Modernizacja szkolnictwa wyższego i nauki warunkiem modernizacji kraju

Transkrypt

1 Prof. zw. dr hab. Wiesław Banyś Rektor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach Przewodniczący Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich Przewodniczący Regionalnej Konferencji Rektorów Uczelni Akademickich Modernizacja szkolnictwa wyższego i nauki warunkiem modernizacji kraju

2 Jan Zamoyski: Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie

3 Uniwersytety i inne instytucje szkolnictwa wyższego oraz nauki odgrywają zasadniczą rolę w rozwoju kapitału ludzkiego i społecznego oraz ekonomicznego kraju. Ukonstytuowanie szkolnictwa wyższego i nauki fundamentem modernizacji kraju oraz Regionu: Apel Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP), Konferencji Rektorów Zawodowych Szkół Polskich (KRZaSP), Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego (RGNiSW) i Fundacji Rektorów Polskich (FRP) Apel Francuskiej Konferencji Rektorów (CPU), Niemieckiej Konferencji Rektorów (HRK) i Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP)

4 Quo vadis, polska nauko? Inteligentne specjalizacje Regionów i kraju Kreatywne miasta i kreatywne Regiony Trzecia Misja Uniwersytetu Kierunki działań Oświadczenie KRASP

5 Uniwersytety i inne instytucje szkolnictwa wyższego i nauki odgrywają zasadniczą rolę w rozwoju kapitału ludzkiego i społecznego oraz ekonomicznego Regionu i kraju Europa w kryzysie: finansowym, (nie)zrównoważonego rozwoju, demograficznym i intelektualnym Uniwersytety winny pokazywać drogę rozwiązywania złożonych problemów świata współczesnego i przekazywać tę mądrość kolejnym generacjom

6 Komisja Europejska w raporcie The world in 2025 z 2009 r. przewiduje ukształtowanie się świata wielobiegunowego, którego głównymi wyzwaniami będzie rozwiązywanie zasadniczych problemów, tzw. grand challenges : Ograniczone zasoby (m.in. energia, woda, żywność, etc., nowe technologie) Zmiany klimatyczne (m.in. globalne ocieplenie) Ochrona zdrowia Starzejące się społeczeństwa Degradacja środowiska

7 W raporcie Realizing the New Renaissance (European Commission, 2010) European Research Area Board rekomendował w tym kontekście natychmiastowe, krótkoterminowe i długoterminowe działania na rzecz rozwiązywania tego typu problemów: zjednoczenie Europejskiej Przestrzeni Badawczej w globalnym kontekście; wzmocnienie współdziałania między nauką, społeczeństwem i polityką; wzmocnienie otwartej innowacyjności (open innovation); nacisk na doskonałość (excellence) badań w obrębie Europejskiej Przestrzeni Badawczej.

8 Ukonstytuowanie szkolnictwa wyższego i nauki fundamentem modernizacji EU, kraju i Regionu Społeczeństwa powinny być gotowe do zwiększania wydatków na B i R do co najmniej 3% GDP (Strategia Europa 2020) Nowy Renesans, to także: zdecydowanie większa mobilność naukowców i studentów oraz pomysłów ( nauka otwarta, open access, otwarte innowacje, etc.) oraz otwarcie na badania obarczone dużym ryzykiem, ale mogące też przynieść duże zyski ( high-risk/high-gain research) konsolidacja, koncentracja, nie: fragmentaryczność W tym kontekście, postulaty, by kraje Unii Europejskiej, Komisja Europejska i Parlament Europejski wzmacniały uniwersytety tak, by mogły one w pełni wykorzystać swój innowacyjny potencjał i przyczyniać się do rozwiązywania tego typu zasadniczych problemów jest oczywisty.

9

10

11 Strategia rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce została opracowana przez dwa niezależne zespoły, z jednej strony, z inicjatywy Konferencji Rektorów Akademickich Szkol Polskich i Fundacji Rektorów Polskich, a z drugiej strony na zlecenie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, przez Ernst and Young. Zespół powołany przez Panią Minister B. Kudrycką, na podstawie analizy obu tych opracowań przygotował prawie finalną wersje projektu strategii szkolnictwa wyższego, którego podstawą była zasadniczo strategia środowiskowa przygotowana przez KRASP i FRP. Wtedy została podjęta decyzja, że państwo będzie miało 9 strategii horyzontalnych i w konsekwencji nasze ministerstwo zadecydowało, że opracowywany w środowisku dokument nie będzie się nazywał strategią, ale programem rozwoju szkolnictwa wyższego i będzie stanowił część strategii rozwoju kapitału ludzkiego. Nie dyskutujmy zatem dzisiaj o słowach: strategia czy program, ważne, żebyśmy mieli długofalową wizje celów do osiągnięcia w rozwoju szkolnictwa wyższego i ją realizowali. Bez niej działamy, lepiej lub gorzej, na zasadzie tu i teraz. Tak opracowany program nie jest, oczywiście, niezmienialnym wytyczonym kierunkiem, do którego, w razie potrzeby, nie wprowadza sie zmian. Przeciwnie, reakcja na okoliczności zewnętrzne, zarządzanie zmianą, wymagające ewentualnie określonych adaptacji jest normalnym postępowaniem. Gorzej jednak by było jeśli nawet nie nakreślilibyśmy naszych celów, bo wtedy jesteśmy z konieczności skazani na fragmentaryczność i wyrywkowość naszych działań, które niekoniecznie muszą być tymi, których system zasadniczo potrzebuje.

12 Strategia Europa 2020 Strategia Polska 2030 Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego Strategia Rozwoju Transportu Strategia Zrównoważonego Rozwoju Wsi i Rolnictwa Sprawnego Państwa Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego Strategia Rozwoju Systemu Bezpieczeństwa Ustawa Prawo o Szkolnictwie Wyższym, Strategia Rozwoju Szkolnictwa Wyższego KRASP, FRP, KRZaSP i KRePSZ Strategia uczelni

13 Strategia Europa 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu do 2014 od 2014 m.in. 7 Program Ramowy, LLLP, Erasmus Mundus, Tempus, Youth in Action, Marie-Curie Action, The European Social Fund, The Erasmus for Young Entrepreneurs Polityka Spójności (w tym: Europejski Fundusz Społeczny, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Europejski) m.in. inicjatywy przewodnie: Unia Innowacji (w tym: Horyzont 2020: Program Ramowy Badań i Innowacji), Mobilna Młodzież (w tym: Erasmus dla Wszystkich), Europejska Agenda Cyfrowa, Agenda na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia, Polityka Spójności (w tym: Europejski Fundusz Społeczny, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego) Strategia Polska 2030 Trzecia fala nowoczesności. Długookresowa p strategia rozwoju kraju oraz Krajowy Program Reform m.in. Ustawa Prawo o Szkolnictwie Wyższym Ustawa o stopniach naukowych i tytule naukowym, Strategia Rozwoju Szkolnictwa Wyższego KRASP, FRP, KRZaSP i KRePSZ Programy Operacyjne, Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego Śląskie 2020 Regionalny Program Operacyjny Strategia rozwoju uczelni

14

15 Quo vadis, polska nauko? Ź r ó d ł o : r a p o r t N a u k a w P o l s c e

16 Ź r ó d ł o : r a p o r t N a u k a w P o l s c e

17 Ź r ó d ł o : r a p o r t N a u k a w P o l s c e

18 Ź r ó d ł o : r a p o r t N a u k a w P o l s c e

19 Ź r ó d ł o : r a p o r t N a u k a w P o l s c e

20 Ź r ó d ł o : r a p o r t N a u k a w P o l s c e

21 Ź r ó d ł o : r a p o r t N a u k a w P o l s c e

22 Ź r ó d ł o : r a p o r t N a u k a w P o l s c e

23 Ź r ó d ł o : r a p o r t N a u k a w P o l s c e

24 Ź r ó d ł o : r a p o r t N a u k a w P o l s c e

25 Ź r ó d ł o : r a p o r t N a u k a w P o l s c e

26 Ź r ó d ł o : r a p o r t N a u k a w P o l s c e

27 Inteligentne specjalizacje Ź r ó d ł o : r a p o r t N a u k a w P o l s c e

28

29

30

31 Trzecia misja Uniwersytetu Transfer technologii transfer wiedzy i komercjalizacja wspólne przedsięwzięcia (badania, edukacja ) Uniwersytet misja, badania, Kształcenie, kultura, sztuka, kształcenie ustawiczne Otoczenie społeczno- -gospodarcze

32 Kreatywne miasta i kreatywny Region

33 Kierunki działań Musimy sprostać olbrzymiej międzynarodowej konkurencji w badaniach naukowych i pracach rozwojowych, co znaczy m.in. intensywnie rozwijać rozdzielanie środków finansowych na B + R w trybie konkursowym, określając proporcje balansu między tak zdobywanymi środkami a środkami stacjonarnymi na utrzymywanie w gotowości podstawowej infrastruktury badawczej. W parze m.in. ze stopniowym zwiększaniem wysokości publicznych i prywatnych nakładów na innowacje oraz z kolejnymi zmianami w zarządzaniu nauką, w tym z określeniem priorytetów naukowych, a także balansu między finansowaniem badań podstawowych i badań stosowanych oraz ograniczeniem fragmentaryczności badań i ich finansowania, kładąc nacisk na konsolidację i koncentrację sił i środków. Model działania jest teraz bardziej coopetition, a więc jednocześnie i cooperation, i competition, i dotyczy to także edukacji wyższej, gdzie poprawienie jakości kształcenia, także w modelu coopetition, jest zdecydowanie potrzebne, a jej ewaluacja poprzez badanie efektów kształcenia przekładałaby się też na zasady finansowania uczelni. To wiązałoby się z odejściem od aktualnej postaci algorytmu podziału dotacji podstawowej, określanie inteligentnych specjalizacji, w tym naukowych, nie tylko regionów, ale także makroregionów, jak np. Małopolska i Śląsk ( Krakowice ), a także ponadregionalnych ośrodków akademickich. Intensywne rozwijanie trzeciej misji uniwersytetu, a więc wzmacnianie współpracy między uczelniami a szeroko rozumianym ich otoczeniem społeczno-gospodarczym, w tym przedsiębiorcami, w tym transferu wiedzy i jej komercjalizacji, wprowadzanie mechanizmów finansowych i fiskalnych wspierania innowacyjności przedsiębiorstw.

34

35 Dziękuję za uwagę!