SPIS TREŒCI I. WSTÊP PODSTAWOWE SK ADNIKI OD YWCZE

Transkrypt

1 SPIS TREŒCI I WSTÊP 017 I1 Historia od ywiania siê ludnoœci na przestrzeni dziejów Juliusz Przys³awski 017 I2 Sposób od ywiania siê ludnoœci na ziemiach polskich Henryk Gertig 020 I3 Wp³yw cywilizacji na sposób od ywiania siê ludnoœci Juliusz Przys³awski 024 I4 Krótki zarys historii nauki o ywnoœci i ywieniu cz³owieka Juliusz 0000 Przys³awski 026 II PODSTAWOWE SK ADNIKI OD YWCZE 031 II1 Wêglowodany Henryk Gertig 031 II11 Budowa chemiczna, klasyfikacja i w³aœciwoœci 031 II111 Monosacharydy (jednocukry) 031 II112 Oligosacharydy (kilkucukry) 033 II113 Polisacharydy (wielocukry) 035 II12 Rola i znaczenie wêglowodanów w ywieniu cz³owieka 038 II121 Zapotrzebowanie organizmu cz³owieka na wêglowodany 039 II122 Podstawowe Ÿród³a wêglowodanów 040 II13 Zasady oznaczania zawartoœci wêglowodanów i b³onnika pokarmowego 0000 w ywnoœci 041 II2 Bia³ka, budowa i w³aœciwoœci Henryk Gertig 042 II21 Aminokwasy jako podstawowe sk³adniki tworz¹ce strukturê bia³ek 042 II22 Bia³ka, peptydy budowa i w³aœciwoœci 047 II23 Budowa i w³aœciwoœci fizykochemiczne jako podstawa klasyfikacji bia³ek 050 II24 Pochodzenie jako podstawa klasyfikacji bia³ek 053 II241 Bia³ka pochodzenia zwierzêcego 053 II242 Bia³ka pochodzenia roœlinnego 054 II25 Wartoœæ od ywcza jako podstawa klasyfikacji bia³ek 055 II26 Ocena wartoœci od ywczej bia³ek 056 II261 Chemiczne metody oznaczania wartoœci od ywczej bia³ek 056 II262 Biologiczne metody oznaczania wartoœci od ywczej bia³ek 057 II27 Zapotrzebowanie organizmu cz³owieka na bia³ka i aminokwasy 060 7

2 II28 Podstawowe Ÿród³a bia³ek w ywieniu cz³owieka 062 II3 T³uszczowce (lipidy) Juliusz Przys³awski 064 II31 Wprowadzenie 064 II32 Podstawy klasyfikacji 064 II321 Homolipidy (t³uszczowce proste) charakterystyka ogólna 065 II322 Heterolipidy (t³uszczowce z³o one) charakterystyka ogólna 066 II33 Pochodne lipidów prostych i z³o onych 068 II34 Lipidy w³aœciwe (t³uszcze pokarmowe, triacyloglicerole) 069 II35 Budowa chemiczna triacylogliceroli 070 II36 Ogólna charakterystyka i klasyfikacja kwasów t³uszczowych 071 II361 Kwasy t³uszczowe nasycone 072 II362 Kwasy t³uszczowe jednonienasycone 073 II363 Kwasy t³uszczowe wielonienasycone 075 II37 Rola i znaczenie t³uszczów pokarmowych oraz kwasów t³uszczowych w ywie niu cz³owieka 076 II38 T³uszcze pokarmowe w promocji zdrowia i zapobieganiu rozwojowi chorób 0000 cywilizacyjnych 077 II381 Wprowadzenie 077 II382 Wp³yw nasyconych kwasów t³uszczowych na organizm cz³owieka 078 II383 Wp³yw jednonienasyconych kwasów t³uszczowych na organizm cz³owieka 079 II384 Wp³yw wielonienasyconych kwasów t³uszczowych na organizm cz³owieka 081 II39 Przemiany triacylogliceroli i kwasów t³uszczowych w organizmie cz³owieka 086 II310 Zmiany zachodz¹ce w t³uszczach w trakcie procesów otrzymywania, przetwa rzania i przechowywania 091 II311 Zapotrzebowanie organizmu cz³owieka na t³uszcze pokarmowe i kwasy t³usz czowe 095 II312 Podstawowe Ÿród³a t³uszczów i kwasów t³uszczowych w ywieniu cz³owieka 097 II313 Podstawowe metody analizy t³uszczów pokarmowych i kwasów t³uszczo wych 100 II314 Cholesterol i jego znaczenie dla organizmu cz³owieka 104 III WITAMINY Henryk Gertig 108 III1 Wprowadzenie 108 III2 Klasyfikacja i nomenklatura witamin 108 III3 Witaminy rozpuszczalne w t³uszczach 110 III31 Witaminy i prowitaminy pochodne jononu (zespó³ witamin grupy A) 110 III311 Budowa i w³aœciwoœci 110 III312 Aktywnoœæ biologiczna 113 III313 Rola i znaczenie witamin grupy A dla organizmu cz³owieka 114 III314 Wch³anianie i metabolizm witamin grupy A 114 III315 Zapotrzebowanie i Ÿród³a witamin grupy A 115 III316 Oznaczanie zawartoœci retinolu i karotenów w œrodkach spo ywczych 116 III32 Witaminy pochodne steroli (zespó³ witamin grupy D) 117 III321 Budowa i w³aœciwoœci 117 III322 Aktywnoœæ biologiczna 118 III323 Rola i znaczenie witamin grupy D dla organizmu cz³owieka 119 III324 Wch³anianie i metabolizm witamin grupy D 119 III325 Zapotrzebowanie i Ÿród³a witamin grupy D 120 III326 Oznaczanie zawartoœci witamin grupy D w œrodkach spo ywczych 121 III327 Interakcje 121 III33 Tokoferole i tokotrienole (zespó³ witamin grupy E) 121 III331 Budowa i w³aœciwoœci 121 8

3 III332 Aktywnoœæ biologiczna 123 III333 Rola i znaczenie tokoferoli dla organizmu cz³owieka 124 III334 Wch³anianie i metabolizm 125 III335 Zapotrzebowanie i Ÿród³a tokoferoli 125 III336 Oznaczanie zawartoœci tokoferoli w œrodkach spo ywczych 126 III337 Interakcje 126 III34 Witaminy pochodne naftochinonu (zespó³ witamin grupy K) 127 III341 Budowa i w³aœciwoœci 127 III342 Aktywnoœæ biologiczna 128 III343 Rola i znaczenie witamin grupy K dla organizmu cz³owieka 128 III344 Wch³anianie i metabolizm 129 III345 Zapotrzebowanie i Ÿród³a witamin grupy K 129 III346 Oznaczanie zawartoœci witamin grupy K w œrodkach spo ywczych 130 III347 Interakcje 130 III4 Witaminy rozpuszczalne w wodzie 131 III41 Tiamina (witamina B 1 ) 131 III411 Budowa i w³aœciwoœci 131 III412 Aktywnoœæ biologiczna 132 III413 Rola i znaczenie tiaminy dla organizmu cz³owieka 133 III414 Wch³anianie i metabolizm 133 III415 Zapotrzebowanie i Ÿród³a tiaminy 134 III416 Oznaczanie zawartoœci tiaminy w œrodkach spo ywczych 135 III417 Interakcje 135 III42 Ryboflawina (witamina B 2 ) 135 III421 Budowa i w³aœciwoœci 135 III422 Aktywnoœæ biologiczna 136 III423 Rola i znaczenie ryboflawiny dla organizmu cz³owieka 136 III424 Wch³anianie i metabolizm 138 III425 Zapotrzebowanie i Ÿród³a ryboflawiny 139 III426 Oznaczanie zawartoœci ryboflawiny w œrodkach spo ywczych 139 III43 Witaminy pochodne pirydyny (zespó³ witamin grupy B 6 ) 140 III431 Budowa i w³aœciwoœci 140 III432 Rola i znaczenie witamin grupy B 6 dla organizmu cz³owieka 141 III433 Wch³anianie i metabolizm 142 III434 Zapotrzebowanie i Ÿród³a witamin grupy B III435 Oznaczanie zawartoœci witamin grupy B 6 w œrodkach spo ywczych 143 III436 Interakcje 144 III44 Kwas nikotynowy i jego amid (niacyna, witamina PP) 144 III441 Budowa i w³aœciwoœci 144 III442 Rola i znaczenie niacyny dla organizmu cz³owieka 145 III443 Wch³anianie i metabolizm 145 III444 Zapotrzebowanie i Ÿród³a niacyny 146 III445 Oznaczanie zawartoœci niacyny w œrodkach spo ywczych 147 III446 Interakcje 147 III45 Grupa kwasu pteroilomonoglutaminowego (foliowego) 148 III451 Budowa i w³aœciwoœci 148 III452 Rola i znaczenie kwasu foliowego dla organizmu cz³owieka 150 III453 Wch³anianie i metabolizm 151 III454 Zapotrzebowanie i Ÿród³a kwasu foliowego 151 III455 Oznaczanie zawartoœci folianów w œrodkach spo ywczych 152 III456 Interakcje 153 III46 Kobalaminy (witaminy grupy B 12, pochodne koryny) 153 III461 Budowa i w³aœciwoœci 153 9

4 III462 Rola i znaczenie kobalamin dla organizmu cz³owieka 155 III463 Wch³anianie i metabolizm 156 III464 Zapotrzebowanie i Ÿród³a kobalamin 156 III465 Oznaczanie zawartoœci kobalamin w œrodkach spo ywczych 157 III466 Interakcje 158 III47 Kwas pantotenowy (witamina B 5 ) 158 III471 Budowa i w³aœciwoœci 158 III472 Rola i znaczenie kwasu pantotenowego dla organizmu cz³owieka 158 III473 Wch³anianie i metabolizm 159 III474 Zapotrzebowanie i Ÿród³a kwasu pantotenowego 160 III475 Oznaczanie zawartoœci kwasu pantotenowego w œrodkach spo ywczych 161 III476 Interakcje 161 III48 Biotyna (witamina H) 161 III481 Budowa i w³aœciwoœci 161 III482 Rola i znaczenie biotyny dla organizmu cz³owieka 162 III483 Wch³anianie i metabolizm 162 III484 Zapotrzebowanie i Ÿród³a biotyny 163 III485 Oznaczanie zawartoœci biotyny w œrodkach spo ywczych 163 III486 Interakcje 164 III49 Kwas L-askorbowy (kwas askorbinowy, witamina C) 164 III491 Budowa i w³aœciwoœci 164 III492 Rola i znaczenie kwasu L-askorbowego dla organizmu cz³owieka 166 III493 Wch³anianie i metabolizm 168 III494 Zapotrzebowanie i Ÿród³a kwasu L-askorbowego 168 III495 Oznaczanie zawartoœci kwasu L-askorbowego w œrodkach spo ywczych 169 III496 Interakcje 169 III5 Substancje o dzia³aniu zbli onym do witamin (witaminoidy) 170 III51 Kwas p-aminobenzoesowy (PABA) 170 III52 Mioinozytol (mezoinozytol, witamina B 7 ) 170 III53 Cholina 171 III54 Ubichinony (koenzym Q) 172 III55 Kwas α-liponowy (lipoinowy) 172 III56 Karnityna (witamina B T ) 173 III57 Kwas orotowy (witamina B 13 ) 174 III58 Bioflawonoidy (grupa witamin P) 174 III59 Amygdalina (letril, witamina B 17 ) 175 III510 Kwas pangamowy (witamina B 15 ) 175 IV IV1 IV2 IV3 IV4 IV41 IV411 IV412 IV413 IV414 IV415 IV42 IV SK ADNIKI MINERALNE Juliusz Przys³awski 177 Wprowadzenie 177 Równowaga kwasowo-zasadowa 182 Metody oznaczania zawartoœci sk³adników mineralnych w ywnoœci 184 Makropierwiastki 186 Wapñ 186 Wch³anianie, transport i wydalanie 186 Rola i znaczenie dla organizmu cz³owieka 188 Objawy niedoborów 190 Dzia³ania niepo ¹dane 191 Zapotrzebowanie i Ÿród³a 192 Fosfor 194 Wch³anianie, transport i wydalanie 194

5 IV422 IV423 IV424 IV425 IV43 IV431 IV432 IV433 IV434 IV435 IV44 IV45 IV451 IV452 IV453 IV454 IV455 IV46 IV461 IV462 IV463 IV464 IV465 IV47 IV471 IV472 IV473 IV474 IV475 IV5 IV51 IV511 IV512 IV513 IV514 IV515 IV52 IV521 IV522 IV523 IV524 IV525 IV53 IV531 IV532 IV533 IV534 IV535 IV54 IV541 IV542 IV543 IV544 Rola i znaczenie dla organizmu cz³owieka 194 Objawy niedoborów 195 Dzia³ania niepo ¹dane 195 Zapotrzebowanie i Ÿród³a 195 Magnez 196 Wch³anianie, transport i wydalanie 197 Rola i znaczenie dla organizmu cz³owieka 197 Objawy niedoborów 198 Dzia³ania niepo ¹dane 199 Zapotrzebowanie i Ÿród³a 199 Homeostaza wapniowo-fosforanowo-magnezowa podsumowanie 200 Sód i chlor 201 Wch³anianie, transport i wydalanie 202 Rola i znaczenie dla organizmu cz³owieka 202 Objawy niedoborów 203 Dzia³ania niepo ¹dane 203 Zapotrzebowanie i Ÿród³a 204 Potas 206 Wch³anianie, transport i wydalanie 206 Rola i znaczenie dla organizmu cz³owieka 206 Objawy niedoborów 207 Dzia³ania niepo ¹dane 207 Zapotrzebowanie i Ÿród³a 208 Siarka 209 Wch³anianie, transport i wydalanie 209 Rola i znaczenie dla organizmu cz³owieka 209 Objawy niedoborów 210 Dzia³ania niepo ¹dane 210 Zapotrzebowanie i Ÿród³a 210 Mikropierwiastki 211 elazo 211 Wch³anianie, transport i wydalanie 211 Rola i znaczenie dla organizmu cz³owieka 212 Objawy niedoborów 213 Dzia³ania niepo ¹dane 214 Zapotrzebowanie i Ÿród³a 215 Cynk 216 Wch³anianie, transport i wydalanie 217 Rola i znaczenie dla organizmu cz³owieka 217 Objawy niedoborów 218 Dzia³ania niepo ¹dane 219 Zapotrzebowanie i Ÿród³a 220 MiedŸ 221 Wch³anianie, transport i wydalanie 221 Rola i znaczenie dla organizmu cz³owieka 222 Objawy niedoborów 223 Dzia³ania niepo ¹dane 223 Zapotrzebowanie i Ÿród³a 224 Selen 225 Wch³anianie, transport i wydalanie 225 Rola i znaczenie dla organizmu cz³owieka 226 Objawy niedoborów 227 Dzia³ania niepo ¹dane

6 IV545 IV55 IV551 IV552 IV553 IV554 IV555 IV56 IV561 IV562 IV563 IV564 IV565 IV6 IV61 IV62 IV63 IV64 IV65 Zapotrzebowanie i Ÿród³a 228 Jod 229 Wch³anianie, transport i wydalanie 229 Rola i znaczenie dla organizmu cz³owieka 230 Objawy niedoborów 231 Dzia³ania niepo ¹dane 231 Zapotrzebowanie i Ÿród³a 232 Fluor 233 Wch³anianie, transport i wydalanie 233 Rola i znaczenie dla organizmu cz³owieka 233 Objawy niedoborów 234 Dzia³ania niepo ¹dane 234 Zapotrzebowanie i Ÿród³a 234 Inne mikropierwiastki 235 Chrom 235 Mangan 236 Kobalt 236 Molibden 237 Bor 237 V PRZEMIANY SK ADNIKÓW OD YWCZYCH W ORGANIZMIE 0000 CZ OWIEKA Henryk Gertig 238 V1 Mechanizmy reguluj¹ce odczuwanie g³odu i sytoœci 238 V2 Budowa uk³adu pokarmowego i jego funkcje 240 V3 Budowa i funkcje uk³adów kr¹ enia, limfatycznego i moczowego 242 V4 Podstawowe mechanizmy trawienia i wch³aniania 244 V41 Trawienie i wch³anianie wêglowodanów 245 V42 Trawienie bia³ek i wch³anianie powstaj¹cych aminokwasów 246 V43 Trawienie i wch³anianie t³uszczów 247 V44 Wch³anianie witamin 249 V45 Wch³anianie wody i sk³adników mineralnych 250 V5 Drobnoustroje przewodu pokarmowego i ich funkcje regulacyjne 250 V6 Metabolizm sk³adników od ywczych w organizmie cz³owieka 251 V61 Katabolizm i anabolizm wêglowodanów 252 V62 Katabolizm i anabolizm t³uszczów (triacylogliceroli) 253 V63 Katabolizm i anabolizm bia³ek 254 V7 Energometria (kalorymetria) 255 V71 Podstawowa przemiana materii 256 V72 Ca³kowita przemiana materii 257 V73 ród³a energii zawartej w po ywieniu i jej równowa niki 259 V74 Bilans energetyczny organizmu cz³owieka 261 VI INTERAKCJE LEKÓW ZE SK ADNIKAMI PO YWIENIA Henryk 0000 Gertig 263 VI1 Wprowadzenie 263 VI2 Wp³yw ywnoœci i jej sk³adników na aktywnoœæ biologiczn¹ leków 264 VI21 Wp³yw ywnoœci na wch³anianie i dostêpnoœæ biologiczn¹ leków 264 VI22 Wp³yw ywnoœci na transport leków w organizmie 266 VI23 Wp³yw ywnoœci na metabolizm leków 267 VI24 Wp³yw ywnoœci na wydalanie leków 268 VI3 Wp³yw leków na wch³anianie i metabolizm sk³adników od ywczych

7 VI4 Interakcje leków z substancjami farmakologicznie czynnymi wystêpuj¹cymi 000 w ywnoœci 270 VI5 Interakcje leków z substancjami obcymi wystêpuj¹cymi w ywnoœci 271 VII OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PODSTAWOWYCH GRUP YW NOŒCI 273 VII1 Mleko i przetwory mleczne Henryk Gertig 273 VII11 Mleko spo ywcze 273 VII12 Mleko skondensowane i mleko w proszku 275 VII13 Œmietana i œmietanka 276 VII14 Napoje mleczne fermentowane 276 VII15 Sery 277 VII2 Miêso i przetwory miêsne Henryk Gertig 279 VII21 Wprowadzenie 279 VII22 Sk³ad chemiczny i wartoœæ od ywcza miêsa 279 VII23 Pozyskiwanie miêsa 282 VII24 Przetwory miêsne 283 VII25 Znaczenie epidemiologiczne miêsa i przetworów 284 VII3 Ryby i przetwory rybne oraz tzw owoce morza Henryk Gertig 284 VII31 Wprowadzenie 284 VII32 Sk³ad chemiczny i wartoœæ od ywcza ryb 285 VII33 Przetwory rybne 285 VII34 Owoce morza 287 VII4 Jaja i przetwory Henryk Gertig 287 VII5 T³uszcze jadalne Juliusz Przys³awski 289 VII51 Podstawy klasyfikacji t³uszczów jadalnych 289 VII52 T³uszcze pochodzenia zwierzêcego 290 VII53 T³uszcze pochodzenia roœlinnego 292 VII54 Margaryny 295 VII55 Wartoœæ ywieniowa t³uszczów jadalnych 298 VII6 Zbo a i przetwory Henryk Gertig 298 VII61 Podstawy systematyki roœlin zbo owych 298 VII62 Sk³ad chemiczny zbó i produktów pochodnych 299 VII63 M¹ka i poœrednie produkty przemia³u zbó 302 VII64 Podstawowe przetwory zbo owe 303 VII7 Cukier, miody i wyroby cukiernicze Henryk Gertig 305 VII8 Warzywa i przetwory warzywne Henryk Gertig 308 VII81 Ogólna klasyfikacja warzyw 308 VII82 Sk³ad chemiczny warzyw i ich wartoœæ od ywcza 308 VII83 Podstawowe przetwory warzywne i ich wartoœæ od ywcza 309 VII9 Owoce i przetwory z owoców Henryk Gertig 312 VII91 Ogólna klasyfikacja owoców 312 VII92 Sk³ad chemiczny owoców i ich wartoœæ od ywcza 313 VII93 Podstawowe przetwory z owoców 313 VII10 Orzechy Henryk Gertig 317 VII101 Ogólna charakterystyka orzechów 317 VII102 Sk³ad chemiczny orzechów i ich wartoœæ od ywcza 317 VII11 Grzyby jadalne i przetwory z grzybów 320 VII111 Gatunki grzybów dopuszczone do obrotu 320 VII112 Sk³ad chemiczny grzybów i ich wartoœæ od ywcza 320 VII113 Przetwory z grzybów 322 VII12 Woda i napoje bezalkoholowe Juliusz Przys³awski

8 VII121 Wprowadzenie 322 VII122 Wody przeznaczone do spo ycia 324 VII123 Wody pitne i mineralne 325 VII124 Napoje bezalkoholowe 328 VII1241 Wprowadzenie 328 VII1242 Napoje bezalkoholowe gazowane 329 VII1243 Napoje bezalkoholowe niskogazowane 330 VII1244 Napoje bezalkoholowe niegazowane 331 VII1245 Napoje bezalkoholowe aspekty ywieniowe i zdrowotne 332 VII1246 Herbata, kawa, kakao 333 VII13 Napoje alkoholowe Henryk Gertig 336 VII131 Ogólna charakterystyka 336 VII132 Wina 339 VII133 Piwa 341 VII134 Napoje o du ej zawartoœci alkoholu 342 VII14 Przyprawy Henryk Gertig 343 VII141 Wprowadzenie 343 VII142 Ogólna charakterystyka wybranych gatunków roœlin przyprawowych 344 VII1421 Roœliny dostarczaj¹ce czêœci zielnych 344 VII1422 Roœliny dostarczaj¹ce liœci 345 VII1423 Roœliny dostarczaj¹ce kwiatów 345 VII1424 Roœliny dostarczaj¹ce owoców lub nasion VII1425 Roœliny dostarczaj¹ce korzeni lub k³¹czy VII1426 Roœliny dostarczaj¹ce kory 348 VIII VIII1 VIII2 VIII21 VIII22 VIII23 VIII24 VIII25 VIII26 VIII3 VIII4 VIII5 VIII6 PODSTAWY RACJONALNEGO YWIENIA 349 Wprowadzenie Henryk Gertig 349 Normy ywieniowe Henryk Gertig 350 Rodzaje norm ywieniowych 351 Normy zapotrzebowania energetycznego 352 Normy zapotrzebowania na podstawowe sk³adniki od ywcze 352 Normy zapotrzebowania na witaminy 355 Normy zapotrzebowania na sk³adniki mineralne 355 Normy wy ywienia 360 Zalecenia ywieniowe dla ró nych grup ludnoœci Juliusz Przys³awski 362 Ocena sposobu ywienia Juliusz Przys³awski 366 Ocena stanu od ywienia Juliusz Przys³awski 372 Wartoœæ od ywcza i jakoœæ zdrowotna ywnoœci Henryk Gertig 378 IX PODSTAWY DIETETYKI W PROFILAKTYCE CHORÓB CYWILI ZACYJNYCH 380 IX1 Charakterystyka podstawowych diet stosowanych w profilaktyce i leczeniu 0000 Henryk Gertig 380 IX11 Wprowadzenie 380 IX12 Dieta podstawowa 381 IX13 Dieta niskot³uszczowa 381 IX14 Dieta niskoenergetyczna 382 IX15 Dieta wysokobia³kowa 382 IX16 Dieta niskobia³kowa 382 IX17 Dieta wysokob³onnikowa 383 IX18 Dieta niskob³onnikowa

9 IX19 Dieta modyfikowana sk³adnikami mineralnymi 383 IX2 Œrodki spo ywcze specjalnego przeznaczenia ywieniowego Henryk Gertig 384 IX3 Suplementy diety Henryk Gertig 385 IX4 ywieniowe uwarunkowania rozwoju chorób dietozale nych Juliusz 0000 Przys³awski 386 IX41 Bia³ko 387 IX42 T³uszcze pokarmowe jako jeden z g³ównych czynników ryzyka 388 IX43 Wêglowodany 389 IX44 B³onnik pokarmowy w prewencji chorób cywilizacyjnych 390 IX45 Witaminy antyoksydacyjne w prewencji chorób cywilizacyjnych 390 IX5 ywienie w wybranych chorobach cywilizacyjnych Juliusz Przys³awski 394 IX51 ywienie w chorobach serca i naczyñ 395 IX52 ywienie w nadciœnieniu têtniczym 402 IX53 ywienie w cukrzycy 404 IX54 ywienie w oty³oœci 410 IX55 Choroby przewodu pokarmowego 414 IX551 Choroby o³¹dka i dwunastnicy 415 IX552 Choroby jelita cienkiego i grubego 417 IX56 ywienie w osteoporozie 420 IX57 ywienie w chorobach nowotworowych 424 IX6 Anoreksja i bulimia Juliusz Przys³awski 426 X SPECYFICZNE SPOSOBY OD YWIANIA SIÊ NIEKTÓRYCH GRUP 0000 LUDNOŒCI Juliusz Przys³awski 430 X1 Wegetarianizm 430 X2 Dieta œródziemnomorska 435 X3 Inne rodzaje polecanych diet 441 X31 Trochê historii 441 X32 Dieta Andersona 442 X33 Dieta Atkinsa 443 X34 Dieta Budwig 443 X35 Dieta Cambridge 443 X36 Dieta Diamondów 444 X37 Dieta Haya 445 X38 Dieta Montignac 445 X39 Dieta optymalna Kwaœniewskiego 446 X310 Dieta makrobiotyczna 446 Piœmiennictwo Wykaz skrótów Skorowidz