sfera jest niezmiernie ważna, ponieważ kształtuje gust mieszkańców i wyzwala dbałość o otoczenie. 111 Strona

104 Cel strategiczny nr 2: Rozwój turystyki jako klucz do przyciągnięcia inwestorów i turystów Dogodna lokalizacja Miasta Nowy Targ daje możliwości do rozwoju turystyki i handlu. Miasto położone jest w najatrakcyjniejszym obszarze Polski, walory turystyczne i bogate tradycje sportowe są bardzo dużym atutem. Bogactwo krajobrazowe i środowiskowe pozwalają pełnić rolę ważnego ośrodka obsługi ruchu turystycznego na terenie Podhala. Niezbędna jest zatem poprawa centrum miasta w miejscach do tej pory niezrewitalizowanych oraz rejonów odwiedzanych przez turystów, aby stworzyć miejsce dla nich przyjazne. Należy ulepszyć dostępność komunikacyjną oraz wykreować własną ofertę turystyczno rekreacyjną, wspierając się przy tym zmodernizowanymi obiektami sportowymi. Poprawa kondycji obszaru rewitalizacji wpłynie pozytywnie na jakość życia mieszkańców i funkcjonowanie przedsiębiorców. Znajdzie to pozytywne odzwierciedlenie we wszystkich sferach wzajemnie się przenikających. Rozwój przedsiębiorczości przyczyni się do zmniejszenia problemów jakimi są bezrobocie, odpływ ludzi, ubóstwo i wszelkie nieprawidłowości społeczne z nich wynikające. Dzięki otwartości na inwestorów i dialog z miastami subregionu, Nowy Targ stanie się liderem innowacyjności i miastem na którym będą wzorować się inni samorządowcy. Cel strategiczny nr 3: Miasto społecznie spójne i zintegrowane Cel strategiczny miasto społecznie spójne i zintegrowane ma na celu poprawę jakości życia mieszkańców miasta Nowy Targ. W mieście ze względu na skalę bezrobocia i niskie dochody panuje niepokój, powstają obszary zdewastowane z niskim stanem infrastruktury technicznej i zasobem mieszkaniowym. W związku z tym pojawia się problem wykluczenia społecznego. Proponowana spójność ma na celu zmniejszenie różnic między mieszkańcami i zagwarantowanie dobrobytu wszystkim z nich. Spójność społeczna i gospodarcza pomoże przeciwdziałać i zapobiegać nieprawidłowościom oraz jednocześnie być wyznacznikiem standardu życia. Standardy życia mieszkańców warunkowane są przez infrastrukturę techniczną i transportową, która powinna być sprawna i skuteczna. Poprawa jakości przestrzeni publicznych umożliwi integrację mieszkańców i umocni spójność społeczną, zgodnie z zasadami ładu przestrzennego i estetyki. Dobrze zorganizowane miejsca zamieszkania przyciągną potencjalnych inwestorów, co w konsekwencji przyczyni się do stworzenia nowych miejsc pracy i wzrostu zamożności. Nie bez znaczenia jest dostępność infrastruktury społecznej, w tym terenów wypoczynku i rekreacji. Aby minimalizować problemy społeczne mieszkańców należy skupić się na dzieciach i młodzieży, wśród których należy kreować właściwe postawy społeczne. Skutecznym narzędziem będzie wykorzystanie sportu. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury sportowo-rekreacyjnej zaangażuje młodych ludzi, będzie formą spędzania wolnego czasu całych rodzin, a także promocją aktywności fizycznej i zdrowego trybu życia mieszkańców. 112 Strona

105 Dbając o spójność mieszkańców należy zwrócić się w kierunku ich bezpieczeństwa. Poczucie bezpieczeństwa zapewniają nie tylko modernizacja dróg, ale także rozwój strefy pomocy społecznej poprzez utworzenie miejsc, w których znajdą pomoc osoby starsze, samotne, ograniczone. Cel strategiczny nr 4: Świadomi i wykształceni mieszkańcy Kolejny cel Świadomi i wykształceni mieszkańcy jest jednym z elementów, na który kładzie się największy nacisk, gdyż bezpośrednio odnosi się do mieszkańców i pozwala na rozwój kapitału ludzkiego, który jest najcenniejszym potencjałem na przyszłość. Poprawa jakości życia mieszkańców nastąpi poprzez aktywizację zawodową z wykorzystaniem tradycji rzemiosła i ginących zawodów, dzięki czemu staną się ekspertami wąskiej dziedziny zawodowej. Włączenie zawodowe, a tym samym walka z ubóstwem, oraz aktywne uczestnictwo w życiu kulturalnym przyczynią się do ożywienia społeczno-gospodarczego, co jest bardzo oczekiwanym zjawiskiem. Szczególnym kierunkiem interwencji jest dostępność do wysokiej jakości nowoczesnego kształcenia głównie na poziomie szkół podstawowych i gimnazjalnych. Wszechstronny rozwój dzieci pobudzi aktywność intelektualną co da pozytywne rokowania na przyszłość. Nadanie nowych funkcji już istniejącym budynkom, przyczyni się nie tylko do estetyzacji przestrzeni publicznej, ale pozwoli na stworzenie nowych miejsc dydaktycznoedukacyjnych. Szerzenie polityki proekologicznej ma na celu poprawę jakości środowiska i czystości powietrza, aby mieszkańcom żyło się lepiej. Troska o stan środowiska naturalnego leży w interesie każdego, a dostęp do czystych zasobów przyrody to podstawa zdrowia. Odbudowanie tego co już zostało zniszczone oraz bieżąca ochrona resztek nieskażonego środowiska to podstawowe zadania. Warunkiem ich realizacji jest uświadomienie społeczeństwu skali zagrożenia oraz przekazanie wiedzy o tym, jakie można podjąć działania, aby chronić środowisko. Z tego względu działalność edukacyjna w zakresie szeroko pojętej ochrony środowiska jest niezbędna. 113 Strona

106 8.3.2 CELE OPERACYJNE CEL STRATEGICZNY NR 1: BUDOWA MARKI NOWOTARSKIEJ Cel operacyjny 1 Lokalna tradycja kluczem do rozwinięcia turystyki Obszary oddziaływania: Propagowanie dziedzictwa kulturowego miasta i regionu jako ważnego produktu turystycznego Nowego Targu, który stanie się jednym z wiodących miast regionów górskich. Wspieranie marketingu produktów regionalnych Kultywowanie rzemiosła i tradycji góralskiej Podhala wraz z promocją tradycyjnych świąt charakterystycznych dla miasta Cel operacyjny 2 Kształtowanie cennej przestrzeni publicznej Obszary oddziaływania: Rewitalizacja obiektów zabytkowych Estetyzacja przestrzeni publicznej Ożywienie miasta w oparciu o tradycję Cel operacyjny 3 Kreowanie pozytywnego wizerunku obszarów rewitalizacji Obszary oddziaływania: Tworzenie nowych miejsc pod inwestycje CEL STRATEGICZNY NR 2: ROZWÓJ TURYSTYKI JAKO KLUCZ DO PRZYCIĄGNIĘCIA INWESTORÓW I TURYSTÓW Cel operacyjny 1 Wykreowanie Nowego Targu jako regionalnego centrum turystycznego o silnie rozwiniętej funkcji recepcyjnej i obsługi ruchu turystycznego Obszary oddziaływania: 114 Strona

107 Stworzenie szerokiej oferty sportowo-rekreacyjnej skierowanej zarówno do mieszkańców Nowego Targu, jak i turystów Stworzenie zintegrowanego systemu informacji turystycznej, promocji i dystrybucji usług turystycznych miasta oraz regionu Rozwój infrastruktury w celu przystosowania miasta do obsługi regionalnego ruchu turystycznego Cel operacyjny 2 Rozbudowa infrastruktury sportowej sprzyjającej rekreacji mieszkańców i turystów Obszary oddziaływania: Cel operacyjny 3 Rozbudowa infrastruktury sportowej i rekreacyjnej (modernizacja stacji narciarskiej, boisk, rewitalizacja placów zabaw oraz tworzenie monitorowanych stref bezpieczeństwa) Rozwój turystyki i kultury w oparciu o zasoby dziedzictwa kulturowego Kształtowanie przestrzeni publicznej służącej rekreacji (skwery, ścieżki rowerowe) Promocja przedsiębiorczości Obszary oddziaływania: Cel operacyjny 4 Wspieranie rozwoju lokalnej przedsiębiorczości Budowa innowacyjnych przestrzeni handlowych Poprawa dostępności komunikacyjnej Nowego Targu Obszary oddziaływania: Odciążenie ruchu w centrum miasta Zwiększenie ilości miejsc parkingowych Poprawa przepustowości wewnętrznego układu komunikacyjnego 115 Strona

108 CEL STRATEGICZNY NR 3: MIASTO SPOŁECZNIE SPÓJNE I ZINTEGROWANE Cel operacyjny 1 Poprawa warunków zamieszkania w obszarze rewitalizowanym, w tym stanu technicznego budynków, estetyki ich otoczenia oraz infrastruktury technicznej Obszary oddziaływania: Cel operacyjny 2 Przebudowa, remont, zmiany wykorzystania budynków Poprawa sieci drogowej, remonty ulic Rewitalizacja placów zabaw, boisk Rozwój infrastruktury usług społecznych Obszary oddziaływania: Cel operacyjny 3 Wykorzystanie istniejącej infrastruktury: Rozbudowa Ośrodka Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczego i utworzenie Ośrodka Wsparcia Dziennego Zapewnienie atrakcji dla ludzi w każdym wieku: od maluchów do seniorów Wykorzystanie istniejących budynków i nadanie im nowych funkcji przestrzeni publicznych Wzmacnianie działań profilaktycznych wspierających rodzinę Zwiększenie bezpieczeństwa mieszkańców oraz poprawa możliwości komunikacyjnych na obszarze rewitalizowanym Obszary oddziaływania: Rozbudowa i przebudowa dróg, w tym budowa bezpiecznych przejść dla pieszych, chodników (uwzględniając przede wszystkim obszary przy szkołach). Poprawa organizacji transportu zbiorowego (modernizacja dworca PKP busów główny węzeł komunikacji autobusowej i lokalnej Park&Ride. ). Rewitalizacja placów zabaw, boisk, tworzenie monitorowanych stref bezpieczeństwa 116 Strona

109 CEL STRATEGICZNY NR 4: ŚWIADOMI I WYKSZTAŁCENI MIESZKAŃCY Cel operacyjny 1 Aktywizacja zawodowa i społeczna mieszkańców przy jednoczesnym utwierdzaniu ich pozycji na rynku pracy Obszary oddziaływania: Cel operacyjny 2 realizowanie programów i projektów aktywizacji zawodowej i społecznej osób w trudnej sytuacji wykorzystanie narzędzi ekonomii społecznej do rozwiązywania problemów społecznych kultywowanie, podtrzymywanie i rozwój ginących zawodów związanych z rzemiosłem i kulturą Podhala Wzmocnienie potencjału wśród dzieci i młodzieży jako szansa rozwojowa dla młodych mieszkańców Obszary oddziaływania: Cel operacyjny 3 zachęcanie młodych ludzi do angażowania się w sprawy lokalne, w tym sportowe z uwzględnieniem sportów zimowych i letnich rozbudowa placówek oświatowych np. budowa sal gimnastycznych, doposażenie stworzenie atrakcyjnej oferty kulturalnej poprzez rozbudowę istniejących placówek kultury, budowa Parku Kupiectwa, Edukacji i Rozrywki Szerzenie wśród mieszkańców polityki proekologicznej Obszary oddziaływania: Cel operacyjny 4 Poprawa jakości powietrza, w tym wdrażanie programu ograniczenia niskiej emisji Budowa wspólnej odpowiedzialności za jakość środowiska Modernizacja budynków w celu poprawy skuteczności energetycznej Wypracowanie strategii edukacyjnej w zakresie ekologii, w oparciu o ideę ekorozwoju Kształtowanie wysokich wartości poprzez wykorzystanie istniejących 117 Strona

110 zasobów do stworzenia bogatej oferty kulturalnej Obszary oddziaływania: Tworzenie ogólnodostępnych centrów aktywności (kultura, tradycja, integracja) na bazie istniejącego zasobu budynków Rekultywacja starej oczyszczalni ścieków połączona z nadaniem jej nowych funkcji kulturowych, społecznych i gospodarczych. 118 Strona

111 9. RAMY FINANSOWE GMINNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI MIASTA NOWY TARG 9.1. ZADANIA INWESTYCYJNE 119 Strona

112 Nr Nazwa zadania Lokalizacja zadania Działki ewidencyjne / nr Szacunkowy budżet zadania Zgłaszający zadanie / termin realizacji Zakres rzeczowy zadania Rezultaty Wskaźniki/ mierniki monitorowania zadania Finansowanie 1 Miejski Ośrodek Kultury 2 Dworzec PKP wraz z otoczeniem Al. Tysiąclecia Nowy Targ ul. Kolejowa 4, Nowy Targ /2, 12584/ / / / / / / PLN PLN Urząd Miasta Nowy Targ Urząd Miasta Nowy Targ Remont, modernizacja budynku MOK Remont, modernizacja budynku stacji kolejowej oraz uporządkowanie terenu Utrzymane lub zmienione funkcje publiczno użyteczne: Utrzymanie i poszerzenie funkcji kulturalnej budynku MOK Utrzymane lub zmienione funkcje publiczno użyteczne: - Utrzymanie funkcji stacji kolejowej Powierzchnia modernizo wa-nego obiektu Powierzchnia modernizo wa-nego obiektu PO Infrastruktura i Środowisko ; RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; PO MKiD ; NMF i MFEOG ; Fundusz Wyszehradzki; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ; Partnerstwo Publiczno Prywatne (PPP). Poliś RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3, 11.4; krajowe środki publiczne, 120 Strona

113 12356/ /1 przyległego - Ogrzewalnia budżet Miasta Nowy Targ 3 Utworzenie miejsca tymczasowego schronienia w formie ogrzewalni na bazie budynku przy ul. Kościuszki 8 4 Droga łącząca ul. Krzywą z ul. Kilińskiego, pomiędzy MOK a galerią Buy&Fly ul. Kościuszki 8, Nowy Targ droga łącząca ul. Krzywą z ul. Kilińskiego, Nowy Targ 11159/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / PLN PLN Urząd Miasta Nowy Targ Urząd Miasta Nowy Targ Remont, modernizacja, rozbudowa budynku OPS Budowa drogi łączącej ul. Krzywą z ul. Kilińskiego pomiędzy MOK a Galerią Buy&Fly wraz z miejscami do parkowania i infrastrukturą drogową. Utrzymane lub zmienione funkcje publiczno użyteczne: Utrzymanie funkcji budynku OPS oraz utworzenie tymczasowego schronienia w formie ogrzewalni Utrzymane lub zmienione funkcje publiczno użyteczne: droga wraz z miejscami do parkowania i infrastrukturą drogową przyczyni się do poprawy życia mieszkańców, w tym zwiększy ich bezpieczeństwo. Wzrost funkcjonalności obszaru. Liczba utworzonych miejsc w ogrzewalni Długość wybudowa nej drogi [m] RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1; budżet Miasta Nowy Targ; EWT RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, Strona

114 5 Miejska Hala Lodowa 6 Zniszczone fragmenty ulic w centrum miasta: ul. Długa, ul. Orkana, ul. Św. Doroty, ul. Ogrodowa, ul. Nadwodnia, ul. Mickiewicza, ul.kolejowa oraz ul. Kasprowicz a, ul. Józefczaka, pl. Evry. ul. Parkowa Nowy Targ fragment ul. Długiej od ul. Kilińskiego do ul. Krzywej fragment ul. Długiej od ul. Orkana do os. Bereki ul. Św. Doroty od Al. Tysiąclecia do ul. Nadwodnej fragment ul. Ogrodowej od ul. Orkana do 12518/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / PLN PLN Urząd Miasta Nowy Targ Urząd Miasta Nowy Targ Rozbudowa, przebudowa istniejącego obiektu Rozbudowa, przebudowa zniszczonych fragmentów ulic w centrum miasta. Rozwój turystyki i rekreacji. Zwiększenie estetyki i atrakcyjności miasta. Zwiększenie oferty zagospodarowania czasu wolnego. Utrzymane lub zmienione funkcje publiczno użyteczne: wyremontowane ulice miejskie przyczynią się do estetyzacji miasta, zwiększą dostępność usług a przede wszystkim poprawią bezpieczeństwo mieszkańców. Wzrost funkcjonalności obszaru. Liczba korzystających osób Długość przebudowanych ulic RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; fundusze inwestycyjne; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ. RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ. 122 Strona

115 os. Bereki 11990/ /1 ul. Nadwodnia od ul. Kościuszki do ul. św. Doroty fragment ul. Mickiewicza od ul. Kilińskiego do ul. Krakowskiej Fragment ul. Mickiewicza od ul. Krakowskiej do końca fragment ul. Kolejowej od ul. Kilińskiego do ul. Krakowskiej ul. Kasprowicza 12246/ / / / / / / / / / / / /1 ul. Józefczaka od ul. Wojska Polskiego do Al / / / / / /4 123 Strona

116 Kopernika fragment pl. Evry od ul. Szaflarskiej wraz z miejscami parkingowymi i chodnikiem od strony bloku nr 8 fragment ul. Królowej Jadwigi od ul. Krakowskiej do ronda św. Leonarda drogi w Rynku ul. Jana Kazimierza 13021/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /1 124 Strona

117 13040/ / / / / / Parking KS / /209 Urząd Miasta Nowy Targ Długość powierzchni parkingów [m2] RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ. Remont parkingów teren byłego zakładu NZPS - KS /210, 9938/ zł/m2 Urząd Miasta Nowy Targ Długość powierzchni parkingów [m2] RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ. Przebudowa chodnika przez teren zielony al. Kopernika 8 al. Kopernika 13215/ PLN Urząd Miasta Nowy Targ powierzchnia przebudźwanych chodników RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki 125 Strona

118 [m2] publiczne; budżet Miasta Nowy Targ. Modernizacja drogi przejazdu pomiędzy budynkami i chodnika obok boksów i kiosku ul. Powstańców Śląskich 15, / PLN Urząd Miasta Nowy Targ powierzchnia modernizo wanej drogi [m2] RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ. Modernizacja chodnika przed budynkiem od strony parkingu ul. Suskiego 4 ul. Suskiego / PLN Urząd Miasta Nowy Targ powierzchnia modernizo wanego chodnika [m2] RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ. Modernizacja chodnika wzdłuż budynków obie strony Al. Tysiąclecia al. Tysiąclecia / PLN Urząd Miasta Nowy Targ powierzchnia modernizo wanego chodnika [m2] RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ. Modernizacja miejsc postojowych i drogi dojazdowej ul. Szaflarska 142 ul. Szaflarska / PLN Urząd Miasta Nowy Targ powierzchnia modernizo wanej drogi [m2] RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ. 126 Strona

119 Modernizacja miejsc postojowych i drogi dojazdowej ul. Szaflarska 140 ul. Szaflarska / PLN Urząd Miasta Nowy Targ powierzchnia modernizo wanej drogi [m2] RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ. Naprawa chodnika obok placu zabaw ul. Szaflarska 142 ul. Szaflarska / PLN Urząd Miasta Nowy Targ powierzchnia modernizo wanego chodnika [m2] RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ. Naprawa chodnika ul. Wojska Polskiego ul. Wojska Polskiego / PLN Urząd Miasta Nowy Targ powierzchnia modernizo wanego chodnika [m2] RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ. Remont drogi i placu postojowego oraz wykonanie chodnika za budynkiem ul. Powstańców ul. Powstańców Śląskich / PLN Urząd Miasta Nowy Targ powierzchnia modernizo wanej drogi, powierzchnia budowa- RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ. 127 Strona

120 Śląskich 7 nego chodnika [m2] Remont i budowa drogi ul. Spokojna ul. Spokojna 13596/ / / / / / / / / / / / / / / / PLN Urząd Miasta Nowy Targ powierzchnia modernizo wanej drogi, powierzchnia budowanej drogi [m2] RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ. Remont i budowa dróg na oś. Bór oś. Bór 10182/ / / / / /15 Urząd Miasta Nowy Targ powierzchnia modernizo wanej drogi, powierzchnia budowanej drogi [m2] RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ. Teren parkingu KP6 z MPZP NT22 oś. Bereki 11519/ /15 Urząd Miasta Nowy Targ RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ. 128 Strona

121 Chodnik łączący os. Topolowe z Al. Tysiąclecia w miejscu rozbiórki przewiązki Al. Tysiąclecia 12586/ PLN Urząd Miasta Nowy Targ RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ. ul. Parkowa od ul. Krótkiej do Zakopianki ul. Parkowa Urząd Miasta Nowy Targ RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ. Remont ul. Krzywa od pl. Słowackiego do ul. Długiej ul. Krzywa / / PLN Urząd Miasta Nowy Targ powierzchnia modernizo wanych ulic [m2], RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ. Teren U10 (obecny plac targowy) oś. Bereki 11519/ / / / / / /6 Zabudowa usługowa usługi komercyjne. Na terenach usług komercyjnych dopuszcza się lokalizację: obiektów handlowych o powierzchni RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ, 129 Strona

122 sprzedaży do 800 m 2 oraz realizację mieszkań a także drogi wewnętrzne, obiekty i urządzenia obsługi komunikacyjnej w tym parkingi, zieleń urządzoną, sieci i urządzenia infrastruktury technicznej; na terenach U10, dopuszcza się lokalizację obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m 2. inwestor prywatny 7 ul. Ceramiczna i ul. Składowa, drogi na tereny byłego NZPS-u ul. Ceramiczna ul. Składowa drogi na byłym NZPS-ie w Nowym Targu 10131/ / / /9 9938/ / / / / / / / PLN Urząd Miasta Nowy Targ Rozbudowa, przebudowa zniszczonych fragmentów ulic w części przemysłowej miasta. Utrzymane lub zmienione funkcje publiczno użyteczne: wyremontowane ulice miejskie przyczynią się do estetyzacji miasta, poprawy dostępności do obszaru przemysłowego w mieście i ożywienia tej strefy. Długość przebudowanej drogi RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ. 130 Strona

123 9938/ / / / / /44 8 Budowa sali gimnastycznej przy Gimnazjum nr 1 9 Utworzenie Ośrodka Wsparcia Dziennego dla osób starszych, samotnych o ograniczonej sprawności psychofizykcznej, wymagających wsparcia bądź pomocy ze względu na wiek, trudną sytuację materialną, pl. Słowackiego 14, Nowy Targ os. Oleksówki 42, Nowy Targ (Prewentorium) 11107/ / PLN 8579/1 8579/ PLN Urząd Miasta Nowy Targ Urząd Miasta Nowy Targ Rozbudowa budynku Gimnazjum nr 1 o salę gimnastyczną Remont i modernizacja istniejących obiektów Utrzymane lub zmienione funkcje publiczno użyteczne: Rewitalizacja sali sportowej i otoczenia jest niezbędna do prawidłowej realizacji podstawowych zadań obiektu sportowego. Wsparcie dla ubogich społeczności, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu Zwiększenie dostępności do usług społecznych w warunkach stacjonarnych. Zwiększenie użyteczności rewitalizowanego obszaru. Poprawa funkcjonalności obiektu. Powierzchnia budowanej Sali, liczba osób korzystających Liczba osób korzystających z ośrodka, liczba utworzonych miejsc itp. RPO WM oś pr. 11, dz lub 11.3; PO Ministra Sportu i Turystyki; Partnerstwo Publiczno Prywatne (PPP); krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ. RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; PO Wiedza, Edukacja, Rozwój ; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ. 131 Strona

124 mieszkaniową lub rodzinną. 10 Tereny centralnej ciepłowni Równia Szaflarska Równia Szaflarska, Nowy Targ 14086/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / PLN Urząd Miasta Nowy Targ Budowa nowych obiektów infrastrukturalnych Realizacja nowych obiektów infrastrukturalnych powstrzyma degradację istniejących obiektów nie dokończonej centralnej kotłowni oraz wzmocni bezpieczeństwo miasta w zakresie obsługi technicznogospodarczej mieszkańców - zaopatrzenie w ciepło, energię elektryczną. Liczba powstałych obiektów RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; NFOŚiGW i WFOŚiGW; Partnerstwo Publiczno Prywatne (PPP); krajowe środki publiczne. 132 Strona

125 11 Rewitalizacja przestrzeni handlowousługowej przy ul. Ludźmierskiej 26A, z przeznaczenie m na Park Kupiectwa, Edukacji i Rozrywki ul. Ludźmierska 26 A 14132/ / / / / / / /5, 10102/5, 10104/5, 10108/3, 10098/4, 10098/5, 10097/4, 10097/5, 10096/1, 10096/2, 10094/2, 19381/ /4, 10093/4, 10094/3, 10093/3, 10093/2, 19381/1, 10083/4, 10084/4, 10085/4, 10086/8, 10087/5, 10088/5, 19381/3, 19381/ / / / / ,5 PLN Firma Handlowo Usługowa STOPIAK Spółka Jawna II kw Ikw Roboty budowlane połączone z zastosowaniem odnawialnych źródeł energii i nadaniem przestrzeni handlowousługowej z przeznaczeniem na Park Kupiectwa, Edukacji i Rozrywki, który łączyć w sobie będzie 3 podstawowe funkcje: kupiectwo, edukacja, rozrywka. W sferze przestrzennej wykreowana zostanie nowa przestrzeń w obszarze przemysłów kreatywnych, łączącej funkcje przemysłów czasu wolnego i przemysłów kultury z rzemiosłem, handlem i promocją przedsiębiorczości. W sferze gospodarczej utrzymanych zostanie co najmniej 150 miejsc pracy i utworzonych ok. 100 nowych miejsc pracy. Stworzone zostaną warunki do utworzenia lub rozszerzenia działalności dla ok. 30 nowych firm. W sferze społecznej utworzenie Parku będzie związane z rozszerzeniem i podniesieniem jakości licznych usług publicznych na terenie Nowy Targ w Liczba nowopowstałych powierzchni usługowych, liczba nowych inicjatyw gospodarczych, liczba inicjatyw edukacyjnych, kulturalnych, liczba nowych miejsc pracy, liczba korzystających z obiektów kulturalnych, edukacyjnych, liczba imprez. RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3, 11.4; PO Inteligentny Rozwój ; Program COSME; emisja obligacji prywatnych; Fundusze Inwestycyjne; Fundusze Inwestycyjne VC; środki własne inwestora. 133 Strona

126 12 Modernizacja stacji narciarskiej 13 Rewitalizacja miejskiego placu targowego połączona Z jego przeniesieniem na teren nowej targowicy Przy ulicy Targowej w Nowym Targu Długa Polana 9718/2, 9719/2, 9721/5, 9721/7, 9723/4, 9722/5, 9721/1, 9722/3, 9723/1, 9722/1, 9724/2, 9728/2, 9728/3, 9728/1, 9729/1, 9729/3, 9729/5, 9729/4, 9727, 9730, 9731, 9732/1, 9734/1, 9733/1, 9733/2, 9735, 9734/2, 9715, 6664/12, 6664/1, 6664/ /2 6664/3 6664/2 9720/2 ul. Targowa Nowy Targ 15574/1, 15574/2, 15573, 15568, 15567, 15563, 15562, 15559, 15558, 15557, 15554, 15553, 15550, 15545, 15544/2, 15538, 15536, 15565/2, 15533, 15531, 15529/2, 15528, 15527/2, 15547/1, 15576, 15575, 15572, PLN PLN Michał Glonek Stacja narciarska Długa Polna Nowa Targowica Sp. z o.o. II kw I kw Wymiana wyciągu orczykowego na kolej linową. Zmiana linii wyjazdowej pozwalająca na wydłużenie tras oraz wytyczenie nowych. Odbudowa infrastruktury towarzyszącej, która została zniszczona w wyniku pożaru. Budowa przestrzeni handlowej, na której usytuowane będą zadaszone stanowiska handlowe w postaci zadaszonych wiat, wraz z infrastrukturą towarzyszącą. obszarze przemysłów kreatywnych. Poprawa funkcjonalności obiektu, ożywienie gospodarcze oraz turystyczne. Utworzenie jarmarku na miarę XXI wieku, przy utrzymaniu obecnych cen. Wprowadzenie regionalnej architektury, ład i porządek przyciągnie rzeszę turystów i klientów, co przyczyni się do ożywienia gospodarczego, zwiększenia obrotów Liczba zmodernizo wanych obiektów, liczba nowych obiektów sportowych, liczba korzystających ze stacji narciarskiej, liczba nowych miejsc pracy Powierzchnia wybudowanej przestrzeni handlowej [m2] PO Ministra Sportu i Turystyki; RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3, 11.4; PO Inteligentny Rozwój ; Program COSME; emisja obligacji prywatnych; Fundusze Inwestycyjne; Fundusze Inwestycyjne VC; środki własne inwestora. RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3, 11.4; PO Inteligentny Rozwój ; Program COSME; emisja obligacji prywatnych; Fundusze 134 Strona

127 Zad. 1. Budowa przestrzeni handlowej o pow. ok. 3 ha, na której usytuowane będą zadaszone stanowiska targowe w postaci wiat wraz z infrastrukturą towarzyszącą. 14 Rewitalizacja miejskiego placu targowego połączona Z jego przeniesieniem na teren nowej targowicy Przy ulicy targowej w nowym targu ul. Willowa Nowy Targ 15571, 15570, 15569, 15566, 15565, 15564, 15561/1, 15561/2, 15561/3, 15560, 15556, 15555, 15552, 15551, 15546/1, 15547/2, 15546/2, 15543, 15542/1, 15542/2, 15541, 15540/1, 15540/2, 15539, 15532, 15525, 15526, 15667/3, 15666/3, 15665/ / / / / / / / , 15666/1, 15668, 15667/1, 15670, 15671/1, 15673/1, PLN NOWA TARGOWICA Sp. z o.o., Nowy Targ, ul. Willowa 45 II kw I kw Budowa przestrzeni handlowej obejmującej zadaszone stanowiska dla zwierząt wraz z infrastrukturą komunikacyjną. i zysku przedsiębiorców oraz wpłynie pozytywnie na turystykę. Estetyzacja obszaru wpłynie na wzrost wartości okolicznych działek. Z Targowiska będą mogli korzystać rolnicy Podhala i hodowcy różnych zwierząt, co spowoduje napływ potencjalnych klientów do miasta i ożywienie gospodarcze. Zastosowane technologie wpłyną na poprawę jakości Powierzchnia wybudowanej przestrzeni handlowej [m2] Inwestycyjne; Fundusze Inwestycyjne VC; Program Polska Słowacja ; krajowe środki publiczne; środki własne inwestora. RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3, 11.4; PO Inteligentny Rozwój ; Program COSME; emisja obligacji prywatnych; 135 Strona

128 Zad. 2. Budowa targu zwierzęcego. 15 Rewitalizacja miejskiego placu targowego połączona Z jego przeniesieniem na teren nowej targowicy Przy ulicy targowej w nowym targu Zad. 3. Budowa zadaszonej hali handlowej w bezpośredni m sąsiedztwie budynków handlowych: A, B i C. ul. Willowa Nowy Targ 15569, 15570, 15565, 15564, 15561/1, 15561/2, 15561/ , PLN NOWA TARGOWICA Sp. z o.o., Nowy Targ, ul. Willowa 45 II kw I kw Budowa hali handlowej jednokondygnac yjnej w stylu góralskim, utrzymanej w stylistyce budynków A, B, C wraz z zabudową stoisk handlowych, komunikacją wewnętrzną i infrastruktura towarzyszącą. usług w mieście. Utworzenie jarmarku na miarę XXI wieku, przy utrzymaniu obecnych cen. Wprowadzenie regionalnej architektury, ład i porządek przyciągnie rzeszę turystów i klientów, co przyczyni się do ożywienia gospodarczego, zwiększenia obrotów i zysku przedsiębiorców oraz wpłynie pozytywnie na turystykę. Liczba stoisk handlowych, dłogość nowej powierzchni handlowej Fundusze Inwestycyjne; Fundusze Inwestycyjne VC; Program Polska Słowacja ; krajowe środki publiczne; środki własne inwestora. RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3, 11.4; PO Inteligentny Rozwój ; Program COSME; emisja obligacji prywatnych; Fundusze Inwestycyjne; Fundusze Inwestycyjne VC; Program Polska Słowacja ; krajowe środki publiczne; środki własne inwestora. 136 Strona

129 16 Inkubator przedsiębiorcz ości dla zawodów ginących, rzemieślników i kultury podhala połączony z organizacją i prowadzenie m ośrodka badawczorozwojowego (b+r) w zakresie wypracowywan ia i wdrażania innowacyjnych metod technologii i rozwiązań, związanych z kultywowanie m, podtrzymywan iem i rozwojem ginących zawodów, związanych z rzemiosłem i kulturą Podhala ul. Willowa Nowy Targ 15665/40, 15665/44, 15666/5, 15667/5, 15732, oraz części działki 15743/ PLN NOWA TARGOWICA Sp. z o.o., Nowy Targ, ul. Willowa 45 II kw I kw Budowa Inkubatora Przedsiębiorczoś ci dla zawodów ginących, rzemieślników i kultury Podhala. Budowa Ośrodka Badawczo- Rozwojowego. Budowa infrastruktury towarzyszącej komunikacja wewnętrzna, chodniki, parkingi, architektura zieleni, monitoring). Pomoc w zachowaniu, reaktywowaniu i podejmowaniu działalności związanej z rzemiosłem i kulturą Podhala, opartej na tradycjach Podhala, pomoc w poszukiwaniu rynków zbytu dla ich wyrobów, przekazanie rzemieślnikom, przedsiębiorcom, twórcom i artystom wiedzy na temat prowadzenia działalności gospodarczej i stwarzania warunków do prowadzonej przez nich działalności produkcyjnohandlowej w obszarze Nowej Targowicy. Kreowanie innowacyjnych metod, technologii i rozwiązań w zakresie kultywowania, podtrzymywania i rozwoju zawodów ginących związanych z rzemiosłem i kulturą Podhala. Liczba zrealizowa nych obiektów, liczba osób korzystających, uczniów, liczba imprez. RPO WM oś pr. 11, dz ; RPO WM oś pr. 3, dz. 3.2; PO Inteligentny Rozwój; krajowe środki publiczne; środki własne inwestora. 137 Strona

130 17 Rekultywacja starej oczyszczalni ścieków Połączona z nadaniem jej nowych funkcji kulturowych, społecznych i gospodarczych ZADANIE 1: Rekultywacja starej oczyszczalni ścieków. ul. Targowa Nowy Targ 15665/ PLN NOWA TARGOWICA Sp. z o.o., Nowy Targ, ul. Willowa 45 II kw I kw Rekultywacja oczyszczalni ścieków. Przywrócenie zdegradowanego obszaru do użyteczności publicznej w obszarze kulturalnym, społecznym i gospodarczym. Długość zrekultywowanej powierzchni [m2] PO Infrastruktura i Środowisko ; RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.2, 11.3, 11.4; NFOŚGW; WFOŚGW; Partnerstwo Publiczno Prywatne (PPP); krajowe środki publiczne; środki własne inwestora. 18 Rekultywacja starej oczyszczalni ścieków Połączona z nadaniem jej nowych funkcji kulturowych, społecznych i gospodarczyc h ZADANIE 2: Nadanie nowych funkcji przestrzeni publicznej po starej oczyszczalni ścieków ul. Targowa Nowy Targ 15665/ ,5 PLN NOWA TARGOWICA Sp. z o.o., Nowy Targ, ul. Willowa 45 II kw I kw ) Budowa ścieżki dydaktycznoedukacyjnej o funkcjach kulturowych, związanych z rzemiosłem i tradycją góralską Podhala. Integralną częścią ścieżki będzie infrastruktura towarzysząca. 2) Budowa hali targowej z zapleczem logistycznym o Przywrócenie zdegradowanego obszaru do użyteczności publicznej w obszarze kulturalnym, społecznym i gospodarczym. Liczba zrealizowanych obiektów [szt.], liczba osób korzystających, liczba imprez. PO Infrastruktura i Środowisko ; RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.2, 11.3, 11.4; NFOŚGW; WFOŚGW; Partnerstwo Publiczno Prywatne (PPP); krajowe środki publiczne; środki własne inwestora. 138 Strona

131 ZADANIE 2 A: Budowa ścieżki dydaktycznoedukacyjnej o funkcjach kulturowych, związanych z rzemiosłem i tradycję góralską Podhala. funkcjach wspomagających i uzupełniających dla Nowej Targowicy. ZADANIE 2 B: Budowa hali targowej z zapleczem logistycznym. 19 Rewitalizacja terenu Starego Szpitala w Nowym Targu ul. Szpitalna /5, 4510/3, 4512/7, 4513/3, 4516/5, 4517/5, 4519/12, 4520/5, 4522/5, 4527/9, 4529/9, 4531/3, 4534/3, 4540/3, 4540/3, 4544/3, 4516/4, 4517/4, 4519/11, 4520/4, 4522/4, 4527/8, 4529/8, 4548/5, 4552/7, 4554/3, 4557/3, 4556, 4543, 4542, 4541, 4533, 4532, 4526/3, ok PLN PPWSZ w Nowym Targu Zagospodarowan ie całego terenu przekazanego uczelni. Rewitalizacja i modernizacja głównego budynku Starego Szpitala oraz przebudowa Magazynu Zaplecza na Mały Obiekt Sportowy na potrzeby zajęć wf dla studentów. Zagospodarowan ie pozostałego terenu jako ogólnodostępneg Funkcje dydaktyczne i badawcze Centrum Doskonalenia Kadr Medycznych, Pracownie Badawcze Fizjoterapii. Funkcje komercyjne Zakład rehabilitacyjny, Zakład opiekuńczo wychowawczy. Powierzchnia zrealizowanych /zmodernizowanych obiektów PO Infrastruktura i Środowisko ; RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; środki własne inwestora. 139 Strona

132 20 Przebudowa i nadbudowa części parterowej budynku Powiatowego Centrum Kultury w Nowym Targu ul. Jana Kazimierza 4526/1, 4523/1, 4523/3, 4509/7, 4509/9, 4551, 4555, 4550, 4549, 4548/2, 11667/ / PLN Powiat Nowotarski o terenu rekreacyjnego. Wykonanie stanu surowego zamkniętego nadbudowy wraz z wymianą istniejącego pokrycia dachowego.. Realizacja inwestycji przyczyni się do poprawy ładu przestrzennego oraz przywrócenia odpowiedniej rangi centrum Nowego Targu. Wpłynie na wzrost atrakcyjności inwestycyjnej regionu dla działalności gospodarczej i biznesowej przez poprawę dostępności do infrastruktury społecznej i kulturalnej. Powierzchnia zmodernizowanych obiektów, powierzchnia nowego pokrycia dachowego PO Infrastruktura i Środowisko ; RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; PO MKiD ; NMF i MFEOG ; Fundusz Wyszehradzki; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ; Partnerstwo Publiczno Prywatne (PPP). PO Infrastruktura i Środowisko ; RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; PO MKiD ; NMF i 140 Strona

133 21 Przebudowa istniejącej klatki schodowej wraz z wymianą pokrycia dachowego nad całością budynku Zespołu Szkół nr 1 im. Wł. Orkana w Nowym Targu 22 Remont i wymiana pokrycia dachowego wraz z remontem elewacji budynku Zespołu Szkół Ogólnokształcą cych im. S. Goszczyńskieg ul. Kościelna PLN ul. Krasińskiego PLN Powiat Nowotarski Marzec grudzień 2018 Powiat Nowotarski Marzec grudzień 2017 Przebudowa istniejącej klatki schodowej, zgodnie z obowiązującymi przepisami w zakresie bezpieczeństwa pożarowego. Wymiana pokrycia dachowego nad całością budynku. Nadzór inwestorski Remont i wymiana pokrycia dachowego. Remont elewacji budynku. Nadzór inwestorski. Realizacja inwestycji przyczyni się do poprawy ładu przestrzennego w centrum Nowego Targu. Wykonanie przedsięwzięcia wpłynie na poprawę dostępności do infrastruktury edukacyjnej. Realizacja inwestycji przyczyni się do poprawy ładu przestrzennego w Nowym Targu. Wykonanie przedsięwzięcia wpłynie na poprawę dostępności do infrastruktury edukacyjnej oraz wzrost atrakcyjności Powierzchnia zmodernizowanych obiektów, powierzchnia nowego pokrycia dachowego Powierzchnia zmodernizowanych obiektów, powierzchnia nowego pokrycia dachowego MFEOG ; Fundusz Wyszehradzki; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ; Partnerstwo Publiczno Prywatne (PPP). RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; budżet powiatu Nowotarskiego RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; budżet powiatu Nowotarskiego 141 Strona

134 o im. S. Goszczyńskieg o w Nowym Targu 23 Przebudowa, remont i zmiana sposobu użytkowania kamienicy przy ul. Długiej 67 w Nowym Targu 24 Spółdzielczy Dom Kultury remont oraz rozbudowa obiektu w zakresie windy dla osób niepełnospraw nych ul. Długa PLN Al. Kopernika PLN Urząd Miasta Nowy Targ Nowotarska Spółdzielnia Mieszkaniowa Przebudowa istniejącego budynku kamienicy, remont pomieszczeń, instalacji wewnętrznych, termomodernizac ja, wykonanie elewacji, zmiana sposobu użytkowania z budynku mieszkalnego na budynek usługowy. Remont i modernizacja istniejącego budynku tej części miasta. Siedziba powiatowej jednostki organizacyjnej wpisana do wojewódzkiego rejestru zabytków nieruchomych. Rewitalizacja obiektu podniesie estetyczny, wizualny poziom miejskiej przestrzeni publicznej ul Długiej, a tym samym podniesie wartość centrum miasta. Zostaną zlikwidowane nielegalne pseudo schroniska. Nastąpi wzrost wartości sąsiednich nieruchomości. Uatrakcyjnienie wizerunku miasta. Wzmocnienie rozwoju funkcji kulturalnej i rekreacyjnej. Podniesienie dostępności dla osób niepełnosprawnych. Podniesienie wartości architektonicznej i użytkowej. Podniesienie dostępności i edukacji Długość nowej powierzchni handlowo /usługowej, powierzchnia rewitalizowanego obiektu [m2] Powierzchnia modernizo wanego obiektu [m2], zużycie energii elektrycznej i cieplnej RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; budżet Miasta Nowy Targ. PO Infrastruktura i Środowisko ; RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; PO MKiD ; NMF i MFEOG ; Fundusz 142 Strona

135 25 Modernizacja budynków Al. Kopernika nr 7 i 12 ul. Podtatrzańska nr 74 ul. Powstańców Śląskich nr 9A ul. Szaflarska nr 93c, 93d i 97 Al. Kopernika nr 7 i 12 ul. Podtatrzańska nr 74 ul. Powstańców Śląskich nr 9A ul. Szaflarska nr 93c, 93d i / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / PLN Nowotarska Spółdzielnia Mieszkaniowa Modernizacja budynków handlowo usługowych, w jednym przypadku z częścią mieszkalną. informatycznej. Eliminacja negatywnego zjawiska w postaci degradacji stanu technicznego obiektu. Wzmocnienie rozwoju funkcji turystycznej. Zmniejszenie zużycia energii elektrycznej i cieplnej. Uatrakcyjnienie wizerunku miasta. Wzmocnienie rozwoju funkcji kulturalnej i rekreacyjnej. Podniesienie dostępności dla osób niepełnosprawnych. Podniesienie wartości architektonicznej i użytkowej. Zmniejszenie zużycia ciepła (zmniejszenie kosztów działalności gospodarczej, a co za tym idzie zwiększenie konkurencyjności). Redukcja negatywnego wpływu na środowisko poprzez odprowadzenie wód opadowych do miejskiej sieci kanalizacyjnej. Zwiększenie liczba zmodernizowanych obiektów [szt.] Wyszehradzki; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ; Partnerstwo Publiczno Prywatne (PPP). Środki własne spółdzielni; PEFRON RPO WM oś pr. 11, dz lub 11.3; Fundusz Termomoderni zacji BGK. 143 Strona

136 26 Rewitalizacja placów zabaw, boisk oraz tworzenie monitorowanyc h stref bezpieczeństwa 27 Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnyc h wraz z otoczeniem, budynki: ul. A. Suskiego nr 6, 13 Al. M. Kopernika nr 3 ul. A. Suskiego nr 6, 13 Al. M. Kopernika nr 3 ul. Powstańców Śląskich nr 6, 9, 11 i 13 Al. Tysiąclecia nr 44A i 44b Ul. Szaflarska nr /5 bezpieczeństwa poprzez montaż lamp w miejscach dotychczas nieoświetlonych. Poprawa warunków świadczenia usług dla osób niepełnosprawnych / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / PLN PLN Nowotarska Spółdzielnia Mieszkaniowa Nowotarska Spółdzielnia Mieszkaniowa Rewitalizacja placów zabaw i boisk - doposażenie, zmiana nawierzchni, oświetlenie, całodobowy monitoring. Remont i modernizacja budynków wielorodzinnych. Poprawa funkcjonalności i estetyki przestrzeni publicznych, uatrakcyjnienie wizerunku miasta, wzmocnienie rozwoju funkcji turystycznej i rekreacyjnej, zwiększenie bezpieczeństwa, podniesienie wartości architektonicznej i użytkowej. Uatrakcyjnienie wizerunku miasta, wzmocnienie rozwoju funkcji turystycznej, podniesienie wartości architektonicznej i użytkowej, zwiększenie bezpieczeństwa użytkowania, zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, zmniejszenie zużycia Powierzchnia zrewitalizowanych obiektów [m2] Liczba zmodernizowanych obiektów [szt.] RPO WM oś pr. 11, dz lub 11.3; Fundusz Termomoderni zacji BGK. RPO WM oś pr. 11, dz lub 11.3; Fundusz Termomoderni zacji BGK. 144 Strona

137 ul. Powstańców Śląskich nr 6, 9, 11 i 13 Al. Tysiąclecia nr 44A i 44b ul. Szaflarska nr Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnyc h wraz z otoczeniem, budynki: ul. Szaflarska nr 124, 124a, 126, 126a, 126b. 29 Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnyc h wraz z otoczeniem budynki: ul. Wojska Polskiego nr 1, 8, 10, 12, 16, ul. Szaflarska nr 124, 124a, 126, 126a, 126b. ul. Wojska Polskiego nr 1, 8, 10, 12, 16, 18, 20, 22 i / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / PLN PLN Nowotarska Spółdzielnia Mieszkaniowa Nowotarska Spółdzielnia Mieszkaniowa w Nowym Targu Remont i modernizacja budynków wielorodzinnych. Remont i modernizacja budynków wielorodzinnych. energii elektrycznej, zmniejszenie zużycia ciepła, zwiększenie bezpieczeństwa ruchu. Uatrakcyjnienie wizerunku miasta, wzmocnienie rozwoju funkcji turystycznej, podniesienie wartości architektonicznej i użytkowej, zwiększenie bezpieczeństwa użytkowania, zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, zmniejszenie zużycia ciepła, zwiększenie bezpieczeństwa ruchu. Uatrakcyjnienie wizerunku miasta, wzmocnienie rozwoju funkcji turystycznej, podniesienie wartości architektonicznej i użytkowej, zwiększenie bezpieczeństwa użytkowania, zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, Liczba zmodernizowanych obiektów [szt.] Liczba zmodernizowanych obiektów [szt.] RPO WM oś pr. 11, dz lub 11.3; Fundusz Termomoderni zacji BGK. RPO WM oś pr. 11, dz lub 11.3; Fundusz Termomoderni zacji BGK. 145 Strona

138 18, 20, 22 i / / / / / / / / / / / / / / / /19 30 Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnyc h wraz z otoczeniem budynku: Al. Tysiąclecia nr 36, 38, Kompleksowa modernizacja części wspólnych Al. Tysiąclecia nr 36, 38, 40 ul. Sikorskiego nr 1, 3, 5, 7, 11, 13, 15, / / / / / / / / / / PLN PLN Nowotarska Spółdzielnia Mieszkaniowa w Nowym Targu Nowotarska Spółdzielnia Mieszkaniowa w Nowym Targu Remont i modernizacja budynków wielorodzinnych. Remont i modernizacja budynków wielorodzinnych. zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, zmniejszenie zużycia ciepła, zwiększenie bezpieczeństwa ruchu. Uatrakcyjnienie wizerunku miasta, wzmocnienie rozwoju funkcji turystycznej, podniesienie wartości architektonicznej i użytkowej, zwiększenie bezpieczeństwa użytkowania, zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, zmniejszenie zużycia ciepła, zwiększenie bezpieczeństwa ruchu. Uatrakcyjnienie wizerunku miasta, wzmocnienie rozwoju funkcji turystycznej, Liczba zmodernizowanych obiektów [szt.] Liczba zmodernizowanych obiektów RPO WM oś pr. 11, dz lub 11.3; Fundusz Termomoderni zacji BGK. RPO WM oś pr. 11, dz lub 11.3; 146 Strona

139 budynków wielorodzinnyc h wraz z otoczeniem, budynki: ul. Sikorskiego nr 1, 3, 5, 7, 11, 13, 15, Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnyc h wraz z otoczeniem, budynki: ul. Podtatrzańska nr 64, 66, 68, 70, 72, 76, 78, 80, 82, 84 i 86, ul. Sikorskiego nr 19. ul. Podtatrzańska nr 64, 66, 68, 70, 72, 76, 78, 80, 82, 84 i 86, ul. Sikorskiego nr / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / PLN Nowotarska Spółdzielnia Mieszkaniowa w Nowym Targu Remont i modernizacja budynków wielorodzinnych. podniesienie wartości architektonicznej i użytkowej, zwiększenie bezpieczeństwa użytkowania, zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, zmniejszenie zużycia ciepła, zwiększenie bezpieczeństwa ruchu. Uatrakcyjnienie wizerunku miasta, wzmocnienie rozwoju funkcji turystycznej, podniesienie wartości architektonicznej i użytkowej, zwiększenie bezpieczeństwa użytkowania, zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, zmniejszenie zużycia ciepła, zwiększenie bezpieczeństwa ruchu. [szt.] Liczba zmodernizowanych obiektów [szt.] Fundusz Termomoderni zacji BGK. RPO WM oś pr. 11, dz lub 11.3; Fundusz Termomoderni zacji BGK. 147 Strona

140 33 Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnyc h wraz z otoczeniem, budynki: ul. Podhalańska nr 12, 14, 16, 18, 20, 22, 24, 26 i Kompleksowa modernizacja części wspólnych budynków wielorodzinnyc h wraz z otoczeniem, budynki: al. Tysiąclecia nr 30, 32 i 34 ul. Podhalańska nr 12, 14, 16, 18, 20, 22, 24, 26 i 28. al. Tysiąclecia nr 30, 32 i / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / PLN PLN Nowotarska Spółdzielnia Mieszkaniowa w Nowym Targu Nowotarska Spółdzielnia Mieszkaniowa w Nowym Targu Remont i modernizacja budynków wielorodzinnych. Remont i modernizacja budynków wielorodzinnych. Uatrakcyjnienie wizerunku miasta, wzmocnienie rozwoju funkcji turystycznej, podniesienie wartości architektonicznej i użytkowej, zwiększenie bezpieczeństwa użytkowania, zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, zmniejszenie zużycia ciepła, zwiększenie bezpieczeństwa ruchu. Uatrakcyjnienie wizerunku miasta, wzmocnienie rozwoju funkcji turystycznej, podniesienie wartości architektonicznej i użytkowej, zwiększenie bezpieczeństwa użytkowania, zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, zmniejszenie zużycia ciepła, zwiększenie bezpieczeństwa ruchu. Liczba zmodernizowanych obiektów [szt.] Liczba zmodernizowanych obiektów [szt.] RPO WM oś pr. 11, dz lub 11.3; Fundusz Termomoderni zacji BGK. RPO WM oś pr. 11, dz lub 11.3; Fundusz Termomoderni zacji BGK. 148 Strona

141 35 Szkoła rolnicza 6428/4 Oczekujemy doprecyzowania propozycji przez podmioty/ osoby zewnętrzne 36 Strzelnica LOK 37 Apteka ul. Wojska Polskiego ul. Wojska Polskiego 13518/ /4 Oczekujemy doprecyzowania propozycji przez podmioty/ osoby zewnętrzne 13373/6 Oczekujemy doprecyzowania propozycji przez podmioty/ osoby zewnętrzne RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; środki własne Miasta Nowy Targ. RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; środki własne Miasta Nowy Targ. RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; środki własne Miasta Nowy Targ. 38 Przedszkole nr 2 ul. Kowaniec 7158/10 Urząd Miasta Nowy Targ Modernizacja przedszkola wraz z rozbudową sali gimnastycznej Uatrakcyjnienie wizerunku miasta, poprawa otoczenia, rozbudowa sali gimnastycznej Powierzchnia zmodernizowanego obiektu [m2] RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; środki własne Miasta Nowy Targ. 149 Strona

142 39 Podhalańskie Centrum Sportów Lodowych w Nowym Targu Al. Tysiąclecia 19438/ / / / / / / / / / / PLN Urząd Miasta Nowy Targ Zakres planowanej inwestycji obejmuje w szczególności: 1) budowę hali lodowej posiadającej: - lodowiska pełnowymiarowe (30x60) do gry w hokeja na lodzie w ilości 2 szt. (w tym jedno treningowe), - szatnie dla graczy w hokeja na lodzie w ilości 11 szt. wraz z zapleczem rehabilitacyjnorekreacyjnym, - trybuny na 4000 widzów ( miejsc na polu areny) w tym 13 SKY Boxów VIP - bar lodowy, - pomieszczenie Muzeum Polskiego Hokeja. 2) budowę zaplecza sportowego posiadającego: - salę treningową, Rozwój turystyki i rekreacji. Zwiększenie estetyki i atrakcyjności miasta. Zwiększenie oferty zagospodarowania czasu wolnego. Liczba wybudowa nych obiektów, powierzchnia wybudowa nego obiektu, liczba osób korzystających, liczba imprez. RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; środki własne Miasta Nowy Targ; PPP, Ministerstwo Sportu. 150 Strona

143 - siłownię, - boisko do gry w siatkówkę (ewentualna modernizacja lub rozbudowa istniejącego boiska) - bieżnię lekkoatletyczną (ewentualna modernizacja lub rozbudowa istniejącej bieżni) - korty tenisowe (ewentualna modernizacja lub rozbudowa istniejących kortów) - zewnętrzne boisko do gry w piłkę nożną (ewentualna modernizacja lub rozbudowa istniejącego boiska) 3) budowę SPA zaplecza fizjoterapeutyczn ego 4) budowę hotelu z zapleczem konferencyjnobankietowym posiadającym: - Dom 151 Strona

144 40 Budowa Biblioteki Miejskiej Al. Kopernika 13224/ / / / / / / / PLN Urząd Miasta Nowy Targ Drużyny dla MMKS Podhale Nowy Targ. Budowa obiektu użyteczności publicznej - Miejskiej Biblioteki Publicznej w Nowym Targu wraz z infrastrukturą Realizacja nowoczesnej biblioteki jako jednostki kulturotwórczej, miejsca spotkań i integracji społecznej która poprzez swoją działalność będzie przyciągać czytelników do zbiorów i informacji. Obiekt ma służyć jak najszerszej grupie społecznej. Jego realizacja podniesie atrakcyjność tej części miasta. Zostanie zagospodarowany skwer dość zaniedbany. Obiekt zaktywizuje i zagospodaruje czas wolny mieszkańców sąsiadujących osiedli wielorodzinnych oraz mieszkańców miasta, winien sprzyjać kontaktom społecznym. Powierzchnia wybudowa nego obiektu [m2], liczba czytelników w bibliotece, liczba korzystających z czytelni, liczba imprez, PO Infrastruktura i Środowisko ; RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; PO MKiD ; NMF i MFEOG ; Fundusz Wyszehradzki; krajowe środki publiczne; budżet Miasta Nowy Targ; Partnerstwo Publiczno Prywatne (PPP). 152 Strona

145 41 ZGM oś. Topolowe 12586/ / / / / / / / / / / / / / / / / /15 Teren U10 (obecny plac targowy) 11519/ / / / / / /6 RAZEM SZACUKOWE KOSZTY NAKŁADÓW. PLN NA ZADANIA INWESTYCYJNE W TYM: Urząd Miasta Nowy Targ Liczba zrewitalizo wanych obiektów RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; środki własne Miasta Nowy Targ. RPO WM oś pr. 11, dz. 11.1, 11.3; krajowe środki publiczne; środki własne Miasta Nowy Targ. ZADANIA PUBLICZNE:.. PLN ZADANIA PRYWATNE: PLN 153 Strona

146 9.2. ZADANIA SPOŁECZNE Nr Nazwa zadania Lokalizacja zadania Działki ewidencyjne / nr Szacunkowy budżet zadania Realizator Okres Rezultaty Wskaźniki/ mierniki monitorowania zadania Realizacji Finansowanie 1 Kombinat Sztuki Al. Kopernika Rozbudowa i przebudowa budynku Ośrodka Rehabilitacyjno Obszar pomiędzy Al. Tysiąclecia, PLN Nowotarska Spółdzielnia Mieszkaniowa w Nowym Targu SPÓŁDZIELC ZY DOM KULTURY 13275/9, 13268/1, 13266/3, 13257/3, 13258, PLN KOŁO PSOUU w Nowym Targu Rozwój sfery społecznej na rewitalizowanym obszarze. Przeciwdziałanie niskiej aktywności społecznej mieszkańców, negatywnej tendencji zamykania się środowisk we własnym otoczeniu, tworzeniem lokalnych gett hermetycznością małych społeczności czy też samotności. Integracja lokalnej społeczności, budowa poczucia wspólnoty, zaufania, bezpieczeństwa. Aktywizacja osób w podeszłym wieku. Maksymalizacja efektów prowadzonych działań rehabilitacyjnych, edukacyjnych, wychowawczych dzieci oraz Liczba imprez, liczba uczestników zdarzeń kulturalnych, liczba użytkowników Liczba dzieci korzystających z osrodka RPO WM ; PW Kreatywna Europa ; PO Wiedza Edukacja Rozwój ; PO Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego; Fundacje krajowe i zagraniczne; programy bilateralne; mecenat i sponsoring; środki Spółdzielni Mieszkaniowej Nowym Targu. RPO WM ; PO Wiedza Edukacja 154 Strona

147 Edukacyjno Wychowawczego oraz Środowiskowego Domu Samopomocy,,Chatka wraz z urządzeniami budowlanymi i infrastrukturą techniczną oraz małą architekturą 3. Liga szkolna w narciarstwie alpejskim i biegach narciarskich ul. Szaflarskiej, ul. Krakowską wraz z osiedlem Polana Szaflarska Stacja Narciarska Długa Polana 13246, 13256/3, 13239, 13237, 13236, 13235, 13247, 13248, 13249, 13250, 13255/1, 13276/1, 13277, 13276/ / PLN Michał Glonek Stacja narciarska Długa Polna Zakup mieszkań komunalnych PLN RAZEM SZACUKOWE KOSZTY NAKŁADÓW NA ZADANIA INWESTYCYJNE : PLN W TYM: ZADANIA PUBLICZNE: PLN ZADANIA PRYWATNE: PLN działań pomocowych i edukacyjnych dla osób dorosłych dla możliwie pełnego ich powrotu do samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie. Techniczna i wizualna rewitalizacja terenu. Dzięki realizacji przedsiewziecia poprawie ulegnie sytuacja dzieci niepełnosprawnych intelektualnie i ruchowo oraz ich rodzin, jak również nastąpi wzrost efektywności działań specjalistów w zakresie terapii dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie i przygotowanie ich do samodzielności. Popularyzacja aktywności ruchowej, przygotowanie kadr instruktorskich, możliwość zdobywania uprawnień zawodowych. Promocja zdrowego trybu życia. Połączenie sportu z tradycją nowotarżan. Zagospodarowanie obszaru rewitalizacyjnego. Liczba uczestników zawodów, liczba zawodów sportowych. Rozwój ; PEFRON; Fundacje krajowe i zagraniczne; krajowe środki publiczne; programy bilateralne PO Ministra Sportu i Turystyki; Fundacje krajowe i zagraniczne; programy bilateralne; środki własne organizatora. 155 Strona

148 9.3. POWIĄZANIE ZADAŃ INWESTYCYJNYCH I SPOŁECZNYCH Z WIELOLETNIĄ PROGNOZĄ FINANSOWĄ MIASTA NOWY TARG Wieloletnia Prognoza Finansowa zawiera prognozę przychodów i wydatków dla jednostki samorządu terytorialnego, jaką jest Miasto Nowy Targ w perspektywie kilkunastu lat. Dokument zawiera zadania do realizacji przez Miasto w perspektywie finansowej Zadania inwestycyjne wpisane do Gminnego Programu Rewitalizacji Miasta Nowy Targ winny być wpisane do Wieloletniej Prognozy Finansowej, w cyklu tworzenia budżetów jednorocznych na kolejne lata W przypadku zadań mających wymiar ponadroczny, zadania winny być wpisane całościowo na rok 2016, z pełnymi konsekwencjami dla wskaźników efektywności budżetowej w okresie obowiązywania GPR ( ), a w przypadku kiedy spłata zaciągniętych zobowiązań przekroczy rok 2022 w dłuższym horyzoncie czasowym. W przypadku zadań inwestycyjnych, które nie będą mogły być powiązane z Wieloletnią Prognozą Finansową należy je wykreślić w procesie ewaluacji i uaktualniania Gminnego Programu Rewitalizacji. Zadania społeczne winny być wpisane w rocznych programach działania Jednostek Samorządu Terytorialnego i być powiązane z Wieloletnią Prognozą Finansową w wymiarze jednorocznych budżetów opracowywanych dla Miasta Nowy Targ na lata Strona

149 10. PARTYCYPACJA SPOŁECZNA: MECHANIZMY WŁĄCZENIA MIESZKAŃCÓW, PRZEDSIĘBIORCÓW I INNYCH PODMIOTÓW I GRUP AKTYWNYCH NA TERENIE GMINY W PROCES REWITALIZACJI Partycypacja społeczna jest nieodłącznym elementem procesu rewitalizacji i stanowi fundament wszelkich działań na każdym etapie jego realizacji. Zgodnie z Ustawą o rewitalizacji z dnia 9 października 2015 r. partycypacja społeczna obejmuje przygotowanie, przeprowadzenie i ocenę rewitalizacji w sposób zapewniający aktywny udział interesariuszy, w tym poprzez uczestnictwo w konsultacjach społecznych oraz w pracach Komitetu Rewitalizacji. Przygotowanie, prowadzenie i ocena rewitalizacji polega w szczególności na: - prowadzeniu działań edukacyjnych i informacyjnych o procesie rewitalizacji, - integracji i dialogu interesariuszy wokół rewitalizacji, - poznaniu potrzeb i oczekiwań interesariuszy, - spójności planowanych działań z potrzebami interesariuszy. Partycypacja społeczna w trakcie tworzenia Gminnego Programu Rewitalizacji INFORMOWANIE KONSULTOWANIE AKTYWNE UCZESTNICTWO INTERESARIUSZY (Opracowanie własne) Partycypacja społeczna w tworzeniu Gminnego Programu Rewitalizacji Miasta Nowy Targ miała miejsce na etapie: opracowania diagnozy sytuacji kryzysowej na obszarach zdegradowanych, identyfikacji możliwych rozwiązań tj. identyfikacji głównych problemów i propozycji działań rewitalizacyjnych. Władze miasta zapewniły możliwość udziału i wypowiedzenia się wszystkim zainteresowanym procesem rewitalizacji. Udział wszystkich interesariuszy w tworzeniu Gminnego Programu Rewitalizacji można określić jako szeroki i wystarczający, poczynając od informacji o działaniach władz lokalnych, poprzez współudział w podejmowaniu decyzji o kierunkach interwencji, aż po aktywne uczestnictwo w projektach. 150 Strona

150 Duży wkład w przygotowanie oraz wdrażanie programu ma zarówno społeczność lokalna, organizacje pozarządowe, przedsiębiorcy, jak i inni interesariusze obszarów zdegradowanych. W ramach partycypacji społecznej, zostały przeprowadzone konsultacje społeczne na potrzeby opracowania Gminnego Programu Rewitalizacji dla Miasta Nowy Targ. Celem konsultacji społecznych było zapewnienie aktywnego udziału społeczności lokalnej (interesariuszy) przy opracowaniu programu rewitalizacji, pozyskanie partnerów do realizacji projektów rewitalizacyjnych, maksymalizacja efektywności i trafności wypracowanych kierunków działań. Konsultacje społeczne w formie zebrania z mieszkańcami odbyły się w terminie: 22 marca 2016 r. godz. 8:00 młodzież gimnazjalna z Gimnazjum nr 2, 22 marca 2016 r. godz. 10:00 młodzież gimnazjalna z Gimnazjum nr 1, 22 marca 2016 r. godz. 13:00 - radni, pracownicy UM, kierownicy JST. 22 marca 2016 r. godz. 16:00 przedsiębiorcy, spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe, organizacje pozarządowe, proboszczowie parafii, mieszkańcy. Konsultacje społeczne w formie badania ankietowego, przeprowadzone zostały w okresie od r. do r. Ankieta oceny potrzeb realizacji określonych rodzajów działań związanych z rewitalizacją dostępna była do pobrania: a) w trakcie spotkań konsultacyjnych, b) na stronie internetowej Urzędu Miasta Nowy Targ c) w Biuletynie Informacji Publicznej, d) w Biurze Obsługi Mieszkańców pok. 001 w Urzędzie Miasta. Wypełnione ankiety zbierane były: a) drogą elektroniczną na adres: sekretariat@um.nowytarg.pl b) drogą korespondencyjna na adres: Urząd Miasta Nowy Targ, ul. Krzywa 1, Nowy Targ c) bezpośrednio do Biura Obsługi Mieszkańców pok. 001 tut. Urzędu Miasta. Do udziału w konsultacjach społecznych zostali zaproszeni: mieszkańcy, radni, przedsiębiorcy, przedstawiciele organizacji pozarządowych, działacze kultury i liderzy opinii publicznej. Osobną grupę stanowiła młodzież gimnazjalna, dla której konsultacje miały formę lekcji obywatelskiej, a przeprowadzone badania ankietowe pozwoliły na zdiagnozowanie najważniejszych problemów nurtujących młodzież. 151 Strona

151 Konsultacje w poszczególnych grupach realizowane były: Grupa I - 22 marca 2016 r. w Gimnazjum nr 2, Pl. Evry 3, Nowy Targ, godz. 08:00 Uczestnicy: młodzież gimnazjalna 152 Strona

152 Grupa I - 22 marca 2016 r. w Gimnazjum nr 1, Pl. Słowackiego 14, Nowy Targ, godz. 10:00 Uczestnicy: młodzież gimnazjalna 153 Strona

153 Grupa III - 22 marca 2016 r. Urząd Miasta Nowy Targ, godz. 13:00 Uczestnicy: radni, pracownicy UM, kierownicy JST. 154 Strona

154 Grupa IV - 22 marca 2016 r. Urząd Miasta Nowy Targ, godz. 16:00 Uczestnicy: przedsiębiorcy, spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe, organizacje pozarządowe, proboszczowie parafii, mieszkańcy. W trakcie konsultacji społecznych zostały zidentyfikowane obszary szczególnie wymagające wsparcia, zadania inwestycyjne i społeczne jak również wnioskodawcy oczekujący wsparcia finansowego na realizację projektów ze środków Unii Europejskiej. Propozycje zadań były zgłaszane w 3 kategoriach: 1. Aktywizacja społeczności lokalnej (tj. inicjatyw lokalnych skierowanych do mieszkańców, projektów edukacyjnych, szkoleniowych, projektów rozwijających współpracę różnych instytucji i organizacji pozarządowych, zajmujących się działalnością społeczną oraz instytucji działających w szerszym obszarze polityki społecznej, takich jak: kultura, oświata, bezpieczeństwo itp.). 2. Ożywienie gospodarcze (tj. wszelkie projekty wspierające rozwój małej i średniej przedsiębiorczości, działania ukierunkowane na ożywienie koniunktury tworzącej lokalny rynek pracy, projekty szkoleniowe itp.). 155 Strona

155 3. Ochrona i rewitalizacja dziedzictwa historycznego, kulturowego i przyrodniczego (tj. projekty infrastrukturalne, których cele działań są powiązane z aktywizacją społeczności lokalnej i / lub ożywieniem gospodarczym rewitalizowanych obszarów). Propozycje ewentualnych zmian granic obszaru rewitalizacji na terenie miasta Nowy Targ wraz z uzasadnieniem. Odpowiedzi: Włączenie terenu działki nr 7158/10, pow. 0,5572 m2 KW nr Budynek Przedszkola nr 2 wymaga modernizacji wraz z otoczeniem (plac, droga dojazdowa ze względu na ważną rolę, jaką pełni w środowisku lokalnym). Teren Starego Szpitala z przyległościami jest najbardziej klasycznym terenem do rewitalizacji jaki można sobie wyobrazić. Teren jest atrakcyjnym punktem widokowym. Ponadto duża część mieszkańców miasta jest ze Starym Szpitalem emocjonalnie związana. Zwiększenie obszaru o tereny starej apteki na ul. Wojska Polskiego. Apteka szpeci, jest miejscem częstych interwencji Policji. W wypadku objęcia jej jako obszaru rewitalizacji, zwiększy się prawdopodobieństwo przejęcia jej i wykorzystania. Zwiększenie obszaru o teren pomiędzy Zakopianką, a ul. Wojska Polskiego, w rejonie Dekady. Są to miejsca zielone, w małym stopniu wykorzystane przez mieszkańców. Należy zagospodarować tereny zielone, które jeszcze nie zostały przekształcone na parkingi. Powiat nowotarski zwraca się z prośbą o zmianę granic obszaru rewitalizacji i uwzględnienie w granicach obszaru rewitalizacji obiektu Zespołu Szkół nr 1 im. Wł. Orkana w Nowy Targu. Obiekt ten znajduje się w kwartale objętym rewitalizacją. Jest to ostatni budynek zamykający rewitalizowany kwartał, łączy się on bezpośrednio z budynkiem Gimnazjum nr 1, który został ujęty w granicach obszaru rewitalizacji. W budynku mieści się siedziba powiatowej jednostki, który został wpisany do gminnej ewidencji zabytków. Propozycja włączenia do podobszaru I terenu OREW i SPS,,Chatka oraz ciągu komunikacyjnego łączącego ul. Podhalańską z ul. Wojska Polskiego zlokalizowanego przy terenie OREW i SPS,,Chatka oraz miasteczko komunikacyjne, o charakterze pieszym, częściowo ruchu uspokojonego. Obszar rewitalizacji powinien być powiększony o teren stacji narciarskiej Długa Polana zgodnie z MPZP NT25. Inne opinie i propozycje dotyczące przedmiotu konsultacji. Wnioskuję o II etap rewitalizacji Rynku polegający na wykonaniu zatok postojowych o szerokości ok. 2-3 m, rozbudowie kanalizacji deszczowej oraz wymianie kostki brukowej. Utworzenie zatok postojowych umożliwiający mieszkańcom dostęp do istniejących banków, sklepów, lodziarni, restauracji, kawiarni itp., dostawę towarów, zakupy, miejsca bezkolizyjne dla samochodów MZK. Reszta propozycji jest godna poparcia, choć ze względu na prawdopodobnie małą ilość spodziewanych środków względem potrzeb, należy ustalić hierarchię obszarów do rewitalizacji. Propozycja zwiększenia ilości zajęć pozalekcyjnych w zakresie rozwoju uzdolnień i wiedzy matematyczno-przyrodniczej. 156 Strona

156 Po przeanalizowaniu uwag i propozycji został wyznaczony obszar zdegradowany pomniejszony o tereny leśne i rolne podczas konsultacji społecznych. 157 Strona

157 11. SYSTEM WDRAŻANIA GPR Do głównych zadań Gminnego Programu Rewitalizacji Miasta Nowy Targ należy m.in. powołanie do funkcjonowania Zespołu odpowiedzialnego za koordynowanie i zarządzanie rewitalizacją w ramach struktur Urzędu Miasta Nowy Targ. Zespół ten będzie odpowiadał za wykonanie następujących działań: zorganizowanie systemu sterowania i zarządzania procesem, prowadzenie akcji promocyjnej rewitalizacji, składanie wniosków i pozyskiwanie środków zewnętrznych oraz zapewnienie środków w budżecie gminy, stworzenie struktur organizacyjnych umożliwiających współpracę pomiędzy partnerami Programu Rewitalizacji, opracowanie systemu monitorowania Programu Rewitalizacji przez społeczność lokalną. Kolejnym etapom Gminnego Programu Rewitalizacji powinna towarzyszyć transparentność dla stworzenia przestrzeni wymiany informacji oraz opinii o poszczególnych działaniach i prowadzonych akcjach (w formie spotkań, publikacji w miejscowej prasie, stworzeniu platformy internetowej). Zespół koordynujący Program Rewitalizacji powinien umożliwić: doradztwo dla właścicieli prywatnych i zbiorowych; prowadzenie warsztatów włączających w proces decyzyjny społeczność lokalną i fachowców różnych dziedzin; budowę tożsamości lokalnej z Programem Rewitalizacji. Oddziaływanie Programu Rewitalizacji powinno spełniać nie tylko działania merytoryczne, ale również podnosić społeczne utożsamianie się z kierunkami i działaniami prowadzonymi przez Zespół koordynujący samym procesem. Planowane zadania będące pojedynczymi elementami muszą układać się w kolejne kroki, które doprowadzić mają do polepszenia życia mieszkańców i stworzenia nowej przestrzennej wartości gminy. Ponieważ finansowanie koncepcji obszaru operacyjnego Miasta Nowy Targ nie pokryje wszystkich potrzeb, będzie przygotowanie realnego programu finansowania, w tym kompleksowego pakietu finansowego z różnych puli programów pomocowych i własnych, tak aby możliwe stało się zrealizowanie zamierzonych przedsięwzięć. Przewiduje się źródła wsparcia finansowego rewitalizacji z różnych środków funduszy strukturalnych UE , PPP, budżetu gminy, regionu, pożyczek 158 Strona

158 i kredytów, obligacji, a także środków własnych lokalnych partnerów, których projekty zostały ujęte w programie. Bezwzględny priorytet w realizacji otrzymają projekty dofinansowane z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej , dotacji i środków zewnętrznych. Dla skutecznego monitorowania należy: Określić wskaźniki zasadnicze dla rewitalizacji miasta. Dzięki temu uzyskamy parametry początkowe, od których będzie można rozpocząć przygotowanie bazy danych pierwotnych, umożliwiających określenie wskaźników kontroli skuteczności realizacji, Zarejestrować pierwotny obraz struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy, aby zobrazować przemiany jakie zajdą w trakcie rewitalizacji. Stanowić on będzie podstawę określenia wskaźników pomiaru rozwoju rewitalizacji. W celu efektywnego przeprowadzenia działań rewitalizacyjnych w Nowym Targu, monitorowane będą wydatki, jak i efekty rzeczowe przedsięwzięć przez realizatorów projektów. Monitorowanie to winno obejmować zbieranie, raportowanie i interpretowanie danych opisujących postęp i efekty realizowanego projektu. Monitoring finansów pozwoli na zebranie informacji o finansowych aspektach realizacji programu. Ponadto przynajmniej raz w roku powinna być dokonywana kontrola społeczna będąca monitoringiem społecznym nad przebiegiem działań rewitalizacyjnych. Promowanie Gminnego Programu Rewitalizacji dla dotarcia do szerokiego grona partnerów projektów. W ramach promocji zostaną wykorzystane następujące sposoby przekazywania informacji: strona internetowa Urzędu Miasta w Nowym Targu; zawierająca informacje o GPR, ujętych w nim projektach, wkładzie Unii Europejskiej w realizowane przedsięwzięcia, plakaty, foldery o wykonywaniu konkretnych zadań, spotkania z potencjalnymi partnerami społeczno-gospodarczymi w projektach SPECJALNA STREFA REWITALIZACJI W tym momencie w Mieście Nowy Targ nie będzie tworzona Specjalna Strefa Rewitalizacji /SSR/. Jeżeli w terminie późniejszym zajdzie konieczność utworzenia Specjalnej Strefy Rewitalizacji wprowadzana ona zostanie w drodze uchwały, będącej aktem prawa miejscowego w określonej w ustawie procedurze. Uchwała w każdym przypadku obowiązywać będzie czasowo, na okres do 10 lat. W przypadku, gdy założone w programie rewitalizacji działania inwestycyjne będą możliwe do wykonania bez uchwalania aktu planistycznego (np. wyłącznie remonty, przebudowy istniejącej tkanki budowlanej, dróg publicznych, przestrzeni publicznych) lub będą zgodne z obowiązującym planem miejscowym, uchwała SSR pozostanie jedynym aktem prawnym wydawanym w procesie rewitalizacji. 159 Strona

159 11.2 OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO GMINNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI Zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach odziaływania na środowisko, projekt niniejszego dokumentu zostanie przedłożony Regionalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska w Krakowie w sprawie uzgodnienia konieczności przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko oraz określenia zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko w przypadku konieczności jej opracowania. Przedsięwzięcia wpisane do Gminnego Programu Rewitalizacji Miasta Nowy Targ mogące potencjalnie mieć negatywnie oddziaływanie na środowisko wynikające z rozbudowy lub przebudowy mają charakter lokalny, a przy zastosowaniu działań minimalizujących będą pozostawać bez większego znaczenia dla ogólnego stanu środowiska, nie wpłyną więc na wyraźne i trwałe pogorszenie stanu któregokolwiek z komponentów środowiska. Rewitalizacja obszarów czy dostosowanie obiektów do nowych funkcji wynika bardziej z rozwoju cywilizacyjnego, a nie z bezpośredniego wpływu wdrożenia Programu Rewitalizacji ZMIANY W STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Gminny Program Rewitalizacji Miasta Nowy Targ nie przewiduje wprowadzenia zmian w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Nowy Targ NIEZBĘDNE ZMIANY W MIEJSCOWYCH PLANACH ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Gminny Program Rewitalizacji Miasta Nowy Targ nie przewiduje zmian w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. 160 Strona

160 12. ZARZĄDZANIE, MONITORING, EWALUACJA GPR Zarządzanie Programem Rewitalizacji obejmuje 5 poziomów, które pokazuje Schemat nr 1. POZIOM PIERWSZY: Przygotowanie, koordynowanie i tworzenie warunków do prowadzenia rewitalizacji W przypadku, gdy gmina zamierza realizować zadania mające na celu wyprowadzenie obszaru zdegradowanego z sytuacji kryzysowej, podejmuje działania zmierzające do wyznaczenia problemów społecznych, gospodarczych i przestrzennych w oparciu o dokładną diagnozę, stworzoną we współpracy ze społecznością terenów zdegradowanych oraz z zaangażowaniem wszystkich interesariuszy obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji. Obszar zdegradowany można wyznaczyć w przypadku występowania na nim co najmniej jednego z następujących negatywnych zjawisk: 1. gospodarczych w szczególności niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw, 2. środowiskowych w szczególności przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub stanu środowiska, 3. przestrzenno-funkcjonalnych w szczególności niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną lub jej złego stanu technicznego, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, niedoboru lub niskiej jakości terenów publicznych, 4. technicznych w szczególności degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz niefunkcjonowaniu rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska. Na tym poziomie Burmistrz powołuje zespół ds. rewitalizacji składający się z radnych, pracowników urzędu miasta, przedsiębiorców, właścicieli nieruchomości oraz liderów opinii publicznej. Wybiera także firmę zewnętrzną, która pełni funkcję doradczą i koordynuje pracę zespołu 161 Strona

161 ds. rewitalizacji, przeprowadza konsultacje społeczne połączone z badaniami ankietowymi liderów opinii publicznej i beneficjentów rewitalizacji, dokonuje diagnozy problemów społecznych, gospodarczych i przestrzennych, zbiera i weryfikuje zadania inwestycyjne i społeczne oraz redaguje projekt programu rewitalizacji. Przygotowanie, prowadzenie i ocena rewitalizacji, polegają w szczególności na: 1. poznaniu potrzeb i oczekiwań interesariuszy oraz dążeniu do spójności planowanych działań z tymi potrzebami i oczekiwaniami; 2. prowadzeniu, skierowanych do interesariuszy, działań edukacyjnych i informacyjnych o procesie rewitalizacji, w tym o istocie, celach, zasadach prowadzenia rewitalizacji wynikających z ustawy, oraz o przebiegu tego procesu; 3. inicjowaniu, umożliwianiu i wspieraniu działań służących rozwijaniu dialogu między interesariuszami oraz ich integracji wokół rewitalizacji; 4. zapewnieniu udziału interesariuszy w przygotowaniu dokumentów dotyczących rewitalizacji, w szczególności gminnego programu rewitalizacji; 5. wspieraniu inicjatyw zmierzających do zwiększania udziału interesariuszy w przygotowaniu i realizacji gminnego programu rewitalizacji; 6. zapewnieniu możliwości wypowiedzenia się przez interesariuszy, w czasie przygotowania, prowadzenia i oceny rewitalizacji. Zasada tworzenia Gminnego Programu Rewitalizacji PARTYCYPACJA SPOŁECZNA SZCZEGÓŁOWA DIAGNOZA KOMPLEKSOWOŚĆ KONCENTRACJA KOMPLEMENTARNOŚĆ PLANOWANIE w oparciu o możliwe do pozyskania środki finansowe Opracowanie własne 162 Strona