Zakład Higieny i Dietetyki Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Kraków BIAŁKA. Prof. dr hab. Emilia Kolarzyk
|
|
- Jadwiga Wojciechowska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Zakład Higieny i Dietetyki Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Kraków BIAŁKA Prof. dr hab. Emilia Kolarzyk
2 Źródła do opracowania slajdów Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wyd. PZWL, 2014 Grzymisławski M., Gawęcki J. Żywienie człowieka zdrowego i chorego, Wyd Naukowe PWN, 2011 Ukleja A., Kuchanowicz, H. Szczygieł B. Zastosowanie indeksu glikemicznego w profilaktyce i leczeniu otyłości WUM Warszawa Jarosz M. Praktyczny podręcznik dietetyki, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa, 2010 Willett W. Nutritional epidemiology. New York Oxford University Press, 2012 Murray Robert K, Granner Daryl K, Redwell Victor W. Biochemia Harpera, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2013 Bańkowski E. Biochemia. Podręcznik dla studentów uczelni medycznych. Wyd. II Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K. Baza danych Tabele wartości odżywczej produktów spożywczych i potraw Wydanie III rozszerzone i uaktualnione, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2005 Dembińska-Kieć A., Naskalski W. J. Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. Wrocław, 2005; Elsevier Urban & Partner.
3
4 Wzory reszt ( R) najważniejszych aminokwasów naturalnych Aminokwasy egzogenne fenyloalanina tryptofan, walina, leucyna
5
6
7 Wizualizacja struktury białka
8 Mutacje i ich konsekwencje Anemia sierpowata Hemoglobina Normalna Zmutowana
9
10 FUNKCJE BIAŁEK BUDULCOWA koloid cytoplazmy organelli komórkowych, białka błonowe WZMACNI AJĄCA- kolagen KATALITYCZNA- apoenzym wszystkich enzymów TRANSPORTOWA-nośnik tlenu (oksyhemo-globina) i dwutlenku węgla (karbaminohemo-globina) LOKOMOTORYCZNA-aktyna i miozyna mięśni REGULATOROWA (wpływ białek na procesy biochemiczne i fizjologiczne) A) hormony białkowe - pochodne aminokwasów: adrenalina, noradrenalina, tyroksyna - peptydy: insulina, glukagon, kalcytonina -białka : gonadotropiny, somatotropina, tyreotropina B) białka kontrolujące wzrost i różnicowanie się organizmów - histony: blokujące dostęp do DNA - białka regulujące działanie genów: czynniki transkrypcyjne NERWOWA białka receptorowe w błonach postsynaptycznych ODPORNOŚCIOWA- immunoglobuliny
11 BIAŁKA WYSTĘPUJĄCE W OSOCZU KRWI ALBUMINY (52-62%) decydują o ciśnieniu onkotycznym krwi; transport niektórych hormonów, leków, kwasów tłuszczowycht i barwników żółciowych α 1 GLOBULINY(3-5%) - transport fosfolipidów i cholesterolu α 2 GLOBULINY (6-9%) - glikoproteiny i lipoproteiny; transportują lipidy i Cu 2+ wiążą wolną hemoglobinę (haptoglobina) są źródłem kinin uczestniczą w procesach krzepnięcia krwi (protrombina) β-globuliny (9-14%) - transport kwasów tłuszczowych i hormonów sterydowych, β2-mikroglobulina transferryna czynniki krzepnięcia krwi izoaglutyniny (reagują swoiście z substancjami grupowymi na blonach erytrocytatnych) enzymy (np. proteazy, fosfataza, esteraza cholinowa) γ-globuliny (11-17%) angiotensyna zawierają głównie immunoglobuliny (przeciwciała), ale także np. CRP i lizozym Immunoglobuliny wchodzące w skład γ-globulin dzielą się na pięć klas: IgG- obrona przed patogenami wnikającymi przez błony śluzowe układu pokarmowego, moczowego i oddechowego. IgA- obecne we wszystkich wydzielinach; chronią śluzówki IgD- podstawowe receptory powierzchni limfocytów B IgM- białka odpornościowe fazy wczesnej obrony organizmu IgE- przydatne w diagnostyce chorób pasożytniczych i pomocnicze w diagnostyce alergii.
12 Aminokwasy występujące w białkach nalezą do 2 grup Aminokwasy egzogenne fenyloalanina, leucyna, izoleucyna, lizyna, metionina, treonina, tryptofan, walina (cystyna, tyrozyna, arginina, histydyna względnie egzogenne). Niezbędne do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu Muszą być dostarczone organizmowi w odpowiednich produktach spożywczych lub odżywkach, organizm nie jest w stanie wyprodukować ich w wystarczającej ilości. Aminokwasy endogenne alanina, kwas asparginowy, glutamina, prolina, hydroksyprolina, seryna, Nie są niezbędne, lecz konieczne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Organizm człowieka potrafi je wyprodukować w wystarczającej ilości.
13 Tryptofan Naturalne źródło-nabiał, banany Rola w organizmie: -niezbędny do powstawania hormonu tkankowego serotoniny -ulega przekształceniu do melatoniny -wpływa na sekrecje hormonów wspomagających syntezę wit. B 6 oraz niacyny -zapobiega nadpobudliwości u dzieci -reguluje przemianę materii -przekształcany w neuroprzekaźniki Niedobór -zmniejszenie odporności organizmu -brak serotoniny i melatoniny może indukować depresję, bezsenność, a także inne zburzenia o podłożu umysłowym Nadmiar -uszkadza układ nerwowy
14 Metionina Naturalne źródło: kasza jaglana, ryż, otręby pszenne, orzechy włoskie, grzyby, brukselka, szpinak, groch, fasola, ryby, mięso Rola w organizmie -niezbędna do syntezy choliny i lecytyny oraz kreatyny - sprzyja normalizacji przemiany lipidów, zapobiega stłuszczeniu wątroby i innym jej uszkodzeniom -wykazuje działanie przeciwmiażdżycowe. -bierze udział w syntezie adrenaliny, a także w procesach inaktywacji katecholamin. -poprawia stan skóry, zapobiega łamliwości paznokci i wypadaniu włosów. -zalecana kobietom stosującym doustne środki antykoncepcyjne. Niedobór- pogorszenia nastrojuk a w konsekwencji depresja Nadmiar -spadek ciśnienia krwi, obniżenie temperatury ciała, bóle głowy, zaburzenia orientacji
15 Fenyloalanina Naturalne źródło: pokarmy zawierające dużo białka : mięso, ryby, mleko, ser ; w mniejszych ilościach: produkty zbożowe, warzywa, owoce Rola w organizmie: -wchodzi w skład większości białek ustrojowych, -wspomaga leczenie depresji, zmniejsza ból pochodzenia migrenowego -uczestniczy w biosyntezie kolagenu oraz substancji barwnikowych (melanin) -niezbędna do syntezy hormonów tarczycy i rdzenia nadnerczy -niezbędna do prawidłowego rozwoju i pracy układu nerwowego Niedobór Depresja, zaburzenia pamięci, impotencja, u dzieci-zaburzenia wzrostu Nadmiar -Fenyloketonuria- brak przekształcania fenyloalaniny w tyrozynę -Przejściowe zwiększenie fenyloalaniny w surowicy krwi spowodowane używaniem np. słodzika aspartam ( w skład którego wchodzi fenyloalanina) *spadek poziomu serotoniny hormonu szczęścia *pogorszenie pracy układu nerwowego
16 Lizyna Naturalne źródło: jaja, mięso, drób, ryby, żółte sery, warzywa strączkowe ; brak: kukurydza Rola w organizmie: -niezbędny składnik białek strukturalnych skóry, ścięgien, chrząstek i kości -składnik wielu białek tworzących hormony, enzymy i przeciwciała -ułatwia wchłanianie wapnia z jelita cienkiego -łagodzi objawy przeziębienia, grypy oraz opryszczki -wpływa na przemianę lipidową -potrzebna do prawidłowego przebiegu laktacji, -ma zdolność wiązania się z ołowiem i przyspiesza jego usuwanie z organizmu. Niedobór: Większość osób nie ma problemów z odpowiednią ilością lizyny w diecie. Braki :osoby chore, wyniszczone, stosujące niedoborową dietę Nadmiar: -Zaburzenia wchłaniania argininy -U osób stosujących nadmierną suplementację: biegunka i bóle brzucha
17 Leucyna i izoleucyna Naturalne źródło: mleko, nabiał, jaja, mięso, kukurydza, rośliny strączkowe Rola w organizmie: Leucyna i izoleucyna oraz walina tworzą grupę aminokwasów rozgałęzionych (BCAA). -wpływ na ośrodek głodu w podwzgórzu; niezbędne do aktywacji enzymu hamującego łaknienie. -regeneracja powysiłkowa mięśni, hamowanie zachodzącego przy wysiłku katabolizmu białek -produkcja hormonu wzrostu, zwiększenie wydzielania hormonów anabolicznych -przyspiesza gojenia się ran, -wytwarzanie glikogenu, zwiększenie wrażliwości organizmu na insulinę (utrzymanie homeostazy glukozy we krwi) -zapobieganie szybkiemu przechodzeniu f tryptofanu do mózgu i w ten sposób opóźnianie rozwoju zmęczenia ośrodkowego Niedobór Jedynie u osób z bardzo ekstremalną dietą, np. ortoreksja Nadmiar Przy nadmiernej suplementacji- niedobory niacyny mogące prowadzić do rozwoju pelagry
18 WALINA Naturalne źródło: sery, ryby i owoce morza, mięso, drób, jaja, soja, sezam, soczewica, orzechy włoskie Rola w organizmie: Walina oraz leucyna i izoleucyna tworzą grupę aminokwasów rozgałęzionych (BCAA). -udział w syntezie białek mięśniowych, a także w procesie wytwarzania energii. *zużywana jest przez organizm na potrzeby energetyczne w czasie znacznego obciążenia wysiłkiem fizycznym. *podawanie dodatkowej dawki waliny w postaci suplementu przed aktywnością fizyczną, w trakcie lub bezpośrednio po zakończeniu przyczynia się do ochrony białek mięśniowych przed katabolizmem i następnie nasila tempo przebiegu procesów naprawczych * przy suplementacji ważna jest proporcja pomiędzy trzema aminokwasami waliną, izoleucyną i leucyną, która powinna wynosić 2:1:2. -wpływ na poziom i relacje neuroprzekaźników, działanie delikatnie stymulujące -działanie hepatoprotekcyjne (ochraniające wątrobę)-usuwanie nadmiaru azotu z wątroby Niedobór Drżenie mięśni, bezsenność, zaburzenia koordynacji, brak łaknienia, predyspozycje do rozwoju zaburzenia metabolicznego nazywanego chorobą syropu klonowego Nadmiar Hipoglikemia, zaburzenie pracy wątroby i nerek, omamy i halucynacje
19 Treonina Naturalne źródło : Treonina znajduje się we wszystkich produktach spożywczych Rola w organizmie Występuje w skórze i jest czynnikiem nawilżającym tzn. że chroni skórę przed odwodnieniem. Treonina jest aminokwasem potrzebnym naszemu organizmowi do: prawidłowego metabolizmu tłuszczów w wątrobie; -utrzymania równowagi białek w organizmie tworzenia kolagenu, elastyny; -utrzymania prawidłowej budowy szkliwa zębów, produkcji przeciwciał; -utrzymania homeostazy ośrodkowego układu nerwowego, prawidłowej pracy tarczycy;transportu pokarmu w przewodzie pokarmowych, przyswajania składników odżywczych. Niedobór Objawami niedoboru treoniny są: emocjonalne pobudzenie, zahamowanie metabolizmu białka; -trudności z przyswojeniem składników pokarmowych, zaburzenia trawienia; -stłuszczenie wątroby, u dzieci zahamowanie wzrostu. Nadmiar Treonina jest jednym z najmniej toksycznych aminokwasów nawet bardzo duże spożycie na ogół nie prowadzi do wystąpienia objawów ubocznych. Uważa się jednak, że nadmiar może zakłócać pracę: wątroby, nerek i prowadzić do zakwaszenia organizmu.
20 Aminokwasy półegzogenne Cysteina, Cystyna aminokwasy siarkowe (obecność grupy tiolowej SH) w organizmie powstają z metioniny Tyrozyna w organizmie powstaje z fenyloalaniny Histydyna dzieci i młodzież w okresie wzrastania -egzogenna dorośli endogenna, syntetyzowana przez florę jelita
21 Kwas glutaminowy aminokwas endogenny Naturalne źródło: sery, warzywa ( pomidory, zielony groszek) Rola w organizmie: - działa jako substancja energetyczna mózgu - niezbędny w procesach metabolicznych - kontroluje poziom cukru we krwi - wspomaga budowę mięśni Niedobór: - spadek glutanionu odpowiedzialnego za zapobieganiu nowotworom, utrudnione procesy detoksykacji w wątrobie Nadmiar: - powoduje zniekształcenie komórek nerwowych
22 Seryna aminokwas endogenny Naturalne źródło: mleczko sojowe, sery, ryby, orzechy Rola w organizmie: - wpływa na czynności i strukturę mózgu - pobudza wytwarzanie przeciwciał - pomaga w odbudowie tkanek przekazujących sygnały do mózgu Niedobór: - obniżenie nastroju - niedożywienie - stany depresyjne
23
24 Indywidualne zapotrzebowanie człowieka na białko Jest to najmniejsza ilość białka o sprecyzowanej wartości biologicznej, która zawarta w pożywieniu wystarcza organizmowi w stanie równowagi energetycznej do zrównoważenia wszystkich strat azotu białkowego (towarzyszących przemianom metabolicznym białek i aminokwasów), a przy tym zapewnia utrzymanie organizmu w dobrym stanie zdrowia. Zapotrzebowanie na białko diety (dietary protein requirement) Jest to taka ilość białka w diecie, która może zaspokoić metaboliczne potrzeby organizmu (metabolic demands)
25 Zasady wyznaczania ogólnego zapotrzebowania na białko Przy ustalaniu potrzeb metabolicznych organizmu człowieka na białko należy brać pod uwagę dane które określają: 1.dobowe ilości wydalanego azotu ustrojowego, wskazujące na potrzeby wyrównania strat azotu, a w okresie wzrastania ilości azotu zatrzymanego w związku ze zwiększeniem masy nowych tkanek 2.zapotrzebowanie organizmu na aminokwasy egzogenne 3. wartość odżywczą mieszaniny białek spożywanych zwyczajowo w dobowych racjach pokarmowych 4. ogólną ilość białka w dobowej racji pokarmowej niezbędną dla wyrównania strat i pokrycia ewentualnych dodatkowych potrzeb w zakresie związków azotowych.
26 Bilans azotowy w organizmie człowieka DODATNI Azot przyjęty (w pożywieniu) Reakcje anaboliczne (synteza białek ustrojowych) > Azot wydalany (kał, mocz) Reakcje kataboliczne (rozpad białek ustrojowych) Wskazany dla: dzieci i młodzieży kobiet w okresie laktacji rekonwalescentów ZEROWY Azot przyjęty (w pożywieniu) Reakcje anaboliczne (synteza białek ustrojowych) = Azot wydalany (kał, mocz) Reakcje kataboliczne (rozpad białek ustrojowych) Wskazany dla: zdrowych, dorosłych kobiet i mężczyzn UJEMNY Azot przyjęty (w pożywieniu) Reakcje anaboliczne (synteza białek ustrojowych) < Azot wydalany (kał, mocz) Reakcje kataboliczne (rozpad białek ustrojowych) NIEWSKAZANY!!!!! efekt niedożywienia białkowo-energetycznego (stan wyniszczenia organizmu)
27 WARTOŚĆ ODŻYWCZA BIAŁEK O wartości odżywczej białek decyduje: -zawartość niezbędnych egzogennych aminokwasów -wzajemne ich proporcje 1965r Komitet FAO/WHO uznał za białko wzorcowe (pełnowartościowe) albuminę jaja kurzego może służyć do porównywania wartości biologicznej różnych białek 1991r - modyfikacja składu białka wzorcowego Porównując białka pochodzące z różnych produktów z białkiem wzorcowym, można je podzielić na: -białka o dużej wartości biologicznej-pełnowartościowe: białka: jaja kurzego, mleka kobiecego, mleka, serów, mięsa zwierząt rzeźnych, drobiu, ryb -białka o małej wartości biologicznej-niepełnowartościowe małe stężenie jednego lub kilku niezbędnych aminokwasów białka roślinne: zbóż, warzyw, ziemniaków (poza strączkowymi)
28
29 Chemiczny wskaźnik wartości odżywczej białka. Z naturalnych produktów spożywczych najwyższą retencję azotu wykazuje mieszanina białek (a więc i zestaw aminokwasów) w całym jaju kurzym, a w organizmie młodych ssaków mleko matki (samicy tego samego gatunku). Dane o ilości aminokwasów w artykułach żywnościowych umożliwiły doświadczalne wyróżnienie produktów, które po spożyciu pozwalają uzyskać wyrównany bilans azotowy przy najniższej podaży. Na tej podstawie opracowano teoretyczny wzorzec zestawu i proporcji aminokwasów egzogennych zawartych w 1 gramie białka produktów, które przy najniższej podaży wykazują najlepsze pokrycie potrzeb białkowych ludzkiego organizmu. Porównanie ilości aminokwasów w 1 gramie białka produktu ( lub w jednym gramie białka zestawu pokarmowego) z ilością tego samego aminokwasu w białku wzorcowym pozwala na liczbowe określenie proporcji wykorzystania białka w organizmie. Bierze się pod uwagę aminokwas występujący w najniższej ilości w stosunku do białka wzorcowego (aminokwas ograniczający wykorzystanie) i wylicza wskaźnik aminokwasu ograniczającego (Chemical Score-CS) synonimy :WAO; : PS-protein score
30 zawartość poszczególnych niezbędnych aminokwasów w białku pożywienia (mg/g białka) CS = zawartość tego samego aminokwasu w białku wzorcowym (mg/g białka) Wskaźnik ten pozwala na ocenę ilościowego wykorzystania białka do celów budulcowych i oszacowanie bezpiecznej ilości białka w dobowej racji pokarmowej. Pokrycie zapotrzebowania na aminokwasy egzogenne można uważać za wystarczające jeżeli: 1. proporcje krążących aminokwasów odpowiadają bieżącym potrzebom syntez białkowych w organizmie, 2. w pożywieniu znalazły się aminokwasy egzogenne w ilościach odpowiadających fizjologicznemu zapotrzebowaniu organizmu 3. została zachowana równowaga bilansu azotowego (w okresach wzrastania i odbudowy tkanek - bilans dodatni).
31 Zawartość aminokwasów egzogennych w 100 g białka w produktach Źródło: Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wyd. PZWL, 2014
32 WSKAŹNIK CS DLA ZIEMNIAKÓW CS izoleucyny =4.21: 5.90 x 100=71.3 CS leucyny = 6.16: 8.41x 100=73.2 CS lizyny =6.53 : 5.95 x100=110.2=100 CS metioniny + cystyny= 2.47:6.16x100=40.1 CS fenyloalaniny + tyrozyny= 6.63:9.97x100= 66.5 CS treoniny=3.84 :4.30x100=89.3 CS tryptofanu=1.79:1.48x100=80.4 Cs waliny=6.66:7.25x100=92.2 Metionina + cysteina ograniczają wartość odżywczą ziemniaków Źródło: Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wyd. PZWL, 2014
33 Wskaźnik CS dla ziemniaków i mięsa wołowego Ziemniaki -200g Wołowina -100g 200g ziemniaków dostarcza 3,8g białka 100g wołowiny dostarcza 41,8g białka Łączna ilość białka = 45, 6 w tym : Z ziemniaków 3, 8 / 45,6 x 100 = 8% Z wołowiny 41,8 / 45,6 x 100 = 92%
34 Skład aminokwasowy 100g spożytego białka w postaci ziemniaków i mięsa wołowego Aminokwasy Z ziemniaków Z wołowiny Razem Izoleucyna 4,21x0,08=0,34 4,95x0,92=4,55 4,89 Leucyna 6,16x0,08=0,51 8,35x0,92=7,68 8,19 Lizyna 6,53x0,08=0,54 9,16x0,92=8,42 8,96 Metionina + cysteina 2,47x0,08=0,20 4,10x0,92=3,77 3,97 Fenyloalanina + tyrozyna 6,63x0,08=0,55 8,23x0,92=7,57 8,12 Treonina 3,84x0,08=0,31 4,72x0,92=4,34 4,65 Tryptofan 1,79x0,08=0,14 1,15x0,92=1,05 1,19 Walina 6,89x0,08=0,57 5,16x0,92=4,74 5,31
35 Wskaźnik CS dla aminokwasów z ziemniaków i wołowiny CS izoleucyny 4,89/5,90 x 100 =82.8 CS leucyny 8,19/8,41 x 100 = 97.4 CS lizyny 8,96/5,95 x 100 = 150,5=100 CS metioniny + cysteiny 3,97/6,16 x 100 =64,4 CS fenyloalaniny + tyrozyny 8,12/9,97 x 100 =81,4 CS treoniny 4,65/4,30 x 100 = 108,1=100 CS tryptofanu 1,19/1,48 x 100 = 80,4 CS waliny 5,31/7,25 x 100 =73,2 Metionina + cysteina ograniczają wartość odżywczą ziemniaków i wołowiny
36 CS izoleucyny (chleb+ser) =4.59:5.90x100 =77.8; dla chleba-73.2 CS waliny (chleb+ser) = 5.94:7.25x100=81.3 dla chleba-72,6 Źródło: Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wyd. PZWL, 2014
37 Pojęcie wartości odżywczej białka -metody biologiczne - Przy podaży tej samej ilości białka pochodzącego z produktów roślinnych lub zwierzęcych obserwuje się różną retencję azotu w organizmie. - Takie same ilości białka różnego pochodzenia dają różne przyrosty masy ciała, co określono terminem wartości wzrostowej białka, a oznaczoną wartość skrótem PER (protein efficiency ratio). Nowszym miernikiem wartości budulcowej białka jest doświadczalna ocena współczynnika przyrostu tkankowego białka (wykorzystanie białka netto NPU - nett protein utilisation). NPU uwzględnia stopień strawności białek oraz wartość biologiczną całego zestawu aminokwasów w spożywanym pokarmie (NPU = wartość biologiczna białka x stopień strawności). Przyczyną różnicy wykorzystania białek w praktycznym żywieniu okazał się przede wszystkim ich skład aminokwasowy w zakresie aminokwasów egzogennych. Strawność stopień, w jakim składniki odżywcze są przez enzymy trawienne uwolnione z tkanek roślinnych lub zwierzęcych produktów spożywczych i rozłożone na takie elementy, które mogą być wchłonięte przez błonę śluzową przewodu pokarmowego.
38 Ocena zapotrzebowania na białko. Dla pełnego pokrycia zapotrzebowania na białko pożywienie musi dostarczać równocześnie niezbędną ilość aminokwasów egzogennych oraz aminokwasy endogenne. Sumaryczna ilość dostarczanego azotu powinna : wiek *pokrywać potrzeby związane z zachowaniem substancji białkowych organizmu oraz zwiększaniem się ich ilości w okresie wzrastania, oraz w okresie ciąży, *uzupełniać straty azotu w związkach azotowych moczu, złuszczającego się naskórka, włosów, paznokci, śluzu jamy nosowej i innych wydzielin. Ocena zapotrzebowania białkowego u dzieci i młodzieży. Potrzeby związane z wzrastaniem Przyrost Przyrost azotu Przyrost azotu azotu x1,5 x1,5 /kg/dobę mg/kg/dobę (wykorzystanie 70%) mg/kg/dobę Utrzymanie białka organizmu mg/kg/dobę Całkowite potrzeby azotu mg/kg/dobę Ilości białka wzorcowego g/kg/dobę Cłopcy i dziewczynki: Miesiące 3-5, ,38 1, , ,21 1,51 Lata ,97 1, ,80 1,00 Chłopcy ,79 0, ,69 0,86 Dziewczęta ,76 0, ,64 0,80
39
40 Normy na białko są opracowane na 3 poziomach 1.średniego zapotrzebowania grupy (EAR)- Estimated Average Requirement pokrywa zapotrzebowanie ok. 50% zdrowych, prawidłowo odżywionych osób wchodzących w skład grup -. są jednym z punktów referencyjnych, niezbędnych przy planowaniu i ocenie spożycia żywności, zarówno w żywieniu indywidualnym, jak i w żywieniu grup. 2.zalecanego spożycia (RDA) - Recommended Dietary Allowances pokrywa zapotrzebowanie ok. 97,5% zdrowych, prawidłowo odżywionych osób wchodzących w skład grup - są przeznaczone do planowania i oceny spożycia żywności w żywieniu indywidualnym i nie powinny być stosowane do planowania średniego spożycia dla grup P/E przeliczenie norm na białko na odpowiadające im ilości energii (fizjologiczne równoważniki energetyczne Atwatera- 4 kcal lub 17 kj /g białka) i odniesienie ich do norm na energię
41 3. wystarczającego spożycia (AI) Adequate Intake uznana na podstawie badań eksperymentalnych lub obserwacji przeciętnego spożycia żywności przez osoby zdrowe i prawidłowo odżywione za wystarczającą dla prawie wszystkich osób zdrowych i prawidłowo odżywionych wchodzących w skład grup tzn. mogą być stosowane do planowania i oceny spożycia żywności zarówno w żywieniu indywidualnym jak i w żywieniu grup.
42 Niemowlęta lat Białko g/ kg m.c /dobę tj. 10g/osobę /dobę (wg norm wystarczającego spożycia AI). Najlepszy skład ma białko pokarmu kobiecego. Uznane za białko wzorcowe o 100% wskaźniku wykorzystania netto ( NPU). W mleku kobiecym stosunek białek serwatkowych do kazeinowych - 60 :40 Niemowlęta lat Białko 1, 60g/kg m.c/dobę tj.14g/osobę/dobę. (wg norm wystarczającego spożycia AI). Dzieci 1-3 lat Białko 1.17 g/kgm.c./ dobę tj 14 g/osobę/dobę. Proporcje białka roślinnego do zwierzęcego powinny wynosić 1: 2 Dzieci 4-6 lat Białko 1,1 g/kg m.c./dobę tj. ok. 21 g / dobę. Zaleca się białko o wysokiej wartości biologicznej pochodzące z mleka i przetworów mlecznych, jaj, chudych gatunków mięsa i ryb. źródło: Normy żywienia dla populacji polskiej-nowelizacja; red Prof. M.Jarosz)
43 Dzieci 7-9 lat Białko zaleca się 1.10 g/kg/mc/dobę tj. 30g/ osobę/dobę. Chłopcy lat Białko zaleca się 1,1g/kg mc/dobę tj. 42 g/osobę/dobę Chłopcy lat Białko zaleca się 1.1 g/kg/mc/dobę tj. 58 g/osobę/dobę Chłopcy lat Białko - zaleca się 0,95g/kg mc/dobę tj.64g/osobę/dobę Mężczyźni lat Białko - zaleca się 0,9g/kg mc/dobę tj g/osobę/dobę Mężczyźni lat Białko zaleca się 0,9g/kg mc/dobę tj g/osobę/dobę Mężczyźni lat Białko- zaleca się 0,9g/kg mc/ dobę tj g/osobę/dobę. Mężczyźni powyżej 65 lat Białko - zaleca się 0,9g/kg mc/dobę tj g/osobę/dobę. źródło: Normy żywienia dla populacji polskiej-nowelizacja; red Prof. M.Jarosz)
44 Dzieci 7-9 lat Białko zaleca się 1.10 g/kg/mc/dobę tj. 30g/ osobę/dobę. Dziewczynki lat Białko zaleca się 1,1g/kg mc/dobę tj. 41 g/osobę/dobę Dziewczynki lat Białko zaleca się 1.1 g/kg/mc/dobę tj. 56 g/osobę/dobę Dziewczynki lat Białko - zaleca się 0,95g/kg mc/dobę tj.53 g/osobę/dobę Kobiety lat Białko - zaleca się 0,9g/kg mc/dobę tj g/osobę/dobę Kobiety lat Białko zaleca się 0,9g/kg mc/dobę tj g/osobę/dobę Kobiety lat Białko- zaleca się 0,9g/kg mc/ dobę tj g/osobę/dobę. Kobiety powyżej 65 lat Białko - zaleca się 0,9g/kg mc/dobę tj g/osobę/dobę. źródło: Normy żywienia dla populacji polskiej-nowelizacja; red Prof. M.Jarosz)
45 Normy na białko (źródło: Normy żywienia dla populacji polskiej-nowelizacja; red Prof. M.Jarosz)
46 TRAWIENIE BIAŁEK Enzymy proteolityczne: -endopeptydazy: pepsyna, trypsyna, chymotrypsyna, elastaza -egzopeptydazy: dwupeptydazy, karboksypeptydazy, aminopeptydazy Białko pepsyna (żołądek) Polipeptydy trypsyna, chymotrypsyna elastaza, karboksypeptydazy (dwunastnica) Oligopeptydy, wolne aminokwasy aminopeptydazy, dwupeptydazy (jelito cienkie) Wolne aminokwasy
47 Strawność stopień, w jakim składniki odżywcze są przez soki trawienne uwolnione z tkanek roślinnych lub zwierzęcych produktów spożywczych i rozłożone na takie elementy, które mogą być wchłonięte przez błonę śluzową przewodu pokarmowego. Przyswajalność stopień wchłonięcia strawionych części pożywienia.
48 Usuwanie zbędnych i szkodliwych produktów przemiany związków azotowych Cykl mocznikowy Cykl mocznikowy to szereg metaboliczny, podczas którego toksyczny amoniak ulega przekształceniu i wydaleniu w postaci nietoksycznego mocznika. Mocznik tworzy się z amoniaku i dwutlenku węgla oraz asparaginianu w reakcjach cyklu mocznikowego. Grupy aminowe mocznika pochodzą z asparaginianu. Wszystkie reakcje cyklu mocznikowego zachodzą w wątrobie, przy czym synteza karbamoilofosforanu i cytruliny odbywa się w mitochondrium, a synteza arginylobursztynianu i uwalnianie mocznika odbywa się w cytozolu
49 Cykl mocznikowy(źródło: A. Kozik, B.Turyna Molekularne podstawy biologii)
Model : - SCITEC 100% Whey Protein Professional 920g
Białka > Model : - Producent : Scitec 100% Whey Protein Professional - jest najwyższej jakości, wolnym od laktozy, czystym koncentratem i izolat białek serwatkowych (WPC + WPI) o bardzo dobrej rozpuszczalności
Bardziej szczegółowoETYKIETA. Fitmax Easy GainMass proszek
ETYKIETA Fitmax Easy GainMass proszek smak waniliowy, truskawkowy, czekoladowy Środek spożywczy zaspokajający zapotrzebowanie organizmu przy intensywnym wysiłku fizycznym, zwłaszcza sportowców. FitMax
Bardziej szczegółowoMetabolizm białek. Ogólny schemat metabolizmu bialek
Metabolizm białek Ogólny schemat metabolizmu bialek Trawienie białek i absorpcja aminokwasów w przewodzie pokarmowym w żołądku (niskie ph ~2, rola HCl)- hydratacja, homogenizacja, denaturacja białek i
Bardziej szczegółowoMetabolizm wysiłkowy białek. Zajęcia nr 2
Metabolizm wysiłkowy białek Zajęcia nr 2 Źródła aminokwasów białko pokarmowe aminokwasy Hydroliza w przewodzie pokarmowym krew aminokwasy synteza białko mięsień Trawienie białek w przewodzie pokarmowym
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Anna Bogacka, dr inż. Edyta Balejko Przedmiot: Żywienie człowieka Ćwiczenie nr 5 Temat: Wskaźniki oceny wartości odżywczej białek
Bardziej szczegółowoWARTOŚĆ ODŻYWCZA. STRAWNOŚĆ I BIODOSTĘPNOŚĆ PRODUKTÓW SPOŻYWCZYCH. Roman Cichon CM UMK Bydgoszcz 2015
WARTOŚĆ ODŻYWCZA. STRAWNOŚĆ I BIODOSTĘPNOŚĆ PRODUKTÓW SPOŻYWCZYCH Roman Cichon CM UMK Bydgoszcz 2015 Wartość odżywcza produktów spożywczych określana jest jako stopień, w jakim produkt wykorzystywany jest
Bardziej szczegółowoMIĘSO, WĘDLINY, RYBY, JAJKA I NASIONA ROŚLIN STRĄCZKOWYCH W DIECIE DZIECKA
MIĘSO, WĘDLINY, RYBY, JAJKA I NASIONA ROŚLIN STRĄCZKOWYCH W DIECIE DZIECKA Wartość odżywcza Żywność z tej grupy należy do grupy produktów białkowych. Białko mięsa, ryb i jaj charakteryzuje sie dużą wartością
Bardziej szczegółowoWHEY CORE BCAA Amino Mega Strong - 2,3kg + 500ml
Utworzono: 2017-01-20 19:50:01 WHEY CORE 100 + BCAA Amino Mega Strong - 2,3kg + 500ml Cena produktu: 198,90 PLN 157,00 PLN Wyjątkowy w smaku koktajl proteinowy ze 100% białkiem serwatkowym (WPC, WPI) o
Bardziej szczegółowoŻywienie dziecka. Żywienie dziecka. Budowa nowych tkanek (rozrost) Odnowa zużytych tkanek. Wytwarzanie energii. Utrzymywanie temperatury ciała
Żywienie dziecka dr n.med. Jolanta Meller Na wiele potrzebnych nam rzeczy możemy poczekać. Dziecko nie może. Właśnie teraz formują się jego kości, tworzy się krew, rozwija umysł. Nie możemy mu powiedzieć
Bardziej szczegółowoSuplementy. Wilkasy 2014. Krzysztof Gawin
Suplementy Wilkasy 2014 Krzysztof Gawin Suplementy diety - definicja Suplement diety jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub
Bardziej szczegółowoBiałka. dr hab. n. med. Lucyna Ostrowska. Źródło: Wikimedia Commons
Białka dr hab. n. med. Lucyna Ostrowska Białka należą do podstawowych składników odżywczych, stanowią najważniejszy element budulcowy wszystkich organizmów żywych. Czasami używana jest ich inna nazwa proteiny
Bardziej szczegółowoZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE - definicja Prawidłowe odżywianie to nie tylko dostarczenie organizmowi energii, ale także
Bardziej szczegółowoWhey C6-1000g (Whey C-6) + Creatine Powder - 250g + Tribulus Terrestris Professional kaps.
Utworzono: 2017-02-02 01:56:17 Whey C6-1000g (Whey C-6) + Creatine Powder - 250g + Tribulus Terrestris Professional - 100 kaps. Cena produktu: 107,50 PLN 99,00 PLN Whey C-6 to megaanaboliczny, wysokobiałkowy
Bardziej szczegółowoNieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia
Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia Niedożywienie może występować u osób z nadwagą (powyżej 120% masy należnej) niedowagą (poniżej 80%
Bardziej szczegółowoŻywienie dziecka. dr n.med. Jolanta Meller
Żywienie dziecka dr n.med. Jolanta Meller Na wiele potrzebnych nam rzeczy możemy poczekać. Dziecko nie może. Właśnie teraz formują się jego kości, tworzy się krew, rozwija umysł. Nie możemy mu powiedzieć
Bardziej szczegółowoŻywienie w sporcie, czyli po co mojemu dziecku dietetyk?
Żywienie w sporcie, czyli po co mojemu dziecku dietetyk? Podczas intensywnego treningu organizm produkuje energię znacznie szybciej, niż wówczas, gdy aktywność jest mała. W trakcie ćwiczeń serce bije częściej,
Bardziej szczegółowoW jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?
W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia
Bardziej szczegółowoBCAA Core pozwala zabezpieczyć białka mięśniowe przed rozpadem
FA Nutrition BCAA Core Aminokwasy o rozgałęzionych łańcuchach (BCAA) w proszku. Najważniejsza odżywka na mięśnie dla sportowców wszystkich dyscyplin. Suplement diety z aminokwasami rozgałęzionymi w proszku
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka Ćwiczenie nr 4 Temat: Normy żywienia 1. Badania stosowane
Bardziej szczegółowoCzęstotliwość występowania tej choroby to 1: żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie.
GALAKTOZEMIA Częstotliwość występowania tej choroby to 1:60 000 żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie. galaktoza - cukier prosty (razem z glukozą i fruktozą wchłaniany w przewodzie pokarmowym),
Bardziej szczegółowoOrganizm człowieka Rola białek. Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2015
Organizm człowieka Rola białek Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2015 Białka To złożone polimery aminokwasów (18) połączonych wiązaniem peptydowym. Podział białek we względu na
Bardziej szczegółowoRola poszczególnych składników pokarmowych
Zdrowy styl życia Rola poszczególnych składników pokarmowych 1. Białka Pełnią w organizmie funkcję budulcową. Są składnikiem wszystkich tkanek oraz kości. 2. Tłuszcze Pełnią w organizmie funkcję energetyczną.
Bardziej szczegółowo2011-03-17. Woda. Rola wody. Jestem tym co piję-dlaczego woda jest niezbędna dla zdrowia?
Jestem tym co piję-dlaczego woda jest niezbędna dla zdrowia? A. Jarosz Woda głównym składnikiem ciała i podstawowym składnikiem pożywienia stanowi 50 80 %masy ciała zasoby wodne organizmu muszą być stale
Bardziej szczegółowo10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie
Bardziej szczegółowoŻYWIENIE CZŁOWIEKA. Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia.
ŻYWIENIE CZŁOWIEKA Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia. Prawidłowe żywienie należy do najważniejszych czynników środowiskowych,
Bardziej szczegółowoSPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku
SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku NASZE KULINARNE TRADYCJE NASZE KULINARNE TRADYCJE Co składa się na nie? Bez jakich produktów i potraw nie wyobrażamy sobie
Bardziej szczegółowoInstytut Sportu. Biochemiczne wskaźniki przetrenowania. Zakład Biochemii. mgr Konrad Witek
Instytut Sportu Zakład Biochemii Biochemiczne wskaźniki przetrenowania Przetrenowanie (overtraining)- długotrwałe pogorszenie się dyspozycji sportowej zawodnika, na skutek kumulowania się skutków stosowania
Bardziej szczegółowoMAZURENKO ARMWRESTLING PROMOTION Sp. z o.o. Gdynia ETYKIETA. FITMAX MASS ACTIVE 20 proszek
ETYKIETA FITMAX MASS ACTIVE 20 proszek Środek spożywczy zaspokajający zapotrzebowanie organizmu przy intensywnym wysiłku fizycznym, w szczególności sportowców. FitMax Mass Active 20 jest odżywką wspomagającą
Bardziej szczegółowoUNS Reloader Uns Reloader Znaczenie aminokwasów esencjonalnych EAA dla osób ciężko ćwiczących na siłowni.
UNS Reloader Odżywka aminokwasowa do stosowania po treningu. Uns Reloader jest połączeniem egzogennych aminokwasów EAA, aminokwasów rozgałęzionych BCAA oraz trzech form glutaminy idealny do stosowania
Bardziej szczegółowoJak ocenić jakość białek
Jak ocenić jakość białek NPU- Net Protein Utilization = Wykorzytanie Białka Netto określa ilość azotu zatrzymanego w ustroju. NPU= Nb - Nbo Nspoż X 100% Nb-N oznaczony w tuszkach zwierząt na badanej diecie,
Bardziej szczegółowoWitaminy rozpuszczalne w tłuszczach
Jaką rolę pełnią witaminy w organizmie? I dlaczego są niezbędnymi składnikami w żywieniu świń? Dowiedz się o roli poszczególnych witamin w żywieniu trzody chlewnej. Witaminy są niezbędne do prawidłowego
Bardziej szczegółowoWSPÓŁCZESNE TECHNIKI ZAMRAŻANIA
WSPÓŁCZESNE TECHNIKI ZAMRAŻANIA Temat: Denaturacja białek oraz przemiany tłuszczów i węglowodorów, jako typowe przemiany chemiczne i biochemiczne zachodzące w żywności mrożonej. Łukasz Tryc SUChiKL Sem.
Bardziej szczegółowoLp. Dział 1. Zakres i znaczenie nauki o żywieniu człowieka 2. Charakterystyka, źródła i znaczenie dla organizmu człowieka Umiejętności i wiadomości na
Technikum Żywienia i Gospodarstwa Domowego Podstawy żywienia człowieka Przedmiotowy system oceniania Lp. Dział 1. Zakres i znaczenie nauki o żywieniu człowieka 2. Charakterystyka, źródła i znaczenie dla
Bardziej szczegółowoFormuła 2 Zestaw witamin i minerałów dla kobiet
KARTA OŚWIADCZEŃ PRODUKTOWYCH Formuła 2 Zestaw witamin i minerałów dla kobiet GŁÓWNE OŚWIADCZENIA Równowaga hormonalna: Zawiera witaminę B6 przyczyniającą się do regulacji aktywności hormonalnej. Metabolizm
Bardziej szczegółowoBest Body. W skład FitMax Easy GainMass wchodzą:
Gainery > Model : - Producent : Fitmax Easy GainMass - to produkt przeznaczony jest szczególnie dla sportowców trenujących dyscypliny siłowe, szybkościowo-siłowe oraz wytrzymałościowe. Doskonale dopracowany
Bardziej szczegółowoTIENS L-Karnityna Plus
TIENS L-Karnityna Plus Zawartość jednej kapsułki Winian L-Karnityny w proszku 400 mg L-Arginina 100 mg Niacyna (witamina PP) 16 mg Witamina B6 (pirydoksyna) 2.1 mg Stearynian magnezu pochodzenia roślinnego
Bardziej szczegółowoNauczycielski plan dydaktyczny. Produkcja zwierzęca. Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012. Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS
Nauczycielski plan dydaktyczny Produkcja zwierzęca Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012 Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS 2005.02.03 Prowadzący mgr inż. Alicja Adamska Moduł, dział, Temat: Lp. Zakres
Bardziej szczegółowoZawód i symbol cyfrowy zawodu: Technik Żywienia i Usług Gastronomicznych Przedmiot: Zasady żywienia. Klasa: II TŻ
Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych zajęć edukacyjnych (kształcenie w zawodzie) Zawód i symbol cyfrowy zawodu: Technik
Bardziej szczegółowoPrawidłowe odżywianie i bezpieczna żywność warunkiem zachowania życia i zdrowia. Prof. dr hab. Jadwiga Biernat
Prawidłowe odżywianie i bezpieczna żywność warunkiem zachowania życia i zdrowia Prof. dr hab. Jadwiga Biernat Plan wykładu Podstawowe pojęcia i definicje w nauce o żywności i żywieniu człowieka Bezpieczeństwo
Bardziej szczegółowo8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185
SpiS treści 1. Znaczenie nauki o żywieniu człowieka...9 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu...9 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka...9 1.3. Problemy żywieniowe Polski i świata...11 1.4. Organizacje
Bardziej szczegółowoOPTYMALNY POZIOM SPOŻYCIA BIAŁKA ZALECANY CZŁOWIEKOWI JANUSZ KELLER STUDIUM PODYPLOMOWE 2011
OPTYMALNY POZIOM SPOŻYCIA BIAŁKA ZALECANY CZŁOWIEKOWI JANUSZ KELLER STUDIUM PODYPLOMOWE 2011 DLACZEGO DOROSŁY CZŁOWIEK (O STAŁEJ MASIE BIAŁKOWEJ CIAŁA) MUSI SPOŻYWAĆ BIAŁKO? NIEUSTAJĄCA WYMIANA BIAŁEK
Bardziej szczegółowoSzkoła Podstawowa Nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Rudzie Śląskiej
Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Rudzie Śląskiej Zdrowe odżywianie polega na odpowiednim wyborze produktów i przygotowaniu posiłków umożliwiających prawidłowe funkcjonowanie organizmu poprzez
Bardziej szczegółowoCo to jest dietetyka?
Co to jest dietetyka? Dietetyka to nauka, która bada jak to, co spożywamy wpływa na nasze zdrowie i wydajność organizmu. Bada pewne składniki pożywienia, które mogą wpływać na nasze zdrowie. Na przykład
Bardziej szczegółowoSuszona plazma krwi wspomoże zdrowotność prosiąt
https://www. Suszona plazma krwi wspomoże zdrowotność prosiąt Autor: dr Tomasz Hikawczuk Data: 25 lutego 2018 W ostatnich latach wzrastające ceny poekstrakcyjnej śruty sojowej, skłoniły hodowców do poszukiwania
Bardziej szczegółowoŻywność. zapewnia prawidłowe funkcjonowanie. poprawia samopoczucie
Warsztaty żywieniowe Żywność buduje i regeneruje dostarcza energii zapewnia prawidłowe funkcjonowanie poprawia samopoczucie Żaden pojedynczy produkt nie dostarczy Ci wszystkiego, czego potrzebujesz dlatego
Bardziej szczegółowoMEGABOL GAINER 737-9KG
Dane aktualne na dzień: 17-05-2019 04:10 Link do produktu: https://body-maxx.pl/megabol-gainer-737-9kg-p-561.html MEGABOL GAINER 737-9KG Cena Dostępność Czas wysyłki 143,99 zł Dostępny 24 godziny Numer
Bardziej szczegółowoSole Mineralne. Ciećwierski Szczepan Popławki Bartłomiej 1 TI
Sole Mineralne Ciećwierski Szczepan Popławki Bartłomiej 1 TI Spis Treści 1. Co to są Sole Mineralne? 2. Rola Soli Mineralnych w Organizmie? 3. Co to są Mikro i Makroelementy? 4. Przyczyny niedoboru Soli
Bardziej szczegółowoPodstawowe składniki odżywcze i ich rola dla organizmu człowieka ZAPRASZAMY
Podstawowe składniki odżywcze i ich rola dla organizmu człowieka ZAPRASZAMY Czym są składniki odżywcze Składniki odżywcze substancje chemiczne dostarczane do organizmu przez pokarm, który dostaje się do
Bardziej szczegółowo- szac. zapotrzebowanie O pok. naturalny
Białko w żywieniu niemowląt i małych dzieci D. Gruszfeld Klinika Neonatologii, Patologii i Intensywnej Terapii Noworodka IP CZD Plan Rola białka Skutki niedoboru białka Skutki nadmiaru białka Ocena zapotrzebowania
Bardziej szczegółowoZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka
ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka TALERZ CZY PIRAMIDA? Przedstawione w modelach zdrowego żywienia zalecenia żywieniowe to sugestie ogólne,
Bardziej szczegółowoBiałko w diecie sportowca
Białko w diecie sportowca mgr. Joanna Misiorowska 1 mgr.joanna Misiorowska "Żywienie w sporcie" Białko na piedestale od zarania dziejów Dieta mięsna: połowa V wieku p. n. e. Model diety wysokobiałkowej
Bardziej szczegółowoPRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW
PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego
Bardziej szczegółowoUkład wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy.
Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy. Wydalanie pozbywanie się z organizmu zbędnych produktów przemiany
Bardziej szczegółowoPODSTAWY DIETETYKI metody ustalania zapotrzebowania w stanach chorobowych. Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2014
PODSTAWY DIETETYKI metody ustalania zapotrzebowania w stanach chorobowych Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2014 Prawidłowe żywienie człowieka w stanie chorobowym opiera się na
Bardziej szczegółowoSylabus z modułu. [24A] Dietetyka. Poznanie podstawowych składników zbilansowanej diety, określenie zasad zdrowego żywienia i odżywiania.
Sylabus z modułu [24A] Dietetyka 1. Ogólne informacje o module Nazwa modułu DIETETYKA Kod modułu Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr Status
Bardziej szczegółowoprotos (gr.) pierwszy protein/proteins (ang.)
Białka 1 protos (gr.) pierwszy protein/proteins (ang.) cząsteczki życia materiał budulcowy materii ożywionej oraz wirusów wielkocząsteczkowe biopolimery o masie od kilku tysięcy do kilku milionów jednostek
Bardziej szczegółowoMIRELA BANY studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO. Aktywność fizyczna podstawowy warunek zdrowia
MIRELA BANY studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO Aktywność fizyczna podstawowy warunek zdrowia Aktywność fizyczna - jest to dowolna forma ruchu ciała
Bardziej szczegółowoFitMax Slim Diet wspomagający odchudzanie zamiennik posiłku. Dostępny na ETYKIETA DO OPAKOWANIA smak waniliowy
FitMax Slim Diet wspomagający odchudzanie zamiennik posiłku. Dostępny na www.kulturystyka.sklep.pl ETYKIETA DO OPAKOWANIA smak waniliowy 1 porcja 65 gramów WARTOŚĆ ODŻYWCZA ZAWARTOŚĆ W PORCJI (65g) W 100g
Bardziej szczegółowoTematyka zajęć z podstaw żywienia człowieka klasa: 1 TK -1, 1TK - 2
Tematyka zajęć z podstaw żywienia człowieka klasa: 1 TK -1, 1TK - 2 1. Zapoznanie z PSO, wymaganiami edukacyjnymi i strukturą egzaminu zewnętrznego. 2. Problematyka żywienia w Polsce i na świecie. -wymienia
Bardziej szczegółowoPiramida przedstawia zasady prawidłowego odżywiania. Informuje o tym, ile porcji różnych grup produktów powinno znaleźć się w posiłkach, które
DROGI RODZICU Piramida przedstawia zasady prawidłowego odżywiania. Informuje o tym, ile porcji różnych grup produktów powinno znaleźć się w posiłkach, które zjadamy w ciągu dnia. Przy czym obowiązuje zasada,
Bardziej szczegółowoJakie są rzeczywiste potrzeby pokarmowe prosiąt?
.pl https://www..pl Jakie są rzeczywiste potrzeby pokarmowe prosiąt? Autor: prof. dr hab. inż. Damian Knecht Data: 14 marca 2016 W odchowie prosiąt istotną rolę odgrywa szereg czynników, w tym żywienie.
Bardziej szczegółowoAminotransferazy. Dehydrogenaza glutaminianowa. Szczawiooctan. Argininobursztynian. Inne aminokwasy. asparaginian. fumaran. Arginina.
Inne aminokwasy Szczawiooctan Aminotransferazy asparaginian Cytrulina Argininobursztynian Cykl mocznikowy Arginina fumaran Ornityna Aminotransferazy -ketoglutaran karbamoilofosforan Mocznik kwas glutaminowy
Bardziej szczegółowoVITA-MIN Plus połączenie witamin i minerałów, stworzone z myślą o osobach aktywnie uprawiających sport.
Witaminy i minerały > Model : Producent : Olimp VITAMIN Plus połączenie witamin i minerałów, stworzone z myślą o osobach aktywnie uprawiających sport. DZIAŁA PROZDROWOTNIE WZMACNIA SYSTEM ODPORNOŚCIOWY
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTY PODSTAWOWE
PRZEDMIOTY PODSTAWOWE Anatomia człowieka 1. Które z białek występujących w organizmie człowieka odpowiedzialne są za kurczliwość mięśni? 2. Co to są neurony i w jaki sposób stykają się między sobą i efektorami?
Bardziej szczegółowoDieta ketogenna ARKADIUSZ KOGUT
Dieta ketogenna ARKADIUSZ KOGUT Odżywianie oparte na tłuszczach jest coraz częściej stosowane w sportach wytrzymałościowych. Jakie korzyści płyną ze wzrostu spożycia lipidów i kiedy można stosować taką
Bardziej szczegółowoTAF TEMPERATURE ADAPTED FEEDS. - Odpowiednia pasza na daną porę roku TEMPERATURE ADAPTED FEEDS TM
TEMPERATURE ADAPTED FEEDS - Odpowiednia pasza na daną porę roku TEMPERATURE ADAPTED FEEDS - Odpowiednia pasza na daną porę roku Ryby to organizmy zmiennocieplne. Temperatura środowiska wpływa na pobieranie
Bardziej szczegółowozbyt wysoki poziom DOBRE I ZŁE STRONY CHOLESTEROLU Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej 18r.ż. ma cholesterolu całkowitego (>190mg/dl)
HIPERLIPIDEMIA to stan zaburzenia gospodarki lipidowej, w którym występuje wzrost stężenia lipidów (cholesterolu i/lub triglicerydów ) w surowicy krwi. Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej
Bardziej szczegółowoZnaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży. Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka
Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka JAK PRAWIDŁOWO SIĘ ODŻYWIAĆ? Zalecenia żywieniowe 6 + 1 U według S. Bergera Urozmaicenie
Bardziej szczegółowoOdżywiamy się zdrowo! PREZENTACJA DLA PRZEDSZKOLAKÓW
Odżywiamy się zdrowo! PREZENTACJA DLA PRZEDSZKOLAKÓW CO POWINNY JEŚĆ DZIECI WITAMINY PRODUKTY ZBOŻOWE PRODUKTY POCHODZENIA ROŚLINNEGO PRODUKTY POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO PRZETWORY MLECZNE ZASADY ZDROWEGO
Bardziej szczegółowoSubstancje o Znaczeniu Biologicznym
Substancje o Znaczeniu Biologicznym Tłuszcze Jadalne są to tłuszcze, które może spożywać człowiek. Stanowią ważny, wysokoenergetyczny składnik diety. Z chemicznego punktu widzenia głównym składnikiem tłuszczów
Bardziej szczegółowoBILANS ENERGETYCZNY CZŁOWIEKA. Prof. Dr hab. Janusz Stanisław KELLER
BILANS ENERGETYCZNY CZŁOWIEKA Prof. Dr hab. Janusz Stanisław KELLER TRZY ZASADNICZE NIEPOROZUMIENIA I. Bilans energetyczny =//= bilans ciepła II. W procesach uwalniających energię uwalniają się: energia
Bardziej szczegółowoChlorella Sorokiniana Cryptomonadales Ever Green
Suplementy diety > Model : - Producent : - algi Chlorella Sorokiniana w 95% trawiona i wchłaniana przez w organizm! Powszechnie wiadomo, że 20 różnych gatunków chlorelli posiada twardą zewnętrzną ścianę
Bardziej szczegółowoNajsmaczniejsze białko na rynku Bardzo dobry profil aminokwasowy Doskonała rozpuszczalność i jakość Zawiera nienaruszone frakcje białkowe.
Białka > Model : - Producent : Scitec 100% Whey Protein - doskonałe białko firmy Scitec Nutrition jest ultrafiltrowanym koncentratem białkowym o wysokiej jakości. Dzięki doskonałemu profilowi aminokwasowemu
Bardziej szczegółowoMierniki wartości pokarmowej pasz i zapotrzebowania zwierząt
Mierniki wartości pokarmowej pasz i zapotrzebowania zwierząt W Polsce obowiązują dwa systemy oceny wartości pokarmowej pasz i potrzeb pokarmowych przeżuwaczy: francuski - INRA, niemiecki - DLG. Mierniki
Bardziej szczegółowoKARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA Informacje ogólne PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. WITELONA W LEGNICY WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU I KULTURZE FIZYCZNEJ
KARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA Informacje ogólne PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. WITELONA W LEGNICY WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU I KULTURZE FIZYCZNEJ Kierunek studiów: Dietetyka Poziom : studia pierwszego stopnia
Bardziej szczegółowoMateriały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl
Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą byd wykorzystywane przez jego Użytkowników
Bardziej szczegółowoRACJONALNE ŻYWIENIE. Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów. 2007 r.
RACJONALNE ŻYWIENIE Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów 2007 r. RACJONALNE ŻYWIENIE Polega na systematycznym dostarczaniu do organizmu wszystkich niezbędnych składników odżywczych w ilościach i proporcjach
Bardziej szczegółowoWyzwanie na Odchudzanie
Gratulacje! Batony proteinowe Pyszna, zdrowa przekąska bogata w białko, idealna, gdy masz ochotę na coś słodkiego. Jeden baton dostarcza 140* kcal, czyli mniej niż typowe batony czekoladowe Zbilansowane
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIKI ROZPORZĄDZENIA DELEGOWANEGO KOMISJI (UE) /...
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 2.6.2017 r. C(2017) 3664 final ANNEXES 1 to 2 ZAŁĄCZNIKI do ROZPORZĄDZENIA DELEGOWANEGO KOMISJI (UE) /... uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III. AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W ujęciu fizjologicznym jest to: każda
Bardziej szczegółowoCHOLESTONE NATURALNA OCHRONA PRZED MIAŻDŻYCĄ. www.california-fitness.pl www.calivita.com
CHOLESTONE NATURALNA OCHRONA PRZED MIAŻDŻYCĄ Co to jest cholesterol? Nierozpuszczalna w wodzie substancja, która: jest składnikiem strukturalnym wszystkich błon komórkowych i śródkomórkowych wchodzi w
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. I rok, semestr II
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Biochemia r.a. 2017-18; cykl 2017-20 Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok,
Bardziej szczegółowoWSHiG Karta przedmiotu/sylabus
WSHiG Karta przedmiotu/sylabus KIERUNEK SPECJALNOŚĆ TRYB STUDIÓW SEMESTR Turystyka i Rekreacja Obsługa ruchu turystycznego, Hotelarstwo i Gastronomia, Zarządzanie i Marketing, w Hotelarstwie, Gastronomii
Bardziej szczegółowoMASS UP 3,5kg + Muscle Serum 900g + Body Vitality Complex 30tab. (Multiwitamina)
Utworzono: 2017-01-25 15:09:14 MASS UP 3,5kg + Muscle Serum 900g + Body Vitality Complex 30tab. (Multiwitamina) Cena produktu: 133,90 PLN 80,99 PLN Mass Up to odżywka przeznaczona dla chcących szybko i
Bardziej szczegółowoWyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu SYLABUS
1 Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu SYLABUS Profil kształcenia: Zawodowy Stopień studiów: I Kierunek studiów: Turystyka i Rekreacja Specjalność: Semestr: Forma studiów: Nazwa przedmiotu:
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Vaminolact, roztwór do infuzji 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1000 ml roztworu zawiera: Substancje czynne: L-alanina L-arginina L-asparaginowy
Bardziej szczegółowoBliskie spotkania z biologią. METABOLIZM część II. dr hab. Joanna Moraczewska, prof. UKW
Bliskie spotkania z biologią METABOLIZM część II dr hab. Joanna Moraczewska, prof. UKW Instytut Biologii Eksperymetalnej, Zakład Biochemii i Biologii Komórki METABOLIZM KATABOLIZM - rozkład związków chemicznych
Bardziej szczegółowoNASZE SPOSOBY NA ZDROWIE Aby zachować zdrowie i dobrą formę, wystarczy postępować zgodnie z następującymi zasadami:
NASZE SPOSOBY NA ZDROWIE Aby zachować zdrowie i dobrą formę, wystarczy postępować zgodnie z następującymi zasadami: 1. ZBILANSOWANA DIETA ŁATWIEJSZE NIŻ MYŚLISZ! 1.Zbilansowana dieta, to taka, która dostarcza
Bardziej szczegółowoPrawidłowo zbilansowana dieta i aktywność fizyczna jako niezbędny element zdrowego stylu życia. Anna Jelonek dietetyk
Prawidłowo zbilansowana dieta i aktywność fizyczna jako niezbędny element zdrowego stylu życia Anna Jelonek dietetyk Rola jednostek i społeczeństwa Sposób odżywiania kobiety w ciąży związany z przekarmieniem
Bardziej szczegółowoABC żywienia dzieci, czyli dlaczego jedzenie jest najważniejsze?
ABC żywienia dzieci, czyli dlaczego jedzenie jest najważniejsze? Odżywianie jest rozumiane jako przyjmowanie pokarmu w celu zaspokojenia podstawowej potrzeby fizjologicznej każdego żywego organizmu, niezależnie
Bardziej szczegółowoRewolucja kolagenowa
Rewolucja kolagenowa Kolagen Najważniejsze białko ludzkiego organizmu Podstawowy budulec: skóry, paznokci, włosów, ścięgien, kości, stawów, chrząstek, rogówki oka, naczyń krwionośnych i limfatycznych Fundament
Bardziej szczegółowoZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH
ZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH Dr inż. Anna Tokarska Dział Żywienia Świętokrzyskie Centrum Onkologii Obserwowane trendy w żywieniu w ostatnim czasie wskazują, że na wskaźniki zachorowalności
Bardziej szczegółowoUkład wewnątrzwydzielniczy
Układ wewnątrzwydzielniczy 1. Gruczoły dokrewne właściwe: przysadka mózgowa, szyszynka, gruczoł tarczowy, gruczoły przytarczyczne, nadnercza 2. Gruczoły dokrewne mieszane: trzustka, jajniki, jądra 3. Inne
Bardziej szczegółowoWhey C6-1000g (Whey C-6) + BCAA POWDER - 500g
Utworzono: 2016-12-27 03:56:36 Whey C6-1000g (Whey C-6) + BCAA POWDER - 500g Cena produktu: 159,90 PLN 121,99 PLN Whey C-6 to megaanaboliczny, wysokobiałkowy preparat (85% białka w suchej masie), zawierający
Bardziej szczegółowoPodkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2016/ /2019
Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko Syllabus przedmiotowy 2016/2017-2018/2019 Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne / Niestacjonarne
Bardziej szczegółowoZasady zdrowego żywienia i aktywności fizycznej młodzieży
Zasady zdrowego żywienia i aktywności fizycznej młodzieży Pamiętaj o codziennym spożywaniu produktów zawartych w piramidzie! PRODUKTY ZBOŻOWE ( mąki, kasza, ryż, płatki, pieczywo i makarony) Sągłównym
Bardziej szczegółowoBiałko w pokarmach roślinnych.
Artykuł pobrano ze strony eioba.pl Białko w pokarmach roślinnych. Mieszanie roślin strączkowych i zbożowych daje potrawy, w których białko ma sumaryczną wartość odżywczą ok. 90% czyli wyższą niż mleko,
Bardziej szczegółowo(Tekst mający znaczenie dla EOG)
L 230/8 PL 25.8.2016 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2016/1413 z dnia 24 sierpnia 2016 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 432/2012 ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności,
Bardziej szczegółowoProfil metaboliczny róŝnych organów ciała
Profil metaboliczny róŝnych organów ciała Uwaga: tkanka tłuszczowa (adipose tissue) NIE wykorzystuje glicerolu do biosyntezy triacylogliceroli Endo-, para-, i autokrynna droga przekazu informacji biologicznej.
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka, dr inż. Anna Sobczak-Czynsz Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka (ZBiJŻ) Ćwiczenie nr
Bardziej szczegółowo