Podział Subkultur Subkultura

Transkrypt

1 Podział Subkultur Subkultura to (według Słownika Socjologicznego) : " kultura grupy społecznej lub zbiorowości, różniąca się w podstawowych społeczno-kulturowych aspektach od kultury szerszego środowiska; różnice te dotyczą przede wszystkim wartości i norm społecznych, zwyczajów, tradycji, religii i języka; np. s. przestępcza obejmuje zbiorowości i grupy społeczne nastawione na podejmowanie działań niezgodnych z obowiązującym prawem; s. wycofania się - powstaje w określonej zbiorowości, która rezygnuje z czynnego uczestnictwa w szerokim, społecznie zdefiniowanym i strukturalizowanym procesie osiągania celów kulturowych." Subkultura jest jednak słowem, które istotnie zmieniło swoje znaczenie. Pierwotnie było ono używane w naukach społecznych do określania grup spatologizowanych, pozostających w konflikcie ze społeczeństwem np. dla określenia wspólną nazwą powstających młodzieżowych gangów. Często można spotkać się z definicją określającą mianem subkultury wyodrębniony według różnych kryteriów element systemu społecznego, dla przykładu grupę etniczną, religijną

2 a nawet zawodową, tym samym subkultura stanowiła by segment kultury. W takim określeniu brak jest jednak wskazań na specyficzne cechy danej grupy. W latach 60 zaczęto używać terminu subkultura (także kontrkultura) do określania zjawisk kulturowych tego okresu np. ruchu Hipisów. Ogólnie określenie subkultura może obejmować zarówno grupy przestępcze i dewiacyjne, ruchy społeczne a czasem wyizolowane z całości systemu społecznego środowiska. Podział grup Młodzież poszukuje oparcia w różnego rodzaju grupach i ruchach młodzieżowych, zbiorowości te łączy negatywny stosunek do kultury dominującej. Określając ruch młodzieżowy należy poznać jego cechy, którymi mógł być (za M.Kalinowskim) : " 1- swoisty język subkultury, który jest czynnikiem kształtującym odrębność psychiczną członków grupy i regulującym jej zawartość i odrębność ; 2- swoista tonacja uczuciowo-emocjonalna, która wyraża się w pewnych formach aktywności młodzieży, głównie w poezji i muzyce ; 3- specyficzne formy zachowania - najłatwiej obserwowane : charakter ubioru, typ ozdób ciała miejsce przebywania, charakter i tematyka rozmów ; 4- specyficzny system wartości, który jest bardzo zróżnicowany ; wyraża właściwości danej subkultury, jej odrębność w stosunku do innych grup." Za elementy składowe subkultur można przyjąć (za J.Rokicki) :" 1- muzykę, która jest manifestem, swoistego rodzaju środkiem masowego przekazu ; 2- estetykę, która ma prowokować, różnicować, sugerować otoczeniu odrębność i uświadomioną tożsamość, protestować przeciw zastanej rzeczywistości ; 3- protest, który pojmowany jest jako wartość nadrzędna i skierowany przeciw skostniałym strukturom społecznym, uznawanym i respektowanym formom społecznego awansu, tradycją, historię, autorytety. Z drugiej strony stanowi pochwałę wartości powszechnych i nierespektowanych : miłości, równości, wolności, pokoju, braterstwa, tolerancji." Według J. Wertensteina-Żuławskiego ruchy młodzieżowe spełniają wiele funkcji, którymi są:" 1- funkcja integracyjna - zloty, koncerty, festiwale stały się okazją do swobodnych spotkań młodzieży i realizowania potrzeby bycia razem ; 2- funkcja artykulacyjna - muzyka i teksty mówią w imieniu młodego pokolenia o sprawach, które gdzie indziej nie znajdują wyrazu ; 3- bunt symboliczny - ostrość tekstów i ekspresji ruchowej pełni funkcją katharsis, jeśli młodzież uznaje, iż zablokowane są możliwości działania ; 4- funkcja estetyczna - uczestnictwo i współtworzenie nowej sztuki ; 5- funkcja alternatywna - wskazanie, iż szkoła, dom, praca nie są jedynym sposobem na życie, które można spędzać inaczej, pełniej." Pod względem stopnia anomii możemy wyróżnić(za A.H.Jankowski) : 1- ruchy anomijne - niosące ze sobą jedynie kontestację, bunt przeciw obecnej rzeczywistości : - rockersi ; - skini ; 2- ruchy konstruktywne, niosące poza buntem także konkretne programy kontrkulturowe : - ruchy pokojowe ; - ruchy ekologiczne ;

3 - ruchy związane z praktykowaniem treningów uwrażliwiających ; - ruchy związane z alternatywnym stylem życia. Inny możliwy podział (za M.Kalinowski) biorący pod uwagę zainteresowania i stosunek młodzieży do rzeczywistości : " 1- grupy młodych ludzi, którzy charakteryzują się konformizmem w stosunku do szkoły i starszego pokolenia. Najczęściej są to członkowie organizacji instytucjonalnych ; 2- młodzież zainteresowana życiem na własny rachunek, nie angażująca się w żadne ruchy, dążąca do wysokiej pozycji społecznej ; 3- ruchy młodzieży poszukującej duchowego, wewnętrznego rozwoju własnej osobowości, głównie ruchy religijne : - ruchy katolickie, np. Światło-Życie ; - ruchy buddyjskie ; - ruchy hinduistyczne, np. Hare Krishna ; 4- grupy młodzieży związane z muzyką rockową ; preferowana przez nie sztuka, głoszone hasła i wygląd zewnętrzny tworzą określoną, czytelną całość : - heavymetalowcy ; - skinheadzi ; - poppersi ; 5- młodzież związana z opozycją polityczną deklarująca opór w stosunku do obecnych struktur społeczno-politycznych, np. Wolność i Pokój, Pomarańczowa Alternatywa. Formy funkcjonowania społecznego grupy - klasyfikacja grup oparta na całościowej ocenie ruchów podkulturowych (za A.H.Jankowski) : 1- wyłączeniowa, która cechuje się wyizolowaniem młodzieży z życia społecznego. Formę tą wybiera młodzież o średnim lub wysokim poziomie intelektualnym, interesująca się filozofią, sztuką i naukami humanistycznymi ; 2- agresywna, w której przeważają reakcje pobudzenia i aktywności ; wybierają ją osobnicy o niższym poziomie rozwoju intelektualnego, pochodzący przeważnie z rodzin robotniczych, rozbitych lub marginesu społecznego. Według kryterium funkcjonalno-aksjologicznego wyróżniono następujące ruchy (za M.Szymańczak) : 1- wspólnotowe ; 2- ochroniarskie (w sferze życia psychicznego, środowiska naturalnego i kultury) ; 3- pomocy wzajemnej ; 4- poszukiwań alternatywnych. Typologia grup alternatywnych, bazując na sposobie artykulacji i ekspresji syndromu wolności, czyli na sposobie wyrażania własnego świata wartości (za M.Szymańczak): 1- grupy artykułujące własny świat poprzez atrybuty wyglądu : - hippisi ; - poppersi ; - skinheadzi ; - rastafarianie ; - faszyści ; (dla tych grup atrybuty wyglądu zewnętrznego są niejako legitymacją przynależności, określają stopień akceptacji grupowych norm i realizowanie ich wartości, dla przykładu fryzury mogą

4 umożliwiać wzajemną identyfikację oraz wyrażać pewne treści ) 2- grupy artykułujące własny świat przez działanie na rzecz innych : - ruch oazowy ; - Monar ; - Konserwatorium Pomocy Trzeciego Świata Maitri ; (dla których praca na rzecz innych staje się pracą na rzecz samego siebie, w imię samodzielnie wybranych wartości społecznych i etycznych) 3- grupy artykułujące własny świat poprzez autorozwój jednostek : - buddyści zen ; - krisznaici ; - jogini ; - wspólnoty teatralne. (Członkowie tych grup tworzą alternatywę wobec automatyzmu, mimowolności i bezduszności dominującego stylu życia, ważną rolę odgrywają u nich kontemplacja, medytacja, diety, ćwiczenia, dążą oni do jedności duchowo-fizycznej i penetracji własnej osobowości.) Subkultury Subkultury młodzieżowe są zdecydowanie ważną częścią życia społecznego i stanowią same w sobie przykład specyficznych nowych ruchów społecznych. Jako takie odrzucają ustalony porządek społeczny, wyrażając jego mankamenty, dążąc do jego zmiany. Subkultury charakteryzuje znaczna rozbieżność poglądów, form ich wyrażania oraz sposobów osiągania celu. Niektóre z tych subkultur są twórcze, ukazując społeczeństwu poza buntem przeciw ustalonemu porządkowi także proponowane przez siebie rozwiązania. W tych subkulturach można zaobserwować, iż muzyka i sztuka przez nie tworzona stanowi niejako manifest ideologii. Inne, również wyrosłe na gruncie niezgody z otaczającą rzeczywistością, jednak poza jawną opozycją, sprzeciwowi lub agresji nie są konstruktywne, poza buntem nie potrafią określić w jaki sposób można zmienić otaczającą rzeczywistość. Ogólnie w wielu subkulturach bardzo widoczne są konkretne przesłania ekologiczne, pokojowe itp. Bibliografia Olechnicki K., Załęcki P.,(1997), Słownik Socjologiczny. Graffiti BC, Toruń. Pęczak M.,Mały Słownik Subkultur młodzieżowych. SEMPER, Warszawa, s.3-6. Polakowska-Kujawska J.,(red.), (1997), Socjologia ogólna. Wybrane problemy. Szkoła główna Handlowa,Warszawa,s Woźniak R.,(1998), Zarys socjologii edukacji i zachowań społecznych. BWSH,Koszalin,s M.Kalinowski, Subkultury młodzieży, "Pokolenia" 1987, nr 5. J.Rokicki, Poroniona generacja, "Wiara i Odpowiedzialność" 1987, nr 2. J.Wertenstein-Żuławski, To tylko rock`n roll Warszawa A.H.Jankowski, Kontestacja młodzieżowa. Moda czy poszukiwania alternatywnego stylu życia, Warszawa 1987.

5 A.Kalinowski, Grupy alternatywne, "Pokolenia" 1988, nr 11. T.Muller, Młodzieżowe podkultury, Warszawa 1987, s M.Szymańczak, Grupy alternatywne Polski lat osiemdziesiątych, (w:) Kontestacja młodzieżowa, Warszawa 1987, s M.Szymańczak, Czy subkultury są autentyczne?, "Okolice" 1987, nr 3. x60