Miejsce rolnictwa w nowej perspektywie finansowej

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Miejsce rolnictwa w nowej perspektywie finansowej"

Transkrypt

1 Prof. dr hab. Walenty Poczta, mgr Anna Fabisiak Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Dopłaty bezpośrednie w krajach EŚiW w ramach nowej perspektywy finansowej na lata The direct payments in the CEEC in the New Financial Perspective for Rolnictwo oraz rozwój obszarów wiejskich stanowią, zgodnie z Narodowymi Planami Rozwoju jedną z osi rozwoju społeczno-gospodarczego krajów Europy Środkowej i Wschodniej (EŚiW). Jest kwestią bezsporną, że przy wielu trudnościach i słabościach jakie nieodłącznie współtworzą zróżnicowany obraz rolnictwa i obszarów wiejskich postępuje proces pozytywnych przemian strukturalnych, ekonomicznych i społecznych. Członkostwo w UE daje możliwości wsparcia finansowego sektora rolnego i przyśpieszenia ekonomicznego rozwoju. Te przemiany są i będą wzmacnianie w przyszłości m.in. środkami finansowymi z UE i krajowych budżetów w ramach realizowanej perspektywy finansowej na lata Jest to szansa dalszego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich w krajach EŚiW, a tym samym umacniania ich integracji z UE 1. Od 2008 r. rozpoczęła się dyskusja w ramach państw członkowskich Unii oraz Komisji Europejskiej (KE) na temat dalszych kierunków zmian w płatnościach bezpośrednich, na bazie dotychczasowych doświadczeń i oceny efektów reformy z 2003 roku. Metodyka badań Celem artykułu jest przedstawienie poziomu i struktury rozdysponowania środków przeznaczonych dla sektora rolnego w krajach EŚiW w ramach nowej perspektywy finansowej w latach Analizę alokacji środków przeprowadzono w ujęciu globalnym, pokazując strukturę środków w odniesieniu do liczby osób zatrudnionych w rolnictwie, obszaru UR oraz liczby gospodarstw. Podjęto także próbę oceny wielkości otrzymanych dopłat bezpośrednich w relacji do wartości dodanej brutto. Przeprowadzono również analizę skupień metodą Warda dla pogrupowania krajów EŚiW pod względem wielkości łącznego wsparcia uzyskanego dla rolnictwa, a także pochodzącego tylko z dopłat bezpośrednich. Badaniami objęto państwa EŚiW, a analizowano środki pochodzące tylko z budżetu UE (bez uzupełnienia krajowego). W pracy korzystano z literatury przedmiotu oraz danych statystycznych UE. Prace nad nową perspektywą finansową W odróżnieniu od poprzednich prac nad perspektywą finansową (PF), tym razem dyskusja nie koncentrowała się wokół problemów Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). Było to możliwe dzięki porozumieniu zawartemu w Brukseli w październiku 1 S. Zięba, A. Kowalski: Rozwój rolnictwa, gospodarki żywnościowej i obszarów wiejskich Polski w Unii Europejskiej. WYD. IERiGŻ, Warszawa 2007, s. 5-6.

2 2002 r., w którym ustalono zasady finansowania dopłat bezpośrednich i interwencji rynkowych w rolnictwie do 2013 r. 2. W UE 27 wydatki na rolnictwo w latach zmniejszą się z 54,9 mld euro w 2007 do 51,2 mld euro w 2013 (tab. 1). Oznacza to spadek podczas całego Tab. 1. Perspektywa finansowa na lata (ceny z 2004 r., mln euro) Razem Ochrona zasobów naturalnych i zarządzanie nimi z czego: wydatki związane z rynkiem i płatności bezpośrednie wydatki związane z rozwojem obszarów wiejskich Źródło: Porozumienie międzyinstytucjonalne pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej i należytego zarządzania finansami, s. 10. W: Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, 2006/C 139/01, ; Sajdak K. (2006): Negocjacje w sprawie nowej perspektywy finansowej na lata i ich znaczenie dla Polski, s W: Wspólnoty Europejskie nr 1(170). Wyd. Instytut Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego, Warszawa; Berlińska M. (2006): Nowa Perspektywa Finansowa , s W: Monitor Unii Europejskiej nr 4(21). Wyd. Fundacja Prawo Europejskie, Warszawa; UE funding in brief. Special edition EU , s. 31. Europa Media, ; Perspektywa finansowa na lata (2006), s W: Monitor Unii Europejskiej nr 1(18). Wyd. Fundacja Prawo Europejskie, Warszawa. badanego okresu o 7,0%, zaś każdego roku rzędu 1,2% i to pomimo uwzględnienia w Nowej Perspektywie Finansowej (NPF) poszerzenia UE do 27 państw. Wydatki związane z rynkiem i dopłatami bezpośrednimi zmniejszają się w analizowanych latach również o podobny rząd wielkości, gdyż o 1% z roku na rok oraz o 5,7%, czyli o 2,5 mld euro w latach i w całym badanym okresie wyniosą średnio 41,9 mld euro stanowiąc przeciętnie prawie 79% ogółu środków przeznaczonych na Ochronę zasobów naturalnych i zarządzanie nimi. Mimo ogólnego zwiększenia sumy wydatków na rolnictwo o 2,24% wynikającego z kolejnych faz procesu rozszerzania, finansowanie środków wsparcia rynkowego i wsparcia bezpośredniego zostało zamrożone na poziomie roku 2006 (przy zastosowaniu wskaźnika 1% dla uwzględnienia inflacji). Doprowadziło to do relatywnego zmniejszenia tych środków, przewidzianych spośród ogółu zobowiązań w budżecie wspólnotowym, zarówno w ujęciu względnym jak i bezwzględnym z 36,2% do 26,7%, a całkowitego udziału rolnictwa z 45,0% do 35,0% 3,4,5. Realizacja reform rolnictwa będzie zatem oznaczała, że rolnictwo zostanie 2 K. Sajdak: Negocjacje w sprawie nowej perspektywy finansowej na lata i ich znaczenie dla Polski. W: Wspólnoty Europejskie nr 1(170). WYD. Instytut Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego, Warszawa 2006, s D. Ahner: CAP reform and EU enlargement. The future of European Agricultural Policy. WYD. European Commission, DG Agriculture, Sofia r., s Sprawozdanie w sprawie wyzwań politycznych i środków budżetowych w rozszerzonej Unii w latach (2004/2209(INI)). Komisja tymczasowa do spraw wyzwań politycznych i środków budżetowych w rozszerzonej Unii w latach , wersja końcowa A6-0153/2005, sprawozdawca: Reimer Böge, r., s. 91.

3 poddane znaczącym ograniczeniom wynikającym z systemu dyscypliny finansowej (art. 11 rozporządzenia 1782/2003). Stało się tak pomimo faktu, że niedawne rozszerzenie UE oraz reforma WPR spowodowały rosnącą presję na dochody gospodarstw rolnych i obszary wiejskie 6. Miejsce rolnictwa w nowej perspektywie finansowej Analizując wszystkie środki skierowane do sektora rolnego w ramach nowej perspektywy finansowej dla krajów EŚiW na lata można zauważyć, iż dużą ich część otrzyma Polska - 28,3 mld euro, co stanowi 7,5% z ogółu środków w UE-27 dla rolnictwa (tab. 2). Jest to wielkość zbliżona do uzyskanej we Włoszech i Wielkiej Tab. 2. Środki przydzielone dla sektora rolnego dla krajów EŚiW w ramach perspektywy finansowej na lata w postaci dopłat bezpośrednich i II filaru WPR (mln euro), ich struktura (%) i udział środków dla poszczególnych krajów w ogólnej wielkości środków UE-27 Kraj Dopłaty II filar Razem Struktura (%) Udział w UE-27 (%) (mln euro) Dopłaty II filar Dopłaty II filar Ogółem Bułgaria ,9 3,0 1,4 Czechy ,6 3,2 2,0 Estonia ,2 0,8 0,3 Litwa ,7 2,0 1,0 Łotwa ,3 1,2 0,5 Polska ,3 15,0 7,5 Rumunia ,9 9,1 3,6 Słowacja ,7 2,2 1,0 Słowenia ,2 1,0 0,4 Węgry ,3 4,3 2,7 EŚiW ,9 41,7 20,5 UE ,0 58,0 79,4 UE ,2 88,0 95,0 UE ,0 100,0 100,0 1) W strukturze środków dla krajów EŚiW, UE-15, UE-25 i UE-27 - obliczono średnią wartość Źródło: Opracowanie własne na podstawie strony: Implementation and vision of CAP. CAP in 27 EU Member States, r. Brytanii (około 32,5 mld euro, 8,7% środków UE-27). Na drugim i trzecim miejscu, wśród krajów EŚiW pod względem wielkości tych środków znalazły się Rumunia i Węgry, które otrzymają odpowiednio 13,5 i 10,3 mld euro, czyli średnio 3,2% ogółu środków UE-27 dla rolnictwa podobnie jak Irlandia, która otrzyma na ten cel 11,7 mld euro (3,1% środków UE-27). O połowę mniejsze, w porównaniu do Rumunii i Węgier wsparcie finansowe na ten cel otrzymają Czechy i Bułgaria około 6,2 mld euro (zbliżone kwoty otrzyma Szwecja, Holandia i Finlandia od 6,0 do 7,1 mld euro, 1,7%). Najmniej środków skierowanych do sektora rolnego spośród krajów EŚiW uzyskały Estonia, Słowenia i Łotwa około 1,5 mld euro, (co stanowi około 0,4% ogółu środków przeznaczonych na ten cel w całej UE-27). Porównując strukturę tych środków można zauważyć, iż w czterech krajach EŚiW: Bułgarii, na Litwie, w Polsce i Słowacji udział dopłat i II filaru jest 5 Wyzwania polityczne i środki budżetowe ( ) Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie wyzwań politycznych i środków budżetowych w rozszerzonej Unii w latach , (2004/2209(INI)) P6_TA-PROV(2005)0224, 2005, s Sprawozdanie op. cit., s. 291.

4 porównywalny. W Czechach i na Węgrzech dopłaty bezpośrednie stanowią ponad 60% środków przydzielonych dla sektora rolnego. W pozostałych zaś państwach EŚiW większy udział stanowią środki II filaru WPR. Inaczej proporcje te wyglądają w krajach UE-15, gdzie dopłaty stanowią dominujący udział (około 60-90%). Wobec powyższego można stwierdzić, że II filar jest względnie mniej ważny w krajach UE-15 niż w krajach EŚiW (odpowiednio 21 i 51%). Z kolei dopłaty odgrywają ważniejszą rolę w krajach UE-15 (79%) aniżeli w krajach EŚiW (49%). Różnica ta wynika z tego, że kraje EŚiW są nadal w okresie przejściowym, podczas którego mniej niż 100% planowanego maksymalnego budżetu dopłat bezpośrednich jest dostępne dla nich z budżetu WPR, a także z niższych plonów referencyjnych w tych krajach. W nowych państwach członkowskich płatności bezpośrednie są bowiem wprowadzane stopniowo, zaczynając od 25% w roku 2004, a następnie zwiększane są one co roku aż do osiągnięcia 100% w roku 2013, a w przypadku Bułgarii i Rumunii w 2016r. W żadnym razie, w okresie dochodzenia do pełnych płatności, łączny poziom wsparcia (środki wspólnotowe i uzupełniające środki narodowe) udzielanego sektorowi nie może przekroczyć wysokości wsparcia, które sektor ten uzyskałby w ramach wspólnotowego schematu wsparcia stosowanego w tym samym czasie w krajach UE W oparciu o wielkość środków przydzielonych dla sektora rolnego krajów EŚiW, w ramach perspektywy finansowej na lata podjęto próbę pogrupowania tych państw wykorzystując do tego analizę skupień przeprowadzoną metodą Warda z zastosowaniem odległości euklidesowej na podstawie 5 słabo ze sobą skorelowanych zmiennych (najwyższa wartość na przekątnej diagonalnej macierzy odwrotnej wynosi 1,7) tj. wielkości ogółu tych środków na wszystkie wspomniane lata w odniesieniu do: - liczby zatrudnionych w sektorze rolnym, - powierzchni UR, - liczby gospodarstw, - oraz wielkości tych środków w jednym roku do wartości dodanej brutto wytwarzanej przez rolnictwo. Dokonano podziału typologicznego badanych państw na dwie charakterystyczne grupy (rys. 1). W pierwszej z nich znalazły się kraje takie jak: Bułgaria, Litwa, Łotwa, Polska Rumunia, a w drugiej kraje o bardziej rozwiniętym sektorze rolnym: Czechy, Estonia, Słowacja, Słowenia i Węgry. Dodatkowo w ramach tych grup pod względem wielkości środków skierowanych do sektora rolnego tych krajów w formie dopłat bezpośrednich i II filaru można wyróżnić dalsze podgrupy. W grupie pierwszej jedną podgrupę tworzą Bułgaria i Rumunia, drugą Litwa i Łotwa i oddzielnie klasyfikuje się Polska. Z kolei w drugiej wydzielonej grupie można wyróżnić jedną podgrupę w skład której wchodzi Estonia i Słowacja, a pozostałe wydzielone tutaj kraje stanowią odrębne jednostki. W wydzielonych grupach można zaobserwować wyraźne różnice w średnich wartościach analizowanych wskaźników. Największe zróżnicowanie (prawie 3-krotne) ma miejsce w wielkości środków przypadających na zatrudnionego, a najmniejsze (1,8-krotne) dotyczy środków 7 Z. Floriańczyk: Wpływ Wspólnej Polityki Rolnej na poziom i zróżnicowanie dochodów rodzin rolniczych w Polsce. W: Zagadnienia ekonomiki rolnej 2(307). WYD. Organ Komitetu Ekonomiki Rolnictwa PAN IERiGŻ i Sekcji Ekonomiki Rolnictwa PTE, Warszawa 2006, s

5 Diagram drzewa Metoda Warda Odległ. euklidesowa Bułgaria Rumunia Litwa Łotwa Polska Czechy Estonia Słowacja Węgry Słowenia Odległość wiąz. Wielkość środków przypadająca na: zatrudnionego ha UR gospodarstwo I grupa: Bułgaria, Rumunia, Litwa, Łotwa i Polska Udział środków w WDB (%) Średnia 14,2 tys. euro 1,2 tys. euro 10,4 tys. euro 62,6 v (%) 43,9 28,6 42,9 43,7 II grupa: Czechy, Estonia, Słowacja, Węgry i Słowenia Średnia 37,8 tys. euro 2,1 tys. euro 43,6 tys. euro a 86,5 v (%) 35,2 31,3 104,5 (41,2) 36,8 a we wszystkich analizach, gdzie współczynnik zmienności przekroczył 50% obliczono medianę zamiast średniej, a w nawiasie podano obliczony współczynnik zmienności dla miar pozycyjnych Rys. 1. Podział krajów EŚiW na skupienia w zależności od wielkości środków przypadających dla rolnictwa w ramach perspektywy finansowej na lata Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze strony CAP in 27 EU Member States i Eurostat odniesionych na ha wykorzystywanych UR. Współczynnik zmienności dla badanych cech w analizowanych grupach krajów zawiera się w przedziale od 29 do 44% i świadczy o dużej zmienności badanych wskaźników. Przy czym najniższe jego wartości odnotowano dla środków przypadających na ha wykorzystywanych UR, a najwyższe dla środków odniesionych na zatrudnionego. Analizując łączną sumę środków przydzieloną w latach dla krajów EŚiW można zauważyć, iż największe środki na zatrudnionego uzyskały Węgry 54,9 tys. euro (tab. 3). Porównywalne Estonia, Słowacja i Czechy (od 37,7 do 40,3 tys. euro), zbliżone wielkości Bułgaria, Litwa i Słowenia (około 19 tys. euro) oraz Łotwa i Polska (około 13,4 tys. euro), a najniższe Rumunia tylko 4,8 tys. euro. Mniej zróżnicowane środki przypadają w odniesieniu do ha wykorzystywanych UR i zawierają się od 1 tys. euro w Bułgarii, na Łotwie i w Rumunii do 3,3 tys. euro w Słowenii. Z kolei wielkość środków odniesiona do statystycznego gospodarstwa wykazuje wśród krajów EŚiW duże zróżnicowanie. Najwyższe środki dotyczą rolnictwa czeskiego aż 173,2 tys. euro, porównywalne występują w Estonii i Słowacji (od 43,6 do 56,8 tys. euro), a także na Węgrzech, Litwie, Łotwie, w Polsce oraz w Bułgarii (około 12,7 tys. euro), a najniższe w Rumunii, gdyż tylko 3,2 tys. euro. W analizowanych krajach, zróżnicowany jest również odsetek tych środków w wartości dodanej brutto (WDB). Na Słowacji i w Czechach przekroczył on odpowiednio

6 Tab. 3. Wielkość ogółu środków przydzielonych na wszystkie lata w ramach perspektywy finansowej na lata przypadająca na zatrudnionego, ha wykorzystywanych UR, statystyczne gospodarstwo i ich udział w wartości dodanej brutto Wielkość środków przypadająca na (tys. euro): Udział zatrudnionego ha UR gospodarstwo środków WPR w WDB (%) Bułgaria 20,2 1,0 9,5 46,3 Czechy 40,3 2,1 173,2 106,9 Estonia 37,7 1,6 43,6 88,4 Litwa 19,4 1,3 14,3 87,2 Łotwa 14,5 1,0 13,7 91,1 Polska 12,3 1,8 11,4 62,2 Rumunia 4,8 1,0 3,2 26,4 Słowacja 38,6 2,0 56,8 126,8 Słowenia 17,6 3,3 20,9 49,4 Węgry 54,9 1,8 14,4 61,2 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze strony CAP in 27 EU Member States i Eurostat o 26,8 i 6,9% wytworzoną WDB. W krajach bałtyckich stanowił około 90% WDB. Zbliżony udział, na poziomie wynoszącym nieco ponad 60% WDB stanowił on w Polsce i na Węgrzech, w Słowenii i Bułgarii osiągnął prawie 50%, a najniższy był w Rumunii, gdzie wyniósł tylko 26,4% WDB. Dopłaty bezpośrednie we WPR Zgodnie z wytycznymi ustalonymi w Luksemburgu całkowite roczne wydatki na stabilizowanie rynku oraz płatności bezpośrednie w Unii składającej się z 25 państw nie mogą w latach przekroczyć realnej wartości pułapu dla kategorii 1.A (poprawa konkurencyjności europejskiej gospodarki) w roku 2006 uzgodnionego w Berlinie dla UE-15, ani proponowanego odpowiedniego pułapu wydatków dla nowych państw członkowskich na rok W projekcie nowej PF Komisja zatwierdziła te wartości (w cenach z 2004 przy założeniu 2% iflacji). Środki te zostały zwiększone, w analizowanym okresie dla Bułgarii i Rumunii o około 16 mld euro 8. Ogółem szacowane kwoty przeznaczone dla tych dwóch państw na rolnictwo przedstawia tab. 4, z której Tab. 4. Szacunkowe kwoty przeznaczone dla Bułgarii i Rumunii na rolnictwo w Perspektywie Finansowej (mln euro) Ogółem 1) Rolnictwo Rok poprzedni = 100 x 174,4 117,7 104,1 103,7 107,8 106,9 x 2007 = 100 x 174,4 205,3 213,6 221,6 238,9 255,5 x Źródło: Sprawozdanie w sprawie wyzwań politycznych i środków budżetowych w rozszerzonej Unii w latach , s (2004/2209(INI)). Komisja tymczasowa do spraw wyzwań politycznych i środków budżetowych w rozszerzonej Unii w latach , sprawozdawca: Reimer Böge, wersja końcowa A6-0153/2005, i opracowanie własne. wynika, że w latach kwoty te wzrastają każdego roku, a największy ich wzrost nastąpił w 2008 w stosunku do 2007 r., gdyż aż o 74,4%. W kolejnym roku 8 Sprawozdanie op. cit., s. 93.

7 wzrost ten będzie już znacznie mniejszy, gdyż wyniesie 17,7%. Natomiast ogółem w ciągu całego badanego okresu środki te wzrosną ponad 2,5 krotnie. Przy uwzględnieniu założeń odnoszących się do ogółu środków skierowanych do sektora rolnego w krajach EŚiW i na podstawie słabo ze sobą skorelowanych zmiennych (najwyższa wartość na przekątnej diagonalnej macierzy odwrotnej wynosi 2,5), przeprowadzono analizę skupień krajów EŚiW, biorąc pod uwagę przydzielone dopłaty bezpośrednie (rys. 2). Analiza ta pozwoliła wyróżnić dwie grupy państw. W Bułgaria Łotwa Rumunia Estonia Litwa Polska Czechy Słowacja Węgry Słowenia Diagram drzewa Metoda Warda Odległ. euklidesowa Odległość wiąz.. Wielkość dopłat bezpośrednich przypadających na: Udział dopłat bezp. w WDB (%) zatrudnionego a ha UR gospodarstwo a I grupa: Bułgaria, Łotwa, Rumunia, Estonia, Litwa i Polska Średnia 8,2 tys. euro 0,6 tys. euro 5,9 tys. euro 30,8 v (%) 55,3 (24,7) 35,2 78,6 (23,3) 39,8 II grupa: Czechy, Słowacja, Węgry i Słowenia Średnia 21,9 tys. euro 1,2 tys. euro 18,7 tys. euro 47,2 v (%) 52,1 (37,2) 16,5 121,4 (155,9) 44,1 Rys. 2. Podział krajów EŚiW na skupienia w zależności od wielkości dopłat bezpośrednich przypadających w ramach perspektywy finansowej na lata Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze strony CAP in 27 EU Member States i Eurostat jednej znalazły się kraje o mniej rozwiniętym sektorze rolnym. W grupie tej wyodrębnić można dwie podgrupy. Pierwsza składa się z Bułgarii i Łotwy, druga Estonii i Litwy i osobno klasyfikują się w tej grupie Polska i Rumunia. W drugiej grupie uplasowały się Słowacja i Węgry oraz oddzielną podgrupę tworzą Czechy i Słowenia. Analizując przeciętne wielkości dopłat bezpośrednich, dla wydzielonych grup państw na lata można stwierdzić, iż są one wyższe w II grupie państw. Przy czym największe różnice odnotowano w przypadku dopłat bezpośrednich przypadających na gospodarstwo oraz na zatrudnionego, bowiem były one około 3- krotnie wyższe w porównaniu do I grupy państw. Również średnia wielkość dopłat bezpośrednich na ha wykorzystywanych UR w II grupie państw była znacznie, gdyż 2- krotnie wyższa niż w państwach skupionych w I grupie. W obu grupach państw współczynniki zmienności są zbliżone dla dopłat odniesionych na zatrudnionego (v=24,7% - 37,2%) i ich udziału w WDB (v=39,8% - 44,1%). Tak wysokie wartości

8 współczynników zmienności świadczą o dużym zróżnicowaniu tych wielkości w obrębie wydzielonej grupy krajów. Podobnie jak w przypadku ogółu środków przydzielonych do sektora rolnego na lata , najmniejsze zróżnicowanie współczynników zmienności ma miejsce dla dopłat przydzielonych na ha wykorzystywanych UR, a największe dla dopłat odniesionych na gospodarstwo i wskazuje na bardzo silną zmienność analizowanych cech. Z porównania wielkości dopłat bezpośrednich wśród państw EŚiW (tab. 2) wynika, iż największe uzyskała Polska i wynoszą one 15,0 mld euro, co stanowi 5,3% dopłat w UE-27 i jest to wielkość porównywalna z przydzieloną dla Grecji (14,5 mld euro). Udział dopłat w pozostałych krajach EŚiW jest mniejszy i nie przekracza 2,5% ogólnej sumy środków na dopłaty bezpośrednie w UE-27. O ponad połowę mniejsze środki w porównaniu do Polski przydzielono dla Węgier - 6,5 mld euro (podobnie jak w Danii i Holandii średnio 6,6 mld euro), a dla Rumunii i Czech - średnio 5 mld euro (podobnie jak w Szwecji, Austrii, Belgii, Portugalii i Finlandii średnio 4,6 mld euro). Dopłaty w wysokości prawie 2 mld euro uzyskały Słowacja i Litwa. Z grupy analizowanych państw najmniejsze środki na dopłaty bezpośrednie otrzymała Estonia, gdyż tylko 494 mln euro, (co stanowi zaledwie 0,2% ogółu środków na ten cel dla całej UE-27). Z pozostałych państw UE-27 mniejsze od Estonii dopłaty bezpośrednie przydzielono tylko w Luksemburgu, na Cyprze i na Malcie odpowiednio 259, 217 i 20 mln euro. Analizując z kolei wielkość dopłat bezpośrednich przypadającą na zatrudnionego w sektorze rolnym można zauważyć, iż największe środki otrzymają rolnicy na Węgrzech i mogą one wynieść 34,6 tys. euro/osobę (zbliżone dopłaty otrzymają rolnicy w Finlandii i Hiszpanii około 34 tys. euro) (tab. 5). Rolnicy na Tab. 5. Wielkość dopłat bezpośrednich na lata na zatrudnionego, ha wykorzystywanych UR, statystyczne gospodarstwo jako % wartości dodanej brutto w krajach EŚiW Państwo Wielkość dopłat bezpośrednich na: Udział dopłat bezp. w WDB (%) zatrudnionego (tys. euro/osobę) ha wykorzystywanych UR (tys. euro/ha) Gospodarstwo (tys. euro/gosp.) Bułgaria 9,9 0,5 4,7 22,6 Czechy 24,8 1,3 106,5 65,8 Estonia 15,4 0,6 17,8 36,1 Litwa 10,0 0,7 7,4 45,1 Łotwa 6,0 0,4 5,6 37,4 Polska 6,5 0,9 6,1 33,1 Rumunia 1,9 0,4 1,3 10,7 Słowacja 19,1 1,0 28,1 62,6 Słowenia 7,8 1,5 9,2 21,8 Węgry 34,6 1,1 9,1 38,6 ESiW 6,3 0,8 4,6 27,4 UE-15 39,3 1,9 42,1 28,3 UE-25 29,3 1,7 28,7 29,1 UE-27 22,8 1,6 19,8 28,1 Źródło: Opracowanie własne na podstawie strony: Implementation and vision of CAP. CAP in 27 EU Member States, r i danych Eurostat Słowacji i w Czechach otrzymują porównywalne środki w przeliczeniu na 1 osobę zatrudnioną, gdyż od 19,1 do 24,8 tys. euro (podobnie jak w Austrii, Holandii, Grecji i

9 Włoszech około 25,7 tys. euro/os.). Zbliżone wielkości dopłat przypadają również na Łotwie, w Polsce, Słowenii, Bułgarii i na Litwie (w przedziale od 6,0 do 10,0 tys. euro, na Malcie i w Portugalii około 7 tys. euro), a najmniejsze przydzielono rolnikom w Rumunii tylko 1,9 tys. euro. Zróżnicowanie analizowanych środków przypadających na zatrudnionego w sektorze rolnym jest w znacznej części pochodną istniejącego poziomu zatrudnienia. Niższe środki przypadają na zatrudnionego w sektorze rolnym w tych krajach, gdzie występuje wysokie przeludnienie agrarne i rozdrobniona struktura gospodarstw. Porównując wielkość dopłat bezpośrednich przypadających na ha wykorzystywanych UR można stwierdzić, iż nie są one tak silnie zróżnicowane w poszczególnych państwach EŚiW jak wielkość środków przeliczona na 1 zatrudnionego w rolnictwie. W tym przypadku największe dopłaty otrzymają rolnicy w Słowenii, Czechach i na Węgrzech około 1,3 tys. euro/ha (podobnie jak w Portugalii, Hiszpanii, na Cyprze i w Austrii od 1,1 do 1,6 euro/ha). Dopłaty na poziomie około 0,8 tys. euro/ha przypadają w Słowacji, Polsce, Litwie i Estonii. Najniższe środki na ten cel uzyska Rumunia, Łotwa i Bułgaria 0,4 tys. euro/ha, co w przypadku Bułgarii i Rumunii wiąże się z późniejszym wejściem tych państw do UE. Wielkość dopłat bezpośrednich w badanych krajach EŚiW w przeliczeniu na statystyczne gospodarstwo jest bardzo zróżnicowana. Największe dopłaty, gdyż wynoszące aż 106,5 tys. euro/gosp. przypadają w Czechach (podobne kwoty około 102,3 tys. euro/gosp. występują w Luksemburgu, Niemczech, Francji i Wielkiej Brytanii). Na drugim miejscu wśród państw EŚiW, pod względem wielkości analizowanego wskaźnika znajduje się Słowacja i Estonia, w których na 1 gospodarstwo przypada odpowiednio 28,1 i 17,8 tys. euro (podobne dopłaty są w Hiszpanii i w Austrii od 30,3 do 30,5 tys. euro i we Włoszech i w Grecji od 15,6 do 17,4 tys. euro). Pozostałe kraje z wyjątkiem Rumunii (1,3 tys. euro) otrzymują od 4,7 do 9,2 tys. euro. Poziom dopłat bezpośrednich w krajach EŚiW przypadających w odniesieniu do statystycznego gospodarstwa jest uzależniony od istniejącej struktury w rolnictwie w poszczególnych państwach EŚiW. Duże przeludnienie agrarne i rozdrobnienie gospodarstw w dość szczególny sposób odbija się na wielkości przypadających środków, a co za tym idzie, na dochodach rolników. W najkorzystniejszej sytuacji są rolnicy posiadający gospodarstwa rolne o największej powierzchni, bowiem mogą oni uzyskać najwyższe środki. W niektórych analizowanych państwach EŚiW nadal występuje jednak znaczna liczba gospodarstw małych i średnich. Uważa się, iż wprowadzenie instrumentu jednolitej płatności, zastępującej płatności bezpośrednie do produktów, mimo modulacji będzie miało ograniczony wpływ na zmianę dystrybucji wsparcia między gospodarstwami rolnymi. Głównymi odbiorcami tych płatności pozostaną bowiem gospodarstwa wysokotowarowe, o dużej powierzchni UR 9. Ważnym wskaźnikiem ukazującym znaczenie wsparcia finansowego w rozwoju sektora rolnego krajów EŚiW jest także wielkość dopłat bezpośrednich w odniesieniu do wartości dodanej brutto wytwarzanej przez sektor rolny w danym roku. W Czechach i na Słowacji dopłaty bezpośrednie stanowią aż około 64% WDB wytwarzanej w tym sektorze (zbliżony udział w WDB stanowią one w Finlandii i Szwecji około 68%). W Polsce i w krajach bałtyckich oraz na Węgrzech, wskaźnik ten zawiera się w przedziale 9 Z. Floriańczyk, op. cit., s. 130.

10 od 33,1 do 45,1% (podobnie jak Austrii, Grecji, Francji, Luksemburgu, Danii i w Niemczech od 29,8 do 44,1%). Najmniejszy udział w WDB dopłaty bezpośrednie stanowią w Rumunii, bowiem tylko niecałe 11% (z pozostałych państw UE, wskaźnik ten osiągnął tak niski poziom w Holandii i na Cyprze około 9%). Skala korzyści finansowych z tytułu płatności bezpośrednich w poszczególnych krajach EŚiW jest bardzo zróżnicowana i uwarunkowana m.in.: wielkością i strukturą produkcji rolnej (udział produktów wspieranych płatnościami), wysokością plonów referencyjnych zbóż oraz poziomem produkcji w okresie bazowym przyjętym za podstawę do ustalenia wysokości płatności bezpośrednich 10. Analiza skupień przeprowadzona dla wszystkich krajów UE-27, dla dopłat bezpośrednich, przy słabo ze sobą skorelowanych zmiennych (najwyższa wartość na przekątnej diagonalnej macierzy odwrotnej wynosi 3,8), pozwoliła na podział tych krajów na dwie główne grupy, w których wydzielono kilka podgrup. I tak w pierwszej grupie można wyróżnić trzy podgrupy, a w ramach nich w pierwszej: Austrię, Hiszpanię, Włochy i Węgry, a dalej Bułgarię i Rumunię, Cypr i Maltę, Portugalię i Słowenię, a w trzeciej kraje bałtyckie i Polskę (rys. 3). W drugiej głównej grupie można również wyróżnić trzy podgrupy. Pierwszą tworzą Belgia, Niemcy, Holandia i Grecja, drugą Dania, Francja, Luksemburg i Wielka Brytania a trzecią: Czechy, Finlandia i Szwecja, Słowacja i Irlandia. Porównując analizowane wskaźniki w obu grupach głównych można zaobserwować, że osiągnęły one wyższe wartości w państwach skupionych w grupie II. Największe zróżnicowanie przeciętnych wartości badanych wskaźników, w grupie I odnotowano dla dopłat bezpośrednich/gospodarstwo i jest ono aż 5-krotne. Najwyższe przeciętne wartości analizowanych wskaźników z wyjątkiem udziału dopłat bezpośrednich w wartości dodanej brutto, uzyskano w I podgrupie, w której większość stanowią kraje UE-15 (Austria, Hiszpania i Włochy), a z państw EŚiW wchodzą Węgry. Najniższe natomiast z wyjątkiem wielkości dopłat bezpośrednich/ha odnotowano w II podgrupie, która skupiała z państw EŚiW Bułgarię, Rumunię i Słowenię, a z pozostałych państw UE - Cypr, Maltę i Portugalię. Porównując współczynniki zmienności analizowanych wielkości można zaobserwować, iż największe uzyskano w II podgrupie państw, z wyjątkiem wielkości dopłat/zatrudnionego, a najmniejsze w I podgrupie z wyjątkiem udziału dopłat bezpośrednich w WDB. W II wydzielonej grupie państw przeciętne zróżnicowanie badanych wskaźników pomiędzy podgrupami jest zbliżone. Największe prawie 2,5-krotne odnosi się do udziału dopłat bezpośrednich w WDB, a najmniejsze 1,7-krotne dla dopłat bezpośrednich/gospodarstwo. W grupie tej najwyższe przeciętne wartości analizowanych wskaźników, z wyjątkiem wielkości dopłat bezpośrednich/ha i udziału dopłat w WDB uzyskano w podgrupie II, w skład której wchodzą takie państwa jak Dania, Francja, Luksemburg i Wielka Brytania, a najniższe (z wyjątkiem również 10 Płatności bezpośrednie w UE jako instrument wsparcia sektora rolnego przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. WYD. FAPA, SAEPR, Warszawa 2004, s

11 Austria Hiszpania Włochy Węgry Bułgaria Rumunia Cypr Malta Portugalia Słowenia Estonia Litwa Łotwa Polska Belgia Niemcy Holandia Grecja Dania Francja Luksemburg W. Brytania Czechy Finlandia Szwecja Słowacja Irlandia Diagram drzewa Metoda Warda Odległ. euklidesowa Odległość wiąz. Wielkość dopłat bezpośrednich przypadająca na: zatrudnionego ha UR gospodarstwo I GRUPA I podgrupa: Austria, Hiszpania, Włochy i Węgry Udział dopłat bezp. w WDB (%) Średnia 30,0 tys. euro 1,5 tys. euro 22,9 tys. euro a 26,0 v (%) 17,1 22,0 50,3 (39,3) 39,8 II podgrupa: Bułgaria, Rumunia, Cypr, Malta, Portugalia i Słowenia Średnia a 7,6 tys. euro 1,2 tys. euro 4,7 tys. euro 15,9 v (%) 50,7 (21,3) 53,8 (40,1) 75,9 (78,4) 51,3 (39,9) III podgrupa: Estonia, Litwa, Łotwa i Polska Średnia 9,5 tys. euro 0,7 tys. euro 6,7 tys. euro a 37,9 v (%) 45,7 32,1 62,5 (50,1) 13,5 II GRUPA I podgrupa: Belgia, Niemcy, Holandia i Grecja Średnia 36,9 tys. euro 3,3 tys. euro 77,7 tys. euro a 28,0 a v (%) 35,8 26,7 53,2 (30,9) 52,9 (36,2) II podgrupa: Dania, Francja, Luksemburg i Wielka Brytania Średnia 72,7 tys. euro 2,1 tys. euro 111,3 tys. euro 39,6 v (%) 11,6 20,0 17,1 17,8 III podgrupa: Czechy, Finlandia, Szwecja, Słowacja i Irlandia Średnia 34,8 tys. euro a 1,6 tys. euro 66,3 tys. euro 68,6 v (%) 58,5 (42,2) 29,2 42,8 9,0 Rys. 3. Podział krajów UE-27 na skupienia w zależności od wielkości dopłat bezpośrednich przypadających w ramach perspektywy finansowej na lata Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze strony CAP in 27 EU Member States i Eurostat udziału dopłat bezpośrednich w WDB) w III podgrupie, czyli w takich krajach EŚiW jak Czechy i Słowacja, a z państw UE-15 Finlandii, Szwecji i Irlandii. W tym przypadku dla większości badanych wskaźników najniższe współczynniki zmienności uzyskano w II podgrupie państw.

12 Wnioski 1. Z przeprowadzonej analizy wynika, że można wyodrębnić grupy krajów, w których dominuje wyraźnie I, lub II filar WPR i są one mniej więcej zgodne z podziałem na kraje EŚiW i UE-15, co wynika m.in. z ustalonych wielkości powierzchni bazowych, plonów referencyjnych i kwot produkcji oraz z przyjętych ustaleń stopniowego dochodzenia do poziomu 100% dopłat bezpośrednich istniejących w krajach UE-15, założonego do osiągnięcia w 2013r., a dla Bułgarii i Rumunii w 2016r. 2. Wielkości dopłat bezpośrednich w przeliczeniu na ha, na zatrudnionego, czy na gospodarstwo nie pozwalają na jednoznaczne rozgraniczenie na kraje EŚiW i UE-15. Można bowiem zaobserwować, iż wyróżniają się już kraje, w których środki te są zbliżone do średniej UE-15 jak np. Czechy, Estonia, Słowacja czy Węgry, ale występują również wśród nich kraje, gdzie środki te są nadal bardzo niskie. 3. Małe znaczenie dochodotwórcze dopłat uwidacznia się w krajach o niekorzystnej strukturze agrarnej i dużym zatrudnieniu w sektorze rolnym, co przekłada się na niskie dopłaty w przeliczeniu na gospodarstwo i na zatrudnionego. Są to kraje, gdzie mimo pozyskanych dopłat będą nadal występowały problemy związane z dochodami przeznaczanymi zarówno na cele konsumpcyjne jak i na rozwój gospodarstw (z krajów EŚiW szczególnie może dotyczyć to Rumunii, a także Łotwy, Litwy i Polski). 4. W perspektywie do roku 2013 dopłaty bezpośrednie, jak również inne elementy wsparcia (środki z II filaru WPR) są ważne dla sytuacji dochodowej sektora rolnego wszystkich krajów unijnych (odnosi się to szczególnie do tych krajów, w których wielkość środków jest bliska lub nawet przekroczyła 100% poziomu wytworzonej wartości dodanej brutto w sektorze rolnym w jednym roku, np.: w Czechach, na Łotwie, w Słowacji oraz Finlandii, Irlandii i Szwecji). Literatura 1. Ahner D.: CAP reform and EU enlargement. The future of European Agricultural Policy, WYD. European Commission, DG Agriculture, Sofia r. 2. Berlińska M.: Nowa Perspektywa Finansowa , Monitor Unii Europejskiej 4(21)/2006, WYD. Fundacja Prawo Europejskie, Warszawa. 3. Eurostat Statistical Office of the European Communities Floriańczyk Z.: Wpływ Wspólnej Polityki Rolnej na poziom i zróżnicowanie dochodów rodzin rolniczych w Polsce, Zagadnienia ekonomiki rolnej 2(307)/2006, WYD. Organ Komitetu Ekonomiki Rolnictwa PAN IERiGŻ i Sekcji Ekonomiki Rolnictwa PTE, Warszawa. 5. Implementation and vision of CAP. CAP in 27 EU Member States, r. 6. Perspektywa finansowa na lata , Monitor Unii Europejskiej 1(18)/2006. WYD. Fundacja Prawo Europejskie, Warszawa. 7. Płatności bezpośrednie w UE jako instrument wsparcia sektora rolnego przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, WYD. FAPA, SAEPR, Warszawa Porozumienie międzyinstytucjonalne pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej i należytego zarządzania finansami, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, C 139/01,

13 9. Sajdak K.: Negocjacje w sprawie nowej perspektywy finansowej na lata i ich znaczenie dla Polski, Wspólnoty Europejskie 1(170)/2006, WYD. Instytut Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego, Warszawa. 10. Sprawozdanie w sprawie wyzwań politycznych i środków budżetowych w rozszerzonej Unii w latach (2004/2209(INI)). Komisja tymczasowa do spraw wyzwań politycznych i środków budżetowych w rozszerzonej Unii w latach , wersja końcowa A6-0153/2005, sprawozdawca: Reimer Böge, UE funding in brief. Special edition EU , Europa Media, Wyzwania polityczne i środki budżetowe ( ) Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie wyzwań politycznych i środków budżetowych w rozszerzonej Unii w latach , (2004/2209(INI)) P6_TA-PROV(2005)0224, Zięba S., Kowalski A.: Rozwój rolnictwa, gospodarki żywnościowej i obszarów wiejskich Polski w Unii Europejskiej, WYD. IERiGŻ, Warszawa 2007.

Udział polityki spójności stale rośnie: - w 1965r. wynosił 6% - w 1988 r. wynosił 17% - w 2013r. wyniesie 36%

Udział polityki spójności stale rośnie: - w 1965r. wynosił 6% - w 1988 r. wynosił 17% - w 2013r. wyniesie 36% Jakie zmiany mogą czekać rolników po 2013? Czy będą to zmiany gruntowne czy jedynie kosmetyczne? Czy poszczególne instrumenty WPR będą ewaluować czy też zostaną uzupełnione o nowe elementy? Reforma WPR

Bardziej szczegółowo

48,6% Turystyka w Unii Europejskiej INFORMACJE SYGNALNE r.

48,6% Turystyka w Unii Europejskiej INFORMACJE SYGNALNE r. INFORMACJE SYGNALNE Turystyka w Unii Europejskiej 16.02.2018 r. 48,6% Udział noclegów udzielonych turystom Według Eurostatu - Urzędu Statystycznego Unii Europejskiej, liczba noclegów udzielonych w turystycznych

Bardziej szczegółowo

PŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ

PŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ 10.05.2018 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 12 423 00 45 media@sedlak.pl PŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Wysokość płacy minimalnej jest tematem wielu dyskusji.

Bardziej szczegółowo

Warszawa, 8 maja 2019 r. BAS- WAPL 859/19. Pan Poseł Jarosław Sachajko Przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Warszawa, 8 maja 2019 r. BAS- WAPL 859/19. Pan Poseł Jarosław Sachajko Przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi BAS- WAPL 859/19 Warszawa, 8 maja 2019 r. Pan Poseł Jarosław Sachajko Przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Wysokość płatności bezpośrednich w poszczególnych państwach członkowskich w latach 2016-2018

Bardziej szczegółowo

SYTUACJA DOCHODOWA ROLNICTWA W KRAJACH EUROPY ŚRODKOWEJ I WCHODNIEJ THE INCOME SITUATION IN AGRICULTURE IN THE CEE COUNTRIES

SYTUACJA DOCHODOWA ROLNICTWA W KRAJACH EUROPY ŚRODKOWEJ I WCHODNIEJ THE INCOME SITUATION IN AGRICULTURE IN THE CEE COUNTRIES Walenty Poczta 1 Anna Fabisiak 2 Katedra Ekonomiki Gospodarki Żywnościowej Akademia Rolnicza w Poznaniu SYTUACJA DOCHODOWA ROLNICTWA W KRAJACH EUROPY ŚRODKOWEJ I WCHODNIEJ THE INCOME SITUATION IN AGRICULTURE

Bardziej szczegółowo

Sytuacja zawodowa osób z wyższym wykształceniem w Polsce i w krajach Unii Europejskiej w 2012 r.

Sytuacja zawodowa osób z wyższym wykształceniem w Polsce i w krajach Unii Europejskiej w 2012 r. 1 Urz d Statystyczny w Gda sku W Polsce w 2012 r. udział osób w wieku 30-34 lata posiadających wykształcenie wyższe w ogólnej liczbie ludności w tym wieku (aktywni zawodowo + bierni zawodowo) wyniósł 39,1%

Bardziej szczegółowo

Płaca minimalna w krajach Unii Europejskiej [RAPORT]

Płaca minimalna w krajach Unii Europejskiej [RAPORT] Płaca minimalna w krajach Unii Europejskiej [RAPORT] data aktualizacji: 2018.05.14 Wysokość płacy minimalnej jest tematem wielu dyskusji. Niektóre grupy społeczne domagają się jej podniesienia, z kolei

Bardziej szczegółowo

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 30/6 2.2.2018 ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2018/162 z dnia 23 listopada 2017 r. zmieniające załącznik I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 oraz załączniki II

Bardziej szczegółowo

(4) Belgia, Niemcy, Francja, Chorwacja, Litwa i Rumunia podjęły decyzję o zastosowaniu art. 11 ust. 3 rozporządzenia

(4) Belgia, Niemcy, Francja, Chorwacja, Litwa i Rumunia podjęły decyzję o zastosowaniu art. 11 ust. 3 rozporządzenia L 367/16 23.12.2014 ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) NR 1378/2014 z dnia 17 października 2014 r. zmieniające załącznik I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 oraz załączniki

Bardziej szczegółowo

Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy. Wojciech Ziętara, Wojciech Józwiak, Zofia Mirkowska

Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy. Wojciech Ziętara, Wojciech Józwiak, Zofia Mirkowska Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy Rola dużych gospodarstw rolnych we wzroście produktywności pracy rolnictwa polskiego na tle sytuacji w innych w wybranych

Bardziej szczegółowo

Z UNII DO POLSKI, z POLSKI DO UNII, ILE, ZA CO i NA CO CZYLI CZY POLSKA BĘDZIE PŁATNIKIEM NETTO?

Z UNII DO POLSKI, z POLSKI DO UNII, ILE, ZA CO i NA CO CZYLI CZY POLSKA BĘDZIE PŁATNIKIEM NETTO? Z UNII DO POLSKI, z POLSKI DO UNII, ILE, ZA CO i NA CO CZYLI CZY POLSKA BĘDZIE PŁATNIKIEM NETTO? Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej jest kwestią wyboru pewnego modelu cywilizacyjnego. Skutki ekonomiczne

Bardziej szczegółowo

Wynagrodzenie minimalne w Polsce i w krajach Unii Europejskiej

Wynagrodzenie minimalne w Polsce i w krajach Unii Europejskiej Wynagrodzenie minimalne w Polsce i w krajach Unii Europejskiej Płaca minimalna w krajach unii europejskiej Spośród 28 państw członkowskich Unii Europejskiej 21 krajów posiada regulacje dotyczące wynagrodzenia

Bardziej szczegółowo

(Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA

(Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA 24.9.2014 L 280/1 II (Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) NR 994/2014 z dnia 13 maja 2014 r. zmieniające załączniki VIII i VIIIc do rozporządzenia

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie Internetu przez młodych Europejczyków

Wykorzystanie Internetu przez młodych Europejczyków Wykorzystanie Internetu przez młodych Europejczyków Marlena Piekut Oleksandra Kurashkevych Płock, 2014 Pracowanie Zarabianie pieniędzy Bawienie się INTERNET Dokonywanie zakupów Nawiązywanie kontaktów Tadao

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE)

ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 11.5.2016 L 121/11 ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2016/699 z dnia 10 maja 2016 r. ustalające na rok 2016 pułapy budżetowe mające zastosowanie do niektórych systemów wsparcia bezpośredniego określonych

Bardziej szczegółowo

Wydatki na ochronę zdrowia w

Wydatki na ochronę zdrowia w Wydatki na ochronę zdrowia w wybranych krajach OECD Seminarium BRE CASE Stan finansów ochrony zdrowia 12 czerwca 2008 r. Agnieszka Sowa CASE, IZP CM UJ Zakres analizy Dane OECD Health Data 2007 (edycja

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE)

ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 22.6.2018 L 159/21 ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2018/891 z dnia 21 czerwca 2018 r. ustalające na rok 2018 pułapy budżetowe mające zastosowanie do niektórych systemów wsparcia bezpośredniego

Bardziej szczegółowo

Pozycja polskiego przemysłu spożywczego na tle krajów Unii Europejskiej

Pozycja polskiego przemysłu spożywczego na tle krajów Unii Europejskiej Pozycja polskiego przemysłu spożywczego na tle krajów Unii Europejskiej mgr Mirosława Tereszczuk dr inż. Robert Mroczek Sofia, 12-13 września 2017 r. Plan wystąpienia 1. Cel pracy, źródła danych 2. Porównawcza

Bardziej szczegółowo

PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK

PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK 29.2.207 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 536 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 208 ROK Końcowe miesiące roku to dla większości menedżerów i specjalistów

Bardziej szczegółowo

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro część I Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Towar. Wg ZSRIR (MRiRW) r.

RYNEK ZBÓŻ. Towar. Wg ZSRIR (MRiRW) r. RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu zbóż Na rynku krajowym w czwartym tygodniu stycznia 2018 r. ceny pszenicy konsumpcyjnej i żyta konsumpcyjnego uległy obniżeniu, a jęczmienia paszowego i kukurydzy

Bardziej szczegółowo

CASE-Doradcy Spółka z o.o. POZIOM WYDATKÓW NA LEKI. POLSKA NA TLE KRAJÓW OECD

CASE-Doradcy Spółka z o.o. POZIOM WYDATKÓW NA LEKI. POLSKA NA TLE KRAJÓW OECD CASE-Doradcy Spółka z o.o. POZIOM WYDATKÓW NA LEKI. POLSKA NA TLE KRAJÓW OECD Poniżej przedstawiamy opracowanie porównawcze, przygotowane na podstawie najnowszych międzynarodowych danych statystycznych.

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Towar. Wg ZSRIR (MRiRW) r.

RYNEK ZBÓŻ. Towar. Wg ZSRIR (MRiRW) r. RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu zbóż Na rynku krajowym w pierwszym tygodniu kwietnia 2018 r. wzrosły ceny większości monitorowanych zbóż. W dniach 2 8.04.2018 r. w zakładach zbożowych objętych

Bardziej szczegółowo

Źródło: kwartalne raporty NBP Informacja o kartach płatniczych

Źródło: kwartalne raporty NBP Informacja o kartach płatniczych Na koniec I kwartału 2018 r. na polskim rynku znajdowały się 39 590 844 karty płatnicze, z czego 35 528 356 (89,7%) to karty klientów indywidualnych, a 4 062 488 (10,3%) to karty klientów biznesowych.

Bardziej szczegółowo

Co mówią liczby. Sygnały poprawy

Co mówią liczby. Sygnały poprawy EU27 Produkcja (9m2007): Tekstylia +1 % OdzieŜ +2 % Co mówią liczby. Raport. Tekstylia i odzieŝ w Unii Europejskiej.Trzy kwartały 2007 Produkcja Sygnały poprawy Po raz pierwszy od roku 2000 Unia Europejska

Bardziej szczegółowo

SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA W UNII EUROPEJSKIEJ W 2010 R.

SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA W UNII EUROPEJSKIEJ W 2010 R. 1 SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA W UNII EUROPEJSKIEJ W 2010 R. T. 01. LUDNOŚĆ (stan w dniu 1 stycznia) GĘSTOŚĆ ZALUDNIENIA w tys. UE (27) 495 292 497 683 499 703 501 103 Strefa euro (17) 326 561 328 484

Bardziej szczegółowo

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji

Bardziej szczegółowo

Zakończenie Summary Bibliografia

Zakończenie Summary Bibliografia Spis treści: Wstęp Rozdział I Zakresy i ich wpływ na pojmowanie bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1. Zakresy pojmowania bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1.1. Zakres wąski bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1.2. Zakres

Bardziej szczegółowo

Podział środków budżetowych w Unii Europejskiej. Politologia, PUW 2008 Wojciech St. Mościbrodzki,

Podział środków budżetowych w Unii Europejskiej. Politologia, PUW 2008 Wojciech St. Mościbrodzki, Podział środków budżetowych w Unii Europejskiej Politologia, PUW 2008 Wojciech St. Mościbrodzki, www.wojmos.com wojmos@wojmos.com Budżet UE Budżet UE tworzony jest z kilku źródeł. Należą do nich m.in..

Bardziej szczegółowo

Agroturystyka w Polsce na tle pozostałych krajów Unii Europejskiej

Agroturystyka w Polsce na tle pozostałych krajów Unii Europejskiej dr Lucyna Przezbórska-Skobiej Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Katedra Ekonomii i Polityki Gospodarczej w Agrobiznesie Agroturystyka w Polsce na tle pozostałych krajów Unii Europejskiej Międzynarodowa

Bardziej szczegółowo

W przypadku wykorzystywania danych prosimy o podanie źródła i pełnej nazwy firmy: TNS OBOP. Obawy Europejczyków

W przypadku wykorzystywania danych prosimy o podanie źródła i pełnej nazwy firmy: TNS OBOP. Obawy Europejczyków Informacja prasowa Kontakt: Urszula Krassowska t +48 22 598 98 98 f +48 22 598 99 99 e urszula.krassowska@tns-global.pl www.tns-global.pl 11 marca 2008 W przypadku wykorzystywania danych prosimy o podanie

Bardziej szczegółowo

Społeczno-ekonomiczne zróŝnicowanie obszarów wiejskich a perspektywy rozwoju wsi

Społeczno-ekonomiczne zróŝnicowanie obszarów wiejskich a perspektywy rozwoju wsi INSTYTUT ROZWOJU WSI I ROLNICTWA POLSKIEJ AKADEMII NAUK KONFERENCJA pt. Społeczno-ekonomiczne zróŝnicowanie obszarów wiejskich a perspektywy rozwoju wsi POD PATRONATEM HONOROWYM Ministra Rolnictwa i Rozwoju

Bardziej szczegółowo

1. Mechanizm alokacji kwot

1. Mechanizm alokacji kwot 1. Mechanizm alokacji kwot Zgodnie z aneksem do propozycji Komisji Europejskiej w sprawie przejęcia przez kraje UE 120 tys. migrantów znajdujących się obecnie na terenie Włoch, Grecji oraz Węgier, algorytm

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT

RYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu zbóż W Polsce ceny zbóż podstawowych, po spadku w okresie zbiorów, od września 2017 r., pomimo tygodniowych wahań, wykazują tendencję wzrostową. Na rynku unijnym

Bardziej szczegółowo

SCOREBOARD WSKAŹNIKI PROCEDURY NIERÓWNOWAG MAKROEKONOMICZNYCH

SCOREBOARD WSKAŹNIKI PROCEDURY NIERÓWNOWAG MAKROEKONOMICZNYCH SCOREBOARD WSKAŹNIKI PROCEDURY NIERÓWNOWAG MAKROEKONOMICZNYCH Scoreboard to zestaw praktycznych, prostych i wymiernych wskaźników, istotnych z punktu widzenia sytuacji makroekonomicznej krajów Unii Europejskiej.

Bardziej szczegółowo

Pakiet zamiast kwot: co czeka producentów mleka?

Pakiet zamiast kwot: co czeka producentów mleka? https://www. Pakiet zamiast kwot: co czeka producentów mleka? Autor: Maria Czarniakowska Data: 14 grudnia 2015 Likwidacja kwot mlecznych to koniec administracyjnej regulacji rynku mleka i poddanie go przede

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro dr Marta Musiał Katedra Bankowości i Finansów Porównawczych Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytet Szczeciński 17 listopad 2016 r. PLAN

Bardziej szczegółowo

WSPÓLNA POLITYKA ROLNA W LICZBACH

WSPÓLNA POLITYKA ROLNA W LICZBACH WSPÓLNA POLITYKA ROLNA W LICZBACH Poniższe tabele zawierają podstawowe dane statystyczne dotyczące różnych obszarów związanych ze wspólną polityką rolną (WPR), a mianowicie: sektora rolnictwa i przemysłu

Bardziej szczegółowo

Reforma czy status quo? Preferencje państw członkowskich wobec budżetu rolnego po 2020 roku

Reforma czy status quo? Preferencje państw członkowskich wobec budżetu rolnego po 2020 roku Renata Grochowska Reforma czy status quo? Preferencje państw członkowskich wobec budżetu rolnego po 2020 roku Konferencja naukowa Strategie dla sektora rolno-spożywczego i obszarów wiejskich dylematy rozwoju

Bardziej szczegółowo

Zakupy on-line w europejskich gospodarstwach domowych. dr inż. Marlena Piekut Kolegium Nauk Ekonomicznych i Społecznych Politechnika Warszawska

Zakupy on-line w europejskich gospodarstwach domowych. dr inż. Marlena Piekut Kolegium Nauk Ekonomicznych i Społecznych Politechnika Warszawska Zakupy on-line w europejskich gospodarstwach domowych dr inż. Marlena Piekut Kolegium Nauk Ekonomicznych i Społecznych Politechnika Warszawska Cel badania Identyfikacja zakresu wykorzystania handlu elektronicznego

Bardziej szczegółowo

Wyzwania polityki ludnościowej wobec prognoz demograficznych dla Polski i Europy

Wyzwania polityki ludnościowej wobec prognoz demograficznych dla Polski i Europy Wyzwania polityki ludnościowej wobec prognoz demograficznych dla Polski i Europy Grażyna Marciniak Główny Urząd Statystyczny IV. Posiedzenie Regionalnego Forum Terytorialnego, Wrocław 8 grudnia 215 r.

Bardziej szczegółowo

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 49/2013

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 49/2013 RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny krajowe w skupie W drugim tygodniu grudnia 2013 r. w krajowym skupie odnotowano dalszy wzrost cen zbóż. Według danych Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej

Bardziej szczegółowo

PRODUKT KRAJOWY BRUTTO W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W 2012 R.

PRODUKT KRAJOWY BRUTTO W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W 2012 R. Urząd Statystyczny w Katowicach Ośrodek Rachunków Regionalnych ul. Owocowa 3, 40 158 Katowice e-mail: SekretariatUsKce@stat.gov.pl tel.: 32 779 12 00 fax: 32 779 13 00, 258 51 55 katowice.stat.gov.pl OPRACOWANIA

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 32/2017

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 32/2017 RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Krajowe ceny zakupu zbóż W drugim tygodniu sierpnia ceny zakupu pszenicy konsumpcyjnej, po znaczącym spadku w poprzednim tygodniu, nieco wzrosły. W dniach 7 13 sierpnia 2017

Bardziej szczegółowo

MIEJSCE POLSKIEGO PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO W UNII EUROPEJSKIEJ

MIEJSCE POLSKIEGO PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO W UNII EUROPEJSKIEJ MIEJSCE POLSKIEGO PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO W UNII EUROPEJSKIEJ mgr Małgorzata Bułkowska mgr Mirosława Tereszczuk dr inż. Robert Mroczek Konferencja: Przemysł spożywczy otoczenie rynkowe, inwestycje, ekspansja

Bardziej szczegółowo

Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania poprawy wydajności pracy w polskim przemyśle spożywczym na tle krajów Unii Europejskiej

Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania poprawy wydajności pracy w polskim przemyśle spożywczym na tle krajów Unii Europejskiej Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania poprawy wydajności pracy w polskim przemyśle spożywczym na tle krajów Unii Europejskiej mgr Jadwiga Drożdż mgr Mirosława Tereszczuk dr inż. Robert Mroczek Prezentowany

Bardziej szczegółowo

Opłacalność produkcji mleka w latach oraz projekcja do 2020 roku

Opłacalność produkcji mleka w latach oraz projekcja do 2020 roku Opłacalność produkcji mleka w latach 2014-2015 oraz projekcja do 2020 roku Seminarium, IERiGŻ-PIB, 02.09.2016 r. dr inż. Aldona Skarżyńska mgr Konrad Jabłoński Koszty ekonomiczne i dochód z zarządzania

Bardziej szczegółowo

PROBLEMY STRUKTURALNE POLSKIEGO ROLNICTWA. 24 września 2019 r.

PROBLEMY STRUKTURALNE POLSKIEGO ROLNICTWA. 24 września 2019 r. KONFERENCJA PROBLEMY STRUKTURALNE POLSKIEGO ROLNICTWA 24 września 2019 r. PROBLEMY STRUKTURALNE POLSKIEGO ROLNICTWA Struktura rolnictwa polskiego i kierunki jej przemian na tle rolnictwa innych państw

Bardziej szczegółowo

Zmiany w strukturze wydatków polskich gospodarstw domowych na tle krajów UE w latach

Zmiany w strukturze wydatków polskich gospodarstw domowych na tle krajów UE w latach 63 Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu Nr 20/2011 Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu Zmiany w strukturze wydatków polskich gospodarstw domowych na tle krajów UE w latach 2001-2008 Streszczenie.

Bardziej szczegółowo

Informacja na temat rozwiązań dotyczących transgranicznej działalności zakładów ubezpieczeń w Unii Europejskiej

Informacja na temat rozwiązań dotyczących transgranicznej działalności zakładów ubezpieczeń w Unii Europejskiej Informacja na temat rozwiązań dotyczących transgranicznej działalności zakładów ubezpieczeń w Unii Europejskiej Notatka prezentuje wybrane informacje statystyczne o działalności zagranicznych zakładów

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Strategii Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa Nr 6/2017. Cena bez VAT. Zmiana tyg. Wg ZSRIR (MRiRW) r.

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Strategii Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa Nr 6/2017. Cena bez VAT. Zmiana tyg. Wg ZSRIR (MRiRW) r. RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Krajowe ceny zakupu zbóż W czwartym tygodniu września 2017 r. ceny zakupu pszenicy konsumpcyjnej uległy obniżeniu, natomiast wzrosły ceny pozostałych monitorowanych zbóż. W

Bardziej szczegółowo

PRODUKT KRAJOWY BRUTTO

PRODUKT KRAJOWY BRUTTO Opracowania sygnalne PRODUKT KRAJOWY BRUTTO W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W 2007 R. Urząd Statystyczny w Katowicach, ul. Owocowa 3, 40-158 Katowice www.stat.gov.pl/katow e-mail: SekretariatUsKce@stat.gov.pl tel.:

Bardziej szczegółowo

Anna Fabisiak Wykorzystanie dopłat bezpośrednich w krajach EŚiW w latach

Anna Fabisiak Wykorzystanie dopłat bezpośrednich w krajach EŚiW w latach Anna Fabisiak Wykorzystanie dopłat bezpośrednich w krajach EŚiW w latach 2005-2006 Objęcie rolnictwa Wspólną Polityką Rolną (WPR) i przeznaczenie na ten cel około 40% budżetu UE czyni ze skuteczności absorpcji

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r. Zmiana tyg.

RYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r. Zmiana tyg. RYNEK ZBÓŻ ZBIORY ZBÓŻ W UE W 2018 R. Według aktualnej prognozy Komisji Europejskiej zbiory zbóż w UE w 2018 r. mogą się ukształtować na poziomie 304 mln ton 1, o 0,8% niższym niż w 2017 r. Spadek zbiorów

Bardziej szczegółowo

Dopłaty do produkcji buraków cukrowych

Dopłaty do produkcji buraków cukrowych Dopłaty do produkcji buraków cukrowych Agnieszka Różańska KZPBC Płatność cukrowa Oddzielna płatność z tytułu cukru, tzw. płatność cukrowa została wprowadzona do WPR w 2006 roku w ramach reformy rynku cukru

Bardziej szczegółowo

ZNACZENIE DOPŁAT W GOSPODARSTWACH OGRODNICZYCH W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ WEDŁUG WIELKOŚCI EKONOMICZNEJ. Anna Grontkowska

ZNACZENIE DOPŁAT W GOSPODARSTWACH OGRODNICZYCH W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ WEDŁUG WIELKOŚCI EKONOMICZNEJ. Anna Grontkowska 66 ANNA GRONTKOWSKA ROCZNIKI NAUKOWE EKONOMII ROLNICTWA I ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH, T. 101, z. 3, 2014 ZNACZENIE DOPŁAT W GOSPODARSTWACH OGRODNICZYCH W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ WEDŁUG WIELKOŚCI EKONOMICZNEJ

Bardziej szczegółowo

Czy równe dopłaty bezpośrednie w UE byłyby sprawiedliwe? Prof. J. Kulawik, Mgr. inż. A. Kagan, Dr B. Wieliczko

Czy równe dopłaty bezpośrednie w UE byłyby sprawiedliwe? Prof. J. Kulawik, Mgr. inż. A. Kagan, Dr B. Wieliczko Czy równe dopłaty bezpośrednie w UE byłyby sprawiedliwe? Prof. J. Kulawik, Mgr. inż. A. Kagan, Dr B. Wieliczko Teza do potwierdzenia Zawodność rynku i państwa a rolnictwo Efektywne dostarczanie dobra publicznego

Bardziej szczegółowo

Dokument ten służy wyłącznie do celów dokumentacyjnych i instytucje nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jego zawartość

Dokument ten służy wyłącznie do celów dokumentacyjnych i instytucje nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jego zawartość 2015R1089 PL 01.01.2015 001.001 1 Dokument ten służy wyłącznie do celów dokumentacyjnych i instytucje nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jego zawartość B ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2015/1089

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie środków z PROW w krajach Środkowej i Wschodniej Europy w latach Wstęp. Materiał i metodyka badań.

Wykorzystanie środków z PROW w krajach Środkowej i Wschodniej Europy w latach Wstęp. Materiał i metodyka badań. Wykorzystanie środków z PROW w krajach Środkowej i Wschodniej Europy w latach 2004-2006 Stowarzyszenie Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu Roczniki Naukowe tom XIII zeszyt 1 1 Anna Fabisiak Uniwersytet

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Zmiana tyg. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r.

RYNEK ZBÓŻ. Zmiana tyg. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r. RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu zbóż Na rynku krajowym w drugim tygodniu kwietnia 2018 r. ponownie wzrosły ceny monitorowanych zbóż. W dniach 9 15.04.2018 r. w zakładach zbożowych objętych monitoringiem

Bardziej szczegółowo

Produkt krajowy brutto w województwie śląskim w 2010 r.

Produkt krajowy brutto w województwie śląskim w 2010 r. Urząd Statystyczny w Katowicach 40 158 Katowice, ul. Owocowa 3 e-mail: SekretariatUsKce@stat.gov.pl tel.: 32 7791 200 fax: 32 7791 300, 258 51 55 OPRACOWANIA SYGNALNE Produkt krajowy brutto w województwie

Bardziej szczegółowo

Analiza wpływu dodatkowego strumienia wydatków zdrowotnych na gospodarkę

Analiza wpływu dodatkowego strumienia wydatków zdrowotnych na gospodarkę Analiza wpływu dodatkowego strumienia wydatków zdrowotnych na gospodarkę 8 maja 2014 Łukasz Zalicki 85+ 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4

Bardziej szczegółowo

Przyszłość rolnictwa, gospodarki żywnościowej i obszarów wiejskich dr hab. Julian T. Krzyżanowski SGGW

Przyszłość rolnictwa, gospodarki żywnościowej i obszarów wiejskich dr hab. Julian T. Krzyżanowski SGGW Przyszłość rolnictwa, gospodarki żywnościowej i obszarów wiejskich dr hab. Julian T. Krzyżanowski SGGW Konferencja Rolnictwo, gospodarka żywnościowa, obszary wiejskie 10 lat w UE SGGW, 11.04.2014r. Znaczenie

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Strategii Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa Nr 5/2017. Cena bez VAT. Zmiana tyg. Wg ZSRIR (MRiRW) r.

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Strategii Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa Nr 5/2017. Cena bez VAT. Zmiana tyg. Wg ZSRIR (MRiRW) r. 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017* w mln ton RYNEK ZBÓŻ Przedwynikowy szacunek zbiorów zbóż w 2017 r. Według szacunku GUS powierzchnia uprawy zbóż ogółem w 2017 r. wyniosła 7,6 mln ha wobec

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r. Zmiana tyg. TENDENCJE CENOWE. Towar

RYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r. Zmiana tyg. TENDENCJE CENOWE. Towar RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu zbóż W pierwszym tygodniu czerwca 2018 r. wzrosły ceny skupu wszystkich monitorowanych zbóż. Zakłady zbożowe objęte monitoringiem Zintegrowanego Systemu Rolniczej

Bardziej szczegółowo

Zmiany na polskim i wojewódzkim rynku pracy w latach 2004-2014

Zmiany na polskim i wojewódzkim rynku pracy w latach 2004-2014 WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W KATOWICACH Zmiany na polskim i wojewódzkim rynku pracy w latach 2004-2014 KATOWICE październik 2014 r. Wprowadzenie Minęło dziesięć lat od wstąpienia Polski do Unii Europejskiej.

Bardziej szczegółowo

WPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU

WPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU WPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU GOSPODARCZEGO NA POZYCJĘ KONKURENCYJNĄ UNII EUROPEJSKIEJ W HANDLU MIĘDZYNARODOWYM Tomasz Białowąs Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej, UMCS w Lublinie bialowas@hektor.umcs.lublin.pl

Bardziej szczegółowo

KOSZTY PRACY W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ LABOUR COST IN EUROPEAN UNION

KOSZTY PRACY W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ LABOUR COST IN EUROPEAN UNION 19.10.2018 Informacja prasowa portalu KOSZTY PRACY W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ LABOUR COST IN EUROPEAN UNION Pytania i dodatkowe informacje: media@sedlak.pl Oczywistym jest, że niskie koszty w danym kraju

Bardziej szczegółowo

Wizja rozwoju rolnictwa wg przedstawicieli nauki - aspekty środowiskowe -

Wizja rozwoju rolnictwa wg przedstawicieli nauki - aspekty środowiskowe - Wizja rozwoju rolnictwa wg przedstawicieli nauki - aspekty środowiskowe - IV KONGRES POLSKIEGO ROLNICTWA 1 XII 2018 Poznań dr hab. Mariusz Matyka prof. nadzw. Rolnictwo vs środowisko Problem nieracjonalnego

Bardziej szczegółowo

Miejsce Polski w handlu zagranicznym produktami rolno-spożywczymi Unii Europejskiej. dr Łukasz Ambroziak mgr Małgorzata Bułkowska

Miejsce Polski w handlu zagranicznym produktami rolno-spożywczymi Unii Europejskiej. dr Łukasz Ambroziak mgr Małgorzata Bułkowska Miejsce Polski w handlu zagranicznym produktami rolno-spożywczymi Unii Europejskiej dr Łukasz Ambroziak mgr Małgorzata Bułkowska Zakład Ekonomiki Przemysłu Spożywczego Warszawa, 10 października 2014 r.

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 48/2013 TENDENCJE CENOWE. Ceny krajowe w skupie

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 48/2013 TENDENCJE CENOWE. Ceny krajowe w skupie RYNEK ZBÓŻ Ceny krajowe w skupie TENDENCJE CENOWE W pierwszym tygodniu grudnia 2013 r. w krajowym skupie odnotowano dalszy wzrost cen zbóż podstawowych oraz spadek cen kukurydzy. Według danych Zintegrowanego

Bardziej szczegółowo

Finansowanie mediów publicznych

Finansowanie mediów publicznych www.pwc.com Finansowanie mediów publicznych Mateusz Walewski, Konferencja PIKE, Poznań, 10 października 2017 Finansowanie mediów publicznych w Europie w dużej części oparte jest o świadczenia o charakterze

Bardziej szczegółowo

Pomiar dobrobytu gospodarczego

Pomiar dobrobytu gospodarczego Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Pomiar dobrobytu gospodarczego Uniwersytet w Białymstoku 07 listopada 2013 r. dr Anna Gardocka-Jałowiec EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL

Bardziej szczegółowo

Konferencja,,Nowa polityka rolna UE kontynuacja czy rewolucja? IERiGŻ-PIB Jachranka, 9-11 grudnia 2013 r.

Konferencja,,Nowa polityka rolna UE kontynuacja czy rewolucja? IERiGŻ-PIB Jachranka, 9-11 grudnia 2013 r. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy dr hab. prof. IERiGŻ-PIB Piotr Chechelski Konferencja,,Nowa polityka rolna UE kontynuacja czy rewolucja? IERiGŻ-PIB Jachranka,

Bardziej szczegółowo

Przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym: sprawozdanie na temat cen samochodów pokazuje mniejsze różnice w cenach nowych samochodów w UE w 2010 r.

Przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym: sprawozdanie na temat cen samochodów pokazuje mniejsze różnice w cenach nowych samochodów w UE w 2010 r. KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym: sprawozdanie na temat cen pokazuje mniejsze różnice w cenach nowych w UE w 2010 r. Bruksela, 26 lipca 2011 r. Ostatnie

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenia w liczbach 2012. Rynek ubezpieczeń w Polsce

Ubezpieczenia w liczbach 2012. Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 2012 Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 2012 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Jest ona chroniona prawami autorskimi.

Bardziej szczegółowo

RYNEK MIĘSA. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 28/2014. TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu żywca

RYNEK MIĘSA. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 28/2014. TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu żywca RYNEK MIĘSA TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu żywca Cena Zmiana Towar bez VAT tyg. Wg ZSRIR (MRiRW) 07 13.07.2014 r. w skupie żywiec wieprzowy 5,47 żywiec wołowy 5,82 kurczęta typu brojler 3,84 indyki 5,91

Bardziej szczegółowo

Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w Polsce na tle państw Unii Europejskiej

Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w Polsce na tle państw Unii Europejskiej 2011 Paulina Zadura-Lichota, p.o. dyrektora Departamentu Rozwoju Przedsiębiorczości i Innowacyjności PARP Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w Polsce na tle państw Unii Europejskiej Warszawa, 1 lutego

Bardziej szczegółowo

L 185/62 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 15.7.2011

L 185/62 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 15.7.2011 L 185/62 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 15.7.2011 ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) NR 680/2011 z dnia 14 lipca 2011 r. ustalające na rok 2011 pułapy budżetowe mające zastosowanie do określonych

Bardziej szczegółowo

19.8.2010 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 218/9

19.8.2010 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 218/9 19.8.2010 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 218/9 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 745/2010 z dnia 18 sierpnia 2010 r. ustalające na rok 2010 pułapy budżetowe mające zastosowanie do określonych systemów

Bardziej szczegółowo

Rok 14 Numer 610 (64) 20 maja 2010 r.

Rok 14 Numer 610 (64) 20 maja 2010 r. Rok 14 Numer 610 (64) 20 maja 2010 r. W tym numerze: CIOLOS: PRZEORGANIZOWAĆ RAZEM I ORAZ II FILAR BUDOWAĆ MOST NAD PRZEPAŚCIĄ W BUDŻETACH NA I I II FILAR CIOLOS: PRZEORGANIZOWAĆ RAZEM I ORAZ II FILAR

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT

RYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT RYNEK ZBÓŻ UNIJNY HANDEL ZAGRANICZNY ZBOŻAMI W SEZONIE 2017/2018 1 Duża konkurencja (zwłaszcza ze strony Federacji Rosyjskiej i Ukrainy) na tradycyjnych rynkach zbytu (Afryka Północna i Bliski Wschód)

Bardziej szczegółowo

ROZDZIAŁ 21 AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA KOBIET I MĘŻCZYZN W POLSCE NA TLE KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ

ROZDZIAŁ 21 AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA KOBIET I MĘŻCZYZN W POLSCE NA TLE KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ Patrycja Zwiech ROZDZIAŁ 21 AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA KOBIET I MĘŻCZYZN W POLSCE NA TLE KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ 1. Wstęp Polska, będąc członkiem Unii Europejskiej, stoi przed rozwiązaniem wielu problemów.

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 23/2015

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 23/2015 RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny krajowe w przedsiębiorstwach prowadzących zakupy W drugim tygodniu czerwca 2015 r. na rynku krajowym ceny skupu zbóż podstawowych nieco wzrosły. Według danych Zintegrowanego

Bardziej szczegółowo

Deficyt finansowania ochrony zdrowia

Deficyt finansowania ochrony zdrowia Deficyt finansowania ochrony zdrowia Łukasz Zalicki Warszawa, 19 marca 2013 Wydatki na ochronę zdrowia porównanie międzynarodowe Polska ma obecnie jeden z niższych poziomów wydatków na ochronę zdrowia

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 48/2014

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 48/2014 RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny krajowe w przedsiębiorstwach prowadzących zakupy W ostatnim tygodniu listopada 2014 r. w krajowym skupie odnotowano umiarkowany wzrost cen zbóż. Według danych Zintegrowanego

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r. Zmiana tyg.

RYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r. Zmiana tyg. RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Krajowe ceny zakupu zbóż Od początku 2018 r. na rynku krajowym ceny pszenicy konsumpcyjnej są względnie stabilne. W dniach 8 14.01.2018 r. w zakładach zbożowych objętych monitoringiem

Bardziej szczegółowo

Priorytety rozwoju obszarów wiejskich w krajach członkowskich Unii Europejskiej w latach Arkadiusz Sadowski Wawrzyniec Czubak

Priorytety rozwoju obszarów wiejskich w krajach członkowskich Unii Europejskiej w latach Arkadiusz Sadowski Wawrzyniec Czubak Priorytety rozwoju obszarów wiejskich w krajach członkowskich Unii Europejskiej w latach 2007-2013 Arkadiusz Sadowski Wawrzyniec Czubak Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Katedra Ekonomii i Polityki Gospodarczej

Bardziej szczegółowo

Raport 3 Koncepcja zmian w unijnej polityce energetycznoklimatycznej oraz proponowane kierunki jej modyfikacji wraz z uzasadnieniem i oceną skutków

Raport 3 Koncepcja zmian w unijnej polityce energetycznoklimatycznej oraz proponowane kierunki jej modyfikacji wraz z uzasadnieniem i oceną skutków Projekt: Opracowanie analiz, materiałów merytorycznych i koncepcji działań mających na celu poprawę warunków rozwoju elektroenergetyki polskiej w tym także poprzez modyfikację unijnej polityki energetyczno-klimatycznej

Bardziej szczegółowo

Czy małe może być efektywne i dochodowe, a duże piękne i przyjazne środowisku. Andrzej Kowalski

Czy małe może być efektywne i dochodowe, a duże piękne i przyjazne środowisku. Andrzej Kowalski Czy małe może być efektywne i dochodowe, a duże piękne i przyjazne środowisku Andrzej Kowalski Wszelkie oceny sprawności wytwórczości rolniczej, oparte zarówno na analizach teoretycznych czy modelowych,

Bardziej szczegółowo

RYNEK MIĘSA. Wg ZSRIR (MRiRW) r.

RYNEK MIĘSA. Wg ZSRIR (MRiRW) r. tys. ton RYNEK MIĘSA SKUP ŻYWCA RZEŹNEGO W POLSCE Według wstępnych danych GUS w okresie styczeń kwiecień 2018 r. ogółem skupiono 1 658 tys. ton żywca rzeźnego, o 9% więcej niż przed rokiem. Największy

Bardziej szczegółowo

PROGNOZY WYNAGRODZEŃ NA 2017 ROK

PROGNOZY WYNAGRODZEŃ NA 2017 ROK 07.06.206 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 56 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ NA 207 ROK Jak wynika z prognoz Komisji Europejskiej na 207 rok, dynamika realnego

Bardziej szczegółowo

Warunki mieszkaniowe ludności w poszczególnych krajach Unii Europejskiej

Warunki mieszkaniowe ludności w poszczególnych krajach Unii Europejskiej Nieprzeciekający dach, brak wilgoci w mieszkaniu, prysznic, wanna to podstawowe wymagania, które zgodnie z opinią większości bezsprzecznie powinna spełniać nieruchomość mieszkaniowa, bez względu na standard.

Bardziej szczegółowo

Płatności bezgotówkowe w Polsce wczoraj, dziś i jutro

Płatności bezgotówkowe w Polsce wczoraj, dziś i jutro Adam Tochmański / Przewodniczący Koalicji na rzecz Obrotu Bezgotówkowego i Mikropłatności, Dyrektor Departamentu Systemu Płatniczego w Narodowym Banku Polskim Płatności bezgotówkowe w Polsce wczoraj, dziś

Bardziej szczegółowo

PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 292/19

PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 292/19 1.11.2013 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 292/19 KOMISJA EUROPEJSKA, DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI z dnia 31 października 2013 r. dotycząca dostosowania rocznych limitów emisji państw członkowskich

Bardziej szczegółowo

Opracowania sygnalne PRODUKT KRAJOWY BRUTTO W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W LATACH 1995-2004

Opracowania sygnalne PRODUKT KRAJOWY BRUTTO W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W LATACH 1995-2004 Opracowania sygnalne PRODUKT KRAJOWY BRUTTO W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W LATACH 1995-2004 Urząd Statystyczny w Katowicach, ul. Owocowa 3, 40-158 Katowice www.stat.gov.pl/urzedy/katow e-mail: SekretariatUsKce@stat.gov.pl

Bardziej szczegółowo

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2015 roku

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2015 roku WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W SZCZECINIE Wydział Badań i Analiz Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2015 roku Szczecin 2016 Według danych Eurostat zharmonizowana stopa bezrobocia 1 dla Polski

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Towar. Wg ZSRIR (MRiRW) r.

RYNEK ZBÓŻ. Towar. Wg ZSRIR (MRiRW) r. EUR/t RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu zbóż Na rynku krajowym na przełomie stycznia i lutego 2018 r. ceny pszenicy konsumpcyjnej i jęczmienia paszowego uległy obniżeniu, a żyta konsumpcyjnego i

Bardziej szczegółowo

Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych

Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Anna Trzecińska, Wiceprezes NBP Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Warszawa / XI Kongres Ryzyka Bankowego BIK / 25 października 2016 11-2002 5-2003 11-2003

Bardziej szczegółowo