Odszyfrowane radiotelegramy ze stanami dziennymi obozu koncentracyjnego na Majdanku (styczeń 1942 styczeń 1943 r.)

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Odszyfrowane radiotelegramy ze stanami dziennymi obozu koncentracyjnego na Majdanku (styczeń 1942 styczeń 1943 r.)"

Transkrypt

1 ZESZYTY MAJDANKA 2008, t. XXIV TOMASZ KRANZ, ROBERT KUWAŁEK, BEATA SIWEK-CIUPAK Odszyfrowane radiotelegramy ze stanami dziennymi obozu koncentracyjnego na Majdanku (styczeń 1942 styczeń 1943 r.) Podczas II wojny światowej brytyjski wywiad wojskowy prowadził regularny dekryptaż niemieckich szyfrogramów przekazywanych drogą radiową. Możliwość odczytywania zaszyfrowanych depesz radiowych kryptolodzy z ośrodka w Bletchley Park zawdzięczali w znacznej mierze polskim matematykom, którzy złamali kody niemieckiej maszyny szyfrującej Enigmy, oraz wywiadowi polskiemu, który w 1939 r. przekazał aliantom jej duplikat. Brytyjczycy przechwycili i odszyfrowali wiele tajnych wiadomości przesyłanych przez formacje wojskowe i policyjne III Rzeszy. W ten sposób poznali także treść radiotelegramów instytucji nadzorowanych bezpośrednio przez Heinricha Himmlera, w tym m.in. niemieckich władz policyjnych w Generalnym Gubernatorstwie1. Mimo że przechwycone przez brytyjski ośrodek kryptologiczny komunikaty zawierają bardzo cenne informacje nie tylko na temat przebiegu działań wojennych, ale również działalności różnego szczebla placówek SS i policji, zaczęto je odtajniać dopiero w 1997 r. Obecnie są one przechowywane w National Archives w Kew (dawnym Public Record Office)2. Wśród rozszyfrowanych radiotelegramów znajduje się także tajna korespondencja administracji obozów koncentracyjnych z ich centralą Inspektoratem Obozów Koncentracyjnych w Oranienburgu (Inspektion der Konzentrationslager IKL). Najważniejszą jej część stanowi ponad meldunków z dziennymi stanami liczbowymi siedmiu obozów: Dachau, Mauthausen, Buchenwaldu, Flossenbürga, Auschwitz, Niederhagen i Majdanka oraz fragmentaryczne zapiski 1 S. Tyas, Brytyjska Intelligence Service: odszyfrowane wiadomości radiowe z Generalnego Gubernatorstwa, [w:] Akcja Reinhardt. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie, pod red. D. Libionki, Warszawa 2004, s National Archives, Kew, HW

2 Tomasz Kranz, Robert Kuwałek, Beata Siwek-Ciupak dotyczące Stutthofu. Odkodowane meldunki zostały sporządzone na maszynie do pisania (z wyjątkiem Stutthofu) i zestawione chronologicznie, oddzielnie dla każdego obozu. Obejmują one okres od początku stycznia 1942 r. do końca stycznia 1943 r. Nie wszystkie zapisy są kompletne, a najwięcej luk jest, niestety, w stanach obozu koncentracyjnego w Lublinie. Nie wiadomo, czym były spowodowane te opuszczenia, ale najprawdopodobniej nadane w tych dniach radiotelegramy nie zostały przechwycone. Nie udało się też wyjaśnić, dlaczego w omawianych aktach brakuje meldunków pozostałych, działających w tym czasie obozów koncentracyjnych: Arbeitsdorfu, Sachsenhausen, Ravensbrück, Neuengamme, Groß-Rosen i Natzweiler3. Uzyskane z nasłuchu radiowego statystyki obozu koncentracyjnego w Lublinie spisano na 17 arkuszach w formacie A 4, z tego 13 dotyczy obozu męskiego, a 4 obozu kobiecego. Każdy arkusz zawiera stany z jednego miesiąca. Liczby pogrupowane są w rubrykach, które nie mają nagłówków ani innych oznaczeń, ale porównanie tych zestawień ze źródłami historycznymi innej proweniencji pozwala ustalić, czego one dotyczą. Interpretację danych utrudniają niekiedy brakujące cyfry i pomyłki spowodowane albo błędami nasłuchu, albo literówkami w maszynopisie. Najwięcej meldunków brakuje w styczniu, kwietniu, maju i czerwcu. Niemal kompletne są natomiast zapisy z ostatniego kwartału 1942 r. i stycznia 1943 r. Od stycznia do połowy czerwca 1942 r. administracja Majdanka przekazywała drogą radiową następujące dane: 1) Stan obozu rano; 2) Przybyło (Zugang); 3) Ubyło (Abgang); 4) Stan obozu wieczorem; 5) Liczba więźniów żydowskich; 6) Liczba więźniów polskich; 7) Kategoria nieznana; 8) Liczba jeńców sowieckich. W połowie czerwca nastąpiła zmiana nadawania. Meldunki zawierały odtąd następujące pozycje: 1) Stan obozu; 2) Przybyło; 3) Ubyło; 4) Liczba więźniów niemieckich z Rzeczy (reichsdeutsche Häftlinge); 5) Liczba więźniów żydowskich; 6) Liczba więźniów polskich; 7) Liczba jeńców sowieckich. W październiku 1942 r. powstał na Majdanku obóz koncentracyjny dla kobiet. Odnoszące się do niego dane pogrupowane były początkowo w pięciu szpaltach: 1) Stan obozu; 2) Przybyło; 3) Ubyło; 4) Liczba więźniarek żydowskich; 5) Liczba więźniarek polskich. W dniu 14 grudnia, po przybyciu z Buchenwaldu 13 niemieckich kapo, doszła rubryka ze stanem więźniarek z Rzeszy (reichsdeutsche Frauen). Zamieszczone w meldunkach obozu męskiego i kobiecego dane dotyczyły stanów i zmian z poprzedniego dnia. 3 Zob. J.-E. Schulte, London war informiert. KZ-Expansion und Judenverfolgung. Entschlüsselte KZ-Stärkemeldungen vom Januar 1942 bis zum Januar 1943 in den britischen National Archives in Kew, [w:] Hitlers Kommissare. Sondergewalten in der nationalsozialistischen Diktatur. Hrsg. von R. Hachtmann und W. Süß, Göttingen 2006, s

3 Odszyfrowane radiotelegramy ze stanami dziennymi Majdanka Do momentu zmiany sposobu przekazywania stanów dziennych w czerwcu 1942 r. więźniowie z Rzeszy nie byli oddzielnie wymieniani. Uwzględniano ich zaś w stanach ogólnych. Zaznaczyć należy, że rubryka ta obejmowała nie tylko Niemców, ale również osoby innej narodowości. W pierwszych miesiącach funkcjonowania Majdanka do stanu liczebnego tej grupy włączano m.in. polskich i czeskich lekarzy-więźniów, a w późniejszym okresie także więźniów politycznych i aspołecznych pochodzących z krajów zachodnioeuropejskich. Do połowy czerwca 1942 r. w meldunkach dziennych podawano liczbę jeńców sowieckich, ale nie doliczano jej do stanu obozu. Do końca stycznia 1943 r. w grupie tej uwzględniani byli też sowieccy więźniowie cywilni, których miesiąc później zaczęto wykazywać oddzielnie4. W lutym 1943 r. obozy koncentracyjne zaprzestały przesyłania raportów drogą radiową i krótko potem rozwiązano centralę radiotelegraficzną w obozie na Majdanku5. Odtąd stany obozu oraz inne komunikaty przekazywane były dalekopisem. Sprawę tę regulowało zarządzenie IKL ze stycznia 1943 r., w którym czytamy: Pierwszego każdego miesiąca należy tutaj zgłaszać dalekopisem, po raz pierwszy r., liczbę więźniów osadzonych, liczbę więźniów zwolnionych i liczbę więźniów zmarłych (z podziałem na kategorie), wykazując stan na koniec poprzedniego miesiąca 6. Wraz z rozwojem funkcjonalnym Majdanka i osadzaniem w nim więźniów rozmaitych kategorii i różnych narodowości zmianie ulegała także struktura meldunków. Z ocalałych fragmentarycznie stanów dziennych obozu męskiego wynika, że w lutym 1943 r. doszła, jak już wspomniano, rubryka z sowieckimi robotnikami cywilnymi (SU Ziv.-Arbeiter), zaś spośród Polaków wydzielono kategorię B-verd. (przypuszczalnie od der Bandentätigkeit verdächtig), do której zaliczano osoby aresztowane w odwet za wspieranie oddziałów partyzanckich. 4 Na koniec stycznia 1943 r. wykazano 129 jeńców, a 15 lutego w raporcie obozowym odnotowano 60 jeńców (SU Kr.) oraz 59 więźniów cywilnych (SU Ziv.). Zob. Archiwum Państwowego Muzeum na Majdanku (dalej APMM), Archiwum administracji obozu koncentracyjnego w Lublinie (dalej KL Lublin), sygn. I c 2, vol. 2, Stany liczbowe więźniów obozu męskiego Stację radiową (Funkhaus) urządzono w budynku murowanym, który znajdował się na terenie ogrodów warzywnych, w północno-zachodniej części obozu. Jej kierownikiem był SS-Oberscharführer Ludwig Pfefferlein, któremu podlegało początkowo czterech, a później pięciu funkcjonariuszy. Centrala radiotelegraficzna Majdanka nie tylko utrzymywała ruch radiowy z IKL, ale pośredniczyła również w przekazywaniu rozkazów z Berlina do oddziałów SS na Wschodzie. Meldunki ze stanami nadawała codziennie, z wyjątkiem niedziel, o godz. 8 rano, jako ostatnia ze wszystkich obozów. Zob. Bundesarchiv Außenstelle Ludwigsburg (dalej BAL), Barch, B 162/407-AR-Z 297/60, Zeznanie Ludwiga Pfefferleina, t. 26, k Cyt. za: T. Kranz, Zur Erfassung der Häftlingssterblichkeit im Konzentrationslager Lublin, Lublin 2007, s

4 Tomasz Kranz, Robert Kuwałek, Beata Siwek-Ciupak Od kwietnia w meldunkach obozu męskiego wykazywano również Ukraińców, natomiast w stanach obozu dla kobiet więźniarki sowieckie. 21 maja 1943 r. zaczął funkcjonować lazaret dla sowieckich jeńców-inwalidów, których również uwzględniano w meldunkach, a przez kilka miesięcy (do końca listopada 1943 r.) doliczano nawet do ogólnego stanu obozu. W grudniu 1943 r. w meldunkach obozu męskiego pojawiła się jeszcze kategoria uwięzieni zapobiegawczo (Sicherungsverwahrte PSV lub SV), obejmująca więźniów kryminalnych, których po odbyciu kary więzienia osadzano w obozach koncentracyjnych. Wysyłane dalekopisem meldunki pozwalały śledzić na bieżąco zapełnienie i fluktuację w obozie, podawano w nich bowiem łączny stan więźniów w dniu poprzednim, liczbę przybyłych i ubyłych tego dnia oraz liczebność obozu w dniu sporządzania meldunku7. Więcej szczegółowych informacji zawierały natomiast raporty obozowe (Schutzhaftlagerrapporte) i sprawozdania okresowe wysyłane do władz centralnych: Głównego Urzędu Gospodarczo-Administracyjnego (Wirtschafts- -Verwaltungshauptamt WVHA) i Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (Reichssicherheitshauptamt RSHA). Stan Reichsdeutschów (RD) podawano z rozbiciem na następujące kategorie: polityczni, recydywiści polityczni, dezerterzy z Wehrmachtu (SAW), kryminalni (BV) i aspołeczni (ASO, AZR). Oddzielnie ewidencjonowano też Polaków ujętych w charakterze zakładników, Czechów, badaczy Pisma Świętego (Bibelforscher), uczestników ruchu oporu z Francji i krajów Beneluksu aresztowanych na podstawie rozkazu Adolfa Hitlera z 10 lipca 1941 r. w ramach akcji zwanej Noc i mgła ( Nacht und Nebel NN), homoseksualistów i wreszcie osoby, które w czasie hiszpańskiej wojny domowej walczyły po stronie sił republikańskich (Rotspanier)8. Więźniów poszczególnych kategorii dzielono jeszcze na grupy narodowościowe. Procedurę tę opisał Jerzy Kwiatkowski, który przez kilka miesięcy pracował w głównej kancelarii obozu: Do stanu liczbowego z poprzedniego dnia dodaje się nowo przybyłych, a potem odejmuje ubytek, przy czym zmarli, zwolnieni 7 APMM, Zbiór foto- i kserokopii dokumentów (dalej Fotokopie), sygn. XIX-595, Meldunki o dziennych stanach liczbowych w obozie na Majdanku za okres od 1 kwietnia do 16 czerwca 1943 r.; ibidem, sygn. I a 2, Dzienne meldunki o stanach liczbowych więźniów przesłane przez komendanturę KL i FKL do WVHA Amtsgruppe D, Zob. także Z. Leszczyńska, Stany liczbowe więźniów obozu koncentracyjnego na Majdanku, Zeszyty Majdanka, t. VII (1973), s J. Marszałek, Majdanek obóz koncentracyjny w Lublinie. Wyd. II, Warszawa 1987, s ; T. Kranz, Ewidencja zgonów i śmiertelność więźniów KL Lublin, Zeszyty Majdanka, t. XXIII (2005), s Na temat kategorii więźniarskich występujących w niemieckich obozach koncentracyjnych zob. A. Eberle, Häftlingskategorien und Kennzeichnungen, [w:] Der Ort des Terrors. Geschichte der nationalsozialistischen Konzentrationslager. Hrsg. von W. Benz und B. Distel, Bd. 1, München 2005, s

5 Odszyfrowane radiotelegramy ze stanami dziennymi Majdanka i rozstrzelani (exekutiert) wymieniani są imiennie. Przy odchodzących transportach dołącza się listę transportową jako alegat, a odejmuje zbiorowo, np.: 307 Sch (Schutzhäftlinge) w tym 15 RD (Reichsdeutsch), 254 P (Polaków), 20 Fr (Francuzów), 17 It (Włochów); dalej 18 BV (Berufsverbrecher) w tym 15 RD i 3 Tsch (Czechów); 104 J (Żydów) w tym 4 RD i 100 P, itd. Ogólny stan więźniów wykazywany w Stärkemeldung musi się zgadzać z liczbą więźniów stwierdzoną przy apelu na poszczególnych polach. 9 Ścisłość statystyk obozowych ilustruje także jeden z raportów obozu w Buchenwaldzie. Zawiera on następujące pozycje: 1. Stan w dniu; 2. Przybyło w tym a) nowo osadzeni, b) przeniesieni z innych obozów, c) schwytani; 3. Ubyło w tym a) zwolnienia, b) zgony naturalne, nienaturalne, egzekucje, c) przeniesienia do innych obozów, d) zbiegli; 4. Stan w dniu. Wszystkie zmiany odnotowywano w obrębie poszczególnych grup narodowościowych (ogółem wymienionych jest 26 narodowości i tzw. bezpaństwowcy) oraz w 13 kategoriach więźniarskich, do których zaliczano również Żydów i Cyganów10. Odszyfrowane meldunki radiowe ze stanami liczbowymi Majdanka mają istotne znaczenie dla badań nad jego dziejami. Przypomnieć należy, że z kancelarii tego obozu nie przetrwały niemal żadne dokumenty ze statystykami dziennymi z 1942 r.11 Wartość poznawczą omawianego źródła zwiększa dodatkowo fakt, że umożliwia ono mimo dużych luk prześledzenie ewolucji zaludnienia obozu, określenie w wielu przypadkach wielkości kierowanych tutaj transportów oraz liczby zgonów wśród więźniów objętych ewidencją. Jego przydatność do pogłębienia wiedzy o tych zagadnieniach potwierdziła analiza przeprowadzona przez autorów niniejszego opracowania. Podane w meldunkach liczby zostały zweryfikowane w oparciu o dostępną bazę źródłową i ustalenia historiografii. Szczegółowe wyniki badań zamieszczono w przypisach tekstowych, którymi opatrzono edytowany dokument. Ogólnie rzecz biorąc, analiza wykazała, że liczby zawarte w radiotelegramach są zgodne z dostępnymi źródłami i rezultatami najnowszych badań. Największą 9 J. Kwiatkowski, 485 dni na Majdanku, Lublin 1966, s APMM, Obce registratury, sygn. VI-28, Schutzhaftlager-Rapport des KL Buchenwald. Stand am 30. XII Raport sporządzono na standardowym formularzu, który przypuszczalnie stosowany był także w innych obozach. Do Buchenwaldu zachowało się stosunkowo dużo dokumentów zawierających informacje o liczebności więźniów. Zob. H. Stein, Funktionswandel des Konzentrationslagers Buchenwald im Spiegel der Lagerstatistiken, [w:] Die nationalsozialistischen Konzentrationslager. Entwicklung und Struktur. Hrsg. von U. Herbert, K. Orth und Ch. Dieckmann, Göttingen 1998, Bd. I, s Nieco informacji o liczebności więźniów w 1942 roku zawierają fragmentaryczne dane biura przydziału pracy. Zob APMM, KL Lublin, sygn. I c 6, vol. 1, 2, 3. Raporty dzienne o zatrudnieniu więźniów. 205

6 Tomasz Kranz, Robert Kuwałek, Beata Siwek-Ciupak koherencję stwierdzono w przypadku danych dotyczących rejestrowanych więźniów żydowskich. Od kwietnia do połowy czerwca 1942 r. stany dzienne Żydów odpowiadają wysokości przydzielanych w tym czasie numerów obozowych12. Weryfikację liczebności Żydów w późniejszym okresie na podstawie wydawanych numerów poważnie komplikuje nasilająca się od tego czasu śmiertelność (część więźniów otrzymywała numery po zmarłych), wzrost liczby Polaków, którzy w większości również byli objęci numeracją, a także przeniesienie w maju i czerwcu 1942 r Żydów do KL Auschwitz (ich numery wydawane były nowo przybyłym). Wysłanie z Majdanka obu tych transportów potwierdza zresztą materiał z Kew. Potwierdzenie znajduje tam również m.in. przybycie Żydów z getta warszawskiego w połowie sierpnia 1942 r. oraz liczne deportacje z gett likwidowanych w ramach Akcji Reinhardt w październiku i listopadzie tego roku (m.in. z Bełżyc, Bychawy, Piask, Majdanu Tatarskiego). O wiarygodności danych liczbowych z odszyfrowanych meldunków dobitnie świadczy poza tym fakt, że stan więźniów żydowskich zgłoszony na koniec 1942 r. odpowiada dokładnie danym zamieszczonym w raporcie statystyka SS Richarda Korherra. Należy jednak pamiętać, że w meldunkach tych nie ma informacji o liczbie Żydów, którzy nie zostali zarejestrowani jako więźniowie i zginęli bezpośrednio po przybyciu do obozu13. Zbieżne są także dane odnoszące się do tzw. ubytków (Abgänge). Jak już nadmieniono, w rubryce tej wykazywano zmarłych, przeniesionych do innych obozów, zwolnionych oraz więźniów, którzy uciekli z obozu. Ponieważ materiał brytyjski w wielu miejscach jest niekompletny, a dla okresów, w których jest w nim najmniej opuszczeń, często nie dysponujemy innymi dokumentami, niemożliwe jest porównanie tych danych w sposób systematyczny. Niemniej skonfrontowanie brytyjskiego źródła z archiwaliami przechowywanymi w Państwowym Muzeum 12 W obozach męskim i żeńskim stosowano oddzielną numerację opartą na systemie rotacyjnym. W przypadku mężczyzn numery nie przekraczały 20 tysięcy, natomiast w obozie kobiecym najwyższy znany numer to W obozie męskim numery od 1 do 100 zarezerwowano dla więźniów funkcyjnych, lekarzy i tłumaczy, których zaczęto tu sprowadzać z innych obozów w listopadzie 1941 r. (zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem wykorzystano jednak tylko pierwszą połowę tej puli, a funkcyjni deportowani w późniejszym okresie otrzymywali również wyższe numery). Regularne nadawanie numerów rozpoczęto najprawdopodobniej 1 kwietnia 1942 r., tuż po przybyciu pierwszego transportu Żydów słowackich. Na przełomie maja i czerwca tego roku numery doszły do 10 tysięcy, a w pierwszych dniach listopada do 20 tysięcy. W obozie kobiecym pierwsze numery wydano w październiku 1942 r., pułap 10 tysięcy przekroczono w kwietniu następnego roku, a 15 tysięcy na początku lipca 1943 r. 13 Zob. P. Witte, S. Tyas, A New Document on the Deportation and Murder of Jews during Einsatz Reinhardt 1942, Holocaust and Genocide Studies, vol. 15, no. 3 (2001), s. 469 i nn.; T. Kranz, Zagłada Żydów w obozie koncentracyjnym na Majdanku, Lublin 2007, s

7 Odszyfrowane radiotelegramy ze stanami dziennymi Majdanka na Majdanku wykazało, że liczby z odszyfrowanych meldunków i zapisy w dokumentacji obozu są niemal we wszystkich przypadkach zgodne. Odnosi się to zarówno do raportów, w których odnotowane zostały przeniesienia lub zwolnienia więźniów, jak też do ewidencji ich śmiertelności14. Radiotelegramy z Kew potwierdzają również w pełni, że wzmożony napływ więźniów polskich do obozu w roku 1942 był konsekwencją sankcji wprowadzonych przez Niemców wobec polskiej ludności wiejskiej w lecie tego roku za niewywiązywanie się z dostaw kontyngentowych15. W wiadomościach radiowych nie znajdują jednak odzwierciedlenia niektóre deportacje Polaków. Dotyczy to zasadniczo transportów, które w historiografii zostały ustalone głównie na podstawie materiału wspomnieniowego. Istnieją ponadto przesłanki, które uzasadniają przypuszczenie, że zakładników i więźniów Zamku w Lublinie, których przetrzymywano na Majdanku przez kilka dni, nie wpisywano do ewidencji obozu, a w ślad za tym nie doliczano do jego stanu. Taka sytuacja wydarzyła się w przypadku transportu, który 15 września 1942 r. odszedł z Lublina do obozu pracy w Pustkowie koło Dębicy. W literaturze mowa jest o osobach, tymczasem według radiotelegramów na Majdanku przebywało wówczas niespełna 700 Polaków, a różnica między stanami w dniach 14 i 16 września wynosi 33 osoby Wykazane w poszczególnych dniach liczby są identyczne albo podane w szyfrogramach dane są nieco wyższe. Tę rozbieżność tłumaczy fakt, że w niektórych dniach odbywały się zwolnienia lub przeniesienia, a więźniów zmarłych w niedziele doliczano do stanu ubytków zgłaszanych w poniedziałki. W skali miesięcznej porównanie jest możliwe dla dwóch ostatnich miesięcy 1942 r. W listopadzie kancelaria Majdanka wykazała zgonów, zaś suma liczb podanych w szpalcie ubyło (brakuje danych dla 5 dni, w tym dla okresu listopada, kiedy w obozie zaewidencjonowano łącznie 528 zmarłych) wynosi W grudniu dane te przedstawiały się odpowiednio: przypadki zgonów wykazanych w ewidencji obozu i ubytków podanych w meldunkach (brakuje danych dla 4 dni). APMM, Fotokopie, sygn. XIX-407, Księga zgonów za okres 20 listopada stycznia 1943 r. 15 Mowa jest o rozporządzeniu generalnego gubernatora z 11 lipca i zarządzeniu gubernatora dystryktu lubelskiego z 27 sierpnia 1942 r. J. Marszałek, Majdanek, s Zob. na ten temat Cz. Rajca, Chłopi w obozie koncentracyjnym na Majdanku, [w:] Studia z dziejów ruchu ludowego. Warszawa 1971, s. 39 i nn.; tenże, Niektóre aspekty stosowania odpowiedzialności zbiorowej w dystrykcie lubelskim, Zeszyty Majdanka, t. VI (1972), s. 98 i nn. 16 Z. Leszczyńska, Kronika obozu na Majdanku, Lublin 1980, s. 83. Wśród wywiezionych do Pustkowa były przede wszystkim osoby ujęte podczas obław zorganizowanych na kilka dni przed wyjazdem transportu, a także przekazani na Majdanek wcześniej więźniowie Zamku Lubelskiego. Aresztowania osób, które następnie znalazły się w tym transporcie, objęły praktycznie cały dystrykt lubelski (m.in. takie miejscowości jak Zdziłowice, Strzyżewice, Dzierzkowice i Turobin). Część aresztowanych mężczyzn została osadzona w obozie koncentracyjnym na Majdanku na okres od kilku do kilkunastu dni. Przetrzymywano ich na I polu i nie zarejestrowano jako więźniów. Najprawdopodobniej mieli oni przebywać na Majdanku do momentu skompletowania całego transportu. Informacje na temat swojego krótkiego pobytu w obozie niektórzy z nich podawali przy okazji śledz- 207

8 Tomasz Kranz, Robert Kuwałek, Beata Siwek-Ciupak Fragmentaryczność źródeł dotyczących KL Lublin stanowi także przeszkodę w wyjaśnieniu innej rozbieżności. Podana w radiotelegramach liczba więźniów obozu męskiego i kobiecego po zsumowaniu jest w niektórych dniach stycznia 1943 r. wyższa niż dane pochodzące z zachowanych szczątkowo raportów obozu. Przykładowo 7 stycznia różnica wynosi 364, , zaś 20 stycznia Niektóre kwestie wymagają zatem dalszych badań i weryfikacji. Można żywić nadzieję, że część z nich uda się lepiej rozpoznać i wyświetlić, gdy zakończone zostaną prace badawcze nad największymi grupami więźniarskimi społeczności obozowej Majdanka. Nowe ustalenia mogą przynieść również szczegółowe analizy stanów dziennych innych obozów. Dlatego w zamierzeniu autorów niniejsze opracowanie jest przyczynkiem do badań porównawczych nad zagadnieniem składu narodowościowego i liczebności więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych. twa prowadzonego przez Okręgową Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w Lublinie w sprawie działalności I Zmotoryzowanego Batalionu Żandarmerii SS, który we wrześniu 1942 r. dokonywał masowych aresztowań w dystrykcie lubelskim. Aresztowani w wyniku tej akcji zeznawali, że na I polu było ich około osób, a w całym transporcie do Pustkowa około osób. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Lublinie, Akta Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Lublinie (dalej AIPNOKL), sygn. S. 87/07/Zn, Akta śledztwa w sprawie zbrodni popełnionych przez funkcjonariuszy I Zmotoryzowanego Batalionu Żandarmerii SS na terenie województwa lubelskiego, Zeznania: Bolesława Cholewy z dn r., s. 1045, Mieczysława Miciuły z dn r., s , Walentego Lipy z dn r., s , Jana Wójcika z dn r., s Zob. też Hitlerowskie więzienie na Zamku w Lublinie Praca zbiorowa pod red. Z. Mańkowskiego, Lublin 1988, s Ponieważ w obydwu źródłach zgadza się stan kobiet, różnica ta musi odnosić się do obozu męskiego, najprawdopodobniej grupy więźniów żydowskich. Z punktu widzenia analizowanej problematyki istotne jest, że liczby zawarte w radiogramach nie są niższe od danych z raportów. Można zatem przyjąć, że obejmowały one wszystkich więźniów wpisanych do ewidencji. APMM, KL Lublin, sygn. I c 2, vol. 1, Stany liczbowe więźniów obozu męskiego

9 Odszyfrowane radiotelegramy ze stanami dziennymi Majdanka STANY DZIENNE OBOZU KONCENTRACYJNEGO NA MAJDANKU18 OBÓZ MĘSKI Data Stan Przybyło Ubyło Stan Żydzi Polacy Kategoria Sowieccy ogólny ogólny nieznana jeńcy rano wieczorem wojenni I Not sent in Not sent in Not sent in (Ciąg dalszy tabeli na str. 210) 18 Źródło: National Archives, Kew, HW 16/10. Jak wspomniano we wstępie, dane zawarte w dokumencie dotyczą liczebności więźniów i zmian w stanach obozu z poprzedniego dnia. 19 W połowie stycznia 1942 r. na Majdanku przebywały cztery grupy więźniów: Polacy, Żydzi, jeńcy sowieccy i ok. 50 więźniów funkcyjnych kilku narodowości (w tym czasie nie wydzielano ich w meldunkach). Wśród Polaków większość stanowili chłopi z Lubelszczyzny aresztowani za niedostarczenie kontyngentów. Około z nich osadzono tutaj na przełomie 1941/1942. Żydzi pochodzili z Lublina i okolic. Pierwszych 150 ujęto podczas obławy przeprowadzonej w mieście 12 grudnia 1941 r. Natomiast jeńcy sowieccy należeli do najstarszych więźniów Majdanka. Deportowano ich już w październiku 1941 r. w liczbie ok Zob. Z. Leszczyńska, Kronika obozu, s ; R. Kuwałek, Żydzi lubelscy w obozie koncentracyjnym na Majdanku, Zeszyty Majdanka, t. XXII (2003), s. 81; G. Religa, Jeńcy sowieccy na Majdanku w okresie październik lipca 1942, ibidem, s ; APMM, Centralna Opieka Podziemia (dalej OPUS), sygn. XII-10, s. 367, Lista uprzywilejowanych Häftlingów noszących numery

10 Tomasz Kranz, Robert Kuwałek, Beata Siwek-Ciupak (Ciąg dalszy tabeli ze str. 209) Data Stan Przybyło Ubyło Stan Żydzi Polacy Kategoria Sowieccy ogólny ogólny nieznana jeńcy rano wieczorem wojenni Not sent in II Not sent in Not sent in Not sent in Prawdopodobnie egzekucje Żydów, datowane przez byłego więźnia Józefa Madeja na 22 i 23 lutego. Niemcy zabili wówczas też kilku Polaków. Por. Jesteśmy świadkami. Wspomnienia byłych więźniów Majdanka. Wybór i wstęp: Cz. Rajca, E. Rosiak, A. Wiśniewska, Lublin 1969, s Stopniowo zwalniani byli więźniowie polscy, część z nich przeniesiono do więzienia na Zamku. Zwolnienia kontynuowano do 10 marca. APMM, Pamiętniki, relacje i ankiety byłych więźniów (dalej Pamiętniki i relacje), sygn. VII-135/13, S. Sidor; sygn. VII-135/251, T. Muszkat. 22 Prawdopodobnie literówka, powinno być Wykazana różnica (31 osób) to przypuszczalnie ofiary egzekucji, która była konsekwencją tajnego zarządzenia szefa gestapo w RSHA Heinricha Müllera z 18 lutego 1942 r. dotyczącego wyko- 210

11 Odszyfrowane radiotelegramy ze stanami dziennymi Majdanka Data Stan Przybyło Ubyło Stan Żydzi Polacy Kategoria Sowieccy ogólny ogólny nieznana jeńcy rano wieczorem wojenni Not sent in III Not sent in Not sent in (Ciąg dalszy tabeli na str. 212) nania kary śmierci na radzieckich jeńcach wojennych skazanych przez sądy wojenne. Wyroki te miały być wykonywane w obozie macierzystym lub najbliższym obozie koncentracyjnym. Z. Leszczyńska, Kronika obozu, s Zapamiętali ją także więźniowie polscy przebywający wówczas w obozie. APMM, Pamiętniki i relacje, sygn. VII/M-97, J. Madej, s. 5; sygn. VII-135/13, S. Sidor, s Być może ofiary egzekucji odnotowanej w Kronice pod datą 18 lutego 1942 r. Por. Z. Leszczyńska, Kronika obozu, s Polacy przywiezieni ze wsi Budziska. L. Siemion, Egzekucje na Lubelszczyźnie, Zeszyty Majdanka, t. III ( 1969), s Zwolnienie ostatniej grupy zakładników. Por. przyp Po opróżnieniu obozu z więźniów żydowskich i polskich (chłopów) ujawniła się liczba więźniów funkcyjnych. Do grupy tej należał więzień-lekarz Jan Nowak: Aby usprawnić pracę w obozie sprowadzono partiami około 50 więźniów z dawniej zorganizowanych obozów: Buchenwaldu, Dachau, Sachsenhausen, Oświęcim, Gusen. Więźniom tym nadano numery od 1 do 50. Byli to więźniowie narodowości niemieckiej, rosyjskiej i polskiej. [ ] Przypominam sobie, że Niemców, którzy objęli funkcje kapo, oznaczono numerami od 1 do 13, lekarzy oznaczono numerami od 14 do 20, zaś innych specjalistów numerami od 30 do 50. APMM, Pamiętniki i relacje, sygn. VII- 135/74, J. Nowak, Protokół przesłuchania świadka, s Zob. także sygn. VII/M-37, T. Muszkat, s. 2. Wśród więźniów-lekarzy byli również Czesi. 211

12 Tomasz Kranz, Robert Kuwałek, Beata Siwek-Ciupak (Ciąg dalszy tabeli ze str. 211) Data Stan Przybyło Ubyło Stan Żydzi Polacy Kategoria Sowieccy ogólny ogólny nieznana jeńcy rano wieczorem wojenni Not sent in Not sent in IV Błąd nasłuchu, powinno być W dniu 29 marca 1942 r. w dokumentacji obozowej odnotowano przybycie pierwszego transportu Żydów słowackich. Znajdowało się w nim mężczyzn, których dostarczono z obozu zbiorczego w Žilinie i oznakowano numerami od 101 do kwietnia zarejestrowano następnych 999 mężczyzn przywiezionych z Seredu oraz Żydów deportowanych ponownie z Žiliny, a dzień później dalszych 999 z obozu przejściowego w Novakach. W transportach ze Słowacji kierowanych do dystryktu lubelskiego w późniejszym okresie znajdowały się także kobiety i dzieci. Na Majdanek trafiała wówczas tylko część deportowanych, pozostałych umieszczano w gettach lub obozach pracy. 13 kwietnia osadzono ok. 200 mężczyzn wyselekcjonowanych z transportu z Trnavy do Lubartowa, w dwa dni później 317 z transportu, który jechał z Nitry do Lubartowa. Numery obozowe doszły wówczas do APMM, KL Lublin, sygn. I d 5, Spisy własności prywatnej więźniów Zob. także Dokumenty i materiały do dziejów okupacji niemieckiej w Polsce. T. II Akcje i wysiedlenia. Cz. I. Opr. J. Kermisz, Warszawa Łódź Kraków 1946, s. 47; Y. Büchler, The Deportation of Slovakian Jews to the Lublin District of Poland in 1942, Holocaust and Genocide Studies, vol. 6, no. 2 (1991), s

13 Odszyfrowane radiotelegramy ze stanami dziennymi Majdanka Data Stan Przybyło Ubyło Stan Żydzi Polacy Kategoria Sowieccy ogólny ogólny nieznana jeńcy rano wieczorem wojenni 5 Not sent in Not sent in Not sent in (Ciąg dalszy tabeli na str. 214) kwietnia administracja obozu odnotowała przybycie kolejnej partii Żydów słowackich, najprawdopodobniej wyselekcjonowanych z transportu jadącego z Nitry do Rejowca. Y. Büchler, op. cit., s. 166; Księga zmarłych więźniów. The Book of Prisoner Deaths. Majdanek Red. naukowa J. Kiełboń, K.A. Tarkowski, Lublin Na Majdanku zarejestrowano ok. 200 Żydów lubelskich (przedział numerów ). Wybrano ich spośród ok osób przypędzonych z getta na Majdanie Tatarskim. Po selekcji pozostałe ofiary (ok osób) wywieziono do Krępca i tam zamordowano, nie wprowadzając wyselekcjonowanych na śmierć do ewidencji obozu. W grupie osadzonych na Majdanku mogli znajdować się również Żydzi z obozu przy ul. Lipowej, w tym 18 pracowników Rady Żydowskiej w Lublinie. Ich imienny wykaz wraz z numerami obozowymi zachował się w aktach Judenratu. Archiwum Państwowe w Lublinie (dalej APL), sygn. 159, Rada Żydowska w Lublinie, Wydział Meldunkowo-Informacyjny, s Por. też W. Dobrowolski, Pięć lat na muszce. Wspomnienia więźnia Majdanka, Lublin 1994, s ; R. Kuwałek, Żydzi lubelscy..., s Drugi transport Żydów słowackich z Nitry do Rejowca, którym nadano numery w przedziale Zob. Księga zmarłych

14 Tomasz Kranz, Robert Kuwałek, Beata Siwek-Ciupak (Ciąg dalszy tabeli ze str. 213) Data Stan Przybyło Ubyło Stan Żydzi Polacy Kategoria Sowieccy ogólny ogólny nieznana jeńcy rano wieczorem wojenni V Not sent in Not sent in Od 25 do 30 kwietnia 1942 r. w obozie zarejestrowano ponad 600 więźniów żydowskich z dwóch transportów z Terezina (do Piask i Izbicy) oraz z transportu wiedeńskiego, dla którego stacją docelową była Włodawa. Oznaczeni zostali oni numerami w przedziale (niektórzy z nich dostali numery po zmarłych wcześniej Żydach słowackich). Por. H.G. Adler, Theresienstadt , Das Antlitz einer Zwangsgemeinschaft, Tübingen 1960, s. 755; M. Kryl, Deportacje więźniów terezińskiego getta do obozu koncentracyjnego na Majdanku w 1942 roku, Zeszyty Majdanka, t. XI (1983), s ; K.A. Tarkowski, Depozyty pieniężne jako forma ewidencji więźniów Majdanka, Zeszyty Majdanka, t. XXIII (2005), s maja 1942 r. na Majdanku osadzono 17 więźniów polskich, którym nadano numery Była to najprawdopodobniej pierwsza deportacja Polaków od czasu zwolnienia z obozu zakładników, które nastąpiło dwa miesiące wcześniej. K.A. Tarkowski, Depozyty pieniężne, s W ewidencji obozowej odnotowano przyjęcie 384 Żydów polskich i 75 Żydów niemieckich (m.in. z Aachen), których oznaczono numerami Część z nich przywieziono z getta w Izbicy. K.A. Tarkowski, Depozyty pieniężne, s. 196; R. Kuwałek, Żydzi lubelscy..., s W obozie zarejestrowano grupę Żydów niemieckich, których przywieziono z getta w Piaskach. Otrzymali numery w zakresie Pochodzili oni m.in. z Monachium i Berlina. Ponadto do ewidencji obozowej wpisano ok. 100 Żydów niemieckich z transportu z Frankfurtu do Izbicy. K.A. Tarkowski, Depozyty pieniężne, s Do obozu przyjęto około 240 Żydów czeskich pochodzących z transportu Theresienstadt Siedliszcze. Otrzymali oni numery w przedziale M. Kryl, op. cit., s. 35; K.A. Tarkowski, Depozyty pieniężne, s Przyjęto około 120 Żydów z Bełżyc, wśród których znajdowali się również Żydzi niemieccy ze Szczecina. K.A. Tarkowski, Depozyty pieniężne, s. 196; Lebenszeichen aus Piaski. Briefe Deportierter aus dem Distrikt Lublin Hrsg. von Else Rosenfeld und Gertrud Lucker, München 1968, s

15 Odszyfrowane radiotelegramy ze stanami dziennymi Majdanka Data Stan Przybyło Ubyło Stan Żydzi Polacy Kategoria Sowieccy ogólny ogólny nieznana jeńcy rano wieczorem wojenni Not sent in Not sent in (Ciąg dalszy tabeli na str. 216) 39 W obozie osadzono ponad 100 Żydów polskich z Biłgoraja. Tego samego dnia zarejestrowano też grupę Żydów polskich z pow. krasnostawskiego, a także Żydów niemieckich i austriackich (przeważnie wiedeńczyków) wyselekcjonowanych z transportu do Izbicy. Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego (dalej AŻIH), 03/1204, Relacja Icka Lichtmana z Żółkiewki; K.A. Tarkowski, Depozyty pieniężne, s Do ewidencji wpisano ok. 60 Żydów wiedeńskich, prawdopodobnie z transportu Wiedeń Sobibór. Nie jest znany punkt docelowy tego transportu oficjalnie mogła to być Izbica. Osadzonych oznaczono numerami K.A. Tarkowski, Depozyty pieniężne, s W obozie osadzono grupę Żydów czeskich (oznaczonych numerami ), którzy pochodzili z transportu z getta w Terezinie do Lublina. Prawdopodobnie pozostała część deportowanych została wysłana do Sobiboru. M. Kryl, op. cit., s. 35; K.A. Tarkowski, Depozyty pieniężne, s Grupa zakładników z Kajetanówki pow. Hrubieszów. W relacji jednego z więźniów znajduje się informacja o 18 osobach. APMM, VII-135/27, K. Kuźnicki, Protokół przesłuchania świadka maja odszedł z KL Majdanek do KL Auschwitz transport, w którym znajdowało się Żydów słowackich. APMM, KL Lublin, sygn. I d 5, Spisy własności prywatnej więźniów ; D. Czech, Kalendarz wydarzeń KL Auschwitz, Oświęcim 1992, s W obozie zarejestrowano około 130 Żydów niemieckich, pochodzących z Frankfurtu nad Menem i Wiesbaden. Oznaczono ich numerami między 9367 a APMM, Fotokopie, sygn. 31, k. 9 11; K.A. Tarkowski, Depozyty pieniężne, s. 198; A. Gottwaldt, D. Schulle, Die Judendeportationen aus dem Deutschen Reich Eine kommentierte Chronologie, Wiesbaden 2005, s Osadzono około 200 Żydów czeskich z transportu Theresienstadt Ujazdów (Sobibór) i grupę Żydów wiedeńskich. Oznaczono ich numerami między 9495 a M. Kryl, op. cit., s. 31; K. A. Tarkowski, Depozyty pieniężne, s

16 (Ciąg dalszy tabeli ze str. 215) Tomasz Kranz, Robert Kuwałek, Beata Siwek-Ciupak Data Stan Przybyło Ubyło Stan Żydzi Polacy Kategoria Sowieccy ogólny ogólny nieznana jeńcy rano wieczorem wojenni VI Na przełomie maja i czerwca przyjęto większą grupę Żydów słowackich oznaczonych numerami Pochodzili oni prawdopodobnie z transportu ze Špisska Nova Vès do Izbicy (28.05.) oraz Popradu do Izbicy i Sobiboru (30.05.). Y. Büchler, op. cit., s W obozie osadzono około 100 Żydów niemieckich, których oznaczono numerami Pochodzili oni ze zbiorczego transportu Kassel, Hanau, Münster, który dotarł do Sobiboru 3 czerwca. Tu prawdopodobnie dołączono do nich wyselekcjonowanych wcześniej Żydów słowackich. A. Gottwaldt, D. Schulle, op. cit., s W obozie mogła być tego dnia osadzona grupa ponad 100 Żydów słowackich, oznaczonych numerami , którzy pochodzili z transportu Liptovsky Mikulaš Lublin/Sobibór. Wraz z nimi mogli zostać zarejestrowani Żydzi niemieccy (wielu pochodziło z Berlina), oznaczeni numerami APMM, KL Lublin, sygn. I d 23, vol. 1, k. 25; K.A. Tarkowski, Depozyty pieniężne, s czerwca do obozu przybyło 49 więźniów niemieckich z KL Dachau. Nazwiska części z nich wymienione są na jednym z wykazów. Zob. APMM, KL Lublin, sygn. I d 23, vol. k Prawdopodobnie tego dnia w obozie zarejestrowana została niewielka grupa Żydów wiedeńskich, oznaczonych numerami , pochodzących z transportu z Wiednia do Izbicy ( ). K.A. Tarkowski, Depozyty pieniężne, s. 199; R. Kuwałek, Getta tranzytowe w dystrykcie lubelskim, [w:] Akcja Reinhardt, s Od 8 do 10 czerwca w obozie osadzeni zostali Żydzi słowaccy, oznaczeni numerami Mogli pochodzić z czterech transportów słowackich: Bratysława Lublin/Sobibór ( ), Žilina Lublin/Sobibór (6.06.), Bratysława Lublin/Sobibór (7.06.) oraz Zvolen/Kremnice Lublin/Sobibór (9.06.). W tym czasie do obozu skierowano także grupę Żydów czeskich pochodzących z transportu Praga Ujazdów (10.06.), których oznaczono numerami Deportowano także niewielką grupę Żydów niemieckich, być może z transportu z Frankfurtu nad Menem ( ). Por. K.A. Tarkowski, Depozyty pieniężne, s

17 Odszyfrowane radiotelegramy ze stanami dziennymi Majdanka Data Stan Przybyło Ubyło Więźniowie Żydzi Polacy Sowieccy ogólny z Rzeszy jeńcy wojenni Not sent in VII Not sent in (Ciąg dalszy tabeli na str. 218) 52 W ewidencji obozowej odnotowano zgony 51więźniów (zmarli poprzedniego dnia). Księga zmarłych, s Zarejestrowano zgony 37 więźniów, ibidem, s Zarejestrowano zgony 40 więźniów, ibidem, s Prawdopodobnie powinno być Prawdopodobnie powinno być Prawdopodobnie powinno być Prawdopodobnie powinno być W ewidencji obozowej odnotowano zgony 24 więźniów. Księga zmarłych, s czerwca w aktach obozu odnotowano odejście transportu liczącego 400 osób. Byli to Żydzi przeniesieni do KL Auschwitz. W tym samym dniu zarejestrowano zgony 39 więźniów. APMM, KL Lublin, sygn. I d 5, Spisy własności prywatnej więźniów , D. Czech, op. cit., s. 193; Księga zmarłych, s Prawdopodobnie błąd nasłuchu. 62 W ewidencji obozowej odnotowano zgony 38 więźniów. Księga zmarłych, s

18 Tomasz Kranz, Robert Kuwałek, Beata Siwek-Ciupak (Ciąg dalszy tabeli ze str. 217) Data Stan Przybyło Ubyło Więźniowie Żydzi Polacy Sowieccy ogólny z Rzeszy jeńcy wojenni Not sent in Not sent in Not sent in Zarejestrowano zgony 38 więźniów, ibidem, s Błąd nasłuchu. W rzeczywistości powinno być 49. Tyle samo zgonów zarejestrowano w ewidencji obozowej. Księga zmarłych, s Błąd nasłuchu powinno być W ewidencji obozowej odnotowano zgony 57 więźniów. Księga zmarłych, s Suma zgonów z 11 (49) i 12 (16) lipca, ibidem, s Suma zgonów z 18 i 19 lipca wynosi 53, ibidem, s W dniu 14 lipca z Majdanka uciekło 86 jeńców. W odwecie pozostali w obozie jeńcy zostali rozstrzelani. Por. T. Kranz, Ucieczka jeńców radzieckich z obozu na Majdanku w dniu 14 lipca 1942 r., Zeszyty Majdanka, t. XVIII (1997), s. 49 i nn. 70 Najwyraźniej przestawione zostały dane z rubryk przybyło i ubyło. Stan Żydów zmniejszył się tego dnia o 53 osoby. Tyle samo zgonów odnotowano w ewidencji obozu. Księga zmarłych, s Do obozu przywieziono 62 Polaków. Z. Leszczyńska, Kronika, s W ewidencji obozu odnotowano zgony 66 więźniów. Księga zmarłych, s Zarejestrowano zgony 64 więźniów, ibidem, s Zarejestrowano zgony 70 więźniów, ibidem, s Prawdopodobnie błąd nasłuchu. 76 Zarejestrowano zgony 32 więźniów. Księga zmarłych, s

19 Odszyfrowane radiotelegramy ze stanami dziennymi Majdanka Data Stan Przybyło Ubyło Więźniowie Żydzi Polacy Sowieccy ogólny z Rzeszy jeńcy wojenni VIII Not sent in Not sent in _ Not sent in (Ciąg dalszy tabeli na str. 220) 77 Zarejestrowano zgony 68 więźniów, ibidem, s Zarejestrowano zgony 46 więźniów, ibidem, s Powinno być W ewidencji obozowej odnotowano zgony 62 więźniów. Księga zmarłych, s Zarejestrowano zgony 48 więźniów, ibidem, s Przypuszczalnie błąd nasłuchu. 83 Suma zgonów z 8 (76) i 9 (77) sierpnia. Księga zmarłych, s Zarejestrowano zgony 61 więźniów, ibidem, s Powinno być W ewidencji obozowej odnotowano zgony 67 więźniów. Księga zmarłych, s Zarejestrowano zgony 36 więźniów, ibidem, s W dniu 15 sierpnia 1942 r. do obozu przyjęto około więźniów żydowskich przywiezionych z getta warszawskiego. K.A. Tarkowski, Transport Żydów z getta warszawskiego z 15 sierpnia 1942 r., Zeszyty Majdanka, t. XXI (2001), s ; tenże, Depozyty pieniężne, s

20 Tomasz Kranz, Robert Kuwałek, Beata Siwek-Ciupak (Ciąg dalszy tabeli ze str. 219) Data Stan Przybyło Ubyło Więźniowie Żydzi Polacy Sowieccy ogólny z Rzeszy jeńcy wojenni Not sent in IX Not sent in W ewidencji obozowej odnotowano zgony 35 więźniów. Księga zmarłych, s Błąd w nasłuchu lub literówka. 91 Zarejestrowano zgony 65 więźniów. Księga zmarłych, s Prawdopodobnie zakładnicy z pow. kraśnickiego. APMM, Pamiętniki i relacje, sygn. VII- 134/37, A. Pędzioł, Protokół przesłuchania świadka. 93 W ewidencji obozowej odnotowano zgony 52 więźniów. Księga zmarłych, s Błąd nasłuchu, powinno być W ewidencji obozowej odnotowano zgony 60 więźniów. Księga zmarłych, s Zakładnicy z pow. kraśnickiego osadzeni w obozie 28 sierpnia. APMM, Pamiętniki i relacje, sygn. VII/M-722, J. Zdybel, Relacja, s. 1, W ewidencji obozowej odnotowano zgony 58 więźniów. Księga zmarłych, s Błąd nasłuchu, powinno być Powinno być W ewidencji obozowej odnotowano zgony 52 więźniów. Księga zmarłych, s Zarejestrowano zgony 70 więźniów, ibidem, s Zarejestrowano zgony 82 więźniów, ibidem, s Błąd nasłuchu lub literówka. Powinno być Zarejestrowano zgony 73 więźniów. Księga zmarłych, s

21 Odszyfrowane radiotelegramy ze stanami dziennymi Majdanka Data Stan Przybyło Ubyło Więźniowie Żydzi Polacy Sowieccy ogólny z Rzeszy jeńcy wojenni Not sent in _ Not sent in (Ciąg dalszy tabeli na str. 222) 105 Zarejestrowano zgony 79 więźniów, ibidem, s Zarejestrowano zgony 75 więźniów, ibidem, s Zarejestrowano zgony 101więźniów, ibidem, s Zarejestrowano zgony 163 więźniów, ibidem, s Zarejestrowano zgony 40 więźniów, ibidem, s Do obozu w Pustkowie odszedł z Lublina transport Polaków, w którym znaleźli się również więźniowie Majdanka. Por. przyp W dniach września wpisano do ewidencjo ok Żydów deportowanych z getta warszawskiego. K.A. Tarkowski, Transporty więźniów przybywające do obozu na Majdanku jesienią 1942 roku. Analiza numeracji więźniów, Zeszyty Majdanka, t. XXII (2003), s. 312; AŻIH, Relacje i zeznania ocalałych, sygn. 301/1454, Relacja Arona Fajgenbluma. 112 Poza Żydami z Warszawy, 16 i 17 września zarejestrowano stu kilkudziesięciu Polaków, głównie z okolic Włodawy, Wisznic, Zwiartowa, Kosowa i Szewni. K.A. Tarkowski, Transporty, s. 312, tenże, Depozyty pieniężne s W ewidencji obozowej odnotowano zgony 89 więźniów. Księga zmarłych, s Zarejestrowano zgony 162 więźniów, ibidem, s Ze stanu zdjęto trzech więźniów niemieckich, którzy w nocy z 14 na 15 września uciekli z Flugplatzu. Byli to Otto Jauschke, Heinrich Kursch i Willy Gardini. APMM, KL Lublin, sygn. I d 18, vol. 2, k W ewidencji obozowej odnotowano zgony 70 więźniów. Księga zmarłych, s W tej liczbie 48 osób z więzienia w Białej Podlaskiej osadzonych na Majdanku APMM, Pamiętniki i relacje, sygn. VII/M-84, S. Odyniec, Pamiętnik, s

22 Tomasz Kranz, Robert Kuwałek, Beata Siwek-Ciupak (Ciąg dalszy tabeli ze str. 221) Data Stan Przybyło Ubyło Więźniowie Żydzi Polacy Sowieccy ogólny z Rzeszy jeńcy wojenni 27 Not sent in X _ W ewidencji obozowej odnotowano zgony 70 więźniów. Księga zmarłych, s W okresie września do obozu skierowano kilkuset więźniów-zakładników aresztowanych m.in. w okolicach Przytoczna, we wsiach Potok, Dzierzgowice, Godziszów, Zdziechowice, Rzeczyca, Osina, Komarów, Talczyn i okolicach Lubartowa. K.A. Tarkowski, Transporty, s W obozie na Majdanku osadzono wówczas znaczną grupę Polaków z Lublina, aresztowanych w wyniku obławy przeprowadzonej na Wieniawie. J. Kasperek, Kronika wydarzeń w Lublinie w okresie okupacji hitlerowskiej. Lublin 1983, s października zaewidencjonowano ponad 80 mężczyzn z Goraja i stu kilkudziesięciu Żydów polskich z Warszawy, z Bełżyc i Chodla, a także grupę Żydów niemieckich deportowanych z getta w Bełżycach. K.A. Tarkowski, Transporty, s Na temat likwidacji getta w Bełżycach zob. AŻIH, Relacje i zeznania ocalałych z Holocaustu, sygn. 301/1812, Relacja Gołdy Teich, s i 5 października zarejestrowano kilkudziesięciu mężczyzn z Rachań i okolic oraz zakładników aresztowanych w okolicach Kraśniczyna i kolonii Rozkołupy. K.A. Tarkowski, Transporty, s Prawdopodobnie literówka, powinno być października przyjęto do obozu ok. 50 chłopów, m.in. z Zemborzyc, Majdanu Skrzyneckiego, Piotrkowa, a dzień później kilkudziesięciu mieszkańców Lublina, ujętych podczas akcji policyjnej przeprowadzonej na Dziesiątej. K.A. Tarkowski, Transporty, s Błąd nasłuchu października numery obozowe przydzielono kilkuset Żydom z Lublina, Bychawy i Bełżyc oraz grupie chłopów. Prawdopodobnie był to transport więźniów polskich z więzienia w Krasnymsta- 222

23 Odszyfrowane radiotelegramy ze stanami dziennymi Majdanka Data Stan Przybyło Ubyło Więźniowie Żydzi Polacy Sowieccy ogólny z Rzeszy jeńcy wojenni (Ciąg dalszy tabeli na str. 224) wie. W październiku i listopadzie 1942 r. w całym dystrykcie lubelskim trwały akcje deportacyjne praktycznie we wszystkich gettach. Żydów koncentrowano wówczas w wybranych miejscowościach, np. w powiecie lubelskim w Piaskach: Żydzi z powiatu krasnostawskiego i zamojskiego zbierani byli w Izbicy. Podczas akcji prawdopodobnie część osób, przeważnie zdolnych do pracy, deportowano do obozu na Majdanku. Stąd też we fragmentarycznie zachowanej dokumentacji znajdują się osoby pochodzące z różnych miejscowości na Lubelszczyźnie, ale do obozu przybywające jednym transportem. Na Majdanku osadzano wówczas i mężczyzn, i kobiety. K.A. Tarkowski, Transporty, s. 316; T. Berenstein, Martyrologia, opór i walka ludności żydowskiej w Lubelskiem , Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego, 1957, nr 21, s Prawdopodobnie błąd w nasłuchu, powinno być W dniach października w obozie osadzono kilkudziesięciu chłopów aresztowanych m.in. w Różańcu, Kolonii Łysaków, Kąkolewnicy, okolicach Rachań i Parczewa, oraz kilkuset Żydów polskich, słowackich i niemieckich, deportowanych m.in. z getta przejściowego w Izbicy. K.A. Tarkowski, Transporty, s października zwolniono ok. 80 osób, które przywieziono na Majdanek w czerwcu z obozu w Trawnikach. J. Kiełboń, Zwolnienia więźniów z Majdanka, Zeszyty Majdanka, t. XXI (2001), s Zerejestrowano ponad 200-osobową grupę Żydów polskich, pochodzących głównie z Chełma, Kamionki, Lubartowa i Lublina. K.A. Tarkowski, Transporty, s Prawdopodobnie Żydzi, którzy znaleźli się na Majdanku w wyniku akcji w Piaskach. Wraz z nimi przywieziono wówczas także kobiety. Były wśród nich osoby wysiedlone wcześniej z getta na Majdanie Tatarskim w Lublinie. Do ewidencji wpisano także ok. 150 Żydów w większości z Warszawy i Ryk. K.A. Tarkowski, Transporty, s

wojnie przez członków Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce

wojnie przez członków Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce Zeszyty Majdanka 2005, t. XXIII TOMASZ KRANZ A R T Y K U Ł Y EWIDENCJA ZGONÓW I ŚMIERTELNOŚĆ WIĘŹNIÓW KL LUBLIN Ustalenie liczby ofiar śmiertelnych niemieckich obozów koncentracyjnych należy do najtrudniejszych

Bardziej szczegółowo

A R T Y K U Ł Y EWIDENCJA ZGONÓW I ŚMIERTELNOŚĆ WIĘŹNIÓW KL LUBLIN. Uwagi wstępne

A R T Y K U Ł Y EWIDENCJA ZGONÓW I ŚMIERTELNOŚĆ WIĘŹNIÓW KL LUBLIN. Uwagi wstępne Zeszyty Majdanka 2005, t. XXIII A R T Y K U Ł Y TOMASZ KRANZ EWIDENCJA ZGONÓW I ŚMIERTELNOŚĆ WIĘŹNIÓW KL LUBLIN Uwagi wstępne Ustalenie liczby ofiar śmiertelnych niemieckich obozów koncentracyjnych należy

Bardziej szczegółowo

Między Wehrmachtem a SS Jeńcy wojenni w niemieckich obozach koncentracyjnych

Między Wehrmachtem a SS Jeńcy wojenni w niemieckich obozach koncentracyjnych Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu Między Wehrmachtem a SS Jeńcy wojenni w niemieckich obozach koncentracyjnych pod redakcją naukową Violetty Rezler-Wasielewskiej Opole 2010 Wstęp

Bardziej szczegółowo

Struktura narodowościowa ludności Polski, Wolnego Miasta Gdańska oraz wschodnich obszarów Niemiec w latach 1931-1939

Struktura narodowościowa ludności Polski, Wolnego Miasta Gdańska oraz wschodnich obszarów Niemiec w latach 1931-1939 Spis treści str. 10 str. 12.12 str. 20 sir. 21 Wprowadzenie Wstęp Struktura narodowościowa ludności Polski, Wolnego Miasta Gdańska oraz wschodnich obszarów Niemiec w latach 1931-1939 Struktura narodowościowa

Bardziej szczegółowo

ZACHOWAĆ PAMIĘĆ OBOZY PRACY PRZYMUSOWEJ NA TERENIE SZCZECINA W OKRESIE II WOJNY ŚWIATOWEJ

ZACHOWAĆ PAMIĘĆ OBOZY PRACY PRZYMUSOWEJ NA TERENIE SZCZECINA W OKRESIE II WOJNY ŚWIATOWEJ ŚCIEŻKA EDUKACYJNO - HISTORYCZNA PRZYGOTOWANA PRZEZ UCZNIÓW KL. I LA XI LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO Z ODDZIAŁAMI DWUJĘZYCZNYMI W SZCZECINIE ZACHOWAĆ PAMIĘĆ OBOZY PRACY PRZYMUSOWEJ NA TERENIE SZCZECINA W

Bardziej szczegółowo

GETTO LUBELSKIE. Podzamcze i Majdan Tatarski

GETTO LUBELSKIE. Podzamcze i Majdan Tatarski GETTO LUBELSKIE Podzamcze i Majdan Tatarski Utworzenie getta na Podzamczu Jeszcze w trakcie wysiedleń 20 marca 1941 roku gubernator lubelski Ernst Zörner wydał zarządzenie o utworzeniu w Lublinie getta.

Bardziej szczegółowo

Majdanek Państwowe Muzeum na Majdanku

Majdanek Państwowe Muzeum na Majdanku Majdanek Państwowe Muzeum na Majdanku Historia Niemiecki obóz koncentracyjny KL Lublin, tak brzmiała jego oficjalna nazwa położony w granicach Generalnego Gubernatorstwa [G.G] funkcjonował w okresie II

Bardziej szczegółowo

.htit\ f -i**- J OŚRODEK BRAMA GRODZKA

.htit\ f -i**- J OŚRODEK BRAMA GRODZKA .htit\ f -i**- J OŚRODEK BRAMA GRODZKA TEATR NN Historia jednego życia Miejsce, które widać na sąsiedniej fotografii znajduje się w samym centrum Lublina. Nie wyróżnia się niczym szczególnym i nie zwraca

Bardziej szczegółowo

-w Wprowadzenie 12 Wstęp

-w Wprowadzenie 12 Wstęp Spis treści -w Wprowadzenie 12 Wstęp str. 12 str. 20 str. 21 Struktura narodowościowa ludności Polski, Wolnego Miasta Gdańska oraz wschodnich obszarów Niemiec w latach 1931-1939 Struktura narodowościowa

Bardziej szczegółowo

OFERTA WYDAWNICZA PAŃSTWOWEGO MUZEUM NA MAJDANKU

OFERTA WYDAWNICZA PAŃSTWOWEGO MUZEUM NA MAJDANKU OFERTA WYDAWNICZA PAŃSTWOWEGO MUZEUM NA MAJDANKU Obóz zagłady w Bełżcu w relacjach ocalonych i zeznaniach polskich świadków, red. Dariusz Libionka, Lublin 2013, 272 s., cena: 30,00 zł Publikacja jest pierwszym

Bardziej szczegółowo

Martyrologia Wsi Polskich

Martyrologia Wsi Polskich Martyrologia Wsi Polskich Źródło: http://martyrologiawsipolskich.pl/mwp/wirtualne-mauzoleum/modul-iv-kresy-ii-rp/ziemie-wcielone-do-iii/fotogaleria/2506,zie mie-wcielone-do-iii-rzeszy-fotogaleria.html

Bardziej szczegółowo

Martyrologia Wsi Polskich

Martyrologia Wsi Polskich Martyrologia Wsi Polskich Źródło: http://martyrologiawsipolskich.pl/mwp/wirtualne-mauzoleum/modul-ii-eksterminacja/fotogaleria/2515,eksterminacja-wsi-foto galeria.html Wygenerowano: Piątek, 8 stycznia

Bardziej szczegółowo

Więźniowie ukraińskiego pochodzenia na Majdanku

Więźniowie ukraińskiego pochodzenia na Majdanku ZESZYTY MAJDANKA 2008, t. XXIV BEATA SIWEK-CIUPAK Więźniowie ukraińskiego pochodzenia na Majdanku Więźniowie narodowości wschodnioeuropejskich, do których zalicza się także Ukraińców, stanowili w obozie

Bardziej szczegółowo

Geneza holocaustu. Przygotowywanie Żydów do wywozu do obozu zagłady

Geneza holocaustu. Przygotowywanie Żydów do wywozu do obozu zagłady 1 Geneza holocaustu W ramach Szkoły Dialogu nauczyciele z ZS-P w Dobrej znacznie wybiegają ponad podstawę programową i próbują uczniom przybliżyć dramat narodu żydowskiego podczas II wojny światowej. Szeroko

Bardziej szczegółowo

Eksterminacja wsi - fotogaleria

Eksterminacja wsi - fotogaleria Eksterminacja wsi - fotogaleria zbiorów IPN]. Wieszanie na drzewie jednego z zatrzymanych Polaków, Dmenin, pow. radomszczański, b.d. [ze [ze zbiorów IPN]. Po pierwszej egzekucji w Dmeninie, pow. radomszczański.

Bardziej szczegółowo

HOLOCAUST SIEDLECKICH ŻYDÓW

HOLOCAUST SIEDLECKICH ŻYDÓW HOLOCAUST SIEDLECKICH ŻYDÓW Żydzi osiedlili się w Siedlcach w połowie XVI wieku. Początkowo zajmowali się karczmarstwem, a później także rzemiosłami i kupiectwem. W roku 1794 została wybudowana żydowska

Bardziej szczegółowo

W związku z uroczystościami na cmentarzu w Przemyślu -Pikulicach zamieszczam pewną ekspertyzę.

W związku z uroczystościami na cmentarzu w Przemyślu -Pikulicach zamieszczam pewną ekspertyzę. W związku z uroczystościami na cmentarzu w Przemyślu -Pikulicach zamieszczam pewną ekspertyzę. WOJSKOWE CENTRUM EDUKACJI OBYWATELSKIEJ Nr... Dnia... 2012 r. 00 909 Warszawa ul. S. Banacha 2 tel./ fax:

Bardziej szczegółowo

Eksterminacja wsi. Martyrologia wsi polskich (nowy) DUŻA ACZCIONKA ŚREDNIA ACZCIONKA

Eksterminacja wsi. Martyrologia wsi polskich (nowy) DUŻA ACZCIONKA ŚREDNIA ACZCIONKA Martyrologia wsi polskich (nowy) http://martyrologiawsipolskich.pl/mws/zbiory/multimedia/galeria-zdjec/54283,eksterminacjawsi.html 2018-12-21, 05:32 Strona główna Galeria zdjęć Eksterminacja wsi Eksterminacja

Bardziej szczegółowo

Scenariusz zajęć dla uczniów gimnazjum OKUPACJA NIEMIECKA ZIEM POLSKICH

Scenariusz zajęć dla uczniów gimnazjum OKUPACJA NIEMIECKA ZIEM POLSKICH Scenariusz zajęć dla uczniów gimnazjum OKUPACJA NIEMIECKA ZIEM POLSKICH Wykorzystanie programu multimedialnego Historia Świata i Polski 1914-1948, Wojny światowe mgr Maria Kosterkiewicz Gimnazjum nr 12

Bardziej szczegółowo

Sztutowo Muzeum Stutthof

Sztutowo Muzeum Stutthof Sztutowo Muzeum Stutthof Historia Pierwsi więźniowie przybyli do niemieckiego obozu pod Sztutowem 2 września 1939 r. Do 30 września 1941 r. obóz nosił nazwę "Zivillager Stutthof". Termin "KL Stutthof"

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR LXXV/848/10 RADY MIASTA OŚWIĘCIM. z dnia 27 października 2010 r.

UCHWAŁA NR LXXV/848/10 RADY MIASTA OŚWIĘCIM. z dnia 27 października 2010 r. UCHWAŁA NR LXXV/848/10 RADY MIASTA OŚWIĘCIM z dnia 27 października 2010 r. w sprawie organizacji na terenie miasta Oświęcim obchodów świąt narodowych oraz innych rocznic i świąt. Na podstawie art. 18 ust.

Bardziej szczegółowo

ŻYDZI LUBELSCY W OBOZIE KONCENTRACYJNYM NA MAJDANKU

ŻYDZI LUBELSCY W OBOZIE KONCENTRACYJNYM NA MAJDANKU Zeszyty Majdanka 2003, t. XXII ROBERT KUWAŁEK ŻYDZI LUBELSCY W OBOZIE KONCENTRACYJNYM NA MAJDANKU Problematyka zagłady Żydów lubelskich coraz częściej staje się tematem interesującym dla wielu historyków.

Bardziej szczegółowo

Zabytkowy Aron ha-kodesz w synagodze w Szczekocinach, b.d. [ze zbiorów AP w Kielcach].

Zabytkowy Aron ha-kodesz w synagodze w Szczekocinach, b.d. [ze zbiorów AP w Kielcach]. Zabytkowy Aron ha-kodesz w synagodze w Szczekocinach, b.d. [ze zbiorów AP w Kielcach]. Chłopcy pochodzenia żydowskiego w Szydłowcu, b.d. [ze zbiorów IPN]. Mężczyzna ubrany w żydowski strój modlitewny,

Bardziej szczegółowo

AKTA ZESPOŁÓW JEDNOSTEK OCHRONY Z LAT 1944 1945. 1. Uwagi wstępne

AKTA ZESPOŁÓW JEDNOSTEK OCHRONY Z LAT 1944 1945. 1. Uwagi wstępne Czesław Tokarz AKTA ZESPOŁÓW JEDNOSTEK OCHRONY Z LAT 1944 1945 1. Uwagi wstępne Stosunkowo najmniej liczną grupę aktową jednostek bojowych z lat 1944 1945, przechowywanych w Centralnym Archiwum Wojskowym,

Bardziej szczegółowo

Krajna w czasach eksterminacji

Krajna w czasach eksterminacji Województwo Kujawsko-Pomorskie www.szklakipamieci.kujawsko-pomorskie.pl Szlak męczeństwa - II wojna światowa Egzekucja w Rudzkim Moście k. Tucholi w 1939 r Miejsca: Nakło, Paterek k. Nakła, Radzim, Karolewo,

Bardziej szczegółowo

Martyrologia Wsi Polskich

Martyrologia Wsi Polskich Martyrologia Wsi Polskich Źródło: http://martyrologiawsipolskich.pl/mwp/wirtualne-mauzoleum/modul-i-michniow-wies/wies-kielecka-1939-194/fotogaleria/251 6,Wies-kielecka-1939-1945-fotogaleria.html Wygenerowano:

Bardziej szczegółowo

musimy zatem wiedzieć policzyć dokładnie zawołać po imieniu opatrzyć na drogę Zbigniew Herbert

musimy zatem wiedzieć policzyć dokładnie zawołać po imieniu opatrzyć na drogę Zbigniew Herbert IDEA Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego służy pogłębieniu refleksji nad polskim doświadczeniem konfrontacji z dwoma totalitaryzmami nazistowskim i komunistycznym. Został powołany

Bardziej szczegółowo

A R T Y K U Ł Y EKSTERMINACJA ŻYDÓW NA MAJDANKU I ROLA OBOZU W REALIZACJI AKCJI REINHARDT. Wstęp

A R T Y K U Ł Y EKSTERMINACJA ŻYDÓW NA MAJDANKU I ROLA OBOZU W REALIZACJI AKCJI REINHARDT. Wstęp Zeszyty Majdanka 2003, t. XXII A R T Y K U Ł Y TOMASZ KRANZ EKSTERMINACJA ŻYDÓW NA MAJDANKU I ROLA OBOZU W REALIZACJI AKCJI REINHARDT Wstęp Przy rekonstruowaniu i opisywaniu historii obozu koncentracyjnego

Bardziej szczegółowo

GRUPA A. a) odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r. do wybuchu powstania warszawskiego.

GRUPA A. a) odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r. do wybuchu powstania warszawskiego. Sprawdzian nr 6 Rozdział VI. II wojna światowa GRUPA A 1. Oblicz, ile lat minęło od: odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r. do wybuchu powstania warszawskiego. 6 zakończenia I wojny światowej

Bardziej szczegółowo

Martyrologia Wsi Polskich

Martyrologia Wsi Polskich Martyrologia Wsi Polskich Źródło: http://martyrologiawsipolskich.pl/mwp/wirtualne-mauzoleum/modul-iii-eksploatacja/fotogaleria/2514,eksploatacja-wsi-1939-1 945-fotogaleria.html Wygenerowano: Czwartek,

Bardziej szczegółowo

1 marca Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Ponieważ żyli prawem wilka, historia o nich głucho milczy Zbigniew Herbert

1 marca Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Ponieważ żyli prawem wilka, historia o nich głucho milczy Zbigniew Herbert 1 marca Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych Ponieważ żyli prawem wilka, historia o nich głucho milczy Zbigniew Herbert Żołnierze Wyklęci żołnierze antykomunistycznego Podziemia stawiających opór

Bardziej szczegółowo

Pamięć.pl - portal edukacyjny IPN

Pamięć.pl - portal edukacyjny IPN Pamięć.pl - portal edukacyjny IPN Źródło: http://pamiec.pl/pa/kalendarium-1/14061,2-sierpnia-1940-roku-sformowano-slynny-polski-dywizjon-mysliwski-303-sluzacy-w -n.html Wygenerowano: Piątek, 2 września

Bardziej szczegółowo

Wyrok z dnia 7 października 2003 r. II UK 59/03

Wyrok z dnia 7 października 2003 r. II UK 59/03 Wyrok z dnia 7 października 2003 r. II UK 59/03 Stwierdzenie przez Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych uprawnienia do ubiegania się o świadczenie pieniężne przewidziane w ustawie

Bardziej szczegółowo

Gross-Rosen Państwowe Muzeum w Rogoźnicy

Gross-Rosen Państwowe Muzeum w Rogoźnicy Gross-Rosen Państwowe Muzeum w Rogoźnicy Historia Gross-Rosen, obóz koncentracyjny działający od sierpnia 1940 do lutego 1945 r. na leżącym wtedy w granicach Niemiec Dolnym Śląsku, niedaleko miejscowości

Bardziej szczegółowo

1/2. Dokumenty (sensu stricto) dotyczące osoby relatora. 1/3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące osoby relatora "

1/2. Dokumenty (sensu stricto) dotyczące osoby relatora. 1/3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące osoby relatora 1 SPIS ZAWARTOŚCI TECZKI 3 U. ^, W.h R 1/1. Relacja k. 5 " ł 1/2. Dokumenty (sensu stricto) dotyczące osoby relatora 1/3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące osoby relatora " 111/1 - Materiały dotyczące

Bardziej szczegółowo

Nowe ustalenia dotyczące liczby ofiar niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze

Nowe ustalenia dotyczące liczby ofiar niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze ZESZYTY MAJDANKA 2014, t. XXVI Robert Kuwałek Nowe ustalenia dotyczące liczby ofiar niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze Obóz zagłady w Sobiborze koło Włodawy funkcjonował od początku maja 1942 r. do

Bardziej szczegółowo

Rozkaz operacyjny nr ludowego komisarza spraw wewnętrznych ZSRS Nikołaja Jeżowa z 11 sierpnia 1937 r.

Rozkaz operacyjny nr ludowego komisarza spraw wewnętrznych ZSRS Nikołaja Jeżowa z 11 sierpnia 1937 r. Operacja antypolska NKWD była jedną ze zbrodniczych akcji przeprowadzonych w ZSRS według kryteriów narodowościowych w okresie Wielkiego Terroru lat 30. Represjami objęto Polaków mieszkających w Związku

Bardziej szczegółowo

Muzeum Auschwitz-Birkenau

Muzeum Auschwitz-Birkenau Muzeum Auschwitz-Birkenau W kwietniu 1940 roku na rozkaz naczelnego dowódcy SS Heinricha Himlera rozpoczęto budowę obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu - Zasolu, przy wykorzystaniu istniejących tam już

Bardziej szczegółowo

Wielkopolanie w obozie karnośledczym. w Żabikowie KARTY PRACY

Wielkopolanie w obozie karnośledczym. w Żabikowie KARTY PRACY Wielkopolanie w obozie karnośledczym w Żabikowie KARTY PRACY Karta Pracy 1 Reichsgau Wartheland Kraj Warty Karta Pracy 2 Dokument potwierdzający przejęcie Poznania przez wojsko niemieckie (10 września

Bardziej szczegółowo

Świadectwo urodzenia Jakuba Szlomo Bytmana, okres międzywojenny (na górze) oraz strona tytułowa dziennika z Lublina Lubliner Tugblat.

Świadectwo urodzenia Jakuba Szlomo Bytmana, okres międzywojenny (na górze) oraz strona tytułowa dziennika z Lublina Lubliner Tugblat. Życie za życie Źródło: http://www.zyciezazycie.pl/zyz/endlsung-der-judenfrag/teka-edukacyjna-zaglad-3/1898,teka-edukacyjna-quotzaglada-zydow -Polskichquot-Materialy-ikonograficzne.html Wygenerowano: Poniedziałek,

Bardziej szczegółowo

Fot. 1 Stacja Radegast obecnie oddział Muzeum Tradycji Niepodległościowych

Fot. 1 Stacja Radegast obecnie oddział Muzeum Tradycji Niepodległościowych STACJA RADEGAST Na początku października otrzymaliśmy zaproszenie do wzięcia udziału w spotkaniu organizowanym przez Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi, upamiętniającym 75 rocznicę deportacji Żydów

Bardziej szczegółowo

Projekt Edukacyjny Gimnazjum Specjalne w Warlubiu. Kto ty jesteś Polak mały

Projekt Edukacyjny Gimnazjum Specjalne w Warlubiu. Kto ty jesteś Polak mały Projekt Edukacyjny Gimnazjum Specjalne w Warlubiu Kto ty jesteś Polak mały Miejsca Pamięci Narodowej w okolicach Warlubia WARLUBIE- CMENTARZ PARAFIALNY mogiła żołnierzy W mogile pochowano 37 nieznanych

Bardziej szczegółowo

Agnieszka Daniłkiewicz studentka historii Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Wolontariat w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau

Agnieszka Daniłkiewicz studentka historii Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Wolontariat w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau Agnieszka Daniłkiewicz studentka historii Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach Wolontariat w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau W 1939 r. zachodnie obszary Polski zostały wcielone do

Bardziej szczegółowo

Album żołnierza niemieckiego

Album żołnierza niemieckiego Nr 18/2017 15 09 17 Album żołnierza niemieckiego Autor: Bogumił Rudawski (IZ) Przechowywany w zbiorach Instytutu Zachodniego album nieznanego żołnierza Wehrmachtu zawiera 76 podpisanych czarno-białych

Bardziej szczegółowo

Instytut Pamięci Narodowej

Instytut Pamięci Narodowej Instytut Pamięci Narodowej Źródło: http://ipn.gov.pl/pl/dla-mediow/komunikaty/11021,komunikat-o-podjeciu-sledztwa-w-sprawie-obozu-zaglady-kl-ausch witz-birkenau.html Wygenerowano: Środa, 4 stycznia 2017,

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 9 kwietnia 1999 r.

USTAWA z dnia 9 kwietnia 1999 r. Kancelaria Sejmu s. 1/6 USTAWA z dnia 9 kwietnia 1999 r. o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach

Bardziej szczegółowo

Małgorzata Grabowska Katarzyna Panius Łukasz Kępski Malte Mansholt. Potulice jedno miejsce, dwie pamięci. Przewodnik po Miejscu Pamięci Potulice

Małgorzata Grabowska Katarzyna Panius Łukasz Kępski Malte Mansholt. Potulice jedno miejsce, dwie pamięci. Przewodnik po Miejscu Pamięci Potulice Małgorzata Grabowska Katarzyna Panius Łukasz Kępski Malte Mansholt Potulice jedno miejsce, dwie pamięci Przewodnik po Miejscu Pamięci Potulice Oldenburg Toruń 2009 1. Hitlerowski kompleks obozowy Potulice

Bardziej szczegółowo

Cześć ich pamięci! Rocznica spalenia więźniów Radogoszcza i zakończenia okupacji niemieckiej w Łodzi

Cześć ich pamięci! Rocznica spalenia więźniów Radogoszcza i zakończenia okupacji niemieckiej w Łodzi 23-06-19 1/6 więźniów Radogoszcza i zakończenia okupacji niemieckiej w Łodzi 19.01.2018 19:22 Andrzej Janecki / BPKSiT kategoria: Tożsamość i tradycja Łodzianie wspomnieli tragiczne wydarzenia, które rozegrały

Bardziej szczegółowo

Wspomnienie, w setną rocznicę urodzin, Boczkowski Feliks (1909-1942), mgr praw i ekonomii

Wspomnienie, w setną rocznicę urodzin, Boczkowski Feliks (1909-1942), mgr praw i ekonomii Historia Grabowca, Feliks Boczkowski 1 Wspomnienie, w setną rocznicę urodzin, Boczkowski Feliks (1909-1942), mgr praw i ekonomii Chłopak ze wsi, radca z Warszawy, więzień z Oświęcimia w pamięci naszej

Bardziej szczegółowo

Warszawa Muzeum Więzienia Pawiak

Warszawa Muzeum Więzienia Pawiak Warszawa Muzeum Więzienia Pawiak Historia Znajduje się w miejscu więzienia zbudowanego w latach 1830-1835 przez władze carskie między ul. Dzielną, Pawią i Ostrożną [później Więzienną]. Kompleks zabudowań

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI. z dnia 26 września 2003 r.

ZARZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI. z dnia 26 września 2003 r. 18 ZARZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI z dnia 26 września 2003 r. w sprawie sposobu ewidencjonowania ksiąg wieczystych w ośrodku migracyjnym ksiąg wieczystych i dokumentowania przebiegu migracji. Na podstawie

Bardziej szczegółowo

Sprawdź Swoją wiedzę na temat Żołnierzy Wyklętych

Sprawdź Swoją wiedzę na temat Żołnierzy Wyklętych Sprawdź Swoją wiedzę na temat Żołnierzy Wyklętych Wypełnij kartę odpowiedzi Imię i nazwisko Klasa Szkoła UWAGA Test zawiera 25 pytań jednokrotnego i wielokrotnego wyboru. Za każdą kompletną poprawną odpowiedź

Bardziej szczegółowo

Referat F (Wydz. Mob.) Korespondencja ogólna Akta organizacyjne Korespondencja Pol

Referat F (Wydz. Mob.) Korespondencja ogólna Akta organizacyjne Korespondencja Pol 1 2 3 4 5 6 7 8 (Uwaga: późniejsza nazwa Oddział dla Spraw Polaków na Kontynencie) Rozbudowa PSZ a) Wojsko b) Lotnictwo c) zarządzenia War Office d) zarządzenia SHAEF Korespondencja w sprawie rozbudowy

Bardziej szczegółowo

Zamość Rotunda Muzeum Martyrologii Zamojszczyzny

Zamość Rotunda Muzeum Martyrologii Zamojszczyzny Zamość Historia Miejsce upamiętnienia zbrodni niemieckich w dawnej działobitni twierdzy zamojskiej, zwanej Rotundą, przy ul. Męczenników Rotundy [na lewo za Bramą Szczebrzeską [ul. Szczebrzeska]. Po kampanii

Bardziej szczegółowo

Informacja o sytuacji na rynku pracy w powiecie grajewskim według stanu na 31 maja 2012 roku

Informacja o sytuacji na rynku pracy w powiecie grajewskim według stanu na 31 maja 2012 roku Informacja o sytuacji na rynku pracy w powiecie grajewskim według stanu na 31 maja 2012 roku Poziom bezrobocia Poziom bezrobocia w końcu maja 2012r. był nieznacznie wyższy od notowanego w analogicznym

Bardziej szczegółowo

AKCJA SPOŁECZNO-EDUKACYJNA ŻONKILE 19 IV 1943 ROCZNICA POWSTANIA W GETCIE WARSZAWSKIM

AKCJA SPOŁECZNO-EDUKACYJNA ŻONKILE 19 IV 1943 ROCZNICA POWSTANIA W GETCIE WARSZAWSKIM 19 IV 1943 ROCZNICA POWSTANIA W GETCIE WARSZAWSKIM GETTO WARSZAWSKIE I POWSTANIE W GETCIE WARSZAWSKIM Utworzenie getta: W 1940 r. Niemcy ogrodzili murem część centrum Warszawy i stłoczyli tam prawie pół

Bardziej szczegółowo

8 grudnia 1941 roku do niemieckiego ośrodka zagłady w Kulmhof (Chełmno nad Nerem) przybył pierwszy transport więźniów.

8 grudnia 1941 roku do niemieckiego ośrodka zagłady w Kulmhof (Chełmno nad Nerem) przybył pierwszy transport więźniów. Pamięć.pl - portal edukacyjny IPN Źródło: http://www.pamiec.pl/pa/kalendarium-1/13081,8-grudnia-1941-roku-do-niemieckiego-osrodka-zaglady-w-kulmhof-chelmnonad-nerem-.html Wygenerowano: Wtorek, 5 lipca

Bardziej szczegółowo

Dorobek wydawniczy pracowników Instytutu Prawa i Administracji za rok 2011

Dorobek wydawniczy pracowników Instytutu Prawa i Administracji za rok 2011 PWSZ IPiA STUDIA LUBUSKIE Tom VIII Sulechów 2012 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Sulechowie Dorobek wydawniczy pracowników Instytutu Prawa i Administracji za rok 2011 Paweł Kacprzak Die Zwangsaussiedlung

Bardziej szczegółowo

Człowiek wobec wojny, wojna wobec człowieka Holocaust

Człowiek wobec wojny, wojna wobec człowieka Holocaust Człowiek wobec wojny, wojna wobec człowieka Holocaust Magdalena Wiśnioch Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń XXVI Liceum Ogólnokształcące w Warszawie Polska Źródło A. cz. 1 Protokół

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne dla uczniów klasy VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo

Wymagania edukacyjne dla uczniów klasy VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo Wymagania edukacyjne dla uczniów klasy VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo Dopuszczający -Posługuje się następującymi pojęciami: rewolucja przemysłowa, romantyzm, pozytywizm,

Bardziej szczegółowo

WAŻNE DATY WAŻNE BITWY. Lekcja. Temat: Lekcja powtórzeniowa. 1 września 1939 roku - wybuch II wojny światowej

WAŻNE DATY WAŻNE BITWY. Lekcja. Temat: Lekcja powtórzeniowa. 1 września 1939 roku - wybuch II wojny światowej Lekcja Temat: Lekcja powtórzeniowa. WAŻNE DATY 1 września 1939 roku - wybuch II wojny światowej 22 czerwca 1941 roku - atak Niemiec na Związek Radziecki 1 sierpnia 1944 roku - wybuch powstania warszawskiego

Bardziej szczegółowo

tml , 12:32 Pomoc Żydom

tml , 12:32 Pomoc Żydom Martyrologia wsi polskich (nowy) http://martyrologiawsipolskich.pl/mws/zbiory/multimedia/galeria-zdjec/54367,pomoc-zydom.h tml 2019-01-06, 12:32 Strona główna Galeria zdjęć Pomoc Żydom Pomoc Żydom ROZMIAR

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY ARCHIWALNE CAW DOTYCZĄCE STANÓW LICZEBNYCH WOJSKA W LATACH Zarys organizacyjno-prawny

MATERIAŁY ARCHIWALNE CAW DOTYCZĄCE STANÓW LICZEBNYCH WOJSKA W LATACH Zarys organizacyjno-prawny Kazimierz Bar MATERIAŁY ARCHIWALNE CAW DOTYCZĄCE STANÓW LICZEBNYCH WOJSKA W LATACH 1918 1939 1. Zarys organizacyjno-prawny W związku z dekretem Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego z dnia 12 października

Bardziej szczegółowo

I Obchody Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu na Lubelszczyźnie

I Obchody Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu na Lubelszczyźnie I Obchody Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu na Lubelszczyźnie 27-28, 30-31 stycznia, 1 lutego 2019 r. Pod patronatem Marszałka Województwa Lubelskiego Jarosława Stawiarskiego 27, 30-31

Bardziej szczegółowo

Główny Urząd Powierniczy Wschód i grabież mienia polskiego

Główny Urząd Powierniczy Wschód i grabież mienia polskiego Nr 13/2017 31 03 17 Główny Urząd Powierniczy Wschód i grabież mienia polskiego Autor: Bogumił Rudawski (IZ) Główny Urząd Powierniczy Wschód (Hauptreuhandstelle, HTO) był najważniejszą instytucją niemiecką,

Bardziej szczegółowo

html , 08:36

html , 08:36 Martyrologia wsi polskich (nowy) http://martyrologiawsipolskich.pl/mws/zbiory/multimedia/galeria-zdjec/54280,wies-kielecka-1 939-1945.html 2019-01-24, 08:36 Strona główna Galeria zdjęć Wieś kielecka 1939-1945

Bardziej szczegółowo

MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO. Warszawa, dnia 29 czerwca 2018 r. Poz. 44. z dnia 29 czerwca 2018 r.

MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO. Warszawa, dnia 29 czerwca 2018 r. Poz. 44. z dnia 29 czerwca 2018 r. DZIENNIK URZĘDOWY MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO Warszawa, dnia 29 czerwca 2018 r. Poz. 44 Z A R Z Ą D Z E N I E M I N I S T R A K U L T U R Y I D Z I E D Z I C T WA N A R O D O W E G O 1) z

Bardziej szczegółowo

Radom w drugiej wojnie światowej i dziś

Radom w drugiej wojnie światowej i dziś Radom w drugiej wojnie światowej i dziś 1 września 1939 r. Niemcy zaatakowały Polskę, rozpoczynając II wojnę światową. Pierwsze naloty na Radom, wykonano jeszcze rankiem 1.09.1939. Zbombardowano wówczas

Bardziej szczegółowo

Konkurs REGULAMIN KONKURSU. Postanowienia ogólne

Konkurs REGULAMIN KONKURSU. Postanowienia ogólne Konkurs Kiedy Człowiek był tylko numerem. Obywatele polscy w niemieckich obozach jenieckich, koncentracyjnych oraz obozach zagłady w okresie II wojny światowej REGULAMIN KONKURSU 1 Postanowienia ogólne

Bardziej szczegółowo

OBOZY ZAGŁADY i ZBRODNIE HITLEROWSKIE

OBOZY ZAGŁADY i ZBRODNIE HITLEROWSKIE Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Bydgoszczy FILIA w INOWROCŁAWIU ul. Narutowicza 47 tel. (052) 357-44-09 e-mail: bpino@poczta.fm OBOZY ZAGŁADY i ZBRODNIE HITLEROWSKIE W LATACH II WOJNY ŚWIATOWEJ. bibliografia

Bardziej szczegółowo

Niemiecka dokumentacja fotograficzna zbrodni katyńskiej

Niemiecka dokumentacja fotograficzna zbrodni katyńskiej Nr 3/2016 06 04 16 Niemiecka dokumentacja fotograficzna zbrodni katyńskiej Autor: Stanisław Żerko (IZ) W nocy z 12 na 13 kwietnia 1943 r. rozgłośnie niemieckie poinformowały o odnalezieniu w Katyniu na

Bardziej szczegółowo

Eksploatacja wsi

Eksploatacja wsi Martyrologia wsi polskich (nowy) http://martyrologiawsipolskich.pl/mws/zbiory/multimedia/galeria-zdjec/54286,eksploatacja-ws i-1939-1945.html 2018-12-04, 12:56 Strona główna Galeria zdjęć Eksploatacja

Bardziej szczegółowo

BEZROBOCIE REJESTROWANE W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM W 2015 R. Stan w I półroczu

BEZROBOCIE REJESTROWANE W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM W 2015 R. Stan w I półroczu URZĄD STATYSTYCZNY W LUBLINIE OPRACOWANIA SYGNALNE Lublin, sierpień 2015 r. Kontakt: SekretariatUSLUB@stat.gov.pl Tel. 81 533 20 51, fax 81 533 27 61 Internet: http://lublin.stat.gov.pl BEZROBOCIE REJESTROWANE

Bardziej szczegółowo

Niemieckie obozy na ziemiach okupowanej Polski w latach

Niemieckie obozy na ziemiach okupowanej Polski w latach Truth About Camps W imię prawdy historycznej Źródło: http://www.truthaboutcamps.eu/th/niemieckie-obozy/15475,niemieckie-obozy-na-ziemiach-okupowanej-polski-w-l atach-19391945.html Wygenerowano: Piątek,

Bardziej szczegółowo

Pamięć.pl - portal edukacyjny IPN

Pamięć.pl - portal edukacyjny IPN Pamięć.pl - portal edukacyjny IPN Źródło: http://pamiec.pl/pa/fotokronika-ipn/14487,historyczne-konwersatorium-objazdowe-dla-uczestnikow-konkursu-nie-liczby-wi dze-a.html Wygenerowano: Niedziela, 15 stycznia

Bardziej szczegółowo

Żłobki i kluby dziecięce w 2013 r.

Żłobki i kluby dziecięce w 2013 r. Materiał na konferencję prasową w dniu 3 maja 214 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Społecznych i Warunków Życia Notatka informacyjna Żłobki i kluby dziecięce w 213 r. W pierwszym kwartale

Bardziej szczegółowo

Nie można uczynić niewolnikiem człowieka wolnego, gdyż człowiek wolny pozostaje wolny nawet w więzieniu. Platon

Nie można uczynić niewolnikiem człowieka wolnego, gdyż człowiek wolny pozostaje wolny nawet w więzieniu. Platon Nie można uczynić niewolnikiem człowieka wolnego, gdyż człowiek wolny pozostaje wolny nawet w więzieniu. Platon Definicja getta Getto część miasta przymusowo zamieszkiwana przez mniejszość narodową lub

Bardziej szczegółowo

Oddali hołd pomordowanym na Brusie

Oddali hołd pomordowanym na Brusie 28-06-19 1/5 12.10.2018 13:54 Andrzej Janecki / BPKSiT kategoria: Sto lat niepodległości Tożsamość i tradycja Przed obeliskiem upamiętniającym ofiary represji niemieckich i komunistycznych na Brusie spotkali

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 30 lipca 2014 r. Poz. 1001

Warszawa, dnia 30 lipca 2014 r. Poz. 1001 Warszawa, dnia 30 lipca 2014 r. Poz. 1001 OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 30 maja 2014 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o świadczeniu pieniężnym przysługującym

Bardziej szczegółowo

"Noc i mgła" Tablicę wmurowano z inicjatywy Stowarzyszenia Miłośników Górnych Łużyc przy wsparciu

Noc i mgła Tablicę wmurowano z inicjatywy Stowarzyszenia Miłośników Górnych Łużyc przy wsparciu "Noc i mgła" Napisano dnia: 2014-09-06 18:46:42 Dziś w samo południe przy murach aresztu śledczego w Lubaniu odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej mającej uczcić pamięć kobiet z francuskiego

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE NR /2012 DYREKTORA GENERALNEGO SŁUŻBY WIĘZIENNEJ z dnia ->** stycznia 2012 r. w sprawie ustalania pojemności jednostek penitencjarnych

ZARZĄDZENIE NR /2012 DYREKTORA GENERALNEGO SŁUŻBY WIĘZIENNEJ z dnia ->** stycznia 2012 r. w sprawie ustalania pojemności jednostek penitencjarnych ZARZĄDZENIE NR /2012 DYREKTORA GENERALNEGO SŁUŻBY WIĘZIENNEJ z dnia ->** stycznia 2012 r. w sprawie ustalania pojemności jednostek penitencjarnych Na podstawie art. 11 ust. 1 pkt 2 i 11 ustawy z dnia 9

Bardziej szczegółowo

Na krawędzi pamięci rzecz o zagładzie kutnowskich Żydów

Na krawędzi pamięci rzecz o zagładzie kutnowskich Żydów Patronat Honorowy: Na krawędzi pamięci rzecz o zagładzie kutnowskich Żydów Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Kutnowskiej zaprasza na obchody, upamiętniające 75. rocznicę utworzenia przez Niemców w Kutnie, getta

Bardziej szczegółowo

Bibliografia prac Profesora Alfreda Koniecznego za lata

Bibliografia prac Profesora Alfreda Koniecznego za lata Acta Universitatis Wratislaviensis No 3602 PRAWO CCCXVI/2 Wrocław 2014 JÓZEF KOREDCZUK Uniwersytet Wrocławski e-mail: kored@prawo.uni.wroc.pl Bibliografia prac Profesora Alfreda Koniecznego za lata 2004

Bardziej szczegółowo

Poszukiwania nieznanych miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego

Poszukiwania nieznanych miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego Poszukiwania nieznanych miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego Źródło: http://poszukiwania.ipn.gov.pl/sz1/poszukiwania/rzeszow/15257,rzeszow.html Wygenerowano: Piątek, 2 września 2016, 12:42 Rzeszów

Bardziej szczegółowo

12 maja 1981 roku Sąd Wojewódzki w Warszawie zarejestrował Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Rolników Indywidualnych Solidarność.

12 maja 1981 roku Sąd Wojewódzki w Warszawie zarejestrował Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Rolników Indywidualnych Solidarność. Pamięć.pl - portal edukacyjny IPN Źródło: http://pamiec.pl/pa/kalendarium-1/12082,12-maja-1981-roku-sad-zarejestrowal-nszz-solidarnosc-rolnikow-indywidualnyc h.html Wygenerowano: Poniedziałek, 5 września

Bardziej szczegółowo

DACHAU. Czy wiesz, że. Zadanie do wykonania. Fotografia

DACHAU. Czy wiesz, że. Zadanie do wykonania. Fotografia DACHAU Pierwsza grupa Romów i Sinti została deportowana do obozów koncentracyjnych w roku, a w roku rozpoczęły się masowe deportacje do Dachau, Buchenwaldu i Ravensbrück, gdzie tysiące austriackich Romów

Bardziej szczegółowo

Zarządzenie nr 4 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z 2 sierpnia 1999 r. w sprawie postępowania z aktami stanu cywilnego

Zarządzenie nr 4 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z 2 sierpnia 1999 r. w sprawie postępowania z aktami stanu cywilnego Zarządzenie nr 4 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z 2 sierpnia 1999 r. w sprawie postępowania z aktami stanu cywilnego Na podstawie 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego

Bardziej szczegółowo

Statystyki listopad 2017 r.

Statystyki listopad 2017 r. Statystyki listopad 2017 r. Stronę najlepiej oglądać w rozdzielczości 1024 x 768 Przez użyte w informacji określenia należy rozumieć : osadzony osoba tymczasowo aresztowana, skazana lub ukarana, jednostka

Bardziej szczegółowo

Rzeczpospolita nie pisze jednak ani słowa na temat powojennych obozów zorganizowanych przez PRL.

Rzeczpospolita nie pisze jednak ani słowa na temat powojennych obozów zorganizowanych przez PRL. Warszawska "Rzeczpospolita" już od dłuższego czasu prowadzi akcję "Przeciw polskim obozom", jak określają je niektórzy publicyści zagraniczni. W tym wypadku chodzi o obozy wojenne na terenie Polski - Oświęcim,

Bardziej szczegółowo

sygnatura archiwalna:

sygnatura archiwalna: 1 Kancelaria Przyboczna Naczelnego Wodza (do 1 I 44 Gabinet NW i MON) VII 40 - XI 1941 2 II 40 XII 1942 3 XII 41 VI 1943 4 5 V 40 V 1941 6 I 41 VIII 1942 7 X 41 III 1943 8 VII 42 XI 1943 9 VIII 41 XI 10

Bardziej szczegółowo

Aktualna sytuacja na lokalnym rynku pracy powiatu tomaszowskiego wg stanu na dzień 29 lutego 2016 r.

Aktualna sytuacja na lokalnym rynku pracy powiatu tomaszowskiego wg stanu na dzień 29 lutego 2016 r. Aktualna sytuacja na lokalnym rynku pracy powiatu tomaszowskiego wg stanu na dzień 29 lutego 216 r. Poziom i stopa bezrobocia Na koniec lutego 216 r. w Powiatowym Urzędzie Pracy w Tomaszowie Lubelskim

Bardziej szczegółowo

AKTUALNA SYTUACJA NA RYNKU PRACY MAŁOPOLSKI INFORMACJE SPRAWOZDAWCZE

AKTUALNA SYTUACJA NA RYNKU PRACY MAŁOPOLSKI INFORMACJE SPRAWOZDAWCZE AKTUALNA SYTUACJA NA RYNKU PRACY MAŁOPOLSKI INFORMACJE SPRAWOZDAWCZE stan na koniec sierpień 2013r. (na podstawie miesięcznej sprawozdawczości statystycznej z Powiatowych Urzędów Pracy) Nadal spada bezrobocie

Bardziej szczegółowo

W celu ustalenia pojemności jednostki penitencjarnej dokonuje się obliczenia powierzchni pomieszczeń w budynkach mieszkalnych.

W celu ustalenia pojemności jednostki penitencjarnej dokonuje się obliczenia powierzchni pomieszczeń w budynkach mieszkalnych. INSTRUKCJA NR 6/2010 DYREKTORA GENERALNEGO SŁUŻBY WIĘZIENNEJ z dnia 13 sierpnia 2010 r. w sprawie ustalania pojemności jednostek penitencjarnych Na podstawie art. 11 ust. 1 pkt 2 i 11 ustawy z dnia 9 kwietnia

Bardziej szczegółowo

Dokumentacja historyczna na temat miejsca pamięci Umschlagplatz w Lublinie (teren dawnych Zakładów Mięsnych w Lublinie)

Dokumentacja historyczna na temat miejsca pamięci Umschlagplatz w Lublinie (teren dawnych Zakładów Mięsnych w Lublinie) Kuwałek Robert Dokumentacja historyczna na temat miejsca pamięci Umschlagplatz w Lublinie (teren dawnych Zakładów Mięsnych w Lublinie) I. Rys historyczny Teren tzw. Umschlagplatzu w Lublinie - miejsca,

Bardziej szczegółowo

mówi prokurator Łukasz Gramza z krakowskiego IPN, prowadzący śledztwo dotyczące niemieckiego obozu KL Auschwitz

mówi prokurator Łukasz Gramza z krakowskiego IPN, prowadzący śledztwo dotyczące niemieckiego obozu KL Auschwitz Truth About Camps W imię prawdy historycznej Źródło: http://truthaboutcamps.eu/th/misja/aktualnosci/16900,mamy-obowiazek-wyjasnic-niemieckie-zbrodnie-z-kl-ausch witz.html Wygenerowano: Poniedziałek, 24

Bardziej szczegółowo

Weryfikacja danych w ramach spisu SIO na dzień 30 września 2015 r.

Weryfikacja danych w ramach spisu SIO na dzień 30 września 2015 r. Źródło: http://www.kuratorium.waw.pl/pl/dyrektor-i-nauczyciel/sio/9493,weryfikacja-danych-w-ramach-spisu-sio -na-dzien-30-wrzesnia-2015-r.html Wygenerowano: Środa, 27 stycznia 2016, 00:48 Weryfikacja danych

Bardziej szczegółowo

Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy w województwie zachodniopomorskim w 2017 roku

Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy w województwie zachodniopomorskim w 2017 roku Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy w województwie zachodniopomorskim w 1 roku OPRACOWANIE: WYDZIAŁ BADAŃ I ANALIZ BIURO STATYSTYKI PUBLICZNEJ Szczecin 1 Wprowadzenie... 3 1.

Bardziej szczegółowo

ZBRODNIA W HRASTINIE. Czy wiesz, że. Zadanie do wykonania. Fotografia

ZBRODNIA W HRASTINIE. Czy wiesz, że. Zadanie do wykonania. Fotografia ZBRODNIA W HRASTINIE 24 kwietnia r., kilka dni przed końcem wojny, żołnierze wycofującej się jednostki SS złapali 43 niemieckich Sinti, którzy uciekli do Chorwacji i ukrywali się we wsi niedaleko Zagrzebia.

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 2009 r.

USTAWA. z dnia 2009 r. P r o j e k t USTAWA z dnia 2009 r. o świadczeniu substytucyjnym przysługującym osobom represjonowanym w latach 1939 1956 przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich Art. 1. Świadczenie substytucyjne,

Bardziej szczegółowo