Instytut Ekonomiczny Biuro Badań. styczeń 2012 r.

Transkrypt

1 PROGNOZY MAKROEKONOMICZNE PROFESJONALNYCH PROGNOSTÓW WYNIKI ANKIETY MAKROEKONOMICZNEJ NBP RUNDA Z GRUDNIA R. Instytut Ekonomiczny Biuro Badań styczeń r.

2 W grudniu r. została przeprowadzona po raz drugi Ankieta Makroekonomiczna NBP (NBP Survey of Professional Forecasters). Wprowadzenie tego narzędzia, przewidziane w Planie działalności NBP na lata -, wynikało z potrzeby gromadzenia przez bank centralny danych na temat krótko-, średnio- i długoterminowych prognoz makroekonomicznych szerokiej grupy profesjonalnych prognostów. Udział w Ankiecie Makroekonomicznej NBP potwierdziło ekspertów wytypowanych przez instytucje finansowe, instytuty badawcze oraz organizacje pracobiorców i pracodawców. W drugiej rundzie Ankiety Makroekonomicznej NBP, przeprowadzanej w dniach od do grudnia r., wzięli udział eksperci instytucji. W niniejszym materiale przedstawiamy jej wyniki. Będziemy wdzięczni za wszelkie sugestie dotyczące struktury materiału i jego przejrzystości.

3 Spis treści. Informacje nt. Ankiety Makroekonomicznej NBP.... Informacje nt. bieżącego badania.... Prognozy inflacji CPI.... Prognozy wzrostu PKB.... Prognozy stopy referencyjnej NBP.... Punktowe prognozy pozostałych zmiennych Prognozy z bieżącej i poprzedniej rundy Ankiety... Aneks: Panel ekspertów Ankiety Makroekonomicznej NBP...

4 . Informacje nt. Ankiety Makroekonomicznej NBP Informacje ogólne Ankieta Makroekonomiczna NBP (NBP Survey of Professional Forecasters) jest narzędziem analitycznym służącym gromadzeniu i analizie prognoz makroekonomicznych różnych grup profesjonalnych prognostów, tj. analityków sektora finansowego, przedstawicieli placówek naukowych specjalizujących się w prognozowaniu makroekonomicznym, jak również ekspertów organizacji pracowników i pracodawców. Sposób zaprojektowania Ankiety pozwala na ocenę stopnia zbieżności prognoz indywidualnych, jak również niepewności towarzyszącej ich formułowaniu. Ankieta Makroekonomiczna NBP jest przeprowadzana cztery razy w roku w marcu, czerwcu, wrześniu i grudniu. Zgodnie z sugestiami ekspertów badanie odbywa się w ostatnich tygodniach tych miesięcy. Informacje nt. panelu ekspertów Ankiety Makroekonomicznej NBP Panel zarejestrowanych aktywnych ekspertów Ankiety Makroekonomicznej NBP składa się obecnie z prognostów, w tym : ekspertów instytucji finansowych, ekspertów instytutów naukowych, ekspertów organizacji pracowników i pracodawców. Wykres. Skład panelu Ankiety Makroekonomicznej NBP eksperci instytucji finansowych eksperci instytutów naukowych eksperci organizacji pracowników i pracodawców Informacje na temat podstaw metodycznych Ankiety Makroekonomicznej NBP: H. Kowalczyk (), O eksperckich ocenach niepewności w ankietach makroekonomicznych, Bank i Kredyt, nr (), str. -. Na stronie internetowej Ankiety Makroekonomicznej NBP ( podawać będziemy na bieżąco nazwy instytucji, których eksperci aktywowali konta w systemie informatycznym i wyrazili zgodę na podanie nazw tych instytucji. W Aneksie do niniejszego materiału znajduje się tabela pokazująca wszystkie instytucje, które wytypowały swoich ekspertów do Ankiety Makroekonomicznej NBP.

5 Prognozowane zmienne i horyzonty prognoz Eksperci Ankiety Makroekonomicznej NBP podają prognozy głównych zmiennych makroekonomicznych istotnych z punktu widzenia polityki pieniężnej. W odniesieniu do inflacji CPI, dynamiki PKB oraz stopy referencyjnej NBP eksperci są proszeni o podanie prognoz probabilistycznych, opisujących stopień przekonania co do realizacji różnych scenariuszy rozwoju sytuacji gospodarczej. Treść pytania jest następująca: Prosimy o rozważenie możliwych scenariuszy ekonomicznych, zastanowienie się jak bardzo są one wg Pani/Pana prawdopodobne i podanie na tej podstawie prognozy centralnej oraz zakresu możliwych wartości. Prognoza centralna to taka wartość wskaźnika, że równie prawdopodobne jest wystąpienie wartości od niej niższych jak i wyższych. Jest to więc mediana (-ty centyl) Pani/Pana subiektywnego rozkładu prawdopodobieństwa. Oznaczana jest indeksem (INF, PKB, REF ). Zakres wartości to przedział, któremu przypisuje Pani/Pan prawdopodobieństwo,9 a prawdopodobieństwa wystąpienia wartości poniżej jego dolnej i górnej granicy wynoszą,. Dolna granica przedziału jest zatem -tym, a górna 9-tym centylem Pani/Pana subiektywnego rozkładu prawdopodobieństwa. Granica dolna oznaczana jest indeksem (INF, PKB, REF ), a górna indeksem 9 (INF 9, PKB 9, REF 9 ). Pozostałe prognozy, dotyczące kursu walutowego PLN/EUR, dynamiki przeciętnego wynagrodzenia brutto ogółem, stopy bezrobocia rejestrowanego i dynamiki PKB w strefie euro, mają charakter punktowy. Treść pytania o te zmienne jest następująca: Prosimy o podanie wartości zmiennych, które zostały założone przy określaniu centralnych prognoz inflacji i wzrostu. Eksperci Ankiety Makroekonomicznej NBP proszeni są także o określenie przebiegu innych zmiennych, które w ich opinii mogą mieć duży wpływ na inflację i dynamikę PKB w danej rundzie prognostycznej. Prognozy są formułowane w różnych horyzontach: krótkim (bieżący rok), średnim ( lata następujące po bieżącym roku) i długim (średnia w najbliższych latach). Sposoby prezentacji wyników Wykorzystujemy różne sposoby prezentacji wyników Ankiety, zależnie od celu przetwarzania tych danych. W przypadku prognoz probabilistycznych stosujemy dwa sposoby prezentacji, umożliwiające analizowanie prognoz na poziomie indywidualnym i zagregowanym: W obszarze analizowania prognoz indywidualnych i ich zmian stosujemy tzw. wykresy punktowe (ang. scatter graphs), pokazujące stopień skupienia median i rozstępów kwantylowych indywidualnych prognoz probabilistycznych (Wykres ). Taki sposób prezentacji prognoz jest dobrą ilustracją konsensusu lub jego braku (Wykres ). Dla celów prezentacyjnych przedstawiamy też prognozy zagregowane (Wykres ). W tym celu do kwantyli podawanych przez ekspertów Ankiety Makroekonomicznej NBP dopasowujemy funkcje gęstości prawdopodobieństwa, które są następnie agregowane metodą tworzenia rozkładu mieszanego. Udziały indywidualnych rozkładów w rozkładzie zagregowanym będą mogły być z czasem konstruowane w oparciu o kryteria zgodności rozkładów subiektywnych z obserwacjami. Należy zwrócić uwagę, że na postać funkcji zagregowanego rozkładu prawdopodobieństwa ma wpływ zarówno niepewność towarzysząca ekspertom przy formułowaniu prognoz, jak i dzieląca ekspertów różnica zdań. Wyniki zagregowane powinny być analizowane łącznie

6 z informacjami o prognozach indywidualnych, które pozwalają ocenić oba efekty. Wynik agregacji jest ponadto wrażliwy na zmiany w składzie grupy prognostów biorących udział w badaniu. Wykres. Przykładowy wykresy punktowy zmiany prognoz i niepewności..... Każdy punkt wypełniony na czerwono odpowiada indywidualnej prognozie w bieżącej rundzie prognostycznej, każdy punkt wypełniony na biało indywidualnej prognozie z poprzedniej rundy prognostycznej (liczba obu rodzajów punktów to liczba prognostów, którzy przedstawili prognozę danego wskaźnika w bieżącej i poprzedniej rundzie prognostycznej). Wartość podanej przez eksperta prognozy centralnej (mediany) można odczytać na osi poziomej. Oś pionowa pokazuje, jak duży jest wg eksperta rozrzut możliwych wartości. Miarą dyspersji jest różnica między przedstawionymi przez eksperta górną i dolną granicą zakresu (rozstęp kwantylowy). Rozrzut punktów wzdłuż osi poziomej informuje o tym, jak bardzo progności różnią się w swoich opiniach. Przesunięcie punktów w górę lub w dół świadczy o wyższej lub niższej niepewności towarzyszącej ekspertom przy formułowaniu przewidywań. W charakterze uzupełniającym przy pomocy prostokątów wzdłuż osi wykresu prezentujemy informacje o charakterze bardziej syntetycznym. Dolna i górna krawędź prostokątów wyznacza przedział wartości zmiennych prezentowanych na osiach (tj. zbioru prognoz punktowych na osi poziomej i dyspersji prognoz indywidualnych na osi pionowej), w którym znajduje się % środkowych wartości. Pozioma linia w pudełku oznacza medianę, a kropka średnią. Por. H. Kowalczyk (), O eksperckich ocenach niepewności w ankietach makroekonomicznych, Bank i Kredyt, nr (), str. -.

7 Wykres. Przykładowe wykresy punktowe i wnioskowanie o konsensusie Każdy punkt odpowiada indywidualnej prognozie (liczba punktów to liczba prognostów, którzy przedstawili prognozę danego wskaźnika). Wartość podanej przez eksperta prognozy centralnej (mediany) można odczytać na osi poziomej. Oś pionowa pokazuje, jak duży jest wg eksperta rozrzut możliwych wartości. Miarą dyspersji jest różnica między przedstawionymi przez eksperta górną i dolną granicą zakresu (rozstęp kwantylowy). Rozrzut punktów wzdłuż osi poziomej informuje o tym, jak bardzo progności różnią się w swoich opiniach. Przesunięcie punktów w górę lub w dół świadczy o wyższej lub niższej niepewności towarzyszącej ekspertom przy formułowaniu przewidywań. Wykres. Przykładowy sposób prezentacji prognozy zagregowanej horyzont prognozy mediana proc. przedział prawdopodobieństwa 9-proc. przedział prawdopodobieństwa

8 7. Informacje nt. bieżącego badania Okres przeprowadzania ankiety:..-.. Liczba ekspertów uczestniczących w ankiecie: w tym: eksperci instytucji finansowych eksperci instytutów naukowych eksperci organizacji pracodawców i pracowników Liczba wypełnionych ankiet w poszczególnych dniach: Ilu spośród ekspertów poprzedniej edycji badania nie wzięło udziału w bieżącym? Ilu spośród ekspertów bieżącej edycji badania nie brało udziału w poprzednim? Pełne zbiory danych z wynikami Ankiety Makroekonomicznej NBP są dostępne na stronie:

9 . Prognozy inflacji CPI.. Prognozy indywidualne inflacji CPI Wykres. Wykresy punktowe prognoz inflacji CPI Inflacja, kwartał do anal. kwartał roku poprzedniego (%) q q Inflacja średnioroczna (%) Komentarz: Wykresy punktowe wskazują na duże zróżnicowanie opinii ekspertów co do przyszłych wartości inflacji. Nie dotyczy to ze zrozumiałych względów jedynie horyzontu najkrótszego (skupienie indywidualnych prognoz centralnych i ich niska niepewność wskazują na pełen konsensus). Dla r. nastąpiło wyraźne przesunięcie prognoz centralnych w kierunku wyższej inflacji w stosunku do poprzedniej rundy prognostycznej. Prognozy centralne dla r. i lat - zmieniły się w niewielkim stopniu i są skupione w stosunkowo wąskich przedziałach, natomiast stopień niepewności towarzyszącej ekspertom AM NBP przy formułowaniu opinii jest bardzo zróżnicowany.

10 9.. Prognozy zagregowane inflacji CPI Wykres. Rozkłady prognoz zagregowanych inflacji CPI Inflacja, kwartał do anal. kwartałurokupoprzedniego(%) q / q inflacja q / q inflacja Inflacja średnioroczna (%) inflacja inflacja Tabela. Wybrane cechy prognoz zagregowanych inflacji Horyzont Mediana % przedział prawdopodobieństwa 9% przedział prawdopodobieństwa Prawdopodobieństwo przedziału,-,% Liczba prognoz q.... 9% q... % %.... 9%... % % - (). x x x x () średniorocznie, wartość implikowana szacunek IE na podstawie wyników Ankiety Makroekonomicznej NBP.

11 . Prognozy wzrostu PKB.. Prognozy indywidualne wzrostu PKB Wykres 7. Wykresy punktowe prognoz wzrostu PKB Tempo wzrostu PKB, kwartał do anal. kwartał roku poprzedniego (%) q q Tempo wzrostu PKB, średnioroczne (%) Komentarz: Wykresy punktowe wskazują na duże zróżnicowanie opinii ekspertów co do przyszłych wartości dynamiki PKB. Nie dotyczy to ze zrozumiałych względów jedynie horyzontu najkrótszego (skupienie indywidualnych prognoz centralnych i ich niska niepewność wskazują na pełen konsensus). Dla r. i r. nastąpiło wyraźne przesunięcie prognoz centralnych w kierunku niższego wzrostu PKB w stosunku do poprzedniej rundy prognostycznej. Stopień niepewności towarzyszącej ekspertom AM NBP przy formułowaniu prognoz w horyzoncie rocznym lub dłuższym jest bardzo zróżnicowany.

12 .. Prognozy zagregowane wzrostu PKB Wykres. Rozkłady prognoz zagregowanych wzrostu PKB Wzrost PKB, kwartał do anal. kwartału roku poprzedniego (%) q / q q / q tempo wzrostu tempo wzrostu Wzrost PKB średnioroczny (%) tempo wzrostu tempo wzrostu Tabela. Wybrane cechy prognoz wzrostu PKB Horyzont Mediana % przedział prawdopodobieństwa 9% przedział prawdopodobieństwa Liczba prognoz q q (). x x x () średniorocznie, wartość implikowana szacunek IE na podstawie wyników Ankiety Makroekonomicznej NBP.

13 . Prognozy stopy referencyjnej NBP.. Prognozy indywidualne stopy referencyjnej NBP Wykres 9. Wykresy punktowe prognoz stopy referencyjnej NBP Stopa referencyjna w kwartale (%) q q Stopa referencyjna średnioroczna(%) Komentarz: Skupienie indywidualnych prognoz centralnych stopy referencyjnej dla r. i ich relatywnie niska niepewność wskazuje na istnienie konsensusu wśród ekspertów AM NBP. Dość istotnie wzrosła niepewność prognostów co do kształtowania się stopy procentowej dla r. i lat -, zróżnicowanie prognoz centralnych jest też większe niż dla r.

14 .. Prognozy zagregowane stopy referencyjnej NBP Wykres. Rozkłady prognoz zagregowanych stopy referencyjnej NBP Stopa referencyjna w kwartale (%)..... q.... q stopa referencyjna stopa referencyjna Stopa referencyjna średniorocznie(%) stopa referencyjna stopa referencyjna Tabela. Wybrane cechy prognoz zagregowanych stopy referencyjnej NBP Horyzont Mediana % przedział prawdopodobieństwa 9% przedział prawdopodobieństwa Liczba prognoz q. 9 7 q (). x x x () średniorocznie, wartość implikowana szacunek IE na podstawie wyników Ankiety Makroekonomicznej NBP.

15 . Punktowe prognozy pozostałych zmiennych Tabela. Prognozy pozostałych zmiennych Zmienna Liczba prognoz Kurs PLN/EUR Stopa bezrobocia rejestrowanego (%) Cecha minimum. 7 średnia.. 9 maksimum... minimum. średnia... maksimum.. Roczna stopa wzrostu nominalnego przeciętnego wynagrodzenia brutto ogółem (%) minimum.. średnia.. maksimum. 7. Ceny ropy Brent w USD za baryłkę minimum 9 9 średnia maksimum Roczne tempo wzrostu PKB w strefie euro (%) minimum. -. średnia... maksimum.

16 7. Prognozy z bieżącej i poprzedniej rundy Ankiety Wykres. Porównanie prognoz dla poszczególnych horyzontów A. Inflacja CPI (%) B. Wzrost PKB (%) C. Stopa referencyjna NBP (%)... - E. Stopa bezrobocia rejestrowanego (%) wrz- gru- wrz- gru D. Kurs PLN/EUR F. Wzrost nominalnego wynagrodzenia brutto (%) wrz- gru- wrz- gru- 9 7 wrz- gru- wrz- gru- G. Cena ropy (USD/baryłkę) H. Wzrost PKB w strefie euro (%) 9 9 wrz- gru wrz- gru-

17 Aneks: Panel ekspertów Ankiety Makroekonomicznej NBP Instytucje finansowe Bank BGŻ Bank BPS S.A. Bank Handlowy w Warszawie Bank Ochrony Środowiska Bank Pocztowy SA BOŚ BRE Bank Bank Zachodni WBK Dom Maklerski TMS Brokers DZ BANK Polska SA SGB-Bank S.A. Invest-Bank S.A. KBC TFI S.A. Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych S.A. Nordea Bank Polska S.A. PEKAO SA Polski Bank Przedsiębiorczości PZU Raiffeisen Bank Polska S.A. Societe Generale Instytuty badawcze: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur Instytut Badań Strukturalnych Organizacje pracodawców i pracobiorców: NSZZ SOLIDARNOŚĆ Pracodawcy RP Uwaga: Na stronie internetowej Ankiety Makroekonomicznej NBP ( podajemy na bieżąco nazwy instytucji, których eksperci aktywowali konta w systemie informatycznym i wyrazili zgodę na podanie nazw tych instytucji. Opracowanie: Aprobował: Halina Kowalczyk, Tomasz Łyziak Ryszard Kokoszczyński