PRZYCZYNY MÓZGOWEGO PORAŻENIA DZIECIĘCEGO

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "PRZYCZYNY MÓZGOWEGO PORAŻENIA DZIECIĘCEGO"

Mikołaj Marcinkowski
8 lat temu
Przeglądów:

1 PRZYCZYNY MÓZGOWEGO PORAŻENIA DZIECIĘCEGO Układ nerwowy dzięki swoim specyficznym właściwościom pobudliwości i przewodnictwu ma możliwość przyjmowania bodźców ze środowiska zewnętrznego oraz wewnętrznego i przekazywania ich do narządów wykonawczych. Odpowiednie sterowanie czynnościami i zachowaniem się całego organizmu pozwala utworzyć jednolitą i harmonijnie działającą całość (1). Układ nerwowy dzieli się na: układ somatyczny (animalny), układ autonomiczny (wegetatywny). Układ somatyczny dzieli się na ośrodkowy i obwodowy. W skład układu ośrodkowego wchodzi mózgowie (półkule mózgu, móżdżek, pień mózgu) i rdzeń kręgowy. Obwodowy układ nerwowy składa się z nerwów i zwojów. Układ autonomiczny składa się z dwóch części układu współczulnego (sympatycznego) i przywspółczulnego (parasympatycznego). Unerwia on narządy wewnętrzne (2). Największe znaczenie w oun mają zmiany powstałe w okresie zarodkowym (embriopatie), płodowym (fetopatie) i okresie okołoporodowym. Do powstania embriopatii dochodzi w pierwszym kwartale ciąży, a ściślej mówiąc embriopatia jest to uszkodzenie zarodka między 15 a 75 dniem rozwoju, a więc w okresie tworzenia się licznych narządów i układów (organogenezy) (3). Embriopatie i fetopatie wirusowe Embriopatia różyczkowa. Uszkodzenie płodu przez wirus różyczki w pierwszych trzech miesiącach ciąży stanowi klasyczny model uszkodzenia płodu przez wirus w łonie matki.

Układ nerwowy dzieli się na: układ somatyczny (animalny), układ autonomiczny (wegetatywny). Układ somatyczny dzieli się na ośrodkowy i obwodowy.

2 Różyczka u ciężarnej po 4 miesiącu ciąży nie powoduje już uszkodzenia płodu. Ryzyko przejścia infekcji z matki na dziecko wynosi 40-60% w pierwszych ośmiu tygodniach ciąży, 30-35% do 3 miesiąca i około 10% do 4 miesiąca (4). Do najbardziej typowych objawów embriopatii różyczkowej u dzieci należy opóźnienie rozwoju psychoruchowego, małogłowie, objawy oczne (jaskra, zaćma, małoocze) oraz często występujący niedosłuch lub głuchota. Obecnie wiadomo, że podobne objawy jak po różyczce mogą wystąpić po przebyciu przez ciężarną w I trymestrze ciąży innych chorób wirusowych np. świnki, odry, ospy wietrznej, różnego typu zapalenia wątroby, półpaśca, opryszczki. Cytomegalia. Szczególną rolę odgrywa tu wirus cytomegalii przedstawiciel grupy herpes, który jest wyjątkowo niebezpieczny dla młodego, rozwijającego się organizmu (płody, noworodki, wcześniaki i słabe niemowlęta). Do zakażenia tym wirusem dochodzi zwykle w II lub III trymestrze ciąży. Proces chorobowy u płodu może trwać kilka miesięcy i wówczas u noworodka można stwierdzić objawy przemawiające za uszkodzeniem nerek, płuc, krwi, objawy oczne oraz ze strony oun małogłowie, niekiedy wodogłowie. Fetopatie bakteryjne Zakażenie płodu przez bakterie nastąpić może przez krew lub drogę wstępującą z pochwy i zstępującą poprzez jajniki. Wśród bakteryjnych czynników etiologicznych odpowiedzialnych za zakażenia wewnątrzmaciczne i okołoporodowe wymienia się różne rodzaje gronkowców, także bakterie z grupy okrężnicy. Nie należy zapominać o kile. Listerioza. Choroba bakteryjna wywołana przez Listeria monocytogenes. Do zakażenia ciężarnej dochodzi tu głównie przez produkty spożywcze (np. mleko chorych krów) oraz przez kontakt z innymi chorymi zwierzętami domowymi. Listerioza może być nabyta wewnątrzmaciczne z przejściem przez łożysko,

Do najbardziej typowych objawów embriopatii różyczkowej u dzieci należy opóźnienie rozwoju psychoruchowego, małogłowie, objawy oczne (jaskra, zaćma, małoocze) oraz często występujący niedosłuch lub

3 dająca obraz posocznicy oraz nabyta w późniejszym okresie, dająca obraz ropnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Do zakażenia płodu może dojść także w przebiegu bakteryjnego procesu zapalnego dróg rodnych matki. Listerioza u matki może przebiegać jedynie z objawami zbliżonymi do anginy lub grypy, często ze zmianami ze strony układu moczowego. Choroba nie leczona powoduje często zgon dziecka w okresie okołoporodowym, a także przedwczesny poród. U noworodków stwierdza się objawy ze strony układu oddechowego i krążenia. Kandydoza wewnątrzmaciczna. Doprowadza zwykle do zapalenia mózgu, postać uogólniona zaś dotyczy wielu narządów i daje obraz posocznicy. Najczęściej dochodzi w tej chorobie do ropnych procesów w kościach, oponach mózgowo-rdzeniowych i otrzewnej. Kandydoza nie leczona lub zbyt późno rozpoznana i nieprawidłowo leczona może doprowadzić do znacznego uszkodzenia oun u noworodka (3). Fetopatia wywołana przez pasożyty Toksoplazmoza wrodzona. Toksoplazmozę wrodzoną wywołuje pierwotniak Toxoplasma gondii, który rozmnaża się wyłącznie wewnątrz żywych komórek. U ciężarnej pierwotniaki osadzają się w łożysku, skąd przechodzą do płodu. Matki dzieci chorych na toksoplazmozę nie wykazują żadnych objawów choroby, jedynie w wyniku badania serologicznego można u nich wykazać przebyte zakażenie (4). Nie leczona toksoplazmoza u kobiety ciężarnej może być powodem poronień, przedwczesnych porodów, a nawet doprowadzić do śmierci płodu. Człowiek zaraża się nią najczęściej przez kontakt z chorymi kotami i gołębiami.

Listerioza u matki może przebiegać jedynie z objawami zbliżonymi do anginy lub grypy, często ze zmianami ze strony układu moczowego.

4 Embriopatie i fetopatie związane z działaniem czynników toksycznych Istnieje uszkadzający wpływ licznych czynników toksycznych na rozwój zarodka i płodu. Wymienia się tu działanie papierosów, alkoholu (a także innych używek), a zwłaszcza narkotyków i leków stosowanych w okresie ciąży. Mechanizm działania wymienionych czynników jest różny. Jedne z nich np. niektóre leki są odpowiedzialne za powstawanie wad, w tym także oun. Palenie papierosów natomiast może być przyczyną dystrofii płodu i wcześniactwa. Powyższe okoliczności mogą mieć także powiązania etiologiczne z mpdz. Znane są także ujemne skutki działania promieni jonizujących na rozwój układu nerwowego. Niektóre choroby ciężarnej zaburzające rozwój płodu W zasadzie wszystkie choroby matki w okresie ciąży, nawet o łagodnym przebiegu, mogą wpłynąć ujemnie na rozwój zarodka i płodu. Choroby te mogą pozostawać w związku przyczynowym z mpdz. Gestoza. Bardzo duże znaczenie, zarówno ze względu na częstość występowania, jak i ciężkość powikłań ma zatrucie ciążowe określane jako gestoza. Gestoza należy do częstych nieprawidłowości ciąży i stanowi także jedną z przyczyn zgonu. Najbardziej typowymi objawami są tu obrzęki, białkomocz, nadciśnienie tętnicze krwi. Każda postać gestozy może mieć negatywne znaczenie, najgroźniejszą jednak postacią jest rzucawka. W przebiegu rzucawki dochodzi do stanu niedotlenienia wielu narządów, w tym także mózgu, pogłębia się u płodu niewydolność krążenia, zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia ciężkiej zamartwicy, a nawet śmierci. Wśród chorób ciężarnej zaburzających rozwój płodu należy wymienić ponadto niedokrwistość, zaburzenia hormonalne (np. cukrzyca, niedoczynność

Jedne z nich np. niektóre leki są odpowiedzialne za powstawanie wad, w tym także oun. Palenie papierosów natomiast może być przyczyną dystrofii płodu i wcześniactwa.

5 lub nadczynność tarczycy), chorobę hemolityczną pozostającą w związku z konfliktem serologicznym w grupach głównych krwi lub czynnika RH, krwawienia ciężarnej, które mogą doprowadzić nie tylko do znacznej niekiedy jej anemizacji, ale do poronienia lub przedwczesnego porodu. Uszkodzenia związane z zaburzeniami krążenia mózgowego płodu (niedotlenienie, krwawienie, wylew krwi) Zaburzenia krążenia u kobiet w ciąży w dużym odsetku przypadków również mogą wywołać mpdz. Bezpośrednią przyczynę uszkodzenia mózgu płodu stanowią tu zespoły niedotlenienia o różnym mechanizmie. Istotę tego niekorzystnego zjawiska stanowi niedostateczne zaopatrzenie mózgu płodu w krew (tlen) lub jej składniki. Niedotlenienie może być zależne od chorób matki (np. niewyrównane wady serca, znaczna niedokrwistość, krwawienia z dróg rodnych w czasie ciąży, przewlekłe choroby płuc itp.), może być także wywołane różnymi nieprawidłowościami w budowie łożyska i wreszcie konsekwencją zaciśnięcia wokół szyi rodzącego się dziecka nieprawidłowo zbudowanej pępowiny, niestosunkiem porodowym (zbyt małe wymiary miednicy ciężarnej, zbyt duża główka dziecka, nieprawidłowe ułożenie płodu, przedłużający się poród itp.). Nierzadko zazębia się tu kilka czynników: niedotlenienie może doprowadzić do uszkodzenia naczyń mózgowych, które stają się bardziej podatne na dalsze ujemne czynniki np. długo trwający poród. Może to powodować pękanie naczyń i wtórnie wylew śródczaszkowy (3).

Uszkodzenia związane z zaburzeniami krążenia mózgowego płodu (niedotlenienie, krwawienie, wylew krwi) Zaburzenia krążenia u kobiet w ciąży w dużym odsetku przypadków również mogą wywołać mpdz.

6 Piśmiennictwo 1. Borkowska M.: Uwarunkowania rozwoju ruchowego i jego zaburzenia w mózgowym porażeniu dziecięcym. Wydawnictwo Zaułek, Warszawa, 1999, Krechowiecki A.: Anatomia człowieka. PZWL, Warszawa, 1983, Michałowicz R.: Mózgowe porażenie dziecięce. Wskazówki dla rodziców. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 1997, Sidor K.: Wybrane zagadnienia z neurologii dziecięcej. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 1997, Renata Kowalik (Przemyśl)

Michałowicz R.: Mózgowe porażenie dziecięce. Wskazówki dla rodziców. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 1997, 11 75.

Podobne dokumenty

Jakie są przyczyny uszkodzenia słuchu?

Jakie są przyczyny uszkodzenia słuchu? Pruszewicz według kryterium etiologicznego podzielił zaburzenia słuchu u dzieci na trzy grupy: 1. głuchota dziedziczna i wady rozwojowe, 2. głuchota wrodzona, 3.