Zadania dyrektora związane z kierunkami realizacji polityki oświatowej państwa na rok szkolny 2017/2018

Transkrypt

1 OPUBLIKOWANO: 16 SIERPNIA 2017 Zadania dyrektora związane z kierunkami realizacji polityki oświatowej państwa na rok szkolny 2017/2018 Opracował: Wojciech Wasielewski, pracownik kuratorium oświaty Podstawa prawna: Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60 ze zm.), Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59 ze zm.), Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz ze zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. z 2017 r. poz. 356), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 marca 2017 r. w sprawie przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego oraz postępowania uzupełniającego do publicznych przedszkoli, szkół i placówek (Dz.U. z 2017 r. poz. 610), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie warunków i sposobu wykonywania przez przedszkola, szkoły i placówki publiczne zadań umożliwiających podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej uczniów należących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 263), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz.U z 2017 r. poz. 703), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 lipca 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1113), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 lipca 2015 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. z 2015 r. poz. 1113). Podobnie jak w poprzednich latach, w czasie wakacji minister edukacji narodowej ogłosił podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej na nowy rok szkolny. Do wydania takiego dokumentu jest on zobowiązany przepisami Ustawy Prawo oświatowe (art. 60 ust. 3 pkt 1) oraz Ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe (art. 307); wcześniej takie zobowiązanie wynikało z przepisów Ustawy o systemie oświaty. Kierunki realizacji polityki oświatowej państwa są obligatoryjne dla organów nadzoru pedagogicznego i placówek doskonalenia nauczycieli, natomiast dyrektorzy szkół i placówek publicznych mogą, w sposób pośredni, wykorzystywać je do planowania własnego nadzoru i organizacji pracy szkoły. Wdrażana reforma oświaty zachowała,

2 a nawet wzmocniła (ewaluacja zewnętrzna) autonomię szkoły w zakresie planowania nadzoru pedagogicznego, co oznacza, że dyrektor szkoły przygotowuje plan nadzoru zgodnie z potrzebami danej placówki, uwzględniając w szczególności wnioski ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego w poprzednim roku szkolnym. W nadchodzącym roku szkolnym (2017/2018) podstawowymi kierunkami realizacji polityki oświatowej państwa będą: wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego, podniesienie jakości edukacji matematycznej, przyrodniczej i informatycznej, bezpieczeństwo w internecie odpowiedzialne korzystanie z mediów społecznych, wprowadzanie doradztwa zawodowego do szkół i placówek, wzmacnianie wychowawczej roli szkoły, podnoszenie jakości edukacji włączającej w szkołach i placówkach systemu oświaty. Wdrażanie nowej podstawy programowej Podstawa programowa wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego to, zgodnie z art. 4 pkt 24 Ustawy Prawo oświatowe, obowiązkowy zestaw celów kształcenia i treści nauczania. Od 1 września 2017 r. nowa podstawa programowa kształcenia ogólnego oraz ramowe plany nauczania będą obowiązywały w klasach I, IV oraz VII szkół podstawowych oraz w szkołach branżowych. W pozostałych klasach obowiązywać będzie dotychczasowa podstawa programowa. Obowiązkiem dyrektora jest przede wszystkim przyjęcie do realizacji właściwych programów nauczania w klasach, w których obowiązuje nowa podstawa programowa, oraz odpowiednich nazw przedmiotów, zgodnie z ramowym planem nauczania. W związku z powyższym dyrektor szkoły powinien sprawdzić, czy realizowane w szkole programy nauczania zawierają zgodne z nowa podstawą programową: umiejętności opisane w formie ogólnych i szczegółowych wymagań dotyczących wiedzy i umiejętności, zadania wychowawczo-profilaktyczne szkoły, uwzględniane odpowiednio w programach wychowania przedszkolnego, programach nauczania i podczas realizacji zajęć z wychowawcą, warunki i sposób realizacji tych podstaw programowych. Dodatkowo nauczyciele powinni zaktualizować kryteria ocen szkolnych w zakresie umiejętności opisanych w nowej podstawie programowej. Podniesienie jakości edukacji matematycznej, przyrodniczej i informatycznej

3 Działania podejmowane przez dyrektora w zakresie podniesienia jakości edukacji matematycznej, przyrodniczej i informacyjnej powinny uwzględniać najnowsze wyniki badań w zakresie neurobiologii i neurodydaktyki, które jednoznacznie wskazują na rolę aktywności poznawczej uczniów oraz konstruowania przez nich własnych strategii rozwiązywania problemów. Analiza nowej podstawy programowej w zakresie przedmiotów przyrodniczych wskazuje na potrzebę zaplanowania cyklu obserwacji i doświadczeń prowadzonych przez ucznia lub mały zespół uczniowski, samodzielnie oraz pod kierunkiem nauczyciela. Podczas planowania i przeprowadzania doświadczeń oraz obserwacji szkoła powinna stworzyć warunki umożliwiające uczniom zadawanie pytań weryfikowalnych metodami naukowymi, zbieranie danych, analizowanie i prezentowanie danych, konstruowanie odpowiedzi na zadane pytania. Zgodnie z nową podstawą programową w zakresie edukacji matematycznej, przyrodniczej i informatycznej szkoła ma stwarzać uczniom warunki do nabywania wiedzy i umiejętności potrzebnych do rozwiązywania problemów z wykorzystaniem metod i technik wywodzących się z informatyki, w tym logicznego i algorytmicznego myślenia, programowania, posługiwania się aplikacjami komputerowymi, wyszukiwania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł, posługiwania się komputerem i podstawowymi urządzeniami cyfrowymi oraz stosowania tych umiejętności na zajęciach z różnych przedmiotów, m.in. do pracy nad tekstem, wykonywania obliczeń, przetwarzania informacji i ich prezentacji w różnych postaciach. Kolejny ważny element podnoszenia jakości edukacji matematycznej, przyrodniczej i informatycznej to, zgodnie z nową podstawą programową, powszechne stosowanie w szkole metody projektu. Dyrektor powinien prawidłowo organizować i zarządzać projektami w celu: rozwijania u uczniów przedsiębiorczości i kreatywności oraz umożliwiania stosowania w procesie kształcenia innowacyjnych rozwiązań programowych, organizacyjnych lub metodycznych, stwarzania uczniom warunków do indywidualnego kierowania procesem uczenia się, uczenia ich rozwiązywania problemów, aktywnego słuchania, skutecznego komunikowania się, wdrażania uczniów do planowania oraz organizowania pracy, a także dokonywania samooceny. Wyzwaniem dla dyrektora szkoły jest taka organizacja pracy placówki, żeby umożliwić nauczycielom realizowanie projektów przez tydzień, miesiąc lub cały rok. W organizacji pracy można uwzględnić również rozwiązanie zakładające, że w określonym czasie w szkole nie są prowadzone zajęcia z podziałem na poszczególne lekcje, lecz są one realizowane metodą projektu. Bezpieczeństwo w internecie. Odpowiedzialne korzystanie z mediów społecznych Zgodnie z nową podstawą programową szkoła powinna przygotowywać uczniów do dokonywania świadomych i odpowiedzialnych wyborów w trakcie korzystania z zasobów dostępnych

4 w internecie, krytycznej analizy informacji, bezpiecznego poruszania się w przestrzeni cyfrowej, w tym nawiązywania i utrzymywania opartych na wzajemnym szacunku relacji z innymi użytkownikami sieci. W związku z powyższym dyrektor powinien zaplanować działania edukacyjne (również wspomnianą wyżej metodą projektu) w zakresie uwrażliwienia uczniów na: niechciane i nieodpowiednie treści, które można znaleźć w internecie, zagrożenie wynikające z kontaktu z osobami poznanymi w sieci, łamanie prawa, uzależnienie od internetu, ochronę prywatności w internecie, jak działają media społecznościowe oraz jak rozpocząć przygodę z blogowaniem. Wprowadzanie doradztwa zawodowego do szkół i placówek Dyrektor szkoły powinien zaplanować, zgodnie z Rozporządzeniem w sprawie ramowych planów nauczania, realizację zajęć edukacyjnych z zakresu doradztwa zawodowego w wymiarze minimum 10 godzin w każdej klasie. Kolejne zadanie to przyjęcie do realizacji w roku szkolnym 2017/2018 programów nauczania z zakresu doradztwa zawodowego, przygotowanego przez nauczyciela prowadzącego te zajęcia. Program musi zawierać informacje o zawodach, kwalifikacjach i stanowiskach pracy oraz możliwościach uzyskania kwalifikacji zgodnych z potrzebami rynku pracy, a także predyspozycjami zawodowymi. Wzmacnianie wychowawczej roli szkoły Zadaniem dyrektora szkoły jest, zgodnie z nową podstawą programową, ukierunkowanie procesu wychowawczego na wartości, które wyznaczają cele wychowania i kryteria jego oceny. W tym celu należy dokonać analizy programu wychowawczo-profilaktycznego w zakresie: podmiotowego traktowania ucznia, podejmowania działań związanych z miejscami ważnymi dla pamięci narodowej, formami upamiętniania postaci i wydarzeń z przeszłości, najważniejszymi świętami narodowymi i symbolami państwowymi, bezpośredniej współpracy z rodzicami oraz społecznością lokalną. Podnoszenie jakości edukacji włączającej w szkołach i placówkach systemu oświaty Dyrektor szkoły powinien zaplanować zgodnie z obowiązującym prawem pracę asystenta nauczyciela i wychowawcy, pomocy nauczyciela. Wyzwaniem będzie niewątpliwie organizacja

5 indywidualnego wsparcia ucznia niepełnosprawnego, które w myśl wskazań MEN-u powinno zastąpić nauczanie indywidualne. Dyrektor, planując podniesienie jakości edukacji włączającej, powinien uwzględnić m.in.: potrzebę likwidacji barier architektonicznych, odpowiednie doskonalenie nauczycieli w celu przygotowania ich do pracy z uczniami o różnych potrzebach edukacyjnych, zatrudnienie dodatkowych specjalistów, dostosowanie form wsparcia uczniów w sposób elastyczny do ich potrzeb. Ministerstwo Edukacji Narodowej określiło także kierunki realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego. W zakresie kontroli w publicznych przedszkolach, innych formach wychowania przedszkolnego i oddziałach przedszkolnych kontrolowana ma być zgodność z przepisami prawa przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego do przedszkoli na rok szkolny 2018/2019. Kontrola dotyczyć będzie w szczególności przestrzegania przez dyrektora przedszkola przepisów: art. 204 ust. 1 Ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe, rozdziału 6 Ustawy Prawo oświatowe oraz Rozporządzenia w sprawie przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego oraz postępowania uzupełniającego do publicznych przedszkoli, szkół i placówek. Dyrektor przedszkola powinien zapewnić m.in.: realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego dla dzieci sześcioletnich oraz dla dzieci z odroczonym obowiązkiem przygotowania przedszkolnego, prawo do korzystania z wychowania przedszkolnego dzieciom pięcioletnim (urodzonym w 2012 r.), dzieciom czteroletnim (urodzonym w 2013 r.) oraz dzieciom trzyletnim (urodzonym w 2014 r.). W przedszkolach i szkołach organizujących naukę języka mniejszości narodowej, etnicznej, języka regionalnego oraz własnej kultury oceniana ma być prawidłowość realizacji zadań szkół i przedszkoli w tym zakresie. Dyrektor, odpowiednio, przedszkola lub szkoły jest zobowiązany do przestrzegania zapisów m.in. Rozporządzenia w sprawie warunków i sposobu wykonywania przez przedszkola, szkoły i placówki publiczne zadań umożliwiających podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej uczniów należących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym, które jest podstawowym aktem wykonawczym regulującym formy i warunki nauczania m.in. języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej w polskich szkołach i przedszkolach. Określa ono prawa i obowiązki rodziców dzieci, dyrektorów szkół i przedszkoli oraz organów prowadzących placówki oświatowe. W związku z wprowadzaną od września reformą oświaty Ministerstwo Edukacji Narodowej przygotowało projekt rozporządzenia, które na nowo reguluje nauczanie języków mniejszości.

6 W roku szkolnym 2017/2018 dyrektor szkoły powinien szczególnie uwzględnić następujące zmiany w rozporządzeniu: Szkoły i przedszkola będą organizować nauczanie języka mniejszości na wniosek rodziców. W załączniku do rozporządzenia zaproponowano wzór wniosku, dając tym razem rodzicom możliwość wskazania preferowanej formy nauczania (dodatkowa nauka języka, zajęcia w dwóch językach i zajęcia w języku mniejszości). Termin składania wniosku przez rodzica ustalono na 20 września roku szkolnego, którego wniosek dotyczy. Rodzice będą mogli zapisywać dziecko na zajęcia po rozpoczęciu roku szkolnego. Po tym terminie szkoła lub przedszkole może dopisać dziecko do grupy, jeśli będzie dysponować wolnymi miejscami. Dyrektor przedszkola lub szkoły ma obowiązek informowania rodziców, których dzieci zapisywane są na język mniejszości, o celu tych zajęć, ocenianiu, klasyfikowaniu i promowaniu ucznia, wpisach na świadectwie oraz uprawnieniach i obowiązkach przy składaniu egzaminu ósmoklasisty i egzaminu maturalnego. Wymiar godzin języka mniejszości w szkole utrzymano na porównywalnym poziomie (po 3 godziny dodatkowej nauki w każdej klasie szkoły podstawowej i ponadpodstawowej). Zaproponowano też roczny wymiar godzin historii i kultury w klasie IV i VI szkoły podstawowej (po 25 godzin) oraz w klasie II i III technikum i liceum (po 20 godzin). W przedszkolach przewidziano 6 zajęć przedszkolnych tygodniowo na dodatkową naukę języka mniejszości. Ustalono nowe minimalne liczby wniosków niezbędnych do organizacji zajęć w dwóch językach lub w całości w języku mniejszości (7 w szkołach, 14 w przedszkolach). Takie grupy będą powstawać tylko jako odrębne oddziały. Przy liczbach wniosków mniejszych niż 7 (w szkołach) lub 14 (w przedszkolach) możliwa będzie jedynie nauka w formie dodatkowych zajęć języka mniejszości, w grupach międzyoddziałowych lub międzyklasowych, dla których ustalono też dolne i górne limity liczebności tych grup. W publicznych i niepublicznych szkołach ogólnodostępnych ocenie ma zostać poddana prawidłowość zapewniania warunków i organizacji kształcenia uczniów niepełnosprawnych. Dyrektor szkoły powinien uwzględnić zmiany w Rozporządzeniu w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym, polegające m.in. na wydłużeniu wieku nauki w szkole podstawowej dla uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, wskazaniu kierunku zintegrowanych oddziaływań nauczycieli, specjalistów i wychowawców grup wychowawczych, podejmowaniu działań z zakresu doradztwa zawodowego i zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu, zatrudnianiu pomocy nauczyciela. Uczniowi niepełnosprawnemu dyrektor szkoły zobowiązany jest zapewnić m.in.: obowiązkowe i dodatkowe zajęcia edukacyjne oraz zajęcia rewalidacyjne, pomoc psychologiczno-pedagogiczną, w tym w szczególności realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, odpowiednie warunki do nauki, sprzęt specjalistyczny i środki dydaktyczne, realizację programu nauczania oraz programu wychowawczego i profilaktyki z wykorzystaniem odpowiednich form i metod pracy,

7 integrację ze środowiskiem rówieśniczym, przygotowanie do samodzielności w życiu dorosłym, pomoc jego rodzicom w zakresie doskonalenia umiejętności niezbędnych we wspieraniu rozwoju ich dziecka. W publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych kontrolowana będzie prawidłowość ich współpracy z przedszkolami i szkołami. Dyrektor poradni, zgodnie z projektem Rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, zobowiązany będzie do wspomagania przedszkoli, szkół i placówek poprzez zaplanowanie i przeprowadzenie działań mających na celu poprawę jakości ich pracy w zakresie: wynikającym z kierunków realizacji przez kuratorów oświaty polityki oświatowej państwa, ustalanych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania zgodnie z art. 60 ust. 3 pkt 1 Ustawy Prawo oświatowe, oraz wprowadzanych zmian w systemie oświaty, wymagań stawianych wobec przedszkoli, szkół i placówek, których wypełnianie jest badane przez organy sprawujące nadzór pedagogiczny w procesie ewaluacji zewnętrznej, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 35 ust. 6 Ustawy o systemie oświaty oraz art. 44 ust. 3 Ustawy Prawo oświatowe, realizacji podstaw programowych, rozpoznawania potrzeb dzieci i młodzieży oraz indywidualizacji procesu nauczania i wychowania, analizy wyników i wniosków z nadzoru pedagogicznego oraz wyników egzaminów, o których mowa w art. 3 pkt 21, 21c i 21d Ustawy o systemie oświaty, potrzeb zdiagnozowanych na podstawie analizy wyników i wniosków, o których mowa w pkt 5, innych potrzeb wskazanych przez przedszkole, szkołę lub placówkę. W zakresie ewaluacji 60 proc. mają stanowić ewaluacje problemowe. W przedszkolach i innych formach wychowania przedszkolnego oraz oddziałach przedszkolnych zorganizowanych w szkołach podstawowych dotyczyć będą one wymagań Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej oraz Kształtowane są postawy i respektowane normy społeczne. Istotne zmiany zostały wprowadzone w przepisie art. 44 ust. 3 Ustawy, upoważniającym ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania do określenia wymagań wobec szkół i placówek. Celem nowelizacji jest odstąpienie od oceniającej funkcji wymagań, co wynika bezpośrednio z rezygnacji z ustalania spełnienia wymagań na poziomie podstawowym i wysokim. W nowym roku ewaluacja zewnętrzna będzie więc przeprowadzana według wymagań określonych w projekcie Rozporządzenia w sprawie wymagań wobec szkół i placówek. Zgodnie z jego zapisami ewaluacji zewnętrznej w przedszkolach podlegać będą następujące wymagania: 1. Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej:

8 Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej i wykorzystują je w zabawie i w sytuacjach zadaniowych. Podstawa programowa wychowania przedszkolnego jest realizowana z wykorzystaniem warunków i sposobów jej realizacji. W przedszkolu monitoruje się i analizuje osiągnięcia każdego dziecka, z uwzględnieniem jego możliwości rozwojowych, formułuje się i wdraża wnioski z tych analiz. 2. Kształtowane są postawy i respektowane normy społeczne: Dzieci w przedszkolu czują się bezpiecznie, a relacje między wszystkimi członkami oparte są na wzajemnym szacunku i zaufaniu. Dzieci wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje. Podejmuje się działania wychowawcze i profilaktyczne mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. W przedszkolu kształtuje się postawę odpowiedzialności dzieci za działania własne i działania podejmowane w grupie. Podejmowane działania wychowawcze i profilaktyczne są monitorowane, ocenia się ich skuteczność oraz, w razie potrzeby, są one modyfikowane. 40 proc. wszystkich ewaluacji stanowić mają ewaluacje problemowe w zakresie wybranym przez kuratora oświaty na podstawie wniosków z nadzoru pedagogicznego. Monitorowanie w nadchodzącym roku szkolnym będzie obejmowało: zapewnienie bezpieczeństwa uczniom podczas zajęć na strzelnicach funkcjonujących w szkołach, organizację pomocy psychologiczno-pedagogicznej we wszystkich typach szkół. Wyzwaniem dla dyrektora będzie w tym roku szkolnym wdrażanie nowych rozwiązań, związanych z wejściem w życie nowych przepisów. W tym zakresie ważne jest wspomaganie dyrektorów przez kuratoria oświaty. Zanim wizytatorzy pojawią się w szkołach w związku z planową kontrolą, powinni najpierw udzielić dyrektorom wsparcia.