Przedsiębiorstwo jako system dążący do homeostazy

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Przedsiębiorstwo jako system dążący do homeostazy"

Transkrypt

1 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona ZESZYTY TEORETYCZNE RACHUNKOWOŚCI, tom 56 (112), Warszawa 2010 Wstęp Przedsiębiorstwo jako system dążący do homeostazy Janusz Czerny Przy przedstawianiu przedsiębiorstwa, jego rozwoju, celów i zadań stosuje się coraz częściej podejście systemowe, które stanowi syntezę podejść charakterystycznych dla teorii tego podmiotu gospodarczego (Walczak, 1998, s. 18 i n.). Parametrami charakteryzującymi przedsiębiorstwo jako system są: cel, wejście, wyjście, procesy, środowisko i zbiór elementów (ludzie, aparatura). Podstawowym parametrem są cele przedsiębiorstwa, stanowiące nieodzowny warunek jego istnienia. Przedsiębiorstwo charakteryzuje się wielorakością celów określonych ilościowo oraz jakościowo, przy czym cele jakościowe można przekształcić w cele ilościowe, używając odpowiedniej skali. Można ustalić cele syntetyczne o podstawowym znaczeniu dla przedsiębiorstwa dążenie do ich osiągnięcia jest uznane za najbardziej pożądane. Przyjmując za kierunkowy cel tworzenie i funkcjonowanie przedsiębiorstwa, jego rozwój zapewniany przez maksymalizację zysku, należy stwierdzić, że bardzo ważne jest stworzenie warunków do harmonijnego współdziałania przedsiębiorstwa z otoczeniem. Zmieniające się otoczenie wpływa zakłócająco lub pobudzająco na system, wywołując zmiany w samym systemie, który z kolei reaguje i wpływa na otoczenie. Przedsiębiorstwo, stanowiąc system dynamiczny i złożony, ma zdolność zachowywania równowagi (homeostazy) w warunkach zmian występujących w otoczeniu i reagowania na nie jednak tylko do momentu, w którym wielkość zmian przekracza możliwości adaptacyjne przedsiębiorstwa. Przy zastosowaniu podejścia systemowego do charakterystyki przedsiębiorstwa najważniejszy jest problem sterowania ekonomicznego (Dobija, 1994, s ). Sterowanie traktuje się jako rozwiązanie problemów decyzyjnych, Dr Janusz Czerny, Wyższa Szkoła Handlu i Rachunkowości, Katedra Rachunkowości, kanclerz@wshir.pl 21

2 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona których struktury zostały uprzednio określone. W skład struktury problemu decyzyjnego wchodzą następujące elementy (Dobija, 1994, s. 31): zdefiniowanie problemu, czyli określenie zamierzonego stanu systemu; jest to wskazanie celów (postulowanie); określenie zbioru możliwych rozwiązań, czyli wskazanie dróg prowadzących do osiągnięcia celu; ten etap wiąże się z gromadzeniem odpowiednich informacji, będących podstawą wyboru optymalnego rozwiązania (optymalizacja); dokonanie postulowanej zmiany wybranym sposobem, przy zastosowaniu konkretnych środków realizacji (realizacja). Wprowadzając do procesu sterowania wielkości pożądane (wzorcowe), mówimy o regulacji, która stanowi szczególny przypadek sterowania. Według J. Trzcienieckiego, ustalając wejście i wyjście systemu, jakim jest przedsiębiorstwo, można wyznaczyć przejście każdego elementu od wejścia do wyjścia, określić możliwość wystąpienia zakłóceń, sposób ich wykrywania oraz regulatory przekształcające drogi przejścia i dostosowujące je do założonych (Trzcieniecki, 1979, s. 14). System, który ma zdolność sterowania w celu utrzymania egzystencji, stanowi tzw. system autonomiczny, który jest zdolny do utrzymania się w równowadze funkcjonalnej. Systemami autonomicznymi mogą być, obok organizmów żywych, również przedsiębiorstwa; przedsiębiorstwo i organizm żywy należą do tej samej kategorii systemów, których podstawową wspólną cechą jest dążenie do utrzymania się w stanie homeostazy (Dobija, 1994, s. 35). Podsumowując systemową charakterystykę przedsiębiorstwa, można posłużyć się opracowaną przez D. Katza i R.L. Kahna charakterystyką wspólnych cech systemów otwartych, do których wymienieni autorzy zaliczają przedsiębiorstwo (Katz, Kahn, 1979, s ). Według nich, wszystkie systemy otwarte mają dziewięć następujących cech wspólnych: pobieranie energii, co w przypadku organizacji polega na konieczności odnowienia zasobów energii przez pobieranie jej od innych instytucji; autorzy jako reorganizację wejść, czyli proces transformacji energii w produkty; wyjścia, oznaczające eksport produktów na zewnątrz organizacji (otoczenia); systemy jako cykle zdarzeń; negatywna entropia, gdyż warunkiem przetrwania systemów otwartych jest działanie w kierunku zatrzymania procesu entropii: muszą one przekształcić go w entropię negatywną; wejście informacyjne, ujemne sprzężenia zwrotne i proces kodowania, gdyż wejścia do systemów to nie tylko wejścia o charakterze energetycznym, ale również o charakterze informacyjnym; stan ustalony i homeostaza dynamiczna, ponieważ pobieranie energii z zewnątrz, hamujące entropię, pozwala na utrzymanie pewnej stałości wymiany energii, dlatego też systemy otwarte charakteryzuje stan ustalony; 22

3 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona zróżnicowanie, bowiem systemy otwarte zmierzają ku zróżnicowaniu i złożoności, dążą do pomnożenia i skomplikowania ról przy większej jednocześnie specjalizacji funkcji; ekwifinalność, która oznacza, iż system może osiągnąć ten sam cel finalny przy różnych warunkach i za pomocą różnych sposobów. W kontekście problemów omówionych w dalszej części opracowania, na szczególną uwagę zasługuje cecha określona przez autorów jako negatywna entropia, czyli przeciwdziałanie procesowi entropii, zgodnie z którym przedsiębiorstwo jako jedna z form organizacji, zmierza do śmierci. Przedstawione rozważania pozwalają na sformułowanie ogólnej systemowej charakterystyki przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo stanowi celowo zorganizowany system, złożony ze wzajemnie ze sobą powiązanych podsystemów, działający w otoczeniu, zasilany przez otoczenie i zasilający je w produkty stanowiące efekt procesów zachodzących w przedsiębiorstwie. Atrybutem przedsiębiorstwa są wyznaczone cele, osiągane przede wszystkim dzięki nieekwiwaletnemu zasilaniu otoczenia w produkty. Celem kierunkowym przedsiębiorstwa jest jego rozwój, stanowiący przejaw negatywnej entropii, uzyskiwanej dzięki stanowi homeostazy o dynamicznym charakterze. Warunkiem osiągnięcia założonych celów przedsiębiorstwa jest odpowiednie sterowanie nim, dzięki pozyskiwaniu i przetwarzaniu informacji pochodzących z otoczenia oraz informacji charakteryzujących stan i procesy zachodzące w przedsiębiorstwie. W tym kontekście przedmiotem opracowania jest przedstawienie przedsiębiorstwa jako systemu zmierzającego do zachowania homeostazy w dynamicznie zmieniających się warunkach funkcjonowania, związanych z poszczególnymi fazami jego cyklu życia. Homeostaza stanowi jeden z warunków funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstwa, a jej utrzymanie wymaga podejmowania decyzji generowanych przez szeroko rozumiany system rachunkowości. System ten, dostarczając informacji będących podstawą podejmowania decyzji w celu zachowania stanu równowagi, odgrywa w tym procesie bardzo istotną, aktywną rolę. Informacje płynące z rachunkowości powinny zatem pozwolić na podejmowanie decyzji zmierzających do zabezpieczenia, utrzymania i przywracania stanu równowagi. Zagadnieniom tym są poświęcone dalsze części opracowania. 1. Homeostaza w cyklu życia przedsiębiorstwa Przedsiębiorstwo, będące złożoną organizacją o charakterze dynamicznym, podlega ciągłym cyklicznym zmianom w czasie. Zmiany te są powodowane częściowo przez otoczenie, a częściowo stanowią efekt realizacji celów założonych przez przedsiębiorstwo. 23

4 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona Występowanie cyklicznych etapów w życiu organizacji stanowiło podstawę opracowania koncepcji cyklu życia przedsiębiorstwa. Jedną z najwcześniejszych koncepcji cyklu życia organizacji sformułował L.E. Greiner, który wyodrębnił pięć faz (Greiner, 1972): pierwsza faza, nazwana fazą kreatywności występuje w niej kryzys przywództwa, druga faza jest fazą ukierunkowaną, w której dochodzi do kryzysu autonomii, trzecia faza, decentralizacji, charakteryzuje się wystąpieniem kryzysu w zakresie sterowania, czwarta faza, określona mianem koordynacji występuje w niej kryzys złożoności, piąta faza to faza współpracy. W każdej z tych faz pojawia się sytuacja kryzysowa, której przezwyciężenie jest warunkiem przejścia organizacji do kolejnej fazy. Rozpatrując cykl życia organizacji przez pryzmat przedsiębiorstwa można stwierdzić, że wraz z przechodzeniem przez poszczególne fazy życia zmianie ulega hierarchia celów realizowanych przez przedsiębiorstwo. Hierarchizowanie może mieć charakter indywidualny lub powszechny. Hierarchizacja powszechna odnosi się do hierarchii celów budowanej na podstawie opinii wielu przedsiębiorstw, a więc posiadającej charakter zobiektywizowany w sposób statystyczny. Tryb indywidualny hierarchizacji celów odbywa się na określonych priorytetach, które kierownictwo danego przedsiębiorstwa uznało za istotne, a więc ma charakter subiektywny (Czerny, 2005, s. 43). Za kryteria wyboru celów powinno się przyjąć (Stabryła, 2002, s. 43): założony system wartości, preferencje związane z zastosowaniem strategii podstawowej (rozwojowej, stabilizacyjnej, restrukturyzacyjnej, defensywnej), sytuację zewnętrzną i uwarunkowania wewnętrzne, perspektywę czasową, ryzyko. Powszechnie za naczelny cel, który powinien być realizowany przez przedsiębiorstwo, uznaje się maksymalizację zysku 1. Maksymalizacja zysku umożliwia bowiem osiągnięcie celu kierunkowego przedsiębiorstwa, jakim jest jego rozwój. Dzięki stopniowej realizacji tego celu przedsiębiorstwo jest w stanie sprostać wymogom dynamicznie zmieniającego się otoczenia, tym samym zapewniając kontynuację swej działalności. 1 Całkiem nowym podejściem do wyznaczania celów gospodarowania jest koncepcja maksymalizowania wartości właścicieli (akcjonariuszy). Zrodziła się ona w Stanach Zjednoczonych na początku lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Jej autorstwo przypisuje się Alfredowi Rappaportowi, profesorowi Northwestern University. Podstawą tej koncepcji jest założenie, że maksymalizując wartość dla akcjonariuszy, a więc sumę korzyści, jakie otrzymują właściciele z tytułu posiadanych udziałów w przedsiębiorstwie, maksymalizuje się korzyści wszystkich podmiotów związanych z przedsiębiorstwem (Fera, 1997, s ). 24

5 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona Otoczenie oraz przyczyny wynikające z wewnętrznej organizacji przedsiębiorstwa tworzą czynniki ograniczające jego dalszy rozwój. Zahamowanie i ograniczenie rozwoju przedsiębiorstwa stwarza zagrożenie dla kontynuacji jego działalności. W takiej sytuacji przedsiębiorstwo, po identyfikacji i analizie zagrożeń, powinno podjąć działanie zmierzające do ich ograniczenia i likwidacji. Biorąc pod uwagę koncepcje cyklu życia przedsiębiorstwa, a także zmieniającą się hierarchię jego celów wraz z przechodzeniem przez kolejne fazy, można zaproponować wyodrębnienie czterech faz w cyklu życia przedsiębiorstwa. Pierwsza faza to okres przed formalnym powstaniem przedsiębiorstwa (sformułowanie programu i polityki ekonomiczno-produkcyjnej), a także moment jego powołania do życia. Druga faza dotyczy okresu dynamicznego rozwoju (młodości), odpowiadająca pierwszej i drugiej fazie koncepcji Greinera. Trzecia faza (dojrzałości stagnacji) cechuje się sformalizowaniem struktur, zrutynizowaniem działań, umocnieniem i utrzymaniem pozycji w otoczeniu. Czwarta faza (schyłkowa) występuje wówczas, gdy narastają sytuacje kryzysowe, których w chronicznych przypadkach nie da się przezwyciężyć, co prowadzi do likwidacji bądź upadłości przedsiębiorstwa. Powiązanie faz cyklu życia ze zmieniającą się hierarchią podstawowych dla danych faz celów przedsiębiorstwa przedstawia się jak poniżej (Czerny, 2004, s. 439 i 440): Faza założycielska cele: pozyskanie kapitału, pozyskanie przychylności otoczenia, sformułowanie programu i zasad polityki ekonomiczno-produkcyjnej. Faza rozwoju cele: dynamiczny rozwój przedsiębiorstwa poprzez maksymalizację zysku, osiągnięcie założonego udziału w rynku. Faza stagnacji cele: osiągnięcie założonego poziomu zysku netto, utrzymanie udziału w rynku, wewnętrzny spokój, zwiększanie wartości przedsiębiorstwa. Faza schyłkowa cele: przetrwanie przedsiębiorstwa, optymalne zaspokojenie wierzycieli w przypadku przerwania kontynuacji działania. Cele założone przez przedsiębiorstwo są osiągane dzięki realizacji założeń zastosowanej strategii. Na podstawie analizy różnorodnych definicji strategii można przyjąć, że stanowi ona pewien plan działania organizacji związany z jej pozycją w otoczeniu (obecną i przyszłą), oraz pewien względnie trwały i konkretny sposób działania. Strategia jest zatem przyjętą przez kierownictwo, spójną koncepcją działania, której wdrożenie ma zapewnić osiągnięcie podstawowych celów długookresowych w ramach wybranej domeny działania (miejsce działania i odbiorcy). 25

6 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona Zakładając, że podstawowym celem, do którego powinny dążyć przedsiębiorstwa, jest ich rozwój, dokonywany głównie przez osiąganie zysku netto, to przyjęciu przez przedsiębiorstwo tej strategii, powinna towarzyszyć analiza uwarunkowań zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych, wpływających na funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Na drodze realizacji tak założonej strategii przedsiębiorstwo napotyka szereg barier. Załóżmy, że przedsiębiorstwo realizuje strategię rozwojową (ekspansywną) i napotyka bariery, których przełamanie (mechanizmy dostosowawcze) skutkują osiąganiem coraz wyższego etapu rozwoju. Sytuacja taka jest przypadkiem, który można przewidzieć (gdyż wiąże się z ryzykiem przewidywalnym). Przedsiębiorstwo dysponuje dostatecznym potencjałem, niezbędnym do realizacji założonego celu (może być on realizowany w różnym tempie i w różnym zakresie). W przypadku wystąpienia barier, których przedsiębiorstwo np. nie mogło przewidzieć, może dojść natomiast do zmiany strategii przedsiębiorstwa, a tym samym do znacznego ograniczenia możliwości realizacji celów przedsiębiorstwa i zmiany ich hierarchii. Sytuacja taka wiąże się ze zwiększonym stopniem ryzyka gospodarczego i naruszeniem stanu homeostazy. W konkluzji powyższych rozważań można podjąć próbę zdefiniowania cech charakteryzujących przedsiębiorstwo znajdujące się w stanie homeostazy: podejmuje działania w ramach przyjętej strategii, zmierzające do realizacji celów założonych przez przedsiębiorstwo, przy czym nie dokonuje zmiany hierarchii celów w dającej się przewidzieć perspektywie czasowej, realizacja celów założonych przez przedsiębiorstwo nie napotyka na bariery, których przezwyciężenie wymagałoby istotnej zmiany strategii, interakcje z otoczeniem charakteryzują się stanem homeostazy, funkcjonowanie przedsiębiorstwa odbywa się w warunkach przeciętnego (dającego się przewidzieć) stopnia ryzyka gospodarczego. Wymienione, syntetyczne cechy właściwe dla przedsiębiorstwa znajdującego się w stanie homeostazy są wzajemnie od siebie uzależnione, a stan, w jakim znajduje się przedsiębiorstwo, jest charakterystyczny przede wszystkim dla drugiej i trzeciej fazy cyklu życia przedsiębiorstwa. Wyznacznikami zaś określającymi naruszenie stanu homeostazy przedsiębiorstwa są następujące cechy: realizacja założonych celów napotyka bariery, których przezwyciężenie w ramach realizowanej strategii jest niemożliwe, występowanie barier stanowi przyczynę przewartościowania celów, a co za tym idzie jest również przyczyną doboru innej strategii działania, przywrócenie stanu homeostazy jest uwarunkowane osiągnięciem powodzenia w realizacji nowej strategii działania, realizacja założonych celów w ramach ich nowej hierarchii odbywa się często w warunkach podwyższonego ryzyka gospodarczego (stopień ryzyka gospodarczego jest trudny do przewidzenia, co wynika m.in. z konieczności podejmowania nierutynowych decyzji w ramach nowej, dostosowanej do sytuacji, strategii, np. rozwój przedsiębiorstwa przez restrukturyzację), 26

7 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona na skutek różnych przyczyn dochodzi do rezygnacji z naczelnego celu przedsiębiorstwa, jakim jest jego rozwój, i przyjęcie strategii zakładającej przerwanie kontynuacji działania przedsiębiorstwa. Wymienione wyznaczniki naruszenia stanu homeostazy pojawiają się głównie na skutek występowania kryzysów w poszczególnych fazach życia przedsiębiorstwa, których przezwyciężenie jest warunkiem koniecznym dla jego przetrwania i dalszego rozwoju. 2. Stan równowagi przedsiębiorstwa a funkcja stymulacyjna rachunkowości Rachunkowość definiowana w sposób tradycyjny jest szczególnym rodzajem jednostkowej ewidencji, odzwierciedlającej działalność gospodarczą i sytuację majątkową jednostki gospodarującej, przy czym za ogólny cel rachunkowości uznaje się stwarzanie podstaw do podejmowania decyzji na różnych szczeblach zarządzania. Tradycyjne ujęcie rachunkowości ogranicza zatem rachunkowość do systemu ewidencyjnego, na który składają się: księgowość, rachunek kosztów, sprawozdawczość finansowa oraz interpretacja danych sprawozdawczych, traktowane ex post (Skrzywan, 1973, s. 16), podczas gdy rachunkowość traktowana współcześnie obejmuje również planowanie (rachunek ex ante). Takie szerokie ujmowanie rachunkowości jest wyraźnie uwidocznione w koncepcji E. Burzym, która interpretuje rachunkowość jako: uniwersalny, elastyczny, podmiotowy system informacyjno-kontrolny, zdeterminowany metodą bilansową, która jest nierozerwalnie z nim związana metodą poznawczą, umożliwiającą tworzenie liczbowego obrazu powstawania, podziału i przepływu wartości oraz wynikających stąd rozrachunków między podmiotami gospodarczymi (Burzym, 1980, s. 13). Wyznacza ona systemowi rachunkowości szeroki zakres zadań, polegający m. in. na (Burzym, 1977, s. 51): tworzeniu i przekazywaniu informacji odpowiadających potrzebom wewnętrznym w celu wykorzystania ich do: wewnętrznej oceny działalności przedsiębiorstwa w powiązaniu z prowadzoną ex post analizą porównawczą i przyczynową, oceny działalności ośrodków odpowiedzialności, wyodrębnionych w ramach przedsiębiorstw (realizacja zasad wewnętrznego rozrachunku gospodarczego), tworzenia planu działania oraz decyzji podejmowanych bieżąco przy sterowaniu przebiegiem procesów gospodarczych, tworzenia norm, prognoz, analizy wartości i rachunków optymalizacyjnych, 27

8 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona weryfikacji ex post planu, norm, prognoz, zasilania w informacje ośrodków odpowiedzialności oraz załogi przedsiębiorstwa. Konsekwencją tak szerokiego ujęcia rachunkowości jest zatem traktowanie jej jako systemu generującego informacje zarówno o charakterze retro-, jak i prospektywnym, oraz jej podziału na finansową i zarządczą. Rachunkowość można zatem traktować jako system złożony z dwóch podsystemów (rachunkowości finansowej i rachunkowości zarządczej), które wzajemnie się uzupełniają i warunkują. Pomijając szczegółową charakterystykę tych dwóch podsystemów rachunkowości (Jaruga, Nowak, Szychta, 1999, s ), można stwierdzić, że dostarczane przez nie informacje powinny służyć zarządzaniu przedsiębiorstwem (Brzezin, 1995, s. 22). Zapotrzebowanie na informacje związane z zarządzaniem przedsiębiorstwem wyznacza kierunki przebudowy rachunkowości, tak aby z instrumentu biernego (ewidencja) stawała się w coraz większym zakresie instrumentem czynnym, nakierowanym na potrzeby związane z realizacją funkcji zarządzania. Rozpatrując rachunkowość przez pryzmat zarządzania, należy zauważyć, że uczestniczy ona obecnie w tym procesie w stopniu znacznie większym niż dotychczas, efektywnie oddziałując na opisywane przez nią zjawiska i procesy gospodarcze. W sposób bardziej pełny realizuje zatem funkcję stymulacyjną, która wykształciła się na tle aktywnej realizacji analitycznej funkcji rachunkowości w gospodarce rynkowej, tj. przygotowaniu danych, które będą wpływały (stymulowały) na podejmowanie przez organy kierownicze jednostki gospodarczej decyzji dotyczących i mających wpływ na przyszłościowe działanie jednostki. Inaczej mówiąc, istotą funkcji stymulacyjnej jest wpływanie i wyprzedzanie w czasie działalności gospodarczej jednostki gospodarczej oraz wymuszanie działań pożądanych. Funkcja ta najpełniej łączy się z czasową kategorią przyszłości i przyjmuje niejako aktywne, działające w przyszłość, elementy pozostałych funkcji rachunkowości (Micherda, 2001, s. 27 i n.). Znaczenie rachunkowości w pobudzaniu przedsiębiorstwa do określonego działania można rozpatrywać przez pryzmat jej udziału w procesach sterowania ekonomicznego (Dobija, 1994, s. 39). Aktywna rola rachunkowości w procesach sterowania przejawia się m.in. w dostarczaniu informacji niezbędnej do utrzymania stanu homeostazy. W sytuacjach kryzysowych, jak już wspomniano, celem staje się powrót do stanu równowagi, zwłaszcza równowagi z otoczeniem, czego przejawem jest m.in. odzyskanie płynności finansowej. Powrót ten wymaga podjęcia określonych decyzji, podbudowanych informacją płynącą z systemu rachunkowości. Poprzez właściwą analizę i interpretację informacji pochodzących z systemu rachunkowości oraz podjęte na ich podstawie decyzje można uniknąć sytuacji kryzysowych lub znacznie ograniczyć zakres ich występowania. Rolę rachunkowości w utrzymaniu stanu homeostazy można zatem rozpatrywać w sposób wieloaspektowy. Pierwszy aspekt dotyczy zabezpieczenia 28

9 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona się przed naruszeniem stanu równowagi. Z zabezpieczeniem wiąże się diagnozowanie i monitorowanie sytuacji przedsiębiorstwa. Trzeci zaś aspekt dotyczy podejmowania działań sanacyjnych służących przywróceniu stanu równowagi. Problem zabezpieczenia się przed naruszeniem stanu homeostazy jest nierozerwalnie związany z występowaniem ryzyka w funkcjonowaniu przedsiębiorstw i dotyczy tworzenia odpowiednich rezerw oraz diagnozowania. Aby zapobiec utracie homeostazy, należy zatem (Czerny, 2008, s. 170): w ramach polityki bilansowej dążyć do ujęcia w ewidencji i sprawozdawczości finansowej wpływu ryzyka dającego się zidentyfikować, podejmować decyzje na podstawie diagnozy uwzględniającej wzrastający poziom ryzyka, ponieważ utrata równowagi może wynikać z faktu niedoceniania i nieujawniania w rachunkowości zwiększającego się poziomu ryzyka gospodarczego, opierając się na wiarygodnych szacunkach tworzyć rezerwy pozwalające na uzyskanie wiernego i rzetelnego obrazu sytuacji majątkowo-finansowej przedsiębiorstwa, co ogranicza ryzyko podjęcia decyzji nietrafnych, na podstawie informacji płynącej z rachunkowości opracowywać diagnozy pozwalające na prognozowanie i monitorowanie zagrożeń mogących wpływać na utratę równowagi przedsiębiorstwa. W kontekście diagnozowania należy zwrócić uwagę na rolę analizy finansowej (Czerny, 2008, s ), a zwłaszcza analizy prospektywnej dostarczającej informacji niezbędnych dla podejmowania decyzji, których skutki mogą przyczynić się do przywrócenia stanu równowagi przedsiębiorstwa. Przywrócenie równowagi wiąże się często z koniecznością podejmowania działań restrukturyzacyjnych, mających charakter działań długofalowych. Zadaniem rachunkowości w tym aspekcie jest dostarczenie informacji umożliwiających: inicjowanie procesu restrukturyzacji poprzez dostarczenie informacji o sytuacji przedsiębiorstwa w różnych obszarach jego działalności; kluczową rolę odgrywa tutaj analiza retrospektywna, a także budowane na bazie wskaźników finansowych systemy wczesnego ostrzegania przed zagrożeniami, umożliwiające postawienie właściwej diagnozy stanu sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa; opracowanie programu restrukturyzacji przedsiębiorstwa poprzez dostarczenie informacji, pozwalającej na ocenę potencjalnych skutków ewentualnych decyzji związanych z realizacją poszczególnych etapów i wariantów założonego programu przy wykorzystaniu narzędzi analizy prospektywnej, a także wyceny pozabilansowej, dokonywanej metodami stosowanymi w ramach rachunkowości zarządczej; monitorowanie procesu restrukturyzacji głównie dzięki dostarczaniu informacji, pozwalających na ocenę i kontrolę realizacji poszczególnych zadań przyjętych w programie restrukturyzacyjnym, umożliwiając zarazem sterowanie tym procesem. 29

10 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona Podsumowanie W dobie globalizacji procesów gospodarczych narasta ryzyko podjęcia decyzji nietrafnych, wynikających z niewłaściwej oceny dynamicznie zmieniających się warunków funkcjonowania przedsiębiorstwa. Skutkiem niewłaściwych decyzji jest naruszenie stanu równowagi przedsiębiorstwa z jego otoczeniem, stanowiące przyczynę powstania sytuacji kryzysowych. Dla ich przezwyciężenia staje się często niezbędne przewartościowanie celów, do realizacji których dąży przedsiębiorstwo, oraz dobór innej strategii działania. Naruszenie stanu homeostazy wiąże się ze zwiększonym stopniem ryzyka gospodarczego, który jest trudny do przewidzenia, co wynika z konieczności podejmowania nierutynowych decyzji w ramach nowej, dostosowanej do zmienionej sytuacji, strategii działania. W przywracaniu stanu równowagi odgrywa zatem bardzo ważną rolę system rachunkowości, generując informacje niezbędne do podejmowania decyzji związanych przede wszystkim z diagnozowaniem i zabezpieczeniem się przed możliwością naruszenia stanu homeostazy. Na podstawie przedstawionych rozważań, można stwierdzić, że rachunkowość przedsiębiorstwa, dla spełnienia aktywnej roli w zabezpieczaniu się przed utratą równowagi i jej przywracaniu, powinna odpowiadać następującym wymogom: system rachunkowości musi być zgodny ze zbiorem celów założonych przez przedsiębiorstwo i jego hierarchiczną strukturą; jest to jeden z warunków decydujących o przydatności rachunkowości dla zarządzania; zmiany występujące zarówno w samym przedsiębiorstwie, jak i w otoczeniu, wymagają od systemu rachunkowości wielkiej elastyczności, jest ona bowiem cechą umożliwiającą dostosowanie się systemu rachunkowości zarówno do zmieniających się potrzeb informacyjnych w sytuacji wdrażania w przedsiębiorstwie nowych koncepcji i metod zarządzania (np. time based management, wirtualna organizacja, myślenie sieciowe (Zimniewicz, 2003, s ), jak i do wzrastającego, w miarę rozwoju przedsiębiorstwa, zapotrzebowania na informacje płynące z otoczenia; rachunkowość powinna stworzyć podstawę tworzenia aktywnych narzędzi zarządzania, związanych z pozyskiwaniem i przetwarzaniem informacji retrospektywnych, w celu przewidywania zmian występujących w otoczeniu i sporządzania optymalnych planów, których realizacja pozwoli na osiąganie założonych celów; kolejne etapy realizacji planów powinny być kontrolowane, co umożliwi bieżące sterowanie procesami zachodzącymi w przedsiębiorstwie. Przedstawione wnioski stanowią zarazem postulaty, które musi uwzględniać rachunkowość jako jedno ze źródeł pozyskiwania informacji, niezbędnych do racjonalnego sterowania przedsiębiorstwem, co przejawia się m.in. w utrzymaniu stanu homeostazy z otoczeniem. 30

11 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona Literatura Brzezin W. (1995), Ogólna teoria rachunkowości, Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa. Burzym E. (1977), Istota, zadania i znaczenie rachunkowości w gospodarce narodowej, Rachunkowość, nr 1 i 2. Burzym E. (1980), Rachunkowość przedsiębiorstw i instytucji, PWE, Warszawa. Czerny J. (2005), Rola i znaczenie rachunkowości w sytuacjach szczególnych w funkcjonowaniu przedsiębiorstw, [w:] Rachunkowość a controlling, red. E. Nowak, Wydawnictwo AE we Wrocławiu, Wrocław. Czerny J. (2004), Sytuacje szczególne w cyklu życia przedsiębiorstwa i ich wpływ na rachunkowość, [w:] Polska Szkoła Rachunkowości, red. M. Gmytrasiewicz, A. Karmańska, Wydawnictwo SGH w Warszawie, Warszawa. Czerny J. (2008), Rachunkowość w cyklu życia przedsiębiorstw, Wydawnictwo AE w Poznaniu, Poznań. Dobija M. (1994), Rachunkowość zarządcza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Fera N. (1997), Using Shareholder Value to Evaluate Strategic Choices, Management Accounting, nr 5. Gram H.A. (1986), An Introduction to Management, The Canadian Manager, Toronto. Greiner L.E. (1972), Evolution and Revolution as Organizations Grow, Harvard Business Review, July-August. Jaruga A., Nowak W.A., Szychta A. (1999), Rachunkowość zarządcza, koncepcje i zastosowania, Absolwent, Łódź. Katz D., Kahn R.L. (1979), Społeczna psychologia organizacji, PWN, Warszawa. Leupin U. (1998), Turnaround von Unternehmen. Von der Krisenbewältigung zur Erfolgssteigerung, ein praktischer Führungsbehelf für Unternehmen, Banken und Beraten, Verlag Haupt, Bern-Stuttgart-Wien. Micherda B. (2001), Analityczna funkcja rachunkowości, wyd. 3 popr., Wydawnictwo AE w Krakowie, Kraków. Quinn R.E., Cameron K. (1983), Organizational Life Cycles and Shifting Criteria of Effectiveness, Some Preliminary Evidence, Management Science, nr 29. Skrzywan S. (1973), Teoretyczne podstawy rachunkowości, wyd. 4, PWE, Warszawa. Stabryła A. (2002), Zarządzanie strategiczne w teorii i praktyce firmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Kraków. Trzcieniecki J. (1979), Projektowanie systemów zarządzania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Walczak M. (1998), Prospektywna analiza finansowa w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa. Zimniewicz K. (2003), Współczesne koncepcje i metody zarządzania, PWE, Warszawa. 31

12 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona Streszczenie Przedsiębiorstwo, stanowiąc system działający w otoczeniu, dąży do zachowania z nim stanu homeostazy. Zachowanie i przywracanie takiego stanu homeostazy jest jednym z warunków przetrwania i rozwoju każdego przedsiębiorstwa. Dynamicznie zmieniające się warunki funkcjonowania przedsiębiorstwa, znajdującego się w określonych fazach cyklu życia, pociągają za sobą powstanie sytuacji kryzysowych, stanowiących przyczynę zachwiania równowagi z otoczeniem. Przywrócenie stanu równowagi pociąga za sobą często konieczność przewartościowania celów i zmiany strategii działania. Wzrasta również stopień ryzyka gospodarczego, związany z koniecznością podejmowania decyzji o charakterze nierutynowym. W celu zabezpieczenia się przed naruszeniem stanu homeostazy lub w razie konieczności jej przywracania, staje się niezbędne podejmowanie określonych decyzji na podstawie informacji generowanej przez system rachunkowości. Rolą rachunkowości w tym kontekście jest dostarczanie informacji dla zdiagnozowania stanu przedsiębiorstwa i podejmowania decyzji zmierzających do przywrócenia homeostazy. Aby rachunkowość mogła wypełnić stawiane przed nią zadania, powinna stać się systemem bardziej aktywnym, co jest widoczne w realizacji jej funkcji stymulacyjnej. Summary The enterprise as a system striving for homeostasis The enterprise, constituting a system functioning in an environment, strives to maintain the state of homeostasis with it. Maintenance and restorement of homeostasis is one of the conditions of the enterprise s survival and development. Dynamically changed conditions of the efficient enterprise in given phases of its life cycle result in creation of crisis situations which are reasons for upsetting the balance with the environment. Restorement of the balance often leads to redefinition of the objectives and changes in action strategies. The degree of economic risk also increases as it is related to taking non-routine decisions. It is absolutely essential to take decisions on the basis of information generated by the accounting system to protect against disturbance of the homeostasis state or to restore it. The role of accounting in this context is to provide information indispensable to diagnose the enterprise condition and to take decisions leading to homeostasis restorement. To be able to fulfill its tasks, accounting should evolve into a more active system, capable of realizing its stimulating function. 32

Zarządzanie łańcuchem dostaw

Zarządzanie łańcuchem dostaw Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania kierunek: Zarządzanie i Marketing Zarządzanie łańcuchem dostaw Wykład 1 Opracowanie: dr Joanna Krygier 1 Zagadnienia Wprowadzenie do tematyki zarządzania

Bardziej szczegółowo

STATYSTYKA EKONOMICZNA

STATYSTYKA EKONOMICZNA STATYSTYKA EKONOMICZNA Analiza statystyczna w ocenie działalności przedsiębiorstwa Opracowano na podstawie : E. Nowak, Metody statystyczne w analizie działalności przedsiębiorstwa, PWN, Warszawa 2001 Dr

Bardziej szczegółowo

Misją Coca-Cola HBC Polska jest:

Misją Coca-Cola HBC Polska jest: Plany JK WZ UW 7 Misją Coca-Cola HBC Polska jest: Przynosić orzeźwienie konsumentom naszych produktów Współpracować z naszymi klientami na zasadach partnerstwa Wypracowywać zysk dla naszych udziałowców...aktywnie

Bardziej szczegółowo

ZESZYTY TOM 56 (112) TEORETYCZNE RACHUNKOWOŚCI

ZESZYTY TOM 56 (112) TEORETYCZNE RACHUNKOWOŚCI - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona STOWARZYSZENIE KSIĘGOWYCH W POLSCE RADA NAUKOWA ZESZYTY TOM 56 (112) TEORETYCZNE RACHUNKOWOŚCI WARSZAWA 2010 1 - bited. - bited. - bited. - This copy

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie wiedzą w opiece zdrowotnej

Zarządzanie wiedzą w opiece zdrowotnej Zarządzanie wiedzą w opiece zdrowotnej Magdalena Taczanowska Wiceprezes Zarządu Sygnity SA Agenda Procesy decyzyjne w ochronie zdrowia Zarządzanie wiedzą w ochronie zdrowia Typologia wiedzy w opiece zdrowotnej

Bardziej szczegółowo

System monitorowania realizacji strategii rozwoju. Andrzej Sobczyk

System monitorowania realizacji strategii rozwoju. Andrzej Sobczyk System monitorowania realizacji strategii rozwoju Andrzej Sobczyk System monitorowania realizacji strategii rozwoju Proces systematycznego zbierania, analizowania publikowania wiarygodnych informacji,

Bardziej szczegółowo

KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA KIERUNEK STUDIÓW INFORMATYCZNE TECHNIKI ZARZĄDZANIA

KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA KIERUNEK STUDIÓW INFORMATYCZNE TECHNIKI ZARZĄDZANIA KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA KIERUNEK STUDIÓW INFORMATYCZNE TECHNIKI ZARZĄDZANIA Nazwa kierunku studiów: Informatyczne Techniki Zarządzania Ścieżka kształcenia: IT Project Manager, Administrator Bezpieczeństwa

Bardziej szczegółowo

MATRYCA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA

MATRYCA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA ZAŁĄCZNIK NR 2 MATRYCA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Studia podyplomowe ZARZĄDZANIE FINANSAMI I MARKETING Przedmioty OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Absolwent studiów podyplomowych - ZARZĄDZANIE FINANSAMI I MARKETING:

Bardziej szczegółowo

Aktywne formy kreowania współpracy

Aktywne formy kreowania współpracy Projekt nr... Kształtowanie sieci współpracy na rzecz bezpieczeństwa energetycznego Dolnego Śląska ze szczególnym uwzględnieniem aspektów ekonomiczno społecznych Aktywne formy kreowania współpracy Dr inż.

Bardziej szczegółowo

Region i jego rozwój w warunkach globalizacji

Region i jego rozwój w warunkach globalizacji Region i jego rozwój w warunkach globalizacji Jacek Chądzyński Aleksandra Nowakowska Zbigniew Przygodzki faktycznie żyjemy w dziwacznym kręgu, którego środek jest wszędzie, a obwód nigdzie (albo może na

Bardziej szczegółowo

ISBN (wersja online)

ISBN (wersja online) Magdalena Jasiniak Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Instytut Finansów, Zakład Finansów Korporacji, 90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905 r. nr 39 RECENZENT Włodzimierz Karaszewski SKŁAD

Bardziej szczegółowo

Controlling operacyjny i strategiczny

Controlling operacyjny i strategiczny Controlling operacyjny i strategiczny dr Piotr Modzelewski Katedra Bankowości, Finansów i Rachunkowości Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego Plan zajęć 1, 2. Wprowadzenie do zagadnień

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Istota i przewartościowania pojęcia logistyki. Rozdział 2. Trendy i determinanty rozwoju i zmian w logistyce 42

Spis treści. Istota i przewartościowania pojęcia logistyki. Rozdział 2. Trendy i determinanty rozwoju i zmian w logistyce 42 Spis treści Od Autora 11 Rozdział 1 Istota i przewartościowania pojęcia logistyki n 1.1. Przegląd i interpretacja znaczących definicji logistyki 17 1.2. Ewolucja i przewartościowania przedmiotu, celów

Bardziej szczegółowo

Regulamin organizacji i zasad funkcjonowania kontroli zarządczej w Powiatowym Urzędzie Pracy w Tarnobrzegu

Regulamin organizacji i zasad funkcjonowania kontroli zarządczej w Powiatowym Urzędzie Pracy w Tarnobrzegu Regulamin organizacji i zasad funkcjonowania kontroli zarządczej w Powiatowym Urzędzie Pracy w Tarnobrzegu Postanowienia ogólne 1 1. Kontrolę zarządczą w PUP stanowi ogół działań podejmowanych dla zapewnienia

Bardziej szczegółowo

Wykład 2. Charakterystyka organizacji

Wykład 2. Charakterystyka organizacji Wykład 2. Charakterystyka organizacji 1 Ogólny podział organizacji: 1. Rodzaje organizacji: komercyjne, publiczne, społeczne. Organizacje komercyjne są organizacjami gospodarczymi nazywanymi przedsiębiorstwami.

Bardziej szczegółowo

Rachunek kosztów istota, zakres i funkcje

Rachunek kosztów istota, zakres i funkcje Rachunek kosztów Paweł Łagowski Zakład Zarządzania Finansami Instytut Nauk Ekonomicznych Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytet Wrocławski Rachunek kosztów istota, zakres i funkcje Rachunek

Bardziej szczegółowo

Studia magisterskie uzupełniające Kierunek: Ekonomia. Specjalność: Ekonomia Menedżerska

Studia magisterskie uzupełniające Kierunek: Ekonomia. Specjalność: Ekonomia Menedżerska Studia magisterskie uzupełniające Kierunek: Ekonomia Specjalność: Ekonomia Menedżerska Spis treści 1. Dlaczego warto wybrać specjalność ekonomia menedżerska? 2. Czego nauczysz się wybierając tę specjalność?

Bardziej szczegółowo

Nauka o organizacji. Wykład 1

Nauka o organizacji. Wykład 1 Nauka o organizacji Wykład 1 Plan wykładu Informacje organizacyjne i prezentacja sylabusa Istota organizacji Cechy organizacji Typy organizacji Granice organizacji Kontakt Konsultacje: czwartki 13.15-14.45,

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie w tematykę zarządzania przedsięwzięciami/projektami. dr inż. Agata Klaus-Rosińska

Wprowadzenie w tematykę zarządzania przedsięwzięciami/projektami. dr inż. Agata Klaus-Rosińska Wprowadzenie w tematykę zarządzania przedsięwzięciami/projektami dr inż. Agata Klaus-Rosińska 1 DEFINICJA PROJEKTU Zbiór działań podejmowanych dla zrealizowania określonego celu i uzyskania konkretnego,

Bardziej szczegółowo

PLANOWANIE FINANSOWE D R K A R O L I N A D A S Z Y Ń S K A - Ż Y G A D Ł O I N S T Y T U T Z A R Z Ą D Z A N I A F I N A N S A M I

PLANOWANIE FINANSOWE D R K A R O L I N A D A S Z Y Ń S K A - Ż Y G A D Ł O I N S T Y T U T Z A R Z Ą D Z A N I A F I N A N S A M I PLANOWANIE FINANSOWE D R K A R O L I N A D A S Z Y Ń S K A - Ż Y G A D Ł O I N S T Y T U T Z A R Z Ą D Z A N I A F I N A N S A M I INFORMACJE ORGANIZACYJNE 15 h wykładów 5 spotkań po 3h Konsultacje: pok.313a

Bardziej szczegółowo

RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA I CONTROLLING. Autor: MIECZYSŁAW DOBIJA

RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA I CONTROLLING. Autor: MIECZYSŁAW DOBIJA RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA I CONTROLLING. Autor: MIECZYSŁAW DOBIJA Wstęp Rozdział I. Wartość ekonomiczna a rachunkowość 1. Wartość ekonomiczna 1.1. Wartość ekonomiczna w aspekcie pomiaru 1.2. Różne postacie

Bardziej szczegółowo

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW ZARZĄDZANIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA - PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW ZARZĄDZANIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA - PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW ZARZĄDZANIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA - PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Umiejscowienie kierunku w obszarach kształcenia Kierunek studiów Zarządzanie reprezentuje dziedzinę

Bardziej szczegółowo

Społeczna odpowiedzialność biznesu podejście strategiczne i operacyjne. Maciej Bieńkiewicz

Społeczna odpowiedzialność biznesu podejście strategiczne i operacyjne. Maciej Bieńkiewicz 2012 Społeczna odpowiedzialność biznesu podejście strategiczne i operacyjne Maciej Bieńkiewicz Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - istota koncepcji - Nowa definicja CSR: CSR - Odpowiedzialność przedsiębiorstw

Bardziej szczegółowo

Rola i funkcje rachunku kosztów. Systemy rachunku kosztów (i wyników)

Rola i funkcje rachunku kosztów. Systemy rachunku kosztów (i wyników) Rola i funkcje rachunku kosztów. Systemy rachunku kosztów (i wyników) Rachunek kosztów jest ogółem czynności zmierzających do ustalenia i zinterpretowania wyrażonej w pieniądzu wysokości nakładów dokonanych

Bardziej szczegółowo

Streszczenie rozprawy doktorskiej pt. Uwarunkowania stosowania koncepcji otwartych innowacji w instytucjach naukowych i badawczo-rozwojowych

Streszczenie rozprawy doktorskiej pt. Uwarunkowania stosowania koncepcji otwartych innowacji w instytucjach naukowych i badawczo-rozwojowych mgr Aneta Olejniczak Promotor: prof. dr hab. Agnieszka Izabela Baruk Streszczenie rozprawy doktorskiej pt. Uwarunkowania stosowania koncepcji otwartych innowacji w instytucjach naukowych i badawczo-rozwojowych

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie finansami przedsiębiorstw

Zarządzanie finansami przedsiębiorstw Zarządzanie finansami przedsiębiorstw Opracowała: Dr hab. Gabriela Łukasik, prof. WSBiF I. OGÓLNE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE Cele przedmiotu:: - przedstawienie podstawowych teoretycznych zagadnień związanych

Bardziej szczegółowo

Wpływ kryzysu na kontynuację działalności przedsiębiorstwa

Wpływ kryzysu na kontynuację działalności przedsiębiorstwa - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona ZESZYTY TEORETYCZNE RACHUNKOWOŚCI, tom 62 (118), Warszawa 2011 Wstęp Wpływ kryzysu na kontynuację działalności przedsiębiorstwa Janusz Czerny Pojęcie

Bardziej szczegółowo

6 Metody badania i modele rozwoju organizacji

6 Metody badania i modele rozwoju organizacji Spis treści Przedmowa 11 1. Kreowanie systemu zarządzania wiedzą w organizacji 13 1.1. Istota systemu zarządzania wiedzą 13 1.2. Cechy dobrego systemu zarządzania wiedzą 16 1.3. Czynniki determinujące

Bardziej szczegółowo

Dopasowanie IT/biznes

Dopasowanie IT/biznes Dopasowanie IT/biznes Dlaczego trzeba mówić o dopasowaniu IT-biznes HARVARD BUSINESS REVIEW, 2008-11-01 Dlaczego trzeba mówić o dopasowaniu IT-biznes http://ceo.cxo.pl/artykuly/51237_2/zarzadzanie.it.a.wzrost.wartosci.html

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Analiza i modelowanie_nowicki, Chomiak_Księga1.indb :03:08

Spis treści. Analiza i modelowanie_nowicki, Chomiak_Księga1.indb :03:08 Spis treści Wstęp.............................................................. 7 Część I Podstawy analizy i modelowania systemów 1. Charakterystyka systemów informacyjnych....................... 13 1.1.

Bardziej szczegółowo

mgr Jarosław Hermaszewski (koncepcja pracy-tezy)

mgr Jarosław Hermaszewski (koncepcja pracy-tezy) mgr Jarosław Hermaszewski Inwestycje samorządu terytorialnego i ich wpływ na funkcjonowanie i rozwój gminy Polkowice w latach dziewięćdziesiątych (koncepcja pracy-tezy) Prawne podstawy funkcjonowania organów

Bardziej szczegółowo

M. Dąbrowska. K. Grabowska. Wroclaw University of Economics

M. Dąbrowska. K. Grabowska. Wroclaw University of Economics M. Dąbrowska K. Grabowska Wroclaw University of Economics Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa na przykładzie przedsiębiorstw z branży produkującej napoje JEL Classification: A 10 Słowa kluczowe: Zarządzanie

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE Nr 132/12 BURMISTRZA PASŁĘKA z dnia 28 grudnia 2012 roku

ZARZĄDZENIE Nr 132/12 BURMISTRZA PASŁĘKA z dnia 28 grudnia 2012 roku ZARZĄDZENIE Nr 132/12 BURMISTRZA PASŁĘKA z dnia 28 grudnia 2012 roku w sprawie wprowadzenia procedury zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Pasłęku Na podstawie art. (69 ust. 1 pkt 3 w związku z art.

Bardziej szczegółowo

Spis treści 5. Spis treści. Część pierwsza Podstawy projektowania systemów organizacyjnych przedsiębiorstwa

Spis treści 5. Spis treści. Część pierwsza Podstawy projektowania systemów organizacyjnych przedsiębiorstwa Spis treści 5 Spis treści Wstęp (Adam Stabryła)... 11 Część pierwsza Podstawy projektowania systemów organizacyjnych przedsiębiorstwa Rozdział 1. Interpretacja i zakres metodologii projektowania (Janusz

Bardziej szczegółowo

POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM ROZDZIAŁ I. Postanowienia ogólne

POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM ROZDZIAŁ I. Postanowienia ogólne POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM ROZDZIAŁ I Postanowienia ogólne 1. 1. Zarządzanie ryzykiem jest elementem łączącym kontrolę zarządczą z audytem wewnętrznym. Należy dążyć do minimalizacji ryzyka w funkcjonowaniu

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Rozdział 1 Sprawozdanie finansowe w świetle polskich i międzynarodowych regulacji bilansowych

Spis treści. Rozdział 1 Sprawozdanie finansowe w świetle polskich i międzynarodowych regulacji bilansowych Rozdział 1 Sprawozdanie finansowe w świetle polskich i międzynarodowych regulacji bilansowych 1.1. Wstęp........................................ 9 1.2. Jednostki zobligowane do sporządzania sprawozdań

Bardziej szczegółowo

Ekonomika Transportu. Przedsiębiorstwo transportowe. Przedsiębiorstwo transportowe. Przedsiębiorstwo transportowe. Przedsiębiorstwo transportowe

Ekonomika Transportu. Przedsiębiorstwo transportowe. Przedsiębiorstwo transportowe. Przedsiębiorstwo transportowe. Przedsiębiorstwo transportowe Ekonomika Transportu każda zorganizowana postać podażowej strony rynku usług przemieszczania, mająca swoją nazwę i oferującą specyficzny produkt - usługę transportową Cechy: odrębność ekonomiczna odrębność

Bardziej szczegółowo

Spis treści WSTĘP. Rozdział 1 CHARAKTERYSTYKA WIEDZY O ZARZĄDZANIU

Spis treści WSTĘP. Rozdział 1 CHARAKTERYSTYKA WIEDZY O ZARZĄDZANIU Spis treści WSTĘP Rozdział 1 CHARAKTERYSTYKA WIEDZY O ZARZĄDZANIU 1.1. Istota i pojęcie nauki 1.2. Metodologia nauk o zarządzaniu 1.2.1. Istota i zasady badań naukowych 1.2.2. Rodzaje wyjaśnień naukowych

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Rozdział 1 Sprawozdanie finansowe w świetle polskich i międzynarodowych regulacji bilansowych

Spis treści. Rozdział 1 Sprawozdanie finansowe w świetle polskich i międzynarodowych regulacji bilansowych Rozdział 1 Sprawozdanie finansowe w świetle polskich i międzynarodowych regulacji bilansowych 1.1. Wstęp........................................ 9 1.2. Jednostki zobligowane do sporządzania sprawozdań

Bardziej szczegółowo

P O L I T Y K A Z A R Z Ą D Z A N I A R Y Z Y K I E M W UNIWERSYTECIE JANA K O CH ANOWSKIEGO W KIELCACH

P O L I T Y K A Z A R Z Ą D Z A N I A R Y Z Y K I E M W UNIWERSYTECIE JANA K O CH ANOWSKIEGO W KIELCACH Załącznik do zarządzenia Rektora UJK nr 69/2017 z dnia 30 czerwca 2017 r. P O L I T Y K A Z A R Z Ą D Z A N I A R Y Z Y K I E M W UNIWERSYTECIE JANA K O CH ANOWSKIEGO W KIELCACH 1 Podstawowe definicje

Bardziej szczegółowo

Inteligentne Mazowsze w ramach RPO WM 2014 2020

Inteligentne Mazowsze w ramach RPO WM 2014 2020 Inteligentne Mazowsze w ramach RPO WM 2014 2020 Wydział Innowacyjności i Rozwoju Departament Rozwoju Regionalnego i Funduszy Europejskich Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie 1 Siedlce,

Bardziej szczegółowo

WIEDZA T1P_W06. K_W01 ma podstawową wiedzę o zarządzaniu jako nauce, jej miejscu w systemie nauk i relacjach do innych nauk;

WIEDZA T1P_W06. K_W01 ma podstawową wiedzę o zarządzaniu jako nauce, jej miejscu w systemie nauk i relacjach do innych nauk; SYMBOL Efekty kształcenia dla kierunku studiów: inżynieria zarządzania; Po ukończeniu studiów pierwszego stopnia na kierunku inżynieria zarządzania, absolwent: Odniesienie do obszarowych efektów kształcenia

Bardziej szczegółowo

Doradztwo transakcyjne

Doradztwo transakcyjne Doradztwo transakcyjne BAKER TILLY Albania Austria Bułgaria Chorwacja Czechy Polska Rumunia Serbia Słowacja Słowenia Węgry An independent member of the Baker Tilly Europe Alliance Maksymalizacja korzyści

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI WSTĘP ROZDZIAŁ I

SPIS TREŚCI WSTĘP ROZDZIAŁ I SPIS TREŚCI WSTĘP... 11 ROZDZIAŁ I POLITYKA EKONOMICZNA UNII EUROPEJSKIEJ NA RZECZ ZAPEWNIENIA KONKURENCYJNEGO I SPÓJNEGO TERYTORIUM... 21 1.1. Polityka ekonomiczna w koncepcjach teoretycznych europejskiej

Bardziej szczegółowo

PREZYDENT MIASTA RZESZOWA

PREZYDENT MIASTA RZESZOWA PREZYDENT MIASTA RZESZOWA RZESZÓW 2008 UCHWAŁA Nr LXXV/62/98 z dnia 16 czerwca 1998 r. w sprawie Strategii Rozwoju Miasta Rzeszowa Działając na podstawie art. 18 ust. 2, pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia dla kierunku studiów LOGISTYKA studia pierwszego stopnia profil praktyczny

Efekty kształcenia dla kierunku studiów LOGISTYKA studia pierwszego stopnia profil praktyczny Załącznik do uchwały Nr XXIII 5.5/13 Senatu UMCS z dnia 27 lutego 2013 r. Efekty kształcenia dla kierunku studiów LOGISTYKA studia pierwszego stopnia profil praktyczny Umiejscowienie kierunku w obszarze

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE. rozprawy doktorskiej pt. Zmienne jakościowe w procesie wyceny wartości rynkowej nieruchomości. Ujęcie statystyczne.

STRESZCZENIE. rozprawy doktorskiej pt. Zmienne jakościowe w procesie wyceny wartości rynkowej nieruchomości. Ujęcie statystyczne. STRESZCZENIE rozprawy doktorskiej pt. Zmienne jakościowe w procesie wyceny wartości rynkowej nieruchomości. Ujęcie statystyczne. Zasadniczym czynnikiem stanowiącym motywację dla podjętych w pracy rozważań

Bardziej szczegółowo

Z-LOGN1-026 Rachunkowość Accountancy. Przedmiot podstawowy Obowiązkowy polski Semestr III

Z-LOGN1-026 Rachunkowość Accountancy. Przedmiot podstawowy Obowiązkowy polski Semestr III KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Z-LOGN1-026 Rachunkowość Accountancy Obowiązuje od roku akademickiego 2012/2013 A. USYTUOWANIE MODUŁU W SYSTEMIE

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1. Jerzy Apanowicz ( ), Ryszard Rutka (1.6.)

SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1. Jerzy Apanowicz ( ), Ryszard Rutka (1.6.) WSTĘP 17 ROZDZIAŁ 1 CHARAKTERYSTYKA WIEDZY O ZARZĄDZANIU Jerzy Apanowicz (1.1.-1.5.), Ryszard Rutka (1.6.) 1.1. Istota i pojęcie nauki 19 1.2. Metodologia nauk o zarządzaniu 22 1.2.1. Istota i zasady badań

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie metodyki myślenia sieciowego do tworzenia scenariuszy transformacji wiedzy w sieciach gospodarczych Wielkopolski

Zastosowanie metodyki myślenia sieciowego do tworzenia scenariuszy transformacji wiedzy w sieciach gospodarczych Wielkopolski Zastosowanie metodyki myślenia sieciowego do tworzenia scenariuszy transformacji wiedzy w sieciach gospodarczych Wielkopolski 29.07.2011 r. WND POIG.01.01.01-30-014/09 Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka

Bardziej szczegółowo

Załącznik do Uchwały Nr 61 z dnia 16 grudnia 2016 roku

Załącznik do Uchwały Nr 61 z dnia 16 grudnia 2016 roku Załącznik do Uchwały Nr 61 z dnia 16 grudnia 2016 roku STRATEGIA ZARZĄDZANIA ZASOBAMI LUDZKIMI Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie Rozdział 1 Założenia ogólne 1 1. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski

Bardziej szczegółowo

CYKL ŻYCIA FIRMY RODZINNEJ

CYKL ŻYCIA FIRMY RODZINNEJ Wykład 4. CYKL ŻYCIA FIRMY RODZINNEJ 1 1. Istota cyklu życia firmy: Cykl życia organizacji obejmuje naturalną sekwencję faz, przez którą przechodzi większość organizacji: narodziny kieruje założyciel,

Bardziej szczegółowo

Dopasowanie IT/biznes

Dopasowanie IT/biznes Dopasowanie IT/biznes Dlaczego trzeba mówić o dopasowaniu IT-biznes HARVARD BUSINESS REVIEW, 2008-11-01 Dlaczego trzeba mówić o dopasowaniu IT-biznes http://ceo.cxo.pl/artykuly/51237_2/zarzadzanie.it.a.wzrost.wartosci.html

Bardziej szczegółowo

1.1 WPROWADZENIE DO PROBLEMU Systematyka narzędzi zarządzania bezpieczeństwem infrastruktury drogowej Audyt brd i jego cele

1.1 WPROWADZENIE DO PROBLEMU Systematyka narzędzi zarządzania bezpieczeństwem infrastruktury drogowej Audyt brd i jego cele 1.1 WPROWADZENIE DO PROBLEMU Systematyka narzędzi zarządzania bezpieczeństwem infrastruktury drogowej Audyt brd i jego cele Dr hab. inż. Kazimierz Jamroz Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska Katedra

Bardziej szczegółowo

kierunkową rozwoju informatyzacji Polski do roku 2013 oraz perspektywiczną prognozą transformacji społeczeństwa informacyjnego do roku 2020.

kierunkową rozwoju informatyzacji Polski do roku 2013 oraz perspektywiczną prognozą transformacji społeczeństwa informacyjnego do roku 2020. Z A T W I E R D Z A M P R E Z E S Polskiego Komitetu Normalizacyjnego /-/ dr inż. Tomasz SCHWEITZER Strategia informatyzacji Polskiego Komitetu Normalizacyjnego na lata 2009-2013 1. Wprowadzenie Informatyzacja

Bardziej szczegółowo

Rachunkowość zalządcza

Rachunkowość zalządcza Mieczysław Dobija Rachunkowość zalządcza ~ Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 1995 Spis treści Wstęp......................... 9 Rozdział I. Wartość ekonomiczna a rachunkowość. 13 1. Wartość ekonomiczna............

Bardziej szczegółowo

Opis systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej w Poznańskim Banku Spółdzielczym

Opis systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej w Poznańskim Banku Spółdzielczym Opis systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej w Poznańskim Banku Spółdzielczym SPIS TREŚCI 1. Opis systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej...3 1.1. Informacje o systemie

Bardziej szczegółowo

Autorzy: ANNA SZYCHTA, ALICJA A. JARUGA, PRZEMYSŁAW KABALSKI

Autorzy: ANNA SZYCHTA, ALICJA A. JARUGA, PRZEMYSŁAW KABALSKI RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA Autorzy: ANNA SZYCHTA, ALICJA A. JARUGA, PRZEMYSŁAW KABALSKI O autorach Wstęp Rozdział 1. Istota, rola i rozwój rachunkowości zarządczej Alicja A. Jaruga 1.1. Rachunkowość zarządcza

Bardziej szczegółowo

Koncepcja cyfrowej transformacji sieci organizacji publicznych

Koncepcja cyfrowej transformacji sieci organizacji publicznych Koncepcja cyfrowej transformacji sieci organizacji publicznych Kierownik Zakładu Systemów Informacyjnych SGH Agenda prezentacji 1 2 3 4 5 Cyfrowa transformacja jako szczególny rodzaj zmiany organizacyjnej

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie projektami a zarządzanie ryzykiem

Zarządzanie projektami a zarządzanie ryzykiem Ewa Szczepańska Zarządzanie projektami a zarządzanie ryzykiem Warszawa, dnia 9 kwietnia 2013 r. Agenda Definicje Wytyczne dla zarządzania projektami Wytyczne dla zarządzania ryzykiem Miejsce ryzyka w zarządzaniu

Bardziej szczegółowo

Zarządzenie Nr 18/2011 Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 29 marca 2011 r.

Zarządzenie Nr 18/2011 Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 29 marca 2011 r. Zarządzenie Nr 18/2011 Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 29 marca 2011 r. w sprawie ustanowienia Polityki zarządzania ryzykiem w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Koninie

Bardziej szczegółowo

Strategia identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka w Domu Maklerskim Capital Partners SA

Strategia identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka w Domu Maklerskim Capital Partners SA Strategia identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka zatwierdzona przez Zarząd dnia 14 czerwca 2010 roku zmieniona przez Zarząd dnia 28 października 2010r. (Uchwała nr 3/X/2010) Tekst jednolity

Bardziej szczegółowo

POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM

POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM ROZDZIAŁ I Postanowienia ogólne 1.1.Ilekroć w dokumencie jest mowa o: 1) ryzyku należy przez to rozumieć możliwość zaistnienia zdarzenia, które będzie miało wpływ na realizację

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr 11/2013/II Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 21 marca 2013 r.

Uchwała Nr 11/2013/II Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 21 marca 2013 r. Uchwała Nr 11/2013/II Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 21 marca 2013 r. w sprawie określenia efektów kształcenia dla menedżerskich studiów podyplomowych Master of Business Administration (MBA) prowadzonych

Bardziej szczegółowo

Wstęp 1. Dwugłos o zarządzaniu 2. Współczesny świat w erze turbulencji (Alojzy Z. Nowak) 3. Przedsiębiorczość (Beata Glinka)

Wstęp 1. Dwugłos o zarządzaniu 2. Współczesny świat w erze turbulencji (Alojzy Z. Nowak) 3. Przedsiębiorczość (Beata Glinka) Wstęp 1. Dwugłos o zarządzaniu 1.1. Ewolucja podejść do zarządzania (Włodzimierz Piotrowski) 1.1.1. Kierunek klasyczny 1.1.2. Kierunek human relations (szkoła stosunków międzyludzkich) 1.1.3. Podejście

Bardziej szczegółowo

Z-LOG-1011I Rachunkowość Accountancy. Logistyka I stopień Ogólnoakademicki

Z-LOG-1011I Rachunkowość Accountancy. Logistyka I stopień Ogólnoakademicki KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Z-LOG-1011I Rachunkowość Accountancy Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2012/2013 A. USYTUOWANIE MODUŁU W SYSTEMIE

Bardziej szczegółowo

Świadomy Podatnik projekt Rady Podatkowej PKPP Lewiatan. www.radapodatkowa.pl

Świadomy Podatnik projekt Rady Podatkowej PKPP Lewiatan. www.radapodatkowa.pl Świadomy Podatnik projekt Rady Podatkowej PKPP Lewiatan www.radapodatkowa.pl RYZYKO PODATKOWE Marcin Kolmas Definicja pojęcia ryzyka podatkowego na cele naszego spotkania Co to jest ryzyko podatkowe Ryzyko

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE WYBRANYCH MODELI ANALIZY FINANSOWEJ DLA OCENY MOŻLIWOŚCI AKTYWIZOWANIA SIĘ ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH W SEKTORZE TRANSPORTU

WYKORZYSTANIE WYBRANYCH MODELI ANALIZY FINANSOWEJ DLA OCENY MOŻLIWOŚCI AKTYWIZOWANIA SIĘ ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH W SEKTORZE TRANSPORTU Mirosław rajewski Uniwersytet Gdański WYORZYSTANIE WYBRANYCH MODELI ANALIZY FINANSOWEJ DLA OCENY MOŻLIWOŚCI ATYWIZOWANIA SIĘ ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH W SETORZE TRANSPORTU Wprowadzenie Problemy związane

Bardziej szczegółowo

Ryzyko w działalności przedsiębiorstw przemysłowych. Grażyna Wieteska Uniwersytet Łódzki Katedra Zarządzania Jakością

Ryzyko w działalności przedsiębiorstw przemysłowych. Grażyna Wieteska Uniwersytet Łódzki Katedra Zarządzania Jakością Ryzyko w działalności przedsiębiorstw przemysłowych Grażyna Wieteska Uniwersytet Łódzki Katedra Zarządzania Jakością Plan Prezentacji Cel artykułu Dlaczego działalność przemysłowa wiąże się z ryzykiem?

Bardziej szczegółowo

Nauka o organizacji. Wykład 1

Nauka o organizacji. Wykład 1 Nauka o organizacji Wykład 1 Plan wykładu Informacje organizacyjne i prezentacja sylabusa Istota organizacji Metafory organizacji Cechy organizacji Typy organizacji Granice organizacji Kontakt Konsultacje:

Bardziej szczegółowo

ZAGADNIENIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI NA KIERUNKU MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE STUDIA STACJONARNE I NIESTACJONARNE II STOPNIA

ZAGADNIENIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI NA KIERUNKU MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE STUDIA STACJONARNE I NIESTACJONARNE II STOPNIA ZAGADNIENIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI NA KIERUNKU MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE STUDIA STACJONARNE I NIESTACJONARNE II STOPNIA 1. Specjalizacja międzynarodowa pojęcie, determinanty, typy 2. Bilans płatniczy

Bardziej szczegółowo

PROCEDURA zarządzania ryzykiem w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Świdwinie

PROCEDURA zarządzania ryzykiem w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Świdwinie PROCEDURA zarządzania ryzykiem w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Świdwinie I. Postanowienia ogólne 1. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Świdwinie jest jednostką finansów publicznych realizującą zadania

Bardziej szczegółowo

Spis treści. 00 Red. Spis tresci. Wstep..indd 5 2009 12 02 10:52:08

Spis treści. 00 Red. Spis tresci. Wstep..indd 5 2009 12 02 10:52:08 Spis treści Wstęp 9 Rozdział 1. Wprowadzenie do zarządzania projektami 11 1.1. Istota projektu 11 1.2. Zarządzanie projektami 19 1.3. Cykl życia projektu 22 1.3.1. Cykl projektowo realizacyjny 22 1.3.2.

Bardziej szczegółowo

Warsztaty FRAME. Sygnatura warsztatu: W1 (W3) Czas trwania: 3 dni

Warsztaty FRAME. Sygnatura warsztatu: W1 (W3) Czas trwania: 3 dni Sygnatura warsztatu: W1 (W3) Czas trwania: 3 dni Warsztaty FRAME I. Cel Zapoznanie uczestników z możliwościami wykorzystania Europejskiej Ramowej Architektury ITS FRAME (zwanej dalej FRAME ) oraz jej narzędzi

Bardziej szczegółowo

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe 1. Cele i przydatność ujęcia modelowego w ekonomii 2.

Bardziej szczegółowo

Rachunkowość jako system informacyjny. Podstawowe pojęcia związane z bilansem: aktywa, pasywa oraz zasada równowagi bilansowej. Zdarzenia gospodarcze

Rachunkowość jako system informacyjny. Podstawowe pojęcia związane z bilansem: aktywa, pasywa oraz zasada równowagi bilansowej. Zdarzenia gospodarcze Rachunkowość jako system informacyjny. Podstawowe pojęcia związane z bilansem: aktywa, pasywa oraz zasada równowagi bilansowej. Zdarzenia gospodarcze (operacje gospodarcze) i ich rodzaje. Konto księgowe

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr 69 /2012. Senatu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. z dnia 31 maja 2012 roku

Uchwała Nr 69 /2012. Senatu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. z dnia 31 maja 2012 roku Uchwała Nr 69 /2012 Senatu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach z dnia 31 maja 2012 roku w sprawie określenia efektów kształcenia dla kierunku zarządzanie na poziomie drugiego stopnia o profilu

Bardziej szczegółowo

PROJEKT PREDEFINIOWANY Budowanie kompetencji do współpracy między-samorządowej i międzysektorowej jako narzędzi rozwoju lokalnego i regionalnego

PROJEKT PREDEFINIOWANY Budowanie kompetencji do współpracy między-samorządowej i międzysektorowej jako narzędzi rozwoju lokalnego i regionalnego PROJEKT PREDEFINIOWANY Budowanie kompetencji do współpracy między-samorządowej i międzysektorowej jako narzędzi rozwoju lokalnego i regionalnego ANALIZA WYKONALNOŚCI PROJEKTU PARTNERSTWA Jarosław Komża

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZANIE STRATEGICZNE OPRACOWANIE

ZARZĄDZANIE STRATEGICZNE OPRACOWANIE Przykładowy program ZARZĄDZANIE STRATEGICZNE OPRACOWANIE I WDROŻENIE STRATEGII Beata Kozyra 2017 3 dni Poniższy program może być skrócony do 2-1 dnia lub kilkugodzinnej prezentacji. Znikający Kocie, Alicja

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie w tematykę zarządzania projektami/przedsięwzięciami

Wprowadzenie w tematykę zarządzania projektami/przedsięwzięciami Wprowadzenie w tematykę zarządzania projektami/przedsięwzięciami punkt 2 planu zajęć dr inż. Agata Klaus-Rosińska 1 DEFINICJA PROJEKTU Zbiór działań podejmowanych dla zrealizowania określonego celu i uzyskania

Bardziej szczegółowo

Procedura zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Radomiu

Procedura zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Radomiu Załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr 4855/2014 Prezydenta Miasta Radomia z dnia 18 marca 2014 r. Procedura zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Radomiu 1 1. Określenia stosowane w niniejszej procedurze:

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE rozprawy doktorskiej mgr Eweliny Niewiadomskiej MODEL ORGANIZACJI SYSTEMU WORKFLOW W JEDNOSTCE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

STRESZCZENIE rozprawy doktorskiej mgr Eweliny Niewiadomskiej MODEL ORGANIZACJI SYSTEMU WORKFLOW W JEDNOSTCE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ STRESZCZENIE rozprawy doktorskiej mgr Eweliny Niewiadomskiej MODEL ORGANIZACJI SYSTEMU WORKFLOW W JEDNOSTCE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ Informatyzacja każdej organizacji, a w szczególności tak obszernej i

Bardziej szczegółowo

Prowadzący. Doc. dr inż. Jakub Szymon SZPON. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Prowadzący. Doc. dr inż. Jakub Szymon SZPON. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA studia podyplomowe dla czynnych zawodowo nauczycieli szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego

Bardziej szczegółowo

Strategia Lasów Państwowych inspiracje i działania w zarządzaniu zasobami ludzkimi

Strategia Lasów Państwowych inspiracje i działania w zarządzaniu zasobami ludzkimi Strategia Lasów Państwowych inspiracje i działania w zarządzaniu zasobami ludzkimi Adam Wasiak Dyrektor Generalny Lasów Państwowych Sękocin, 24 października 2013 Przesłanki do budowy i wdrożenia Strategii

Bardziej szczegółowo

Grzegorz Pieniążek Hubert Szczepaniuk

Grzegorz Pieniążek Hubert Szczepaniuk Grzegorz Pieniążek Hubert Szczepaniuk Ogólny model oceny i analizy ryzyka informacyjnego Metodyki zarządzania ryzykiem w kontekście bezpieczeństwa Wpływ asymetrii informacyjnej na wartość organizacji Istota

Bardziej szczegółowo

Poczta Polska S.A. Schemat wartościowania

Poczta Polska S.A. Schemat wartościowania Poczta Polska S.A. Schemat wartościowania Spis treści 1. Kryterium: Wpływ na wynik ekonomiczny... 3 2. Kryterium: Odpowiedzialność za zarządzanie ludźmi i zespołami... 4 3. Kryterium: Odpowiedzialność

Bardziej szczegółowo

Minimalne wymogi wdrożenia systemu kontroli zarządczej w jednostkach organizacyjnych miasta Lublin

Minimalne wymogi wdrożenia systemu kontroli zarządczej w jednostkach organizacyjnych miasta Lublin Minimalne wymogi wdrożenia systemu kontroli zarządczej w jednostkach organizacyjnych miasta Lublin A. Środowisko wewnętrzne 1. Przestrzeganie wartości etycznych: należy zapoznać, uświadomić i promować

Bardziej szczegółowo

Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych KIERUNEK EKONOMIA studia stacjonarne i niestacjonarne uzupełniające magisterskie (II stopnia)

Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych KIERUNEK EKONOMIA studia stacjonarne i niestacjonarne uzupełniające magisterskie (II stopnia) Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych KIERUNEK EKONOMIA studia stacjonarne i niestacjonarne uzupełniające magisterskie (II stopnia) Specjalności: ekonomia menedżerska finanse i rynki finansowe NOWOŚĆ!

Bardziej szczegółowo

Teoria organizacji. Ćwiczenia II. Wyższa Szkoła Logistyki Mgr Weronika Węgielnik

Teoria organizacji. Ćwiczenia II. Wyższa Szkoła Logistyki Mgr Weronika Węgielnik Teoria organizacji Ćwiczenia II Cele organizacji Wg L. Krzyżanowskiego Cel to określony przedmiotowo i podmiotowo przyszły, pożądany stan lub rezultat działania organizacji, możliwy i przewidziany do osiągnięcia

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu: Procesy naprawcze i rozwojowe w ch Corrective and developmental processes in enterprises Kierunek: Kod przedmiotu: Zarządzanie i Inżynieria Produkcji ZiP.G4.D4K.06 Management and Production

Bardziej szczegółowo

POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 2 W KROŚNIE ODRZAŃSKIM

POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 2 W KROŚNIE ODRZAŃSKIM Załącznik nr 3 do Zarządzenia Dyrektora Nr 6/2011 z dnia 14.12.2011 POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 2 W KROŚNIE ODRZAŃSKIM POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM 1.1.Ilekroć w dokumencie jest

Bardziej szczegółowo

Organizacja projektowa

Organizacja projektowa Organizacja projektowa Podstawy Organizacja projektowa jest to struktura, która umożliwia koordynację i implementację działań w projekcie Głównym powodem tworzenia organizacji projektowej jest tworzenie

Bardziej szczegółowo

Osoba posiadająca kwalifikacje II stopnia WIEDZA

Osoba posiadająca kwalifikacje II stopnia WIEDZA ZAMIERZONE KSZTAŁCENIA: Symbol K_W01 K_W0 K_W0 K_W0 K_W05 K_W06 K_W07 K_W08 K_W09 K_W10 K_W11 K_W1 K_W1 K_W1 K_W15 1 K_W15 Osoba posiadająca kwalifikacje II stopnia WIEDZA Ma pogłębioną wiedzę o charakterze

Bardziej szczegółowo

mgr Karol Marek Klimczak KONCEPCJA I PLAN ROZPRAWY DOKTORSKIEJ

mgr Karol Marek Klimczak KONCEPCJA I PLAN ROZPRAWY DOKTORSKIEJ mgr Karol Marek Klimczak KONCEPCJA I PLAN ROZPRAWY DOKTORSKIEJ Tytuł: Zarządzanie ryzykiem finansowym w polskich przedsiębiorstwach działających w otoczeniu międzynarodowym Ostatnie dziesięciolecia rozwoju

Bardziej szczegółowo

Ekonomia II stopień ogólnoakademicki stacjonarne wszystkie Katedra Ekonomii i Zarządzania Prof. dr hab. Jurij Stadnicki.

Ekonomia II stopień ogólnoakademicki stacjonarne wszystkie Katedra Ekonomii i Zarządzania Prof. dr hab. Jurij Stadnicki. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Z-EKO2-534 Nazwa modułu Internacjonalizacja przedsiębiorstw Nazwa modułu w języku angielskim Enterprise internationalization Obowiązuje od roku akademickiego

Bardziej szczegółowo

MODEL DOSKONAŁOŚCI ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ

MODEL DOSKONAŁOŚCI ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ Wykład 2. MODEL DOSKONAŁOŚCI ORGANIZACJI I ZASADY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ 1 1. Systematyka zarządzania jakością w organizacji: Systematyka zarządzania jakością jest rozumiana jako: system pojęć składających

Bardziej szczegółowo

Procedura zarządzania ryzykiem w Urzędzie Gminy Damasławek

Procedura zarządzania ryzykiem w Urzędzie Gminy Damasławek Załącznik nr 3 do Zarządzenia Nr Or. 0152-38/10 Wójta Gminy Damasławek z dnia 31 grudnia 2010 r. Procedura zarządzania ryzykiem w Urzędzie Gminy Damasławek celem procedury jest zapewnienie mechanizmów

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie strategiczne

Zarządzanie strategiczne Zarządzanie strategiczne Zajęcia w ramach specjalności "zarządzanie strategiczne" prowadzić będą specjaliści z wieloletnim doświadczeniem w pracy zarówno dydaktycznej, jak i naukowej. Doświadczenia te

Bardziej szczegółowo

Usługi środowiska w świetle bezpieczeństwa ekologicznego

Usługi środowiska w świetle bezpieczeństwa ekologicznego Artur Michałowski ZMN przy Komitecie Prognoz Polska 2000 Plus PAN Konferencja naukowa Zrównoważony rozwój w polityce spójności w latach 2014-2020. Istota, znaczenie oraz zakres monitorowania Augustów 3-4

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA BANKU SPÓŁDZIELCZEGO W STRZYŻOWIE

INFORMACJA BANKU SPÓŁDZIELCZEGO W STRZYŻOWIE Załącznik nr 1 INFORMACJA BANKU SPÓŁDZIELCZEGO W STRZYŻOWIE wynikająca z art. 111a ustawy Prawo bankowe Stan na 31 grudnia 2016 roku Spis treści 1. Informacja o działalności Banku Spółdzielczego w Strzyżowie

Bardziej szczegółowo