WPŁYW OGRANICZEŃ HANDLOWYCH WPROWADZONYCH PRZEZ ROSJĘ NA SEKTOR ROLNO-SPOŻYWCZY W POLSCE

Transkrypt

1 WPŁYW OGRANICZEŃ HANDLOWYCH WPROWADZONYCH PRZEZ ROSJĘ NA SEKTOR ROLNO-SPOŻYWCZY W POLSCE RAPORT BANKU BGŻ BNP PARIBAS W ROCZNICĘ ROSYJSKIEGO EMBARGA Warszawa, 28/07/2015

2 1 POZYCJA BANKU BGŻ BNP PARIBAS W SEKTORZE AGRO W rocznicę rosyjskiego embarga 28/07/2015 2

3 Obecność Banku BGŻ BNP Paribas w Agro - rosnący udział w rynku kredytów 24,50% 26,00% 27,90% 30,03% IQ IQ IQ IQ Stan na koniec IQ Dane dot. byłego Banku BGŻ W rocznicę rosyjskiego embarga 28/07/2015 3

4 Klienci sektora rolno-spożywczego w Banku BGŻ BNP Paribas - portfel kredytów 10,10% +14% y/y 11,60% Seria 1 12,30% 13,90% IQ IQ IQ IQ Stan na koniec IQ Dane dot. byłego Banku BGŻ (w mld zł) W rocznicę rosyjskiego embarga 28/07/2015 4

5 2 RAPORT BANKU BGŻ BNP PARIBAS W ROCZNICĘ ROSYJSKIEGO EMBARGA W rocznicę rosyjskiego embarga 28/07/2015 5

6 Rozwój polskiego eksportu żywności do Rosji w latach Polski eksport żywności do Rosji 2004=100 zaprzestanie uznawania polskich świadectw fitosanitarnych zakaz importu mięsa embargo na warzywa W latach polski eksport żywności do Rosji zwiększył się trzykrotnie z 0,4 mld euro do 1,3 mld euro, jednak sprzedaż do pozostałych krajów zwiększyła się aż czterokrotnie z 4,9 do 19 mld euro. Mimo ogólnej tendencji wzrostowej, eksport poszczególnych produktów zwiększał się w sposób bardzo nierównomierny. W dużym stopniu wpłynęły na to decyzje polityczne rosyjskich władz: : zakaz importu mięsa i jego przetworów; : zaprzestanie uznawania polskich świadectw fitosanitarnych, co przyczyniło się do spadku eksportu produktów roślinnych, w tym szczególnie owoców i warzyw; VI 2011 VII 2011: embargo na warzywa w związku z falą zakażeń bakterią E.coli żywność ogółem produkty mleczarskie (04) warzywa (07) owoce (08) Ograniczenia w eksporcie do Rosji były uciążliwe dla polskich dostawców, jednak spadek sprzedaży do Rosji był w dużym stopniu kompensowany wzrostem sprzedaży do innych krajów. Po zniesieniu zakazów importu, eksport był bardzo szybko odbudowywany. mięso (02) zwierzęta żywe (01) Źródło: Bank BGŻ BNP Paribas na podstawie Eurostatu W rocznicę rosyjskiego embarga 28/07/2015 6

7 Znaczenie Rosji jako odbiorcy polskiej żywności ogółem malało, choć rosło dla dostawców owoców i warzyw oraz przetworów mleczarskich 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Udział Rosji w polskim eksporcie wybranych produktów (wg wartości w euro) 3,9% 7,7% 6,2% 5,3% 6,2% 4,8% eksport ogółem żywność ogółem mięso (02) 5,0% 7,5% produkty mleczarskie (04) 10,7% 18,3% 16,1% 29,3% warzywa (07) owoce (08) W latach udział Rosji w polskim eksporcie żywności spadł z 7,7% do 6,2%, przy wzroście udziału eksportu ogółem z 3,9% do 5,3%. Wzrost szybszy od przeciętnego odnotowano w działach, takich jak: owoce (08) i warzywa (07) oraz przetwory mleczarskie (04). Ogółem jednak Rosja w 2013 r. była trzecim największym importerem żywności z Polski, po Niemczech i Wielkiej Brytanii. Źródło: Bank BGŻ BNP Paribas na podstawie Eurostatu W rocznicę rosyjskiego embarga 28/07/2015 7

8 Rosyjskie embargo a polski sektor rolno-spożywczy Udział Rosji w polskim eksporcie żywności ogółem 6,2 % Udział produktów objętych embargiem w polskim eksporcie żywności ogółem 4,0 % Udział produktów objętych rosyjskim embargiem w wartości sprzedaży polskiej żywności ogółem 1,2 % EU UE other pozostałe Russia Rosja x objęte embargoed embargiem other pozostałe x objęte embargiem embargoed pozostałe other Udział produktów objętych embargiem w eksporcie żywności do Rosji objęte embargoed embargiem other pozostałe 65% Udział eksportu w sprzedaży żywności ogółem export eksport ~30% Udział produktów objętych embargiem stanowił stosunkowo dużą część polskiego eksportu żywności do Rosji (65%), ale udział produktów objętych embargiem w całkowitych przychodach sektora rolno-spożywczego wynosił jedynie 1,2%. Źródło: Bank BGŻ BNP Paribas na podstawie Ministerstwa Finansów W rocznicę rosyjskiego embarga 28/07/2015 8

9 Załamanie polskiego eksportu żywności do Rosji w 2014 r Wartość eksportu (mln euro) Żywność Polski eksport do Rosji Produkty nieżywnościowe Żywność Zmiana r/r Produkty nieżywnościowe I-VII 661, ,2-10% -10% VIII-XII 221, ,0-58% -12% I-XII 882, ,2-30% -11% W 2014 r. polski eksport rolno-spożywczy do Rosji znacząco się skurczył. Przyczyniły się do tego: pogorszenie sytuacji gospodarczej w Rosji, którego wyrazem był spadek dynamiki PKB i osłabienie rubla, co spowodowało spadek popytu importowego, zakaz importu świń i produktów wieprzowych z UE w związku z pojawieniem się afrykańskiego pomoru świń (ASF), wprowadzony pod koniec stycznia 2014 r. oraz rosyjskie embargo na import wybranych produktów rolno-spożywczych z UE, wprowadzone r., które początkowo miało obowiązywać przez jeden rok. Spadek polskiego eksportu żywności do Rosji był odczuwany od początku 2014 r. Jednak od sierpnia 2014 r., tj. wraz z wprowadzeniem rosyjskiego embarga, wyraźnie się pogłębił. Źródło: Bank BGŻ BNP Paribas na podstawie Eurostatu W rocznicę rosyjskiego embarga 28/07/2015 9

10 Jednak pomimo rosyjskiego embarga w 2014 r. miał miejsce wzrost polskiego eksportu żywności ogółem Zmiany w kierunkach eksportu żywności z Polski w 2014 r. w % (mln euro) 23% 19% Polski eksport i import żywności (mld euro) 2% 6% 8% 5% 8% 5% 20 eksport Exports import Imports +5% 15-22% -30% 10 5 Zmiany r/r w polskim eksporcie żywności w 2014 (%) embargo 7,3 1,0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 2014 Źródło: Bank BGŻ BNP Paribas na podstawie Ministerstwa Finansów W rocznicę rosyjskiego embarga 28/07/

11 Kluczowe sektory dotknięte rosyjskim embargo Sektor Kluczowe produkty Udział Rosji w światowym imporcie Udział Rosji w polskim eksporcie (wolumen) Udział eksportu do Rosji w produkcji (wolumen) mleczarski sery 16% 14% 4% masło 11% 6% 1% owoców i warzyw jabłka 8% 56% 22% pomidory 13% 49% 7% kapusta 6% 50% 7% pieczarki 13% 18% 13% mięsny wieprzowina 13% 16% 2% drób 6% 2% 0,6% Źródło: Bank BGŻ BNP Paribas na podstawie Eurostatu W rocznicę rosyjskiego embarga 28/07/

12 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI Embargo nie było kluczowym powodem spadku cen mleka Ceny przetworów mleczarskich w Polsce Zmiany cen w poszczególnych okresach PLN/kg 20,0 masło w blokach OMP ser Edamski cena skupu (prawa oś) PLN/hl ,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6, OMP Masło UE Polska UE Polska I VII % -14% -17% -19% VIII XII % -30% -23% -10% I-V % -7% -9% -7% Globalne i krajowe ceny zbytu przetworów mleczarskich pozostawały w trendzie spadkowym już od stycznia 2014 roku. Była to odpowiedź na zmiany zachodzące na rynku światowym - dynamiczny przyrost produkcji mleka w regionach należących do czołówki eksporterów przetworów mleczarskich i rosnący wolniej od oczekiwań popyt importowy (szczególnie ze strony Chin). Embargo było więc jedynie dodatkowym impulsem w kierunku spadku cen. Od sierpnia do grudnia 2014 roku największe spadki odnotowano w przypadku mleka w proszku. Związane było to z silnym wzrostem produkcji odłuszczonego mleka w proszku (m.in. w UE i na świecie). Źródło: Bank BGŻ BNP Paribas na podstawie danych MRiRW, USDA, DairyCo W rocznicę rosyjskiego embarga 28/07/

13 Embargo odpowiedzialne za spadek eksportu przetworów mleczarskich, w tym głównie serów Wartość eksportu przetworów mleczarskich w okresie VIII-XII (mln euro) Wolumen eksportu przetworów mleczarskich w okresie VIII-XII (tys. t) VIII-XII 2013 VIII-XII VIII-XII 2013 VIII-XII mleko i śmietana mleko w proszku jogurty serwatka masło sery i twarogi 0 mleko i śmietana mleko w proszku jogurty serwatka masło sery i twarogi Jeszcze w okresie styczeń-lipiec 2014 r. wartość polskiego eksportu przetworów mleczarskich była o ponad 20% wyższa niż rok wcześniej. W okresie sierpień-grudzień 2014 r. wartość wywozu ukształtowała się na poziomie o ponad 5% niższym niż w analogicznym okresie przed rokiem. Odpowiadał za to duży spadek wolumenu eksportu serów oraz obniżki cen większości artykułów mlecznych. Zaczęto ograniczać produkcję serów. Rosła natomiast produkcja odtłuszczonego mleka w proszku, które później eksportowano do Afryki Północnej i Azji Południowo-Wschodniej. Źródło: Bank BGŻ BNP Paribas na podstawie Ministerstwa Finansów W rocznicę rosyjskiego embarga 28/07/

14 I-2010 IV-2010 VII-2010 X-2010 I-2011 IV-2011 VII-2011 X-2011 I-2012 IV-2012 VII-2012 X-2012 I-2013 IV-2013 VII-2013 X-2013 I-2014 IV-2014 VII-2014 X-2014 I-2015 IV-2015 embargo Siła wpływu na ceny (%) głównych czynników Embargo miało wpływ na ceny owoców i warzyw Najbardziej dotknięte produkty: Jabłka, Kapusta pekińska, Pomidory, Pieczarki, Spadek cen większości produktów był jednak również konsekwencją wzrostu produkcji na krajowym i europejskim rynku. Jabłka % 200% 150% 100% 50% Dynamika zmian cen wybranych owoców i warzyw (2010 = 100%) Cebula + - 0% Jabłka Kapusta biała Cebula Pieczarki Źródło: Bank BGŻ BNP Paribas na podst. Eurostatu, GUS, IERiGŻ-PIB W rocznicę rosyjskiego embarga 28/07/

15 Zmiany w kierunkach eksportu polskich owoców i warzyw Struktura wartości eksportu polskich owoców i warzyw VIII 2014 III 2015 (CN07, CN08) Ukraina 6% Białoruś 6% Norwegia 1% Kazachstan 1% Serbia 0% Pozostałe 2% Norwegia 2% Ukraina 5% Białoruś 9% Kazachstan 1% Serbia 1% Pozostałe 4% Rosja 21% 2013/2014 Rosja 0% 2014/2015 UE-27 63% UE-27 78% 1,35 mld EUR 1,15 mld EUR Wzrost eksportu na rynki inne niż Rosja w okresie VIII 2014-III 2015 zrekompensował 60% wolumenu strat związanego z utratą rynku rosyjskiego. Nowe perspektywiczne rynki dla polskich owoców i warzyw: Afryka: Egipt, Algeria, Bliski Wschód: ZEA, Azja: Indie, Indonezja, Tajlandia A. Północna: USA, Kanada Źródło: Bank BGŻ BNP Paribas na podst. danych Eurostatu W rocznicę rosyjskiego embarga 28/07/

16 Zmiany w rozdysponowaniu produkcji jabłek Sprzedaż jabłek wg kanału zbytu VII 2014 III 2015 (tys. t) Spadek przychodów producentów jabłek. Mimo wzrostu cen na koniec sezonu ocenia się że 80-90% jabłek zostało sprzedanych po cenach niższych niż w poprzednim sezonie / / / / /2015 Łączny wolumen jabłek, który zagospodarowano dodatkowo dzięki wycofaniu z rynku i większemu skupowi przez przemysł przetwórczy aż o 317% przewyższał wolumen spadku eksportu. Zapasy na koniec marca Przetwórstwo Eksport Zakupy krajowe (spożycie) Wycofanie z rynku Źródło: Bank BGŻ BNP Paribas na podst. danych IERiGŻ, Eurostat, WAPA, GUS, TRSK W rocznicę rosyjskiego embarga 28/07/

17 Wykrycie ognisk afrykańskiego pomoru świń (ASF) i embargo doprowadziło do spadku eksportu i cen żywca wieprzowego Rosja oraz inne kraje, w tym m.in. Chiny, Korea Południowa, Japonia, Białoruś wprowadziły ograniczenia w imporcie wieprzowiny na skutek odkrycia w Polsce ognisk ASF. Jeszcze w 2013 r. ok. 43% polskiego eksportu było skierowane do tych krajów, co stanowiło ok. 12% krajowej produkcji wieprzowiny. Sama Rosja w całości polskiego eksportu stanowiła 16% w eksporcie i jedynie 2% w produkcji. Spadek polskiego eksportu na ww. rynki był łagodzony wzrostem sprzedaży do Stanów Zjednoczonych i Hongkongu. Kraje te w 2014 r. zaimportowały odpowiednio o 15 i 30 tys. t. więcej niż w roku poprzednim, wobec 34 tys. t mniej wysłanych w 2014 r. na rynek rosyjski. Niemniej, znaczne zmniejszenie eksportu na rynki pozaunijne spowodowało, że więcej surowca pozostało na rynku krajowym, co przyczyniło się to do znacznych spadków cen żywca ( w PLN, XII 2014/ XII 2013 o 21%, VI 2015 VI 2014 o 17%). Spadki te były również wspierane 6% wzrostem produkcji wieprzowiny w Polsce w 2014 r. i 2% wzrostem produkcji w UE. Od stycznia 2014 r. ceny trzody chlewnej w kraju utrzymywały się na znacznie niższym poziomie niż w Niemczech (przeciętnie w 2014 r. ceny w Polsce były niższe od cen w Niemczech o 3,59 euro/100 kg gdy w 2013 r. były niższe jedynie o 0,14 euro/100 kg). Zwiększyło to zainteresowanie polskim surowcem i przyczyniło się do 24-procentowego wzrostu r/r eksportu wieprzowiny na rynek unijny. Ceny żywca w Polsce i Niemczech (euro/100 kg) Polski eksport nieprzetworzonego mięsa wieprzowego (tys. t) -14% +24% -53% 2013 poza UE UE 2014 Polska Niemcy różnica w cenie Niemcy - Polska - prawa oś Źródło: Opracowanie Banku BGŻ BNP Paribas na podstawie danych KE i MRiRW W rocznicę rosyjskiego embarga 28/07/

18 Korzystny wpływ embargo na polski eksport drobiu Rosja nie była ważnym odbiorcą drobiu z Polski. W 2013 r. zaledwie 2% eksportu nieprzetworzonego mięsa drobiowego było kierowane na ten rynek. Stąd wprowadzenie przez Rosję ograniczeń w imporcie nie wpłynęło znacznie na rynek drobiu w Polsce. Z drugiej strony, embargo wprowadzone przez Rosję między innymi na drób pochodzący ze Stanów Zjednoczonych, Kanady, Norwegii oraz Australii spowodował, że wiele rosyjskich firm było zmuszonych do szukania nowych dostawców surowca. Zostało to dostrzeżone przez brazylijskich producentów i eksporterów drobiu, którzy znacznie zwiększyli sprzedaż na ten rynek. W tym samym czasie ograniczyli oni wolumen eksportu kierowany do UE. W 2014 r. był on o 14% niższy niż przed rokiem. Takie zmiany w wymianie handlowej okazały się korzystne dla polskiego sektora drobiu, który wypełniając lukę powstałą na skutek mniejszego importu z Brazylii, zwiększył sprzedaż surowca na rynek wspólnotowy. Dane Eurostat wskazują na 18-procentowy wzrost eksportu nieprzetworzonego mięsa drobiowego na rynek wspólnotowy w 2014 r. Eksport był siłą napędową dla polskiej produkcji drobiu, która w 2014 r. wzrosła o 10% w skali roku. Niemniej, równocześnie obniżyły się ceny pasz, co przyczyniło się łącznie do spadków cen żywca (w PLN, XII 2014/ XII 2013 o 1,4%, VI 2015 VI 2014 o 6,8%), który w Polsce jest silniejszy niż w UE. Eksport nieprzetworzonego mięsa drobiowego z Polski (tys. t) % +18% +31% -2% -6% -10% -14% Zmiany cen drobiu (średnie w kwartale w stosunku do początku 2013 r.) 2% Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q Polska UE extra poza UE EU intra UE EU Źródło: Opracowanie Banku BGŻ BNP Paribas na podstawie danych AVEC i Eurostat W rocznicę rosyjskiego embarga 28/07/

19 Wnioski W ciągu pierwszych dziesięciu lat członkostwa Polski w UE, eksport żywności do Rosji rósł wolniej niż sprzedaż na inne rynki zagraniczne. Tym samym znaczenie Rosji jako odbiorcy żywności z Polski w latach zmalało. Wprowadzone 7 sierpnia 2014 r. rosyjskie embargo na import wybranych produktów żywnościowych pochodzących z UE, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Australii i Norwegii, objęło ok. 65% polskiego eksportu do Rosji, przy czym już na przełomie stycznia i lutego 2014 r. (po wykryciu ognisk ASF) ograniczenia w handlu dotknęły eksporterów wieprzowiny. Towary objęte embargiem stanowiły łącznie 4% wartości całego eksportu polskiej żywności i ok. 1,2% wartości sprzedaży żywności ogółem. W konsekwencji nałożonych ograniczeń polski eksport żywności do Rosji w 2014 r. załamał się, przy czym wpłynęły na to również pogorszenie koniunktury gospodarczej w Rosji i silna deprecjacja rubla. Mimo spadku eksportu do Rosji, wartość eksportu żywności ogółem z Polski zwiększyła się w 2014 r. o 4,5% r/r. Skutki embarga, choć widoczne w sektorze rolno-spożywczym, nie są aż tak dotkliwe, jak początkowo obawiali się przedsiębiorcy. W największym stopniu embargiem został dotknięty sektor owoców i warzyw, mleczarski i mięsny. Spadek cen, zwłaszcza jabłek, wieprzowiny i przetworów mleczarskich, przyczynił się do wzrostu krajowej konsumpcji. Dzięki przestawieniu sprzedaży na nowe rynki zbytu, udało się zastąpić rynek rosyjski. Co ważne, doświadczenia z ostatnich lat pokazują, że po zniesieniu zakazów importu, eksport żywności z Polski do Rosji jest w stanie być dość szybko odbudowany. W rocznicę rosyjskiego embarga 28/07/

20 3 DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ W rocznicę rosyjskiego embarga 28/07/