Wskaźniki rozwoju fizycznego noworodków radomskich urodzonych w różnym wieku płodowym
|
|
- Marcin Markowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 702 Probl Hig Epidemiol 2012, 93(4): Wskaźniki rozwoju fizycznego noworodków radomskich urodzonych w różnym wieku płodowym Physical development indicators in newborns of different gestational age in Radom Renata Janiszewska Zakład Wychowania Fizycznego Wydziału Nauk o Zdrowiu i Kultury Fizycznej Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego im. K.Pułaskiego w Radomiu Wprowadzenie. Wskaźniki rozwoju fizycznego stanowią ważny miernik określający poziom rozwoju dziecka w okresie noworodkowym i niemowlęcym. Zalicza się do nich przede wszystkim długość i masę ciała, obwód głowy i rzadziej obwód klatki piersiowej. Istotną rolę dla pomyślności rozwijającego się płodu odgrywają czynniki genetyczne, paragenetyczne i środowiskowe. Tuż po urodzeniu kluczowe znaczenie w ocenie adaptacji noworodka do życia zewnątrzmacicznego stanowi wartość urodzeniowej masy ciała i długość okresu płodowego. Niezwykle pomocna w ocenie funkcji ośrodkowego układu nerwowego i układu sercowo-naczyniowego jest także skala Apgar. Powyższe czynniki wyznaczają stan biologiczny noworodka oraz określają tempo jego rozwoju w pierwszych latach życia. Cel pracy. Ocena stanu zdrowia i możliwości adaptacyjnych w pierwszych dwóch latach życia noworodków urodzonych jako zdrowe i donoszone oraz urodzonych z małą masą ciała (noworodki urodzone przedwcześnie i noworodki z zespołem dystrofii wewnątrzmacicznej ZDW). Materiał i metody. Materiał do badań uzyskano z NZOZ DEKAMED w Radomiu. Stanowiły go karty zdrowia 575 dzieci, których rozwój analizowany był od momentu urodzenia do ukończenia przez nie drugiego roku życia. Zastosowano kryteria podziału odnoszące się do płci dziecka oraz długości okresu płodowego. Oceniono wartości trzech parametrów rozwojowych tj. długości ciała, masy ciała i obwodu głowy. Wyniki. Wykazano różnice na istotnym poziomie statystycznym między badanymi grupami noworodków dotyczące wszystkich ocenianych parametrów. Zarówno w grupach noworodków płci żeńskiej, jak i męskiej ich wielkość wyznaczała długość okresu płodowego i wartość urodzeniowej masy ciała. Najwyższe poziomy korelacji między wiekiem płodowym a pozostałymi parametrami wystąpiły w grupach noworodków urodzonych przedwcześnie z masą ciała odpowiednią do wieku płodowego. W grupach noworodków urodzonych jako zdrowe i donoszone wiek płodowy najsilniej korelował z masą ciała i obwodem głowy. Różnice występujące w okresie noworodkowym zostały utrwalone także w drugim roku życia, co wskazuje na różny poziom dynamiki rozwoju jeszcze w okresie życia prenatalnego. Wnioski. Noworodki urodzone przedwcześnie z masą ciała odpowiednią do wieku płodowego oraz noworodki urodzone z ZDW osiągnęły w drugim roku życia znacząco statystycznie mniejsze wartości badanych cech somatycznych w porównaniu do noworodków urodzonych jako zdrowe i donoszone. Fakt ten wskazuje, iż długość okresu płodowego i wartość urodzeniowej masy ciała stanowią podstawowe kryteria dla oceny stanu biologicznego noworodka tuż po urodzeniu. Introduction. Physical development indicators are an important measure of an infant and its development. These primarily comprise body length and weight, head circumference and, more rarely, chest circumference. Genetic, paragenetic, and environmental indicators are key success factors of a growing foetus. Body weight at birth and duration of the prenatal period are of paramount importance in evaluations of an infant s adjustment to extrauterine life. Apgar scale is of great assistance in the assessments of central nervous system and cardiovascular system functions. These factors determine an infant s biological condition and rate of its development in early years of life. Aim. Assessment of health condition and adaptive capacities of healthy and full-term newborns and of low body weight infants (premature infants and newborns suffering from intrauterine dystrophy syndrome, IDS). Material and methods. The material was obtained from DEKAMED Healthcare Institution in Radom and included case histories of 575 children whose development was analyzed for two years since birth. The children were divided according to gender and length of the prenatal period. Three development parameters were evaluated, namely, body length, body weight, and head circumference. Results. Statistically significant differences were demonstrated between the infant groups with regard to all the parameters. Length of the prenatal period and body weight at birth determined the parameter values in both female and male newborns. The correlations between the prenatal age and the remaining parameters were the closest among premature infants with body weight appropriate to their age. In the group of full-term, healthy infants, the prenatal age was the most closely correlated with the body weight and head circumference. Differences present in newborns persisted in the second year of life, which points towards the varied development dynamics as early as during prenatal life. Conclusions. Premature infants with body weight appropriate to their age and newborns suffering from intrauterine dystrophy syndrome (IDS) achieved significantly lower levels of the somatic features under examination than healthy, full-term newborns. This fact shows that the duration of the prenatal period and body weight at birth are the fundamental criteria of assessing the biological condition of an infant immediately upon its birth. Key words: physical development indicators, gestational age, newborns Słowa kluczowe: wskaźniki rozwoju fizycznego, wiek płodowy, noworodki Probl Hig Epidemiol 2012, 93(4): Nadesłano: Zakwalifikowano do druku: Adres do korespondencji / Address for correspondence Dr n. biol. Renata Janiszewska Zakład Wychowania Fizycznego Wydziału Nauk o Zdrowiu i Kultury Fizycznej Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego ul. Malczewskiego 20a, Radom tel ; janiszewska_renata@wp.pl
2 Janiszewska R. Wskaźniki rozwoju fizycznego noworodków radomskich urodzonych w różnym wieku płodowym 703 Wprowadzenie Wielkość parametrów urodzeniowych dziecka zależna jest od długości i przebiegu trwania jego okresu prenatalnego, a także od wielu czynników temu okresowi towarzyszących. Sterowanie rozwojem w okresie życia prenatalnego jest wynikiem współdziałania hormonalnego matki, łożyska i płodu [1]. Jak wcześniej wspomniano kluczową rolę w okresie życia wewnątrzmacicznego odgrywają czynniki genetyczne i paragenetyczne oraz w mniejszym stopniu środowiskowe. Adaptacja do życia zewnątrzmacicznego przebiega zupełnie inaczej u dzieci urodzonych jako zdrowe i donoszone, niż u dzieci urodzonych przedwcześnie i dzieci urodzonych z zespołem dystrofii wewnątrzmacicznej. Wiadomo także, że nawet u dzieci urodzonych z małą masą ciała rozwój postnatalny cechuje się odmienną dynamiką, na którą wpływają przede wszystkim zaburzenia o różnorakim charakterze towarzyszące rozwojowi wewnątrzmacicznemu tych dzieci, do których najczęściej zalicza się: niski status socjoekonomiczny, wiek ciężarnej poniżej 18 r.ż i powyżej 40 r.ż., niedożywienie, niedokrwistość, ciążę wielopłodową, poród przedwczesny w wywiadzie, jedno lub więcej poronień samoistnych w II trymestrze ciąży w wywiadzie, choroby przenoszone drogą płciową, ciążę wysokiego ryzyka spowodowaną chorobami matki (cukrzyca, padaczka, nadciśnienie tętnicze, choroby nerek, wady serca), nikotynizm, alkoholizm, narkomanię, ciężką pracę fizyczną w czasie ciąży, narażenie na ciężki lub długotrwały stres [2]. Dynamika rozwoju w okresie życia pozałonowego jest odwrotnie proporcjonalna do stopnia zaawansowania rozwoju w okresie życia wewnątrzmacicznego im noworodek rodzi się większy i cięższy, tym wolniej przebiega jego rozwój w ciągu pierwszego roku życia, własne zaś hormony dziecka odpowiedzialne za wzrastanie ujawniają się dopiero około trzeciego roku życia [3]. Cel pracy Ocena stanu zdrowia i adaptacji do życia zewnątrzmacicznego noworodków urodzonych jako zdrowe i donoszone oraz urodzonych z małą masą ciała (noworodki urodzone przedwcześnie i noworodki z zespołem dystrofii wewnątrzmacicznej ZDW). Materiał i metody Na podstawie zgromadzonych danych dotyczących wartości cech somatometrycznych noworodków takich, jak: długość ciała, masa ciała i obwód głowy oraz długości okresu płodowego dokonano ich podziału na trzy grupy. Punktem odniesienia dla zastosowanego podziału była urodzeniowa masa ciała i wiek płodowy. Zgromadzony materiał poddano szczegółowej analizie statystycznej z zachowaniem pełnej anonimowości danych. Zastosowane kryteria podziału noworodków Grupa 1 (N= 225) noworodki zdrowe, donoszone, urodzone między 38 a 42 tygodniem ciąży z masą ciała powyżej 2500 g. Grupa 2 (N=195) noworodki urodzone przed 37 tygodniem ciąży z masą ciała odpowiednią do wieku płodowego. Grupa 3 (N=155) noworodki urodzone między 38 a 42 tygodniem ciąży z masą ciała zbyt małą w stosunku do wieku płodowego (noworodki z ZDW). Przy kwalifikowaniu noworodków do określonej grupy posłużono się siatką centylową urodzeniowych mas ciała [4]. Jako metodę badań zastosowano analizę statystyczną (Program Statistica PL), w której wykorzystano podstawowe miary statystyczne takie, jak: średnia arytmetyczna, odchylenie standardowe, błąd standardowy, przedział zmienności, test t-studenta do oceny różnic między badanymi średnimi dla poszczególnych grup noworodków oraz współczynnik korelacji Persona do oceny zależności między badanymi cechami. Wyniki i ich omówienie Kluczową rolę w okresie życia wewnątrzmacicznego odgrywają czynniki genetyczne (ich wpływ szacowany jest przez naukowców na 38%) i paragenetyczne (32%) oraz w mniejszym stopniu czynniki środowiskowe (30%) [5, 6, 7, 8]. Charakter reakcji organizmu na oddziaływanie tych ostatnich jest zależny od rodzaju czynnika, jego intensywności, czasu trwania oraz rezystencji ustroju i jego poszczególnych struktur. W opinii Wolańskiego [9] genetyczna kontrola rozwoju śródmacicznego jest pełniona głównie przez genotyp matki i tylko niewielką liczbę genów płodu, a geny działające w okresie rozwoju śródmacicznego wydają się być odmienne w kolejnych fazach rozwoju zarodka i płodu. Czynniki środowiska matczynego zależą od genetyczno-konstytucjonalnych właściwości organizmu matki, które powodują prawidłową adaptację układu sercowo-naczyniowego na rozwijającą się ciążę. Istotne są również warunki metaboliczne i żywieniowe, od których zależy prawidłowe wykształcenie łożyska. Odpowiednio wykształcone i prawidłowo funkcjonujące łożysko zapewnia właściwe utlenowanie i odżywienie płodu w drugim i trzecim trymestrze ciąży. Zdaniem Schwartza [10] głównymi determinantami tego procesu są cechy genetyczne rodziców oraz stan odżywienia matki, bowiem w trakcie rozwoju prenatalnego na organizm rozwijającego się płodu oddziałują właści-
3 704 Probl Hig Epidemiol 2012, 93(4): wości jej śródmacicznego środowiska. Jej metabolizm w istotny sposób wpływa na metabolizm płodu. Dla rozwoju zarodka i płodu podstawowe znaczenie ma również łożysko, które jest czynne już w trzecim tygodniu życia płodu i wykazuje dużą wrażliwość na uszkodzenia. Niedostateczny rozwój i nieprawidłowe umiejscowienie łożyska w macicy ujemnie wpływają na stan odżywiania i utlenienia płodu, a więc bezpośrednio na jego rozwój [11]. Według WHO etap rozwoju śródmacicznego trwa około 273±14 dni = 39 tygodni. Donoszony, czyli urodzony między 38 a 42 tygodniem ciąży, noworodek mierzy przeciętnie cm i waży g. Noworodki płci męskiej są zwykle nieznacznie większe i cięższe od dziewczynek (średnio o 2 cm i 300 g). Adaptacja jest uzyskaniem stanu równowagi organizmu ze środowiskiem. W kategoriach biologicznych odpowiada to wrażliwości na bodźce środowiska (ekosensytywności) i zdolności przystosowawczej (adaptabilności), których skutkiem są odpowiednie zmiany przystosowawcze [12]. Okres noworodkowy jest zatem okresem adaptacji narządowej do pełnego przejęcia czynności i samodzielnego życia dziecka [13]. Definicja okresu noworodkowego, określająca go jako pierwsze cztery tygodnie życia, nie jest jednak adekwatna dla dzieci urodzonych przedwcześnie. Okres noworodkowy u tych dzieci trwa tak długo, jak długo trwa okres adaptacji najważniejszych życiowo układów: oddechowego, krążenia, nerwowego, trawiennego i moczowego [14]. Wiadomo bowiem, że u dzieci urodzonych przedwcześnie zdolność do życia jest obniżona, zaś mała urodzeniowa masa ciała jest najbardziej znamienną cechą, która na obniżenie tej adaptacji wskazuje [15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22]. Materiał zebrany do badań poddano szczegółowej analizie statystycznej uwzględniając powyższy podział noworodków. Szczegółowe dane dotyczące analizowanych parametrów w grupach noworodków urodzonych jako zdrowe, urodzonych przedwcześnie i urodzonych z zespołem dystrofii wewnątrzmacicznej zawierają tabele I i II. Różnice między średnimi arytmetycznymi poszczególnych cech somatycznych w badanych grupach noworodków płci żeńskiej, ocenione testem t-studenta są na wysokich poziomach statystycznych i wynikają one nie tylko z długości trwania okresu płodowego lecz także z zaburzeń adaptacyjnych wpływających na niską urodzeniową masę ciała, która z kolei wpływa na niższe wartości pozostałych parametrów somatycznych. Podobną analizę przeprowadzono w grupach noworodków płci męskiej (tab. II). W populacji noworodków płci męskiej także występują różnice między poszczególnymi grupami, które są na wysokim poziomie statystycznym. Największe różnice w wartościach badanych parametrów dotyczą noworodków urodzonych jako zdrowe i urodzonych Tabela I. Charakterystyki statystyczne badanych grup noworodków żeńskich (N=290) Table I. Statistical profiles of studied groups of female newborns (N=290) noworodków of newborns Grupa 1 Group 1 N=115 urodzone jako zdrowe (born healthy) wiek płodowy (gestational age) 39,05±0,90; 37,0-41,0; m.=0,14 Grupa 2 Group 2 N=100 urodzone przedwcześnie (premature infants) wiek płodowy (gestational age) 34,43±1,50; 32,0-36,0; m.=0,23 Grupa 3 Group 3 N=75 urodzone z ZDW (born with IDS syndrome) wiek płodowy (gestational age) 39,03 ±1,20; 37,0-42,0; m.=0,19 wartość różnicy t i p między /value of difference t and p between Tabela II. Charakterystyki statystyczne badanych grup noworodków męskich (N=285) Table II. Statistical profiles of studied groups of male newborns (N=285) noworodków of newborns Grupa 1a Group 1a N=110 urodzone jako zdrowe (born healthy) wiek płodowy (gestational age) 39,25 ±1,00; 37,0-41,0 ; m.=0,15 Grupa 2a Group 2a N= 95 urodzone przedwcześnie (premature infants) wiek płodowy (gestational age) 34,87 ±1,09; 32,0-36,0; m.=0,17 Grupa 3a Group 3a N=80 urodzone z ZDW (born with IDS syndrome ) wiek płodowy (gestational age) 39,35±1,54; 37,0-42,0; m.=0,24 wartość różnicy t i p między /value of difference t and p between ] 51,8±1,05 50,0-55,0 48,5±2,04 44,0-52,0 50,25±2,02 47,0-55,0 3384,4±203, ,0-3800,0 2182,8±486, ,0-3200,0 2307,0±276, ,0-2700,0 34,4±0,73 33,0-35,0 30,195±1,94 25,5-32,5 31,6±0,893 30,0-32,6 1 i 2 t=9,34 t=19,83 t=15,26 1 i 3 t=4,51 t=14,41 t=12,63 2 i 3 t=-3,90 t=-2,40 p<0,01 t=-4,02 53,0±1,30 50,0-56,0 48,24±1,37 45,5-51,0 49,8±2,72 43,0-54,0 3557,5±288, ,5±390, ,0±289, ,4±0,78 34,0-36,5 31,73±1,21 29,0-33,5 31,973±0,74 30,5-33,0 1a i 2a t=15,88 t=19,98 p<0,01 t=20,19 1a i 3a t=6,59 t=19,09 p<0,01 t=16,20 p<0,01 2a i 3a t=-3,301 p>0,001 t=-2,59 p>0,01 t=-1,08
4 Janiszewska R. Wskaźniki rozwoju fizycznego noworodków radomskich urodzonych w różnym wieku płodowym 705 przedwcześnie, oraz urodzonych jako zdrowe i urodzonych z zespołem dystrofii wewnątrzmacicznej. Jak wynika z analizy różnic między średnimi arytmetycznymi ocenionymi testem t-studenta, są one jeszcze bardziej pogłębione, niż w populacjach noworodków płci żeńskiej. Fakt ten może wskazywać na większą ekosensytywność chłopców, która przejawia się już we wczesnym okresie ontogenezy. W dalszej kolejności dokonano oceny poziomu korelacji między wiekiem płodowym a parametrami budowy somatycznej w trzech grupach noworodków. Wyniki tej analizy zestawiono w tabelach III i IV. Tabela III. Wartości współczynników korelacji Pearsona między wiekiem płodowym a parametrami budowy somatycznej w grupach noworodków płci żeńskiej Table III. Coefficient value of the Pearson s correlation between gestational age and somatic build parameters in groups of female newborns noworodków of newborns zdrowe /born healthy urodzone przedwcześnie /premature infants urodzone z ZDW /born with intrauterine dystrophy syndrome IDS długością ciała Korelacje wieku płodowego z /Correlations of gestational age with masą ciała obwodem głowy 0,329 p>0,01 0,761 0,648 0,876 0,833 0,898 0,606 0,722 0,628 Tabela IV. Wartości współczynników korelacji Pearsona między wiekiem płodowym a parametrami budowy somatycznej w grupach noworodków płci męskiej Table IV. Coefficient value of the Pearson s correlation between gestational age and somatic build parameters in groups of male newborns noworodków of newborns zdrowe /born healthy urodzone przedwcześnie /premature infants długością ciała Korelacje wieku płodowego z /Correlations of gestational age with masą ciała obwodem głowy 0,530 0,654 0,628 0,924 0,725 0,845 urodzone z ZDW /born with intrauterine dystrophy syndrome IDS 0,817 0,842 0,692 Powyższa analiza wskazuje na bardzo zróżnicowane tempo rozwoju prenatalnego badanych grup dzieci. Niezwykle interesujący wydaje się fakt istnienia najwyższych poziomów korelacji między wiekiem płodowym a wszystkimi parametrami budowy w grupach noworodków urodzonych przedwcześnie z masą ciała odpowiednią do wieku płodowego, co wskazuje na dużą dynamikę rozwoju śródmacicznego wcześniaków, jako reakcję adaptacyjną organizmu na działanie niekorzystnych czynników ze strony środowiska zewnętrznego, którym w tym czasie jest organizm matki. W grupach noworodków urodzonych jako zdrowe i donoszone wiek płodowy najsilniej koreluje z masą ciała i obwodem głowy. Jest to ważny fakt, który wskazuje, że masa ciała po urodzeniu jest wykładnikiem rozwoju biologicznego noworodka, określa więc stopień jego dojrzałości do życia w warunkach zewnątrzłonowych. Związek wieku płodowego z masą ciała i obwodem głowy wykazuje silniejsze powiązania w grupach noworodków żeńskich, a ponadto przedstawia wyższą wartość w grupie wcześniaków w porównaniu z grupami noworodków urodzonych o czasie oraz z grupami noworodków ze zdiagnozowanym zespołem dystrofii wewnątrzmacicznej. Wydaje się to zrozumiałe krótszy czas trwania ciąży wymusza szybsze tempo rozwoju prenatalnego. Wysokie wartości współczynników korelacji między wiekiem płodowym a obwodem głowy wskazują z kolei na cefalokaudalny charakter rozwoju płodu. Szybsze tempo rozwoju prenatalnego noworodków urodzonych przedwcześnie z masą ciała odpowiednią do wieku płodowego w porównaniu z noworodkami urodzonymi o czasie oraz noworodkami z ZDW jest prawdopodobnie przejawem wysokiej reaktywności organizmu na działanie czynników zaburzających rozwój wewnątrzłonowy i mających wpływ na obniżenie potencjału genetycznego dziecka. Odpowiedzią organizmu jest skrócenie okresu rozwoju prenatalnego i tym samym wcześniejszy poród [23]. Badane parametry porównano także w drugim roku życia w celu oceny tempa ich wzrastania w tym okresie (tab. V, VI). Tabela V. Cechy somatyczne dziewczynek w drugim roku życia (N=290) Table V. Female infants somatic features in second year of life (N=290) Grupa 1 /Group 1 (N=115) 87,63±3,523 13,05±1,552 48,50±1,514 Grupa 2 /Group 2 (N=100) 84,20±2,914 11,49±1,556 47,80±0,882 Grupa 3 /Group 3 (N=75) 83,00±2,582 11,14±1,279 47,50±1,206 wartość różnicy t i p między 1 i 2 t=4,6 /value of difference 1 i 3 t=6,01 t and p between 2 i 3 t=1,215 t=2,73 p<0,01 t=3,74 t=0,697 t=4,03 t=5,29 t=2,16 p<0,05 Wyniki badań wskazują na istnienie różnic między analizowanymi parametrami budowy w drugim roku życia. Różnice te utrzymują się na wysokim poziomie statystycznym zwłaszcza, gdy porówna się dziewczynki urodzone jako zdrowe i dziewczynki urodzone przedwcześnie lub urodzone jako zdrowe i urodzone z zespołem dystrofii wewnątrzmacicznej. Także w obu grupach dziewczynek urodzonych z małą
5 706 Probl Hig Epidemiol 2012, 93(4): masą ciała dostrzega się istotne statystycznie różnice, które wskazują na niezwykle zróżnicowany charakter rozwoju tych grup. Podobną analizę przeprowadzono w grupach chłopców (tab. VI). Tabela VI. Cechy somatyczne chłopców w drugim roku życia (N= 285) Table VI. Male infants somatic features in second year of life (N=285) Grupa 1 /Group 1 (N=110) 88,50±3,225 13,55±1,477 50,30±1,567 Grupa 2 /Group 2 (N=95) 83,75±2,933 12,03±1,821 49,20±2,078 Grupa 3 /Group 3 (N=80) 82,90±2,226 11,60±1,594 48,50±1,298 Wartość różnicy t i p między /value of difference t and p between 1 i 2 t=4,39 1 i 3 t=5,81 2 i 3 t=1,02 t=4,30 t=6,10 t=1,68 t=1,47 t=3,35 p>0,01 t=1,21 U chłopców w drugim roku życia różnice na istotnym poziomie statystycznym między badanymi parametrami budowy utrzymują się tylko w zakresie długości i masy ciała, natomiast są wyraźnie mniejsze między obwodami głowy w poszczególnych grupach. Wartości parametrów somatycznych uzyskane w drugim roku życia potwierdzają różny poziom dynamiki integracji strukturalnej, której tempo po urodzeniu wyznaczone jest nie tylko wartością urodzeniowej masy ciała noworodka lecz także, a może przede wszystkim jego stanem biologicznym po urodzeniu, bowiem wyraża on stopień adaptacji do życia poza organizmem matki. Wnioski 1. Długość okresu prenatalnego wyznacza tempo rozwoju wewnątrzmacicznego dziecka. 2. Im wiek płodowy jest krótszy, tym tempo rozwoju jest większe. 3. Największa dynamika rozwoju określona przez wysokie wartości współczynników korelacji cechuje noworodki urodzone przedwcześnie z masą ciała odpowiednią do wieku płodowego. 4. Wyższe wartości współczynników korelacji między badanymi cechami występujące u noworodków płci męskiej wskazują na ich większą ekosensytywność występującą w okresie życia płodowego. Piśmiennictwo / References 1. Zdańska-Brincken M. Rozwój psychiczny dziecka i metody jego oceny. [w:] Pediatria. T. 1. Górnicki B, Dębiec B (red). PZWL, Warszawa Jaszkul I, Kandefer W. Główne zagrożenia w opiece perinatalnej oraz działania profilaktyczne na terenie woj. lubuskiego. Probl Hig Epidemiol 2007, 88(1): Jopkiewicz A, Suliga E. Genetyczne i środowiskowe uwarunkowania rozwoju fizycznego noworodków. [w:] Auksologia a promocja zdrowia. Jopkiewicz A (red). KTN, Kielce 1997: Górnicki B, Dębiec B (red). Pediatria. T. 1. PZWL, Warszawa Kornafel D. Czynniki determinujące urodzeniową masę ciała człowieka. Uniwersytet Wrocławski, Wrocław Wolański N. Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania. Wyd. II. PWN, Warszawa Malinowski A, Janiszewska R. Biomedyczne podstawy rozwoju i zdrowia człowieka. Politechnika Radomska, Radom Janiszewska R. Integracja strukturalno-funkcjonalna jako przejaw adaptacji do życia w początkowych etapach ontogenezy człowieka. Politechnika Radomska, Radom Hill DJ. Cell multiplication and differentiation. Acta Paediatr Scan Supl 1989, 349: Schwartz D. Zaburzenia rozwoju: stary problem w nowym tysiącleciu. Pediatria po Dyplomie 2001, 5/6: Kopczyńska-Sikorska J. Nasze dziecko. PZWL, Warszawa Wolański N. Rozwój biologiczny człowieka. PWN, Warszawa Szczepski O, Walczak M. Zarys pediatrii. PZWL, Warszawa Kornacka K. Noworodek przedwcześnie urodzony pierwsze lata życia. BP 43. PZWL, Warszawa Antoszewska A. Ryzyko urodzeń dzieci z małą masą ciała w Polsce w latach Stud Human Ecol 1998, Suppl.2: Chrząstek-Spruch H. Longitudinal studies of environment al influence on child growth. Stud Human Ecol 1979, 3: Grech E, Vassallo-Agius P, Savona-Ventura C. Declining male births with increasing geographical latitude in Europe. J Epidemiol Community Health 2000, 54, 4: Krawczyński M, Materna-Kiryluk A. Mała urodzeniowa masa ciała a umieralność niemowląt w latach Pediatr Pol 1992, 5-6, Rybkina IŁ. Aktualne problemy statystyki noworodków niedonoszonych. Biulet. N.II. Socjol Higi Ochr Zdr 1999, Sann L, Bourgeios J, Pulet SG. E tude d une population de 490 prematuris de moins de 31 semaines. Mortalite et development vers 2 ans. Rev Fr Gynecol Obstet 1999, 94(6): Wang ML, Dorer JD, Fleming MP, et al. Problemy kliniczne noworodków urodzonych prawie o czasie. Pediatria po Dyplomie. Medical Tribune Polska 2006, 10, 6: Zdańska-Brincken M, Kurniewicz-Witczakowa R. Rozwój dzieci z małą masą urodzeniową. [w:] Diagnostyka rozwoju dzieci i młodzieży. BP-12. Kopczyńska-Sikorska J (red). PZWL, Warszawa 1986: Gajewska E, Fuchs B. Noworodek o małej masie ciała problem aktualny. Materiały seminarium Żywienie kobiet w ciąży a wcześniactwo i porody noworodków z małą masą ciała. CZD, Warszawa 1995: 7-22.
ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoNOWORODKI KASZUBSKIE OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA
S ł u p s k i e r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Ewa Wójtowicz Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu, Gdańsk NOWORODI ASZUBSIE OGÓLNA CHARATERYSTYA WSTĘ Rozwój fizyczny określany jest jako ciąg przeobrażeń,
Bardziej szczegółowoWiek matek i kolejność porodów a cechy somatyczne noworodków
Janiszewska Hygeia Public R. Health Wiek 2011, matek 46(2): i kolejność 261-265 porodów a cechy somatyczne noworodków 261 Wiek matek i kolejność porodów a cechy somatyczne noworodków Mothers age and succession
Bardziej szczegółowoROZWÓJ FIZYCZNY NOWORODKÓW Z POMORZA ŚRODKOWEGO PHYSICAL DEVELOPMENT OF INFANTS FROM CENTRAL POMERANIA
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 10 2013 ROZWÓJ FIZYCZNY NOWORODKÓW Z POMORZA ŚRODKOWEGO PHYSICAL DEVELOPMENT OF INFANTS FROM CENTRAL POMERANIA Lidia Cymek 1 Anna Rożnowska 2 1 Akademia
Bardziej szczegółowoNoworodek - stan rozwoju fizycznego i trendy rozwojowe urodzeniowej masy ciała
Przegląd A ntropologiczny tom 55, z. 1-2, s. 33-43, Poznań 1992 Noworodek - stan rozwoju fizycznego i trendy rozwojowe urodzeniowej masy ciała Maria Danuta Kaliszewska-Drozdowska NEWBORN - T H E STATE
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 305 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 305 SECTIO D 2005 Uniwersytet Zielonogórski Katedra Wychowania Fizycznego University of Zielona Góra Chair of Physical
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE Słowa kluczowe: Wstęp Cel pracy
STRESZCZENIE Słowa kluczowe: Noworodek urodzony przedwcześnie, granulocyt obojętnochłonny, molekuły adhezji komórkowej CD11a, CD11b, CD11c, CD18, CD54, CD62L, wczesne zakażenie, posocznica. Wstęp W ostatnich
Bardziej szczegółowoMatczyne czynniki zagrożenia a wewnątrzmaciczne opóźnienie rozwoju
Przegląd Antropologiczny tom 59, s. 125-131, Poznań 1996 Matczyne czynniki zagrożenia a wewnątrzmaciczne opóźnienie rozwoju Krystyna Cieślik Abstract MATERNAL FACTORS OF THREAT AND AN INTRAUTERINE GROWTH
Bardziej szczegółowoZwiązki cech somatycznych z wybranymi zdolnościami motorycznymi chłopców w wieku lat
PRACE NAUKOWE Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie Seria: Kultura Fizyczna 00, z. VIII Inga Kordel Związki cech somatycznych z wybranymi zdolnościami motorycznymi chłopców w wieku 1 lat Streszczenie
Bardziej szczegółowoPŁEĆ A ROZWÓJ FUNKCJONALNY DZIECI W WIEKU DO 2 LAT GENDER AND THE FUNCTIONAL DEVELOPMENT OF CHILDREN AGED 0 2 YEARS
Nowiny Lekarskie 2012, 81, 4, 316 320 JULIA JAJOR PŁEĆ A ROZWÓJ FUNKCJONALNY DZIECI W WIEKU DO 2 LAT GENDER AND THE FUNCTIONAL DEVELOPMENT OF CHILDREN AGED 0 2 YEARS Katedra Fizjoterapii, Reumatologii
Bardziej szczegółowoLek. med. Arkadiusz Soski. Streszczenie
Lek. med. Arkadiusz Soski Streszczenie Wstęp Rozwojową dysplazję stawu biodrowego (DDH developmental dysplasia of the hip) uznaje się za najczęstszą wadę u noworodków i niemowląt. Wada ta powstać może
Bardziej szczegółowoAlicja Drohomirecka, Katarzyna Kotarska
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 384 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 20 2003 ALICJA DROHOMIRECKA KATARZYNA KOTARSKA SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH ZE STARGARDU SZCZECIŃSKIEGO
Bardziej szczegółowoSTAN ZDROWIA POLSKICH DZIECI. Prof. nadzw. Teresa Jackowska Konsultant Krajowy w dziedzinie pediatrii
STAN ZDROWIA POLSKICH DZIECI Prof. nadzw. Teresa Jackowska Konsultant Krajowy w dziedzinie pediatrii W trosce o młode pokolenie. Jak wychować zdrowe dziecko? Konferencja prasowa 09.09.2015 Sytuacja demograficzna
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 327 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 327 SECTIO D 2005 Uniwersytet im. A. Mickiewicza, Wydział Pedagogiczno-Artystyczny, Zakład Zasobów Poznawczych Człowieka,
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoStandardy i normy do oceny rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży Doskonałe narzędzia czy pułapki diagnostyczne?
Standardy i normy do oceny rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży Doskonałe narzędzia czy pułapki diagnostyczne? Dr hab. n. med. Anna Oblacińska Zakład Zdrowia Dzieci i Młodzieży Instytut Matki i Dziecka
Bardziej szczegółowoAnaliza związku wybranych parametrów ciężarnych z wyselekcjonowanymi cechami urodzeń noworodków
ROZDZIAŁ XXIV ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015 DOBROSTAN I SPOŁECZEŃSTWO Uniwersytet Medyczny Wydział Nauk o Zdrowiu im. Piastów Śląskich we Wrocławiu University of Medicine in Wrocław AGNIESZKA STRAMA, MAŁGORZATA
Bardziej szczegółowoOCENA ROZPRAWY NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH
KLINIKA NEONATOLOGII PUM 72-010 Police, ul. Siedlecka 2 Kierownik kliniki: Prof. dr. hab. n. med. Maria Beata Czeszyńska Tel/fax. 91 425 38 91 adres e- mail beataces@pum.edu.pl Szczecin, dnia 11. 06. 2018r
Bardziej szczegółowoINSTYTUT MATKI I DZIECKA w Warszawie, Klinika Patologii i Intensywnej Terapii Noworodka
Ocena ryzyka nieprawidłowego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka i pomoc rodzinie doświadczenia i rekomendacje Warszawa, 10 12 grudnia 2007 Ewa Helwich Klinika Neonatologii
Bardziej szczegółowoZmienność sezonowa a stan somatyczny noworodka
Przegląd Antropologiczny tom 59, s. 141-145, Poznań 1996 Zmienność sezonowa a stan somatyczny noworodka Elżbieta Litwiejko-Pietryńczak Abstract SEASON CHANGEBILITY AND CONDITION OF NEWBORNS. A group of
Bardziej szczegółowoPrzedmowa. Zawartość. 1. Wprowadzenie Kompleksowe podejście do żywienia Koncepcja równowagi (bilansu)
140964 Zawartość Przedmowa 1. Wprowadzenie 1.1. Kompleksowe podejście do żywienia 1.2. Koncepcja równowagi (bilansu) 1.2.1. Model podaży i zapotrzebowania 1.2.2. Przekarmienie 1.2.3. Niedożywienie 1.2.4.
Bardziej szczegółowoNOWORODEK SZCZECIŃSKI STAN ROZWOJU FIZYCZNEGO SZCZECIN S NEWBORN INFANT SOMATIC STATE
A N N A L E S A C A D E M I A E M E D I C A E S T E T I N E N S I S R O C Z N I K I P O M O R S K I E J A K A D E M I I M E D Y C Z N E J W S Z C Z E C I N I E 2007, 53, 3, 114 118 ALEKSANDRA GAWLIKOWSKA-SROKA,
Bardziej szczegółowoUMIERALNOŚĆ NIEMOWLĄT
UMIERALNOŚĆ NIEMOWLĄT UWAGI WSTĘPNE Do celów statystyki państwowej dokumentacja medyczna dotycząca okresu okołoporodowego ujmuje wszystkie płody i noworodki, które w chwili urodzenia ważyły co najmniej
Bardziej szczegółowoPracownia auksologiczna
Pracownia auksologiczna A. Rusińska Klinika Propedeutyki Pediatrii i Chorób Metabolicznych Kości Uniwersytet Medyczny w Łodzi 2012 Rozwój biologiczny składa się z nieodwracalnych procesów wzrastania różnicowania
Bardziej szczegółowoZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 384 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 384 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 2 23 JERZY EIDER BEATA BURYTA RAFAŁ BURYTA ROZWÓJ FIZYCZNY DZIECI Z WADAMI POSTAWY I UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM NA TLE
Bardziej szczegółowo8. STRESZCZENIE Celem niniejszej pracy jest:
8. STRESZCZENIE Zadaniem lekarza pracującego w oddziale neonatologicznym jest dbanie, aby przebieg adaptacji noworodka do życia zewnątrzmacicznego był prawidłowy, została nawiązana więź między matką a
Bardziej szczegółowoUltrasonograficzna ocena wzrastania płodów w I i II trymestrze ciąży w populacyjnym programie badań prenatalnych wad wrodzonych w regionie lubelskim
Lek. med. Izabela Wnuczek-Mazurek Ultrasonograficzna ocena wzrastania płodów w I i II trymestrze ciąży w populacyjnym programie badań prenatalnych wad wrodzonych w regionie lubelskim Promotor: Dr hab.
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 162 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LI, SUPPL. IV, 162 SECTIO D 2004 Instytut Kultury Fizycznej, Uniwersytet Szczeciński Kriszkoviecas Eugenijus Uniwersytet Wileński, Litwa.
Bardziej szczegółowoOcena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży
Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.
Bardziej szczegółowolek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała
lek. Wojciech Mańkowski Zastosowanie wzrokowych potencjałów wywołanych (VEP) przy kwalifikacji pacjentów do zabiegu przeszczepu drążącego rogówki i operacji zaćmy Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Bardziej szczegółowoZAKRES PROFILAKTYCZNYCH ŚWIADCZEŃ OPIEKI ZDROWOTNEJ U DZIECI DO UKOŃCZENIA 6 ROKU ŻYCIA WRAZ Z OKRESAMI ICH PRZEPROWADZANIA
Załącznik nr 2 ZAKRES PROFILAKTYCZNYCH ŚWIADCZEŃ OPIEKI ZDROWOTNEJ U DZIECI DO UKOŃCZENIA 6 ROKU ŻYCIA WRAZ Z OKRESAMI ICH PRZEPROWADZANIA Termin badania (wiek) Badania (testy) przesiewowe oraz świadczenia
Bardziej szczegółowoNoworodki SGA w oddziale intensywnej terapii grupa ryzyka przewlekłych zaburzeń wzrastania.
Noworodki SGA w oddziale intensywnej terapii grupa ryzyka przewlekłych zaburzeń wzrastania. M. Kęsiak, A. Stolarczyk, T. Talar, B. Cyranowicz, E. Gulczyńska Klinika Neonatologii ICZMP, kierownik kliniki
Bardziej szczegółowoZMIANY ODŻYWIANIA SIĘ KOBIET W CZASIE CIĄŻY
Agnieszka Palka, Kamil Rzeźnikowski Akademia Morska w Gdyni ZMIANY ODŻYWIANIA SIĘ KOBIET W CZASIE CIĄŻY Dieta kobiety ciężarnej jest istotnym czynnikiem wpływającym na zdrowie zarówno matki, jak i dziecka.
Bardziej szczegółowoRelacje wagowo-długościowe polskich noworodków oceniane pomiarami urodzeniowymi
Artykuł oryginalny Original Paper Zeszyty Naukowe WSKFiT 9:-1, 2014 www.wskfit.pl/zeszyty_naukowe.html Relacje wagowo-długościowe polskich noworodków oceniane pomiarami urodzeniowymi Weight-length relations
Bardziej szczegółowoPolitechnika Radomska Wydział Nauczycielski Katedra Wychowania Fizycznego i Zdrowotnego
Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji w Poznaniu Nr 3 2007 Renata Janiszewska Politechnika Radomska Wydział Nauczycielski Katedra Wychowania Fizycznego i Zdrowotnego ASPEKTY JAKOŚCIOWE
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 271 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 271 SECTIO D 2003 Oddział Położniczy i Trakt Porodowy, Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki im. Jana Bożego w
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoZaburzenia wzrastania wewnątrzmacicznego. Justyna Tołłoczko Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka WUM
Zaburzenia wzrastania wewnątrzmacicznego Justyna Tołłoczko Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka WUM Hipotrofia < 10. centyla Eutrofia 10-90 centyl Hipertrofia > 90. centyla IUGR Intrauterine
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 318 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 318 SECTIO D 2005 Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie Academy of Physical Education, Krakow URSZULA MIĄZEK, MIROSŁAW
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 294 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 294 SECTIO D 2003 Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu im.jędrzeja Śniadeckiego, Gdańsk, Polska Jędrzej Śniadecki
Bardziej szczegółowoWNIOSKOWANIE O WPŁYWIE CZYNNIKÓW KLIMATYCZNYCH NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ WYBRANYCH PARAMETRÓW ANTROPOMETRYCZNYCH NOWORODKA W ASPEKCIE ZMIENNOŚCI SEZONOWEJ
Polska Problemy Nauk Stosowanych, 2013, Tom 1, s. 161 166 Szczecin dr n. med. Joanna PIERZAK-SOMINKA a, Prof. dr hab. n. med. Jacek RUDNICKI a lek. Małgorzata Anna CZAJKOWSKA a, dr n. tech. Andrzej Antoni
Bardziej szczegółowoZRÓŻNICOWANIE DYMORFICZNE CECH MORFOLOGICZNYCH KANDYDATÓW NA STUDIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO W WSP W CZĘSTOCHOWIE W ROKU AKADEMICKIM 1996/1997
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Janusz Wojtyna, Joanna Rodziewicz-Gruhn Akademia im. Jana Długosza, Częstochowa ZRÓŻNICOWANIE DYMORFICZNE CECH MORFOLOGICZNYCH KANDYDATÓW NA STUDIA
Bardziej szczegółowoCENTRUM NAUKI O LAKTACJI im. ANNY OSLISLO
Niemowlęca skala uformowania stolca: proces tworzenia i wyniki Bekkali N, Hamers S, Reitsma J, Van Toledo L, Benninga M. J Pediatr. 2009 Apr;154(4):521-526.e1. tytuł oryginału: Infant Stool Form Scale:
Bardziej szczegółowoSTUDIA I MONOGRAFIE NR 22. Spis treści
STUDIA I MONOGRAFIE NR 22 Spis treści I Wprowadzenie II Materia³ i metody badañ 1 Ogólna charakterystyka próby 2 Badania antropometryczne 3 Próby sprawnoœci motorycznej 4 Ocena postawy cia³a 5 Metody opracowania
Bardziej szczegółowoMałgorzata Kołpak-Kowalczuk. Stacjonarna opieka zdrowotna w realizacji potrzeb zdrowotnych populacji województwa podlaskiego w latach
Małgorzata Kołpak-Kowalczuk Stacjonarna opieka zdrowotna w realizacji potrzeb zdrowotnych populacji województwa podlaskiego w latach 2007-2012 Streszczenie Poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia
Bardziej szczegółowoTrendy w rozwoju fizycznym u dzieci i młodzieży z Rzeszowa w dwudziestopięcioleciu 1978 2004
Wydawnictwo UR 2009 ISSN 1730-3524 Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2009, 3, 239 250 Anna Radochońska 1, Lidia Perenc 2 Trendy w rozwoju fizycznym u dzieci i młodzieży z Rzeszowa w
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 206 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 206 SECTIO D 2003 Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu im. Jędrzeja Śniadeckiego, Gdańsk Jędrzej Śniadecki Academy
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE. Instytut Nauk o Zdrowiu i Żywieniu Osoba sporządzająca
Politechnika Częstochowska, Wydział Zarządzania PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Zdrowie matki i dziecka Kierunek Zdrowie publiczne Forma studiów stacjonarne Poziom kwalifikacji II stopnia Rok
Bardziej szczegółowoPrace oryginalne Original papers
Prace oryginalne Original papers Borgis Analiza czynników ryzyka mózgowego porażenia dziecięcego *Agnieszka Milewska 1, Beata Anna Mileańczuk-Lubecka 1, Jan Kochanowski 1, Bożena Werner 2 1 Klinika Neurologii
Bardziej szczegółowoCharakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie.
Anastasiya Zasimovich Charakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie. Ciąża jest to specyficzny, fizjologiczny stan organizmu kobiety. O
Bardziej szczegółowoZWIĄZEK MIĘDZY PŁCIĄ I WYBRANYMI PARAMETRAMI URODZENIOWYMI DZIECKA A POCZĄTKIEM PROCESU PIERWSZEGO ZĄBKOWANIA
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Elżbieta Żądzińska Uniwersytet Łódzki, Łódź ZWIĄZEK MIĘDZY PŁCIĄ I WYBRANYMI PARAMETRAMI URODZENIOWYMI DZIECKA A POCZĄTKIEM PROCESU PIERWSZEGO ZĄBKOWANIA
Bardziej szczegółowoBiomedyczne podstawy rozwoju i wychowania człowieka ćwiczenia I rok pedagogika ogólna
Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania człowieka ćwiczenia I rok pedagogika ogólna Magdalena Krajewska Zakład Antropologii WBiOŚ UMK Ćwiczenie 2: Rozwój wiadomości ogólne 1. Czym jest rozwój 2. Cechy
Bardziej szczegółowoBADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI
14 BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14.1 WSTĘP Ogólne wymagania prawne dotyczące przy pracy określają m.in. przepisy
Bardziej szczegółowoSTRATYFIKACJA SPOŁECZNA RODZICÓW A POZIOM ROZWOJU FIZYCZNEGO I MOTORYCZNEGO ICH DZIECI
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Ryszard Asienkiewicz Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra STRATYFIKACJA SPOŁECZNA RODZICÓW A POZIOM ROZWOJU FIZYCZNEGO I MOTORYCZNEGO ICH DZIECI
Bardziej szczegółowoTrend sekularny w rozwoju fizycznym dzieci z Rzeszowa w wieku od 7 do 14 lat
Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2005, 2, 113 120 Anna Radochońska, Sylwia Dudzik, Lidia Perenc Trend sekularny w rozwoju fizycznym dzieci z Rzeszowa w wieku od 7 do 14 lat Z Zakładu
Bardziej szczegółowoCzęstość urodzeń i stan rozwoju noworodków przedwcześnie urodzonych z masą ciała poniżej 2500 g w rejonie Gdańska
Przegląd Antropologiczny tom 57, z. 1-2, s. 33-37, Poznań 1994 Częstość urodzeń i stan rozwoju noworodków przedwcześnie urodzonych z masą ciała poniżej 2500 g w rejonie Gdańska A nna Orkwiszewska, Judyta
Bardziej szczegółowoPROFILAKTYKA WAD NARZĄDU ŻUCIA. Zakład Ortodoncji IS Warszawski Uniwersytet Medyczny
PROFILAKTYKA WAD NARZĄDU ŻUCIA Zakład Ortodoncji IS Warszawski Uniwersytet Medyczny PROFILAKTYKA WAD NARZĄDU ŻUCIA kierowanie wzrostem i rozwojem narządu żucia w każdym okresie rozwojowym dziecka poprzez:
Bardziej szczegółowoNIPT Nieinwazyjny Test Prenatalny (ang. Non-Invasive Prenatal Test)
NIPT Nieinwazyjny Test Prenatalny (ang. Non-Invasive Prenatal Test) Nieinwazyjne badanie krwi kobiety ciężarnej w kierunku wykluczenia najczęstszych trisomii u płodu Cel testu NIPT Celem testu NIPT jest
Bardziej szczegółowoCharakterystyka wskaźnika smukłości dzieci i młodzieży w wieku lat uprawiających różne dyscypliny sportu w województwie lubuskim
ROZDZIAŁ XIV 1 Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Biologiczny University of Zielona Góra, Faculty of Biological Sciences 2 Gimnazjum nr1 w Zielonej Górze Gymnasium No.1 in Zielona Góra 3 Uniwersytet Zielonogórski,
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 412 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 412 SECTIO D 2005 Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego z Pracownią Pielęgniarstwa Onkologicznego WPiNoZ Akademii Medycznej
Bardziej szczegółowoRaport Euro-Peristat Konferencja Prasowa Instytutu Matki i Dziecka
Raport Euro-Peristat 2015 Konferencja Prasowa Instytutu Matki i Dziecka 13.02.2019 https://www.europeristat.com/ Celem działania projektu Euro-Peristat jest stworzenie uzasadnionych naukowo i wiarygodnych
Bardziej szczegółowoIs there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report
Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report Czy istnieje zależność pomiędzy wiekiem i stroną, po której umiejscawia się ciąża ektopowa jajowodowa?
Bardziej szczegółowoJoanna Rodziewicz-Gruhn Charakterystyka wysokości i proporcji wagowo-wzrostowych kobiet między 20 a 75 rokiem życia
Joanna Rodziewicz-Gruhn Charakterystyka wysokości i proporcji wagowo-wzrostowych kobiet między 20 a 75 rokiem życia Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna 7, 89-93 2007
Bardziej szczegółowoZMIANY MIĘDZYPOKOLENIOWE WYBRANYCH CECH STUDENTEK PEDAGOGIKI UNIWERSYTETU ŁÓDZKIEGO W LATACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Małgorzata Roślak, Henryk Stolarczyk Uniwersytet Łódzki, Łódź ZMIANY MIĘDZYPOKOLENIOWE WYBRANYCH CECH STUDENTEK PEDAGOGIKI UNIWERSYTETU ŁÓDZKIEGO
Bardziej szczegółowoRyszard Asienkiewicz, Józef Tatarczuk, Artur Wandycz Normy wskaźnika wagowo-wzrostowego populacji dzieci i młodzieży Ziemi Lubuskiej
Ryszard Asienkiewicz, Józef Tatarczuk, Artur Wandycz Normy wskaźnika wagowo-wzrostowego populacji dzieci i młodzieży Ziemi Lubuskiej Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna
Bardziej szczegółowoNIFTY TM Nieinwazyjny, Genetyczny Test Prenataly określający ryzyko wystąpienia zespołu Downa, Edwardsa i Patau
NIFTY TM Nieinwazyjny, Genetyczny Test Prenataly określający ryzyko wystąpienia zespołu Downa, Edwardsa i Patau Nieinwazyjne badania prenatalne, polegające na ocenia parametrów biochemicznych, takie jak
Bardziej szczegółowoZachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku Przedstawione poniżej wyniki badań opracowano na podstawie: Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży. Ekspertyza oparta na wynikach ogólnopolskich badań
Bardziej szczegółowoZachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku
Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku Przedstawione poniżej wyniki badań opracowano na podstawie: Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży. Ekspertyza oparta na wynikach ogólnopolskich badań
Bardziej szczegółowoWpływ terminu porodu na wyrzynanie zębów stałych u bliźniąt
Czas. Stomatol., 2009, 62, 4, 293-297 2009 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Wpływ terminu porodu na wyrzynanie zębów stałych u bliźniąt Influence of the delivery term on the time of permanent
Bardziej szczegółowoROZPRAWA DOKTORSKA. Mateusz Romanowski
Mateusz Romanowski Wpływ krioterapii ogólnoustrojowej na aktywność choroby i sprawność chorych na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa ROZPRAWA DOKTORSKA Promotor: Dr hab., prof. AWF Anna Straburzyńska-Lupa
Bardziej szczegółowoZaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE
Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W
Bardziej szczegółowoPrzyrost masy ciała w ciąży a wybrane elementy oceny stanu noworodka
Wdowiak Probl Hig A Epidemiol i wsp. Przyrost 2011, 92(2): masy ciała 281-285 w ciąży a wybrane elementy oceny stanu noworodka 281 Przyrost masy ciała w ciąży a wybrane elementy oceny stanu noworodka Women
Bardziej szczegółowoMARIA KWIATKOWSKA, MAŁGORZATA POKRZYWNICKA, PAWEŁ KRAJEWSKI. Streszczenie. Materiał i metody. Wstęp
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 2, 116-120, 2008 Analiza porównawcza sposobu urodzenia, urodzeniowej masy i długości ciała oraz wewnątrzmacicznego wzrostu płodu u noworodków matek
Bardziej szczegółowoZapytaj swojego lekarza.
Proste, bezpieczne badanie krwi, zapewniające wysoką czułość diagnostyczną Nieinwazyjne badanie oceniające ryzyko wystąpienia zaburzeń chromosomalnych, takich jak zespół Downa; opcjonalnie umożliwia również
Bardziej szczegółowoZachowania zdrowotne kobiet w ciąży Picie alkoholu
Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży Picie alkoholu prof. dr hab. Marcin Wojnar mgr Marek Fudała, Krzysztof Brzózka Katedra i Klinika Psychiatryczna, Warszawski Uniwersytet Medyczny Państwowa Agencja Rozwiązywania
Bardziej szczegółowoLECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 701 Poz. 9 Załącznik B.64. LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.9)
Bardziej szczegółowoDefinicja urodzenia żywego
Urodzenia Definicja urodzenia żywego Aktualnie w Polsce obowiązują definicje rekomendowane przez WHO, wprowadzone 1 lipca 1994 roku: Żywe urodzenie to całkowite wydalenie lub wydobycie noworodka z ustroju
Bardziej szczegółowodystrybucji serotypów powodujących zakażenia inwazyjne w poszczególnych grupach wiekowych zapadalność na IChP w poszczególnych grupach wiekowych
Warszawa, 15.06.2015 Rekomendacje Pediatrycznego Zespołu Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych (PZEdsPSO) dotyczące realizacji szczepień obowiązkowych, skoniugowaną szczepionką przeciwko pneumokokom;
Bardziej szczegółowoWśród czynników społecznoekonomicznych. na zmienność wysokości i masy ciała dzieci
Wydawnictwo UR 2007 ISSN 1730-3524 Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2007, 1, 24 29 PRACE ORYGINALNE Maria Zadarko-Domaradzka, Edward Tlałka Wpływ czynników społeczno-ekonomicznych na
Bardziej szczegółowoUrbanizacja jako czynnik różnicujący wysokość i masę ciała dzieci
Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2006, 3, 188 192 Maria Zadarko-Domaradzka, Edward Tlałka Urbanizacja jako czynnik różnicujący wysokość i masę ciała dzieci PRACE ORYGINALNE Z Zakładu
Bardziej szczegółowoZapobieganie problemom zdrowotnym dzieci i młodzieży poprzez aktywność fizyczną.
Zapobieganie problemom zdrowotnym dzieci i młodzieży poprzez aktywność fizyczną. Dr n. med. Joanna Ruszkowska Katedra Medycyny Społecznej i Zapobiegawczej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi PABIANICE, 30
Bardziej szczegółowoBarbara Adamczyk. Dzieci ulicy. w Polsce i na świecie. Definicja. typologia etiologia
Barbara Adamczyk Dzieci ulicy w Polsce i na świecie Definicja typologia etiologia Akademia Ignatianum Wydawnictwo WAM Kraków 2015 Spis treści Wstęp 13 Rozdział 1 Pojęciowe i kategorialne ustalenia fenomenu
Bardziej szczegółowoWPŁYW SZYBKOŚCI STYGNIĘCIA NA WŁASNOŚCI TERMOFIZYCZNE STALIWA W STANIE STAŁYM
2/1 Archives of Foundry, Year 200, Volume, 1 Archiwum Odlewnictwa, Rok 200, Rocznik, Nr 1 PAN Katowice PL ISSN 1642-308 WPŁYW SZYBKOŚCI STYGNIĘCIA NA WŁASNOŚCI TERMOFIZYCZNE STALIWA W STANIE STAŁYM D.
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 1/2002 Nr 1 Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Zespół Turnera: większość noworodków ma prawidłową długość ciała, a zaburzenia wzrastania występują dopiero po urodzeniu Turner syndrome:
Bardziej szczegółowoPodsumowanie sezonu zachorowań oraz program profilaktyki zakażeń 2016/2017
Profilaktyka zakażeń RSV w Polsce od 1.1.213 Profilaktyka zakażeń wirusem RS (ICD-1 P 7.2, P 27.1) Podsumowanie sezonu zachorowań oraz program profilaktyki zakażeń 216/217 Ewa Helwich Klinika Neonatologii
Bardziej szczegółowoZDROWIE DZIECI PO LECZENIU NIEPŁODNOŚCI
ZDROWIE DZIECI PO LECZENIU NIEPŁODNOŚCI Rafał Kurzawa rafal.kurzawa@gmail.com Pomorski Uniwersytet Medyczny Sekcja Płodności i Niepłodności PTG Ośrodek Studiów nad Płodnością Człowieka IVF ma 35 lat
Bardziej szczegółowoJAKOŚĆ ŻYCIA DZIECI Z ADHD W ŚWIETLE BADAŃ. mgr Katarzyna Naszydłowska-Sęk
JAKOŚĆ ŻYCIA DZIECI Z ADHD W ŚWIETLE BADAŃ mgr Katarzyna Naszydłowska-Sęk Wstęp Problematyka jakości życia dzieci i młodzieży, mimo iż niezwykle istotna z perspektywy zarówno teoretycznej jak i aplikacyjnej,
Bardziej szczegółowoLek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.
Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 300 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 300 SECTIO D 2003 Zakład Antropologii Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie Department of Anthropology Academy
Bardziej szczegółowoależność pomiędzy matczynym wskaźnikiem masy ciała a parametrami antropometrycznymi noworodka
P R A C A O R Y G I N A L N A Dorota Matuszyk 1, Małgorzata Schlegel-Zawadzka 2, Paweł Jagielski 2, Małgorzata Dziedzic 1 1 Pracownia Podstaw Opieki Położniczej, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa,
Bardziej szczegółowolek. Magdalena Bosak-Prus Ocena profilu oreksyny A i greliny u dzieci niskorosłych.
lek. Magdalena Bosak-Prus Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 we Wrocławiu, Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego, młodszy asystent Ocena profilu oreksyny A i greliny
Bardziej szczegółowoWanda Siemiątkowska - Stengert
Wanda Siemiątkowska - Stengert Wpływ zabiegu odsysania z tchawicy na ciśnienie śródczaszkowe i układ krążenia noworodków wymagających wentylacji zastępczej, po zastosowaniu różnej premedykacji farmakologicznej.
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016-2019 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki
Bardziej szczegółowoPytania z zakresu położnictwa
Pytania z zakresu położnictwa - 2017 1. Proszę omówić zapotrzebowanie na składniki mineralne i witaminowe u kobiet ciężarnych i karmiących piersią ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia profilaktyki jodowej.
Bardziej szczegółowoWspółczesna rola surfaktantu na Sali porodowej
Współczesna rola surfaktantu na Sali porodowej dr n. med. Anita Chudzik Historia surfaktantu 1. 1959r. -AveryiMeadniedobórsurfaktantu odgrywa kluczowa rolę w patogenezierds. 2. 1972 r. -Enhorningand Robertsonpierwszedotchawiczepodanie
Bardziej szczegółowoKlinika Położnictwa i Ginekologii. Poznań, wrzesień 2013 r.
Instytutu Matki i Dziecka Klinika Położnictwa i Ginekologii Rozwój opieki perinatalnej na przełomie XX i XXI wieku Tomasz Maciejewski, Michał Troszyński, Sławomir Janus Poznań, wrzesień 2013 r. Zgony matek
Bardziej szczegółowoOpieka zdrowotna nad matką i dzieckiem w województwie kujawsko pomorskim w 2009 roku
Opieka zdrowotna nad matką i dzieckiem w województwie kujawsko pomorskim w 2009 roku I. Sytuacja demograficzna województwa wg GUS Liczba ludności w województwie kujawsko-pomorskim na dzień 31.12.2009 r.
Bardziej szczegółowo