Buraki cukrowe jako pasza, produkt w przemyśle spożywczym i doskonały nawóz!

Transkrypt

1 .pl Buraki cukrowe jako pasza, produkt w przemyśle spożywczym i doskonały nawóz! Autor: Tomasz Kodłubański Data: 4 kwietnia 2017 Buraki cukrowe, a dokładnie mówiąc ich korzenie, zawierające odpowiednią ilość sacharozy, wykorzystywane są w przemyśle spożywczym jako surowiec do produkcji cukru spożywczego. Uprawa buraków cukrowych ma duże znaczenie gospodarcze. Pozyskiwany z nich cukier wykorzystywany jest w przemyśle spożywczym, paliwowym i farmaceutycznym. Produkty uboczne w postaci wysłodków znajdują swoje zastosowanie w żywieniu przeżuwaczy, a liście stanowią bogaty materiał jako nawóz organiczny. Poza tym korzenie i liście wykorzystywane są do produkcji paszy dla zwierząt. To wszystko sprawia, że buraki cukrowe odgrywają ważną rolę również w funkcjonowaniu gospodarstw rolnych. Cukru w Polsce produkuje się coraz więcej. Produkcja cukru w kampanii 2016/2017 wyniosła ponad 2 mln t, co w porównaniu z zeszłym rokiem daje wynik wyższy o 620 tys. t. O 18% wzrósł również areał uprawy buraków do 203 tys. ha. Wysokie były także plony, które przekroczyły 65 t/ha wzrosły aż o 21%. Z kolei średnia zawartość cukru w burakach (polaryzacja) wyniosła ponad 17%. 1 / 10

2 .pl Produkcja buraków cukrowych z roku na rok w Polsce rośnie. Prognozuje się, że w Polsce, efekty kampanii 2017/2018 będą jeszcze lepsze. Wzrosty będą spowodowane zwiększającym się zapotrzebowaniem na cukier. To zapotrzebowanie na cukier jednoznacznie wskazuje, że w wielu krajach europejskich uprawa buraka cukrowego jako surowca dla przemysłu cukrowniczego nadal jest i będzie prowadzona mówi Rafał Strachota z KZPBC. Szczególnie, że działania UE w zakresie reformy unijnego rynku cukru okazały się zbyt restrykcyjne i doprowadziły niektóre kraje z eksportera do roli importera cukru. Pod uwagę trzeba wziąć też znaczący potencjał zaangażowany w przemysł środków do produkcji buraka (nasiennictwo, nawozy, środki ochrony roślin, specjalistyczną technikę). Melasę buraczaną można wykorzystać jako zamiennik cukru i stosować do wytwarzania produktów spożywczych. W przemyśle wykorzystywana jest m.in. do barwienia i aromatyzowania napojów alkoholowych. Wiktor Adamczyk, doradca rolny z woj. małopolskiego Do ważniejszych czynników umożliwiających osiągnięcie tego celu można zaliczyć: postęp genetyczny, wczesny siew i szybki wzrost roślin, minimalizację strat przy zbiorze i przechowywaniu buraków, kontrolę kosztów produkcji (np. poprzez uproszczone techniki uprawy, lepsze zarządzanie 2 / 10

3 .pl środkami produkcji, w tym środkami technicznymi) oraz szybki transfer wiedzy do praktyki. Produkty poboczne w produkcji cukru Odpady w sektorze cukrowniczym powstają okresowo, ze względu na kampanijny charakter produkcji cukrowniczej. W okresie ok. 3 miesięcy dokonuje się przerobu całej ilości skupionego surowca, wtedy również powstają główne rodzaje i ilości odpadów tłumaczy Wiktor Adamczyk, doradca rolny z woj. małopolskiego. Produkcja cukru z buraka zalicza się do odpadotwórczej i obecnie nie są znane technologie produkcji cukru mogące zminimalizować ilości powstających odpadów. Głównym rodzajem generowanych w ciągu technologicznym odpadów są wysłodki, a także osady z mycia i czyszczenia buraków. 3 / 10

4 .pl Melasa buraczana doskonale sprawdzi się w hodowli bydła mięsnego. Zwierzęta, które będą pobierały betainę, wykażą szybszy wzrost, wyższe przyrosty dzienne, mniejsze wykorzystanie paszy na kilogram przyrostu i lepszą jakość mięsa. Produktem ubocznym procesu powstawania cukru buraczanego jest także melasa buraczana. Mimo że zawiera ok. 50% sacharozy, jej odzyskiwanie jest już nieopłacalne. Wykorzystuje się ją do produkcji alkoholu, kwasów organicznych (np. cytrynowego), drożdży oraz jako składnik pasz (lepiszcze wnoszące do paszy energię oraz przyjemny smak i zapach) dodaje Wiktor Adamczyk. Poza tym melasę buraczaną można wykorzystać jako zamiennik cukru i stosować do wytwarzania produktów spożywczych. W przemyśle wykorzystywana jest m.in. do barwienia i aromatyzowania napojów alkoholowych. Oprócz cukru melasa buraczana zawiera wapń, magnez, potas oraz żelazo, a także witaminę B6. Dzisiaj buraki cukrowe i produkty uboczne ich obróbki stanowią niezbędny element produkcji żywności i paszy. Ponad 84% odpadów wytwarzanych w kraju w tym sektorze jest poddawanych odzyskowi przeważnie są one odsprzedawane rolnikom, którzy stosują osady spławiakowe i osady defekosaturacyjne do nawożenia gleby. Niespełna 5% odpadów jest deponowana, przeważnie na 4 / 10

5 .pl zakładowych składowiskach. Odpady te w większości mogą być stosowane także w procesie wspólnego kompostowania, np. z osadami ściekowymi. Niewątpliwie bardzo cennym, szczególnie dla zwierząt hodowlanych, składnikiem buraków jest betaina. Betaina to bardzo korzystny składnik pasz wyjaśnia Agnieszka Kozak, doradca rolny. Wspomaga metabolizm i wykorzystanie ważnego aminokwasu egzogennego, metioniny. Nie blokuje dostępności innych składników paszy, sprzyja wydajnemu przyrostowi oraz szybkiej regeneracji tkanki mięśniowej, ponieważ przyczynia się do biosyntezy kreatyny, hamuje natomiast wzrost tkanki tłuszczowej. Wspomaga retencję wody w komórkach, chroniąc je przed odwodnieniem i wspierając ogólną homeostazę. Zwierzęta, które pobierały betainę, wykazują szybszy wzrost, wyższe przyrosty dzienne, mniejsze wykorzystanie paszy na kilogram przyrostu i lepszą jakość mięsa. Pasze odpadowe z przemysłu cukrowniczego są paszami energetycznymi, a to właśnie energia jest najważniejszym składnikiem dawki pokarmowej dla wysoko wydajnych krów. Przemysław Nasarzewski, hodowca z woj. łódzkiego Wysłodki buraczane popularna pasza dla krów Największą część odpadów (ok. 800 tys. Mg) stanowią wysłodziny browarniane (młóto). Wysłodziny są wykorzystywane przez rolników jako pasza dla zwierząt gospodarskich i mogą być również zastosowane jako substrat dla biogazowni. Produkty odpadowe powstające w trakcie produkcji cukru z buraków cukrowych są cennymi paszami dla bydła tłumaczy Przemysław Nasarzewski, hodowca z woj. łódzkiego. Stosowane są już od dziesiątek lat w dawkach pokarmowych dla krów mlecznych. Zmiany potencjału produkcyjnego tych zwierząt obserwowane w ostatnich latach, a szczególnie potencjału produkcyjnego krów mlecznych, które osiągają wydajność mleka powyżej 50 kg/dzień, powinny zachęcić do korzystania z wysłodków buraczanych. Pasze odpadowe z przemysłu cukrowniczego są paszami energetycznymi, a to właśnie energia jest najważniejszym składnikiem dawki pokarmowej dla wysoko wydajnych krów. Są to również pasze bardzo smaczne, a co za tym idzie chętnie pobierane przez zwierzęta. 5 / 10

6 .pl Korzeń buraka cukrowego zawiera w sobie cenne dla hodowli zwierząt składniki. Wysłodki buraczane jako produkt uboczny przerobu korzeni buraków cukrowych do niedawna sprzedawano przeważnie na mokro (trzeba było je szybko zakisić lub skarmić) lub na sucho w formie wiórków. Obecnie większość wysłodków jest peletyzowana lub prasowana i w takiej formie podawana zwierzętom. Wysłodki są popularną paszą dla bydła, owiec i kóz do podawania na sucho lub na mokro. Oprócz dostarczenia łatwo przyswajalnej, bezpiecznej energii, suche wysłodki w formie granulatu pomagają także odkwasić żołądek krowy oraz stymulować rozwój przedżołądków u młodego bydła dodaje Nasarzewski. 6 / 10

7 .pl Ze względu na zawartość korzystnych frakcji włóknistych, suche wysłodki mogą być wykorzystywane do wzbogacenia dawek pokarmowych dla loch i starszych tuczników. Są również chętnie stosowane przez właścicieli koni, szczególnie w sezonie żywienia zimowego, zaleca się jednak ich namoczenie przed podaniem, ze względu na małą pojemność końskiego żołądka. Wysłodki mogą być dodatkowo melasowane, co poprawia ich smak i aromat, a przede wszystkim zwiększa ilość energii, jaką dostarczają zwierzętom. Obecnie są dostępne na rynku wysłodki melasowane ze śrutą rzepakową, która wzbogaca je o dodatkowe białko. Wysłodki buraczane uzyskuje się z krajanki buraczanej po pozyskaniu z nich cukru i innych składników rozpuszczalnych w wodzie. Jest to pasza zawierająca 90% wody, co wpływa na jej szybkie psucie. Konserwowanie wysłodków polega na ich zakiszaniu lub suszeniu. Wprowadzenie liści buraka do gleby zapobiega utracie znacznych ilości składników pokarmowych w nich zawartych, dzięki czemu powracają one do gleby i mogą być dostępne dla roślin następczych. Buraki cukrowe a wapno defekacyjne Wapno defekacyjne to kolejny produkt uboczny w procesie ekstrakcji cukru. Nawóz ten jest bardzo popularny wśród rolników uprawiających buraki cukrowe. Nawóz ten jest wykorzystywany w gospodarstwach głównie w celu stabilizacji ph gleby. Odpad ten może zawierać (średnio): 30% wapna (CaO), które jest w formie węglanowej, 1% magnezu (MgO), 1% fosforu (P2O5) oraz ok. 0,5% azotu wylicza Sylwester Gajek, hodowca z woj. wielkopolskiego. W związku z tym z stosuję dawkę 3 t/ha wapna defekacyjnego do gleby. W tym jest ok. 30 kg MgO, 30 kg P2O5 oraz 15 kg N. Zazwyczaj jest dobrze przygotowane do wysiewu, gdyż ma drobnoziarnistą strukturę. Można go rozsiewać przy użyciu tradycyjnych rozsiewaczy nawozowych. 7 / 10

8 .pl Wapno defekacyjne ze względu na niewielką zawartość składnika odkwaszającego i wysokie koszty transportu stosowane jest jedynie przez tych rolników, których gospodarstwa znajdują się w niewielkiej odległości od cukrowni. Ze względu na zawartość korzystnych frakcji włóknistych, suche wysłodki mogą być wykorzystywane do wzbogacenia dawek pokarmowych dla loch i starszych tuczników. Jako tzw. wapnowanie zachowawcze stosuję go ok. 2 3 t/ha dodaje Gajek. W przypadku gleb o niższym ph potrzebne są dawki rzędu 5, a nawet 10 t/ha. Wapno defekacyjne może podnieść ph gleby zaledwie w zakresie od 0,1 do 0,5 jednostki, nie nadaje się zatem do szybkiej regulacji kwaśnego odczynu. W przypadku gleb o kwaśnym odczynie potrzebne są dawki rzędu 5, a nawet 10 t/ha. Wysokie ceny nawozów mineralnych powodują, że stosowanie wapna defekacyjnego, które jest 8 / 10

9 .pl stosunkowo tanim nawozem, jest ciągle popularne. Jego cena w zależności od cukrowni waha się w tym roku od zł brutto za tonę nawozu. Jak stosować wapno defekacyjne? Wapno defekacyjne, ze względu na drobnoziarnistą strukturę, jest łatwe w stosowaniu, gdyż można rozsiewać je rozrzutnikiem obornika lub siewnikiem do nawozów. Najlepszą porą do stosowania wapna jest okres pożniwny, dlatego po odebraniu go z cukrowni należy je starannie złożyć na utwardzonym i nieprzepuszczalnym podłożu oraz zabezpieczyć przed opadami deszczu i śniegu. Jeśli się tego nie zrobi, to traci się wymywane makro- i mikroskładniki. Zamoknięty nawóz nie jest tak łatwo później wysiać radzi Agnieszka Kozak, doradca rolny. Odpad ten może zawierać (średnio): 30% wapna (CaO), które jest w formie węglanowej, 1% magnezu (MgO), 1% fosforu (P2O5) oraz ok. 0,5% azotu. Sylwester Gajek, hodowca z woj. wielkopolskiego Jeśli rolnik chce zastosować wapno od razu na polu, to musi przestrzegać ogólnie obowiązujących zasad wapnowania. Jego stosowania nie wolno łączyć z nawożeniem nawozami naturalnymi (obornik, gnojówka i gnojowica). Następują wtedy straty azotu, który ulatnia się z nawozu naturalnego w formie amoniaku. Podobnie jest w przypadku nawozów mineralnych zawierających azot w amonowej (N NH4). Nie powinno się także wapnowania łączyć ze stosowaniem nawozów fosforowych, bo łatwo może dochodzić do uwstecznienia fosforu, czyli przechodzenia w formy niedostępne dla roślin wyjaśnia doradca rolny. Przerwa pomiędzy stosowaniem takich nawozów a wapnowaniem powinna wynosić co najmniej miesiąc. Wapno defekacyjne można stosować na wszystkie typy gleb i pod wszystkie rośliny. Ze względu na obróbkę termiczną nie ma obawy do zawleczenia na pole mątwika burakowego czy chwościka buraka. Ze względu na formę węglanową wapnia (CaCO3) wapno to działa co prawda wolniej, ale nie niesie ryzyka szkodliwego przewapnowania, co jest możliwe przy energiczniej działającej formie tlenkowej (CaO) podsumowuje Agnieszka Kozak. Jak widać, produkty uboczne powstające z wytwarzania cukru buraczanego są niezwykle ważne zarówno w przemyśle spożywczym, jak i w rolnictwie. To, co obecnie nieodzowne, to próby jak najpełniejszego ich wykorzystania dla dobra konsumentów i producentów 9 / 10

10 .pl rolnych. Zobacz także: Liście buraka: czy nadają się do kiszonek? 10 / 10 Powered by TCPDF (