V FORUM OŚWIATY POLONIJNEJ

Transkrypt

1 V FORUM OŚWIATY POLONIJNEJ W dniach czerwca 2006 roku w Krakowie odbyło się V Forum Oświaty Polonijnej. Kraków po raz drugi (poprzednio w 2002 r.) gościł nauczycieli i działaczy polonijnych z 20 krajów świata. Tematem przewodnim obrad była Oświata polonijna na początku XXI wieku stan i perspektywy Program forum opracowała Rada Programowa pod kierunkiem prof. Władysława Miodunki i prof. Jana Mazura. W skład rady weszli przedstawiciele Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej, Ministerstwa Edukacji Narodowej, Polonijnego Centrum Nauczycieli, Centralnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli, Stowarzyszenia Wspólnota Polska oraz środowisk oświatowych z Białorusi, Danii, Holandii, Litwy, Niemiec, Stanów Zjednoczonych i Ukrainy. W trakcie obrad V Forum przedstawiono działania dotyczące pomocy i planów na rzecz oświaty polonijnej prowadzone przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów, Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Senat RP. W poszczególnych blokach tematycznych omawiano problemy dotyczące statusu i przygotowania zawodowego nauczycieli polonijnych oraz prezentacji i tworzenia odpowiednich programów nauczania. Uczestnicy forum zapoznali się z ofertą podręczników i czasopism pomocnych w nauczaniu historii, geografii i języka polskiego poza granicami kraju. Na zakończenie obrad uczestnicy forum uchwalili apele w sprawie sytuacji na Białorusi oraz masowej emigracji do krajów UE. Przyjęto też szereg wniosków i postulatów skierowanych do instytucji państwowych i organizacji społecznych. V Forum Oświaty Polonijnej będące kontynuacją poprzednich spotkań tego typu (Pułtusk, Wilno, Paryż) umożliwiło podsumowanie dotychczasowego dorobku w dziedzinie oświaty polonijnej. Było okazją do wymiany doświadczeń, prezentacji nowych form i metod pracy dostosowanych do warunków zmieniającej się rzeczywistości szkolnej oraz źródłem informacji o aktualnej sytuacji języka polskiego w systemach oświatowych różnych krajów świata. V Forum Oświaty Polonijnej było też ważnym miejscem integracji przedstawicieli środowisk oświatowych z całego świata.

2 V FORUM OŚWIATY POLONIJNEJ Oświata polonijna na początku XXI wieku stan i perspektywy 22 czerwca (czwartek) Aula Collegium Novum UJ, ul. Gołębia 24 godz Inauguracja Forum powitanie uczestników V Forum Oświaty Polonijnej wystąpienia gości oficjalnych godz Obrady plenarne prowadzenie prof. Z. Kolenda prof. Jan Mazur, UMCS - Bilans oświaty polonijnej od I do V FORUM dr hab. Andrzej Bonusiak, Uniwersytet Rzeszowski Szkolnictwo polonijne w ujęciu historycznym Elżbieta Bober, MEN - Działania Ministerstwa Edukacji Narodowej na rzecz oświaty polonijnej Magdalena Mazińska-Szumska, Polska Polityka Unii Europejskiej w zakresie nauczania języków obcych prof. Władysław Miodunka, UJ Co nam daje certyfikat? Państwowe egzaminy biegłości jako forma promocji języka polskiego godz Stan oświaty polonijnej - forum dyskusyjne, prowadzenie prof. J. Mazur Julia Sierkowa, Ukraina Wyniki badań współczesnego stanu nauczania j. polskiego na Ukrainie Anżelika Orechwo, Białoruś Oświata polska na Białorusi na tle zmian społeczno-politycznych w latach dr Joanna Wójtowicz, PCN Nauczanie j. polskiego na Wchodzie (Kazachstan, Rosja, Gruzja, Armenia) Dorota Andraka, USA Szkolnictwo polonijne i nauczyciele w USA na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych wśród szkół należących do Centrali Polskich Szkół Dokształcających Wschodniego Wybrzeża" Halina Koblenzer, Niemcy Sytuacja oświaty polonijnej w RFN w świetle obrad I Zjazdu Nauczycieli Agnieszka Rabiej, UJ Oczekiwania nauczycieli i rodziców wobec szkoły polonijnej rezultaty badań ankietowych ciąg dalszy forum dyskusyjnego, prowadzenie prof. W. Miodunka Danuta Kozińska-Charlon, Francja Szkolnictwo polskie we Francji Agnieszka Rabiej, UJ Irlandia po polsku - nowy język na Zielonej Wyspie Irena Grocholewska, W.Brytania Szkolnictwo polskie w W. Brytanii po wstąpieniu Polski do UE Alicja Bandalewicz, Litwa Nauczanie języka polskiego na Litwie. Stan obecny i perspektywy

3 23 czerwca (piątek) Aula Polskiej Akademii Umiejętności, ul. Sławkowska 17 godz Nauczyciele polonijni obrady plenarne, prowadzenie E. Bober Piotr Boroń, Senat RP - Senat wobec historycznych wyzwań Polonii i Polaków za granicą Krystyna Staroń, CODN Standardy pracy nauczyciela kierowanego z Polski Maria Piotrowicz Stow. WP Przygotowanie zawodowe nauczycieli polonijnych dr Joanna Wójtowicz PCN Potrzeby nauczycieli polonijnych w zakresie doskonalenia zawodowego Programy nauczania obrady plenarne, prowadzenie D. Andraka dr Jerzy Kowalewski, UJ Przydawka czy to, co przydatne? Kilka uwag nad dobrym programem na Wschód (i nie tylko) dr Iwona Janowska, UJ Omówienie wybranych programów dla szkół polonijnych dr Iwona Janowska, dr Ewa Lipińska, dr Anna Seretny Program autorski wytyczne dla nauczycieli szkół polonijnych dr Elżbieta Mach UJ W którą stronę do domu? Czyli kilka pytań o edukacji polskich dzieci za granicą dr Przemysław Turek, UJ "Multimedialny program sieciowy do nauczania języka polskiego jako obcego realizowany w ramach projektu ONENESS" Praktyczna umiejętność konstruowania programów warsztaty prowadzenie dr J. Kulczycki i dr J. Wójtowicz 24 czerwca (sobota) Aula Collegium Novum UJ, ul. Gołębia Prezentacja podręczników i czasopism M. Mazińska-Szumska dr Witold Babiński, dr Piotr Rabiej, UJ Historia Polski -podręcznik dla szkół polonijnych dzieje ojczyste bez cenzury Danuta Pukas-Palimąka, UJ Wybrane podręczniki wydawnictwa Universitas Magdalena Szelc-Mays, UJ Pomoce dydaktyczne w nauczaniu dzieci języka polskiego Joanna Machowska, UJ Czasopisma dla nauczycieli przegląd Małgorzata Pawlusiewicz, USA - "Podręczniki do nauki języka polskiego i kultury polskiej w dobie przemian cywilizacyjnych" Alicja Nawara, USA - "Geograficzne ćwiczenia jako wizytówka Polski motywująca młodzież do poznania i zwiedzenia kraju swoich przodków" Helena Ziółkowska, USA - "Głos Nauczyciela - 20 lat pracy dla oświaty polonijnej" Wanda Mandecka, USA - Podręczniki pt. "Literatura polska" a cele i warunki funkcjonowania polonijnej szkoły średniej Sesja końcowa prowadzenie dr K. Gąsowska Podsumowanie dyskusji w poszczególnych obszarach tematycznych Przyjęcie wniosków i postulatów z V Forum Oświaty Polonijnej Zamknięcie obrad

4 APEL W SPRAWIE NOWEJ POLONII "Nowa Polonia, nowa sytuacja, nowe potrzeby" Uczestnicy V Forum Oświaty Polonijnej apelują do władz polskich oraz do wszystkich innych instytucji i organizacji współpracujących z Polonią i opiekujących się Polakami zagranicą, o dostrzeżenie i docenienie wagi problemu nowej masowej emigracji. Stoimy w obliczu największej w historii naszej Ojczyzny fali emigracyjnej, która wcale nie ustaje, wręcz odwrotnie, nabiera dynamiki i rozszerza się, bowiem w Europie ciągle pojawiają się nowe możliwości pracy i szybszego dobrobytu. Uczestnicy V Forum Oświaty Polonijnej uważają, że w sprawach młodego pokolenia opuszczającego Polskę najważniejsze jest: utrzymanie jego polskości; danie mu szansy na powrót do Polski; danie Polsce szansy na jego powrót. Widzimy pilną potrzebę powołania jednostki monitorującej ten ruch emigracyjny, oraz konieczność zwiększenie pomocy finansowej dla tych środowisk polonijnych, gdzie potrzeby uległy tak radykalnemu zwiększeniu. Uważamy to za obowiązek Ojczyzny wobec swych obywateli, którym nie mogła dać godziwej pracy i wynagrodzenia. Apelujemy do Ministerstwa Spraw Zagranicznych o proporcjonalne zwiększenie etatowej obsługi konsularnej ogromnej masy wyjeżdżających, w tych placówkach, których ten problem dotyczy. Apelujemy do Stowarzyszenia Wspólnota Polska o to, by w swych przedsięwzięciach i planach towarzyszyła Nowej Polonii już od jej pierwszych kroków na obczyźnie Apelujemy do Ministerstwa Edukacji Narodowej o tworzenie szkół z polskim językiem nauczania, wszędzie tam, dokąd wyjechały tak licznie polskie dzieci i polska młodzież. Inni nas w tym nie wyręczą. Apelujemy do wszystkich instytucji i organizacji współpracujących z Polonią o doinwestowanie i o dofinansowanie szeroko pojętej polskości w tych środowiskach i w takiej skali, abyśmy za kilkanaście lat nie musieli mówić o straconym pokoleniu. Kraków, 24 czerwca 2006

5 APEL W SPRAWIE OŚWIATY POLSKIEJ NA BIAŁORUSI Uczestnicy V Forum Oświaty Polonijnej wyrażają ogromne zaniepokojenie stanem oświaty polskiej na Białorusi. W związku z zagarnięciem przez władze administracyjne Białorusi domów polskich wybudowanych dla mieszkających tam Polaków za pieniądze polskiego podatnika, których właścicielem jest wybrany w demokratycznych wyborach Związek Polaków na Białorusi z prezesem Andżeliką Borys, zwracamy się do władz Polski o podjęcie takich działań, których efektem będzie użytkowanie tych domów przez ich prawowitych właścicieli. Domy są ośrodkami kultury i edukacji zamieszkałych tam Polaków. Nie mogą, jak to się dzieje w tej chwili, przeznaczone być na inne niż zapisane w umowie cele tj. kulturę i oświatę. Nie mogą też być nieużytkowane, gdyż grozi to ich zniszczeniem. Forum wyraża zaniepokojenie sytuacją w dwu szkołach z polskim językiem wykładowym: w Grodnie i Wołkowysku. Uprawiana przez władze polityka zastraszania Polaków prowadzi do rugowania elementów polskości w tych szkołach i rusyfikowania dzieci i młodzieży. Obserwuje się też rugowanie lekcji języka polskiego jako przedmiotu w planie nauczania, zastępując go zajęciami fakultatywnymi lub kółkami zainteresowań. Konsekwencją takiego zachowania będzie powolne zanikanie nauki języka polskiego w szkołach. Troską napawa fakt, iż młodzi Polacy z Białorusi kończący specjalistyczne studia w Polsce, mimo iż lepiej wykształceni, nie mogą znaleźć zatrudnienia w państwie białoruskim, którego urzędnicy nie honorują dyplomów ukończenia polskich uczelni. Uczestnicy V Forum Oświaty Polonijnej, wyrażając wdzięczność za dotychczasową troskę o los Polaków zamieszkałych na Białorusi, zwracają się do władz Polski Rządu i Senatu, o podjęcie dalszych działań zmierzających do zagwarantowania przysługujących praw Polakom na Białorusi. Kraków, 24 czerwca 2006 r.

6 1. Problemy ogólne V FORUM OŚWIATY POLONIJNEJ Kraków, czerwiec 2006 Wnioski i postulaty skierowane do władz państwowych RP Opracowanie strategii perspektywicznego rozwoju oświaty polskojęzycznej za granicą, będącej spójnym elementem globalnej strategii polityki państwa wobec Polonii i Polaków poza krajem. W tym: szczególne uwzględnienie potrzeb nowej Polonii, zintensyfikowanie działań na rzecz krzewienia języka polskiego i kultury w środowiskach polonijnych i polskich za granicą, w tym zakresie: a/ promowanie państwowych egzaminów certyfikatowych z języka polskiego wśród młodzieży szkolnej, studenckiej i nauczycieli w różnych krajach świata poprzez organizowanie i dofinansowywanie kursów i certyfikatów, b/ zakładanie szkół polskich w krajach Unii Europejskiej, c/ opracowanie nowego programu nauczania dla szkolnictwa polskojęzycznego za granicą, a także upowszechnianie europejskiego portfolio językowego, d/ kontynuowanie warsztatów dokształcających dla nauczycieli i dyrektorów szkół, e/ opracowanie statusu nauczyciela polonijnego, f/ wspieranie studentów polonijnych studiujących na wydziałach polonistyki i uczestniczących w lektoratach języka polskiego na uczelniach zagranicznych, g/sfinansowanie internetowego kursu języka polskiego dla Polonii, h/ rozważenie możliwości zorganizowania eksternistycznych podyplomowych studiów języka polskiego dla nauczycieli (wniosek USA) i/ spowodowanie, by autorzy podręczników historii Polski uwzględniali dzieje emigracji i diaspory polskiej w świecie. Uczestnicy V Forum Oświaty Polonijnej szczególną uwagę zwracają na konieczność promowania polskości wśród szkolnej i studenckiej młodzieży polskiej (polonijnej) nie tylko na wschodzie, ale także na zachodzie Europy, w USA, w Ameryce Południowej, Australii i Afryce Południowej (nagrody, pobyty w Polsce itp.) 2. Problemy poszczególnych środowisk polonijnych Niemcy 1. Analiza stanu realizacji umów bilateralnych zawartych pomiędzy Polską a Republiką Federalną Niemiec pod kątem regulacji prawnych obowiązujących w Unii Europejskiej, a dotyczących wprowadzenia i rozwoju języków ojczystych w krajach partnerskich. 2. Uwzględnienie następujących zagadnień w oficjalnych rozmowach ze stroną niemiecką oraz w działaniach polskiej dyplomacji: Wyrównanie statusu prawnego polskiej grupy etnicznej i mniejszości niemieckiej w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem spraw oświaty. Pomoc finansowa dla organizacji oświatowych działających na rzecz upowszechnienia znajomości języka polskiego w Niemczech tak, aby umożliwić nauczanie języka polskiego w rozszerzonym zakresie jako języka ojczystego. Krzewienie języka polskiego poprzez wprowadzenie jego nauczania jako ojczystego do niemieckich szkół publicznych. Czechy Wynegocjowanie z Ministerstwem Oświaty Czech bezpłatnego przekazania szkołom polskim w Czechach podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego w Polsce.

7 Litwa Wystosowanie apelu do rządu litewskiego o przywrócenie obowiązkowego egzaminu z języka polskiego na maturze w szkołach polskich. Ukraina 1. Wsparcie starań Zjednoczenia Nauczycieli Polskich na Ukrainie o rejestrację w strukturach Ministerstwa Oświaty i Nauki Ukrainy Centrum Metodycznego Nauczania Języka i Kultury Polskiej z siedziba w Drohobyczu. 2. Podjęcie energicznych rozmów z MOiN Ukrainy w sprawie nadania szkołom polskim na Ukrainie statusu szkół mniejszości narodowej oraz wydania brakujących, a przygotowanych już do druku podręczników w języku polskim. Stany Zjednoczone Dofinansowanie wydawnictw podręcznikowych w USA przeznaczonych dla oświaty polonijnej. Rosja Zwrócenie uwagi na realizację umowy RP Rosja w zakresie nauczania języka polskiego w środowiskach polonijnych, w szczególności w Abakanie. Postulaty skierowane do innych instytucji i organizacji 1. W sprawie duszpasterstwa polonijnego a/ Uczestnicy V Forum Oświaty Polonijnej pragną wyrazić wdzięczność Duszpasterstwu Polonijnemu za dziesięciolecia wspierania oświaty polskiej na obczyźnie na całym świecie. Zwracamy się do polskich księży pracujących poza granicami kraju o współdziałanie z duszpasterstwem polonijnym, aby zapewnić jak najszerszym rzeszom naszych rodaków msze święte i katechezę w języku polskim oraz dalsze wspieranie oświaty polskiej, b/ Wspieranie przez władze RP oświaty polonijnej przy parafiach poza krajem. 2. W innych sprawach dotyczących nauczania języka polskiego Rozszerzenie strony internetowej Oświata polonijna o programy do nauki języka polskiego dla szkół polonijnych, interaktywne kursy języka polskiego na różnym poziomie dla szkół polonijnych, internetowe forum dyskusyjne dla nauczycieli polonijnych. Uczestnicy Forum postulują, aby kolejne VI Forum Oświaty Polonijnej odbyło się za dwa lata, w roku 2008 w Polsce. Uczestnicy Forum zwracają się z prośbą do Krakowskiego Oddziału Stowarzyszenia o pilotowanie realizacji postulatów i wniosków oraz powiadomienie uczestników Forum w roku następnym (2007) o postępach w ich realizacji. Kraków, 24 czerwca 2006 r.

8 22 czerwiec, inauguracja forum

9 23 i 24 czerwiec, obrady plenarne