SPRAWOZDANIE OKRĘGOWEGO INSPEKTORA PRACY w ŁODZI. z działalności OKRĘGOWEGO INSPEKTORATU PRACY w ŁODZI

Transkrypt

1 SPRAWOZDANIE OKRĘGOWEGO INSPEKTORA PRACY w ŁODZI z działalności OKRĘGOWEGO INSPEKTORATU PRACY w ŁODZI za rok 2014

2 I. WPROWADZENIE Państwowa Inspekcja Pracy jest podległym Sejmowi RP organem powołanym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, a w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej. Zakres jej działania i uprawnień określa ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 roku o Państwowej Inspekcji Pracy. Nadzór nad Państwową Inspekcją Pracy sprawuje Rada Ochrony Pracy. Kontroli Państwowej Inspekcji Pracy podlegają: 1. pracodawcy a w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz kontroli legalności zatrudnienia także niebędący pracodawcami przedsiębiorcy i inne jednostki organizacyjne na rzecz których jest świadczona praca przez osoby fizyczne, w tym przez osoby wykonujące na własny rachunek działalność gospodarczą, bez względu na podstawę świadczenia tej pracy; 2. podmioty świadczące usługi pośrednictwa pracy, doradztwa personalnego, poradnictwa zawodowego oraz pracy tymczasowej; 3. podmioty kierujące osoby w celu nabywania umiejętności praktycznych, a w szczególności odbycia praktyki absolwenckiej, praktyki lub stażu zawodowego, niebędących zatrudnieniem lub inną pracą zarobkową. Państwowa Inspekcja Pracy realizuje ustawowe zadania zgodnie z programem działania. Program działania jest wynikiem szerokiej konsultacji, przy jego tworzeniu analizowane są propozycje tematyczne związków zawodowych i organizacji pracodawców, ministerstw i urzędów centralnych, organów kontroli warunków pracy i jednostek naukowobadawczych. Program uwzględnia również standardy europejskie, zalecenia Rady Ochrony Pracy i komisji sejmowych, a także potrzeby krajowego rynku pracy oraz sytuację makroekonomiczną kraju. Zaopiniowany przez Radę Ochrony Pracy realizowany w 2014 roku program obejmował następujące grupy zagadnień: zadania długofalowe (na lata ), dotyczące strategicznych obszarów ochrony pracy, których specyfika wymaga przyjęcia perspektywy długoterminowej (realizowane przez wszystkie okręgowe inspektoraty pracy); zadania roczne uwzględniające bieżące działania w zakresie ochrony pracy (realizowane w zależności od rodzaju badanych zagadnień przez wszystkie lub przez wytypowane 2

3 okręgowe inspektoraty pracy na przykład dotyczące przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w podziemnych zakładach górniczych czy też w zakładach przetwórstwa rybnego). Zarówno zadania długofalowe, jak i roczne koordynowane były centralnie przez Główny Inspektorat Pracy, co zapewniało jednolite zasady i jednolitą metodykę ich realizacji, a w konsekwencji umożliwiało kompleksową analizę uzyskanych danych i diagnozowanie potrzeb w zakresie ochrony pracy; zadania stałe, wynikające bezpośrednio z zapisów ustawowych bądź związane z koniecznością stałego monitorowania sytuacji w wybranych obszarach ochrony pracy m.in. badanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy; kontrole legalności zatrudnienia, szkoleń z zakresu bhp i profilaktycznych badań lekarskich, zatrudniania osób niepełnosprawnych, czasu pracy, udzielania urlopów wypoczynkowych; badanie zgłaszanych skarg; zadania własne realizowane przez jeden lub kilka okręgowych inspektoratów pracy, wynikające z lokalnych uwarunkowań w zakresie ochrony pracy, nieujęte w grupie zadań koordynowanych centralnie. Poza działaniami kontrolnymi Okręgowy Inspektorat Pracy w Łodzi realizował szereg działań kontrolno-prewencyjnych, informacyjno-promocyjnych, edukacyjnych, konkursów promujących pożądane postawy w zakresie ochrony pracy, z których należy wspomnieć między innymi: konkursy Pracodawca organizator pracy bezpiecznej i Buduj bezpiecznie, program prewencyjny dla mikrozakładów Zdobądź dyplom Państwowej Inspekcji Pracy czy realizowany wspólnie z Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego konkurs Bezpieczne gospodarstwo rolne. W celu zapewnienia skutecznego działania Okręgowy Inspektorat Pracy w Łodzi współpracował z organami władzy ustawodawczej i wykonawczej, jednostkami samorządu terytorialnego, organami nadzoru nad warunkami pracy, organizacjami pracodawców i pracowników, placówkami naukowo-badawczymi, środkami masowego przekazu. 3

4 II. II.1. DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA OKRĘGOWEGO INSPEKTORATU PRACY Informacja ogólna W okresie sprawozdawczym w Okręgowym Inspektoracie Pracy w Łodzi zrealizowanych zostało ogółem 7827 kontroli (dla porównania w roku 2013 kontroli było 7995, natomiast w ). Kontrolami objętych zostało 6425 podmiotów gospodarczych zatrudniających pracujących (w latach 2013 i 2012 kontrole przeprowadzono u 6228 i u 6299 pracodawców). 4

5 Dominującą liczbą kontroli objęto zakłady małe o zatrudnieniu do 9 osób skontrolowano 3694 takich zakładów, co stanowi prawie 57,5% ogólnej liczby podmiotów poddanych kontroli. Zakładów o zatrudnieniu od 10 do 49 osób skontrolowano 1888 (29,4 % ogólnej liczby podmiotów objętych kontrolami), o zatrudnieniu od 50 do 249 osób 633 podmiotów (9,9%) i 210 zakładów o zatrudnieniu powyżej 250 osób (prawie 3,3% podmiotów). Uwzględniając sektory gospodarki narodowej najczęściej kontrolowanym sektorem był: Handel i naprawy skontrolowano 1782 podmioty ponad 27,7% wszystkich skontrolowanych podmiotów (w roku 2013 było to 1649 podmiotów, około 26,3% ogółu 5

6 skontrolowanych). Podmiotów z branży Przetwórstwo przemysłowe 1690 co stanowi około 26,3% (w roku poprzednim najwięcej % ogółu), z branży Budownictwo 1043 podmiotów 16,2% (w roku 2013 natomiast %). W przypadku wszystkich pozostałych sektorów kontrole rozkładały się w miarę równomiernie, objęto nimi co najwyżej 4,7% podmiotów w każdym sektorze. Należy podkreślić, że wymienione wyżej najczęściej kontrolowane 3 sektory generują najwięcej wypadków przy pracy. Wśród zgłoszonych i zbadanych w Okręgowym Inspektoracie Pracy w Łodzi w 2014 roku wypadków przy pracy liczba poszkodowanych 6

7 w sektorze Przetwórstwo przemysłowe stanowiła 35,62% ich ogólnej liczby, w sektorze Budownictwo 30,14%, w sektorze Handel i naprawy 8,90%. W wyniku przeprowadzonych kontroli wydawane były następujące środki prawne: decyzje nakazowe ogółem (dla porównania w roku 2013 wydanych było decyzji, natomiast w decyzji); w tym: decyzje płacowe 712 ogółem (dla porównania w roku 2013 było wydanych takich decyzji 1034, natomiast w decyzji); decyzje ustne (w latach 2013 i 2012 odpowiednio i decyzji); decyzje skierowania do innych prac 280 dotyczących 508 pracowników (w latach 2013 i 2012 odpowiednio 246 dotyczących 491 pracowników i 247 dotyczących 509 pracowników); wnioski w wystąpieniach (w latach 2013 i 2012 odpowiednio i wniosków); mandaty 1382 na kwotę zł (w latach 2013 i 2012 odpowiednio 1425 na kwotę zł oraz 1466 na kwotę zł); wnioski do sądu 168 (w latach 2013 i 2012 odpowiednio 204 i 202 wnioski); środki wychowawcze 1817 (w latach 2013 i 2012 odpowiednio 1771 i 1759); upomnienia 128 (w latach 2013 i 2012 odpowiednio 132 i 104). II.2. Realizacja zadań kontrolnych Państwowej Inspekcji Pracy III.2.1. Zadania stałe Zadania stałe Państwowej Inspekcji Pracy wynikają bezpośrednio z przepisów ustawowych, limity liczbowe kontroli realizowanych w obszarze tych zadań z reguły nie są ustalane, a realizowane przez okręgowe inspektoraty pracy kontrole są najczęściej wynikiem napływających do okręgów informacji takich jak: powiadomienia o zaistniałych wypadkach przy pracy, skargi pracowników, związków zawodowych, 7

8 wnioski z zakresu zatrudniania pracowników niepełnosprawnych (dot. zakładów pracy chronionej, stanowisk dla osób niepełnosprawnych), wnioski organów celnych dotyczących oceny zgodności wyrobów z wymaganiami zasadniczymi, wnioski o wyrażenie zgody na wyłącznie elektryczne oświetlenie pomieszczeń stałej pracy lub na ich lokalizację poniżej poziomu terenu, i inne. W ramach realizacji zadań stałych przeprowadzone zostały przez Okręgowy Inspektorat Pracy w Łodzi następujące liczby kontroli: nr tematu nazwa tematu ilość kontroli 001A WYPADKI PRZY PRACY - PRACOWNIKÓW B WYPADKI PRZY PRACY OSÓB WYKONUJĄCYCH PRACĘ NA INNEJ PODSTAWIE NIŻ STOSUNEK PRACY ORAZ OSÓB SAMOZATRUDNIAJĄCYCH SIĘ (PODLEGAJĄCYCH UBEZPIECZENIU WYPADKOWEMU) C WYPADKI PRZY PRACY - ZDARZENIA POTENCJALNIE WYPADKOWE 0 001D 001E WYPADKI PRZY PRACY OSÓB NIEPODLEGAJĄCYCH UBEZPIECZENIU WYPADKOWEMU; WYPADKI PRZY PRACY - KONTROLE PRZESTRZEGANIA PRZEPISÓW ROZP. RM Z DN R. 001X WYPADKI PRZY PRACY - INNE CZYNNOŚCI KONTROLE PRZESTRZEGANIA PRZEPISÓW BHP PODCZAS USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST Z OBIEKTÓW BUDOWLANYCH I PRZEMYSŁOWYCH 004 PROFILAKTYCZNE BADANIA LEKARSKIE A 005B 005C KONTROLE NOWYCH MASZYN, URZĄDZEŃ, ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ ORAZ WYROBÓW PIROTECHNICZNYCH W ZAKRESIE OCENY ICH ZGODNOŚCI Z WYMAGANIAMI ZASADNICZYMI (NADZÓR RYNKU) W TRAKCIE - KONTROLI ZWIĄZANYCH Z WYDAWANIEM OPINII NA WNIOSEK ORGANÓW CELNYCH KONTROLE NOWYCH MASZYN, URZĄDZEŃ, ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ ORAZ WYROBÓW PIROTECHNICZNYCH W ZAKRESIE OCENY ICH ZGODNOŚCI Z WYMAGANIAMI ZASADNICZYMI (NADZÓR RYNKU) - KONTROLE SPRAWDZAJĄCE W ZWIĄZKU Z OTRZYMANYMI INFORMACJAMI O WADACH WYROBÓW KONTROLE NOWYCH MASZYN, URZĄDZEŃ, ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ ORAZ WYROBÓW PIROTECHNICZNYCH W ZAKRESIE OCENY ICH ZGODNOŚCI Z WYMAGANIAMI ZASADNICZYMI (NADZÓR RYNKU)- W INNYCH PRZYPADKACH. 006 SZKOLENIE W DZIEDZINIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY A PRZESTRZEGANIE PRZEPISÓW DOTYCZĄCYCH ZATRUDNIANIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH - KONTROLE ZAKŁADÓW POSIADAJĄCYCH STATUS ZAKŁADU PRACY CHRONIONEJ B PRZESTRZEGANIE PRZEPISÓW DOTYCZĄCYCH ZATRUDNIANIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH - KONTROLE ZAKŁADÓW UBIEGAJĄCYCH SIĘ O NADANIE STATUSU ZAKŁADU PRACY CHRONIONEJ 2 8

9 nr tematu 007D 007E 007F 007G 007H 007I 007J 007K 007X 007Y 007Z nazwa tematu KONTROLE ZAKŁADÓW POSIADAJĄCYCH STATUS ZAKŁADU PRACY CHRONIONEJ, TWORZĄCYCH NOWE ODDZIAŁY LUB INNE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE ("ROZSZERZENIE" STATUSU); KONTROLE ZAKŁADÓW POSIADAJĄCYCH STATUS ZAKŁADU PRACY CHRONIONEJ PRZYSTOSOWUJĄCYCH NOWE STANOWISKA PRACY DLA POTRZEB OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH; KONTROLE ZAKŁADÓW UBIEGAJĄCYCH SIĘ O PRZYZNANIE STATUSU ZAKŁADU AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ LUB POSIADAJĄCYCH STATUS, A UBIEGAJĄCYCH SIĘ O "ROZSZERZENIE" STATUSU NA INNE OBIEKTY, POMIESZCZENIA LUB STANOWISKA PRACY; KONTROLE ZAKŁADÓW POSIADAJĄCYCH STATUS ZAKŁADU AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ. KONTROLE WARUNKÓW PRACY OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH ZE ZNACZNYM LUB UMIARKOWANYM STOPNIEM NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI ZATRUDNIONYCH W ZAKŁADACH NIE ZAPEWNIAJĄCYCH WARUNKÓW PRACY CHRONIONEJ (OTWARTY RYNEK PRACY - ZATRUDNIENI POZA ZPCH I ZAZ) PRZEPR. NA PODST. ART. 4 UST. 6 USTAWY O REHAB.ZAWOD. I SPOŁ. KONTROLE WARUNKÓW PRACY OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH ZE ZNACZNYM LUB UMIARKOWANYM STOPNIEM NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI ZATRUDNIONYCH W ZAKŁADACH NIE ZAPEWNIAJĄCYCH WARUNKÓW PRACY CHRONIONEJ, KTÓRYCH STANOWISKA PRACY NIE ULEGŁY OCENIE PIP W ROKU KONTR. NA PODSTAWIE ART. 26 UST. 6 I ART. 26E UST. 5 UST. O REH. ZAW. KONTROLE WARUNKÓW PRACY OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH PROWADZĄCYCH NA WŁASNY RACHUNEK DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ W ZAKŁADACH PRACY CHRONIONEJ I ZAKŁADACH AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ. KONTROLE WARUNKÓW PRACY OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH PROWADZĄCYCH NA WŁASNY RACHUNEK DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ U PRACODAWCÓW NA OTWARTYM RYNKU PRACY. KONTROLE ZAKŁADÓW POSIADAJĄCYCH STATUS ZAKŁADU PRACY CHRONIONEJ JEDNOSTKA (-STKI) ORGANIZACYJNA (CZĘŚĆ ZPCH) KONTROLE ZAKŁADÓW UBIEGAJĄCYCH SIĘ O NADANIE STATUSU ZAKŁADU PRACY CHRONIONEJ JEDNOSTKA (-STKI) ORGANIZACYJNA (CZĘŚĆ ZAKŁADU) KONTROLE ZAKŁADÓW POSIADAJĄCYCH STATUS ZAKŁADU PRACY CHRONIONEJ, TWORZĄCYCH NOWE ODDZIAŁY LUB INNE JEDN. ORGAN. ( ROZSZERZENIE STATUSU) JEDNOSTKA(-TKI) ORGAN. BĘDĄCA CZĘŚCIĄ WNIOSKU PRACODAWCY, NP. ODDZIAŁ W OIP INNYM NIŻ OIP, NA TERENIE KTÓREGO ZNAJDUJE SIĘ SIEDZIBA ilość kontroli 008 OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO KONTROLE ROBÓT WYKONYWANYCH W MIEJSCACH OGÓLNODOSTĘPNYCH (ZAGROŻENIA O CHARAKTERZE PUBLICZNYM) 010 REALIZACJA ZADAŃ SŁUŻBY BHP A 012B PRZESTRZEGANIE UPRAWNIEŃ PRACOWNICZYCH ZWIĄZANYCH Z RODZICIELSTWEM PRZESTRZEGANIE PRZEPISÓW PRAWA PRACY DOT. ZATRUDNIANIA MŁODOCIANYCH - W CELU PRZYGOTOWANIA ZAWODOWEGO PRZESTRZEGANIE PRZEPISÓW PRAWA PRACY DOT. ZATRUDNIANIA MŁODOCIANYCH - W INNYM CELU NIŻ PRZYGOTOWANIE ZAWODOWE KONTROLA LEGALNOŚCI ZATRUDNIENIA I INNEJ PRACY ZAROBKOWEJ OBYWATELI POLSKICH KONTROLA LEGALNOŚCI ZATRUDNIENIA, INNEJ PRACY ZAROBKOWEJ ORAZ WYKONYWANIA PRACY PRZEZ CUDZOZIEMCÓW (razem 014A i 014B)

10 nr tematu 015 nazwa tematu PRZESTRZEGANIE PRZEZ AGENCJE ZATRUDNIENIA PRZEPISÓW USTAWY O PROMOCJI ZATRUDNIENIA I INSTYTUCJACH RYNKU PRACY (razem 015A i 015B) ilość kontroli 016 REALIZOWANIE ZADAŃ INSTYTUCJI ŁĄCZNIKOWEJ 1 018A KONTROLE ZAKŁADÓW - MINISTERSTWA OBRONY NARODOWEJ 3 018B KONTROLE ZAKŁADÓW - MINISTERSTWA SPRAW WEWNĘTRZNYCH 0 018C KONTROLE ZAKŁADÓW - POLICJI 2 018D KONTROLE ZAKŁADÓW - AGENCJI BEZPIECZEŃSTWA WEWNĘTRZNEGO 0 018E KONTROLE ZAKŁADÓW - STRAŻY GRANICZNEJ 0 018F KONTROLE ZAKŁADÓW - SŁUŻBY WIĘZIENNEJ PRZESTRZEGANIE PRZEPISÓW O URLOPACH WYPOCZYNKOWYCH KONTROLE PRZESTRZEGANIA PRZEPISÓW USTAWY O PRODUKTACH BIOBÓJCZYCH 022 KONTROLE DOT. PROBLEMATYKI REACH KONTROLE DOT. PROBLEMATYKI CLP A 025B A 030B 030C KONTROLE DOT. PRZESTRZEGANIA PRZEPISÓW USTAWY O ORGANIZMACH GENETYCZNIE ZMODYFIKOWANYCH - ZAMKNIĘTE UŻYCIE GMO ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WYSTĘPOWANIEM HAŁASU W ŚRODOWISKU PRACY - KONTROLE ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WYSTĘPOWANIEM HAŁASU W ŚRODOWISKU PRACY - REKONTROLE BEZPIECZEŃSTWO W RUCHU ZAKŁADÓW GÓRNICZYCH PODCZAS PROWADZENIA PRAC WIERTNICZYCH DOTYCZĄCYCH WĘGLOWODORÓW KONTROLE, W KTÓRYCH NIE STWIERDZONO NIEPRAWIDŁOWOŚCI W DRUKU ZUS IWA (KSEROKOPIA SPRAWDZONEGO DRUKU ZUS IWA DOŁĄCZONA DO PROTOKOŁU Z KONTROLI) KONTROLE, W KTÓRYCH STWIERDZONO NIEPRAWIDŁOWOŚCI W DRUKU ZUS IWA (KONIECZNE WYPEŁNIENIE ANKIETY I POWIADOMIENIE ZUS) KONTROLE, W KTÓRYCH STWIERDZONO NIEPRAWIDŁOWOŚCI W DRUKU ZUS IWA I ZOSTAŁY ONE SKORYGOWANE PRZEZ PRACODAWCĘ - PŁATNIKA SKŁADKI W TRAKCIE KONTROLI (KONIECZNE WYPEŁN.ANKIETY BEZ POWIADAMIANIA ZUS) KONTROLE PRACODAWCÓW, KTÓRYM PODWYŻSZONO SKŁADKĘ NA UBEZPIECZENIE WYPADKOWE KONTROLE ZWIĄZANE Z OPINIOWANIEM WNIOSKÓW W SPRAWIE WYDANIA ZGODY NA WYŁĄCZNIE ELEKTRYCZNE OŚWIETLENIE POMIESZCZEŃ STAŁEJ PRACY LUB NA ICH LOKALIZOWANIE PONIŻEJ POZIOMU TERENU 038A CZAS PRACY - KONTROLE RÓŻNYCH BRANŻ - DO B CZAS PRACY KONTROLE W SEKTORZE BANKOWYM - DO C CZAS PRACY KONTROLE RÓŻNYCH BRANŻ - OD D CZAS PRACY KONTROLE W SEKTORZE BANKOWYM - OD B 039W KONTROLE W ZAKRESIE WYPŁATY WYNAGRODZEŃ I INNYCH ŚWIADCZEŃ ZE STOSUNKU PRACY W SEKTORZE BANKOWYM KONTROLE WYPŁACANIA WYNAGRODZENIA ZASADNICZEGO (WYNIKAJĄCEGO WPROST Z UMOWY O PRACĘ) ORAZ TERMINOWOŚCI TYCH WYPŁAT (DZIAŁANIA NIEOBJĘTE ZADANIAMI NR 200B I 039B) 040A KONTROLE PLACÓWEK HANDLOWYCH - WIELKOPOWIERZCHNIOWYCH 5 040B KONTROLE PLACÓWEK HANDLOWYCH POZOST. PLACÓWEK HANDLOWYCH

11 nr tematu 040Y 040Z 078A 078I 090A nazwa tematu WIELKOPOWIERZCHNIOWE PLACÓWKI HANDLOWE - KONTROLE PRZESTRZEGANIA ZAKAZU PRACY W ŚWIĘTA POZOSTAŁE PLACÓWKI HANDLOWE - KONTROLE PRZESTRZEGANIA ZAKAZU PRACY W ŚWIĘTA KONTROLE NA WNIOSEK PONADZAKŁADOWYCH (OGÓLNOPOLSKICH, KRAJOWYCH, REGIONALNYCH) STRUKTUR ZWIĄZKOWYCH (TJ. Z WYŁĄCZENIEM ZWIĄZKOWYCH STRUKTUR ZAKŁADOWYCH I MIĘDZYZAKŁADOWYCH) KONTROLE NA WNIOSEK INNYCH PODMIOTÓW (STOWARZYSZEŃ, ORGANIZACJI SPOŁECZNYCH ITD.) KONTROLE ZWIĄZANE Z BADANIEM SKARG - PRACOWNIKÓW (Z WYJĄTKIEM PRACOWNIKÓW NIEPEŁNOSPRAWNYCH) ilość kontroli 090B KONTROLE ZWIĄZANE Z BADANIEM SKARG - ZWIĄZKU ZAWODOWEGO C KONTROLE ZWIĄZANE Z BADANIEM SKARG - BYŁYCH PRACOWNIKÓW D KONTROLE ZWIĄZANE Z BADANIEM SKARG - ANONIMOWYCH E 090F 090G 090H 090I 090K KONTROLE ZWIĄZANE Z BADANIEM SKARG - PRACOWNIKÓW NIEPEŁNOSPRAWNYCH KONTROLE ZWIĄZANE Z BADANIEM SKARG - DOTYCZĄCYCH NIEWYKONYWANIA ORZECZEŃ SĄDU PRACY DOTYCZĄCYCH FUNKCJONOWANIA USTAWY O SZCZEGÓLNYCH ROZWIĄZANIACH ZWIĄZANYCH Z OCHRONĄ MIEJSC PRACY KONTROLE ZWIĄZANE Z BADANIEM SKARG - DOTYCZĄCYCH PROBLEMATYKI EMERYTUR POMOSTOWYCH KONTROLE ZWIĄZANE Z BADANIEM SKARG - PRACOWNIKÓW AGENCJI OCHRONY OSÓB I MIENIA KONTROLE ZWIĄZANE Z BADANIEM SKARG - ZGŁOSZONYCH PRZEZ CUDZOZIEMCÓW 090Z KONTROLE ZWIĄZANE Z BADANIEM SKARG - POZOSTAŁYCH OCENA REALIZACJI CELÓW ZAŁOŻONYCH W PROGRAMACH PREWENCYJNYCH A 097B 098 KONTROLE ZAKOŃCZONE ODEBRANIEM OŚWIADCZENIA OD PODMIOTU KONTROLOWANEGO KONTROLE SPRAWDZAJĄCE USUNIĘCIE UCHYBIEŃ WYMIENIONYCH W OŚWIADCZENIU KONTROLE SPRAWDZAJĄCE REALIZACJĘ ŚRODKÓW PRAWNYCH (KONTROLE TAKIE BYŁY DOTYCHCZAS REJESTROWANE W KARCIE ZK) 099A KRÓTKIE KONTROLE - PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE - DO R B KONTROLE W BUDOWNICTWIE, W KTÓRYCH STWIERDZONO BEZPOŚREDNIE ZAGROŻENIA DLA ŻYCIA LUB ZDROWIA PRACUJĄCYCH (OD ) 099C KRÓTKIE KONTROLE - HANDEL I NAPRAWY - DO D KRÓTKIE KONTROLE - POZOSTAŁA DZIAŁALNOŚĆ - DO R L KONTROLE SPRAWDZAJĄCE, KTÓRE POTWIERDZIŁY LIKWIDACJĘ BEZPOŚREDNICH ZAGROŻEŃ DLA ŻYCIA LUB ZDROWIA (OD R.)

12 Z kontroli zrealizowanych w poszczególnych tematach z grupy zadań stałych na szczególną uwagę zasługują: KONTROLE TEMATU 001 Wypadki przy pracy łącznie we wszystkich podtematach zrealizowano 318 kontroli 1. Zakres zrealizowanego zadania Liczba zgłoszonych i zbadanych wypadków przy pracy oraz poszkodowanych W 2014 roku do Okręgowego Inspektoratu Pracy w Łodzi zgłoszono 222 zdarzenia wypadkowe, w których poszkodowanych zostało 291 osób, w tym 28 zdarzeń nie będących wypadkami przy pracy (wg stanu wiedzy na dzień r.), w których poszkodowanych zostało 31 osób. Trzy spośród zgłoszonych zdarzeń miały miejsce w 2013 r., pozostałe w 2014 r. Inspektorzy pracy przeprowadzili ogółem 126 kontroli u 126 pracodawców, w trakcie których zbadali okoliczności i przyczyny 129 wypadków, w których poszkodowanych było 146 osób (w tym 5 wypadków, w których poszkodowanych zostało 6 osób nie podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu). 22 wypadki wydarzyły się w 2013 r., pozostałe w 2014 r. W 2014 r. nie badano zdarzeń potencjalnie wypadkowych. Zdarzenia zgłoszone: ogółem wypadki zbiorowe wypadki śmiertelne wypadki ciężkie wypadki lekkie Zdarzenia 2014 r r r Poszkodowani 2014 r. 291* r r * - liczba poszkodowanych ogółem stanowi sumę poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych, ciężkich i lekkich; poszkodowani w wypadkach zbiorowych ujęci są wśród poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych, ciężkich i lekkich, w zależności od skutku wypadku 12

13 Wypadki zbadane: ogółem wypadki zbiorowe wypadki śmiertelne wypadki ciężkie wypadki lekkie Wypadki 2014 r w tym wypadki przy pracy: r r Poszkodowani 2014 r. 146* w tym w wypadkach przy pracy: r r * - liczba poszkodowanych ogółem stanowi sumę poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych, ciężkich i lekkich; poszkodowani w wypadkach zbiorowych ujęci są wśród poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych, ciężkich i lekkich, w zależności od skutku wypadku Źródła, z których uzyskano informację o zdarzeniach Rok Źródło Zatrudniający Zatrudniony Straż Pożarna Policja Prokuratura UDT Pogotowie Administracja Rządowa ITD Kontrola Massmedia Inne Inny OIP

14 Dane dotyczące liczby poszkodowanych w zbadanych wypadkach wg sekcji PKD Rok 2014 Sekcja PKD Liczba Procent Liczba poszkodowanych Ogółem Śmierć Ciężko Lekko w wypadkach zbiorowych C. Przetwórstwo przemysłowe 52 35, F. Budownictwo 44 30, G. Handel i naprawy 13 8, E. Dostawa wody 6 4, Q. Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 6 4, N. Usługi administrowania 4 2, H. Transport i gospodarka magazynowa 3 2, K. Finanse i ubezpieczenia 3 2, P. Edukacja 3 2, R. Kultura, rozrywka i rekreacja 3 2, A. Rolnictwo, leśnictwo 2 1, M. Działalność profesjonalna 2 1, O. Administracja publiczna i obrona narodowa S. Pozostała działalność usługowa 2 1, , D. Wytwarzanie energii 1 0,

15 Dane dotyczące liczby poszkodowanych w zbadanych wypadkach wg wybranych działów gospodarki (w których była największa liczba poszkodowanych): Rok 2014 Dział PKD Liczba Procent Liczba poszkodowanych w wypadkach Ogółem Śmierć Ciężko Lekko zbiorowych Roboty budowlane specjalistyczne Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków Handel hurtowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi Produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych Roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej Produkcja artykułów spożywczych Produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń Naprawa, konserwacja i instalowanie maszyn i urządzeń Produkcja wyrobów tekstylnych 21 14, , , , , , , , , ,

16 Przykłady zbadanych zdarzeń wypadkowych, które mogą wykazywać cechy powtarzalności. Analiza wydarzeń będących odchyleniem wskazuje, że najwięcej spośród zbadanych wypadków nastąpiło w wyniku upadku z wysokości (ponad 23% wszystkich zbadanych wypadków). Jest to również dominujące wydarzenie w grupie wypadków śmiertelnych i ciężkich niemal połowa wszystkich poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych, podobnie w grupie wypadków ciężkich (29% poszkodowanych 2 tej grupie). Drugim statystycznie co do liczby poszkodowanych wydarzeniem będącym odchyleniem była utrata kontroli nad maszyną (łącznie z niezamierzonym uruchomieniem) lub materiałem obrabianym. Ogółem w wyniku tego wydarzenia wypadkom uległo 18 osób (12% wszystkich poszkodowanych), w tym 13 doznało ciężkich obrażeń ciała (nie było w tej grupie wypadków śmiertelnych). Trzecim w kolejności wydarzeniem powodującym wypadek było ześlizgnięcie się, upadek, załamanie się czynnika materialnego - upadek czynnika z góry (uderzenie poszkodowanego przez spadający z góry czynnik materialny). W jego wyniku wypadkom przy pracy uległo ogółem 15 osób (10% wszystkich poszkodowanych), w tym 3 ze skutkiem śmiertelnym i 2 z ciężkimi obrażeniami ciała. Poszkodowani najczęściej ulegali wypadkom w miejscach produkcji przemysłowej (50% ogółu wypadków, 70 poszkodowanych ogółem, w tym 5 śmiertelnie, 37 ciężko), terenach budów, kamieniołomach, kopalniach odkrywkowych (45% ogółu wypadków, 47 poszkodowanych ogółem, w tym 11 śmiertelnie, 17 ciężko). Te dwie grupy miejsc wypadków to ponad 80% wszystkich poszkodowanych, w tym niemal wszystkie (z jednym wyjątkiem) ofiary śmiertelne. KONTROLE TEMATU 005 Kontrole nowych maszyn, urządzeń oraz środków ochrony indywidualnej w zakresie oceny ich zgodności z wymaganiami zasadniczymi (nadzór rynku) Dane statystyczne. Opis stwierdzonych nieprawidłowości. W ramach realizacji tematu 005 (na temat składały się trzy podtematy A, B i C) w 2014 r. przeprowadzono 149 kontroli pracodawców użytkujących nowe wyroby, przedsiębiorców produkujących lub importujących wyroby oraz kontroli na wnioski Urzędów Celnych, w tym: 16

17 w temacie 005A Kontrole związane z wydawaniem opinii na wniosek organów celnych 56 kontroli, w temacie 005B Kontrole sprawdzające w związku z otrzymanymi informacjami o wadach wyrobów 44 kontrole, w temacie 005C (inne przypadki) 49 kontroli. W ramach tematów 005 A, B, C kontrolom poddano ogółem 159 wyrobów podlegających wymaganiom zasadniczym. Opis stwierdzanych nieprawidłowości. Przeprowadzone w 2014 r. kontrole wyrobów wykazały, że podobnie jak w ubiegłych latach najczęściej niezgodności dotyczyły wymagań formalnych tj.: braku lub nieprawidłowości w deklaracjach zgodności, braku lub nieprawidłowego oznakowania znakiem CE, braku lub nieprawidłowości w instrukcjach obsługi, nieprawidłowego oznakowania w zakresie identyfikacji wyrobów. Stwierdzone nieprawidłowości wynikające z wymagań zasadniczych najczęściej dotyczyły: wad w konstrukcji i budowie lub wykonaniu maszyn oraz urządzeń technicznych, braku lub nieodpowiedniego urządzenia ochronnego stref niebezpiecznych, nieodpowiednich układów sterowania lub elementów sterowania, oznakowania maszyn. Najwięcej kontroli wyrobów przeprowadzono w zakresie wymagań dyrektywy maszynowej 2006/42. Również w zakresie tej dyrektywy stwierdzono najwięcej niezgodności. Wady stwierdzano w przypadku 118 poddanych kontroli maszyn. Ponadto w zakresie: dyrektywy 97/23/WE niezgodności stwierdzono w 10 przypadkach. Ze względu na specyfikę i złożoność wymagań zasadniczych dla urządzeń ciśnieniowych i zespołów urządzeń ciśnieniowych niezgodności dotyczyły przede wszystkim spraw formalnych takich jak: brak oceny końcowej dla zespołu urządzeń ciśnieniowych, brak deklaracji zgodności, nieprawidłowa przeprowadzona ocena zgodności lub brak odpowiedniej instrukcji obsługi, 17

18 dyrektywy 89/686/WE niezgodności wystąpiły w przypadku 6 kontrolowanych wyrobów i odnosiły się do wymagań formalnych związanych z oznakowaniem wyrobów lub nieprawidłowo sporządzonych instrukcji użytkowania, dyrektywy 94/6 WE niezgodności stwierdzono w 1 przypadku. Dotyczyły braku odpowiedniej instrukcji, dyrektywy 2006/95/WE (uprzednio 73/23) nie stwierdzono nieprawidłowych wyrobów. Należy przy tym nadmienić, iż w zakresie tej dyrektywy kontrolowano wyroby objęte również dyrektywą maszynową i nieprawidłowości wynikające z zagrożeń stricte elektrycznych były uwzględnione przy tych wyrobach. Dane dotyczące stwierdzonych nieprawidłowości wyrobów Podobnie jak w ubiegłych latach dominujące były niezgodności wynikające z wymagań zasadniczych określonych w dyrektywie maszynowej 2006/42 (98/37). Kontrole wykazały, że najczęściej problemy dotyczyły: braku deklaracji zgodności lub wadliwych zapisów w wydanych deklaracjach 83 maszyny, nieprawidłowości dotyczących budowy i wyposażenia technicznego maszyn 56 maszyn, braku lub nieprawidłowego oznakowania znakiem CE 36 maszyn, braku lub niewłaściwego oznakowania wyrobów w zakresie elementów sterowania, ostrzeżeń, barw bhp itp. 46 maszyn, braku lub nieprawidłowego sporządzenia instrukcji użytkowania czy dołączenia do wyrobu instrukcji tylko w języku obcym niezgodności dotyczyły ogółem 97 maszyn. W przypadkach 56 maszyn ujawniono niezgodności wynikające z nieprawidłowości w budowie i wyposażeniu technicznym maszyn. Najczęściej dotyczyło to zabezpieczeń stref niebezpiecznych i urządzeń ochronnych eliminujących ryzyko urazów mechanicznych oraz układów i elementów sterowania. Wskazuje to m.in. na bardziej wnikliwą analizę przez inspektorów pracy wymagań techniczno-konstrukcyjnych kontrolowanych maszyn i potwierdza coraz większy poziom wiedzy w tym zakresie osób zajmujących się nadzorem rynku. W dalszym ciągu występuje szereg niezgodności w zakresie formalnym, najczęściej dotyczącym deklaracji zgodności i instrukcji czy znakowania wyrobów znakiem CE. Braki dotyczące instrukcji maszyn stanowią znaczny odsetek nieprawidłowości problem wystąpił bowiem w przypadku 97 maszyn. 18

19 Jak wynika z ustaleń kontroli, podobnie jak w latach ubiegłych, oprócz nieznajomości przez producentów przepisów prawa oraz norm powodem tych nieprawidłowości są koszty związane z budową maszyn m.in. z opracowaniem dokumentacji (lub zleceniem jej opracowania), zastosowaniem bardziej skomplikowanych i poprzez to droższych rozwiązań konstrukcyjnych - zwłaszcza w zakresie sterowania. Najczęściej występuje to w przypadku produkcji maszyn jednostkowych lub produkcji mało seryjnej czy na własny użytek. Ekonomiczne podejście do produkcji szczególnie widoczne jest w przypadku maszyn importowanych z krajów dalekiego wschodu (zwłaszcza gdy importowane maszyny były wyprodukowane z przeznaczeniem na rynki azjatyckie). W zakresie konstrukcji maszyn i ich wyposażenia najwięcej nieprawidłowości stwierdzano podczas szczegółowych kontroli ukierunkowanych na konkretne grupy maszyn, maszyn łączonych w zespoły czy w związku z wypadkami przy pracy. W zakresie dyrektywy 97/23/WE stwierdzono niezgodności dotyczące wymagań zasadniczych w przypadku 10 urządzeń lub zespołów urządzeń ciśnieniowych. W zakresie tej dyrektywy nie przeprowadza się wielu specjalistycznych kontroli. Wynika to ze złożoności jej wymagań oraz braku możliwości szybkiej (wizualnej) oceny zastosowanych rozwiązań konstrukcyjnych. Dla poprawnego przeprowadzenia kontroli niezbędna jest wnikliwa analiza dokumentacji technicznej oraz znajomość szeregu praw i reguł budowy urządzeń ciśnieniowych, co powoduje, że problematyką zajmuje się nieliczna grupa inspektorów. Największym problemem w kontroli tego typu urządzeń jest umiejętność odpowiedniej kategoryzacji urządzeń ciśnieniowych i dobór odpowiedniej procedury oceny zgodności. W ocenie wytwórców i użytkowników przyczyną występowania tego rodzaju niezgodności jest w dalszym ciągu niewiedza i nieznajomość przepisów w zakresie dyrektywy 97/23/WE. W związku z powyższym w maju 2014 r. wspólnie z Oddziałem UDT w Łodzi zorganizowano szkolenie dla inwestorów i wytwórców zespołów urządzeń ciśnieniowych. W 6 skontrolowanych wyrobach wystąpiły niezgodności w zakresie dyrektywy 89/686 dotyczącej środków ochrony indywidualnej. Stwierdzono nieprawidłowości w zakresie wymagań formalnych związanych z brakiem lub nieodpowiednim oznakowaniem wyrobów (w tym znakiem CE) czy nieprawidłowo sporządzonych instrukcji użytkowania. Przyczyny nieprawidłowości najczęściej wynikały z faktu, iż wyroby wyprodukowane były poza obszarem UE a importerzy czy dystrybutorzy nie przywiązywali uwagi do takich szczegółów jak błędy w instrukcji czy nieprawidłowe oznakowanie. Niewielka liczba skontrolowanych wyrobów w zakresie tej dyrektywy wynika również z faktu prowadzenia równolegle kontroli w zakresie tematu T255C wymagania zasadnicze dla odzieży ochronnej. 19

20 W 2014 r. Urzędy Celne 57 razy wnioskowały o wydanie opinii w sprawie spełniania zasadniczych i innych wymagań przez wyroby. Najczęściej niezgodności dotyczyły maszyn i urządzeń objętych dyrektywą maszynową 2006/42 (w tym w 11 przypadkach w połączeniu z innymi dyrektywami np. niskonapięciową 2009/95). Dla 57 poddanych kontroli wyrobów w 40 przypadkach wydano opinie negatywne. W odniesieniu do 15 wyrobów uznano, że spełniają wymagania i wydano pozytywne opinie w większości przypadków wyroby te były uprzednio negatywnie ocenione i zostały przez importerów lub upoważnionych przedstawicieli dostosowane do wymagań zasadniczych. W 2 przypadkach odstąpiono od wydania opinii, gdyż w wyniku kontroli stwierdzono, że maszyny zostały zakupione w krajach Unii i pochodzą z rynku wtórnego. Z informacji przekazanych przez Urząd Celny w Łodzi wynika, że do dnia r. w 4 przypadkach wyroby objęto procedurą wywozu poza granice, w 7 przypadkach wyroby po usunięciu niezgodności dopuszczono do obrotu bez ponownych wniosków do PIP. W pozostałych przypadkach importerzy podjęli próbę dostosowania wyrobów do wymagań zasadniczych (tzw. przetwarzanie pod kontrolą) lub organy celne prowadzą działania zmierzające do uregulowania sytuacji towarów. Podczas kontroli wyrobów na wnioski urzędów celnych najczęściej stwierdzano niezgodności typu formalnego np.: brak lub nieprawidłowe oznakowanie znakiem CE, brak lub nieprawidłowe deklaracje zgodności, brak lub nieprawidłowe instrukcje. Stwierdzano również wiele niezgodności w zakresie budowy i wyposażenia ocenianych maszyn (np. brak lub niewłaściwe osłony stref niebezpiecznych, nieprawidłowe sterowanie lub elementy zasilania elektrycznego, brak opisu elementów sterowniczych itp.): Obszar stwierdzanych niezgodności wynika w dużej mierze z przyjętych procedur w zakresie wydawania opinii na wnioski Urzędów Celnych. Praktycznie we wszystkich przypadkach brak było możliwości szczegółowych oględzin i oceny kompletnych maszyn. W większości przypadków kontrolowane wyroby składowane były w składach celnych, zdemontowane na części, w opakowaniach lub niekompletnie zmontowane. W takich przypadkach trudności pojawiają się również w zakresie zakwalifikowania wyrobów do danej dyrektywy, zwłaszcza gdy do wyrobu nie dołączono żadnej dokumentacji lub przedmiot oględzin jest w znacznym zakresie niekompletny. Najczęstsze przyczyny nieprawidłowości, na jakie wskazywali importerzy, dotyczyły przede wszystkim niższych kosztów zakupu wyrobów poza terenem UE np. poprzez Internet w krajach azjatyckich lub maszyn używanych, co daje możliwość uzyskania większych 20

21 zysków z ich sprzedaży. Duże znaczenia ma w dalszym ciągu nieświadomość konsekwencji wprowadzania do obrotu wyrobów niezgodnych wynikająca z nieznajomości obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa. Zastosowane środki prawne Wobec kontrolowanych pracodawców, którzy wyposażyli stanowiska pracy w maszyny i urządzenia techniczne niespełniające wymagań dotyczących oceny zgodności wydano 1 decyzję nakazową oraz skierowano 3 wnioski w wystąpieniu. Wobec pracodawców użytkujących maszyny niespełniające wymagań zasadniczych nałożono 3 mandaty karne na kwotę 4800,- zł. Wobec producentów, upoważnionych przedstawicieli lub importerów wprowadzających wyroby do obrotu Okręgowy Inspektor Pracy w Łodzi wszczął 3 postępowania. Wydano 3 postanowienia na terminowe usunięcie niezgodności. Do dnia r. w odniesieniu do 1 wyrobu umorzono postępowanie w związku ze stwierdzeniem usunięcia wad. Pozostałe postępowania są w toku i zostaną zakończone w 2015 r. Postępowania wszczynano z urzędu na podstawie informacji o wadach wyrobów przesłanych z innych OIP 2 przypadki oraz wyników kontroli przeprowadzonych we własnym zakresie. Do dnia r. zakończono również 5 postępowań wszczętych w 2013 r. i wydano decyzje umarzające postępowania. W 19 przypadkach ze względu na właściwość terytorialną podmiotów odpowiedzialnych za wyroby przekazywano sprawy do rozpatrzenia we właściwych Okręgowych Inspektoratach Pracy. Do dnia r. tylko w 5 przypadkach otrzymano informacje zwrotne o podjętych działaniach przez Okręgowe Inspektoraty Pracy. Dla pozostałych wyrobów brak jest zwrotnych informacji z właściwych terytorialnie OIP lub z posiadanych informacji wynika, że sprawy są w toku i niezbędne będą rekontrole sprawdzające. Na wnioski Urzędów Celnych w Łodzi wydano 55 opinii, w tym 40 opinii negatywnych oraz 15 pozytywnych. W większości przypadków opinie pozytywne wydano na kolejne wnioski urzędów celnych po dostosowaniu wyrobów do wymagań zasadniczych przez importerów lub upoważnionych przedstawicieli. W wyniku kontroli lub pism skierowanych do producentów o podjęcie dobrowolnych działań usunięto niezgodności w 51 wyrobach. W większości przypadków niezgodności dotyczyły wymagań formalnych w zakresie braku lub nieprawidłowo sporządzonych 21

22 deklaracji zgodności czy instrukcji obsługi. W 20 wyrobach usunięto wady konstrukcyjne w tym nieprawidłowości dotyczące zabezpieczeń lub układów sterowania. Ponadto w 2 przypadkach wyłączono wadliwe maszyny z eksploatacji do czasu usunięcia niezgodności (dotyczy: dźwigu towarowego oraz suwnicy hakowej). Inne działania podejmowane w ramach tematu 005 W 2014 r. w ramach realizacji tematu 005A, B, C na szczeblu Okręgowego Inspektoratu Pracy podejmowano działania adresowane zarówno do inspektorów pracy, jak i producentów oraz użytkowników maszyn i urządzeń technicznych. W dniu r. zorganizowano wewnętrzne szkolenie na temat Spełnianie wymagań zasadniczych dla zespołów maszyn, omówiono bieżące problemy dotyczące realizacji nadzoru rynku, prowadzenia dokumentacji i obsługi programu PIPPIN2; uczestniczyło 20 inspektorów pracy. W dniu r. odbyło się spotkanie szkoleniowe zrealizowane wspólnie z Izbą Celną w Łodzi w siedzibie Izby. Celem szkolenia było wzmocnienie efektywności i skuteczności współpracy między organami celnymi i organami nadzoru rynku. W szkoleniu uczestniczyło 8 inspektorów pracy oraz Okręgowy Inspektor Pracy w Łodzi Andrzej Świderski, przedstawiciel Głównego Inspektoratu Pracy, inspektorzy Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej w Łodzi oraz przedstawiciele Łódzkiej Delegatury Urzędu Komunikacji Elektronicznej. W dniu r. odbyło się szkolenie zorganizowane wspólnie z Urzędem Dozoru Technicznego w Łodzi dotyczące wymagań zasadniczych dla zespołów urządzeń ciśnieniowych. Poza inspektorami pracy w szkoleniu uczestniczyli przedstawiciele inwestorów i wytwórców zespołów urządzeń ciśnieniowych (łącznie 48 osób). W dniu r. odbyło się spotkanie grupy roboczej nadzoru rynku oraz szkolenie na temat Niespełnianie wymagań zasadniczych i minimalnych dla maszyn jako przyczyny wypadków przy pracy. Ponadto omówiono bieżące problemy dotyczące realizacji nadzoru rynku, prowadzenia dokumentacji i obsługi programu PIPPIN2; uczestniczyło 24 inspektorów pracy. W dniu r. odbyło się spotkanie z członkami Cechu Rzemiosł Motoryzacyjnych, którego celem było omówienie wymagań bhp dla zakładów motoryzacyjnych oraz problemów dotyczących bezpieczeństwa przy obsłudze wybranych 22

23 maszyn. Omawiana tematyka dotyczyła również maszyn nowych i wymagań jakie powinny one spełniać. W ramach realizacji programu prewencyjnego 104P podczas szkoleń omawiano m.in. zagadnienia dotyczące zasadniczych wymagań dla maszyn i urządzeń technicznych. W ramach współpracy udzielano porad i wskazówek pracownikom Urzędu Celnego w Łodzi w związku z pytaniami dotyczącymi wyrobów wprowadzanych na rynek. W zakresie urządzeń poddozorowych kontynuowano współpracę z oddziałem Urzędu Dozoru Technicznego w Łodzi, której celem była wymiana doświadczeń oraz aktualizacja wiedzy inspektorów pracy w zakresie wymagań zasadniczych dla urządzeń poddozorowych. Zainteresowanym pracodawcom przekazywano dostępne broszury i materiały informacyjne. Udzielano telefonicznych porad prawnych (służbom bhp, pracodawcom i pracownikom) w zakresie wymagań zasadniczych dla maszyn oraz środków ochrony indywidualnej. Udzielono również szeregu porad podczas kontroli w zakresie spełniania wymagań zasadniczych dla maszyn i urządzeń technicznych oraz środków ochrony indywidualnej. Podsumowanie i wnioski Realizując tematy 005 A, B, C przeprowadzono 159 kontroli wyrobów w zakresie spełniania wymagań określonych w 4 dyrektywach nowego podejścia. Najczęściej charakter i zakres stwierdzanych niezgodności odnosił się do wymogów formalnych związanych ze znakowaniem wyrobów znakiem CE, deklaracjami zgodności oraz dokumentacją towarzyszącą wyrobom. W odniesieniu do 51 wyrobów stwierdzone wady wynikające z wymagań zasadniczych zostały dobrowolnie usunięte przez strony, bez konieczności wdrażania procedur administracyjnych. Urzędy Celne w 57 przypadkach wnioskowały o wydanie opinii w zakresie spełniania zasadniczych i innych wymagań przez maszyny i urządzenia techniczne wprowadzane na rynek Unii Europejskiej. W tym zakresie wydano 40 opinii negatywnych. W wyniku działań podjętych przez urzędy celne do dnia r. w 4 przypadkach wadliwe wyroby wycofano poza obszar Unii Europejskiej. Kontrole przeprowadzane na wnioski Urzędów Celnych pozwalają na skuteczną weryfikację i ograniczenie sprowadzania na teren Unii Europejskiej wyrobów wadliwych lub niespełniających wymagań oceny zgodności. 23

24 KONTROLE TEMATU 006 Szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy Zakres realizowanego zadania W 2014 roku w ramach realizacji tematu 006 przeprowadzono 481 kontroli u 478 przedsiębiorców zatrudniających ogółem osób, w tym zatrudniających na podstawie stosunku pracy 9375 pracowników. Podział kontrolowanych zakładów wg wielkości zatrudnienia: od 1 do 9 zatrudnionych 275 zakłady, od 10 do 49 zatrudnionych 173 zakładów, od 50 do 249 zatrudnionych 35 zakładów, 250 i więcej zatrudnionych 4 zakłady. Ustalenia dotyczące organizacji szkolenia okresowego przeprowadzono u 109 przedsiębiorców, którzy byli organizatorem tych szkoleń. W 369 zakładach pracy (77%) przedsiębiorcy nie byli organizatorem szkolenia okresowego swoich pracowników zlecali to szkolenie jednostce organizacyjnej zewnętrznej. Komentarz do zbiorczych wyników kontroli Najistotniejsze nieprawidłowości: 1. W 138 zakładach (31% zakładów objętych kontrolą tego zagadnienia) stwierdzono brak wymaganych szkoleń okresowych u 308 pracowników, co stanowiło 11% pracowników objętych kontrolą. W 107 zakładach pracy nie przestrzegano terminów szkoleń okresowych (co stanowiło 23% ogółu zakładów w których badano zagadnienie i dotyczyło 9% pracowników objętych kontrolą). 2. W 148 przedsiębiorstwach (30% kontrolowanych) zatrudniających łącznie 3125 pracowników na ogólną liczbę 2968 zbadanych programów stwierdzono brak opracowanych 637 szczegółowych programów szkoleń wstępnych instruktaży stanowiskowych pracowników (21% zbadanych). Nieprawidłowości występowały w zakładach o zatrudnieniu do 49 pracowników. W programach instruktażu stanowiskowego nie jest często uwzględniany wymóg przekazania informacji i instrukcji dotyczących zajmowanego stanowiska lub wykonywanej pracy. 24

25 3. Brak wymaganych szkoleń w dziedzinie bhp dla pracodawców w 90 zakładach tj. w 20% liczby zbadanych przedsiębiorstw. Nieprawidłowości wystąpiły w zakładach zatrudniających do 49 pracowników i odnosiły się do przedsiębiorstw zatrudniających łącznie do 1976 pracowników. 4. Brak opracowanych 333 szczegółowych programów szkoleń okresowych w 120 przedsiębiorstwach. Skala nieprawidłowości stanowiła 14% z 2362 zbadanych programów i wystąpiła w 28% zakładów objętych kontrolą. Nieprawidłowości występowały w zakładach o zatrudnieniu do 49 pracowników i odniosły się łącznie do 3125 pracowników oraz w 1 zakładzie o zatrudnieniu 205 pracowników. Przedstawiane programy szkoleń okresowych bhp nie były dostosowane do charakteru czynności wykonywanych przez szkolonych pracowników i nie odnosiły się jednoznacznie do rodzaju i warunków wykonywanej pracy. 5. W 84 zakładach (17% zakładów objętych kontrolą) na ogólną liczbę zbadanych 3483 pracowników, stwierdzono nieprzeprowadzenie instruktaży ogólnych u 201 pracowników (6%). W 113 zakładach (23% kontrolowanych) na ogólną liczbę 3480 objętych kontrolą pracowników miało miejsce dopuszczenie do pracy 274 pracowników bez przeprowadzonych uprzednio szkoleń wstępnych instruktaży stanowiskowych (8% pracowników objętych sprawdzeniem). 6. Z ogólnej liczby 109 przedsiębiorców, będących organizatorem szkoleń okresowych bhp dla swoich pracowników, stwierdzono nieprawidłowości w prowadzeniu podstawowej dokumentacji szkoleń przez 20 przedsiębiorców zatrudniających łącznie 960 pracowników. Nieprawidłowości stwierdzono w 20% liczby zbadanych zakładów będących organizatorem szkoleń okresowych i dotyczyły braku dzienników zajęć, protokołów przebiegu egzaminu, rejestru wydanych zaświadczeń. Z wyjaśnień uzyskanych podczas przeprowadzanych kontroli wynikało, że pracodawcy sądzili, że dokumentacja znajduje się poza siedzibą przedsiębiorstwa i jest w posiadaniu specjalistów ds. bhp, którym pracodawcy powierzyli realizację zadań i obowiązków służby bhp. Nieprawidłowości występowały w zakładach o zatrudnieniu do 49 pracowników. Na uwagę zasługują również nieprawidłowości związane z realizacją zlecanych przez pracodawców szkoleń okresowych bhp. Programy szkoleń na podstawie, których firmy zewnętrzne realizowały szkolenia okresowe pracowników, często nie były przechowywane w kontrolowanych zakładach pracy, programy były w posiadaniu firm szkoleniowych, nie były zatwierdzone przez pracodawców. 25

26 W formalnych dokumentach brak było również potwierdzonej konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami odnośnie częstotliwości i czasu trwania szkoleń okresowych. Najczęstsze przyczyny naruszeń prawa Pracodawcy traktują przeprowadzanie szkoleń w dziedzinie bhp jako uciążliwą konieczność. Wiedzą, że ciążą na nich obowiązki przeprowadzania tych szkoleń, natomiast często nie znają szczegółowych wymogów nałożonych na nich przez rozporządzenie w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp. Sądzą, że wystarczy zapewnienie wykonywania obowiązków przez Służbę BHP oraz powierzenie przeprowadzania szkoleń wyspecjalizowanym w tym zakresie firmom zewnętrznym. Nie dostosowują częstotliwości przeprowadzania szkoleń okresowych w dziedzinie bhp do zagrożeń występujących na stanowiskach pracy w zakładach, przyjmując jak najdłuższe dopuszczalne czasokresy, co spowodowane jest chęcią poniesienia jak najniższych kosztów. Uzyskane efekty Wykonano 679 decyzji pokontrolnych w tym 582 decyzje na piśmie oraz 97 decyzji ustnych. Zrealizowano 618 wniosków pokontrolnych zawartych w 294 wystąpieniach. W wyniku realizacji ww. decyzji i wniosków pokontrolnych np.: 1. Przeprowadzono udokumentowane szkolenia wstępne ogólne w zakresie bhp dla 201 pracowników w 84 przedsiębiorstwach oraz instruktaż bhp na stanowiskach pracy dla 274 pracowników w 113 przedsiębiorstwach. 2. Przeprowadzono szkolenia okresowe bhp dla 220 pracowników w 123 przedsiębiorstwach. W pozostałych 15 przedsiębiorstwach szkolenia dla 88 pracowników są w trakcie realizacji. 3. Szkoleniom w dziedzinie bhp poddało się 83 pracodawców w 83 przedsiębiorstwach zatrudniających 1720 pracowników. W pozostałych przedsiębiorstwach 7 pracodawców jest w trakcie odbywania zleconych szkoleń. 4. W 120 przedsiębiorstwach opracowano szczegółowe programy szkoleń wstępnych stanowiskowych bhp i opracowano szczegółowe programy szkoleń okresowych bhp dla określonych grup stanowisk pracy, które dotyczyły łącznie 3125 pracowników. 26

27 KONTROLE TEMATU 008 Ocena i dokumentowanie ryzyka zawodowego w zakładach o znacznym stopniu zagrożeń zawodowych W ramach realizacji tematu 008 przeprowadzono w 2014 roku 238 kontroli u 237 przedsiębiorców, u których na ocenianych stanowiskach pracy zatrudnionych w stosunku pracy było 7301 pracowników, w tym 3364 kobiety, 16 młodocianych i 1414 osób niepełnosprawnych. Kontrolowano przede wszystkim zakłady produkcyjne lub usługowe stosujące w pracy maszyny, środki transportu lub narzędzia o napędzie mechanicznym. Były to przede wszystkim zakłady obróbki drewna lub metalu oraz zakłady przetwórstwa spożywczego. Kontrolowano również zakłady napraw pojazdów mechanicznych, szkoły, gospodarstwa rolne, hurtownie oraz sklepy. Struktura wielkości zatrudnienia kontrolowanych podmiotów: od 1 do 9 zatrudnionych 110 zakładów pracy, 454 zatrudnionych, w tym 183 kobiety i 2 młodocianych, od 10 do 49 zatrudnionych 92 zakłady pracy, 1679 zatrudnionych, w tym 779 kobiet i 10 młodocianych, od 50 do 249 zatrudnionych 33 zakłady pracy, 3208 zatrudnionych, w tym 1225 kobiet i 4 młodocianych, 250 i więcej zatrudnionych 3 zakłady pracy, 1960 zatrudnionych, w tym 1177 kobiet i 0 młodocianych. Najczęściej stosowane metody oceny ryzyka Pracodawcy najczęściej korzystają z Oceny ryzyka w pięciu krokach opisanej na stronie internetowej PIP oraz podanej w materiałach informacyjnych Państwowej Inspekcji Pracy w formie papierowej i oceniają ryzyko zawodowe wg Polskiej Normy PN-N Często stosowana jest metoda oceny ryzyka przy pomocy wskaźnika ryzyka RISC SCORE i metoda wstępnej analizy zagrożeń PHA. Wykorzystywane są podręczniki wydane na przykład przez ODDK Gdańsk opisujące dla konkretnych stanowisk pracy zagrożenia, metodę i przykładowe ryzyko zawodowe na danym stanowisku pracy. W oparciu o te dane pracodawcy wypełniają tabele zamieszczane w tych publikacjach i oceniają w ten sposób ryzyko zawodowe na danym stanowisku pracy w swoim zakładzie pracy. Pracodawcy korzystają również z prasy fachowej w dziedzinie bhp, gdzie często opisywane są przykładowe dokumentacje oceny ryzyka zawodowego dla poszczególnych grup stanowisk pracy. Niektórzy pracodawcy oceniają ryzyko opisując poszczególne zagrożenia na 27

28 ocenianym stanowisku pracy i stwierdzają, że ryzyko jest małe dopuszczalne. Nie korzystają przy tym z żadnej konkretnej metody oceny ryzyka. W takiej sytuacji inspektorzy pracy zawsze wydają stosowne środki prawne w celu zapewnienia oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych występujących na danym stanowisku pracy. We wszystkich kontrolowanych zakładach przed rozpoczęciem kontroli PIP pracodawcy podjęli działania związane z oceną ryzyka zawodowego i posiadali przynajmniej szczątkową dokumentację dotyczącą oceny ryzyka zawodowego na przynajmniej części stanowisk pracy występujących w zakładzie. Jest to jednym z efektów działań prewencyjnych PIP i wieloletnich kontroli w tym zakresie. Najczęściej występujące nieprawidłowości przy ocenie ryzyka zawodowego Rodzaj nieprawidłowości przy ocenie ryzyka zawodowego Odsetek stanowisk pracy, na których dana nieprawidłowość występuje Brak identyfikacji wszystkich zagrożeń związanych z wykonywaną pracą 23% Brak oszacowania poziomu ryzyka zawodowego odrębnie dla każdego zagrożenia 12% Brak wyznaczenia dopuszczalności ryzyka zawod.odrębnie dla każdego zagrożenia 12% Nieprawidłowości w zakresie opisu stanowiska pracy 25% Nieprawidłowości w zakresie planowania działań korygujących lub zapobiegawczych po wyznaczeniu dopuszczalności ryzyka zawodowego Nieprawidłowości w zakresie realizacji zaplanowanych działań korygujących lub zapobiegawczych Nieprawidłowości w zakresie priorytetu środków ochrony zbiorowej nad środkami ochrony indywidualnej 8% 8% 2% Brak uczestnictwa przedstawicieli pracowników w ocenie ryzyka zawodowego 46% Brak poinformowania pracowników o ryzyku zawodowym na stanowisku pracy 10% Wysoce niepokojącym jest, że w przypadku 46% ocenianych stanowisk pracy stwierdzono brak uczestnictwa przedstawicieli pracowników przy dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego danego stanowiska pracy. W przypadku 25% badanych stanowisk pracy stwierdzono nieprawidłowości w zakresie opisu stanowiska pracy. W przypadku 23% nie zidentyfikowano wszystkich zagrożeń na stanowiskach pracy. Jest to dowodem na to, że w znaczącym procencie przypadków dokument oceny ryzyka zawodowego nie odzwierciedla stanu faktycznego na danym stanowisku pracy. Jest to efekt nadmiernego wykorzystywania 28