ZAŁĄCZNIK 8.2 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU MODERNIZACJI LINII KOLEJOWYCH E20 I CE20 NA OBSZARY NATURA dr Michał Falkowski mgr Maciej Omelaniuk

Transkrypt

1 ZAŁĄCZNIK 8.2 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU MODERNIZACJI LINII KOLEJOWYCH E20 I CE20 NA OBSZARY NATURA 2000 dr Michał Falkowski mgr Maciej Omelaniuk Warszawa, marzec 2011

2 I. WPROWADZENIE.. 7 II. SIEDLISKA PRZYRODNICZE I GATUNKI NATURA 2000 W ŚWIETLE USTAWODAWSTWA MIĘDZYNARODOWEGO I KRAJOWEGO... 7 III. KRYTERIA OCENY PRZYJĘTE W ODNIESIENIU DO PRZEDMIOTÓW OCHRONY W OBSZARACH NATURA IV. METODYKA..9 V. OBSZARY NATURA Charakterystyka obszarów Natura 2000 i przedmioty ochrony w zasięgu linii E20 Warszawa-Rzepin PLH Dolina Ilanki PLH Stara Dąbrowa w Korytach PLH Dolina Pliszki PLH Lasy Dobrosułowskie PLH Buczyny Łagowsko-Sulęcińskie PLH Dolina Leniwej Obry PLH Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry PLB Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry PLH Kopanki PLH Dolina Mogielnicy PLH Ostoja Wielkopolska PLB Ostoja Rogalińska PLH Fortyfikacje w Poznaniu PLH Dolina Cybiny PLH Puszcza Bieniszewska PLH Ostoja Nadwarciańska PLB Dolina Środkowej Warty PLB Doliny Przysowy i Słudwi PLB Pradolina Warszawsko-Berlińska PLH Pradolina Bzury-Neru Charakterystyka obszarów Natura 2000 i przedmioty ochrony w zasięgu linii CE20 Łowicz Łuków PLH Dolina Rawki PLH Łąki Żukowskie. 32 2

3 PLB Dolina Środkowej Wisły PLH Łąki Ostrówieckie PLH Bagno Całowanie PLB Bagno Całowanie PLH Bagna Celestynowskie PLH Gołe Łąki PLH Dąbrowy Seroczyńskie PLB Lasy Łukowskie VI. ANALIZA ODDZIAŁYWANIA MODERNIZACJI LINII E20 WARSZAWA-RZEPIN NA PRZEDMIOTY OCHRONY PLH Dolina Ilanki Oddziaływanie na obszar Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze Oddziaływanie na gatunki PLH Stara Dąbrowa w Korytach Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze Oddziaływanie na gatunki PLH Dolina Pliszki Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze Oddziaływanie na gatunki PLH Lasy Dobrosułowskie Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze Oddziaływanie na gatunki PLH Buczyny Łagowsko-Sulęcińskie Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze Oddziaływanie na gatunki PLH Dolina Leniwej Obry Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze Oddziaływanie na gatunki

4 6.7. PLH Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze Oddziaływanie na gatunki PLB Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na gatunki PLH Kopanki Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na gatunki PLH Dolina Mogielnicy Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze Oddziaływanie na gatunki PLH Ostoja Wielkopolska Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze Oddziaływanie na gatunki PLB Ostoja Rogalińska Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na gatunki PLH Fortyfikacje w Poznaniu Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na gatunki PLH Dolina Cybiny Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze Oddziaływanie na gatunki PLH Puszcza Bieniszewska Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze Oddziaływanie na gatunki PLH Ostoja Nadwarciańska Oddziaływanie na obszar Natura

5 Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze Oddziaływanie na gatunki PLB Dolina Środkowej Warty Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na gatunki PLB Doliny Przysowy i Słudwi Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na gatunki PLB Pradolina Warszawsko-Berlińska Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na gatunki PLH Pradolina Bzury-Neru Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze Oddziaływanie na gatunki VII. ANALIZA ODDZIAŁYWANIA MODERNIZACJI LINII CE20 ŁOWICZ ŁUKÓW NA PRZEDMIOTY OCHRONY PLH Dolina Rawki Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze Oddziaływanie na gatunki PLH Łąki Żukowskie Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze Oddziaływanie na gatunki PLB Dolina Środkowej Wisły Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na gatunki PLH Łąki Ostrówieckie Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze Oddziaływanie na gatunki PLH Bagno Całowanie Oddziaływanie na obszar Natura

6 Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze Oddziaływanie na gatunki PLB Bagno Całowanie Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na gatunki PLH Bagna Celestynowskie Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze PLH Gołe Łąki Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze PLH Dąbrowy Seroczyńskie Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze PLB Lasy Łukowskie Oddziaływanie na obszar Natura Oddziaływanie na gatunki VIII. PODSUMOWANIE ZAKRESU I SKUTKÓW ODDZIAŁYWANIA INWESTYCJI NA OBSZARY NATURA Podsumowanie zakresu i skutków oddziaływania inwestycji na siedliska przyrodnicze z Załącznika I i rośliny z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej Podsumowanie zakresu i skutków oddziaływania inwestycji na ssaki, w tym z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej Podsumowanie zakresu i skutków oddziaływania inwestycji na ptaki wymienione w Załączniku Dyrektywy Ptasiej Podsumowanie zakresu i skutków oddziaływania inwestycji na płazy z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej Podsumowanie zakresu i skutków oddziaływania inwestycji na ryby z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej Podsumowanie zakresu i skutków oddziaływania inwestycji na bezkręgowce z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej 165 IX. DZIAŁANIA MINIMALIZUJĄCE X. WNIOSKI KOŃCOWE XI. BIBLIOGRAFIA

7 I. WPROWADZENIE Niniejszy ocena dotyczy określenia wpływu planowanego przedsięwzięcia, polegającego na modernizacji linii kolejowych E20 Warszawa Rzepin i CE20 Łowicz Łuków na położone w obrębie ich oddziaływań obszary sieci Natura II. SIEDLISKA PRZYRODNICZE I GATUNKI NATURA 2000 W ŚWIETLE USTAWODAWSTWA MIĘDZYNARODOWEGO I KRAJOWEGO Na terenie Unii Europejskiej w ramach ochrony różnorodności biologicznej tworzy się sieć Natura Jest to system obszarów wyznaczonych według jednolitych kryteriów w całej Wspólnocie, w celu zachowania ściśle określonych siedlisk przyrodniczych oraz gatunków fauny i flory, które zostały uznane za ważne dla Europy. Podstawę prawną dla tworzenia owej sieci tworzą Dyrektywa o ochronie dziko żyjących ptaków, zwana Ptasią (79/409/EWG) i Dyrektywa o ochronie siedlisk przyrodniczych oraz dziko żyjącej fauny i flory, zwana Siedliskową (92/43/EWG). Polska jako członek Unii Europejskiej zobowiązała się do utworzenia na swoim terytorium sieci Natura Zasady jej tworzenia i funkcjonowania określa obowiązująca Ustawa o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r. z późniejszymi zmianami. Siedliska i gatunki, które powinny być chronione w ramach obszarów Natura 2000 oraz kryteria wyznaczania tych ostatnich określa Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania za wyznaczenia jako obszary Natura Polskie ustawodawstwo określa zatem na podstawie jakich kryteriów, dla jakich siedlisk przyrodniczych i gatunków wyznacza się obszary Natura 2000 oraz jak należy postępować z tą nową formą ochrony przyrody. Generalizacja zasady prowadzenia działalności w taki sposób, aby nie pogorszyć stanu siedlisk i populacji poszczególnych gatunków zgodnie z Ustawą o ochronie przyrody odnosi się wyłącznie do obszarów Natura W stosunku do siedlisk przyrodniczych i gatunków występujących poza istniejącymi i planowanymi obszarami Natura 2000 obowiązuje tzw. zasada przezorności. W ich przypadku obowiązują również zasady prowadzenia działalności w taki sposób, aby nie pogorszyć ich stanu oraz zasobów. Powstałe w wyniku realizacji inwestycji szkody podlegają przepisom Dyrektywy Odpowiedzialnościowej w sprawie odpowiedzialności zapobieganie i naprawie 7

8 szkód w środowisku 2004/35/UE, Ustawie o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie z 13 kwietnia 2007 oraz Ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko z 3 października 2008 r. III. KRYTERIA OCENY PRZYJĘTE W ODNIESIENIU DO PRZEDMIOTÓW OCHRONY W OBSZARACH NATURA 2000 Biorąc pod uwagę wskazówki Komisji Europejskiej oraz zapisy prawa krajowego przy ocenie oddziaływania planowanego przedsięwzięcia uwzględniono następujące zasady: 1. Każdy obszar Natura 2000 traktowano indywidualnie, zwracając uwagę na jego specyfikę i cele ochrony. Obszar Natura 2000 był podstawowym poziomem odniesienia przy ocenie znaczenia oddziaływania. 2. Ocena była dokonana w świetle aktualnych danych terenowych oraz dokumentacji obszarów (Standardowy Formularz Danych - SFD, plany zadań ochronnych, plany ochrony i in. opracowania). 3. Znaczenie oddziaływania rozważano w kontekście integralności obszaru i spójności sieci (w tym jego połączenia z innymi obszarami), biorąc pod uwagę cele ochrony obszaru, które powinny być zdefiniowane w planie zadań ochronnych lub w planie ochrony obszaru. Ponieważ dla większości analizowanych obszarów Natura 2000 nie sporządzono takich planów, w analizie przyjęto ogólnie, że celem ochrony jest utrzymanie lub odtworzenie właściwego stanu ochrony przedmiotów ochrony w danym obszarze Natura Warto zaznaczyć, że znaczenie oddziaływania oceniano dla każdego gatunku lub siedliska przyrodniczego, stanowiącego przedmiot ochrony w obszarze Natura 2000, osobno - w kontekście ich stanu ochrony wyrażonego konkretnymi parametrami i wskaźnikami, a także w stosunku do celów ochrony postawionych względem tych gatunków. Przedmiotem ochrony w obszarze Natura 2000 jest każdy gatunek, wymieniony w SFD danego obszaru, przekazanym przez Polskę Komisji Europejskiej, przy czym: gatunki ujęte w SFD z oceną A, B lub C muszą być przedmiotami oceny; gatunki ujęte w SFD jako D nie są przedmiotami ochrony i w związku z tym nie muszą być przedmiotami oceny; 8

9 z chwilą uzyskania wiedzy naukowej o znalezieniu w obszarze nowych gatunków, które powinny być na nim przedmiotami ochrony, korzystają one z ochrony w trybie art. 4.4 Dyrektywy Ptasiej (ptaki) lub w trybie wyrażonym wyrokami Draggaggi, Bayerischer Verwaltungsgerichtshof oraz interpretacją Komisji w sprawie nie zgłoszonych obszarów Natura 2000, które powinny być zgłoszone (ochrona obszarów z Shadow list ). Oznacza to w praktyce, że mimo, że nie ma względem nich obowiązku oceny wynikającego z art. 6(3) Dyrektywy, ale jest obowiązek zapewnienia, że nie zostaną zniszczone lub uszczuplone. W praktyce więc takie gatunki i siedliska również muszą być przedmiotem oceny analogicznej do oceny z art. 6(3) i odpowiedniej ochrony przed wszystkim, co mogłoby je zniszczyć. 4. Ocena znaczenia oddziaływania odnosi się do ewentualnych zmian oceny stanu ochrony gatunku lub siedliska przyrodniczego w obszarze Natura Ocena uwzględnia niższy próg tolerancji na zaburzenia przedmiotów ochrony, które pozostają w niezadowalającym stanie ochrony. 6. W przypadku gatunków, decydujący wpływ ma ocena dokonana dla najbardziej wrażliwego stadium życiowego gatunku, ale analizy powinny wziąć pod uwagę także wszystkie inne jego stadia życiowe. 7. W trakcie prac obowiązywała zasada przezorności: jeżeli nie uzyskano pewności (nie rozwiano racjonalnych wątpliwości), że oddziaływanie jest nieznaczące, to należy przyjąć, że jest ono znaczące. Jeśli brak jest pewności (luki w wiedzy) co do wrażliwości gatunku na oddziaływanie, oceniamy go jako znaczące. IV. METODYKA Oceny wykonano pod względem wpływu analizowanej inwestycji na etapie jej realizacji i eksploatacji, uwzględniając przyjęte przez Inwestora rozwiązania budowlane, technologiczne i lokalizacyjne, zawarte w studium. Podstawą analiz środowiskowych dla obszarów Natura 2000 były Standardowe Formularze Danych oraz dane literaturowe dotyczące tychże obszarów. W przypadku czterech obszarów Natura 2000: PLH Łąki Żukowskie PLH Łąki Ostrówieckie, PLH Bagna Celestynowskie i PLH Gołe Łąki, wykorzystane zostały własne dane niepublikowane współautora raportu Michała Falkowskiego z okresu jego pracy w ramach Wojewódzkiego Zespołu Specjalistycznego powołanego przez 9

10 wojewodę w celu uzupełnienia i weryfikacji sieci Natura 2000 w granicach województwa mazowieckiego. W obszaru PLB Pradolina Warszawsko-Berlińska wykorzystane zostały dane współautora raportu Michała Falkowskiego z okresu jego współpracy przy tworzeniu Planu ochrony dla tego obszaru. Analizy wpływu inwestycji dotyczyły obszarów Natura 2000, położonych w strefie do 4 kilometrów po obu stronach linii kolejowej E20/CE20, określanej jako obszar oddziaływania przedsięwzięcia (OOP). Szczegółową inwentaryzacją przyrodniczą objęto 500-metrowy pas terenu po obu stronach torowiska (łącznie 1000 m), w granicach obszarów naturowych, leżących w OOP. Ze względu na zróżnicowane nasilenie przewidywanych skutków przyszłej inwestycji OOP podzielono na dwie części tj.: bezpośredni obszar oddziaływania przedsięwzięcia (BOOP) inwentaryzowana 500-metrowa strefa po obu stronach linii oraz pośredni obszar oddziaływania przedsięwzięcia (POOP) poza wskazaną strefą od 500 m do 4 km po obu stronach linii kolejowej. W BOOP wydzielono dodatkowo 3 strefy: strefa A budowy torowisko łącznie z nasypem oraz rowy, przepusty, jak również place budowlane i montażowe oraz drogi dojazdowe i towarzysząca im infrastruktura (pas ok. 50 metrów szerokości po obu stronach torowiska); strefa B bezpośrednio przyległa do inwestycji położona do 100 m od zewnętrznych granic strefy A (od 50 do 150 m po obu stronach torowiska); strefa C pośrednio granicząca z inwestycją położona poza strefą B do 500 m od linii kolejowej (od 150 do 500 m po obu stronach torowiska). Przy wyznaczaniu stref wzięto pod uwagę proponowane rozwiązania technologiczne przewidziane do zastosowania w projekcie budowlanym oraz wstępną symulację przewidywanego rozkładu izofon związanych z zasięgiem hałasu (w dzień i w nocy), emitowanego także podczas budowy. V. OBSZARY NATURA 2000 Zgodnie z danymi zawartymi na stronach Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska 1 w sąsiedztwie modernizowanych linii kolejowych znajduje się 30 obszarów Natura 2000, z 1 stan na 25 lutego 2011 r. 10

11 czego 20 na odcinku E20 Warszawa Rzepin (tab. 1) i 10 na odcinku CE20 Łowicz Łuków (tab. 2). Tabela 1. Obszary Natura 2000 w sąsiedztwie linii E20 Warszawa- Rzepin Lp. Kod obszaru Nazwa obszaru Województwo Położenie linii E20 względem obszaru 1. PLH Dolina Ilanki lubuskie sąsiaduje 2. PLH Stara Dąbrowa w lubuskie przecina Korytach 3. PLH Dolina Pliszki lubuskie sąsiaduje 4. PLH Lasy Dobrosułowskie lubuskie sąsiaduje 5. PLH Buczyny Łagowsko- lubuskie dalsze sąsiedztwo Sulęcińskie 6. PLH Dolina Leniwej Obry lubuskie przecina 7. PLH Jeziora Pszczewskie i wielkopolskie przecina Dolina Obry 8. PLB Jeziora Pszczewskie i wielkopolskie przecina Dolina Obry 9. PLH Kopanki wielkopolskie sąsiaduje 10. PLH Dolina Mogielnicy wielkopolskie przecina 11. PLH Ostoja Wielkopolska wielkopolskie dalsze sąsiedztwo 12. PLB Ostoja Rogalińska wielkopolskie dalsze sąsiedztwo 13. PLH Fortyfikacje w Poznaniu wielkopolskie sąsiaduje 14. PLH Dolina Cybiny wielkopolskie sąsiaduje 15. PLH Puszcza Bieniszewska wielkopolskie dalsze sąsiedztwo 16. PLH Ostoja Nadwarciańska wielkopolskie sąsiaduje 17. PLB Dolina Środkowej Warty wielkopolskie przecina 18. PLB Doliny Przysowy i Słudwi łódzkie przecina obszar w trakcie konsultacji 19. PLB Pradolina Warszawsko- łódzkie sąsiaduje Berlińska 20. PLH Pradolina Bzury-Neru łódzkie sąsiaduje Tabela 2. Obszary Natura 2000 w sąsiedztwie linii CE20 Łowicz Łuków Lp. Kod obszaru Nazwa obszaru Województwo Położenie linii CE20 względem obszaru 1. PLH Dolina Rawki łódzkie przecina 2. PLH Łąki Żukowskie mazowieckie sąsiaduje 3. PLB Dolina Środkowej Wisły mazowieckie przecina 4. PLH Łąki Ostrówieckie mazowieckie sąsiaduje 5. PLH Bagno Całowanie mazowieckie przecina 6. PLB Bagno Całowanie mazowieckie przecina 7. PLH Bagna Celestynowskie mazowieckie sąsiaduje 8. PLH Gołe Łąki mazowieckie dalsze sąsiedztwo 9. PLH Dąbrowy Seroczyńskie mazowieckie dalsze sąsiedztwo 10. PLB Lasy Łukowskie lubelskie wzdłuż granicy 11

12 5.1. Charakterystyka obszarów Natura 2000 i przedmioty ochrony w sąsiedztwie linii E20 Warszawa-Rzepin PLH Dolina Ilanki Ostoja obejmuje najlepiej zachowany pod względem przyrodniczym fragment doliny Ilanki z Jeziorem Pniów. Dolina w przekroju poprzecznym ma bardzo zróżnicowany charakter. Rzeka meandruje wśród węglanowych torfowisk niskich (ich łączna powierzchnia wynosi około 90 ha). W niektórych swoich odcinkach ma charakter rzeki górskiej płynącej wąwozami, na dnie których występują łęgi. Strome zbocza porastają lasy bukowe. Do Ilanki wpada tu kilka strumieni wypływających ze źródlisk na krawędzi. Tabela 3. Siedliska przyrodnicze będące przedmiotem ochrony w obrębie obszaru PLH Dolina Ilanki Lp. Kod Nazwa siedliska Stan Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze C zbiorowiskami z Nymphaeion, Potamion Naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne C Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) C Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla C nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie C (Arrhenatherion elatioris) Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością A z Scheuchzerio-Caricetea) Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, A turzycowisk i mechowisk Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion) A Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio- B Carpinetum, Tilio-Carpinetum) Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum) B 11. *91D0 Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-betuletum pubescentis, C Vaccinio uliginosi-pinetum, Pino mugo-sphagnetum, Sphagno girgensohnii-piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne) 12. *91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albae, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe) B 12

13 Tabela 4. Gatunki będące przedmiotem ochrony w obrębie w obrębie obszaru PLH Dolina Ilanki Lp. Kod Nazwa gatunkowa Stan Traszka grzebieniasta Triturus cristatus C Kumak nizinny Bombina bombina C Poczwarówka zwężona Vertigo angustior B Poczwarówka jajowata Vertigo moulinsiana B Minóg strumieniowy Lampetra planeri C Piskorz Misgurnus fossilis C PLH Stara Dąbrowa w Korytach Obszar stanowi fragment Puszczy Lubuskiej (= Puszcza Rzepińska), na który składają się stare drzewostany dębowe z rzadkimi gatunkami chrząszczy ksylofagicznych. Tabela 5. Siedliska przyrodnicze będące przedmiotem ochrony w obrębie obszaru PLH Stara Dąbrowa w Korytach Lp. Kod Nazwa siedliska Stan Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion) B Żyzne buczyny (Dentario glandulosae-fagenion, Galio odorati- Fagenion) B Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio- B Carpinetum, Tilio-Carpinetum) Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum) B Tabela 6. Gatunki będące przedmiotem ochrony w obrębie w obrębie obszaru PLH Stara Dąbrowa w Korytach Lp. Kod Nazwa gatunkowa Stan Jelonek rogacz Lucanus cervus B PLH Dolina Pliszki Ostoja obejmuje małą, naturalną dolinę rzeki Pliszki. Charakterystycznym elementem tego obszaru są łęgi, torfowiska i trzęsawiska. Roślinność ta wykazuje strefowość, związana z reżimem hydrologicznym rzeki oraz oddziaływaniem wód podziemnych i źródliskowych w sąsiedztwie zboczy doliny. 13

14 Tabela 7. Siedliska przyrodnicze będące przedmiotem ochrony w obrębie obszaru PLH Dolina Pliszki Lp. Kod Nazwa siedliska Stan Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze B zbiorowiskami z Nymphaeion, Potamion Naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne C Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników B Ranunculion fluitantis Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) B Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla C nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie B (Arrhenatherion elatioris) Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością C z Scheuchzerio-Caricetea) Źródliska wapienne ze zbiorowiskami Cratoneurion commutati B Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, A turzycowisk i mechowisk Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion) A Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum) C 12. Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-betuletum pubescentis, C Vaccinio uliginosi-pinetum, Pino mugo-sphagnetum, Sphagno girgensohnii-piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne) 13. *91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albae, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe) B Tabela 8. Gatunki będące przedmiotem ochrony w obrębie w obrębie obszaru PLH Dolina Pliszki Lp. Kod Nazwa gatunkowa Stan Nocek duży Myotis myotis C Bóbr Castor fiber B Wydra Lutra lutra B Monóg strumieniowy Lampetra planeri C Koza Cobitis taenia B Głowacz białopłetwy Cottus gobio B Poczwarówka zawężona Vertigo angustior B Poczwarówka jajowata Vertigo moulinsiana B Jelonek rogacz Lucanus cervus B 14

15 PLH Lasy Dobrosułowskie Ostoja obejmuje południowy fragment Puszczy Lubuskiej, zwanej inaczej Rzepińską, stanowiący matecznik wilka. W obrębie powierzchni leśnych dominują bory sosnowe. urozmaiceniem tutejszego krajobrazu są jeziora, buczyny, dąbrowy, grądy czy łęgi. Tabela 9. Siedliska przyrodnicze będące przedmiotem ochrony w obrębie obszaru PLH Lasy Dobrosułowskie Lp. Kod Nazwa siedliska Stan Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion) C Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio- C Carpinetum, Tilio-Carpinetum) Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum) C 4. *91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albae, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe) C Tabela 10. Gatunki będące przedmiotem ochrony w obrębie w obrębie obszaru PLH Lasy Dobrosułowskie Lp. Kod Nazwa gatunkowa Stan Nocek duży Myotis myotis B Wilk Canis lupus B Jelonek rogacz Lucanus cervus B Pachnica dębowa Osmoderma eremita C Kozioróg dębosz Cerambyx cerdo B PLH Buczyny Łagowsko-Sulęcińskie Obszar położony jest w krajobrazie morenowym Pojezierza Lubuskiego. Charakteryzuje się dużymi deniwelacjami terenu i stromymi zboczami, całym spektrum lasów bukowych charakterystycznych dla regionu, jezior mezotroficznych oraz torfowisk wysokich i przejściowych. Obszar obfituje w tereny źródliskowe. Około 90% powierzchni zajmują lasy. Tabela 11. Siedliska przyrodnicze będące przedmiotem ochrony w obrębie obszaru PLH Buczyny Łagowsko-Sulęcińskie Lp. Kod Nazwa siedliska Stan Twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki wodne z podwodnymi łąkami ramienic Charetea A 15

16 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze B zbiorowiskami z Nymphaeion, Potamion Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) C Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla C nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie B (Arrhenatherion elatioris) Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe) A Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością A z Scheuchzerio-Caricetea) Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion) B 9. Żyzne buczyny (Dentario glandulosae-fagenion, Galio odorati- C Fagenion) Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum) C 11. *91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albae, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe) C Tabela 12. Gatunki będące przedmiotem ochrony w obrębie w obrębie obszaru PLH Buczyny Łagowsko-Sulęcińskie Lp. Kod Nazwa gatunkowa Stan Wydra Lutra lutra C Traszka grzebieniasta Triturus cristatus C Kumak nizinny Bombina bombina C Minóg strumieniowy Lampetra planeri C Różka Rhodeus sericeus amarus C Piskorz Misgurnus fossilis C Koza Cobitis taenia C PLH Dolina Leniwej Obry Obszar w dwóch częściach, obejmuje rozległą zatorfioną dolinę Leniwej Obry, w północnej części przechodzące w dolinę Paklicy. Ukształtowanie terenu jest bardzo zróżnicowane, charakterystyczne dla krajobrazu polodowcowego. Charakterystycznym elementem krajobrazu są zbiorowiska roślinne reprezentujące pełna skalę wilgotnościowa siedlisk w dolinach rzecznych. Znajduje się tu ostatnie w Polsce stanowisko kaldesii dziewięciornikowatej. 16

17 Tabela 13. Siedliska przyrodnicze będące przedmiotem ochrony w obrębie obszaru PLH Dolina Leniwej Obry Lp. Kod Nazwa siedliska Stan Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) B Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla A nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) C Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio- B Carpinetum, Tilio-Carpinetum) 5. *91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum C albae, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe) 6. 91F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum) A Tabela 14. Gatunki będące przedmiotem ochrony w obrębie w obrębie obszaru PLH Dolina Leniwej Obry Lp. Kod Nazwa gatunkowa Stan kaldesja dziewięciornikowata Caldesia parnassifolia A PLH Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry Obszar obejmuje fragment Bruzdy Zbąszyńskiej charakteryzującej się skomplikowanym układem hydrograficznym. Rzeka Obra wcina się w południkowo zorientowaną rynnę, przepływa przez szereg płytkich, eutroficznych jezior otoczonych rozległymi obszarami torfowisk niskich i przejściowych oraz lasami łęgowymi. W części północnej obszaru, znajduje się ciąg jezior nieco głębszych i mniej zeutrofizowanych. W obszarze znajduje się kolonia nocka dużego. Mieści się ona w budynku dwurodzinnym, z niewielkim strychem. Obiekt jest dość mocno zniszczony. Tabela 15. Siedliska przyrodnicze będące przedmiotem ochrony w obrębie obszaru PLH Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry Lp. Kod Nazwa siedliska Stan Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze A zbiorowiskami z Nymphaeion, Potamion Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) C Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla A nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) 17

18 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie C (Arrhenatherion elatioris) Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea) C Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio- A Carpinetum, Tilio-Carpinetum) Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum) B 8. *91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albae, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe) A Tabela 16. Gatunki będące przedmiotem ochrony w obrębie w obrębie obszaru PLH Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry Lp. Kod Nazwa gatunkowa Stan Nocek duży Myotis myotis C Bóbr Castor fiber C Wydra Lutra lutra C Kumak nizinny Bombina bombina B Koza Cobitis taenia C PLB Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry Obszar obejmuje fragment Bruzdy Zbąszyńskiej z licznymi jeziorami oraz szeroką, zabagnioną doliną Obry. Występujący tu układ hydrologiczny stwarza dogodne warunki dla ptaków. Występuje co najmniej 16 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 5 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej (C6) następujących gatunków ptaków: bąk, jarzębatka i kania czarna; w stosunkowo wysokim zagęszczeniu (C7) występuje błotniak stawowy, kania ruda (PCK) i lerka. W okresie wędrówek występuje co najmniej 1% populacji szlaku wędrówkowego (C3) łyski; stosunkowo duże koncentracje wędrówkowe (C7) osiąga: czernica, gągoł, głowienka, krzyżówka i perkoz dwuczuby; ptaki wodno-błotne występują w koncentracjach powyżej osobników (C4). Tabela 17. Gatunki będące przedmiotem ochrony w obrębie w obrębie obszaru PLB Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry Lp. Kod Nazwa gatunkowa Stan 1. A021 bąk Botaurus stellaris C 2. A073 kania czarna Milvus migrans C 3. A074 kania ruda Milvus milvus C 18

19 4. A081 błotniak stawowy Circus aeruginosus C 5. A127 żuraw Grus grus C 6. A229 zimorodek Alcedo atthis C 7. A246 lerka Lullula arboreta C 8. A307 jarzębatka Sylvia nisoria C Ptaki migrujące 9. A005 perkoz dwuczuby Podiceps cristatus C 10. A059 głowienka Aythya ferina C 11. A061 czernica Aythya fuligula C 12. A067 gągoł Bucephala clangula C 13. A070 nurogęś Mergus merganser C 14. A125 łyska Fulica atra C PLH Kopanki Ostoja obejmuje budynek Szkoły Podstawowej w Kopankach, na strychu którego znajduje się kolonia rozrodcza nocka dużego, jedna z najliczniejszych na terenie Polski. Tabela 18. Gatunki będące przedmiotem ochrony w obrębie w obrębie obszaru PLH Kopanki Lp. Kod Nazwa gatunkowa Stan Nocek duży Myotis myotis B PLH Dolina Mogielnicy Ostoja obejmuje dobrze zachowane kompleksy lasów liściastych w dolinie rzeki Mogielnicy, stanowiące swoistą "wyspę" środowiskową w otaczającym krajobrazie rolniczym Wielkopolski. Zdecydowaną większość doliny Mogielnicy zajmują lasy z przyległymi łąkami. Wartość przyrodniczą tego terenu stanowią: łęgi dębowo-wiązowo-jesionowe, grądy środkowoeuropejskie oraz łęgi jesionowo-olszowe oraz świetlista dąbrowa. Tabela 19. Siedliska przyrodnicze będące przedmiotem ochrony w obrębie obszaru PLH Dolina Mogielnicy Lp. Kod Nazwa siedliska Stan Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) C C 19

20 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie C (Arrhenatherion elatioris) Żyzne buczyny (Dentario glandulosae-fagenion, Galio odorati- Fagenion) C Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio- A Carpinetum, Tilio-Carpinetum) Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum) C 7. *91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum B albae, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe) 8. 91F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum) A Tabela 20. Gatunki będące przedmiotem ochrony w obrębie w obrębie obszaru PLH Dolina Mogielnicy Lp. Kod Nazwa gatunkowa Stan Bóbr Castor fiber C Traszka grzebieniasta Triturus cristatus B Kumak nizinny Bombina bombina B PLH Ostoja Wielkopolska Ostoja położona jest na Nizinie Wielkopolskiej i zajmuje faliste i pagórkowate tereny na lewym brzegu Warty. Teren ten charakteryzuje się typowym krajobrazem polodowcowym, z wydmami, rynnami, głazami narzutowymi i jeziorami. Na terenie ostoi znajdują się łąki trzęślicowe i pełnikowi oraz zbiorowiska łąkowo-torfowiskowy na kredzie jeziornej z roślinnością kalcyfilną. Większą część terenu obszaru porastają lasy. Obszar o dużej różnorodności biologicznej, w tym szczególnie wśród bezkręgowców. Stwierdzono tu m.in.: jelonka rogacza Lucanus cervus, kozioroga dębosza Cerambyx cerdo i pływaka szerokobrzegiego Dytiscus latissimus. Bogata jest flora, obejmująca 1100 gatunków roślin naczyniowych, 200 gatunków mchów, 150 gatunków porostów, 364 gatunki grzybów wyższych). Stwierdzono tu ponad 50 gatunków roślin prawnie chronionych oraz około 180 gatunków figurujących na regionalnej czerwonej liście roślin zagrożonych. Tabela 21. Siedliska przyrodnicze będące przedmiotem ochrony w obrębie obszaru PLH Ostoja Wielkopolska Lp. Kod Nazwa siedliska Stan Wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi C 20

21 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze B zbiorowiskami z Nymphaeion, Potamion Naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne C Zalewane muliste brzegi rzek C Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion B glaucae) Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) C Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla A nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) Łąki selemicowe (Cnidion dubii) B Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie C (Arrhenatherion elatioris) Torfowiska wysokie zdegradowane, lecz zdolne do naturalnej i C stymulowanej regeneracji Obniżenia na podłożu torfowym z roślinnością ze związku C Rhynchosporion Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk C Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio- B Carpinetum, Tilio-Carpinetum) Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum) B 15. *91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum B albae, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe) F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum) C 17. *91I0 Ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti-petraeae) C Tabela 22. Gatunki będące przedmiotem ochrony w obrębie w obrębie obszaru PLH Ostoja Wielkopolska Lp. Kod Nazwa gatunkowa Stan Barbastella barbastellus C Nocek duży Myotis myotis C Wydra Lutra lutra C Traszka grzebieniasta Triturus cristatus B Kumak nizinny Bombina bombina B Poczwarówka zawężona Vertigo angustior B Skójka gruboskrupowa Unio crassus C Trzepla zielona Ophiogomphus cecilia C Zalotka większa Leucorrhinia pectoralis C Czewończyk nieparek Lycaena dispar B Pływak szerokobrzeżek Dytiscus latissimus B Jelonek rogacz Lucanus cervus B Kozioróg dębosz Cerambyx cerdo B Starodub łąkowy Angelica palustris B 21

22 PLB Ostoja Rogalińska Obszar znajduje się na południe od Poznania. W tutejszym krajobrazie polodowcowym wyróżniają się: jeziora, wzniesienia moreny czołowej, wydmy, rynny i głazy narzutowe. W szacie roślinnej największe powierzchnie zajmują lasy i łąki. W okolicy Jeziora Wielkomiejskiego znajduje się cenny kompleks łąkowo-torfowiskowy na kredzie jeziornej z roślinnością kalcyfilną. Istotnym elementem obszaru jest dolina Warty z licznymi starorzeczami. Osobliwością jest grupa ponad 1000 dębów o obwodach od 2 do 9,5 m; najstarsze kilkusetletnie (w tym 3 okazy liczące ponad 500 lat każdy - w parku w Rogalinie). Tabela 23. Gatunki będące przedmiotem ochrony w obrębie w obrębie obszaru PLB Ostoja Rogalińska Lp. Kod Nazwa gatunkowa Stan 1. A073 kania czarna Milvus migrans C 2. A074 kania ruda Milvus milvus C 3. A151 batalion Philomachus pugnax C 4. A197 rybitwa czarna Chlidonias niger C 5. A238 dzięcioł średni Dendrocopos medius C Ptaki migrujące 6. A039 gęś zbożowa Anser fabalis C PLH Fortyfikacje w Poznaniu Ostoja obejmuje kompleks XIX-wiecznych budowli fortecznych rozmieszczonych głównie pośród terenów zielonych Poznania. Stanowią one miejsca zimowania nietoperzy. Fort I jest zaliczany do najważniejszych miejsc zimowania nietoperzy w Polsce (1059 osobników w 2001). Jest to czwarte pod względem liczebności zimowisko w Polsce. W systemie zimowisk stwierdzono występowanie 4 gatunków z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej, w tym stabilne populacje nocka dużego i mopka. Ponad połowa z tych pojedynczych obiektów (13) znajduje się na liście 120 największych zimowisk nietoperzy w Polsce (stwierdzono 50 lub więcej nietoperzy). Tabela 24. Gatunki będące przedmiotem ochrony w obrębie w obrębie obszaru PLH Fortyfikacje w Poznaniu Lp. Kod Nazwa gatunkowa Stan Mopek Barbastella barbastellus B Nocek duży Myotis myotis B 22

23 PLH Dolina Cybiny Ostoja obejmuje dolinę rzeki Cybina będącej prawobrzeżnym dopływem Warty. Cechą charakterystyczną doliny jest jej duże zróżnicowanie siedliskowe, wpływające na wysoką różnorodność zbiorowisk roślinnych. Łącznie stwierdzono 85 zespołów roślinnych. Najlepiej wykształcone są: zarośla łozowe Salicetum cinereae, ols porzeczkowy Carici elongatae- Alnetum i łęg jesionowo-olszowy Fraxino-Alnetum. Występują tu także: zbiorowiska roślinności wodnej i bagiennej, murawy kserotermiczne i napiaskowe oraz ciepłolubne ziołorośla, rozwijających się na skarpach doliny oraz wyniesieniach w obrębie jej dna. W dolinie Cybiny występuje 770 gatunków dziko rosnących roślin. Ze zwierząt warte podkreślenia jest występowanie różanki oraz dwu gatunków płazów - kumaka nizinnego i traszki grzebieniastej. Kumak znajduje tu szczególnie dogodne warunki występowania, tworząc liczną populację. Tabela 25. Siedliska przyrodnicze będące przedmiotem ochrony w obrębie obszaru PLH Dolina Cybiny Lp. Kod Nazwa siedliska Stan Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze B zbiorowiskami z Nymphaeion, Potamion Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników B Ranunculion fluitantis Zalewane muliste brzegi rzek B Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion C glaucae) Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea) - priorytetowe są C tylko murawy z istotnymi stanowiskami storczyków Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie B (Arrhenatherion elatioris) Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością B z Scheuchzerio-Caricetea) Żyzne buczyny (Dentario glandulosae-fagenion, Galio odorati- Fagenion) C Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio- C Carpinetum, Tilio-Carpinetum) 10. *91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum A albae, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe) F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum) A 23

24 Tabela 26. Gatunki będące przedmiotem ochrony w obrębie w obrębie obszaru PLH Dolina Cybiny Lp. Kod Nazwa gatunkowa Stan Bóbr Castor fiber C Wydra Lutra lutra C Traszka grzebieniasta Triturus cristatus C Kumak nizinny Bombina bombina B Różanka Rhodeus sericeus amarus B PLH Puszcza Bieniszewska Zwarty kompleks lasów, głownie grądów i łęgów, położony na zachodnim skraju Konina. Zbiorowiska leśne są dobrze zachowane i zróżnicowane. Urozmaiceniem tego wybitnie leśnego krajobrazu są niewielkie zbiorniki wodne oraz zatorfione polany. Warte podkreślenia jest występowanie stabilnej populacji lipiennika Loesela Liparis loeseli. Tabela 27. Siedliska przyrodnicze będące przedmiotem ochrony w obrębie obszaru PLH Puszcza Bieniszewska Lp. Kod Nazwa siedliska Stan Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze C zbiorowiskami z Nymphaeion, Potamion Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) B Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio- A Carpinetum, Tilio-Carpinetum) Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum) B 5. *91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum A albae, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe) 6. *91I0 Ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti-petraeae) B Tabela 28. Gatunki będące przedmiotem ochrony w obrębie w obrębie obszaru PLH Puszcza Bieniszewska Lp. Kod Nazwa gatunkowa Stan Kumak nizinny Bombina bombina C Lipiennik Loesela Liparis loeselii C 24

25 PLH Ostoja Nadwarciańska Ostoja obejmuje fragment doliny środkowej Warty. Wody rzeki cechują się reżimem roztopowo-deszczowym, ze specyficznym rytmem wezbrań i niżówek decydującym o warunkach środowiskowych całej doliny. Strefa zalewów nadal obejmuje większość terenów ostoi, tworząc okresowe rozlewiska do kilku tysięcy hektarów. Rozlewiska te powstają przede wszystkim wiosną, w okresie roztopów, a nieregularnie występują także latem. Szata roślinna jest bardzo urozmaicona; zachowała głównie półnaturalny i naturalny, dynamiczny charakter. Sporadycznie występują fragmenty ginących w skali Europy łęgów wierzbowych Salicetum albo-fragilis, natomiast częste są, powiązane z nimi sukcesyjnie, fitocenozy wiklin nadrzecznych Salicetum triandro-viminalis. W dolinie zachowały się: olsy porzeczkowe Ribo nigri-alnetum, łęgi jesionowo-olszowe Fraxino-Alnetum i nadrzeczne postaci łęgów jesionowo-wiązowych Ficario-Ulmetum campestris typicum. Od kilkuset lat największe przestrzenie zajmują wilgotne łąki i pastwiska z rzędu Molinietalia oraz szuwary z klasy Phragmitetea. W starorzeczach dobrze wykształcone są zbiorowiska roślinności wodnej. Flora roślin naczyniowych liczy ponad 1000 gatunków, spośród których około 100 znajduje się na krajowej i/lub regionalnej czerwonej liście taksonów zagrożonych. W obszarze stwierdzono ginące gatunki słonorośli oraz krytycznie zagrożonego w Polsce storczyka błotnego Orchis palustris. Bogata jest fauna płazów, stwierdzono tu 13 z 18 występujących w Polsce gatunków. Tabela 29. Siedliska przyrodnicze będące przedmiotem ochrony w obrębie obszaru PLH Ostoja Nadwarciańska Lp. Kod Nazwa siedliska Stan Śródlądowe słone łąki, pastwiska i szuwary (Glauco- A Puccinietalia część - zbiorowiska śródlądowe) Wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi A Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze A zbiorowiskami z Nymphaeion, Potamion Zalewane muliste brzegi rzek A Suche wrzosowiska (Calluno-Genistion, Pohlio-Callunion, A Calluno-Arctostaphylion) Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion C glaucae) Górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion - płaty bogate A florystycznie) Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) A 25

26 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla B nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) Łąki selemicowe (Cnidion dubii) A Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) C Torfowiska nakredowe (Cladietum marisci, Caricetum B buxbaumii, Schoenetum nigricantis) Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, C turzycowisk i mechowisk 14. *91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum B albae, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe) F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum) B Tabela 30. Gatunki będące przedmiotem ochrony w obrębie w obrębie obszaru PLH Ostoja Nadwarciańska Lp. Kod Nazwa gatunkowa Stan Nocek duży Myotis myotis C Bóbr Castor fiber C Wydra Lutra lutra C Traszka grzebieniasta Triturus cristatus B Kumak nizinny Bombina bombina B Różanka Rhodeus sericeus amarus C Piskorz Misgurnus fossilis C Koza Cobitis taenia C Trzepla zielona Ophiogomphus cecilia A Starodub łąkowy Angelica palustris B PLB Dolina Środkowej Warty Obszar obejmuje ostoję ptasią o randze europejskiej E36 (Dolina Środkowej Warty). Występują co najmniej 42 gatunki ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, 18 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Obszar jest bardzo ważną ostoją ptaków wodno-błotnych, przede wszystkim w okresie lęgowym. W okresie lęgowym obszar zasiedla powyżej 10% (C6) krajowej populacji rybitwy białowąsej (PCK), powyżej 2% (C3 i C6) krajowych populacji następujących gatunków ptaków: cyranka, gęgawa, krwawodziób, płaskonos, rybitwa białoczelna (PCK), rybitwa białoskrzydła (PCK), rybitwa czarna, rycyk i co najmniej 1% populacji krajowej (C3 i C6) następujących gatunków ptaków: batalion (PCK), bąk (PCK), błotniak łąkowy, błotniak stawowy, dzięcioł średni, kropiatka, podróżniczek (PCK), brodziec piskliwy, cyraneczka, czajka, czapla siwa, dudek, dziwonia, krakwa, kulik wielki (PCK), sieweczka obrożna (PCK) i zausznik; stosunkowo wysoką 26

27 liczebność (C7) osiągają: błotniak zbożowy (PCK), cyraneczka, derkacz, kszyk, ortolan, ślepowron (PCK), zimorodek i świergotek polny; prawdopodobnie gnieździ się bardzo rzadki rożeniec (PCK); ponadto w liczebności powyżej 1% populacji krajowej występują dudek, dziwonia, pustułka i remiz, a w liczebności ok. 1% populacji krajowej - przepiórka. W okresie wędrówki jesiennej występuje czapla biała (do 23 osobników), świstun (do 1500 osobników), żuraw (do 250 osobników) i mieszane stada gęsi. Tabela 31. Gatunki będące przedmiotem ochrony w obrębie w obrębie obszaru PLB Dolina Środkowej Warty Lp. Kod Nazwa gatunkowa Stan 1. A021 bąk Botaurus stellaris C 2. A022 bączek Ixobrychus minutus C 3. A023 ślepowron Nycticorax nycticorax C 4. A027 czapla biała Egretta alba (Ardea alba) C 5. A030 bocian czarny Ciconia nigra C 6. A031 bocian biały Ciconia ciconia C 7. A037 łabędź czarnodzioby Cygnus bewickii C 8. A038 łabędź krzykliwy Cygnus cygnus C 9. A081 błotniak stawowy Circus aeruginosus C 10. A082 błotniak zbożowy Circus cyaneus C 12. A084 błotniak łąkowy Circus pygargus C 13. A119 kropiatka Porzana porzana C 14. A120 zielonka Porzana parva C 15. A122 derkacz Crex crex C 16. A127 żuraw Grus grus C 17. A151 batalion Philomachus pugnax B 18. A154 dubelt Gallinago media C 19. A193 rybitwa rzeczna Sterna hirundo C 20. A195 rybitwa białoczelna Sternula albifrons B 21. A196 rybitwa białowąsa Chlidonias hybrida B 22. A197 rybitwa czarna Chlidonias niger B 23. A229 zimorodek Alcedo atthis C 24. A238 dzięcioł średni Dendrocopos medius C 25. A255 świergotek polny Anthus campestris C 26. A272 podróżniczek Luscinia svecica C 27. A379 ortolan Emberiza hortulana C Ptaki migrujące 28. A008 perkoz zausznik Podiceps nigricollis C 29. A043 gęś gegawa Anser anser B 30. A050 świstun Anas penelope C 31. A052 cyraneczka Anas crecca C 32. A054 rożeniec Anas acuta C 27

28 33. A055 cyranka Anas querquedula B 34. A056 płaskonos Anas clypeata B 35. A137 sieweczka obrożna Charadrius hiaticula C 36. A153 kszyk Gallinago gallinago C 37. A156 rycyk Limosa limosa B 38. A160 kulik wielki Numenius arquata C 39. A162 krwawodziób Tringa totanus B 40. A168 brodziec piskliwy Actitis hypoleucos C 41. A198 rybitwa białoskrzydła Chlidonias leucopterus B PLB Doliny Przysowy i Słudwi Obszar obejmuje dolinę dwóch rzek: Przysowy i Słudwi, które mają istotne znaczenie dla ochrony ptaków migrujących w okresie wiosennym. W krótkim okresie czasu koncentrują się tu znaczne ilości ptaków wodno-błotnych. Ogółem obserwowano do osobników różnych gatunków, z czego osobników to gęsi białoczelne, co stanowi ok. 1,5% populacji korytarza migracyjnego. Duże liczebności na przelotach osiąga również gęś zbożowa której koncentracje ocenia się na 5000 osobników, czyli ok. 0,8% populacji korytarza migracyjnego. Liczebność gęgawy w okresie przelotów ocenia się na 3000 czyli ok. 0,6% populacji tego gatunku w okresie przelotów w korytarzu migracyjnym. Wiosenne koncentracje siewki złotej dochodzą do 11000, czyli ok. 1,5% populacji korytarza migracyjnego. Liczebność czajki w okresie przelotów dochodzi do 5000 osobników, co stanowi znaczące uzupełnienie liczebności ptaków w okresie migracji. Na terenie obszaru koncentrują się również inne gatunki migrujące: świstun, rożeniec, cyranka, płaskonos i rycyk. Stan zachowania dla migrujących gatunków oceniono na dobry, ze względu na dostępność miejscżerowisk w postaci dużych przestrzeni siedlisk łąkowych i polnych. Na terenie obszaru stwierdzono regularne lęgi co najmniej 23 gatunków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej. Obszar ma szczególnie znaczenie jako teren lęgowy dwóch gatunków: bączka i rybitwy czarnej. Ponadto obszar jest ważnym miejscem występowania: gęgawy, błotniaka stawowego błotniaka łąkowego, zielonki oraz kropiatki. Tabela 32. Gatunki będące przedmiotem ochrony w obrębie w obrębie obszaru PLB Doliny Przysowy i Słudwi Lp. Kod Nazwa gatunkowa Stan 1. A022 bączek Ixobrychus minutus C 2. A140 siewka złota Pluvialis apricaria C 3. A197 rybitwa czarna Chlidonias niger C 28