Raport z badań. Autorzy raportu: Dr Dorota Jegorow Dr Ireneusz Niećko Monika Cieślikowska

Transkrypt

1 Raport z badań Wybrane problemy społeczne w opinii mieszkańców Chełma: problemy alkoholizmu, narkomanii, uzależnienia od nikotyny, poczucie bezpieczeństwa w mieście i w rodzinie Autorzy raportu: Dr Dorota Jegorow Dr Ireneusz Niećko Monika Cieślikowska Chełm, listopad 28

2 Spis treści Spis treści... 2 Wstęp Opinie ogólnej populacji mieszkańców Chełma wobec problemów społecznych Problem alkoholizmu i spożywania alkoholu... 5 Częstotliwość spożywania alkoholu... 6 Rodzaj spożywanego alkoholu... 8 Kryteria wyboru alkoholu... 1 Zakup alkoholu Spożywanie alkoholu Spożywanie alkoholu miejsce Spożywanie alkoholu dom rodzinny Spożywanie alkoholu towarzystwo Samoocena osób spożywających alkohol Utrata równowagi Zatrucie Utrata przytomności Czyn karalny... 2 Pomoc w zaprzestaniu spożywania alkoholu Czy spożywanie alkoholu jest złe? Przyczyny spożywania alkoholu Edukacja Problem uzależnienia od nikotyny i palenia tytoniu Częstotliwość palenia tytoniu Kryteria wyboru rodzajów papierosów Ja palę/oni palą Edukacja Czy palenie tytoniu jest złe? Problem narkomanii i zażywania narkotyków Problem przemocy w mieście i w rodzinie Opinie o działaniach podejmowanych przez instytucje i organizacje w zakresie rozwiązywania problemów społecznych Problematyka spożywania alkoholu i alkoholizmu Problematyka zażywania narkotyków i narkomanii... 4 Problematyka palenia tytoniu i uzależnienia od nikotyny... 4 Problematyka przemocy w mieście i w rodzinie Opinie i doświadczenia uczniów Problem alkoholizmu i spożywania alkoholu Problem uzależnienia od nikotyny i palenia tytoniu Problem narkomanii i zażywania narkotyków Problem przemocy w mieście i w rodzinie Opinie o działaniach podejmowanych przez instytucje i organizacje w zakresie rozwiązywania problemów społecznych Problematyka spożywania alkoholu i alkoholizmu Problematyka zażywania narkotyków i narkomanii... 7 Problematyka palenia tytoniu i uzależnienia od nikotyny Problematyka przemocy w mieście i w rodzinie Opinie i doświadczenia studentów Problem alkoholizmu i spożywania alkoholu Problem palenia tytoniu i uzależnienia od nikotyny Problem narkomanii i zażywania środków odurzających

3 3.4. Problem przemocy w mieście i w rodzinie Opinie o działaniach podejmowanych przez instytucje i organizacje w zakresie rozwiązywania problemów społecznych Problematyka spożywania alkoholu i alkoholizmu Problematyka zażywania narkotyków i narkomanii Problematyka palenia tytoniu i uzależnienia od nikotyny Problematyka przemocy w mieście i w rodzinie Zakończenie Aneks (CD)

4 Wstęp W październiku i listopadzie 28r. zespół badawczy, w skład którego weszli dr Dorota Jegorow, dr Ireneusz Niećko, mgr Damian Meisnerowicz, Monika Cieślikowska oraz Elżbieta Celińska, przeprowadził badania ankietowe na zlecenie Urzędu Miasta Chełm. Problematyka badania, zgodnie z warunkami zamówienia, dotyczyła wybranych problemów społecznych 1. Zakres badania obejmował następujące problemy społeczne: alkoholizm i spożywanie alkoholu, narkomania, palenie tytoniu i uzależnienie z tym związane oraz problem przemocy. Pytania badawcze wskazane przez Zamawiającego skupiały się na pomiarze opinii i zachowań społecznych odnoszących się do niniejszej problematyki. Zgodnie z wymogami Zleceniodawcy, badaniu poddano trzy populacje: populacja dorosłych mieszkańców Chełma (w wieku 18 lat i więcej); populacja studentów; populacja uczniów chełmskich szkół. Spośród powyższych populacji dobrano następujące próby: próba dorosłych mieszkańców Chełma 4 osób; próby: uczniowie szkół podstawowych 2 osób; uczniowie szkół gimnazjalnych 2 osób; uczniowie szkół ponad-gimnazjalnych 2 osób; próba składająca się ze studentów 2 osób. W sumie w badaniach wzięło udział 12 respondentów. Zastosowano dwie metody realizacji badań. W przypadku uczniów i studentów zastosowano ankiety audytoryjne. Uczniowie wypełniali kwestionariusze w klasach szkolnych. Natomiast w przypadku generalnej populacji mieszkańców miasta zastosowano ankietę do samodzielnego wypełnienia. Ankieterzy rozdali wybranym respondentom ankiety, po czym odebrali wypełnione. Zespół badawczy opracował trzy wersje ankiety z przeznaczeniem dla trzech kategorii respondentów (załączniki 1-3 aneksu). Pytania zawarte w kwestionariuszach ankiet opracowane zostały zgodnie ze szczegółowymi wymogami Zleceniodawcy. Badania rozpoczęto w drugiej połowie października, po zatwierdzeniu kwestionariuszy badawczych przez Zleceniodawcę. Ograniczenia badania Autorzy raportu zdają sobie sprawę z faktu, że problematyka badania należy do trudnych i drażliwych. Szczególnie negatywnie odbierane przez respondentów mogły być pytania dotyczące autodeklaracji w przypadku spożywania alkoholu, a tym bardziej zażywania narkotyków. Zapewnienie o anonimowości ankiety mogło nie odnieść pożądanego skutku. Z tym wiąże się zapewne trudny do oszacowania błąd wyników. Do pytań trudnych i szczególnie drażliwych z punktu widzenia respondentów należą również pytania dotyczące przemocy w mieście i w rodzinie. W tym drugim przypadku tylko pojedynczy respondenci udzielali odpowiedzi. Na powyższe aspekty zespół badawczy nie miał wpływu. Realizacja badań napotykała się niejednokrotnie na wyraźny opór społeczny. Często zdarzało się, iż respondenci odmawiali wypełnienia ankiety, bądź wypełniali je w sposób nierzetelny. Niezależnie od ilościowojakościowej analizy badań zawartej w raporcie, być może subiektywne, odczucie członków zespołu badawczego jest jednoznaczne: świadomość społeczna mieszkańców miasta Chełm w zakresie uzależnień i przemocy jest niska. Zjawisko spożywania alkoholu, choć w pewnej mierze również i innych używek charakteryzuje się sezonowością, w związku z powyższym otrzymane w niniejszym badaniu wyniki w odniesieniu do części pytań zawartych w kwestionariuszach ankiet wskazałyby nieco odmienną niż zawarta w raporcie skalę problemów społecznych dotykających mieszkańców miasta Chełm. 1 Specyfikacja istotnych warunków zamówienia stwierdza: Przedmiotem zamówienia jest świadczenie usługi badania sondażu opinii publicznej pozwalającej ocenić aktualny rozmiar alkoholizmu, rodzaje problemów i potrzeb lecznictwa lub rehabilitacji. 4

5 1. Opinie ogólnej populacji mieszkańców Chełma wobec problemów społecznych 1.1. Problem alkoholizmu i spożywania alkoholu Spożywanie alkoholu jest zjawiskiem powszechnym, ale nie można go utożsamiać z alkoholizmem. Alkoholizm jest stanem uzależnienia, w którym osoby nie radzą sobie z kontrolą spożywania alkoholu. Z badań wynika, że 81% mieszkańców miasta Chełm pije alkohol. Mężczyźni częściej niż kobiety sięgają po alkohol odpowiednio 86% i 75%. Zauważa się tendencję, że osoby młodsze częściej sięgają po alkohol niż starsi - 83% w wieku lat, 8% osób w wieku 26 5 lat i 7% osób w wieku powyżej 5 lat spożywa alkohol. We wszystkich pięciu analizowanych sektorach miasta obserwuje się dużą częstotliwość spożywania alkoholu powyżej 8% mieszkańców deklaruje jego spożywanie. Tylko w sektorze trzecim obejmującym osiedla Górna i Dolna Dyrekcja, Cementowni i Działki obserwuje się nieco rzadszą jego konsumpcję na poziomie 73%. Tabela 1. Na jakiej ulicy/osiedlu - w jakim sektorze? Czy pije Pan/i alkohol? Wyniki badań wskazały, iż nie ma różnic w częstotliwości spożywania alkoholu między osobami korzystającymi z pomocy społecznej (82%), a osobami, którzy nie korzystają z niej (81%). Tabela 2. Czy pije Pan/i alkohol? sektor 1 sektor 2 sektor 3 sektor 4 sektor 5 Liczebność Liczebność Liczebność Liczebność Liczebność % z N % z N % z N % z N % z N (N) (N) (N) (N) (N) tak 91 8, , , ,7 1 1, nie 22 19,5 5 14, ,2 1 13,3, 113 1, 34 1, 65 1, 75 1, 1 1, Czy w okresie ostatnich 3 lat był/a Pan/i klientem pomocy społecznej? tak nie Liczebność Liczebność % z N % z N (N) (N) tak 18 81, ,5 nie 4 18, ,5 22 1, 339 1, Wypowiedzi respondentów dotyczące spożywania alkoholu, a dotyczące znajomych nakreślały nieco inną obszerniejszą skalę analizowanego zjawiska. Prawie połowa ankietowanych (ponad 49%) twierdzi, że większość ich znajomych spożywa alkohol, prawie 22% - że około połowa, a tylko niewiele ponad 15% - że nieliczni lub 3% - że nikt z ich znajomych nie spożywa alkoholu. Wykres 1. Jak wielu znajomych Pan/i spożywa alkohol? większość 49,4 około połowa nieliczni trudno powiedzieć 11, 15,3 21,8 nikt Proporcja wskazań badanych mieszkańców miasta Chełm, a dotycząca skali spożycia alkoholu w kręgu znajomych wskazała na wyraźną przewagę wskazań w sektorze 2, co należy wiązać m.in. oceną dotyczącą postrzegania zjawiska spożywania alkoholu (zostało to opisane w dalszej części raportu), która w sektorze 2 okazała być się dość liberalna. 5

6 Tabela 3. Jak wielu Pana/i znajomych spożywa alkohol? Na jakiej ulicy/osiedlu - w jakim sektorze? sektor 1 sektor 2 sektor 3 sektor 4 sektor 5 większość 43,2% 62,9% 45,1% 56,3% 8,% 5,5% około połowa 33,1% 2,% 23,9% 12,6% 23,1% nieliczni 16,1% 14,3% 15,5% 14,9% 1,% 15,3% nikt 2,5% 2,3% 1,6% trudno powiedzieć 5,1% 2,9% 15,5% 13,8% 1,% 9,7% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% Analiza otoczenia (środowiska) mieszkańców miasta Chełm klientów pomocy społecznej wskazała, iż to właśnie w ich bliskim otoczeniu znajduje się wyraźnie większe grono osób spożywających alkohol w porównaniu z pozostałymi mieszkańcami miasta Chełm nie będącymi klientami pomocy społecznej. Tabela 4. Jak wielu Pana/i znajomych spożywa alkohol? Czy w okresie ostatnich 3 lat był/a Pan/i klientem pomocy społecznej? tak nie większość 56,% 48,5% 49,% około połowa 28,% 21,6% 22,% nieliczni 12,% 16,1% 15,8% nikt 4,% 2,5% 2,6% trudno powiedzieć 11,4% 1,6% 1,% 1,% 1,% Mieszkańcom miasta Chełm zdecydowanie łatwiej jest mówić o problemach związanych ze spożywaniem alkoholu w kręgu swoich znajomych, niż odnosić te problemy do swojej osoby. Jedynie 15% ankietowanych osób wskazało, iż spośród swoich znajomych tylko nieliczni spożywają alkohol. Ponad 26% ankietowanych osób dostrzega w swoim środowisko zagrożenie związane z uzależnieniem od alkoholu. Wykres 2. Czy dostrzega Pan/i wśród swoich bliskich i znajomych zagrożenie uzależnieniem od alkoholu? raczej nie 39,4 nie 34,1 tak 13,4 razcej tak 13, Częstotliwość spożywania alkoholu O skali problemu decyduje m.in. częstotliwość spożywania alkoholu. Większość pijących respondentów spożywa alkohol nie częściej niż 5 razy w tygodniu (58%). Pozostałe osoby pijące konsumują alkohol częściej. Istnieje dość znaczna grupa osób, które alkohol spożywają co dwa dni i częściej 23%, natomiast 6% miłośników alkoholu spożywa alkohol codziennie. Taka częstotliwości spożywania alkoholu może wskazywać na uzależnienie. Zauważalne jest, że kobiety spożywają alkohol ze znacznie mniejszą częstotliwością niż mężczyźni, np. codziennie pije alkohol 1% kobiet i aż 11% mężczyzn. Największą częstotliwością spożywania alkoholu w stosunku do innych kategorii wiekowych wykazują się jego miłośnicy w wieku 26-5 lat 11% z nich spożywa alkohol codziennie (% osób w wieku powyżej 5 lat i 2% osób lat spożywa alkohol codziennie). Wśród respondentów wskazujących, iż co najmniej raz w okresie ostatnich 3 dni spożywało alkohol średni wynik wskazań w grupie mężczyzn ukształtował się na poziomie ponad dwukrotnie wyższym od wskazań kobiet przy jednocześnie mniejszym poziomie dyspersji. Oznacza to, iż przy wyraźnie znacznym poziomie spożycie alkoholu w badanej populacji mężczyzn zróżnicowanie w częstości sięgania po alkohol są większe w grupie kobiet. 6

7 W ciągu ostatnich 3 dni sięgałem/am... razy po alkohol W ciągu ostatnich 3 dni sięgałem/am... razy po alkohol Tabela 5. Płeć Średnia częstotliwość sięgania po alkohol w okresie 3 ostatnich dni Odchylenie standardowe ( ) 8,48 8,5 Męska 11,59 9,64 Żeńska 5,41 5,66 Tendencje w spożyciu alkoholu warunkowane płacą respondentów przedstawiają poniższe wykresy. Wykres 3. Częstotliwość sięgania po alkohol w ogólnej populacji mieszkańców miasta Chełm Liczba wskazań Wykres 4. Częstotliwość sięgania po alkohol w ogólnej populacji kobiet mieszkańców miasta Chełm Liczeba wskazań Biorąc pod uwagę wiek respondentów, jako kolejną istotną determinantę spożywania alkoholu analiza w oparciu o wybrane statystyki opisowe wskazuje, iż wśród osób najczęściej sięgających po alkohol znajdują się osoby w wieku 26-5 lat. Wewnętrzne zróżnicowanie poszczególnych kategorii wiekowych pod względem częstotliwości spożywania alkoholu jest w każdym przypadku bardzo wyraźne, porównując jednak kategorie wiekowe między sobą zróżnicowanie jest niewielkie. Tabela 6. Wiek (w latach) Średnia częstotliwość sięgania po alkohol w okresie 3 ostatnich dni Odchylenie standardowe ( ) 8,48 8, ,1 7, ,43 9,93 powyżej 5 4,87 4,21 7

8 Biorąc z kolei pod uwagę wykształcenie badanych osób okazuje się, iż wśród osób najczęściej sięgających po alkohol w ciągu ostatnich 3 dni znalazły się osoby z najniższym wykształceniem. Tabela 7. Wykształcenie Średnia częstotliwość sięgania po alkohol w okresie 3 ostatnich dni Odchylenie standardowe ( ) 8,48 8,5 Podstawowe i niepełne podstawowe 28,33 11,25 Gimnazjalne 15,5 8,78 Zawodowe 14,68 9,23 Średnie 7,7 6,73 Niepełne wyższe 5,93 5,67 Wyższe 6,51 7,65 Grupując respondentów na dwie kategorie, z których wyznacznikiem podziału jest fakt korzystania z pomocy społecznej w okresie minionych 3 lat okazuje się, iż średnia częstotliwość sięgania po alkohol w grupie osób deklarujących korzystanie z pomocy społecznej jest znacznie wyższa od średniego wyniku wyznaczonego dla całej badanej populacji. Otrzymane statystyki opisowe wskazują, iż osoby te sięgają po alkohol średnio co drugi dzień. Tabela 8. Czy w okresie ostatnich 3 lat był/a Pan/i klientem pomocy społecznej? Średnia częstotliwość sięgania po alkohol w okresie 3 ostatnich dni Odchylenie standardowe ( ) tak 14,7 13,993 2 nie 8,9 7, ,56 8, Tabela 9. Na jakiej ulicy/osiedlu - w jakim sektorze? Średnia częstotliwość sięgania po alkohol w okresie 3 ostatnich dni Odchylenie standardowe ( ) sektor 1 11,7 7,796 9 sektor 2 8,23 1,166 3 sektor 3 5,38 7,13 45 sektor 4 5,25 5,51 6 sektor 5 1,4 11, ,1 8, Rodzaj spożywanego alkoholu Zdecydowana większość respondentów, którzy deklarują spożywanie alkoholu, wybiera piwo jako alkohol spożywany przez nich najczęściej 61%. Na drugim miejscu znajduje się wino (16%), a dopiero na trzecim miejscu pod względem częstotliwości spożywania znajduje się wódka (11%). Wynika to ze zmiany w strukturze spożycia alkoholi, która dokonała się w przeciągu ostatnich lat. Pozostałe alkohole są rzadko wymieniane jako najczęściej spożywane: 1% likiery, 7% - drinki, 3% - bimber. Biorąc pod uwagę preferencje związane z wyborem poszczególnych rodzajów alkoholi okazuje się, że wybory w tym względzie dokonywane przez kobiety i mężczyzn są zasadniczo odmienne. O ile w kategorii dominującej w przypadku obu płci piwo otrzymane wyniki można uzna za porównywalne, o tyle w przypadku wyboru pozostałych rodzajów alkoholi widać zasadniczą różnicę. Wskazania mężczyzn skupiają się wokół alkoholi wysokoprocentowych wódka (17%M, 7%K) na rzecz wina wskazywanego przez znaczny odsetek kobiet (7%M, 21K) (zależność istotna statystycznie ( 2 =21,2, α SPSS =,2). N N 8

9 Wykres 5. Najczęściej spożywany rodzaj alkoholu przez mężczyzn mieszkańców miasta Chełm. piwo wódka drink wino bimber inny 63,3 17, 8,2 6, Wykres 6. Najczęściej spożywany rodzaj alkoholu przez kobiety mieszkanki miasta Chełm. piwo 6,6 wino 2,6 wódka drink bimber likier, nalewka inny 6,9 6, Tabela 1. Płeć męska żeńska Jakie rodzaje piwo 63,3% 6,6% 61,9% alkoholu spożywa wino 6,8% 2,6% 14,% Pan/i najczęściej? wódka 17,% 6,9% 11,7% likier, nalewka 1,9% 1,% drink 8,2% 6,3% 7,2% bimber 3,4% 1,9% 2,6% inny 1,4% 1,9% 1,6% 1,% 1,% 1,% Tabela 11. Wiek lat 26-5 lat powyżej 5 lat Jakie rodzaje piwo 8,2% 5,4% 34,3% 6,7% alkoholu spożywa wino 9,1% 19,4% 14,3% 14,6% Pan/i najczęściej? wódka 5,8% 14,4% 25,7% 12,2% likier, nalewka 1,7%,7% 1,% drink 1,7% 11,5% 11,4% 7,5% bimber 1,4% 14,3% 2,4% inny 1,7% 2,2% 1,7% 1,% 1,% 1,% 1,% 9

10 Tabela 12. Jakie rodzaje alkoholu spożywa Pan/i najczęściej? podstawowe i niepełne podstawowe Wykształcenie gimnazjalne zawodowe średnie niepełne wyższe wyższe piwo 33,3% 9,9% 47,8% 61,5% 77,4% 53,% 62,% wino 33,3% 17,4% 15,4% 9,5% 18,1% 14,6% wódka 3,4% 1,3% 7,1% 8,4% 11,4% likier, nalewka 2,4% 1,2% 1,% drink 1,3% 2,4% 13,3% 6,8% bimber 9,1% 4,3% 2,6% 3,6% 2,6% inny 33,3% 1,2% 2,4% 1,6% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% Tabela 13. Jakie rodzaje alkoholu spożywa Pan/i najczęściej? Czy w okresie ostatnich 3 lat był/a Pan/i klientem pomocy społecznej? tak nie piwo 47,6% 62,2% 61,2% wino 9,5% 15,% 14,7% wódka 4,8% 12,2% 11,7% likier, nalewka 9,5%,3% 1,% drink 4,8% 7,3% 7,2% bimber 14,3% 1,7% 2,6% inny 9,5% 1,% 1,6% 1,% 1,% 1,% Tabela 14. Jakie rodzaje alkoholu spożywa Pan/i najczęściej? Na jakiej ulicy/osiedlu - w jakim sektorze? sektor 1 sektor 2 sektor 3 sektor 4 sektor 5 piwo 79,3% 56,7% 51,9% 62,2% 2,% 63,8% wino 3,3% 2,% 35,2% 21,6% 1,% 17,3% wódka 1,9% 2,% 9,3% 8,1% 5,% 12,3% likier, nalewka 1,1% 2,7% 1,2% drink 5,4% 1,4% 2,3% bimber 3,3% 3,7% 1,4% 2,% 2,3% inny 2,7%,8% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% Kryteria wyboru alkoholu O wyborze danego rodzaju alkoholu zdaniem ankietowanych Chełmian decyduje przede wszystkim smak alkoholu (ponad 45%) i jego jakość (prawie 18%). Znaczna część respondentów kieruje się ceną trunków (ponad 22%). Pozostałe czynniki wyboru alkoholu były rzadko wymieniane: moc alkoholu 8%, dostępność 5% oraz moda 4%. Wyniki te pokazują, że znaczny odsetek mieszkańców miasta Chełm świadomie wybiera odpowiedni dla siebie trunek, doszukując się w nim głównie walorów smakowych. Determinantą wyborów co piątego Chełmianina jest cena nabywanego alkoholu. 1

11 wiek Płeć Wykres 7. Preferencje w zakresie nabywanego/spożywanego alkoholu smak cena jakość moc dostępność moda 45,2 22,4 17,6 7,8 5, 4,3 inne walory Biorąc jednak pod uwagę płeć badanych respondentów preferencje związane z przesłankami decydującymi o rodzaju nabywanego alkoholu okazują być się wyraźnie zróżnicowane. Wykres 8. Preferencje w zakresie nabywanego/spożywanego alkoholu, a płeć żeńska cena dostępność moda męska moc smak jakość inne walory O ile płeć okazała się być istotną determinantą wyborów związanych z nabywanym alkoholem, o tyle wiek nie odgrywa w tym przypadku zasadniczego znaczenia. Wykres 9. Preferencje w zakresie nabywanego/spożywanego alkoholu, a płeć lat lat cena 5 24 dostępność moda powyżej 5 lat moc smak jakość inne walory Zakup alkoholu Chełmianie najczęściej kupują alkohol w sklepach (53%) albo w lokalach gastronomicznych (prawie 25%). Jednak istnieje pewna grupa mieszkańców, którzy zaopatrują się w alkohol z innych źródeł, kupują od znajomych (6%) lub na rynku (prawie 6%). Biorąc pod uwagę lokalne uwarunkowanie społeczno-gospodarcze można zaryzykować stwierdzenia, iż alkohol ten może pochodzić z prywatnego importu zza wschodniej granicy. Sytuacja ma swoje podłoże przede wszystkim w uwarunkowaniach finansowych. Często jednak konsekwencje związane ze spożywaniem alkoholu z nieznanego źródła ma swoje bezpośrednie przełożenie w stanie zdrowia osób spożywających ten alkohol. Niejednokrotnie sytuacje te mają bezpośredni związek z konsumpcją skażonego alkoholu znacznie przyśpieszającego 11

12 psychiczne i fizyczne wyniszczanie organizmów, jak również szybką śmierć. Prawie 3% mieszkańców miasta Chełm produkuje alkohol we własnym zakresie. Wykres 1. Gdzie mieszkańcy Chełma kupują alkohol? w sklepie 53, w lokalach gastronomicznych 24,8 u znajomych "na rynku" sam produkuję alkohol nie kupuję inna odpowiedź 6, 5, Spożywanie alkoholu Spożywanie alkoholu miejsce Połowa mieszkańców miasta Chełm poproszona o wskazanie miejsca w którym najczęściej spożywa alkohol wskazała odpowiedź bar (5%). Na drugim miejscu uplasowało się wskazanie dom (4%). Naturalnie, spożywają oni alkohol również okazjonalnie, np. na przyjęciach, jednak nie są to częste okazje. Wykres 11. Gdzie mieszkańcy miasta Chełm najczęściej spożywają alkohol? w barze 5 w domu 4 u znajomych 6 na imprezach/dancingach 3 w innym miejscu podczas uroczystości rodzinnych Miejsce w którym mieszkańcy miasta Chełm najczęściej spożywają alkohol okazała być się istotnie zależna od płci ankietowanych osób ( 2 =14,315, α SPSS =,14). Wśród mężczyzn dominowały wskazania, iż dość często spożywają oni alkohol poza domem. Tabela 15. W jakim miejscu najczęściej spożywa Pan/i alkohol? Płeć męska żeńska w domu 34,5% 42,7% 38,7% podczas uroczystości rodzinnych,6%,3% na imprezach/dancingach 4,8% 2,3% w barze 51,% 52,2% 51,7% u znajomych 7,6% 4,5% 6,% w innym miejscu 2,1% 1,% 1,% 1,% 1,% Wraz z wiekiem zmieniają się zwyczaje konsumpcji. Młodsi ankietowany (18 25 lat) rzadziej spożywają alkohol w domu (prawie 28%) niż starsi, natomiast częściej robią to w lokalach (6%). 12

13 Tabela 16. Wiek lat 26-5 lat powyżej 5 lat W jakim w domu 27,8% 42,4% 5,% 37,5% miejscu podczas uroczystości najczęściej,7%,3% rodzinnych spożywa Pan/i na imprezach/dancingach 1,7% 3,6% 2,4% alkohol? w barze 6,% 47,5% 47,1% 52,4% u znajomych 9,6% 4,3% 2,9% 6,3% w innym miejscu,9% 1,4% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% Miejsca w których spożywany jest alkohol jest również istotnie zależne od poziomu wykształcenia mieszkańców miasta Chełm ( 2 =126,694, α SPSS =,). Im wyższe wykształcenie ankietowanych osób, tym istotnie wzrasta odsetek osób deklarujących, iż najczęstszym miejscem w którym spożywany jest alkohol to dom. Tabela 17. podstawowe i niepełne podstawowe Wykształcenie gimnazjalne zawodowe średnie niepełne wyższe wyższe W jakim w domu 16,7% 18,2% 38,1% 36,7% 4,7% 44,% 38,9% miejscu podczas uroczystości najczęściej rodzinnych 1,2%,3% spożywa Pan/i na alkohol? imprezach/dancingach 66,7% 18,2% 1,3% 1,2% 2,6% w barze 16,7% 63,6% 45,2% 53,2% 54,3% 5,% 51,2% u znajomych 14,3% 6,3% 4,9% 3,6% 5,9% w innym miejscu 2,4% 2,5% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% Tabela 18. W jakim miejscu najczęściej spożywa Pan/i alkohol? Czy w okresie ostatnich 3 lat był/a Pan/i klientem pomocy społecznej? tak nie w domu 36,8% 39,2% 39,1% podczas uroczystości rodzinnych 5,3%,3% na imprezach/dancingach 21,1% 1,1% 2,3% w barze 36,8% 52,3% 51,3% u znajomych 6,4% 6,% w innym miejscu 1,1% 1,% 1,% 1,% 1,% Tabela 19. W jakim miejscu najczęściej spożywa Pan/i alkohol? Na jakiej ulicy/osiedlu - w jakim sektorze? sektor 1 sektor 2 sektor 3 sektor 4 sektor 5 w domu 25,8% 42,9% 51,% 5,% 8,% 41,7% podczas uroczystości rodzinnych 2,%,4% na imprezach/dancingach 1,1% 7,1% 1,2% w barze 64,5% 46,4% 38,8% 45,8% 2,% 5,4% u znajomych 8,6% 3,6% 8,2% 1,4% 5,6% w innym miejscu 2,8%,8% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 13

14 Spożywanie alkoholu dom rodzinny Niezależnie od tego alkohol jest spożywany również w domach respondentów. Jednak większość twierdzi, że jest to rzadki zwyczaj (67%). 12% deklaruje częste spożywanie alkoholu w domu. Natomiast w co piątym domu alkohol nie jest spożywany. Wykres 12. Częstotliwość spożywania alkoholu w domach mieszkańców miasta Chełm tak, rzadko 67,4 nie, nigdy 19,9 tak, często 12,2 nie wiem Tabela 2. Płeć męska żeńska Czy w Pana/i tak, często 16,6% 9,% 12,5% domu pije się tak, rzadko 61,1% 71,1% 66,5% alkohol? nie, nigdy 22,3% 18,9% 2,5% nie wiem 1,%,5% 1,% 1,% 1,% Pomimo, iż w grupie ankietowanych osób przedstawiciele najstarszej grupy wiekowej w pytaniu dotyczącym miejsca spożywania alkoholu najczęściej wskazywali dom, o tyle w przypadku deklaracji spożywania alkoholu we własnym domu, to właśnie co trzeci przedstawiciel tej grupy wiekowej stwierdził, iż w jego domu nigdy nie jest spożywany alkohol. Tabela 21. Wiek lat 26-5 lat powyżej 5 lat Czy w Pana/i tak, często 11,4% 16,7% 3,8% 12,7% domu pije się tak, rzadko 7,% 63,1% 62,3% 65,7% alkohol? nie, nigdy 17,1% 2,2% 34,% 21,1% nie wiem 1,4%,6% 1,% 1,% 1,% 1,% Tabela 22. podstawowe i niepełne podstawowe Wykształcenie gimnazjalne zawodowe średnie niepełne wyższe wyższe Czy w Pana/i tak, często 4,% 33,3% 28,6% 7,8% 2,2% 11,4% 12,2% domu pije się tak, rzadko 2,% 66,7% 57,1% 67,% 83,7% 62,9% 67,2% alkohol? nie, nigdy 4,% 14,3% 24,3% 13,% 25,7% 2,1% nie wiem 1,% 1,1%,5% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 14

15 Tabela 23. Czy w okresie ostatnich 3 lat był/a Pan/i klientem pomocy społecznej? tak nie Czy w Pana/i tak, często 33,3% 11,% 12,5% domu pije się tak, rzadko 45,8% 68,3% 66,8% alkohol? nie, nigdy 2,8% 2,1% 2,2% nie wiem,6%,5% 1,% 1,% 1,% Tabela 24. Czy w Pana/i domu pije się alkohol? Na jakiej ulicy/osiedlu - w jakim sektorze? sektor 1 sektor 2 sektor 3 sektor 4 sektor 5 tak, często 15,7% 5,9% 7,2% 11,1% 3,% 12,% tak, rzadko 67,8% 85,3% 75,4% 79,% 7,% 74,4% nie, nigdy 16,5% 8,8% 15,9% 9,9% 13,3% nie wiem 1,4%,3% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% Spożywanie alkoholu towarzystwo Alkohol najczęściej spożywa się w kręgu znajomych (86%). Rzadko ankietowani wymieniali inne towarzystwo. W kręgu rodzinnym alkohol pije 9% chełmian. 4% osób spożywa alkohol samotnie. Te zwyczaje spożywania alkoholu niezależnie od wykształcenia i wieku respondentów są podobne. Wykres 13. Z kim mieszkańcy miasta Chełm najczęściej spożywają alkohol? z kolegami/koleżankami 86 z członkami rodziny 9 sam/a 4 w innym towarzystwie Tabela 25. Płeć męska żeńska Z kim najczęściej sam/a 4,9% 2,5% 3,7% pije Pan/i alkohol? z członkami rodziny 5,6% 11,5% 8,6% z kolegami/koleżankami 88,2% 84,1% 86,% w innym towarzystwie 1,4% 1,9% 1,7% 1,% 1,% 1,% Tabela 26. Wiek lat 26-5 lat powyżej 5 lat Z kim najczęściej sam/a 1,7% 4,4% 5,6% 3,5% pije Pan/i alkohol? z członkami rodziny 5,2% 8,8% 8,3% 7,3% z kolegami/koleżankami 89,7% 86,8% 86,1% 87,8% w innym towarzystwie 3,4% 1,4% 1,% 1,% 1,% 1,% 15

16 Tabela 27. Z kim najczęściej pije Pan/i alkohol? podstawowe i niepełne podstawowe Wykształcenie gimnazjalne zawodowe średnie niepełne wyższe wyższe sam/a 9,1% 8,5% 3,9% 1,2% 2,5% 3,6% z członkami rodziny 9,1% 8,5% 5,2% 9,9% 11,1% 8,6% z 1,% 72,7% 83,% 89,6% 85,2% 86,4% 86,1% kolegami/koleżankami w innym towarzystwie 9,1% 1,3% 3,7% 1,7% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% Tabela 28. Z kim najczęściej pije Pan/i alkohol? Czy w okresie ostatnich 3 lat był/a Pan/i klientem pomocy społecznej? tak nie sam/a 3,9% 3,7% z członkami rodziny 19,% 7,9% 8,6% z kolegami/koleżankami 81,% 86,4% 86,% w innym towarzystwie 1,8% 1,7% 1,% 1,% 1,% Tabela 29. Z kim najczęściej pije Pan/i alkohol? Na jakiej ulicy/osiedlu - w jakim sektorze? sektor 1 sektor 2 sektor 3 sektor 4 sektor 5 sam/a 6,6% 7,4% 2,% 1,4% 4,% z członkami rodziny 5,5% 11,1% 15,7% 12,7% 1,% z kolegami/koleżankami 87,9% 81,5% 82,4% 83,1% 1,% 85,2% w innym towarzystwie 2,8%,8% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% Samoocena osób spożywających alkohol Interesująca jest samoocena osób spożywających alkohol, dotycząca tego, czy są w stanie kontrolować jego konsumpcję. Okazuje się, że zdecydowana większość ankietowanych jest zdania, że nie nadużywa alkoholu (prawie 9%). Jednak istnieje pokaźna kategoria osób uważających, że nadużywają alkoholu (ponad 1%). Większość z nich stanowią mężczyźni (prawie 19%). Niewiele ponad 3% kobiet uważa, że pije zbyt dużo ( 2 =24,584, α SPSS =,). Biorąc za kryterium wiek ankietowanych najmniejszy odsetek osób wskazujących na nadużywanie alkoholu wystąpił u osób należących do najstarszej grupy wiekowej. Również w przypadku wykształcenia, a wskazań związanych z nadużywaniem alkoholu widać wyraźną zależność ( 2 =74,721, α SPSS =,). Odsetek osób wskazujących na uzależnienie alkoholowe zmniejszał się wraz ze wzrostem wykształcenia ankietowanych osób. Analizując to zagadnienie w różnych sektorach miasta Chełm okazuje się, że mieszkańcy sektora pierwszego (15%), czyli głównie osiedli Zachód i Gwarek oraz osiedla Rejowiecka i sektora piątego (3%) obejmującego osiedla Kościuszki i Słoneczne częściej niż mieszkańcy innych sektorów sądzą, że nadużywają alkoholu. Jednak ze względu, iż liczba respondentów z poszczególnych sektorów nie jest odpowiednio duża wyniki nie są dostatecznie reprezentatywne. Widoczna jest też różnica w zachowaniach klientów pomocy społecznej, którzy częściej niż pozostali mieszkańcy twierdzą, że piją zbyt dużo alkoholu. Tak twierdzi prawie 6 spośród 19 klientów pomocy społecznej, którzy odpowiedzieli na to pytanie (stanowi to 36%) i 9% pozostałych respondentów. (Należy jednak zaznaczyć, że liczba klientów pomocy społecznej w próbie jest mała, zatem wyniki tej frakcji w próbie nie można traktować jako reprezentatywne). 16

17 Wykres 14. Czy mieszkańcy miasta Chełm nadużywają alkoholu - samoocena nie 63,8 raczej nie 25,5 raczej tak 8,6 tak 2, Tabela 3. Płeć męska żeńska Czy uważa się tak 3,3%,6% 1,9% pan/i za osobę raczej tak 15,3% 2,5% 8,7% nadużywającą raczej nie 29,3% 23,5% 26,3% alkoholu? nie 52,% 73,5% 63,1% 1,% 1,% 1,% Tabela 31. Wiek lat 26-5 lat powyżej 5 lat Czy uważa się tak,8% 3,6% 2,% pan/i za osobę raczej tak 9,9% 1,% 5,4% 9,4% nadużywającą raczej nie 3,6% 27,1% 8,1% 26,2% alkoholu? nie 58,7% 59,3% 86,5% 62,4% 1,% 1,% 1,% 1,% Tabela 32. Czy uważa się pan/i za osobę nadużywającą alkoholu? podstawowe i niepełne podstawowe Wykształcenie gimnazjalne zawodowe średnie niepełne wyższe wyższe tak 33,3% 8,3% 4,2% 1,3% 1,2% 2,2% raczej tak 25,% 25,% 6,3% 4,8% 3,5% 8,6% raczej nie 5,% 33,3% 37,5% 2,3% 27,4% 21,2% 26,1% nie 16,7% 33,3% 33,3% 72,2% 66,7% 75,3% 63,1% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% Tabela 33. Czy uważa się pan/i za osobę nadużywającą alkoholu? Czy w okresie ostatnich 3 lat był/a Pan/i klientem pomocy społecznej? tak nie tak 9,5% 1,7% 2,2% raczej tak 19,% 7,5% 8,3% raczej nie 14,3% 27,1% 26,2% nie 57,1% 63,7% 63,3% 1,% 1,% 1,% 17

18 Tabela 34. Czy uważa się pan/i za osobę nadużywającą alkoholu? Na jakiej ulicy/osiedlu - w jakim sektorze? sektor 1 sektor 2 sektor 3 sektor 4 sektor 5 tak 1,% 3,2%,7% raczej tak 13,5% 3,2% 5,5% 2,7% 3,% 8,2% raczej nie 36,5% 38,7% 16,4% 21,3% 1,% 27,3% nie 49,% 54,8% 78,2% 76,% 6,% 63,7% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% Wyznacznikiem skali omawianego problemu jest również styl spożywania alkoholu. Z wielu badań porównawczych wynika, że Polacy należą do tych nacji, gdzie istnieje zwyczaj intensywnej konsumpcji alkoholu, czyli, że jednorazowo są oni w stanie wypijać duże ilości alkoholu. Wynikiem tego są różne skutki uboczne pojawiające się po spożyciu napojów wyskokowych. Większość chełmian doświadczyło ich w swoim życiu: ponad 55% pod wpływem alkoholu straciło równowagę, również ponad 55% zatruło się, ponad 3% upiło się do nieprzytomności oraz ponad 9% popełniło czyn karalny. Utrata równowagi Wśród mieszkańców miasta Chełm, którzy podczas spożywania alkoholu stracili równowagę, to w większości mężczyźni (prawie 67%), choć również prawie co druga kobieta wskazała, iż doświadczyła utraty równowagi pod wpływem spożycia alkoholu. Biorąc pod uwagę wiek respondentów, dość zaskakującym zjawiskiem okazała się, iż odsetek osób które doświadczyły utraty równowagi pod wpływem spożycia alkoholu zmniejszał się wraz z wiekiem ankietowanych. Czyżby współczesny model konsumpcji alkoholu jest odmienny od doświadczeń najstarszej grupy badanych mieszkańców miasta Chełm? Biorąc pod uwagę wykształcenie ankietowanych osób jako kryterium grupowania widać rysującą się wyraźną zależność utraty równowagi podczas spożywania alkoholu doświadczyły przede wszystkim osoby legitymujące się niskim wykształceniem. Dwóch na trzech ankietowanych klientów pomocy społecznej wskazało w swoich ankietach, iż również doświadczyło stanu utraty równowagi podczas spożywania alkoholu. Tabela 35. Czy w okresie ostatnich 3 lat był/a Pan/i klientem pomocy społecznej? tak nie stracić równowagę tak 63,6% 54,4% 55,1% nie 36,4% 45,6% 44,9% 1,% 1,% 1,% Tabela 36. Wiek lat 26-5 lat powyżej 5 lat stracić równowagę tak 6,% 55,2% 44,4% 55,9% nie 4,% 44,8% 55,6% 44,1% 1,% 1,% 1,% 1,% Tabela 37. Wykształcenie podstawowe i niepełne niepełne gimnazjalne zawodowe średnie wyższe podstawowe wyższe stracić tak 85,7% 9,9% 75,% 51,9% 48,7% 45,1% 55,1% równowagę nie 14,3% 9,1% 25,% 48,1% 51,3% 54,9% 44,9% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 18

19 Tabela 38. Czy w okresie ostatnich 3 lat był/a Pan/i klientem pomocy społecznej? tak nie stracić równowagę tak 63,6% 54,4% 55,1% nie 36,4% 45,6% 44,9% 1,% 1,% 1,% Zatrucie Zatrucie alkoholowe okazało być się stanem równie dobrze znanym mieszkańcom miasta Chełm, jak utrata równowagi pod wpływem spożycia alkoholu. Proporcje wskazań w tej kategorii są niemal identyczne, jak w kategorii: utrata równowagi. Tabela 39. Płeć męska żeńska zatruć tak 65,3% 45,9% 55,1% się nie 34,7% 54,1% 44,9% 1,% 1,% 1,% Tabela 4. Wiek lat 26-5 lat powyżej 5 lat zatruć tak 54,2% 57,1% 5,% 55,% się nie 45,8% 42,9% 5,% 45,% 1,% 1,% 1,% 1,% Tabela 41. podstawowe i niepełne podstawowe Wykształcenie gimnazjalne zawodowe średnie niepełne wyższe wyższe zatruć się tak 85,7% 9,9% 76,6% 57,9% 42,5% 43,9% 54,8% nie 14,3% 9,1% 23,4% 42,1% 57,5% 56,1% 45,2% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% Tabela 42. zatruć się Czy w okresie ostatnich 3 lat był/a Pan/i klientem pomocy społecznej? tak nie tak 63,6% 54,3% 55,% nie 36,4% 45,7% 45,% 1,% 1,% 1,% Utrata przytomności Utrata przytomności okazała się być zjawiskiem, którego doświadczył co trzeci mieszkaniec miasta Chełm, przy czym prym wiedli w tej kategorii mężczyźni, osoby z najmłodszej grupy wiekowej, osoby legitymujące się najniższym wykształcaniem oraz klienci pomocy społecznej. 19

20 Tabela 43. Płeć męska żeńska upić się do tak 4,7% 2,7% 3,3% nieprzytomności nie 59,3% 79,3% 69,7% 1,% 1,% 1,% Tabela 44. Wiek lat 26-5 lat powyżej 5 lat upić się do tak 34,2% 29,7% 25,7% 31,1% nieprzytomności nie 65,8% 7,3% 74,3% 68,9% 1,% 1,% 1,% 1,% Tabela 45. podstawowe i niepełne podstawowe Wykształcenie gimnazjalne zawodowe średnie niepełne wyższe wyższe upić się do tak 85,7% 8,% 42,6% 32,% 21,9% 17,7% 3,2% nieprzytomności nie 14,3% 2,% 57,4% 68,% 78,1% 82,3% 69,8% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% Tabela 46. upić się do nieprzytomności Czy w okresie ostatnich 3 lat był/a Pan/i klientem pomocy społecznej? tak nie tak 59,1% 27,9% 3,2% nie 4,9% 72,1% 69,8% 1,% 1,% 1,% Czyn karalny Prawie co dziesiąty mieszkaniec miasta Chełm przyznał się, iż pod wpływem spożycia alkoholu dopuścił się czynu karalnego. W grupie tej dominowali mężczyźni, osoby zakwalifikowane do najstarszej grupy wiekowej, osoby legitymujące się niskim wykształceniem oraz klienci pomocy społecznej. Tabela 47. Płeć męska żeńska się popełnić tak 16,2% 2,7% 9,2% czyn karalny nie 83,8% 97,3% 9,8% 1,% 1,% 1,% Tabela 48. Wiek lat 26-5 lat powyżej 5 lat się popełnić tak czyn karalny 5,3% 1,3% 11,4% 8,4% nie 94,7% 89,7% 88,6% 91,6% 1,% 1,% 1,% 1,% 2

21 Tabela 49. Wykształcenie podstawowe i niepełne niepełne gimnazjalne zawodowe średnie wyższe podstawowe wyższe się popełnić tak 71,4% 55,6% 12,8% 6,7% 6,5% 9,2% czyn karalny nie 28,6% 44,4% 87,2% 93,3% 1,% 93,5% 9,8% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% Tabela 5. się popełnić czyn karalny Czy w okresie ostatnich 3 lat był/a Pan/i klientem pomocy społecznej? tak nie tak 5,% 6,% 9,1% nie 5,% 94,% 9,9% 1,% 1,% 1,% Pomoc w zaprzestaniu spożywania alkoholu Okazuje się, że odsetek ankietowanych, którzy oczekują pomocy w zaprzestaniu picia alkoholu jest niewielki w sumie 3%. Pozostali nie są (84%) lub raczej nie są tym zainteresowani (13%). Wśród osób oczekujących pomocy znalazły się jedynie 2 kobiety i 6 mężczyzn 2. Tabela 51. Częstość Procent Procent ważnych Procent skumulowany Czy oczekuje Pan/i pomocy w zaprzestaniu picia alkoholu? Ważne tak 4 1, 1,2 1,2 raczej tak 6 1,5 1,8 3, raczej nie 42 1,5 12,8 15,8 nie ,3 84,2 1, ,3 1, Braki danych 71 17,8 4 1, Czy spożywanie alkoholu jest złe? Większość ankietowanych liberalnie ocenia kwestię spożywania alkoholu: 24% mieszkańców miasta Chełm nie widzi w tym nic złego, a 35,5% sądzi, że nie jest to ani dobre, ani złe. Z kolei duża cześć respondentów negatywnie podchodzi do tego problemu: prawie co czwarty z nich (24%) uważa konsumpcję alkoholu za zdecydowanie złe zjawisko, natomiast prawie 17% za złe. Wykres 15. Opinie mieszkańców miasta Chełm na temat spożywania alkoholu. nie jest to dobre ani złe 35,5 nie widzę w tym nic złego 24, jest to zdecydowanie złe 23,5 jest to raczej złe 16, W przypadku dwóch osób oczekujących pomocy w zaprzestaniu spożywania alkoholu płeć została wybrana w sposób błędny. 21

22 Opnie mężczyzn są w tym zakresie zdecydowanie mniej negatywne. Zaledwie, co trzeci mężczyzna w spożywaniu alkoholu dostrzega negatywne zjawisko. Wykres 16. Opinie mężczyzn mieszkańców miasta Chełm na temat spożywania alkoholu. nie jest to dobre ani złe 38,4 nie widzę w tym nic złego 27,3 jest to zdecydowanie złe 22,1 jest to raczej złe 12, Kobiety są mniej liberalne pod tym względem, częściej twierdząc, że picie alkoholu jest negatywnym nawykiem. Można również zaobserwować, że im starsi respondenci, tym krytyczniej podchodzą do spożywania alkoholu. Większość osób w wieku powyżej 6 lat uważa, że spożywanie alkoholu jest złe lub raczej złe (zależność statystycznie istotna 2 =32,758, α SPSS =,). Również poziom wykształcenia okazał być się istotną determinantą wskazywanych postaw respondentów w stosunku do oceny spożywania alkoholu. Okazało się, że wraz ze wzrostem poziomu wykształcenia mieszkańców miasta Chełm zwiększa się odsetek osób negatywnie postrzegających spożywanie alkoholu ( 2 =48,865, α SPSS =,). Niezależnie od tego, czy badani mieszkańcy miasta Chełm wskazywali, iż byli klientami pomocy społecznej, czy też nie ich opinie w tym zakresie nie różniły się istotnie, w przeciwieństwie do miejsca zamieszkania badanych osób. Najbardziej liberalne poglądy w kontekście spożywania alkoholu wyrażali mieszkańcy sektora 1, a w każdym następnym sektorze opinie te stawały się coraz bardziej negatywne. Tabela 52. Płeć męska żeńska Co myśli nie widzę w tym nic złego 27,3% 22,% 24,4% Pan/i o piciu nie jest to dobre ani złe 38,4% 33,2% 35,5% alkoholu? jest to raczej złe 12,2% 19,5% 16,2% jest to zdecydowanie złe 22,1% 25,4% 23,9% 1,% 1,% 1,% Tabela 53. Wiek lat 26-5 lat powyżej 5 lat Co myśli nie widzę w tym nic złego 3,6% 21,6% 11,8% 23,8% Pan/i o piciu nie jest to dobre ani złe 44,4% 3,5% 25,5% 35,4% alkoholu? jest to raczej złe 13,9% 16,8% 21,6% 16,3% jest to zdecydowanie złe 11,1% 31,1% 41,2% 24,6% 1,% 1,% 1,% 1,% Tabela 54. podstawowe i niepełne podstawowe 22 Wykształcenie gimnazjalne zawodowe średnie niepełne wyższe wyższe Co myśli Pan/i o nie widzę w tym piciu alkoholu? nic złego 4,% 75,% 3,4% 12,1% 28,3% 22,5% 24,3% nie jest to dobre ani złe 2,% 16,7% 39,3% 29,9% 45,7% 36,3% 36,1% jest to raczej złe 1,% 8,3% 1,7% 23,4% 15,2% 13,7% 16,1% jest to zdecydowanie złe 3,% 19,6% 34,6% 1,9% 27,5% 23,5% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,%

23 Tabela 55. Czy w okresie ostatnich 3 lat był/a Pan/i klientem pomocy społecznej? tak nie Co myśli nie widzę w tym nic złego 32,% 23,8% 24,3% Pan/i o piciu nie jest to dobre ani złe 2,% 36,8% 35,7% alkoholu? jest to raczej złe 12,% 16,4% 16,1% jest to zdecydowanie złe 36,% 22,9% 23,8% 1,% 1,% 1,% Tabela 56. Co myśli Pan/i o piciu alkoholu? Na jakiej ulicy/osiedlu - w jakim sektorze? sektor 1 sektor 2 sektor 3 sektor 4 sektor 5 nie widzę w tym nic złego 33,% 27,8% 25,% 12,9% 1,% 24,5% nie jest to dobre ani złe 36,5% 41,7% 38,2% 37,6% 2,% 37,3% jest to raczej złe 11,3% 22,2% 17,6% 24,7% 3,% 18,2% jest to zdecydowanie złe 19,1% 8,3% 19,1% 24,7% 4,% 2,1% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% Przyczyny spożywania alkoholu Pytani o przyczyny spożywania alkoholu respondenci najczęściej wskazywali na następujące: chęć zrelaksowania się ( wyluzowania się ) ponad 4%, z powodu problemów rodzinnych prawie 31%, zupełnie bez powodu 24%, chęć zapomnienia o problemach zawodowych 18%, dla zabicia czasu prawie 18%. Pozostałe motywy były rzadko wymieniane. Wykres 17. Przyczyny spożywania alkoholu wskazywane przez mieszkańców miasta Chełm. chcą wyluzować się 4,2 chcą zapomnieć o problemach rodzinnych 3,8 bez powodu, bo chcą 24, dla zabicia czasu 18, chcą zapomnieć o problemach zawodowych 17,8 z innego powodu 4, Edukacja Zdecydowana większość badanych nie odczuwa potrzeby pogłębiania swojej wiedzy na temat alkoholizmu (w sumie 88%). Warto jednak zwrócić uwagę na to, że aż 12% mieszkańców potencjalnie jest zainteresowana dodatkowymi informacjami na ten temat. Wśród nich nieco częściej zainteresowanie wyrażają kobiety (jednak zależności tej nie można uznać za statystycznie istotna), osoby w młode i w średnim wieku ( 2 =15,442, α SPSS =,17). Zarysowana tendencja wskazań respondentów w zakresie potrzeby pogłębienia wiedzy na temat alkoholizmu wskazuje, iż największe oczekiwania mieszkańców miasta Chełm w tym zakresie mają osoby z relatywnie niższym wykształceniem ( 2 =26,996, α SPSS =,29). 23

24 Wykres 18. Czy mieszkańcy miasta Chełm potrzebują pogłębienia swojej wiedzy na temat alkoholizmu - samoocena nie 55,4 raczej nie 32,5 tak 6,3 razcej tak 5, Tabela 57. Płeć męska żeńska Czy chciałby/łaby tak 7,4% 5,8% 6,5% Pan/i poszerzyć razcej tak 4,% 7,2% 5,7% wiedzę na temat raczej nie 28,% 37,% 32,9% alkoholizmu? nie 6,6% 5,% 54,8% 1,% 1,% 1,% Tabela 58. Wiek lat 26-5 lat powyżej 5 lat Czy chciałby/łaby tak 4,1% 7,1% 9,4% 6,3% Pan/i poszerzyć raczej tak 8,2% 5,3% 5,7% wiedzę na temat raczej nie 41,1% 3,2% 22,6% 33,4% alkoholizmu? nie 46,6% 57,4% 67,9% 54,6% 1,% 1,% 1,% 1,% Tabela 59. Czy chciałby/aby Pan/i poszerzyć wiedzę na temat alkoholizmu? podstawowe i niepełne podstawowe Wykształcenie gimnazjalne zawodowe średnie niepełne wyższe wyższe tak 8,3% 8,5% 9,3% 6,4% 2,9% 6,5% raczej tak 8,3% 5,1% 4,7% 9,6% 4,9% 6,% raczej nie 25,% 27,1% 27,1% 45,7% 34,% 32,7% nie 1,% 58,3% 59,3% 58,9% 38,3% 58,3% 54,8% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% Tabela 6. Czy chciałby/aby Pan/i poszerzyć wiedzę na temat alkoholizmu? Czy w okresie ostatnich 3 lat był/a Pan/i klientem pomocy społecznej? tak nie tak 2,% 5,6% 6,5% raczej tak 8,% 5,8% 6,% raczej nie 2,% 33,4% 32,6% nie 52,% 55,2% 54,9% 1,% 1,% 1,% 24

25 1.2. Problem uzależnienia od nikotyny i palenia tytoniu Analizując odpowiedzi na pytanie, czy kiedykolwiek respondenci palili w swoim życiu papierosy, okazuje się, że zdecydowana większość ankietowanych przyznała się do tego zwyczaju 64%. Wśród nich przeważają mężczyźni 71% nad kobietami 59%. W przypadku przyjętych kategorii grupowania tylko w zakresie korzystania z usług pomocy społecznej zdiagnozowana została statystyczna zależność ( 2 =6,367, α SPSS =,12). Wśród klientów pomocy społecznej przewaga osób, które sięgnęły w swoim życiu po tytoń sięgnęła 25 pkt. proc. w porównaniu z populacją mieszkańców miasta Chełm nie będących klientami pomocy społecznej. W większości sektorów miasta częstotliwość palenia oscyluje na poziomie powyżej 6%, jedynie w sektorze trzecim papierosy pali dokładnie 6% ankietowanych. Tabela 61. Płeć męska żeńska Czy palił/a Pan/i tak 71,% 58,9% 64,4% kiedykolwiek papierosy? nie 29,% 41,1% 35,6% 1,% 1,% 1,% Tabela 62. Wiek lat 26-5 lat powyżej 5 lat Czy palił/a Pan/i tak 63,7% 63,7% 6,4% 63,2% kiedykolwiek papierosy? nie 36,3% 36,3% 39,6% 36,8% 1,% 1,% 1,% 1,% Tabela 63. Czy palił/a Pan/i kiedykolwiek papierosy? podstawowe i niepełne podstawowe Wykształcenie gimnazjalne zawodowe średnie niepełne wyższe wyższe tak 6,% 63,6% 64,4% 62,3% 71,3% 6,4% 64,2% nie 4,% 36,4% 35,6% 37,7% 28,7% 39,6% 35,8% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% Tabela 64. Czy palił/a Pan/i kiedykolwiek papierosy? Czy w okresie ostatnich 3 lat był/a Pan/i klientem pomocy społecznej? tak nie tak 88,% 63,1% 64,7% nie 12,% 36,9% 35,3% 1,% 1,% 1,% Tabela 65. Na jakiej ulicy/osiedlu - w jakim sektorze? sektor 1 sektor 2 sektor 3 sektor 4 sektor 5 Liczebność (N) % z N Liczebność (N) % z N Liczebność (N) % z N Liczebność (N) % z N Liczebność (N) % z N Czy palił/a tak 8 67, ,1 39 6, 56 65,9 1 1, Pan/i nie 38 32, ,9 26 4, 29 34,1, kiedykolwiek papierosy? 118 1, 36 1, 65 1, 85 1, 1 1, 25

26 Z kolei obecnie papierosy pali połowa, czyli 2 z 4 ankietowanych osób. Wśród nich większość pali codziennie (74%), a zatem można przyjąć, że są to osoby uzależnione. W stosunku do całej badanej próby odsetek palących codziennie wynosi 37% (148 ankietowanych). Natomiast pozostali palą okazjonalnie (52 ankietowanych). Wśród palaczy nałogowych przeważają mężczyźni oraz osoby w wieku 26 5 lat. Zdecydowana większość osób przyznających się do palnie legitymuje się niskim wykształceniem. Przewaga nałogowych palaczy dość wyraźnie zarysowała się wśród klientów pomocy społecznej. Tabela 66. Płeć męska żeńska Jak często sięga palę codziennie 65,6% 52,4% 58,9% Pan/i obecnie po palę okazjonalnie 18,% 23,8% 21,% papierosy? nie palę 16,4% 23,% 19,8% inna odpowiedź,8%,4% 1,% 1,% 1,% Tabela 67. Wiek lat 26-5 lat powyżej 5 lat Jak często sięga palę codziennie 51,1% 64,7% 56,7% 58,4% Pan/i obecnie po palę okazjonalnie 26,1% 12,9% 36,7% 21,% papierosy? nie palę 21,7% 2,7% 6,7% 19,3% inna odpowiedź 1,1% 1,7% 1,3% 1,% 1,% 1,% 1,% Tabela 68. Jak często sięga Pan/i obecnie po papierosy? podstawowe i niepełne podstawowe Wykształcenie gimnazjalne zawodowe średnie niepełne wyższe wyższe palę codziennie 66,7% 87,5% 75,% 52,2% 57,4% 53,2% 58,6% palę okazjonalnie 33,3% 13,9% 27,5% 17,6% 21,% 2,5% nie palę 12,5% 11,1% 17,4% 23,5% 25,8% 19,7% inna odpowiedź 2,9% 1,5% 1,2% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% Tabela 69. Jak często sięga Pan/i obecnie po papierosy? Czy w okresie ostatnich 3 lat był/a Pan/i klientem pomocy społecznej? tak nie palę codziennie 84,2% 56,3% 58,4% palę okazjonalnie 5,3% 22,1% 2,8% nie palę 1,5% 2,3% 19,6% inna odpowiedź 1,3% 1,2% 1,% 1,% 1,% Ankietowani mieszkańcy Chełma w większości dostrzegają zagrożenie nałogiem nikotynowym wśród swoich znajomych (w sumie ponad 71%). Pozostali nie zauważą takiego zagrożenia. Częstotliwość niniejszych obserwacji również wskazuje na to, że uzależnienie od nikotyny jest problemem poważnym w Chełmie. 26

27 Wykres 19. Czy mieszkańcy miasta Chełm dostrzegają zagrożenie nałogiem nikotynowym wśród swoich znajomych? tak 39,9 raczej tak 31,2 raczej nie 2,4 nie 8, Respondenci oraz ich znajomi najczęściej zaopatrują się w papierosy albo w sklepie (ponad 48%) albo na rynku (prawie 43%). Niektórzy zaopatrują się w nie u znajomych (8%). Wynika z tego, że poważna część konsumowanych papierosów może pochodzić z obrotu nielegalnego. Kobiety rzadziej korzystają z rynku jako źródła zaopatrzenia w papierosy, natomiast częściej niż mężczyźni kupują papierosy w sklepie. Wykres 2. Miejsca w których mieszkańcy miasta Chełm zaopatrują się w wyroby tytoniowe w sklepie "na rynku" 42,8 48,2 nie wiem u znajomych 8,5 7,5 w innym miejscu Częstotliwość palenia tytoniu Średnia liczba dziennie wypalanych papierosów przez ogół badanych osób przyznających się do nałogowego palenia tytoniu to prawie 15. Większość nałogowych palaczy wypala dziennie 1 i więcej papierosów. Wśród wskazań respondentów pojawiły się dwa ekstrema lokalne: 1 papierosów wypala 2% palaczy; 2 papierosów dziennie 29% ankietowanych. Mężczyźni deklarują większą przeciętną ilość dziennie wypalanych papierosów niż kobiety. Wykres 21. Średnia dzienna liczba wypalanych papierosów przez mieszkańców miasta Chełm Liczba wskazań 27

28 Tabela 7. Płeć Średnia liczba papierosów wypalanych w ciągu dnia Odchylenie standardowe ( ) 14,6 9,5 Męska 17,8 1,3 Żeńska 11,1 6,9 Tymczasem z autodeklaracji respondentów dotyczących tego, czy nadużywają palenia tytoniu wynika, że tak sądzi, co czwarty ankietowany palacz (25%), raczej przychyla się do tej opinii 27% palących, natomiast pozostali sądzą, że nie nadużywają lub raczej nie nadużywają papierosów. Częściej mężczyźni (w sumie 6%) niż kobiety (w sumie 45%) oraz osoby w wieku 26 5 lat (w sumie 63%) są zdania, że nadużywają tytoniu. Okazuje się, że osoby będące klientami pomocy społecznej (16 na 22 ankietowane osoby) dużo częściej niż pozostali mieszkańcy Chełma twierdzą, że palą zbyt dużo papierosów odpowiednio 73% w stosunku do 5%. Tabela 71. Czy jesteś uzależniony/a od nikotyny? Czy w okresie ostatnich 3 lat był/a Pan/i klientem pomocy społecznej? tak nie Liczebność (N) % z N Liczebność (N) % z N tak 1 45,5% 52 22,8% raczej tak 6 27,3% 62 27,2% raczej nie 1 4,5% 48 21,1% nie 5 22,7% 66 28,9% 22 1,% 228 1,% Analizując ten problem pod względem przynależności respondentów do poszczególnych sektorów miasta, wynika, że ankietowani zamieszkujący sektory trzeci, czyli mieszkańcy Górnej i Dolnej Dyrekcji, Cementowni i działek (48%) oraz czwarty, czyli mieszkańcy osiedla XXX-lecia i obszarów przyległych (44%) rzadziej niż inni są uzależnieni od nikotyny. Tabela 72. Czy jesteś uzależniony/a od nikotyny? Na jakiej ulicy/osiedlu - w jakim sektorze? sektor 1 sektor 2 sektor 3 sektor 4 sektor 5 Liczebność % z Liczebność % z Liczebność % z Liczebność % z Liczebność (N) N (N) N (N) N (N) N (N) % z N tak 2 23,8 8 34,8 6 16, ,2 5 5,% raczej tak 28 33,3 5 21,7 11 3, ,4 2 2,% raczej nie 2 23,8 4 17,4 5 13,9 1 17,9 1 1,% nie 16 19, 6 26, , ,5 2 2,% 84 1, 23 1, 36 1, 56 1, 1 1,% Kryteria wyboru rodzajów papierosów Palacze dokonując wyboru rodzajów papierosów kierują się następującymi kryteriami: najczęstsze kryterium stanowi cena dla ponad 26%, a następnie dobry smak prawie 17%, jakość 9%, dostępność 6,5%, moc 6% oraz moda 4,5%. 28

29 Wykres 22. Determinanty wyborów artykułów tytoniowych cena 26,2 dobry smak 16,8 jakość 9,2 dostępność moc moda 4,5 6,5 6, inne Ja palę/oni palą Respondenci najczęściej obracają się w kręgach znajomych, gdzie zwyczajem jest palenie papierosów. Ponad 4% twierdzi, że większość ich znajomych pali, ponad 27% że około połowa. Co czwarty ankietowany posiada nielicznych znajomych wśród palaczy. Natomiast jedynie 1% sądzi, że nikt z ich znajomych nie pali. Wykres 23. Jak wielu znajomych Pan/i pali papierosy? większość 4,5 około połowa nieliczni 23,4 27,2 trudno powiedzieć 7,6 nikt Edukacja Mimo zauważalnej skali problemu tylko niewielki odsetek respondentów deklaruje chęć poszerzenia swojej wiedzy na temat uzależnienia od nikotyny w sumie niespełna 15%. Częściej zainteresowanie tym problemem wyrażają kobiety (w sumie 16%) niż mężczyźni (w sumie 11%). Wykres 24. Czy mieszkańcy miasta Chełm odczuwają potrzebę poszerzenia swojej wiedzy w zakresie tematycznym uzależnienia od nikotyny? nie 58,8 raczej nie 26,6 tak 7,9 raczej tak 6, Czy palenie tytoniu jest złe? Tymczasem większość ankietowanych ma świadomość, że palenie tytoniu jest zachowaniem złym lub zdecydowanie złym (ponad 6). Tylko niespełna 21% chełmian nie dostrzega w tym nic złego. Z kolei 19% respondentów uznaje ten problem za neutralny. Kobiety, jak również osoby w średnim wieku i starsze (powyżej 5 lat), są dużo bardziej krytycznie nastawione do palenia tytoniu niż mężczyźni. Najczęściej osoby z wykształceniem zawodowym nie widzą nic złego w paleniu tytoniu. 29