POSTANOWIENIE. p o s t a n o w i ł:

Transkrypt

1 Sygn. akt II K 686/16 POSTANOWIENIE Dnia 27 kwietnia 2017 r. Sąd Rejonowy w Stalowej Woli II Wydział Karny w składzie: Przewodniczący: SSR Arkadiusz Hryniszyn Protokolant: st. sekr. sąd. Grażyna Wilk po rozpoznaniu w sprawie przeciwko W.W. oskarżonemu o przestępstwa z art kk i art kk z urzędu w przedmiocie umorzenia postępowania w trybie art pkt 1 kpk p o s t a n o w i ł: I. na mocy art pkt 2 kpk umorzyć postępowanie karne z oskarżenia prywatnego R.W., J.B., Z.J., ( ) sp. z o.o. w likwidacji w S., przeciwko W.W., oskarżonemu o to, że: w zażaleniu z dnia 6 lutego 2016 r. skierowanym do Sądu Okręgowego w T. za pośrednictwem Prokuratury Okręgowej w T. pomówił J.B., Z.J. i R.W. podając w uzasadnieniu tegoż pisma nieprawdziwe informacje dotyczące prowadzenia przez nich spraw spółki ( ), używając przy tym słów powszechnie uznanych za obraźliwe, tj. o czyn z art kk, wobec ustalenia, że czyn ten nie zawiera znamion czynu zabronionego; II. III. IV. na mocy art pkt 2 kpk umorzyć postępowanie karne z oskarżenia prywatnego R.W., J.B., Z. J., ( ) sp. z o.o. w likwidacji w S. przeciwko W.W., oskarżonemu o to, że: w odpowiedzi na zalecenia Sądu Okręgowego w R. z dnia 1 czerwca 2016 r. pomówił J. B. i R. W. w ten sposób, że w uzasadnieniu tego pisma zarzucił J.B. i R. W. popełnienie przestępstw finansowych na szkodę spółki ( ), tj. o czyn z art kk, wobec ustalenia, że czyn ten nie zawiera znamion czynu zabronionego; na mocy art pkt 6 kpk umorzyć postępowanie karne z oskarżenia prywatnego R. W., J. B., Z.J., ( ) sp. z o.o. w likwidacji w S., przeciwko W. W., oskarżonemu o to, że: w piśmie z dnia 11 marca 2014 r. skierowanym do S. S. pomówił J. B. w ten sposób, że nazwał go przestępcą gospodarczym działającym w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu niszczenie firm i ludzi, tj. o czyn z art kk, wobec ustalenia, że nastąpiło przedawnienie karalności tego czynu zabronionego; na mocy art pkt 2 kpk umorzyć postępowanie karne z oskarżenia prywatnego R. W., J.B., Z. J., ( ) sp. z o.o. w likwidacji w S., przeciwko W. W., oskarżonemu o to, że: w piśmie z dnia 13 stycznia 2014 r. skierowanym do Prokuratury Rejonowej w S. pomówił R. W. i J. B. w ten sposób, że nazwał ich kłamcami, którzy zagarnęli cudzą własność, tj. o czyn z art kk, wobec ustalenia, że czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego; 1

2 V. na mocy art pkt 2 kpk umorzyć postępowanie karne z oskarżenia prywatnego R. W., J.B., Z. J., ( ) sp. z o.o. w likwidacji w S., przeciwko W. W., oskarżonemu o to, że: w piśmie skierowanym do Ministra Sprawiedliwości Prokuratora Generalnego z dnia 15 lutego 2016 r. pomówił J. B. i R.W. w ten sposób, że w piśmie tym, stwierdził, iż dysponują oni dużymi środkami finansowymi zdobytymi w sposób przestępczy, tj. o czyn z art kk, wobec ustalenia, że czyn ten nie zawiera znamion czynu zabronionego; VI. kosztami procesu w zakresie dotychczas poniesionym obciążyć oskarżyciela prywatnego: R. W., J. B., Z. J., ( ) Sp. z o.o. w likwidacji. U z a s a d n i e n i e Oskarżony W.W. stanął pod zarzutem popełnienia przestępstw z art kk i art kk, a opisanych w treści niniejszego postanowienia. Sąd jest zobligowany do umorzenia postępowania po myśli art pkt 2 kpk, w sytuacji, gdy zarzucany czyn nie wypełnia znamion czynu zabronionego. Zgodnie z treścią art pkt 1 kpk, umorzenie postępowania z przyczyn przewidzianych w art pkt 2-11 kpk, następuje na posiedzeniu sądu. Artykuł kk, określa przestępstwo zniesławienia, które w ujęciu tego przepisu polega na pomówieniu innej osoby, grupy osób, instytucji, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności. Pomówienie może nastąpić bądź przez podanie pewnych informacji, choćby w postaci podejrzenia lub powtarzania pogłoski czy to umyślnie przez pomawiającego zmyślonej, czy rzeczywiście krążącej, bądź w postaci skonkretyzowanego zarzutu. Pomawiać to bezpodstawnie zarzucić, niesłusznie przypisać coś komuś, posądzić, oskarżyć kogoś o coś (Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. 3, s. 338). Pomówienie jest przestępstwem umyślnym, które można popełnić zarówno w zamiarze bezpośrednim, jak i ewentualnym (zachodzi ono, gdy stawiający zarzut przewiduje możliwość poniżenia lub podważenia dobrego imienia innej osoby, grupy osób lub instytucji i z tym się godzi). Jest ono przestępstwem formalnym z narażenia, do dokonania którego nie jest wymagany skutek w postaci rzeczywistego poniżenia lub utraty zaufania przez osobę lub inny podmiot zniesławienia. Wystarczy, że zniesławiające zarzuty "mogły" taki skutek spowodować, a więc - obiektywnie rzecz ujmując - stwarzały zagrożenie dla dobrego imienia osoby lub innego pomówionego podmiotu. Należy przypomnieć, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego został wyrażony pogląd, że Obrona uzasadnionych interesów stanowi podstawę do innego traktowania przekazów zniesławiających, czy znieważających zawartych w oświadczeniach kierowanych do sądów m.in. w formie: pozwu, wniosku, czy prywatnego aktu oskarżenia. Została ona jako okoliczność wyłączająca bezprawność wymieniona już w orzecznictwie przedwojennym Sądu Najwyższego, które ze względu na podobieństwo znamion przestępstwa zniesławienia i zniewagi w obowiązującym ówcześnie kodeksie karnym z 1932 r., zachowuje swą aktualność. Warunkiem do wyłączenia bezprawności jest wystąpienie konieczności obrony interesu uzasadnionego prawnie, a także właściwe forum prezentacji zarzutów służących obronie. (Postanowienie Sądu Najwyższego Izba Karna z dnia 17 grudnia 2001 r., w sprawie II KKN 175/00). Nie stanowią pomówienia wypowiedzi dokonywane w ramach przysługujących jednostce uprawnień (np. zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa), związane z wykonywaniem obowiązków prawnych (np. zeznania świadka, 2

3 pisma procesowe) albo realizowaniem prawa do obrony (z wyjątkiem fałszywego oskarżenia innej osoby - zob. uwagi do art. 234). Por. wyrok SN z dnia 18 grudnia 2000 r., IV KKN 331/00, Orz. Prok. i Pr. 2001, nr 7-8. Zaprezentowany pogląd znajduje wsparcie w doktrynie: "Nie stanowią bezprawnego zniesławienia zarzuty stawiane w obronie własnych praw, kierowane do władz (zawarte w pismach procesowych, doniesieniach pokrzywdzonych o popełnionym przestępstwie, pozwach rozwodowych). Legalność takich zarzutów uzależniona jest jednak od potrzeb wynikających z zagrożenia własnego prawa i konieczności wykazania niebezpieczeństwa dla własnych praw ze strony postępowania lub właściwości innej osoby lub podmiotu zbiorowego" (A. Zoll [w:] B. Bogdan, K. Buchała, Z. Ćwiąkalski, M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas, J. Majewski, M. Rodzynkiewicz, M. Szewczyk, W. Wróbel, A. Zoll, Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, Zakamycze 1999, t. II, s. 660) (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2007 r. w sprawie IV KK 75/07). Mając na uwadze, powyżej określone przez ustawę, znamiona przestępstwa z art kk, dokonać należy podstawowej analizy dowodów, opisu czynu i okoliczności faktycznych przytoczonych w uzasadnieniu prywatnego aktu oskarżenia, co jest możliwe w ramach merytorycznej kontroli oskarżenia. Analiza zażalenia z dnia 6 lutego 2016 r. skierowanego do Sądu Okręgowego w T. za pośrednictwem Prokuratury Okręgowej w T., w którym W.W. miał pomówić J. B.,Z. J. i R.W. podając nieprawdziwe informacje dotyczące prowadzenia przez nich spraw spółki ( ), używając przy tym słów powszechnie uznanych za obraźliwe, prowadzi do jednoznacznego wniosku, że ten czyn kwalifikowany z art kk przez oskarżycieli prywatnych nie wypełnia znamion czynu zabronionego (punkt I postanowienia). Wyłączona jest bezprawność opisanego czynu a przyczyn tego jest kilka. Po pierwsze, analiza prywatnego aktu oskarżenia, jego uzasadnienia i dołączonych dowodów wskazuje, że pomiędzy oskarżycielami prywatnymi a oskarżonym W. W., toczy się długoletnia batalii związana z wspólnym prowadzeniem działalności gospodarczej, której miejscem są sale sądowe wydziałów cywilnych, karnych i gospodarczych różnego szczebla. Sąd karny na tym etapie postępowania nie jest władny do rozstrzygania o prawdziwości twierdzeń W.W. zawartych w jego zażaleniu z dnia 6 lutego 2016 r., a dotyczących szczegółów prowadzonej działalności i uchybień kontrahenta, które uznać należy w tych okolicznościach za przyjętą obronę interesu uzasadnionego prawnie. Nadmienić należy, że zażalenie, które służy co do zasady, do kwestionowania decyzji procesowej, jest właściwym forum do podnoszenia argumentów w ramach obrony swoich interesów przez strony. Taką stroną postępowania o sygn. akt V Ds. 51/15 prowadzonego przez Prokuraturę Okręgową w T., jak wynika z treści zażalenia, jest W. W. Po drugie, zastosowana forma obrony interesów nie przekracza dobrych obyczajów (vide: Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1935 r. Zb. Nr 128/36). Analiza treści zażalenia z dnia 6 lutego 2016 r., nie wskazuje bowiem, aby W. W. używał słów uważanych powszechnie za obraźliwe, trudno za takie uznać słowa podstęp, oszustwo (vide: uzasadnienie prywatnego aktu oskarżenia). Takich słów trudno dopatrzeć się w zażaleniu z dnia 6 lutego 2016 r. dołączonym do tego aktu oskarżenia. Odnosząc się do zarzutu zawartego w punkcie 2 prywatnego aktu oskarżenia, tj. że w odpowiedzi na zalecenia Sądu Okręgowego w R. z dnia 1 czerwca 2016 r. W. W. pomówił J. B. i R.W., w uzasadnieniu tego pisma zarzucając J. B. i R.W. popełnienie przestępstw finansowych na szkodę spółki ( ), tj. o czyn z art kk, uznać należy, że także i ten czyn nie wypełnia znamion czynu zabronionego (punkt II postanowienia). Ocena prawna tego czynu z uwagi na zbliżone okoliczności, jest podobna jak czynu omówionego wyżej, a dotyczącego pomówienia w zażaleniu z dnia 6 lutego 2016 r. Nie można mówić o bezprawności w sytuacji, gdy w toku postępowania przed sądem 3

4 gospodarczym strona podnosi - w piśmie odpowiedź na zalecenia Sądu z dnia r. (vide załącznik do prywatnego aktu oskarżenia) - możliwość popełnienia przestępstwa gospodarczego przez przeciwnika procesowego i wskazuje argumenty na poparcie tej tezy. Można stwierdzić, że zarówno forum pismo procesowe, jaki i obrona interesu uzasadnionego prawnie, wykluczają zaistnienie karalnego pomówienia z art kk. Zauważyć należy, że w obu pismach kierowanych do Sądów (zażalenie z dnia 6 lutego 2016 r. i pismo-odpowiedź na zalecenie z dnia 1 czerwca 2016 r.), ich autor w szeroki sposób argumentował swoje zarzuty do oskarżycieli prywatnych, wskazując na możliwość dostarczenia dowodów. Odnosząc się do zarzutu opisanego w punkcie 3 prywatnego aktu oskarżenia, tj. oskarżenia W. W., o to że w piśmie z dnia 11 marca 2014 r. skierowanym do S. S. pomówił J. B. w ten sposób, że nazwał go przestępcą gospodarczym działającym w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu niszczenie firm i ludzi, tj. o czyn z art kk, stwierdzić należy wystąpienie przesłanki formalnej z art pkt 6 kpk, tamującej postępowanie (punkt III postanowienia). Przestępstwo zniewagi z art kk, jest ścigane z oskarżenia prywatnego ( 5), a co za tym idzie, przedawnienie jego karalności następuje w terminie określonym w art kk. Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia. Zarzucany W.W. w punkcie 3 prywatnego aktu oskarżenia czyn został popełniony w dniu 11 marca 2014 r., dlatego domniemywać należy, że jego karalność ustała rok później, tj. w dniu 11 marca 2015 r. W prywatnym akcie oskarżenia autor nie wskazał bowiem w jakich okolicznościach i w jakiej dacie oskarżyciel prywatny J.B. dowiedział się o treści pisma otrzymanego przez S. S.i o osobie jego autora. Natomiast z treści tego pisma wynika, że S.S. i J. B. w tamtym czasie ściśle ze sobą współpracowali, co prowadzi do wniosku, że treść przedmiotowego pisma była oskarżycielowi prywatnemu znana już wtedy. Oskarżyciel prywatny nie przedstawił żadnych dowodów na poparcie tezy przeciwnej, a kwestię upływu okresu przedawnienia przemilczał we wniesionym akcie oskarżenia. Organy procesowe zobowiązane są na każdym etapie postępowania w pierwszej kolejności badać, czy postępowanie może się toczyć, a w razie stwierdzenia okoliczności wyłączającej dopuszczalność takiego postępowania podjąć odpowiednią decyzję procesową. Przedawnienie karalności jako jedna z ujemnych przesłanek procesowych uniemożliwia dalsze prowadzenie postępowania, dlatego postępowanie w zakresie tego czynu również należało umorzyć. Odnosząc się do zarzutu opisanego w punkcie 4 prywatnego aktu oskarżenia, tj. oskarżenia W. W. o to że w piśmie z dnia 13 stycznia 2014 r. skierowanym do Prokuratury Rejonowej w S. pomówił R. W. i J. B. w ten sposób, że nazwał ich kłamcami, którzy zagarnęli cudzą własność, tj. o czyn z art kk, stwierdzić należy, że czyn ten również nie zawiera znamion czynu zabronionego z takich samych przyczyn jak wskazano to wyżej w części dotyczącej czynów z punków 1 i 2 aktu oskarżenia. W piśmie tym, skierowanym do prokuratury, oskarżony w toku toczącego się postępowania karnego, działając w obronie własnych praw, oceniał twierdzenia przeciwnika procesowego nie zgadzając się z nimi. Zgodnie z przedstawionym wyżej orzecznictwem działanie takie nie jest bezprawne, albowiem mieści się w granicach uprawnień przyznanych stronie w toczącym się postępowaniu czy też prawie do obrony. W toku takiego postępowania przeciwnicy procesowi pozostający w sporze mają uprawnienie do formułowania wzajemnych roszczeń i negatywnej oceny twierdzeń strony przeciwnej. Skoro czyn ten nie jest bezprawny i nie zawiera znamion czynu zabronionego, postępowanie w tym zakresie w oparciu o art pkt 6 kpk należało umorzyć (punkt IV postanowienia). 4

5 Analiza zarzutu zawartego w punkcie 5 prywatnego aktu oskarżenia, dotyczącego pisma z dnia 15 lutego 2016 r. skierowanego do Ministra Sprawiedliwości Prokuratora Generalnego, w którym W. W. miał pomówić J. B. i R. W. o to, że dysponują oni dużymi środkami finansowymi zdobytymi w sposób przestępczy, prowadzi do jednoznacznego wniosku, że ten czyn kwalifikowany z art kk przez oskarżycieli prywatnych nie wypełnia znamion czynu zabronionego (punkt V postanowienia). Już lektura wspomnianego pisma pozwala na stwierdzenie, że w jego treści brak jest jakichkolwiek nazwisk a znajduje się jedynie określenie przeciwnik, który dysponuje środkami finansowymi głównie w przestępczy sposób zdobytymi. Zauważyć też należy, że na poparcie swojej tezy o środkach finansowymi głównie w przestępczy sposób zdobytych W. W. powołał się na dokumenty, które do pisma dołączył, a o których nie wspominają oskarżyciele prywatni. W tych okolicznościach zarówno brak wyraźnego wskazania osoby pomawianej jak, obrona swoich interesów przez W. W. i forma nieprzekraczająca dobrych obyczajów a także właściwe forum organ wymiaru sprawiedliwości Prokurator Generalny nie znamionują by doszło do czynu bezprawnego w postaci zniesławienia z art kk. Mając na uwadze zarzuty podniesione w prywatnym akcie oskarżenia, które w przeważającej mierze dotyczą pomówienia i znieważenia w pismach składnych w toku postępowań sądowych lub inicjujących postępowanie przygotowawcze, stwierdzić należy, że są one bezpodstawne. Jeżeli przyjąć, że każda negatywna opinia zawarta w piśmie procesowym to pomówienie lub znieważenie, to niemożliwym byłoby oskarżenie kogokolwiek w postępowaniu karnym, nie wspominając o paraliżu tych postępowań. Kosztami procesu po myśli art. 632 pkt 1 kpk, z uwagi na umorzenie postępowania należało obciążyć oskarżycieli prywatnych (punkt VI postanowienia). Z tych względów należało orzec jak w sentencji postanowienia. Przewodniczący: SSR Arkadiusz Hryniszyn Pouczenie: Na niniejsze postanowienie, przysługuje zażalenie do Sądu Okręgowego w T. za pośrednictwem Sądu Rejonowego w Stalowej Woli w terminie 7 dni od doręczenia odpisu postanowienia. 5