ZABAWA SŁÓWKAMI METODĄ PROTI

Transkrypt

1 AGNIESZKA PRZYGODZKA LIDIA WRONA ZABAWA SŁÓWKAMI METODĄ PROTI PROGRAM NAUCZANIA JĘZYKA ANGIELSKIEGO DZIECI OD 3 LAT

2 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP.. str OPIS PROGRAMU.... str ZAŁOśENIA PROGRAMU BAZA METODY PROTI.. str ADRESACI PROGRAMU. str WARUNKI REALIZACJI PROGRAMU...str MODYFIKACJA PROGRAMU... str.5 2. CELE NAUCZANIA DZIECI JĘZYKA OBCEGO....str CELE OGÓLNE.. str CELE SZCZEGÓŁOWE.... str.6 3. TEMATYKA KURSU PROTI...str DZIAŁY TEMATYCZNE....str.7 4. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW.... str ZALECENIA METODYCZNE DO REALIZACJI PROGRAMU I PRACY METODĄ PROTI.. str FORMY PRACY.. str PRACA W GRUPIE O ZRÓśNICOWANYM POZIOMIE..str METODY I TECHNIKI NAUCZANIA JĘZYKA OBCEGO INSPIRACJA POWSTANIA METODY PROTI. str METODA PROTI str POMOCE DYDAKTYCZNE str PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA DZIECI I SPOSOBY KONTROLI NABYTYCH UMIEJĘTNOŚCI...str ZAKŁADANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW str PROPOZYCJE OCENY OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW str PRZYKŁADOWE ZAJĘCIA PROWADZONE WEDŁUG PROGRAMU str.19 BIBLIOGRAFIA... str.23 2

3 Powiedz mi, a zapomnę. Naucz mnie a zapamiętam. ZaangaŜuj mnie a nauczę się. Benjamin Franklin 1. WSTĘP 1.1 OPIS PROGRAMU. Program Zabawa słówkami metodą PROTI jest praktycznym przewodnikiem dla prowadzących zajęcia języka angielskiego z dziećmi początkującymi - w pierwszym etapie nauczania. Jest prezentacją i zarazem opisem głównych załoŝeń autorskiej metody PROTI- Practice Reinforcement Opportunity (to acquire language) Techniques & Interaction, wykorzystywanej w nauczaniu języka angielskiego dzieci w wieku od 3-lat. Inspiracją do opisania metody były wyniki wieloletnich doświadczeń w prowadzeniu zajęć językowych z dziećmi najmłodszymi Program stanowi podstawę do tworzenia, modyfikacji i wprowadzania własnych pomysłów na realizację zajęć językowych. Opracowany został w oparciu o podstawę programową wychowania przedszkolnego. Program w poszczególnych rozdziałach zawiera: załoŝenia programu stanowiące bazę metody PROTI, charakterystykę adresatów, warunki jego realizacji oraz sposoby modyfikacji, ogólne i szczegółowe cele nauczania języka obcego dzieci, skoordynowane z podstawą programową nauczania przedszkolnego, tematykę materiału edukacyjnego skoordynowaną z tematyką realizowaną w danym okresie w przedszkolu, wskazówki metodyczne i dydaktyczne dla prowadzących zajęcia metodą PROTI, propozycje materiałów dydaktycznych, charakterystykę zakładanych osiągnięć uczniów i przykładowych technik ich kontroli, przykładowy scenariusz zajęć językowych realizowanych w oparciu o program. Prawa autorskie do programu i pomocy z serii: PROTI-mini, PROTI 1 i PROTI 2 mają autorki Agnieszka Przygodzka i Lidia Wrona. Pomocy i konsultacji filologicznej do powyŝszych wydań udzieliła Gabriela Szwed- Woźnica. 3

4 1.2. ZAŁOśENIA PROGRAMU - BAZA METODY PROTI. Program przeznaczony jest do pracy z dziećmi najmłodszymi, dla których w większości przypadków, zajęcia tego typu są pierwszym kontaktem z językiem angielskim. Bardzo waŝna jest, więc rola nauczyciela, który musi przede wszystkim sprawić, aby dziecko miało poczucie bezpieczeństwa, a dzięki temu komfortu, co będzie rzutowało w duŝej mierze na podejście, motywacje i chęć udziału dziecka w zajęciach języka obcego. Program i prezentowana w nim metoda, PROTI, opiera się na załoŝeniu, Ŝe dziecko jest centralną postacią kaŝdego zajęcia, a nauczyciel pełni tylko rolę przewodnika i organizatora. Jego zadaniem jest budzenie w dziecku ciekawości, motywowanie go, wspomaganie w procesie uczenia się i pokazanie mu, Ŝe język obcy jest dodatkowym sposobem komunikacji. Program zakłada wykształcenie podstawowych umiejętności językowych, takich jak: rozumienie ze słuchu, mówienie oraz przygotowanie do czytania i pisania w języku angielskim. Zakłada holistyczne (całościowe) postrzeganie poruszanych zagadnień z danych zakresów tematycznych ADRESACI PROGRAMU. Adresatem programu Zabawa słówkami metodą PROTI, są nauczyciele języka angielskiego prowadzących zajęcia (w grupach lub indywidualnie) z dziećmi w wieku od 3 lat, które rozpoczynają naukę języka angielskiego. Program adresowany jest równieŝ do dyrektorów placówek oświatowych oraz rodziców, w których gestii leŝy podjęcie decyzji o rozpoczęciu kursu językowego przez dzieci WARUNKI REALIZACJI PROGRAMU. Dzieci najlepiej uczą się języka obcego w grupie z rówieśnikami, wspólnie się bawiąc. Zalecane jest, więc prowadzenie zajęć z grupą. Jednak naleŝy podkreślić, iŝ nie jest to koniecznym warunkiem realizacji programu. Program moŝna równieŝ realizować na zajęciach indywidualnych (naleŝy tylko nieco zmodyfikować techniki i formy pracy). Podstawowym warunkiem realizacji programu i pracy metodą PROTI, jest odpowiednio przygotowane miejsce prowadzenia zajęć (sala przedszkolna, kącik językowy itp., w którym dziecko będzie miało poczucie bezpieczeństwa, moŝliwość skupienia uwagi i korzystania z róŝnorodnych pomocy dydaktycznych). Dodatkowo, niezbędnym warunkiem realizacji programu są odpowiednie materiały dydaktyczne: realne przedmioty, liczne pomoce graficzne oraz audiowizualne, a takŝe zalecany jest dla kaŝdego dziecka odpowiednio dobrany zeszyt ćwiczeń, zawierający materiał do ćwiczeń graficznych, dostosowany do wieku, zainteresowań oraz poziomu wiedzy dziecka. Kolejnym warunkiem realizacji programu są kwalifikacje i odpowiednie przygotowanie metodyczno- dydaktyczne nauczyciela prowadzącego zajęcia. 4

5 Niezbędnym do realizacji programu jest wybór tematyki zajęć oraz ustalenie ich częstotliwości. Proponowane działy tematyczne (podane w dalszej części programu), przewidziane do realizacji podczas zajęć językowych, są zintegrowane z tematyką, wprowadzaną w danym okresie na zajęciach przez nauczyciela przedszkolnego. Program jest, więc szczególnie przystosowany do sytuacji, kiedy nauczyciel wychowania przedszkolnego ma uprawnienia do prowadzenia zajęć językowych i moŝe łączyć zajęcia języka angielskiego z zajęciami przedszkolnymi. JeŜeli natomiast zajęcia językowe z dziećmi prowadzi dodatkowo inny nauczyciel, niezbędna jest jego współpraca z nauczycielem przedszkolnym danej grupy w celu skorelowania terminów wprowadzania tych samych zagadnień w języku polskim i angielskim. Dzięki takim połączeniom, zajęcia języka angielskiego będą ciekawym sposobem uzupełniania wiedzy zdobywanej przez dziecko, które moŝe zapamiętane informacje wykorzystać w róŝnych sytuacjach. Przyczynia się to budowania jego motywacji i budzenia wiary we własne siły i moŝliwości. Zalecana w programie ilość zajęć językowych to minimum 2 razy w tygodniu po 15 lub 30 minut (w zaleŝności od wieku dziecka), łącznie minimum 64 zajęcia w ciągu roku MODYFIKACJA PROGRAMU. Modyfikacji w programie mogą podlegać: - szczegółowe treści zawarte w działach tematycznych realizowane podczas całego kursu, PROTI, które mogą być odpowiednio, w zaleŝności od potrzeby, rozbudowywane bądź nieco ograniczane. Decyzja o wyborze słownictwa z danego działu, uzaleŝniona jest od kilku czynników, które nauczyciel, rozpoczynający zajęcia językowe z daną grupą, musi wziąć pod uwagę. Czynniki, o których mowa powyŝej to: wiek dzieci rozpoczynających kurs PROTI, stopień zaawansowania ich umiejętności, częstotliwość zajęć, (z czym wiąŝe się przewidywana długość trwania kursu dla danej grupy). Nauczyciel moŝe rozpoczynać pracę z dziećmi na etapie PROTI- mini, PROTI 1 lub PROTI 2 i wtedy zakładany jest, scharakteryzowany w dalszej części rozdziału, odpowiednio długi czas pracy z dziećmi. Dodatkowo, na potrzebę modyfikacji słownictwa do realizacji w danym dziale tematycznym, ma równieŝ wpływ fakt, iŝ grupy językowe tworzone są często losowo, w związku z tym naleŝą do nich dzieci o róŝnym poziomie rozwoju. NaleŜy, więc nauczany materiał dostosować do moŝliwości grupy. JeŜeli nauczyciel stwierdzi, iŝ dana grupa wiekowa nie radzi sobie z przewidzianym materiałem - ograniczy wprowadzanie nowych treści, jeŝeli natomiast będzie pracował z grupą dzieci zdolnych i intelektualnie rozwiniętych - wówczas moŝe dodatkowo rozbudować słownictwo w danym dziale tematycznym, biorąc pod uwagę, Ŝe program zakłada holistyczne (całościowe) postrzeganie poszczególnych zagadnień. - Warunki realizacji programu związane z ilością zajęć. Pełny cykl kursu PROTI przewidziany jest na trzy lata i odpowiednio są to: Pierwszy rok: PROTI- mini, przeznaczony dla dzieci 3 i 4-letnich. Zalecane jest, aby zajęcia odbywały się minimum dwa razy w tygodniu i trwały po minut kaŝde. JeŜeli dziecko rozpoczęło zajęcia jako 3-latek moŝe korzystać z PROTI- mini jeszcze jako dziecko 4-letnie. Ten etap kursu ma na celu osłuchanie i zapoznanie dziecka z brzmieniem języka angielskiego w zakresie podstawowego słownictwa związanego z najbliŝszym jego otoczeniem, zachęcenie go do uczestnictwa w ciekawych, pełnych atrakcji zajęciach. Główny nacisk jest połoŝony na kształcenie sprawności językowej takiej jak, rozumienie ze słuchu. Drugi rok: PROTI 1- poziom podstawowy dla 5-latków, które ukończyły PROTI- mini jako dzieci 4-letnie lub teŝ dla tych, które nie brały udziału w kursie PROTI- mini (w takim wypadku naleŝy dokonać modyfikacji treści zawartych w poszczególnych działach 5

6 tematycznych). Zalecane jest, aby zajęcia odbywały się minimum dwa razy w tygodniu i trwały po 30 minut kaŝde. Ten etap kursu ma na celu poznanie podstawowego słownictwa z zakresu otaczającego dziecko świata oraz przełamanie barier w posługiwaniu się nim. Główny nacisk na tym etapie połoŝony jest na kształcenie sprawności językowych takich jak: rozumienie ze słuchu, mówienie. Trzeci rok: PROTI 2 -poziom zaawansowany dla 6-latków po odbytym kursie PROTI 1. Zalecane jest, aby zajęcia odbywały się minimum dwa razy w tygodniu i trwały po 30 minut kaŝde. Ten etap kursu ma na celu kształcenie umiejętności samodzielnego budowania krótkich wypowiedzi, na bazie poznanego, we wcześniejszych etapach kursu PROTI, słownictwa. PROTI 2 przewiduje równieŝ dalsze wzbogacanie słownictwa o nowe zwroty i wyraŝenia. Główny nacisk na tym etapie połoŝony jest na kształcenie sprawności językowych takich jak: rozumienie ze słuchu, mówienie, przygotowanie do czytania i pisania w języku angielskim. Granice pomiędzy poziomami są płynne. Niewykluczone jest uczestnictwo dzieci starszych, np.: 6-letnich, w zajęciach, w ramach kursu PROTI 1. Wówczas, realizacja poziomu zaawansowanego PROTI 2, nastąpi w klasie pierwszej szkoły podstawowej. 2.CELE NAUCZANIA DZIECI JĘZYKA OBCEGO CELE OGÓLNE. Cele nauczania języka obcego dzieci w wieku przedszkolnym, zgodne z załoŝeniami podstawy programowej wychowania przedszkolnego zakładającej m.in. wspomaganie dziecka w jego całościowym rozwoju, to: zwrócenie uwagi dziecka na język obcy, jako dodatkowy środek komunikacji międzyludzkiej, zachęcenie i zainteresowanie dziecka nauką języka obcego, rozwój zdolności językowych, manualnych, spostrzegawczości i wyobraźni dziecka, pobudzenie wiary dziecka we własne siły i moŝliwości oraz rozbudzenie motywacji do dalszej nauki, kształcenie samodzielności w zdobywaniu wiedzy, budowanie własnej toŝsamości dziecka jako członka społeczności i rozwijanie umiejętności bycia członkiem tej społeczności przy poczuciu własnej wartości, rozbudzenie zainteresowania światem i innymi kulturami. 2.2 CELE SZCZEGÓŁOWE. Cele szczegółowe nauczania języka obcego dzieci w wieku przedszkolnym to: rozwój elementarnych umiejętności komunikacyjnych w zakresie języka angielskiego, które będą podstawą do dalszego zdobywania wiedzy, czyli: rozumienie ze słuchu, mówienie, przygotowanie do czytania i pisania poprzez m.in. zapoznanie dziecka z graficznym obrazem wyrazów, wykształcenie umiejętności wyszukiwania informacji szczegółowych w nieskomplikowanych wypowiedziach oraz rozumienie ogólnego sensu wypowiedzi, nabycie umiejętności samodzielnego zadawania prostych pytań i udzielania na nie odpowiedzi, 6

7 samodzielne wykonywanie przez dziecko ćwiczeń z zakresu poznanego materiału, nabycie umiejętności pracy i zabawy w grupie, zapoznanie dziecka z kulturą i zwyczajami Anglii DZIAŁY TEMATYCZNE. 3.TEMATYKA KURSU PROTI. Prowadzący zajęcia, na kaŝdym z trzech etapów kursu PROTI, powinien powracać do poszczególnych tematów, powtarzając wcześniejszy materiał i na jego bazie wprowadzać nowe zwroty i wyraŝenia. NaleŜy, bowiem pamiętać, Ŝe dziecko łatwo zapamiętuje, ale równieŝ szybko zapomina. PoniŜej przedstawione są działy tematyczne, proponowane do realizacji na poszczególnych etapach kursu PROTI, które (jak juŝ wcześniej wspomniano) są zintegrowane z materiałem realizowanym na zajęciach przedszkolnych. Proponowane do realizacji w poszczególnych działach słownictwo, jest dokładnie opisane w poradniku nauczyciela do kursu PROTI. PROTI- mini PROTI-1 PROTI-2 Witamy! Pierwsze angielskie zwroty. Powitanie po wakacjach. Zabawki. Zabawki w moim pokoju. Przybory potrzebne do prac plastycznych. Jakie czynności powinienem Zabawa w polecenia. Co lubię robić? wykonać? Jesień i jej kolory. Kolory jesieni. Skrzynia jesiennych skarbów. Jesienne owoce. Owoce krajowe. Owocowy ogród jesienią. Jakiego koloru są owoce? Owoce egzotyczne i ich kolory. Policz owoce krajowe i egzotyczne. W co ubrać się jesienią? OdzieŜ na jesienną pogodę. Dobór odzieŝy do jesiennych warunków atmosferycznych. Warzywa. Ogród warzywny. Charakterystyka warzyw i owoców. Dbamy o czystość. Higiena. Jak dbać o czystość? U lekarza. Moje zdrowie. Spotkanie z róŝnymi zawodami. Robię zakupy. W sklepie. PołoŜenie towarów na sklepowych półkach. Zima w zoo. Wycieczka do zoo. Charakterystyka zwierząt. 1 Źródło: Przygodzka A., Wrona L., Zabawa słówkami- program nauczania języka angielskiego dla dzieci w wieku 3-6 lat, Jaworzno

8 Atrybuty zimy. Skąd się bierze lód? Kolorowa zima. Ubrania na zimę. W co się ubrać zimą? Moje ubranie jest. Spotkanie z Mikołajem. Spotkanie z Mikołajem. Jakie prezenty przyniesie Mikołaj? Święta i choinka. Ozdabiamy choinkę. Celebrowanie świąt. Pamiętajmy o zwierzętach. Pamiętajmy o zwierzętach w Dokarmianie zwierząt. okresie zimy. Moja rodzina. Moja rodzina. Szacunek dla członków rodziny. Dzień Babci i Dziadka. Świętujemy dzień Babci i Dziadka. Charakterystyka członków rodziny. Powitania i poŝegnaniakulturalne Powitania o danej porze dnia. Dni tygodnia. zachowanie wobec innych. Zwierzęta domowe. Moje zwierzęta domowe. Zwierzęta na farmie, w domu, w lesie, w zoo. Urodzinowe prezenty. Celebrowanie urodzin w Urodzinowe przyjęcie. mojej rodzinie. Pojazdy poruszające się po Co pływa, co lata, co jeździ? Kosmos. wodzie, lądzie w powietrzu. Poznaj i policz swoje części Policz części ciała Potwora. Części ciała. ciała. Walentynki. Walentynki w przedszkolu. Święto zakochanych. JuŜ wiosna. OdzieŜ na wiosenne dni. Wiosenna pogoda i ubranie. Wiosna na łące. Wiosenny las i łąka. Co lubimy robić wiosną? Bezpieczna droga do Bezpieczeństwo na drodze. Pytanie o drogę. przedszkola. Mój dom. Widok mojego domu. Wiosenne porządki w moim domu. Święta Wielkanocne. Czas przygotowań świątecznych. Celebrowanie Świąt Wielkanocnych. Świąteczny czas. Czas Świąt Wielkanocnych. Która godzina? Lato juŝ blisko. Kolorowy, letni czas. Lubimy lato. Lato w przyrodzie. Zmiany w przyrodzie. Pory roku i warunki atmosferyczne. Zwierzęta gospodarskie. Farma. Gdzie mieszkają zwierzęta? Dzień Mamy i Taty. Z rodziną na placu zabaw. Moja rodzina i zawody. Plac zabaw. Przedszkolny plac zabaw. Dbam o moje otoczenie. Ulubione słodycze. Co lubię jeść? Posiłki. 8

9 Wakacje. Co spakuję na wakacyjny wyjazd? Jadę na wakacje. 4. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW ZALECENIA METODYCZNE DO REALIZACJI PROGRAMU I PRACY METODĄ PROTI. Dziecko w wieku przedszkolnym charakteryzuje: myślenie konkretne, pamięć mechaniczna, potrzeba zabawy i sterowania własną aktywnością. Nie naleŝy, więc zmuszać dziecka, wbrew jego woli, do podjęcia aktywności (wypowiedzi czy wykonywania czynności). Dziecko samo podejmie działanie wtedy, gdy poczuje się do tego gotowe. NaleŜy zachęcać dziecko do wypowiedzi, pozwolić mu popełniać błędy, a korygować je tylko poprzez kilkakrotne powtarzanie poprawnej formy. Dla dziecka w wieku przedszkolnym charakterystyczne są: krótkie odcinki koncentracji uwagi, szybkie zapamiętywanie, ale teŝ szybkie zapominanie, spontaniczne i silne reakcje emocjonalne. Oznacza to, Ŝe nauka musi wiązać się z konkretnymi przedmiotami i sytuacjami oraz dotyczyć tego, co znajduje się w zasięgu jego wzroku. Cały proces dydaktyczny nie moŝe być oderwany od naturalnego otoczenia dziecka. NaleŜy wykorzystywać róŝnorodne pomoce dydaktyczne, pamiętając o tym, Ŝe dziecko chłonie świat wszystkimi zmysłami. Zgodnie z teorią Vernona Magnesena, zapamiętujemy: 10% z tego, co czytamy, 20% z tego, co słyszymy, 30% z tego, co widzimy, 50% z tego, co widzimy i słyszymy, 70% z tego, co mówimy, 90% z tego, co mówimy i robimy. Dzięki mądrze i dobrze zaplanowanym zajęciom z wykorzystaniem licznych scenek, teatrzyków, konkursów śpiewu i recytacji, itp., moŝna niezwykle efektywnie podnosić kompetencje językowe dziecka. NaleŜy pamiętać przy tym, aby język angielski był dominującym, poniewaŝ dziecko musi się z nim osłuchać. Od początku naleŝy wprowadzać dodatkowe słownictwo typu: Pardon, sorry, I don t know, What did you say? Can you help me, please? Who is absent/present, czego efektem będzie rozumienie instrukcji i reagowanie dzieci na polecenia. WaŜne, aby unikać tłumaczenia na język polski zwrotów i nazw, które moŝna pokazać gestem, zaprezentować na obrazku itp. Stosować liczne powtórzenia, pamiętając o ich atrakcyjności (piosenki, wierszyki, rymowanki). Podczas prowadzenia zajęć językowych, pamiętać naleŝy o częstych zmianach aktywności stosując naprzemiennie zabawy statyczne i dynamiczne. KaŜde zajęcie musi być dobrze zaplanowane i przemyślane tak, aby dziecko było aktywne i dzięki temu szybciej się uczyło. NaleŜy zwrócić uwagę, aby zabawa z językiem angielskim była wzbogacona o wiele ćwiczeń aktywizujących ciało i zmysły dziecka, których celem jest powtórzenie materiału znanego i wprowadzenie nowego. Podstawą efektywnej nauki jest zasada, Ŝe zarówno dziecko, jak i nauczyciel muszą podchodzić do niej z ochota i radością. Uczenie się nie jest karą, ale świetną zabawą. Dla dziecka jest niezmiernie waŝną przygodą w Ŝyciu. 9

10 WaŜne jest, aby dziecko po zajęciach odczuwało pewien niedosyt. Pobudzi to jego chęć uczestnictwa w następnych zajęciach, dalszego zdobywania wiedzy i odkrywania. Podkreślić, raz jeszcze naleŝy, Ŝe nauczyciel jest tylko przewodnikiem w procesie zdobywania przez dziecko umiejętności. Rola przewodnika to wspieranie i wspomaganie dziecka na miarę jego moŝliwości. Stosunek nauczyciela do dziecka powinien być ciepły i Ŝyczliwy. Istotnym jest, aby nagradzać dziecko pochwałami, nawet za najdrobniejszy sukces! Nie naleŝy zraŝać się oznakami znudzenia i niechęci z jego strony. Oznaki te są wyraźnym sygnałem dla nauczyciela do zmiany aktywności oraz zastosowania takich pomocy i technik, które nie nudzą dzieci: gry komputerowe, bajki oglądane lub czytane, ilustracje, kolorowanie, wycinanie itp. Jeśli uda się na samym początku wykształcić w dziecku wiarę we własne umiejętności oraz poczucie pewności i entuzjazm do nauki, takie nastawienie będzie towarzyszyć mu przez całe Ŝycie. Podczas planowania kaŝdego zajęcia naleŝy pamiętać, Ŝe podstawową formą aktywności dziecka jest zabawa. Zajęcia powinny rozpoczynać się przypomnieniem znanego słownictwa, a dopiero potem naleŝy wprowadzić nowe treści, uwzględniając przy tym załoŝenie, iŝ zabawy na zajęciach powinny być podzielone na około 5-minutowe okresy róŝnorodnej aktywności dziecka, z uwzględnieniem zasady przemienności elementów dynamicznych i statycznych, co pozwoli na zmianę natęŝenia koncentracji, np. zabawa relaksująca po intensywnej pracy umysłowej. Na kaŝdych zajęciach musi być przewidziany czas na: słuchanie, powtarzanie oraz śpiewanie piosenek i recytację wierszyków, ułatwiających zapamiętywanie poznanych słów i zwrotów. Pomaga to w trwałym przechowywaniu w pamięci poznanego słownictwa dzięki rymom, rytmowi i powtórzeniom. Piosenki i wierszyki wpływają równieŝ na rozwój sprawności rozumienia ze słuchu. Ich powtarzanie musi być rozłoŝone w czasie całego procesu nauki; waŝne, aby zawierały one słownictwo i zwroty wprowadzane na zajęciach. Język obcy- przyswajany w ten sposób - jest lepiej zapamiętywany aniŝeli wtedy, gdy jest wprowadzany prozą. Oczywiste jest, Ŝe stopień trudności piosenek i wierszy musi być dostosowany do poziomu oraz moŝliwości językowych dziecka. MoŜna je w róŝny sposób inscenizować, mimicznie i pantomimicznie przedstawiać ich treści, co kojarzy się dzieciom z wesołą zabawą. Są one elementem dynamicznym zajęć, aktywizują dzieci - kaŝde z nich moŝe brać udział w śpiewaniu, do czego nauczyciel winien szczególnie zachęcać. Śpiew i grupowa recytacja pomagają w przezwycięŝeniu lęku przed mówieniem. Przykłady praktyczne tekstów ujęte są w materiałach dodatkowych do kursu PROTI: płytach i ksiąŝce nauczyciela. Szczególnie waŝny w całym procesie dydaktycznym jest udział w uroczystościach przedszkolnych i wykorzystanie wszelkich okazji do występów dzieci przed szerszym gronem: zajęcia pokazowe, uroczystości okazjonalne w przedszkolu itp. WaŜne jest, aby dzieci miały okazję zaprezentować przed rodzicami i rówieśnikami nabyte umiejętności językowe, co stanowi element motywacji do dalszej nauki. Przykładowymi rodzajami aktywności przedszkolaków, które moŝna wykorzystać podczas takich prezentacji, są: recytowanie wierszyków, śpiewanie piosenek wraz z inscenizowaniem ich, dialogi, krótkie scenki itp. opisy rysunku. Zabawa słówkami musi być bardzo atrakcyjna. JeŜeli jednak dziecko straci chęć działania to nie moŝna go zmuszać. Prowadzący kurs ma duŝo czasu, więc nie musi sztywno trzymać się planu i scenariusza. Jeśli nie zrealizuje czegoś zaplanowanego, zrobi to na następnych zajęciach. 10

11 4.2. FORMY PRACY. Pamiętać naleŝy, aby zajęcia były prowadzone w taki sposób pod względem róŝnorodności doboru ćwiczeń, aby pojawiła się moŝliwość zarówno pracy: indywidualnej, w parach, w grupach. Praca indywidualna pomoŝe dziecku rozwijać swoje umiejętności we własnym tempie. Dziecko moŝe np.: wykonywać ćwiczenia graficzne. Jednak waŝna jest równieŝ praca w parach oraz w grupach. Dzięki temu dziecko będzie kształtowało społeczne postawy, umiejętność pracy w zespole, współpracy z rówieśnikami. Praca w parach, czy grupach moŝe mieć miejsce podczas zabaw projektowych, inscenizacji itp. Ostatnią formą jest praca nauczyciela z całą grupą. MoŜe mieć miejsce przy wprowadzaniu nowego słownictwa np.: powtarzaniu chóralnym słownictwa, wspólnym śpiewaniu piosenek, słuchaniu kaset itp PRACA W GRUPIE O ZRÓśNICOWANYM POZIOMIE. W sytuacji, kiedy dzieci uczyły się wcześniej języka angielskiego i posiadają pewien zakres umiejętności językowych, a nie jest moŝliwe utworzenie jednorodnej grupy, z którą realizowany byłby materiał na poziomie zaawansowanym, PROTI 2 powinny one otrzymywać zadania o wyŝszym stopniu trudności. Zapobiega to znuŝeniu i zniechęceniu. Propozycje tego rodzaju materiałów dodatkowych (przeznaczonych do kserowania) zawiera wspomniany wcześniej poradnik nauczyciela. Wiedzę, którą posiadają dzieci, moŝna teŝ wykorzystać podczas sprawdzania poprawności językowej wypowiedzi pozostałych uczestników kursu. JeŜeli, np.: nauczyciel zauwaŝy, Ŝe polecenie wydane w języku angielskim zrozumiało tylko niewielu uczniów moŝe poprosić dziecko-pomocnika o przetłumaczenie go na język polski. Podobnie w przypadku pytań o znaczenie wyrazów. Pomocnicy będą czuli się potrzebni, zauwaŝeni i docenieni, zmotywuje się ich tym samym do dalszej nauki. Pozostałe dzieci równieŝ mogą być pomocnikami w organizacji zajęć. Mogą, na przykład, rozdawać materiały dydaktyczne, waŝne, aby kaŝdy podczas zajęć czuł się potrzebny i zauwaŝony. Dla dzieci uczących się szybciej nauczyciel powinien zaplanować dodatkowe ćwiczenia utrwalające, np.: kolorowanie, zakreślanie przedmiotów, których nazwy zna. Przy zróŝnicowanej grupie nauczyciel dobiera takie zestawy ćwiczeń, które moŝna dokończyć w domu lub na następnych zajęciach. Chodzi, bowiem o to, aby płynność zajęć nie była zakłócana. Nauczyciel powinien mieć zawsze przygotowanych kilka ćwiczeń dla dzieci, które skończyły zadanie szybciej od pozostałych. Mogą na przykład układać obrazkowe domino, wymieniając nazwy przedmiotów lub przeprowadzać z kolegą dialog, zaśpiewać piosenkę itp. NaleŜy pamiętać, aby podczas pracy, np. rozkładania materiałów potrzebnych do zajęć, czy kolorowania elementów, dzieci powtarzały za prowadzącym i utrwalały poznane wcześniej treści poprzez śpiewanie, recytację, powtarzanie słów oraz zwrotów. 11

12 4.4. METODY I TECHNIKI NAUCZANIA JĘZYKA OBCEGO INSPIRACJA POWSTANIA METODY PROTI. Przygotowując zajęcia językowe naleŝy szczególną uwagę zwrócić na dobór metod, odpowiednich dla dzieci przedszkolnych. Dobierając metody pracy naleŝy, według. zaleceń Hanny Komorowskiej, wziąć pod uwagę: cel nauki, wiek uczniów, ich cechy osobowości, dostęp do nowoczesnych, atrakcyjnych materiałów dydaktycznych. Do najwaŝniejszych metod stosowanych do pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym naleŝą: Metoda TPR Total Physical Response, czyli metoda reagowania całym ciałem, polegająca na wykorzystaniu aktywności ruchowej w procesie kształcenia. Nauczanie tą metodą polega na wydawaniu przez nauczyciela prostych poleceń w języku obcym przy jednoczesnym zaprezentowaniu ich poprzez ruch własnego ciała, np.: polecenia: jump, clap your hands, stand up itp. wprowadzane mogą być właśnie z wykorzystaniem tej metody. Metoda The Natura Approach, metoda naturalna, opierająca się na słuchaniu wypowiedzi obcojęzycznych, gdzie uczący rozumie ich ogólny sens. Nauczyciel stosuje proste wypowiedzi, powtarza je na róŝne sposoby, dodaje gesty i mimikę by uczynić je bardziej zrozumiałym. Metoda pełni bardzo waŝną rolę w nauce rozumienia ze słuchu. Pełni teŝ waŝną rolę w budowaniu poczucia bezpieczeństwa, wiary we własne siły, wyeliminowaniu stresu. Pomaga w spontanicznym i podświadomym przyswajaniu języka. Nauka czytania metodą Glenna Domana polegająca na wprowadzaniu do pamięci całych form, a dokładnie obrazów graficznych słowa. Lekarz-terapeuta Glenn Doman, pracujący z dziećmi z uszkodzeniami mózgu uwaŝał, Ŝe najlepszym okresem do rozpoczęcia nauki czytania jest wiek trzech lat. Dowiódł, Ŝe osoby, które nauczyły się czytać przed piątym rokiem Ŝycia, wyróŝniały się w szkole i przewyŝszały pozostałych inteligencją. Proces nauki czytania Glenn Doman podzielił na pięć etapów, które obowiązują zawsze, niezaleŝnie od wieku dziecka rozpoczynającego naukę czytania: etap pierwszy (pojedyncze słowa), etap drugi (wyraŝenia dwuwyrazowe). WyraŜenia dwuwyrazowe są dla niego pomostem pomiędzy słowami a zdaniami. Etap ten pomaga przejść do następnego poziomu. WyraŜenia tworzymy ze słów, których uczyliśmy dziecko. KaŜde z tych wyraŝeń ma tą wartość, Ŝe dziecko zna oba pojedyncze słowa. Zaczyna ono dostrzegać, iŝ połączenia dwóch wcześniej znanych wyrazów, tworzą nową ideę, etap trzeci (proste zdania). Przejście od wyraŝeń dwuwyrazowych do prostych zdań jest krokiem stosunkowo prostym. Polega on na włączeniu nazwy czynności do wyraŝenia. W taki sposób tworzy się krótkie zdania. Jeśli dzieci dysponują podstawowym słownictwem wyrazów, to i tak liczba moŝliwych kombinacji jest bardzo duŝa, etap czwarty (rozbudowane zdania). Jest to etap, w którym dziecko jest juŝ gotowe do czytania rozbudowanych zdań, wyraŝających złoŝoną myśl. Rozpoznawanie pojedynczych słów i rozumienie, Ŝe przedstawiają one przedmiot lub pojęcie, jest podstawowym krokiem w nauce czytania. W dalszym ciągu stosuje się te same podstawowe sposoby, jakie zostały zastosowane przy wprowadzaniu zdań prostych, z tą róŝnicą, Ŝe dodaje się czasowniki oraz rzeczowniki tworząc zdania. Następnie wprowadza się przyimki przedstawiając je najpierw w dwuwyrazowych wyraŝeniach z rzeczownikiem w odpowiedniej formie gramatycznej, później włączając w rozbudowane zdania. MoŜliwość tworzenia zdań znacznie się powiększa. Aby nie utrudniać dziecku czytania słów pojawiających się w zmienionej formie, naleŝy budować zdania 12

13 zawierające tylko jedno słowo z przyimkiem. Do budowy zdań rozbudowanych najlepiej jest wybrać około 50 wyrazów i uŝywać ich do tworzenia tylu zdań, ile razem z dzieckiem potrafimy ułoŝyć. W ten sposób dziecko uzyska wprawę w operowaniu tymi słowami. Jego pewność wzrośnie w takim stopniu, Ŝe bez względu na to, w jakiej kombinacji i ustawieniu pojawią się one w zdaniu, będzie umiało je rozszyfrować, etap piąty to gotowość dziecka do czytania prawdziwej i odpowiedniej ksiąŝki. Opanowało ono pojedyncze słowa, wyraŝenia i zdania, które znajdzie w swojej pierwszej ksiąŝce. Dziecko będzie na tym etapie zmagać się z małym drukiem i duŝą ilością słów na stronie 2. Na podstawie dotychczasowych badań i obserwacji sposobów pracy oraz efektów osiągniętych przez dzieci, proponujemy następujący, zmodyfikowany sposób wykorzystania elementów metody Glenna Domana. 1. Prezentowane w zestawach słowa to przede wszystkim rzeczowniki nazwy rzeczy z najbliŝszego otoczenia dziecka. 2. KaŜdy zestaw nauczyciel tworzy samodzielnie. Zestaw zawierać powinien taką ilość słów, jaka jest przewidziana do wprowadzenia na zajęciach, co uzaleŝnione jest od czasu prowadzenia i tematyki zajęć. 3. Wprowadzając na zajęciach nowy zestaw, nauczyciel nie zapomina o prezentacji zestawu wcześniejszego. 4. KaŜdy zestaw (stary + nowy) prezentowany powinien być podczas spotkania minimum trzy razy. NaleŜy pamiętać o przerwie między prezentacjami. 5. Czas prezentacji jednego wyrazu to około jednej sekundy. 6. Podczas prezentacji nowego zestawu dziecko nie powtarza nazw tylko wzrokowo fotografuje graficzny obraz słowa. Podczas prezentacji znanych zestawów dzieci mogą odczytywać słowa. Nauczyciel moŝe kontrolować poprawność wypowiedzi dzięki uŝywaniu odpowiednio przygotowanych kart z napisami (flash cards do serii PROTI). 7. Nauczyciel powinien wprowadzać jak najwięcej ćwiczeń z wykorzystaniem obrazka wraz z napisem (oprócz sesji sekundowych fotografowania samych napisów). 8. Do starych zestawów nauczyciel powinien powracać do momentu opanowania przez dzieci danego słownictwa. Ich umiejętności moŝna sprawdzić np. poprzez polecenie dopasowania napisu do obrazka. Najlepsze efekty zostaną osiągnięte przy wprowadzeniu w/w sposobu pracy juŝ u dzieci 3-letnich. Ograniczy to, bowiem w późniejszym wieku (dzieci 5,6-letnie) próby literowania prezentowanych wyrazów, poniewaŝ dzięki sesjom fotografowania całych obrazów na etapie przed rozpoczęciem nauki liter, mózg dziecka zapamiętał od razu cały obraz słowa. Dzieci, które opanowały graficzny obraz podstawowych słów w większości nie mają problemów w szkole, gdy rozpoczynają naukę pisania po angielsku. W zaleŝności od sprawności językowych, których osiągnięcie jest celem danego zajęcia, naleŝy dobrać odpowiednie techniki pracy. Przykładowe techniki stosowane na zajęciach to: tzw. drills, czyli wielokrotne odtwórcze i twórcze powtarzanie określonych konstrukcji językowych (chóralnie, grupowo, parami, indywidualnie), łączenie w pary obrazków i usłyszanych słów, rozpoznawanie dźwięków, np.: zwierząt, pytania i odpowiedzi, np.: Where do you live? I live... 2 Źródło: Doman G., Jak nauczyć małe dziecko czytać, Excalibur, Bydgoszcz

14 rozpoznawanie dźwięków: np.: nauczyciel prezentuje dwa wyrazy o podobnym brzmieniu: ball, doll, zadaniem dziecka jest wskazywać na odpowiednie obrazki (w późniejszym etapie nauki wybierać moŝna trudniejsze do rozróŝnienia wyrazy: see, sea itp.), projekty np. długookresowo tworzony przez dzieci, pod kierunkiem nauczyciela, dictionary, słuŝący potem do utrwalania i powtarzania słownictwa. Podstawą jest wspólne (z daną grupą) tworzenie z przyniesionych przez uczestników obrazków (np.: wyciętych z gazet, narysowanych) i wklejanie ich na duŝych kartkach bloku według podziału na dane tematy, kojarzenie przedmiotów w pary, budowanie przeciwieństw, kojarzenie przedmiotów z pomieszczeniem, lub jako atrybuty danego zawodu, techniki audiolingwalne, wszelkie ćwiczenia typu: posłuchaj i ułóŝ w kolejności, posłuchaj i pokaŝ, posłuchaj i zaznacz, wyszukiwanie róŝnic w obrazkach, historyjki obrazkowe, gry dydaktyczne, inscenizacje-podczas, których uczący się odgrywają role. 3 Stosując kaŝdą z powyŝszych metod i technik kształcenia naleŝy pamiętać, aby zdecydowana większość aktywności była po stronie dziecka. Rola nauczyciela jest głównie rolą organizatora METODA PROTI. Na podstawie wieloletniej praktyki i doświadczeń w nauczaniu języka angielskiego dzieci w wieku od 3 lat Centrum Edukacyjne PROTEUSS, kierowane przez Agnieszkę Przygodzką i Lidię Wrona, wypracowało metodę o nazwie PROTI-- Practice Reinforcement Opportunity (to acquire language) Techniques & Interaction, dzięki której nabywanie przez dzieci umiejętności językowych odbywa się w sposób dla nich naturalny czyniąc z nauki świetną zabawę, pogłębia i ugruntowuje wiedzę oraz motywuje do dalszej nauki. Śledząc fachową literaturę, obserwując zachowania dzieci, sprawdzając ich poziom wiedzy i umiejętności moŝna stwierdzić jednoznacznie, Ŝe podstawową formą działalności dziecka jest zabawa. Jeśli więc cały proces nauki języka obcego zorganizujemy w taki sposób, aby zabawa stała się dla dziecka niezwykle atrakcyjna, wykorzystując przy tym prezentowane w programie zalecenia, wówczas moŝemy liczyć na sukces! Sam proces nauki metodą PROTI przebiega w warunkach naturalnych dla dziecka, i polega na intensywnym angaŝowaniu wszystkich jego zmysłów w proces nauki. Metoda kładzie nacisk na uŝywanie na zajęciach tylko języka angielskiego w formie prostych wyraŝeń i zwrotów. Wprowadzanie graficznych obrazów słów w opisany powyŝej sposób, ułatwia dziecku naukę języka obcego w następnych latach, pomagając w przygotowaniu do nauki czytania i pisania w języku angielskim. Metoda zakłada, Ŝe nauczyciel jest tylko przewodnikiem (jego rolą jest wspieranie i wspomaganie dziecka w jego naturalnym rozwoju), dziecko zaś - postacią centralną kaŝdego zajęcia, gdzie samodzielnie wykonującą ćwiczenia. Bardzo waŝnym elementem w pracy metodą PROTI jest korzystanie ze specjalnie opracowanych materiałów dydaktycznych. Dzięki nim dziecko, zgodnie z załoŝeniami metody, powinno, jak najczęściej obcować z językiem, nie tylko w przedszkolu, na zajęciach, podczas wykonywania zadań w zeszytach ćwiczeń, ale równieŝ w domu np.: podczas zabawy. UmoŜliwiają to materiały w postaci płyt CD, DVD, multimedialnej- przygotowane tak, aby dziecko mogło z nich korzystać 3 Źrodło: Komorowska H., Metodyka nauczania języków obcych, Fraszka Edukacyjna, Warszawa

15 samodzielnie. Wtedy rolą rodzica będzie dopilnowanie zachowania odpowiedniej częstotliwości korzystania z w/w materiałów. Zalecane jest, aby minimum raz dziennie dziecko miało kontakt ze słownictwem nagranym na płytach. W dalszej części programu oraz w Poradniku nauczyciela do programu i kursu PROTI, prezentujemy zalecane podczas realizacji kursu, zestawy pomocy dydaktycznych POMOCE DYDAKTYCZNE. Nauczyciel powinien uŝywać pomocy dydaktycznych podczas kaŝdych zajęć, poniewaŝ są one w pracy z dziećmi pomostem pomiędzy światem zjawisk, a światem słów. Pomoce muszą być kolorowe, odpowiadać zainteresowaniom dziecka oraz jego potrzebom emocjonalnym. Na przykład mogą to być prawdziwe owoce/eksponaty, bądź teŝ plastikowe przedmioty, o których mowa na zajęciach; ilustracje, którymi moŝna wzbogacić zajęcia przy wprowadzaniu słownictwa z danego działu tematycznego, ponadto karty do gry, gry obrazkowe, np. bingo, ilustracje bajek, plakaty, płyty z nagraniami piosenek, wierszyków, dialogów, słówek, czy kasety wideo. Dla prowadzących zajęcia językowe metodą PROTI, zalecane jest korzystanie ze specjalnie przygotowanych materiałów dydaktycznych (z serii PROTI), pozwalających w pełni zrealizować załoŝenia programu. W skład serii PROTI wchodzą: Zeszyt ćwiczeń PROTI- mini wraz z naklejkami i płytą DVD. Zeszyt ma formę kart pracy. (Dla pierwszego etapu kursu, dzieci 3-4 letnich), Zeszyt ćwiczeń PROTI 1 wraz z naklejkami i płytą CD oraz multimedialnymi grami (dla drugiego etapu kursu, dzieci 5-letnie lub 6-latki rozpoczynające naukę), Zeszyt ćwiczeń PROTI 2 wraz z naklejkami i płytą CD (dla trzeciego etapu kursu, dzieci 6-7 letnie), Poradnik dla nauczyciela zawierający: proponowane do realizacji na poszczególnych stopniach zaawansowania słownictwo, propozycje wykorzystania ćwiczeń z PROTI mini, PROTI 1, PROTI 2, materiały do powielania na gazetki językowe oraz materiały dodatkowe do kserowania dla dzieci, przykłady gier i zabaw językowych, dodatkowe słownictwo oraz przykładowy scenariusz zajęć językowych, a takŝe propozycje prezentacji wybranych utworów muzycznych. zestaw flash cards wraz z napisami. Dobrym pomysłem na dodatkową pomoc mającą zachęcić, zaciekawić i zmotywować do nauki jest pacynka kangurek Proti, czy Kolorowa kredka Peggy (ucząca się razem z dziećmi na kaŝdych zajęciach) lub inna bajkowa postać, np.: wróŝka (osoba przebrana w bajkową postać, prowadząca rozmowę z dziećmi w języku nauczanym, nagradzająca za dobre odpowiedzi, pojawiająca na zajęciach jako gość-niespodzianka). 15

16 5. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA DZIECI I SPOSOBY KONTROLI NABYTYCH UMIEJĘTNOŚCI. 5.1.ZAKŁADANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW. Na poszczególnych etapach kursu pojawiają się umiejętności w mniejszym stopniu tzw. cząstkowe. Po zakończeniu udziału w całym 3-letnim kursie PROTI dziecko potrafi: - przywitać się i poŝegnać o róŝnych porach dnia, - zadać pytanie o imię i odpowiedzieć na takie samo pytanie, - przedstawić się, - odpowiedzieć przy sprawdzaniu obecności, - uŝywać zwrotów grzecznościowych, - zapytać o czyjeś samopoczucie oraz odpowiedzieć na takie pytanie, - powiedzieć o swojej sympatii do kogoś, - przedstawić dialog z drugą osobą odpowiednio modyfikowany do wymyślonej sytuacji, - złoŝyć Ŝyczenia urodzinowe, - rozpoznać kolory i nazwać je, - zapytać o kolor i odpowiedzieć na pytanie o kolor, - wskazać, nazwać i wymienić nazwy owoców, - powiedzieć, który owoc lubi, a którego nie lubi, - określić całym zdaniem, jakiego koloru jest owoc. - rozpoznać, wskazać i nazwać niektóre zabawki, - określić kolor zabawki, - rozpoznać otaczające go w domu i w przedszkolu wybrane przedmioty, - nazwać podstawowe części garderoby, - rozróŝnić i nazwać ubiory dziewcząt i chłopców. - nazwać członków swojej najbliŝszej rodziny, - wymienić nazwy znanych mu warzyw, - określić, jakiego koloru jest warzywo, - wyliczać, wybrać osobę z grupy przy pomocy poznanej wyliczanki - rozpoznać i nazwać zwierzęta domowe (pets), wiejskie (farm animals), dzikie (wild animals), - wskazać zwierzęta mieszkające w: gospodarstwie domowym, zoo, dŝungli, lesie, na łące, - stosować coraz bogatszy język komunikacji w naturalnych sytuacjach Ŝyciowych, - wykonywać polecenia ruchowe, - zaśpiewać piosenki z wykorzystaniem poleceń, - zaśpiewać i zainscenizować wybrane utwory muzyczne, - rozpoznać, wskazać i nazwać części ciała, - wskazać części ciała śpiewając piosenkę, - określić liczbę wybranych części ciała. - nazwać poszczególne części domu (przedszkola) jako budynku, - nazwać części przedszkolnego placu zabaw (ogrodu), - nazwać niektóre rośliny w ogrodzie, - wymienić podstawowe napoje, które pije w przedszkolu i domu, - opowiedzieć, jakie potrawy lubi, jakich nie lubi, - recytować wiersze, śpiewać piosenki - rozpoznać i wskazać atrybuty związane ze świętami, - nazwać prezenty, które chciałoby otrzymać pod choinką, - złoŝyć Ŝyczenia świąteczne 16

17 - wskazać, rozpoznać i nazwać atrybuty zimy, - nazwać części garderoby zimowej. - rozpoznać i wskazać atrybuty związane ze świętami, - powiedzieć, co ma w koszyku wielkanocnym, - Ŝyczyć wesołych świąt, - recytować wiersz, - odnaleźć sens i wyszukać informacje szczegółowe w nieskomplikowanych wypowiedziach i dialogach, - zrozumieć intencje rozmówcy i ogólny sensu prostych sytuacji komunikacyjnych oraz umiejętnie reagować na nie, - uŝywać podstawowe słownictwo z zakresu otaczającego go świata, - prawidłowo fonetycznie i intonacyjnie powtarzać za podanym wzorem oraz bez wzoru, - poprawnie wymawiać zwroty z zakresu materiału przewidzianego do realizacji, - zna graficzny obraz nauczanych słów (rzeczowników) i potrafi połączyć obrazek z odpowiednim napisem, - potrafi przeczytać prezentowany obraz słowa, - posiada umiejętność pracy i zabawy w grupie oraz odgrywania ról PROPOZYCJE OCENY OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW. W czasie nauki naleŝy dobrać takie techniki sprawdzania dziecka, aby nie powodowały u niego stresu. Dziecko bardzo lubi się uczyć, ale nie lubi sprawdzania. Stres nie moŝe towarzyszyć zabawie. Im rzadziej sprawdzamy dziecko, tym szybciej będzie się ono uczyć. Zamiast sprawdzania powinno się zapewnić mu okazje do rozwiązywania problemów, co pozwoli kaŝdemu dziecku na wykazanie się wiedzą, a nauczycielowi na ocenę stopnia nabycia danych umiejętności. WaŜne jest nagradzanie wszystkich dzieci, by kaŝde z nich bez względu na swoje umiejętności językowe, poczuło się docenione. Ocenianie małych uczniów w wieku przedszkolnym jest czynnością specyficzną i naleŝy bardzo uwaŝać, aby nie zniechęcić ich do dalszej nauki. Zdobywanie przez uczniów nowych umiejetności językowych moŝe być kontrolowane poprzez: wydawanie poleceń wymagających reakcji, zadawanie pytań, porządkowanie, układanie obrazków według instrukcji, recytowanie wiersza, wyliczanki, śpiewanie piosenki, przeprowadzenie dialogu z kolegą, udział w scenkach, wskazywanie odpowiedniego obrazka zgodnie z poleceniem prowadzącego, polecenie samodzielnego rozwiązania ćwiczeń graficznych np.: w zeszytach ćwiczeń i obserwacja działania dzieci. MoŜna rysować w ustalonym miejscu, np.: w zeszycie ćwiczeń na przykład tzw. buźki, które będą odzwierciedleniem efektów nauki danego dziecka. Nie jest koniecznym robienie tego po kaŝdych zajęciach, ale w pewnych odcinkach czasowych przeznaczonych na opanowanie danej partii materiału. NaleŜy wyraźnie nakreślić za jaki zakres umiejętności jest dana buźka, np.: opanowanie nazw zwierząt, wiersza, piosenki. Dzięki takiemu podejściu dziecko będzie uczyło się samodzielności i odpowiedzialności za własną naukę. 17

18 Nauczyciel jednak musi pamiętać, Ŝe kaŝde dziecko powinno otrzymać pochwałę w postaci znaczka. MoŜna je jedynie zróŝnicować np.: zakolorowane bardzo dobrze, nie zakolorowane -gorzej itp. Średnia znaczków z danej grupy (bardzo dobrze, gorzej) pokaŝe nauczycielowi poziom opanowanego materiału i jeśli jest on słaby ( buźki nie zakolorowane) wskaŝe, iŝ przed przejściem do kolejnej partii materiału naleŝy przećwiczyć zwroty jeszcze nie opanowane lub słabo opanowane w celu lepszego ich utrwalenia. Przykład testu, sprawdzającego opanowanie kolorów: dla dzieci 5,6-letnich, z którymi nauczyciel pracował z wykorzystaniem obrazów słowa. Nauczyciel czyta nazwy poszczególnych kolorów. Zadaniem dzieci jest dobranie kredki w odpowiednim kolorze i wypełnienie pola. Podczas testu nauczyciel na bieŝąco kontroluje poprawność wyboru dzieci. red blue yellow orange black brown 18

19 5.3.PRZYKŁADOWE ZAJĘCIA PROWADZONE WEDŁUG PROGRAMU. Poziom: PROTI 1 Dział tematyczny: Spotkanie z Mikołajem. Pomoce: czapka Mikołaja, worek z zabawkami, których nazwy dzieci wcześniej poznały, płyta CD PROTI 1, zeszyt ćwiczeń PROTI 1, flash cards. Czas trwania zajęć: 30 min. Oczekiwane osiągnięcia dziecka: Dziecko: - zna, rozumie i potrafi wypowiedzieć zwroty : here you are..., thank you, - potrafi zastosować poznane zwroty w praktyce, - zna, rozumie i potrafi wypowiedzieć słowa : A gift/gifts, a present, Santa Claus, reindeer, bells, a sleigh, - potrafi odegrać rolę tu św.mikołaja, - zna nazwy zabawek i graficzne odpowiedniki słów potrafi je przeczytać i odpowiednio dopasować, - potrafi w rytmie piosenki pokazać czynności, o których śpiewa rozumie tekst piosenki, - potrafi samodzielnie wykonać ćwiczenie w Zeszycie PROTI 1, - rozumie i wykonuje polecenia nauczyciela wypowiadane w języku nauczanym. TEMAT FAZA ZAKRES DZIAŁANIA DZIAŁANIA Wprowadzenie, Powitanie dzieci SŁOWNICTWA Good morning, hello Present/absent NAUCZYCIELA Sprawdzenie obecności DZIECKA Podczas sprawdzania obecności dzieci liczą, ile razy zostało wypowiedziane słówko absent. Odpowiadają ile dzieci jest nieobecnych. Spotkanie z Mikołajem Powtórzenie wcześniej poznanego słownictwa. Powtórzenie wcześniej poznanego słownictwa. Wprowadzenie nowego. Powtórka piosenki: It s winter Powtórka słownictwa z zakresu poznanych nazw zabawek. Nowe słownictwo: here you are..., thank you, Nauczyciel włącza płytę CD- TRACK 51,52 1.Prezentacja kart z napisami z wcześniej wprowadzanego słownictwa. 2.Nauczyciel w czapce Mikołaja siedzi razem z dziećmi w kółku i wyciąga z Dzieci śpiewając piosenkę tańczą i gestami pokazują czynności, o których śpiewają 1.Dzieci czytają znane im juŝ napisy. 2.Dzieci siedzą w kółku i nazywają kolejno wyciągane przedmioty- po otrzymaniu 19

20 worka rekwizyty ( zabawki). Wręczając kaŝdemu dziecku po 1 zabawce uŝywa zwrotu: here you are. zabawki kaŝde dziecko odpowiada: thank you. Wprowadzenie nowego słownictwa A gift/gifts, a present, Santa Claus, reindeer, bells, a sleigh 3.Nauczyciel kładzie czapkę Mikołaja na środek kółka, przykrywając nią ilustrację przedstawiającą Mikołaja. 4.Nauczyciel pokazuje kolejno karty z zapisanymi nazwami zabawek. 1.Nauczyciel ponownie ubiera czapkę Mikołaja, zarzuca worek na plecy i udając Mikołaja mówi : I am Santa Claus. 2.Nauczyciel siada z dziećmi w kółku i wprowadza za pomocą obrazków słowa: reindeer, bells, a sleigh.- podając kolejno dzieciom kaŝdy obrazek. 3.Dzieci odgadują temat zajęć. 4.Dzieci odczytują wyrazy chórem, to z nich, które ma wyczytaną zabawkę podbiega do środka koła, ubiera czapkę Mikołaja i wrzuca rekwizyt z powrotem do worka i mówi: here you are 1.Dzieci wstają i wszystkie odgrywają Mikołaja mówiąc: I am Santa Claus. 2.Dzieci siedząc w kółku powtarzają chórem za nauczycielem, po czym przekazują sobie dany obrazek a dziecko, które trzyma obrazek w ręce powtarza samo nazwę słówka. 3.Nauczyciel rozkłada na 3.Dzieci chórem powtarzają za 20

21 Utrwalenie materiału. Ocena osiągnięć. J/w dywanie obrazki i wypowiada kolejno poznane słowa, kilkakrotnie je powtarzając. Nauczyciel tłumaczy dzieciom, w jaki sposób mają wykonać ćwiczenie na str.20 tej Zeszytu PROTI 1. Podczas wykonywania przez dzieci ćwiczenia nauczyciel obserwuje czynności dzieci. ( tym samym sprawdza ich poziom opanowania wiedzy) Podchodzi do kaŝdego dziecka, moŝe zapytać: np. What s this?- wskazując na coś. Pełni rolę osoby wspierającej. nauczycielem i podbiegają do danego obrazka, tworząc wokół niego koło, wskazują na obrazek i ponownie powtarzając słowo. Potem powoli biegają wokół obrazków, a gdy nauczyciel zacznie wypowiadać kolejne słówkoszukają obrazka i powtarzają ww. czynność. Dzieci wykonują samodzielnie ćwiczenie ze str.20- tej Zeszytu PROTI 1. Podczas wykonywania ćwiczenia mogą: słuchać piosenek i śpiewać, powtarzać wyrazy za podanym wzorem itp. Zakończenie zajęć. 1.Nauczyciel wydaje (pamiętając o stosowaniu 1.Dzieci postępują zgodnie z zaleceniami nauczyciela. 21

22 zwrotów w j. angielskim) polecenia dotyczące uporządkowania sali i przygotowania się do wyjścia. 2.Przed samym wyjściem nauczyciel przeprowadza zabawę w granicę - zadając dzieciom pytania z tematyki zajęcia. 3. Nauczyciel podaje magiczne słowo do rozpoczęcia następnych zajęć: Santa Claus 4. Nauczyciel Ŝegna się z dziećmi: good bye, see you soon. Odprowadza dzieci do sali. 2.Dzieci odpowiadają na pytanie, przechodząc tym samym przez granicę. 3. Dzieci powtarzają magiczne słowo: Santa Claus. 22

23 Bibliografia 1. Brudnik. E, Moszyńska A., Owczarska B, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Oficyna Wydawnicza Nauczycieli, Warszawa Doman G., Jak nauczyć małe dziecko czytać, Excalibur, Bydgoszcz Komorowska H., Metodyka nauczania języków obcych, Fraszka Edukacyjna, Warszawa Komorowska H., Sprawdzanie umiejętności w nauce języka obcego. Fraszka Edukacyjna, Warszawa Komorowska H., O programach prawie wszystko, Fraszka Edukacyjna, Warszawa Pamuła M., Metodyka nauczania języków obcych w kształceniu zintegrowanym. Fraszka Edukacyjna, Warszawa Przygodzka A., Wrona L., Zabawa słówkami- program nauczania języka angielskiego dla dzieci w wieku 3-6 lat, Jaworzno Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych. 23

24 24