Przetwórstwo produktów pochodzenia roślinnego w Polsce w latach

Transkrypt

1 Przetwórstwo produktów pochodzenia roślinnego w Polsce w latach

2

3 Przetwórstwo produktów pochodzenia roślinnego w Polsce w latach Praca zbiorowa pod redakcją dr. inż. Roberta Mroczka Autorzy: mgr Jadwiga Drożdż mgr Agnieszka Judzińska dr hab. Jerzy Kopiński dr hab. Mariusz Matyka dr inż. Robert Mroczek mgr Mirosława Tereszczuk ROLNICTWO POLSKIE I UE WYZWANIA, SZANSE, ZAGROŻENIA, PROPOZYCJE Warszawa 2016

4 Dr hab. Jerzy Kopiski i dr hab. Mariusz Matyka s pracownikami Instytutu Uprawy Nawoenia i Gleboznawstwa Pastwowego Instytutu Badawczego w Puawach Pozostali Autorzy s pracownikami Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ywnociowej Pastwowego Instytutu Badawczego Prac zrealizowano w ramach tematu Ewolucja i perspektywy rynków rolno-spoywczych w zadaniu Przemiany strukturalne krajowego przemysu spoywczego w zmieniajcym si otoczeniu rynkowym Celem pracy jest przedstawienie sytuacji ekonomiczno-finansowej oraz zmian, jakie zaszy w produkcji i strukturach bran przemysu spoywczego zajmujcych si przetwórstwem produktów pochodzenia rolinnego w latach Recenzenci: dr hab. Krzysztof Firlej, prof. Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie prof. dr hab. Stanisaw Krasowicz, Instytut Uprawy Nawoenia i Gleboznawstwa Pastwowy Instytut Badawczy w Puawach Opracowanie komputerowe Anna Staszczak Korekta Barbara Pawowska Redakcja techniczna Leszek lipski Projekt okadki IERiG-PIB ISBN Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ywnociowej Pastwowy Instytut Badawczy ul. witokrzyska 20, Warszawa tel.: (22) faks: (22) dw@ierigz.waw.pl

5 Spis treści Wstęp... 9 dr inż. Robert Mroczek 1. Tendencje w produkcji roślinnej w Polsce w latach dr hab. Jerzy Kopiński, dr hab. Mariusz Matyka 2. Przemysł młynarski mgr Jadwiga Drożdż 3. Przemysł cukrowniczy mgr Agnieszka Judzińska

6 4. Przemysł olejarski mgr Agnieszka Judzińska 5. Przetwórstwo owoców, warzyw i ziemniaków mgr Mirosława Tereszczuk 6. Przemysł piekarski mgr Jadwiga Drożdż

7 7. Przemysł paszowy dr inż. Robert Mroczek 8. Przemysł spożywczy dr inż. Robert Mroczek Zakończenie dr inż. Robert Mroczek Literatura

8

9 Wstęp Przemiany strukturalne przemysłu spożywczego w Polsce i UE na tle wybranych elementów otoczenia zewnętrznego

10

11 1. Tendencje w produkcji roślinnej w Polsce w latach Wstęp Regionalne zróżnicowanie zmian produkcji rolniczej w PolsceWybrane aspekty zrównoważonego rozwoju i specjalizacji gospodarstw rolnych Ocena regionalnego zróżnicowania współzależności czynników przyrodniczych i organizacyjno- -produkcyjnych w polskim rolnictwie Zmiany organizacyjne w polskim rolnictwie w ostatnim 10-leciu na tle rolnictwa UE Stan obecny i przewidywane zmiany produkcji rolniczej w Polsce w perspektywie roku 2030Wybrane problemy rolnictwa polskiego z uwzględnieniem stanu jego zrównoważenia Konkurencyjność celów ekologicznych i ekonomicznych w rolnictwiez badań nad rolnictwem społecznie zrównoważonym (20). Wybrane zagadnienia zrównoważonego rozwoju rolnictwa

12 1.2. Zasoby gleb i jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej Produkcja roślinna w Polsce na tle warunków przyrodniczych i ekonomiczno-organizacyjnychkierunki zmian w produkcji roślinnej w Polsce do roku 2020 Ocena zmian organizacji i efektywności wybranych gospodarstw rolniczych po integracji z UE Przemysł spożywczy w Polsce i jego baza surowcowa

13 tys. ha y = -231,67x R² = 0, y = -235,93x R² = 0, y = -52,23x R² = 0, TUZ Użytki rolne Grunty orne Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

14 % POLSKA DOLNOŚLĄSKIE KUJAWSKO-POMORSKIE LUBELSKIE LUBUSKIE ŁÓDZKIE MAŁOPOLSKIE MAZOWIECKIE Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Przyrodnicza bonitacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej w Polsce Zróżnicowanie warunków przyrodniczych i organizacyjnych produkcji rolniczej w PolsceZ badań nad rolnictwem społecznie zrównoważonym (20). Wybrane zagadnienia zrównoważonego rozwoju rolnictwa Przyrodnicza bonitacjawaloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski według gmin Wykorzystanie systemu informacji o rolniczej przestrzeni produkcyjnej do analiz regionalnychregionalne zróżnicowanie produkcji rolniczej w Polsce OPOLSKIE PODKARPACKIE PODLASKIE POMORSKIE ŚLĄSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE WIELKOPOLSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE

15 POLSKA 66,6 Źródło: T. Stuczyński, J. Kozyra, A. Łopatka, G. Siebielec, J. Jadczyszyn, P. Koza, A. Doroszewski, R. Wawer, E. Nowocień: Przyrodnicze uwarunkowania produkcji rolniczej w Polsce, [w:] Współczesne uwarunkowania organizacji produkcji w gospodarstwach rolniczych, Studia i Raporty IUNG-PIB 2007, z. 7, s Zróżnicowanie warunków przyrodniczych

16 Przyrodnicze uwarunkowania produkcji rolniczej w PolsceWspółczesne uwarunkowania organizacji produkcji w gospodarstwach rolniczych Zróżnicowanie warunków przyrodniczych Ocena wpływu warunków pogodowych i zakwaszenia gleb w Polsce na kształtowanie produkcyjności roślinnej Regionalne zróżnicowanie stanu agrochemicznego gleb w Polsce Regionalne zróżnicowanie produkcji rolniczej w Polsce

17 1.3. Struktura agrarna Środowisko glebowe Polski i racjonalne użytkowanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej

18 ha UR Czechy 133,0 Wielka Brytania Słowacja Dania Luksemburg Francja Niemcy Estonia Szwecja Finlandia Irlandia Belgia Holandia Hiszpania Łotwa Austria Bułgaria Litwa UE-28 Portugalia Włochy Polska Chorwacja Węgry Grecja Słowenia Rumunia Cypr Malta Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat. 100,0% 90,0 80,0 70,0 65,9 60,0 50,0 40,0 30,8 30,0 20,0 10,0 0,0 Słowacja Czechy Wielka Brytania Luksemburg Bułgaria Francja Dania Estonia Niemcy Węgry Szwecja Hiszpania Portugalia UE-28 Łotwa Finlandia Litwa Belgia Holandia Rumunia Chorwacja Irlandia Włochy Grecja Austria Polska Cypr Słowenia Malta Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat. 16,1 10,1 1,2

19 POLSKA 7,2 9,5 2,3 132 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Produkcja upraw rolnych i ogrodniczych w 2015 roku

20 1.4. Charakterystyka organizacji i wyników produkcji roślinnej Plonowanie wybranych gatunków roślin w Polsce, Niemczech i 27 krajach Unii Europejskiej w latach

21 Powierzchnia zasiewów Zboża (w %) (w %) (w %) Ziemniak (w %) (w %) (w %) Burak cukrowy (w %) (w %) (w %) Rzepak (w %) (w %) (w %) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 21

22 Produkcja roślinna w Polsce Regionalne zróżnicowanie Porównanie zmian realizacji celów produkcyjno-środowiskowych rolnictwa wybranych województw

23

24 POLSKA 72,3 21,2 0,4 10,1 6,4 3,5 2,7 7,2 3,6 71,8 22,4 0,5 2,6 11,1 9,1 1,8 11,1 2,9 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 24

25 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Ocena regionalnego zróżnicowania

26 LUBUS ZACHPOM 16 zmiana IOPR (%) WARM-MAZ ŚLĄSK PODKAR POMOR DOLNŚ POLSKA MAZOW Mediana OPOL MAŁOP ŁÓDZ LUBEL ŚWIĘTOK KUJ-POM -2 PODLA WIELKOP Źródło: J. Kopiński, M. Matyka: Ocena regionalnego zróżnicowania współzależności czynników przyrodniczych i organizacyjno-produkcyjnych w polskim rolnictwie, Zagadnienia Ekonomiki Rolnej 2016, nr 1, s Agricultural characteristics of the territory of PolandTemporal and spatial differences in emission of nitrogen and phosphorus from Polish territory to the Baltic Sea IOPR

27 1.5. Wielkość i towarowość produkcji zł/ha UR produkcja globalna produkcja końcowa produkcja towarowa Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

28 100% produkcja roślinna produkcja zwierzęca Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

29 Dolnośląskie Lubelskie Opolskie Zachodniopomorskie Świętokrzyskie Małopolskie Lubuskie Podkarpackie POLSKA Kujawsko-Pomorskie Śląskie Mazowieckie Łódzkie Pomorskie Wielkopolskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie 0% 20% 40% 60% 80% 100% produkcja roślinna produkcja zwierzęca Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

30 1.6. Potencjalne kierunki zmian produkcji roślinnej w najbliższych latach Stan obecny i przewidywane zmiany produkcji rolniczej

31 1.7. Podsumowanie

32 2. Przemysł młynarski Popyt krajowy Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych danych GUS i Ministerstwa Finansów oraz Biuletyny Statystyczne GUS z lat , nr 1-12 i Rynek Wewnętrzny z lat , GUS, Warszawa. Krajowe zużycie zbóż

33 Produkty zbożowekonsumpcja żywności w Polsce w latach Uwarunkowania i tendencje

34 2.2. Handel zagraniczny 31

35 Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych danych GUS i Ministerstwa Finansów.

36 Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych danych GUS i Ministerstwa Finansów.

37 2.3. Zaopatrzenie surowcowe Skup zbóż konsumpcyjnych i paszowych 9 322, , , , , ,0 a Import zbóż 1 169, , , , , ,6 Eksport zbóż 2 057, , , , , ,9 Źródło: opracowanie własne na podstawie niepublikowanych danych Ministerstwa Finansów oraz danych z Roczników Statystycznych z lat 2010, 2013 i 2015, GUS, Warszawa.

38 2.4. Ceny zbóż i produktów pierwotnego przetwórstwa zbóż 160 a) ceny skupu i zbytu b) ceny detaliczne koszyk zbóż (0,9 kg pszenicy i 0,1 kg żyta) mąki kasze płatki zbytu produktów przemiału inflacja żywność Źródło: opracowanie własne na podstawie publikowanych i niepublikowanych danych GUS.

39 2.5. Produkcja przetworów zbożowych

40 Źródło: opracowanie własne na podstawie publikowanych i niepublikowanych danych GUS.

41 2.6. Zasoby czynników wytwórczych Źródło: obliczenia własne na podstawie publikowanych i niepublikowanych danych GUS.

42 2.7. Produktywność i efektywność

43 Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych danych GUS wydajność pracy w 2014 roku a (w tys. zł/osobę) % % przemiał zbóż % 0,2 0,1 0 efektywność zasobów mierzona WDB w 2015 roku b 0,192 0,174 0,159-0,015-0,026-0,016 przetwórstwo produktów roślinnych 0,132 0,122 0,107-0,012-0,015 Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych i publikowanych danych GUS. 0,15 0,1 0,05 0 efektywność majątku mierzona Ne w 2015 roku b -0,027 przemysł spożywczy

44 2.8. Wyniki i stan finansowy 32 Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych danych GUS.

45 ,69 4,84 4,67-2,88 4,38 Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych danych GUS. 2 1,5 1 0,5 0-0,32 rentowność sprzedaży ROE przetwórstwo produktów roślinnych Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych danych GUS. 8,96 +0,70-0,57-0,28 12,41-1,85 przemiał zbóż przetwórstwo produktów roślinnych przemysł spożywczy wskaźnik bieżącej płynności finansowej 1,90 1,29 +0,17 przemiał zbóż +0,37 1,40 +0,07 przemysł spożywczy 60,0 40,0 20,0 0,0 zadłużenie całkowite (w proc. aktywów) 52,8-2,9 46,1-5,1 49,5-1,9

46 2.9. Struktura podmiotowa Źródło: obliczenia własne na podstawie publikowanych i niepublikowanych danych GUS. Zmiany struktury podmiotowej przemysłu spożywczego w Polsce Firmy spożywcze na Liście 2000 polskich przedsiębiorstw i eksporterów

47 2.10. Pozycja polskiego przemysłu młynarskiego na tle innych krajów UE UE-28 30,2 100,0 59,8 389,0 5,7 UE-15 25,9 85,9 65,0 498,4 7,6 UE-13 4,2 14,1 40,3 166,1 2,3 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych Eurostat.

48 2.11. Podsumowanie

49

50 3. Przemysł cukrowniczy 3.1. Popyt krajowy Źródło: K. Hryszko: Popyt i ceny, Rynek cukru. Stan i perspektywy z lat 2013 i 2016, nr 40 i 43, seria Analizy Rynkowe, IERiGŻ-PIB, ARR, MRiRW, Warszawa. Cukier i wyroby cukierniczekonsumpcja żywności w Polsce w latach Uwarunkowania i tendencje

51 3.2. Handel zagraniczny cukrem 38 Ocena wpływu reformy systemu regulacji rynku cukru w Unii Europejskiej na polski przemysł cukrowniczy Z badań nad rolnictwem społecznie zrównoważonym (33). Analiza bezpieczeństwa żywnościowego Polski

52 Źródło: niepublikowane dane Ministerstwa Finansów o wynikach handlu zagranicznego oraz obliczenia własne.

53 3.3. Zaopatrzenie surowcowe i ceny Sytuacja na światowym rynku cukru i jej wpływ na możliwości uprawy buraków w Polsce

54 Źródło: obliczenia własne na podstawie K. Hryszko: Popyt i ceny, op. cit. oraz P. Szajner: Produkcja buraków cukrowych, Rynek cukru. Stan i perspektywy 2016, nr 43. Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS oraz FAO. Handel zagraniczny

55 3.4. Produkcja cukru Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych danych GUS oraz P. Szajner: Stan przemysłu cukrowniczego, Rynek cukru. Stan i perspektywy, z lat 2013 i 2016, nr 40 i 43.

56 3.5. Zasoby czynników wytwórczych Ocena sytuacji ekonomiczno-finansowej przemysłu spożywczego w latach

57 Źródło: obliczenia własne na podstawie publikowanych i niepublikowanych danych GUS Produktywność i efektywność

58 Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych danych GUS. 1,00 0,50 0,00 wydajność pracy (w mln zł/zatrudnionego) w cenach bieżących a 1,05 7,7% 0,5 +30% przemysł cukrowniczy 0,25 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00 efektywność zasobów mierzona WDB b (skala makro) 0,138-0,088 Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych danych GUS z firm, które złożyły sprawozdania finansowe. 0,192-0,016 0,3 0,25 0,2 0,15 0,1 0,05 0 efektywność majątku mierzona Ne b (skala mikro) 0,296 +0,110 0,132-0,015 przemysł spożywczy

59 3.7. Wyniki i stan finansowy 43 Polski przemysł cukrowniczy branża silne regulowana o oligopolistycznej strukturzeprzemysł spożywczy mikrootoczenie, inwestycje, ekspansja zagraniczna Sytuacja na światowym rynku cukru

60 Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych danych GUS ,5 10 7,5 5 2,5 0 5,0-69,1 ROE 12,4-1,9 przemysł cukrowniczy 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 bieżąca płynność finansowa firm 3,47 +0,14 Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych danych GUS. 1,4 +0, zadłużenie całkowite (w proc.) 29,3-18,7 49,5-1,9 przemysł spożywczy

61 3.8. Struktura podmiotowa Źródło: niepublikowane dane GUS i obliczenia własne. Ocena sytuacji

62 3.9. Pozycja polskich producentów cukru na tle innych krajów UE UE-28 11,83 23,3 445,7 65,0 UE-15 8,91 22,2 442,6 70,7 UE-13 2,92 27,7 455,5 52,1 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat. Polski przemysł cukrowniczy

63 3.10. Podsumowanie

64

65 4. Przemysł olejarski 4.1. Popyt krajowy Źródło: obliczenia własne na podstawie: Roczniki Statystyczne GUS z lat ; Biuletyny Statystyczne GUS z lat ; E. Rosiak: Ceny detaliczne i spożycie tłuszczów roślinnych, Rynek rzepaku. Stan i perspektywy, 2015, nr 47, s. 43 i 2016, nr 49, s. 44, seria Analizy Rynkowe, IERiGŻ-PIB, ARR, MRiRW, Warszawa oraz niepublikowanych danych GUS.

66 4.2. Handel zagraniczny 50 Tłuszcze jadalnekonsumpcja żywności w Polsce w latach Uwarunkowania i tendencje Z badań nad rolnictwem społecznie zrównoważonym (33)

67 Źródło: obliczenia własne na podstawie M. Bodył: Handel zagraniczny produktami oleistymi, Rynek rzepaku. Stan i perspektywy 2016, nr 49, s. 28.

68 4.3. Zaopatrzenie surowcowe oraz ceny Rynek rzepaku i oleju rzepakowego w Polsce i na świecie

69 Źródło: E. Rosiak: Produkcja rzepaku, Rynek rzepaku. Stan i perspektywy 2016, nr 49, s. 19 i E. Rosiak: Obroty rzepakiem, Rynek rzepaku. Stan i perspektywy 2016, nr 49, s. 26. Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS oraz E. Rosiak: Obroty rzepakiem, Rynek rzepaku. Stan i perspektywy 2016, nr 50, s. 26, E. Rosiak, Ceny detaliczne, nr 49, op. cit., s

70 4.4. Produkcja przemysłu olejarskiego

71 Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych danych GUS oraz E. Rosiak, M. Wigier: Przemysł tłuszczowy, Rynek rzepaku. Stan i perspektywy 2016, nr 50, s Zasoby czynników wytwórczych

72 Źródło: obliczenia własne na podstawie publikowanych i niepublikowanych danych GUS.

73 4.6. Produktywność i efektywność Źródło: obliczenia własne na podstawie publikowanych i niepublikowanych danych GUS.

74 wydajność pracy a w 2014 roku (w tys. zł/osobę, ceny bieżące) ,7% ,7% % oleje i tłuszcze płynne 0,25 0,2 0,15 0,1 0,05 efektywność zasobów b mierzona WDB w 2015 roku (skala makro) 0,221 +0,085 0,075-0,178 Źródło: obliczenia własne na podstawie publikowanych i niepublikowanych danych GUS. 0,192-0,016 0 margaryny i tłuszcze jadalne 0,2 0,15 0,1 0,05 0-0,05-0,1 efektywność majątku b mierzona Ne w 2015 roku (skala mikro) 0,174 +0,035-0,125-0,033 0,132-0,015 przemysł spożywczy

75 4.7. Wyniki i stan finansowy 52 Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych danych GUS ,1-4,0 ROE -17,2 12,41-1,9-17,9 oleje i tłuszcze płynne 1,5 1,2 0,9 0,6 0,3 bieżąca płynność finansowa firm 1,60-0,9 0,94-0,4 Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych danych GUS. 1,4 +0,07 0 margaryny i tłuszcze jadalne zadłużenie całkowite (w proc.) 36,0 36,6-15,9 +9,8 49,5-1,9 przemysł spożywczy

76 4.8. Struktura podmiotowa Źródło: niepublikowane dane GUS i obliczenia własne. Ocena sytuacji Zmiany na rynku rzepaku po integracji z Unią Europejską

77 4.9. Pozycja polskiego przemysłu olejarskiego na tle innych krajów UE UE-28 46,82 100,0 92,4 829,8 5,8 UE-15 40,01 85,5 99,5 961,5 5,4 UE-13 6,81 14,5 64,9 459,8 10,2 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat.

78 4.10. Podsumowanie

79

80 5. Przetwórstwo owoców, warzyw i ziemniaków 5.1. Popyt krajowy Źródło: obliczenia własne na podstawie Roczników Statystycznych GUS z lat ; Biuletynów Statystycznych z lat ; danych Ministerstwa Finansów; I. Strojewska: Ceny detaliczne i spożycie, Rynek owoców i warzyw. Stan i perspektywy z lat , nr 45-48, seria Analizy Rynkowe, IERiGŻ-PIB, ARR, MRiRW, Warszawa; W. Dzwonkowski, I. Szczepaniak, T. Zdziarska, M. Mieczkowski: Popyt na ziemniaki, Rynek ziemniaka. Stan i perspektywy z lat , nr 41-43, seria Analizy Rynkowe, IERiGŻ-PIB, ARR, MRiRW, Warszawa.

81 5.2. Handel zagraniczny 56 Owoce i przetworywarzywa i przetwory ZiemniakiKonsumpcja żywności w Polsce w latach Uwarunkowania i tendencje

82

83 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS i Ministerstwa Finansów. Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych danych GUS i Ministerstwa Finansów.

84 5.3. Podaż surowców i ceny produktów przetwórstwa owoców, warzyw i ziemniaków

85 Źródło: obliczenia własne na podstawie publikowanych i niepublikowanych danych GUS oraz B. Nosecka, I. Szczepaniak: Przetwórstwo, Rynek owoców i warzyw. Stan i perspektywy z lat , nr 45-48; W. Dzwonkowski: Ceny ziemniaków i ich przetworów, Rynek ziemniaka. Stan i perspektywy z lat , nr porzeczki czarne truskawki do mrożenia wiśnie do tłoczenia jabłka przemysłowe pomidory do tłoczenia ogórki do konserwowania cebula obierana kapusta biała 0,37 0,35 0,33 0,55 0,65 0,83 0,97 1,45 1,26 1,26 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 Źródło: opracowanie własne na podstawie I. Strojewska: Ceny detaliczne, op. cit. 1,80 1,90 2,10 2,15 2,70 2,

86 5.4. Produkcja przemysłu owocowo-warzywnego i ziemniaczanego

87 Źródło: obliczenia własne na podstawie publikowanych i niepublikowanych danych GUS Zasoby czynników wytwórczych

88 Źródło: obliczenia własne na podstawie publikowanych i niepublikowanych danych GUS Produktywność i efektywność

89 Źródło: obliczenia własne na podstawie publikowanych i niepublikowanych danych GUS wydajność pracy (w tys. zł/osobę) , , ,3 0,25 0,2 0,15 0,1 0,05 efektywność zasobów mierzona WDB (skala makro) 0,206 0,186 0,186-0,008-0,014-0, przetwórstwo owoców i warzyw przetwórstwo ziemniaków produkcja skrobi Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS. 0,15 0,1 0,05 efektywność majątku mierzona Ne (skala mikro) 0,117 +0,003 0,127-0,003 0,113-0,019

90 5.7. Wyniki i stan finansowy 59 Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych danych GUS.

91 przetwórstwo owoców przetwórstwo ziemniaków produkcja skrobi i warzyw Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych danych GUS ,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 5,23 +1,54 12,11 +2,87 6,3 +1,78 10,58 +2,22 płynność finansowa, bieżąca 1,69 +0,14 2,12 +0,57 2,66 +0, przetwórstwo owoców i warzyw przetwórstwo ziemniaków produkcja skrobi Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych danych GUS ,69 +0,34 52,1 9,32-0,65 zadłużenie całkowite (w proc. aktywów) -1,2 37,7 0,0 rentowność sprzedaży ROE 30,0 +2,9

92 5.8. Struktura podmiotowa Źródło: opracowanie własne na podstawie niepublikowanych danych GUS Polski przemysł owocowo-warzywny na tle innych krajów UE 60

93 UE-28 40,0 100,0 78,9 228,4 4,8 UE-15 34,0 85,0 84,6 258,2 5,8 UE-13 6,0 15,0 57,3 138,2 2,5 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat.

94 UE-28 19,4 100,0 38,3 346,0 20,9 UE-15 17,9 92,1 44,5 364,8 23,5 UE-13 1,5 7,9 14,6 216,1 9,1 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat Podsumowanie

95

96 6. Przemysł piekarski Popyt krajowy Źródło: dane GUS o wynikach badania budżetów rodzinnych i obliczenia własne.

97 6.2. Popyt eksporterów 66 Produkty zbożowe Z badań nad rolnictwem

98 Źródło: dane Ministerstwa Finansów i obliczenia własne.

99 6.3. Podaż surowców dla piekarnictwa i ceny przetworów zbożowych

100 Podaż (w tys. ton) Zmiany cen w proc. rocznie Źródło: dane GUS i obliczenia własne Produkcja przemysłu piekarskiego

101 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

102 6.5. Zasoby pracy i kapitału

103 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Produktywność i efektywność

104 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS.

105 wydajność pracy w 2014 roku a (w tys. zł, ceny bieżące) % 345 8% 30% przemysł piekarski 0,3 0,2 0,1 efektywność zasobów mierzona WDB b w 2015 roku (skala makro) 0,262-0,034 0,198 0,192-0,029-0,016 0,25 0,05 0,205 0,14 0, przetwórstwo wtórne przemysł spożywczy 0,2 0,15 0,1 efektywność majątku mierzona Ne b w 2015 roku (skala mikro) -0,040-0,029-0,015 Źródło: obliczenia własne na podstawie publikowanych i niepublikowanych danych GUS Wyniki i stan finansowy 67

106 Źródło: obliczenia własne według niepublikowanych danych GUS ,1-8,6 ROE 11,4-2,4 12,4-1,9 przemysł piekarski 1,6 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 bieżąca płynność finansowa firm 1,59 1,4 1,26 +0,07-0,04 przetwórstwo wtórne Źródło: obliczenia własne według niepublikowanych danych GUS. -0, zadłużenie całkowite (w proc. aktywów) 53,3 14,2 49,5 +7,8-1,9-32,9 przemysł spożywczy

107 6.8. Struktura podmiotowa sektora Źródło: niepublikowane dane GUS i obliczenia własne. Zmiany struktury

108 6.9. Stan polskiego przemysłu piekarskiego na tle innych krajów UE UE-28 77,3 100,0 153,1 67,4 0,56 UE-15 64,4 83,4 161,3 71,2 0,54 UE-13 12,9 16,6 122,1 53,2 0,69 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych Eurostat.

109 6.10. Podsumowanie Mrożona rewolucja w pieczywiestrzegom pieczywem stoi

110

111 7. Przemysł paszowy Popyt krajowy Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych danych GUS oraz Ministerstwa Finansów. Polski przemysł spożywczy w latach

112 7.2. Handel zagraniczny paszami 72 Źródło: dane Ministerstwa Finansów o wynikach handlu zagranicznego oraz obliczenia własne.

113 7.3. Produkcja pasz przemysłowych Źródło: obliczenia własne na podstawie Roczników Statystycznych Przemysłu GUS z lat oraz niepublikowanych danych GUS Surowiec i ceny na rynku pasz

114 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS oraz Ministerstwa Finansów.

115 Rola i znaczenie białka paszowego w żywieniu trzody chlewnej Rola i znaczenie białka paszowego w żywieniu drobiuraport o sytuacji na światowym rynku roślin GMO i możliwościach substytucji genetycznie zmodyfikowanej soi krajowymi roślinami białkowymi w aspekcie bilansu paszowego Rola i znaczenie białka

116 Źródło: obliczenia własne na podstawie W. Dzwonkowski, W. Łopaciuk: Krajowe ceny podstawowych surowców paszowych i pasz przemysłowych, Rynek pasz. Stan i perspektywy, 2012, nr 31; 2015, nr 37; 2016, nr 38, seria Analizy Rynkowe, IERiGŻ-PIB, ARR, MRiRW, Warszawa oraz Roczników Statystycznych Rolnictwa GUS z lat 2011, 2013, Zasoby czynników wytwórczych Źródło: obliczenia własne na podstawie publikowanych i niepublikowanych danych GUS.

117 7.6. Produktywność i efektywność Źródło: obliczenia własne na podstawie publikowanych i niepublikowanych danych GUS.

118 wydajność pracy a (w tys. zł/osobę, ceny bieżące w 2014 r. i zmiana po 2011 r.) % 869 9% % 0,3 0,2 0,1 0 efektywność zasobów mierzona WDB b w 2015 roku (skala makro) 0,177-0,004 0,239-0,132 0,192-0,016 0,25 0,122 0,179 0, przemysł spożywczy 0,2 0,15 0,1 0,05 0 efektywność majątku mierzona Ne b w 2015 roku (skala mikro) -0,001-0,171-0,015 Źródło: obliczenia własne na podstawie publikowanych i niepublikowanych danych GUS.

119 7.7. Wyniki i stan finansowy 78 Źródło: obliczenia własne według niepublikowanych danych GUS.

120 20 10 ROE (w proc.) 16,26 12,41 11,1-25,8-1,9-0,1 2 1,6 1,2 0,8 0,4 bieżąca płynność finansowa 1,92 +0,36 1,33 1,4-0,05 +0, zadłużenie całkowite (w proc.) 44,5 46,0-6,2-4,3 49,5-1, Źródło: obliczenia własne według niepublikowanych danych GUS Struktura podmiotowa sektora Źródło: niepublikowane dane GUS i obliczenia własne. 0 przemysł spożywczy

121 7.9. Pozycja polskich producentów pasz przemysłowych na tle krajów UE UE-28 70,9 100,0 139,8 570,2 13,6 UE-15 58,2 82,2 144,9 614,4 15,6 UE-13 12,7 17,8 120,6 428,4 8,5 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat.

122 7.10. Podsumowanie

123 8. Przemysł spożywczy 8.1. Popyt krajowy - Źródło: Roczniki Statystyczne, GUS, 2014, s. 554, 732, 733; 2015, s. 552, 728, 729; Mały Rocznik Statystyczny Polski 2016, GUS, Warszawa 2016, s. 175, 181. Polski przemysłkonsumpcja żywności w Polsce w latach Uwarunkowania i tendencje

124 8.2. Handel zagraniczny produktami przemysłu spożywczego 81

125 Źródło: na podstawie danych Ministerstwa Finansów i obliczenia własne Zasoby surowcowe przemysłu spożywczego Źródło: dane GUS i Ministerstwa Finansów oraz obliczenia własne.

126 8.4. Ceny na rynku rolno-spożywczym Źródło: dane FAO ( i GUS publikowane w Rocznikach Statystycznych oraz J. Seremak-Bulge: Koniunktura w rolnictwie, Rynek Rolny. Analizy, Tendencje, Oceny 2013, nr 2 i 2016, nr 2, IERiGŻ-PIB, Warszawa.

127 8.5. Produkcja przemysłu spożywczego Źródło: dane GUS i obliczenia własne.

128 mld zł % przyrost produkcji (w mld zł, ceny bieżące) przyrost eksportu (w mld zł, ceny bieżące) Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS i Ministerstwa Finansów Zasoby środków produkcji 50 0 udział przyrostu eksportu w przyroście wartości produkcji sprzedanej sektora (w %)

129 Źródło: dane GUS i obliczenia własne. Polski przemysł

130 8.7. Produktywność i efektywność przemysłu spożywczego Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS.

131 % ,2 20,1 19,4 19,3 19,9 21,0 WDB ,3 10,0 9,7 9,5 9,7 10,6 Ne Źródło: obliczenia własne według niepublikowanych danych GUS. produkcja: artykułów spożywczych 475 napojów 798 wyrobów tytoniowych 744 rolnictwa 45 chemikaliów 754 maszyn i urządzeń 337 pojazdów 681 przetwórstwo przemysłowe średnio Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS publikowanych w Roczniku Statystycznym 2015 oraz Roczniku Statystycznym Rolnictwa 2015.

132 8.8. Wyniki finansowe 83 Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych danych GUS ,6-0,1 11,5-1,3 przetwórstwo produktów zwierzęcych 9,0 4,7-2,8 5,2-0,5-0,5 przetwórstwo produktów roślinnych Źródło: obliczenia własne na podstawie niepublikowanych danych GUS. 11,4-2,4 przetwórstwo wtórne 9,8 +0,8 27,9 +4,9 produkcja używek rentowność sprzedaży ROE

133 8.9. Stan finansowy 84 Źródło: dane GUS i obliczenia własne. 2 1,5 1 1,35 +0,03 bieżąca płynność finansowa 1,90 1,59 +0,37 +0,18 0, zadłużenie całkowite (w proc.) 49,1 46,1-3,4-5,1 44,0-3,1 68,2 +9,2 0,5-0, A B C D A przetwórstwo produktów zwierzęcych C przetwórstwo wtórne Źródło: dane GUS i obliczenia własne. 0 B D A B C D przetwórstwo produktów roślinnych produkcja używek

134 8.10. Struktura podmiotowa przemysłu spożywczego Źródło: obliczenia własne na podstawie publikowanych (w Rocznikach Statystycznych Przemysłu z lat ) i niepublikowanych danych GUS.

135 udział w produkcji sektora udział w zatrudnieniu 100% 100% 80% 56,0 50,1 firmy duże 80% 45,0 39,3 60% 40% 20% 28,7 15,3 29,3 20,6 firmy średnie firmy małe i mikro 0% 0% Polska UE Polska UE Źródło: obliczenia własne na podstawie danych Eurostat Przemysł spożywczy w Polsce na tle UE 60% 40% 20% 31,9 23,1 27,7 33,0

136 Kraje UE-15 82,3 276,8 2,2 3,8 3,1 Kraje UE-13 17,7 174,6 1,8 3,4 3,6 Źródło: obliczenia własne oraz na podstawie danych Eurostat.

137 8.12. Podsumowanie

138

139 Zakończenie

140

141 Literatura Handel zagraniczny produktami oleistymi Firmy spożywcze na Liście 2000 polskich przedsiębiorstw i eksporterów Ocena sytuacji ekonomiczno-finansowej przemysłu spożywczego w latach Ceny ziemniaków i ich przetworów Krajowe ceny podstawowych surowców paszowych i pasz przemysłowych Popyt na ziemniaki Z badań nad rolnictwem społecznie zrównoważonym (33). Analiza bezpieczeństwa żywnościowego Polski Rola i znaczenie białka paszowego w żywieniu trzody chlewnejraport o sytuacji na światowym rynku roślin GMO i możliwościach substytucji genetycznie zmodyfikowanej soi krajowymi roślinami białkowymi w aspekcie bilansu paszowego Cukier i wyroby cukierniczekonsumpcja żywności w Polsce w latach Uwarunkowania i tendencje Popyt i ceny Sytuacja na światowym rynku cukru i jej wpływ na możliwości uprawy buraków w Polsce Regionalne zróżnicowanie stanu agrochemicznego gleb w Polsce Regionalne zróżnicowanie produkcji rolniczej w Polsce

142 Przemysł spożywczy w Polsce i jego baza surowcowa Konsumpcja żywności w Polsce w latach Uwarunkowania i tendencje Ocena regionalnego zróżnicowania współzależności czynników przyrodniczych i organizacyjno-produkcyjnych w polskim rolnictwie Stan obecny i przewidywane zmiany produkcji rolniczej w Polsce w perspektywie roku 2030Wybrane problemy rolnictwa polskiego z uwzględnieniem stanu jego zrównoważenia Ocena wpływu warunków pogodowych i zakwaszenia gleb w Polsce na kształtowanie produkcyjności roślinnej Ocena zmian organizacji i efektywności wybranych gospodarstw rolniczych po integracji z UE Porównanie zmian realizacji celów produkcyjno-środowiskowych rolnictwa wybranych województw Agricultural characteristics of the territory of PolandTemporal and spatial differences in emission of nitrogen and phosphorus from Polish territory to the Baltic Sea Produkcja roślinna w Polsce na tle warunków przyrodniczych i ekonomiczno-organizacyjnychkierunki zmian w produkcji roślinnej w Polsce do roku 2020 Zmiany organizacyjne w polskim rolnictwie w ostatnim 10-leciu na tle rolnictwa UE Zróżnicowanie warunków przyrodniczych i organizacyjnych produkcji rolniczej w PolsceZ badań nad rolnictwem społecznie zrównoważonym (20). Wybrane zagadnienia zrównoważonego rozwoju rolnictwa Krajowe zużycie zbóż Regionalne zróżnicowanie zmian produkcji rolniczej w PolsceWybrane aspekty zrównoważonego rozwoju i specjalizacji gospodarstw rolnych Plonowanie wybranych gatunków roślin w Polsce, Niemczech i 27 krajach Unii Europejskiej w latach Mrożona rewolucja w pieczywie

143 Przetwórstwo Polski przemysł spożywczy w latach Produkcja upraw rolnych i ogrodniczych w 2015 roku Przemiany strukturalne przemysłu spożywczego w Polsce i UE na tle wybranych elementów otoczenia zewnętrznego. Rynek rzepaku i oleju rzepakowego w Polsce i na świecie Ceny detaliczne i spożycie tłuszczów roślinnych Obroty rzepakiem Produkcja rzepaku Tłuszcze jadalne Konsumpcja żywności w Polsce w latach Uwarunkowania i tendencje Przemysł tłuszczowy Zmiany na rynku rzepaku po integracji z Unią Europejską Koniunktura w rolnictwie Ceny detaliczne i spożycie Owoce i przetworykonsumpcja żywności w Polsce w latach Uwarunkowania i tendencje Warzywa i przetworykonsumpcja żywności w Polsce w latach Uwarunkowania i tendencje Strzegom pieczywem stoi Wykorzystanie systemu informacji o rolniczej przestrzeni produkcyjnej do analiz regionalnychregionalne zróżnicowanie produkcji rolniczej w Polsce

144 Przyrodnicze uwarunkowania produkcji rolniczej w PolsceWspółczesne uwarunkowania organizacji produkcji w gospodarstwach rolniczych Handel zagraniczny Polski przemysł cukrowniczy branża silne regulowana o oligopolistycznej strukturzeprzemysł spożywczy mikrootoczenie, inwestycje, ekspansja zagraniczna Ocena wpływu reformy systemu regulacji rynku cukru w Unii Europejskiej na polski przemysł cukrowniczy Produkcja buraków cukrowych Stan przemysłu cukrowniczego Zmiany struktury podmiotowej przemysłu spożywczego w Polsce Rola i znaczenie białka paszowego w żywieniu drobiuraport o sytuacji na światowym rynku roślin GMO i możliwościach substytucji genetycznie zmodyfikowanej soi krajowymi roślinami białkowymi w aspekcie bilansu paszowego Środowisko glebowe Polski i racjonalne użytkowanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej Przyrodnicza bonitacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej w Polsce Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski według gmin Produkty zbożowekonsumpcja żywności w Polsce w latach Uwarunkowania i tendencje Konkurencyjność celów ekologicznych i ekonomicznych w rolnictwiez badań nad rolnictwem społecznie zrównoważonym (20). Wybrane zagadnienia zrównoważonego rozwoju rolnictwa ZiemniakiKonsumpcja żywności w Polsce w latach Uwarunkowania i tendencje

145

146 EGZEMPLARZ BEZPATNY Nakad 00 egz.,ark. wyd. Druk i oprawa: EXPOL Wocawek