HYDROMETEOROLOGIA SYLABUS A. Informacje ogólne

Transkrypt

1 HYDROMETEOROLOGIA A. Informacje ogólne Elementy sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Rodzaj przedmiotu Rok studiów /semestr Wymagania wstępne Liczba godzin zajęć dydaktycznych z podziałem na formy prowadzenia zajęć Założenia i cele przedmiotu Metody dydaktyczne oraz ogólna forma zaliczenia przedmiotu Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Biologiczno-Chemiczny, Instytut Biologii Biologia, specjalność Ekologia i zarządzanie środowiskiem przyrodniczym studia pierwszego stopnia ogólnoakademicki stacjonarne przedmiot obowiązkowy, moduł kierunkowy III rok/i semestr Student powinien posiadać zakres wiadomości ogólnogeograficznych. wykład 15 godzin laboratorium 15 godzin Zdobycie podstawowej wiedzy o hydrosferze i atmosferze oraz przebiegających w nich procesach. Rozpoznawanie i interpretowanie zjawisk i procesów hydrometeorologicznych w powiązaniu ze stanem środowiska przyrodniczego. Określanie wpływu warunków pogodowych na środowisko geograficzne, gospodarkę i zdrowie człowieka. Poznanie głównych zasad i celów obserwacji hydrometeorologicznych. Umiejętność wstępnego opracowania danych hydrometeorologicznych. Przygotowanie do własnych badań terenowych. Metody dydaktyczne: wykład, konsultacje, wykonywanie ćwiczeń według instrukcji podczas zajęć laboratoryjnych, analiza wyników. Formy zaliczenia przedmiotu: zaliczenie laboratorium na ocenę, egzamin. Efekty kształcenia i Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia 1. Student charakteryzuje uwarunkowania klimatyczne funkcjonowania przyrody. K_W09, K_W08, K_K04, K_W10, 2. Student posługuje się terminologią fachową w celu opisu procesów zachodzących w atmosferze i hydrosferze. 3. Student korzysta w informacji źródłowych w języku m i obcym (np. mapy synoptyczne, fotografie zdjęcia chmur, internet). K_U08, K_K02, K_U06, K_U07, K_U10, K_K05, K_K06, 4. Szanuje pracę własną i innych członków zespołu. K_U01, K_U15, K_U016, K_K07, Punkty ECTS 3 Bilans nakładu pracy studenta ii Ogólny nakład pracy studenta: 75 godz. w tym: udział w wykładach: 15 godz.; udział w zajęciach laboratoryjnych: 15 godz.; przygotowanie się do zajęć, zaliczeń, egzaminów: 41,3 godz.; udział w konsultacjach, zaliczeniach, egzaminie: 3,8 godz. Nakład pracy studenta związany z zajęciami iii : Liczba godzin Punkty ECTS Wskaźniki ilościowe wymagającymi bezpośredniego udziału nauczyciela 33,8 1,4 o charakterze praktycznym 60,0 2,4 Data opracowania: Koordynator przedmiotu: prof. dr hab. Andrzej Stefan Górniak

2 Elementy składowe sylabusu Nazwa przedmiotu Nazwa kierunku Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Rok studiów/ semestr Liczba godzin zajęć dydaktycznych oraz forma prowadzenia zajęć Prowadzący Treści merytoryczne przedmiotu: B. Informacje szczegółowe Hydrometeorologia Biologia, specjalność Ekologia i zarządzanie środowiskiem przyrodniczym Wydział Biologiczno-Chemiczny UwB, Instytut Biologii trzeci rok, pierwszy semestr (zimowy) 15 godzin wykładu prof. dr hab. Andrzej Stefan Górniak Hydrosfera. Obieg wody w przyrodzie. Równanie bilansowe Penck a. Zlewnia jako jednostka bilansowa. Parametry fizycznogeograficzne zlewni. Cykl hydrologiczny w zlewni. Charakterystyka składowych bilansu wodnego. Skład i budowa atmosfery. Czynniki opisujące stan atmosfery. Parowanie. Metody szacowania. Opad i osad atmosferyczny. Odpływ powierzchniowy. Sieć rzeczna, jeziora. Obserwacje stanów wody. Natężenie przepływów. Przepływy charakterystyczne. Infiltracja. Zależność pomiędzy wodami powierzchniowymi a wodami podziemnymi. Odpływ podziemny. Retencja. Obszar bilansowania wody. Gospodarka wodna. Metodyka sporządzania bilansów wodnych. Zasoby wód. Szacowanie zasobów. Zasady ochrony wód. Organizacja pomiarów hydrometeorologicznych w Polsce. Promieniowanie Słońca, Ziemi i atmosfery (Słońce jako źródło promieniowania, prawa promieniowania, widmo promieniowania, stała słoneczna, ekstynkcja promieniowania w atmosferze, efekt cieplarniany, bilans radiacyjny). Nieradiacyjne drogi przekazywania ciepła, bilans cieplny powierzchni Ziemi. Istota przemiany adiabatycznej, procesy adiabatyczne, krzywa stanu, krzywa stratyfikacji, temperatura potencjalna, typy termicznej równowagi pionowej atmosfery, inwersje temperatury. Cyrkulacja atmosfery (układy baryczne, rozkład ciśnienia na kuli ziemskiej, ruch powietrza). Efekty kształcenia wraz ze sposobem ich weryfikacji Forma i warunki zaliczenia Przedmiotu Efekty kształcenia: Student rozumie cykl hydrologiczny. Student ma podstawową wiedzę na temat obecności pary wodnej w atmosferze, opadów i osadów atmosferycznych. Student posiada uporządkowaną wiedzę dotyczącą odpływu podziemnego i powierzchniowego. Zna podstawy metodyczne prowadzenia pomiarów hydrometrycznych, a także zasady ich organizacji i prowadzenia na terenie kraju. Zna podstawowe składowe bilansu wodnego i potrafi je wyznaczyć. Potrafi zinterpretować i wyznaczyć podstawowe parametry opisujące parowanie i opad atmosferyczny. Potrafi przeprowadzić i zinterpretować podstawowe pomiary hydrometryczne. Student potrafi wykorzystać podstawową wiedzę z przedmiotu do sporządzenia bilansu wodnego i szacowania zasobów. Student wymienia i definiuje podstawowe pojęcia z zakresu hydrometeorologii, wyjaśnia mechanizmy procesów i zjawisk zachodzących w atmosferze, potrafi ogólnie interpretować przyczyny bieżącej sytuacji pogodowej, potrafi dokonać wstępnego opracowania i analizy wyników pomiarów meteorologicznych za pomocą metod statystycznych i graficznych. 1. Student charakteryzuje uwarunkowania klimatyczne funkcjonowania przyrody. 2. Student posługuje się terminologią fachową w celu opisu procesów zachodzących w atmosferze i hydrosferze. Sposoby weryfikacji: Egzamin pisemny podsumowujący przedmiot. 1. Pozytywna ocena zaliczenia laboratorium. 2. Pozytywna ocena egzaminu.

3 Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Literatura podstawowa: 1. S. Bac, M. Rojek, Meteorologia i klimatologia w inżynierii środowiska, Wydawnictwo Akademii Rolniczej, Wrocław 2. S. Bac, C. Koźmiński, M. Rojek, Agrometeorologia, PWN, 3. K. Kożuchowski, Atmosfera, klimat, ekoklimat, PWN, 4. J. Weiner, Życie i ewolucja biosfery, Wiadomości IMGW, PWN, 5. J. Pociask-Karteczka J. (red.): Zlewnia: właściwości i procesy. Uniwersytet Jagielloński. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Kraków 6. A. Byczkowski A., Hydrologia, t Wydawnictwo SGGW, 7. U. Soczyńska (red.): Hydrologia dynamiczna. Wydawnictwa Naukowe PWN, Literatura uzupełniająca: 1. K. Kożuchowski i inni, Meteorologia i klimatologia, PWN, 2. D. Matuszko, Chmury. Klasyfikacja, rozpoznawanie, pogoda, Wyd. UJ, Kraków. podpis osoby składającej sylabus

4 Elementy składowe sylabusu Nazwa przedmiotu Nazwa kierunku Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Rok studiów/ semestr Liczba godzin zajęć dydaktycznych oraz forma prowadzenia zajęć Prowadzący Treści merytoryczne przedmiotu: Efekty kształcenia wraz ze sposobem ich weryfikacji C. Informacje szczegółowe Hydrometeorologia Biologia, specjalność Ekologia i zarządzanie środowiskiem przyrodniczym Wydział Biologiczno-Chemiczny UwB, Instytut Biologii trzeci rok, pierwszy semestr (zimowy) 15 godzin laboratorium mgr inż. Adam Więcko Wyznaczanie parametrów fizjograficznych zlewni. Obliczanie wielkości opadu w zlewni. Częstość, natężenie i prawdopodobieństwo występowania deszczów. Pomiary hydrometryczne. Stany wód i przepływy charakterystyczne. Krzywa konsumcyjna. Analiza i rozdział hydrogramu. Obliczanie objętości odpływu. Organizacja sieci obserwacji hydrometeorologicznych w Polsce. Elementy hydrometeorologiczne metodyka obserwacji, przyrządy pomiarowe, wstępne opracowanie wyników obserwacji. Podstawy teoretyczne procesu parowania, parowanie potencjalne i parowanie terenowe. Charakterystyka wilgotności powietrza: procesy sucho i wilgotnoadiabatyczny zachodzące w atmosferze, wskaźniki niestabilności atmosfery, procesy prowadzące do powstawania chmur, rodzaje, gatunki i odmiany chmur, natężenie opadu, opad normalny, pomiar opadu, klimatyczny bilans wodny i atmosferyczny dopływ wody, wpływ właściwości fizycznych podłoża na wielkość atmosferycznego dopływu wody. Efekty kształcenia: Student wymienia i definiuje podstawowe pojęcia z zakresu hydrometeorologii. Wymienia i charakteryzuje składowe atmosferycznej fazy obiegu wody w przyrodzie, zna czynniki kształtujące te składowe, opisuje procesy zachodzące w atmosferze związane z przemianami fazowymi wody i jej obiegiem, potrafi obliczyć lub zmierzyć wartości parowania, opadu, wyznaczyć podstawowe charakterystyki opadu, opisuje atmosferyczną fazę obiegu wody jako system. Potrafi ogólnie interpretować przyczyny bieżącej sytuacji pogodowej, potrafi zdefiniować komponenty i interakcje zachodzące pomiędzy komponentami systemu klimatycznego w różnych skalach przestrzennych i czasowych, wyjaśnia podstawowe przyczyny współczesnych zmian i zmienności klimatu, zna teoretyczne podstawy metodyki pomiarów podstawowych elementów hydrometeorologicznych, potrafi dokonać wstępnego opracowania i analizy wyników pomiarów meteorologicznych za pomocą metod statystycznych i graficznych. 1. Student posługuje się terminologią fachową w celu opisu procesów zachodzących w atmosferze i hydrosferze. 2. Student charakteryzuje uwarunkowania klimatyczne funkcjonowania przyrody. 3. Student korzysta w informacji źródłowych w języku m i obcym (np. mapy synoptyczne, fotografie zdjęcia chmur, internet). 4. Szanuje pracę własną i innych członków zespołu. Sposoby weryfikacji: 1. Bieżąca kontrola stanu wiedzy studentów przed zajęciami (wejściówki). 2. Sprawdzian pisemny w formie kolokwium. 3. Bieżąca ocena pracy zespołowej podczas analizy uzyskanych w trakcie zajęć wyników.

5 Forma i warunki zaliczenia przedmiotu 1. Obecność na zajęciach (dopuszcza się możliwość opuszczenia jednych zajęć z koniecznością ich odpracowania). 2. Pozytywna ocena pracy studenta podczas zajęć. 3. Pozytywna ocena zaliczenia laboratoriów (pozytywna ocena z kolokwium). Literatura podstawowa: 1. Kossowska-Cezak U., Bajkiewicz-Grabowska E., Podstawy hydrometeorologii, PWN, Soczyńska U., (red.), Hydrologia dynamiczna, PWN, Kossowska-Cezak U. i in. Meteorologia i klimatologia - pomiary, obserwacje, opracowania, PWN, Woś A., Meteorologia dla geografów, UAM, Poznań 2006 Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Literatura uzupełniająca: 1. Szwejkowski Z., Pogoda, klimat i środowisko, UWM, Olsztyn, Kożuchowski K., Meteorologia i klimatologia, PWN,, Rup K., Procesy przenoszenia zanieczyszczeń w środowisku naturalnym, Wydawnictwa Naukowo - Techniczne,, Mrugała Sz., Problematyka pomiarów i opracowań elementów meteorologicznych UMCS, Lublin Kożuchowski K., Cyrkulacja atmosferyczna nad Polską i jej wpływ na warunki klimatyczne, [w:] Kożuchowski K., (red.), Skala, uwarunkowania i perspektywy współczesnych zmian klimatologicznych w Polsce, UL, Łódź, 2004a,. podpis osoby składającej sylabus i zakładanych efektów kształcenia w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych, z uwzględnieniem form zajęć. Uwzględnia się tylko efekty możliwe do sprawdzenia (mierzalne / weryfikowalne). ii Przykładowe rodzaje aktywności: udział w wykładach, ćwiczeniach, przygotowanie do zajęć, udział w konsultacjach, realizacja zadań projektowych, pisanie eseju, przygotowanie do egzaminu. Liczba godzin nakładu pracy studenta powinna być zgodna z przypisanymi do tego przedmiotu punktami ECTS wg przelicznika : 1 ECTS h. iii Zajęcia wymagające bezpośredniego udziału nauczyciela są to tzw. godziny kontaktowe (również te nieujęte w rozkładzie zajęć, np. konsultacje lub zaliczenia/egzaminy). Suma punktów ECTS obu nakładów może być większa od ogólnej liczby punktów ECTS przypisanej temu przedmiotowi.