Nietrzymanie moczu dotyczy głównie

Transkrypt

1 Problemy pielęgnacyjne u kobiet z nietrzymaniem moczu mgr poł. Joanna Kowalczyk-Nowakowska Warszawski Uniwersytet Medyczny Nietrzymanie moczu u kobiet to coraz powszechniejszy problem medyczny. Występuje tak często, że można go traktować wręcz jako problem społeczny. W zależności od typu tego schorzenia oraz jego zaawansowania, stosuje się odpowiednie techniki leczenia i pielęgnacji oraz zapobiegania skutkom wyciekania moczu, które często zagrażają zdrowiu. Nietrzymanie moczu dotyczy głównie kobiet w przewadze są kobiety w okresie okołomenopauzalnym oraz senium. Kobiety cierpiące z powodu nietrzymania moczu uskarżają się na liczne problemy zarówno w sferze fizycznej, jak i psychospołecznej. W rozwiązywaniu problemów pacjentek cierpiących na to schorzenie bardzo ważną rolę pełni nauka właściwej pielęgnacji skóry okolic intymnych, niezbędne jest także wsparcie psychiczne. Etiopatogeneza nietrzymania moczu Nietrzymanie moczu definiuje się jako epizody bezwiednego, niekontrolowanego wyciekania moczu przez cewkę moczową. Etiopatogeneza tego zjawiska jest złożona. Najczęstszą przyczyną są fizjologiczne zmiany inwolucyjne w obrębie układu moczowo- -płciowego, związane ze zmianą poziomu hormonów w okresie okołomenopauzalnym i senium głównie z niedoborem estrogenów. Bardzo częstym czynnikiem wpływającym na pojawienie się nietrzymania moczu są szczególne sytuacje lub stany chorobowe. Ze względu na wieloczynnikowość nietrzymania moczu, dzielimy je na stany przejściowe i utrwalone. Na stany przejściowe nietrzymania moczu wpływ mają m.in.: czynniki środowiskowe (nagła zmiana otoczenia, trudno dostępna toaleta), zaburzenia psychiczne, infekcje dolnych dróg moczowych (zapalenie pęcherza i/lub cewki moczowej, atroficzne zapalenie błony śluzowej cewki moczowej i pochwy), kałowe zatkanie odbytnicy, nadmierna podaż płynów, leki moczopędne, zaburzenia metaboliczne (hiperglikemia, hiperkalcemia, mocznica) czy niewydolność krążenia. Jedną z postaci utrwalonego nietrzymania moczu jest nietrzymanie moczu z naglącego parcia jego przyczyną jest nadpobudliwość mięśnia wypieracza. W związku z tym dochodzi do samoistnych skurczów tego mięśnia oraz nagłego oddania niewielkiej ilości moczu zwykle bezwiednie. Charakterystyczne dla tej postaci jest co najmniej dwukrotne oddawanie moczu podczas wypoczynku nocnego. Inną formą opisywanego schorzenia jest tzw. wysiłkowe nietrzymanie moczu. Oznacza ono mimowolny jego wyciek, który jest związany z upośledzeniem funkcji zwieraczy. Wysiłkowe nietrzymanie moczu występuje przy wzroście ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej. Wyróżnia się trzy stopnie zaawansowania choroby, w zależności od nasilenia objawów: I. wyciekanie moczu w pozycji stojącej, podczas dużego wysiłku fizycznego, II. wyciekanie moczu przy niewielkim wysiłku fizycznym, takim jak wchodzenie po schodach, kaszel czy śmiech, 50 Analiza przypadków w pielęgniarstwie i położnictwie

2 III. wyciekanie moczu nawet przy minimalnym wysiłku podczas chodzenia, stania, siedzenia, a nawet w pozycji leżącej. Rzadszym zjawiskiem jest nietrzymanie moczu z przepełnienia, spowodowane obniżeniem pobudliwości mięśnia wypieracza. W tej postaci choroby dochodzi do okresowego popuszczania małych ilości moczu, wraz z przepełnieniem się pęcherza. Sporadycznie notuje się także nietrzymanie moczu z przyczyn pozazwieraczowych, takich jak występowanie przetok. Istnieje także mieszana postać nietrzymania moczu, w której współistnieją objawy kilku rodzajów schorzenia. Dolegliwość głównie kobieca Nietrzymanie moczu to problem przede wszystkim kobiecy. Z szacunkowych danych wynika, że dotyka on dwukrotnie częściej kobiety niż mężczyzn. Zaburzenia mikcji mogą zdarzyć się także u kobiet młodych np. w wyniku niedostatecznej aktywności fizycznej po porodzie czy występowania wad układu moczowo-płciowego o wiele częściej jednak występują u kobiet w okresie okołomenopauzalnym i senium. Odsetek takich pacjentek rośnie na całym świecie, także w Polsce. Dane wskazują, że średnia długość życia kobiety w Polsce to 75 lat żyją one średnio o 7 8 lat dłużej od mężczyzn. Ponieważ jednak statystyczny czas życia kobiety się wydłuża, pojawia się zapotrzebowanie na sprawowanie nad nimi opieki oraz uwzględnianie ich potrzeb związanych z występującymi chorobami. Kobiety w wieku podeszłym często bywają aktywne zawodowo, utrzymują relacje rodzinne i społeczne, pozostają w związkach małżeńskich i partnerskich. Zadaniem położnej, opiekującej się tą grupą pacjentek, jest rozwiązywanie ich problemów w sferze zarówno fizycznej, jak i psychospołecznej. Nietrzymanie moczu to specyficzne schorzenie, które jest związane z wieloma różnymi problemami psychofizycznymi. Podstawowym problemem jest częsty, niekontrolowany wyciek moczu. Objaw ten jest nie tylko uciążliwy i krępujący, ale także stwarza zagrożenie dla zdrowia. Jego efektem mogą być np. zmiany skórne (wysypka, odparzenia, zakażenia), rozmaite zakażenia dróg moczowych, a także ograniczenie aktywności ruchowej chorej oraz pogorszenie funkcji seksualnych. Właściwe postępowanie polega na prawidłowym leczeniu i pielęgnowaniu pacjentki oraz profilaktyce powikłań. Nietrzymanie moczu to problem przede wszystkim kobiecy dotyka je dwukrotnie częściej niż mężczyzn. Metody leczenia W przypadku nietrzymania moczu przede wszystkim stosuje się leczenie zachowawcze. W jego zakres wchodzą m.in.: trening pęcherza moczowego, fizjoterapia (np. ćwiczenie mięśni dna miednicy, elektrostymulacja) i farmakologia oraz nauka odpowiedniego stylu życia. Leczenie może być prowadzone w trybie ambulatoryjnym, pod opieką lekarza i położnej środowiskowo-rodzinnej. Jej zadaniem jest rozpoznanie problemów pielęgnacyjnych, łagodzenie objawów oraz wdrożenie odpowiedniej metody zapobiegania dalszym skutkom choroby. W przypadku, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi pożądanych efektów lub gdy choroba znajduje się na zaawansowanym etapie, podejmuje się terapię chirurgiczną. Polega ona najczęściej na operacji z użyciem taśm polipropylenowych. Zakłada się je od strony pochwy, wokół cewki moczowej. W zależności od potrzeby wykonuje się również korekty plastyczne krocza, pochwy. Wybór metody leczenia zależy od wielu czynników: przyczyny wystąpienia schorzenia, jego zaawansowania oraz stanu zdrowia pacjentki. Po zabiegu chirurgicznym niezbędne jest czasowe unieruchomienie w łóżku w tym okresie niezbędna jest chorej właściwa opieka położnej. Odpowiednia pielęgnacja Bardzo istotną kwestią pielęgnacyjną jest zwrócenie uwagi na problem odparzeń, 2/

3 uszkodzeń oraz stanów zapalnych skóry. Skóra okolic intymnych jest narażona na podrażnienia z uwagi na stały kontakt z moczem, który w kontakcie ze skórą może wywoływać stany zapalne. Okolice te mają też ograniczoną cyrkulację powietrza są zakrywane bielizną, nie zawsze wykonaną z naturalnych materiałów. Problem może narastać, gdy kobieta w nieodpowiedni sposób dba Nietrzymanie moczu może nieść ze sobą poważne konsekwencje także w sferze psychospołecznej. Należą do nich m.in. smutek, depresja, izolacja społeczna. o higienę miejsc intymnych i zbyt rzadko wymienia wkładki czy pieluchy. Zaniedbania higieniczne u starszych kobiet mogą być spowodowane niesprawnością, zaburzeniami pamięci lub niewiedzą. Jest to jednak szczególnie niebezpieczne właśnie w ich przypadku skóra w wyniku zmian atroficznych jest cieńsza i bardziej skłonna do podrażnień, otarć i urazów, co w połączeniu z chorobą może skutkować zakażeniem. Podrażniona skóra jest zaczerwieniona, pacjentka odczuwa pieczenie, swędzenie, szczypanie i niemiłe uczucie ściągania, w niektórych przypadkach dochodzi do łuszczenia się skóry. W przypadku podrażnień skóry niezbędne jest niezwłoczne podjęcie odpowiednich działań pielęgnacyjnych i zaradczych, inaczej może dojść do bardziej niebezpiecznych zmian odparzeń czy odleżyn, szczególnie dotyczy to pacjentek unieruchomionych w łóżku. Odparzenia to podrażnienia skóry powstające wskutek przylegania do siebie fałdów skórnych, ocierania skóry o materiał, pocenia się. Pod wpływem ciepła, wilgoci (w tym przypadku zarówno pot, jak i mocz) oraz w wyniku słabej cyrkulacji powietrza, na skórze dochodzi do określonych zmian: zaczerwienienia, obrzęków, sączenia się płynu surowiczego. Odleżyny to uszkodzenia skóry i tkanek podskórnych, powstające w wyniku ucisku i miejscowego niedokrwienia. Zadania położnej Jednym z pierwszych działań położnej powinno być zebranie szczegółowego wywiadu i rozpoznanie sytuacji pacjentki. Niezbędne są następujące informacje: ÔÔczęstotliwość mikcji, ÔÔilość oddawanego moczu, ÔÔokoliczności związane z gubieniem moczu, ÔÔogólny stan zdrowia chorej, ÔÔmożliwości opiekuńcze rodziny. Bardzo ważną rolę, z uwagi na specyfikę problemu, odgrywa nauka samoopieki i samopielęgnacji, a w przypadku osób leżących systematyczne wykonywanie czynności pielęgnacyjnych. Przedłużający się kontakt skóry z moczem sprawia, że zmienia się ph skóry (staje się bardziej zasadowe, co sprzyja zakażeniom), zwiększa się wrażliwość skóry na otarcia, mogą pojawiać się odparzenia, wzrasta ryzyko nadkażeń bakteryjnych i grzybiczych. Jak powinna wyglądać właściwa pielęgnacja skóry osoby z nietrzymaniem moczu? Podstawą jest częste mycie okolic krocza, aby utrzymać je w czystości. Woda stosowana do mycia nie powinna przekraczać temperatury ok C (szczególnie u osób starszych). Można stosować delikatne mydła lub płyny o łagodnym poziomie ph (od 4 do 7), które nie naruszają ochronnej powłoki białkowo-lipidowej. W przypadku osób unieruchomionych niezbędna jest częsta zmiana jednorazowych środków higienicznych wkładek, pieluchomajtek, podkładów. Skórę należy starannie osuszyć i nałożyć odpowiedni preparat barierowo-ochronny, najlepiej o kompleksowym działaniu. Środek ten powinien zawierać substancje chroniące skórę przed podrażnieniami (mocz, kał) i jednocześnie zapewniające utrzymanie odpowiedniej wilgotności skóry takie właściwości ma hipoalergiczna lanolina. Preparat może też zawierać np. alkohol benzylowy (o działaniu odkażającym) oraz benzoesan benzylu i cynamonian benzylu, umożliwiające regenerację skóry. Jeśli wskazany jest efekt ściągający, może go zapewnić preparat zawierający tlenek cynku. 52 Analiza przypadków w pielęgniarstwie i położnictwie

4 Sucha skóra dzięki szybkiej dystrybucji moczu do wnętrza wkładu Miękkie i idealnie wyprofilowane Profesjonalne zabezpieczenie również dla kobiet w ciąży na okres połogu. Tytuł II Produkt Roku 2017 został przyznany przez Apteka Media Sp. z o.o. w ramach publikacji Świat farmacji na podstawie ankiety przeprowadzonej wśród polskich farmaceutów. PAUL HARTMANN Polska Sp. z o.o. Więcej na stronie:

5 Ciało i psychika Ponieważ choroba dotyczy sfer intymnych, niezbędne jest odpowiednie, delikatne obejście się z pacjentką. Bardzo ważne w kontakcie z nią są: wyczucie, takt, umiejętność współodczuwania oraz cierpliwość wiele kobiet niechętnie mówi o swoich dolegliwościach i nie chce otwierać się przed personelem medycznym. Częstym problemem kobiet cierpiących z powodu zaburzeń w oddawaniu moczu jest ustawiczne zmęczenie, spowodowane częstym nocnym wstawaniem do toalety. Przerywany sen nie regeneruje wystarczająco organizmu, co dodatkowo go osłabia i nie pozwala mu skutecznie walczyć z chorobą. W przypadku starszych kobiet nocne wędrowanie do toalety może też skończyć się upadkiem i kontuzją. Niezbędne jest więc zadbanie o komfort wypoczynku pacjentki, a także o bezpieczeństwo otoczenia. Również w sferze psychospołecznej nietrzymanie moczu może nieść ze sobą poważne konsekwencje. Należą do nich m.in. smutek, depresja, izolacja społeczna. Bardzo często kobiety cierpiące na nietrzymanie moczu zaczynają unikać kontaktów towarzyskich, rezygnują z życia seksualnego, obawiając się nieprzyjemnego zapachu czy niespodziewanego wycieku moczu, który wprawia je w zażenowanie. Spada ich poczucie własnej wartości, unikają ludzi i wychodzenia z domu. W takim przypadku konieczne jest wsparcie emocjonalne lub pomoc psychologiczna. Podsumowanie Z uwagi na to, że nietrzymanie moczu jest jedną z najczęstszych chorób przewlekłych występujących u kobiet, zadaniem położnej jest świadczenie pacjentkom fachowej, rzetelnej opieki, opartej na rozpoznawaniu i rozwiązywaniu problemów psychofizycznych. Jako że choroba dotyczy stref intymnych, niezbędna jest umiejętność komunikacji z pacjentką oraz pozyskanie jej zaufania. Istotną rolę w opiece położnej odgrywa także odpowiednia pielęgnacja oraz edukacja osoby chorej w zakresie samoopieki i samopielęgnacji. Piśmiennictwo u autorki. REKLAMA