Wskaźniki rozwoju fizycznego noworodków radomskich urodzonych w różnym wieku płodowym

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wskaźniki rozwoju fizycznego noworodków radomskich urodzonych w różnym wieku płodowym"

Transkrypt

1 702 Probl Hig Epidemiol 2012, 93(4): Wskaźniki rozwoju fizycznego noworodków radomskich urodzonych w różnym wieku płodowym Physical development indicators in newborns of different gestational age in Radom Renata Janiszewska Zakład Wychowania Fizycznego Wydziału Nauk o Zdrowiu i Kultury Fizycznej Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego im. K.Pułaskiego w Radomiu Wprowadzenie. Wskaźniki rozwoju fizycznego stanowią ważny miernik określający poziom rozwoju dziecka w okresie noworodkowym i niemowlęcym. Zalicza się do nich przede wszystkim długość i masę ciała, obwód głowy i rzadziej obwód klatki piersiowej. Istotną rolę dla pomyślności rozwijającego się płodu odgrywają czynniki genetyczne, paragenetyczne i środowiskowe. Tuż po urodzeniu kluczowe znaczenie w ocenie adaptacji noworodka do życia zewnątrzmacicznego stanowi wartość urodzeniowej masy ciała i długość okresu płodowego. Niezwykle pomocna w ocenie funkcji ośrodkowego układu nerwowego i układu sercowo-naczyniowego jest także skala Apgar. Powyższe czynniki wyznaczają stan biologiczny noworodka oraz określają tempo jego rozwoju w pierwszych latach życia. Cel pracy. Ocena stanu zdrowia i możliwości adaptacyjnych w pierwszych dwóch latach życia noworodków urodzonych jako zdrowe i donoszone oraz urodzonych z małą masą ciała (noworodki urodzone przedwcześnie i noworodki z zespołem dystrofii wewnątrzmacicznej ZDW). Materiał i metody. Materiał do badań uzyskano z NZOZ DEKAMED w Radomiu. Stanowiły go karty zdrowia 575 dzieci, których rozwój analizowany był od momentu urodzenia do ukończenia przez nie drugiego roku życia. Zastosowano kryteria podziału odnoszące się do płci dziecka oraz długości okresu płodowego. Oceniono wartości trzech parametrów rozwojowych tj. długości ciała, masy ciała i obwodu głowy. Wyniki. Wykazano różnice na istotnym poziomie statystycznym między badanymi grupami noworodków dotyczące wszystkich ocenianych parametrów. Zarówno w grupach noworodków płci żeńskiej, jak i męskiej ich wielkość wyznaczała długość okresu płodowego i wartość urodzeniowej masy ciała. Najwyższe poziomy korelacji między wiekiem płodowym a pozostałymi parametrami wystąpiły w grupach noworodków urodzonych przedwcześnie z masą ciała odpowiednią do wieku płodowego. W grupach noworodków urodzonych jako zdrowe i donoszone wiek płodowy najsilniej korelował z masą ciała i obwodem głowy. Różnice występujące w okresie noworodkowym zostały utrwalone także w drugim roku życia, co wskazuje na różny poziom dynamiki rozwoju jeszcze w okresie życia prenatalnego. Wnioski. Noworodki urodzone przedwcześnie z masą ciała odpowiednią do wieku płodowego oraz noworodki urodzone z ZDW osiągnęły w drugim roku życia znacząco statystycznie mniejsze wartości badanych cech somatycznych w porównaniu do noworodków urodzonych jako zdrowe i donoszone. Fakt ten wskazuje, iż długość okresu płodowego i wartość urodzeniowej masy ciała stanowią podstawowe kryteria dla oceny stanu biologicznego noworodka tuż po urodzeniu. Introduction. Physical development indicators are an important measure of an infant and its development. These primarily comprise body length and weight, head circumference and, more rarely, chest circumference. Genetic, paragenetic, and environmental indicators are key success factors of a growing foetus. Body weight at birth and duration of the prenatal period are of paramount importance in evaluations of an infant s adjustment to extrauterine life. Apgar scale is of great assistance in the assessments of central nervous system and cardiovascular system functions. These factors determine an infant s biological condition and rate of its development in early years of life. Aim. Assessment of health condition and adaptive capacities of healthy and full-term newborns and of low body weight infants (premature infants and newborns suffering from intrauterine dystrophy syndrome, IDS). Material and methods. The material was obtained from DEKAMED Healthcare Institution in Radom and included case histories of 575 children whose development was analyzed for two years since birth. The children were divided according to gender and length of the prenatal period. Three development parameters were evaluated, namely, body length, body weight, and head circumference. Results. Statistically significant differences were demonstrated between the infant groups with regard to all the parameters. Length of the prenatal period and body weight at birth determined the parameter values in both female and male newborns. The correlations between the prenatal age and the remaining parameters were the closest among premature infants with body weight appropriate to their age. In the group of full-term, healthy infants, the prenatal age was the most closely correlated with the body weight and head circumference. Differences present in newborns persisted in the second year of life, which points towards the varied development dynamics as early as during prenatal life. Conclusions. Premature infants with body weight appropriate to their age and newborns suffering from intrauterine dystrophy syndrome (IDS) achieved significantly lower levels of the somatic features under examination than healthy, full-term newborns. This fact shows that the duration of the prenatal period and body weight at birth are the fundamental criteria of assessing the biological condition of an infant immediately upon its birth. Key words: physical development indicators, gestational age, newborns Słowa kluczowe: wskaźniki rozwoju fizycznego, wiek płodowy, noworodki Probl Hig Epidemiol 2012, 93(4): Nadesłano: Zakwalifikowano do druku: Adres do korespondencji / Address for correspondence Dr n. biol. Renata Janiszewska Zakład Wychowania Fizycznego Wydziału Nauk o Zdrowiu i Kultury Fizycznej Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego ul. Malczewskiego 20a, Radom tel ; janiszewska_renata@wp.pl

2 Janiszewska R. Wskaźniki rozwoju fizycznego noworodków radomskich urodzonych w różnym wieku płodowym 703 Wprowadzenie Wielkość parametrów urodzeniowych dziecka zależna jest od długości i przebiegu trwania jego okresu prenatalnego, a także od wielu czynników temu okresowi towarzyszących. Sterowanie rozwojem w okresie życia prenatalnego jest wynikiem współdziałania hormonalnego matki, łożyska i płodu [1]. Jak wcześniej wspomniano kluczową rolę w okresie życia wewnątrzmacicznego odgrywają czynniki genetyczne i paragenetyczne oraz w mniejszym stopniu środowiskowe. Adaptacja do życia zewnątrzmacicznego przebiega zupełnie inaczej u dzieci urodzonych jako zdrowe i donoszone, niż u dzieci urodzonych przedwcześnie i dzieci urodzonych z zespołem dystrofii wewnątrzmacicznej. Wiadomo także, że nawet u dzieci urodzonych z małą masą ciała rozwój postnatalny cechuje się odmienną dynamiką, na którą wpływają przede wszystkim zaburzenia o różnorakim charakterze towarzyszące rozwojowi wewnątrzmacicznemu tych dzieci, do których najczęściej zalicza się: niski status socjoekonomiczny, wiek ciężarnej poniżej 18 r.ż i powyżej 40 r.ż., niedożywienie, niedokrwistość, ciążę wielopłodową, poród przedwczesny w wywiadzie, jedno lub więcej poronień samoistnych w II trymestrze ciąży w wywiadzie, choroby przenoszone drogą płciową, ciążę wysokiego ryzyka spowodowaną chorobami matki (cukrzyca, padaczka, nadciśnienie tętnicze, choroby nerek, wady serca), nikotynizm, alkoholizm, narkomanię, ciężką pracę fizyczną w czasie ciąży, narażenie na ciężki lub długotrwały stres [2]. Dynamika rozwoju w okresie życia pozałonowego jest odwrotnie proporcjonalna do stopnia zaawansowania rozwoju w okresie życia wewnątrzmacicznego im noworodek rodzi się większy i cięższy, tym wolniej przebiega jego rozwój w ciągu pierwszego roku życia, własne zaś hormony dziecka odpowiedzialne za wzrastanie ujawniają się dopiero około trzeciego roku życia [3]. Cel pracy Ocena stanu zdrowia i adaptacji do życia zewnątrzmacicznego noworodków urodzonych jako zdrowe i donoszone oraz urodzonych z małą masą ciała (noworodki urodzone przedwcześnie i noworodki z zespołem dystrofii wewnątrzmacicznej ZDW). Materiał i metody Na podstawie zgromadzonych danych dotyczących wartości cech somatometrycznych noworodków takich, jak: długość ciała, masa ciała i obwód głowy oraz długości okresu płodowego dokonano ich podziału na trzy grupy. Punktem odniesienia dla zastosowanego podziału była urodzeniowa masa ciała i wiek płodowy. Zgromadzony materiał poddano szczegółowej analizie statystycznej z zachowaniem pełnej anonimowości danych. Zastosowane kryteria podziału noworodków Grupa 1 (N= 225) noworodki zdrowe, donoszone, urodzone między 38 a 42 tygodniem ciąży z masą ciała powyżej 2500 g. Grupa 2 (N=195) noworodki urodzone przed 37 tygodniem ciąży z masą ciała odpowiednią do wieku płodowego. Grupa 3 (N=155) noworodki urodzone między 38 a 42 tygodniem ciąży z masą ciała zbyt małą w stosunku do wieku płodowego (noworodki z ZDW). Przy kwalifikowaniu noworodków do określonej grupy posłużono się siatką centylową urodzeniowych mas ciała [4]. Jako metodę badań zastosowano analizę statystyczną (Program Statistica PL), w której wykorzystano podstawowe miary statystyczne takie, jak: średnia arytmetyczna, odchylenie standardowe, błąd standardowy, przedział zmienności, test t-studenta do oceny różnic między badanymi średnimi dla poszczególnych grup noworodków oraz współczynnik korelacji Persona do oceny zależności między badanymi cechami. Wyniki i ich omówienie Kluczową rolę w okresie życia wewnątrzmacicznego odgrywają czynniki genetyczne (ich wpływ szacowany jest przez naukowców na 38%) i paragenetyczne (32%) oraz w mniejszym stopniu czynniki środowiskowe (30%) [5, 6, 7, 8]. Charakter reakcji organizmu na oddziaływanie tych ostatnich jest zależny od rodzaju czynnika, jego intensywności, czasu trwania oraz rezystencji ustroju i jego poszczególnych struktur. W opinii Wolańskiego [9] genetyczna kontrola rozwoju śródmacicznego jest pełniona głównie przez genotyp matki i tylko niewielką liczbę genów płodu, a geny działające w okresie rozwoju śródmacicznego wydają się być odmienne w kolejnych fazach rozwoju zarodka i płodu. Czynniki środowiska matczynego zależą od genetyczno-konstytucjonalnych właściwości organizmu matki, które powodują prawidłową adaptację układu sercowo-naczyniowego na rozwijającą się ciążę. Istotne są również warunki metaboliczne i żywieniowe, od których zależy prawidłowe wykształcenie łożyska. Odpowiednio wykształcone i prawidłowo funkcjonujące łożysko zapewnia właściwe utlenowanie i odżywienie płodu w drugim i trzecim trymestrze ciąży. Zdaniem Schwartza [10] głównymi determinantami tego procesu są cechy genetyczne rodziców oraz stan odżywienia matki, bowiem w trakcie rozwoju prenatalnego na organizm rozwijającego się płodu oddziałują właści-

3 704 Probl Hig Epidemiol 2012, 93(4): wości jej śródmacicznego środowiska. Jej metabolizm w istotny sposób wpływa na metabolizm płodu. Dla rozwoju zarodka i płodu podstawowe znaczenie ma również łożysko, które jest czynne już w trzecim tygodniu życia płodu i wykazuje dużą wrażliwość na uszkodzenia. Niedostateczny rozwój i nieprawidłowe umiejscowienie łożyska w macicy ujemnie wpływają na stan odżywiania i utlenienia płodu, a więc bezpośrednio na jego rozwój [11]. Według WHO etap rozwoju śródmacicznego trwa około 273±14 dni = 39 tygodni. Donoszony, czyli urodzony między 38 a 42 tygodniem ciąży, noworodek mierzy przeciętnie cm i waży g. Noworodki płci męskiej są zwykle nieznacznie większe i cięższe od dziewczynek (średnio o 2 cm i 300 g). Adaptacja jest uzyskaniem stanu równowagi organizmu ze środowiskiem. W kategoriach biologicznych odpowiada to wrażliwości na bodźce środowiska (ekosensytywności) i zdolności przystosowawczej (adaptabilności), których skutkiem są odpowiednie zmiany przystosowawcze [12]. Okres noworodkowy jest zatem okresem adaptacji narządowej do pełnego przejęcia czynności i samodzielnego życia dziecka [13]. Definicja okresu noworodkowego, określająca go jako pierwsze cztery tygodnie życia, nie jest jednak adekwatna dla dzieci urodzonych przedwcześnie. Okres noworodkowy u tych dzieci trwa tak długo, jak długo trwa okres adaptacji najważniejszych życiowo układów: oddechowego, krążenia, nerwowego, trawiennego i moczowego [14]. Wiadomo bowiem, że u dzieci urodzonych przedwcześnie zdolność do życia jest obniżona, zaś mała urodzeniowa masa ciała jest najbardziej znamienną cechą, która na obniżenie tej adaptacji wskazuje [15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22]. Materiał zebrany do badań poddano szczegółowej analizie statystycznej uwzględniając powyższy podział noworodków. Szczegółowe dane dotyczące analizowanych parametrów w grupach noworodków urodzonych jako zdrowe, urodzonych przedwcześnie i urodzonych z zespołem dystrofii wewnątrzmacicznej zawierają tabele I i II. Różnice między średnimi arytmetycznymi poszczególnych cech somatycznych w badanych grupach noworodków płci żeńskiej, ocenione testem t-studenta są na wysokich poziomach statystycznych i wynikają one nie tylko z długości trwania okresu płodowego lecz także z zaburzeń adaptacyjnych wpływających na niską urodzeniową masę ciała, która z kolei wpływa na niższe wartości pozostałych parametrów somatycznych. Podobną analizę przeprowadzono w grupach noworodków płci męskiej (tab. II). W populacji noworodków płci męskiej także występują różnice między poszczególnymi grupami, które są na wysokim poziomie statystycznym. Największe różnice w wartościach badanych parametrów dotyczą noworodków urodzonych jako zdrowe i urodzonych Tabela I. Charakterystyki statystyczne badanych grup noworodków żeńskich (N=290) Table I. Statistical profiles of studied groups of female newborns (N=290) noworodków of newborns Grupa 1 Group 1 N=115 urodzone jako zdrowe (born healthy) wiek płodowy (gestational age) 39,05±0,90; 37,0-41,0; m.=0,14 Grupa 2 Group 2 N=100 urodzone przedwcześnie (premature infants) wiek płodowy (gestational age) 34,43±1,50; 32,0-36,0; m.=0,23 Grupa 3 Group 3 N=75 urodzone z ZDW (born with IDS syndrome) wiek płodowy (gestational age) 39,03 ±1,20; 37,0-42,0; m.=0,19 wartość różnicy t i p między /value of difference t and p between Tabela II. Charakterystyki statystyczne badanych grup noworodków męskich (N=285) Table II. Statistical profiles of studied groups of male newborns (N=285) noworodków of newborns Grupa 1a Group 1a N=110 urodzone jako zdrowe (born healthy) wiek płodowy (gestational age) 39,25 ±1,00; 37,0-41,0 ; m.=0,15 Grupa 2a Group 2a N= 95 urodzone przedwcześnie (premature infants) wiek płodowy (gestational age) 34,87 ±1,09; 32,0-36,0; m.=0,17 Grupa 3a Group 3a N=80 urodzone z ZDW (born with IDS syndrome ) wiek płodowy (gestational age) 39,35±1,54; 37,0-42,0; m.=0,24 wartość różnicy t i p między /value of difference t and p between ] 51,8±1,05 50,0-55,0 48,5±2,04 44,0-52,0 50,25±2,02 47,0-55,0 3384,4±203, ,0-3800,0 2182,8±486, ,0-3200,0 2307,0±276, ,0-2700,0 34,4±0,73 33,0-35,0 30,195±1,94 25,5-32,5 31,6±0,893 30,0-32,6 1 i 2 t=9,34 t=19,83 t=15,26 1 i 3 t=4,51 t=14,41 t=12,63 2 i 3 t=-3,90 t=-2,40 p<0,01 t=-4,02 53,0±1,30 50,0-56,0 48,24±1,37 45,5-51,0 49,8±2,72 43,0-54,0 3557,5±288, ,5±390, ,0±289, ,4±0,78 34,0-36,5 31,73±1,21 29,0-33,5 31,973±0,74 30,5-33,0 1a i 2a t=15,88 t=19,98 p<0,01 t=20,19 1a i 3a t=6,59 t=19,09 p<0,01 t=16,20 p<0,01 2a i 3a t=-3,301 p>0,001 t=-2,59 p>0,01 t=-1,08

4 Janiszewska R. Wskaźniki rozwoju fizycznego noworodków radomskich urodzonych w różnym wieku płodowym 705 przedwcześnie, oraz urodzonych jako zdrowe i urodzonych z zespołem dystrofii wewnątrzmacicznej. Jak wynika z analizy różnic między średnimi arytmetycznymi ocenionymi testem t-studenta, są one jeszcze bardziej pogłębione, niż w populacjach noworodków płci żeńskiej. Fakt ten może wskazywać na większą ekosensytywność chłopców, która przejawia się już we wczesnym okresie ontogenezy. W dalszej kolejności dokonano oceny poziomu korelacji między wiekiem płodowym a parametrami budowy somatycznej w trzech grupach noworodków. Wyniki tej analizy zestawiono w tabelach III i IV. Tabela III. Wartości współczynników korelacji Pearsona między wiekiem płodowym a parametrami budowy somatycznej w grupach noworodków płci żeńskiej Table III. Coefficient value of the Pearson s correlation between gestational age and somatic build parameters in groups of female newborns noworodków of newborns zdrowe /born healthy urodzone przedwcześnie /premature infants urodzone z ZDW /born with intrauterine dystrophy syndrome IDS długością ciała Korelacje wieku płodowego z /Correlations of gestational age with masą ciała obwodem głowy 0,329 p>0,01 0,761 0,648 0,876 0,833 0,898 0,606 0,722 0,628 Tabela IV. Wartości współczynników korelacji Pearsona między wiekiem płodowym a parametrami budowy somatycznej w grupach noworodków płci męskiej Table IV. Coefficient value of the Pearson s correlation between gestational age and somatic build parameters in groups of male newborns noworodków of newborns zdrowe /born healthy urodzone przedwcześnie /premature infants długością ciała Korelacje wieku płodowego z /Correlations of gestational age with masą ciała obwodem głowy 0,530 0,654 0,628 0,924 0,725 0,845 urodzone z ZDW /born with intrauterine dystrophy syndrome IDS 0,817 0,842 0,692 Powyższa analiza wskazuje na bardzo zróżnicowane tempo rozwoju prenatalnego badanych grup dzieci. Niezwykle interesujący wydaje się fakt istnienia najwyższych poziomów korelacji między wiekiem płodowym a wszystkimi parametrami budowy w grupach noworodków urodzonych przedwcześnie z masą ciała odpowiednią do wieku płodowego, co wskazuje na dużą dynamikę rozwoju śródmacicznego wcześniaków, jako reakcję adaptacyjną organizmu na działanie niekorzystnych czynników ze strony środowiska zewnętrznego, którym w tym czasie jest organizm matki. W grupach noworodków urodzonych jako zdrowe i donoszone wiek płodowy najsilniej koreluje z masą ciała i obwodem głowy. Jest to ważny fakt, który wskazuje, że masa ciała po urodzeniu jest wykładnikiem rozwoju biologicznego noworodka, określa więc stopień jego dojrzałości do życia w warunkach zewnątrzłonowych. Związek wieku płodowego z masą ciała i obwodem głowy wykazuje silniejsze powiązania w grupach noworodków żeńskich, a ponadto przedstawia wyższą wartość w grupie wcześniaków w porównaniu z grupami noworodków urodzonych o czasie oraz z grupami noworodków ze zdiagnozowanym zespołem dystrofii wewnątrzmacicznej. Wydaje się to zrozumiałe krótszy czas trwania ciąży wymusza szybsze tempo rozwoju prenatalnego. Wysokie wartości współczynników korelacji między wiekiem płodowym a obwodem głowy wskazują z kolei na cefalokaudalny charakter rozwoju płodu. Szybsze tempo rozwoju prenatalnego noworodków urodzonych przedwcześnie z masą ciała odpowiednią do wieku płodowego w porównaniu z noworodkami urodzonymi o czasie oraz noworodkami z ZDW jest prawdopodobnie przejawem wysokiej reaktywności organizmu na działanie czynników zaburzających rozwój wewnątrzłonowy i mających wpływ na obniżenie potencjału genetycznego dziecka. Odpowiedzią organizmu jest skrócenie okresu rozwoju prenatalnego i tym samym wcześniejszy poród [23]. Badane parametry porównano także w drugim roku życia w celu oceny tempa ich wzrastania w tym okresie (tab. V, VI). Tabela V. Cechy somatyczne dziewczynek w drugim roku życia (N=290) Table V. Female infants somatic features in second year of life (N=290) Grupa 1 /Group 1 (N=115) 87,63±3,523 13,05±1,552 48,50±1,514 Grupa 2 /Group 2 (N=100) 84,20±2,914 11,49±1,556 47,80±0,882 Grupa 3 /Group 3 (N=75) 83,00±2,582 11,14±1,279 47,50±1,206 wartość różnicy t i p między 1 i 2 t=4,6 /value of difference 1 i 3 t=6,01 t and p between 2 i 3 t=1,215 t=2,73 p<0,01 t=3,74 t=0,697 t=4,03 t=5,29 t=2,16 p<0,05 Wyniki badań wskazują na istnienie różnic między analizowanymi parametrami budowy w drugim roku życia. Różnice te utrzymują się na wysokim poziomie statystycznym zwłaszcza, gdy porówna się dziewczynki urodzone jako zdrowe i dziewczynki urodzone przedwcześnie lub urodzone jako zdrowe i urodzone z zespołem dystrofii wewnątrzmacicznej. Także w obu grupach dziewczynek urodzonych z małą

5 706 Probl Hig Epidemiol 2012, 93(4): masą ciała dostrzega się istotne statystycznie różnice, które wskazują na niezwykle zróżnicowany charakter rozwoju tych grup. Podobną analizę przeprowadzono w grupach chłopców (tab. VI). Tabela VI. Cechy somatyczne chłopców w drugim roku życia (N= 285) Table VI. Male infants somatic features in second year of life (N=285) Grupa 1 /Group 1 (N=110) 88,50±3,225 13,55±1,477 50,30±1,567 Grupa 2 /Group 2 (N=95) 83,75±2,933 12,03±1,821 49,20±2,078 Grupa 3 /Group 3 (N=80) 82,90±2,226 11,60±1,594 48,50±1,298 Wartość różnicy t i p między /value of difference t and p between 1 i 2 t=4,39 1 i 3 t=5,81 2 i 3 t=1,02 t=4,30 t=6,10 t=1,68 t=1,47 t=3,35 p>0,01 t=1,21 U chłopców w drugim roku życia różnice na istotnym poziomie statystycznym między badanymi parametrami budowy utrzymują się tylko w zakresie długości i masy ciała, natomiast są wyraźnie mniejsze między obwodami głowy w poszczególnych grupach. Wartości parametrów somatycznych uzyskane w drugim roku życia potwierdzają różny poziom dynamiki integracji strukturalnej, której tempo po urodzeniu wyznaczone jest nie tylko wartością urodzeniowej masy ciała noworodka lecz także, a może przede wszystkim jego stanem biologicznym po urodzeniu, bowiem wyraża on stopień adaptacji do życia poza organizmem matki. Wnioski 1. Długość okresu prenatalnego wyznacza tempo rozwoju wewnątrzmacicznego dziecka. 2. Im wiek płodowy jest krótszy, tym tempo rozwoju jest większe. 3. Największa dynamika rozwoju określona przez wysokie wartości współczynników korelacji cechuje noworodki urodzone przedwcześnie z masą ciała odpowiednią do wieku płodowego. 4. Wyższe wartości współczynników korelacji między badanymi cechami występujące u noworodków płci męskiej wskazują na ich większą ekosensytywność występującą w okresie życia płodowego. Piśmiennictwo / References 1. Zdańska-Brincken M. Rozwój psychiczny dziecka i metody jego oceny. [w:] Pediatria. T. 1. Górnicki B, Dębiec B (red). PZWL, Warszawa Jaszkul I, Kandefer W. Główne zagrożenia w opiece perinatalnej oraz działania profilaktyczne na terenie woj. lubuskiego. Probl Hig Epidemiol 2007, 88(1): Jopkiewicz A, Suliga E. Genetyczne i środowiskowe uwarunkowania rozwoju fizycznego noworodków. [w:] Auksologia a promocja zdrowia. Jopkiewicz A (red). KTN, Kielce 1997: Górnicki B, Dębiec B (red). Pediatria. T. 1. PZWL, Warszawa Kornafel D. Czynniki determinujące urodzeniową masę ciała człowieka. Uniwersytet Wrocławski, Wrocław Wolański N. Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania. Wyd. II. PWN, Warszawa Malinowski A, Janiszewska R. Biomedyczne podstawy rozwoju i zdrowia człowieka. Politechnika Radomska, Radom Janiszewska R. Integracja strukturalno-funkcjonalna jako przejaw adaptacji do życia w początkowych etapach ontogenezy człowieka. Politechnika Radomska, Radom Hill DJ. Cell multiplication and differentiation. Acta Paediatr Scan Supl 1989, 349: Schwartz D. Zaburzenia rozwoju: stary problem w nowym tysiącleciu. Pediatria po Dyplomie 2001, 5/6: Kopczyńska-Sikorska J. Nasze dziecko. PZWL, Warszawa Wolański N. Rozwój biologiczny człowieka. PWN, Warszawa Szczepski O, Walczak M. Zarys pediatrii. PZWL, Warszawa Kornacka K. Noworodek przedwcześnie urodzony pierwsze lata życia. BP 43. PZWL, Warszawa Antoszewska A. Ryzyko urodzeń dzieci z małą masą ciała w Polsce w latach Stud Human Ecol 1998, Suppl.2: Chrząstek-Spruch H. Longitudinal studies of environment al influence on child growth. Stud Human Ecol 1979, 3: Grech E, Vassallo-Agius P, Savona-Ventura C. Declining male births with increasing geographical latitude in Europe. J Epidemiol Community Health 2000, 54, 4: Krawczyński M, Materna-Kiryluk A. Mała urodzeniowa masa ciała a umieralność niemowląt w latach Pediatr Pol 1992, 5-6, Rybkina IŁ. Aktualne problemy statystyki noworodków niedonoszonych. Biulet. N.II. Socjol Higi Ochr Zdr 1999, Sann L, Bourgeios J, Pulet SG. E tude d une population de 490 prematuris de moins de 31 semaines. Mortalite et development vers 2 ans. Rev Fr Gynecol Obstet 1999, 94(6): Wang ML, Dorer JD, Fleming MP, et al. Problemy kliniczne noworodków urodzonych prawie o czasie. Pediatria po Dyplomie. Medical Tribune Polska 2006, 10, 6: Zdańska-Brincken M, Kurniewicz-Witczakowa R. Rozwój dzieci z małą masą urodzeniową. [w:] Diagnostyka rozwoju dzieci i młodzieży. BP-12. Kopczyńska-Sikorska J (red). PZWL, Warszawa 1986: Gajewska E, Fuchs B. Noworodek o małej masie ciała problem aktualny. Materiały seminarium Żywienie kobiet w ciąży a wcześniactwo i porody noworodków z małą masą ciała. CZD, Warszawa 1995: 7-22.

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ

Bardziej szczegółowo

NOWORODKI KASZUBSKIE OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA

NOWORODKI KASZUBSKIE OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA S ł u p s k i e r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Ewa Wójtowicz Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu, Gdańsk NOWORODI ASZUBSIE OGÓLNA CHARATERYSTYA WSTĘ Rozwój fizyczny określany jest jako ciąg przeobrażeń,

Bardziej szczegółowo

Wiek matek i kolejność porodów a cechy somatyczne noworodków

Wiek matek i kolejność porodów a cechy somatyczne noworodków Janiszewska Hygeia Public R. Health Wiek 2011, matek 46(2): i kolejność 261-265 porodów a cechy somatyczne noworodków 261 Wiek matek i kolejność porodów a cechy somatyczne noworodków Mothers age and succession

Bardziej szczegółowo

ROZWÓJ FIZYCZNY NOWORODKÓW Z POMORZA ŚRODKOWEGO PHYSICAL DEVELOPMENT OF INFANTS FROM CENTRAL POMERANIA

ROZWÓJ FIZYCZNY NOWORODKÓW Z POMORZA ŚRODKOWEGO PHYSICAL DEVELOPMENT OF INFANTS FROM CENTRAL POMERANIA S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 10 2013 ROZWÓJ FIZYCZNY NOWORODKÓW Z POMORZA ŚRODKOWEGO PHYSICAL DEVELOPMENT OF INFANTS FROM CENTRAL POMERANIA Lidia Cymek 1 Anna Rożnowska 2 1 Akademia

Bardziej szczegółowo

Noworodek - stan rozwoju fizycznego i trendy rozwojowe urodzeniowej masy ciała

Noworodek - stan rozwoju fizycznego i trendy rozwojowe urodzeniowej masy ciała Przegląd A ntropologiczny tom 55, z. 1-2, s. 33-43, Poznań 1992 Noworodek - stan rozwoju fizycznego i trendy rozwojowe urodzeniowej masy ciała Maria Danuta Kaliszewska-Drozdowska NEWBORN - T H E STATE

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 305 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 305 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 305 SECTIO D 2005 Uniwersytet Zielonogórski Katedra Wychowania Fizycznego University of Zielona Góra Chair of Physical

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE Słowa kluczowe: Wstęp Cel pracy

STRESZCZENIE Słowa kluczowe: Wstęp Cel pracy STRESZCZENIE Słowa kluczowe: Noworodek urodzony przedwcześnie, granulocyt obojętnochłonny, molekuły adhezji komórkowej CD11a, CD11b, CD11c, CD18, CD54, CD62L, wczesne zakażenie, posocznica. Wstęp W ostatnich

Bardziej szczegółowo

Matczyne czynniki zagrożenia a wewnątrzmaciczne opóźnienie rozwoju

Matczyne czynniki zagrożenia a wewnątrzmaciczne opóźnienie rozwoju Przegląd Antropologiczny tom 59, s. 125-131, Poznań 1996 Matczyne czynniki zagrożenia a wewnątrzmaciczne opóźnienie rozwoju Krystyna Cieślik Abstract MATERNAL FACTORS OF THREAT AND AN INTRAUTERINE GROWTH

Bardziej szczegółowo

Związki cech somatycznych z wybranymi zdolnościami motorycznymi chłopców w wieku lat

Związki cech somatycznych z wybranymi zdolnościami motorycznymi chłopców w wieku lat PRACE NAUKOWE Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie Seria: Kultura Fizyczna 00, z. VIII Inga Kordel Związki cech somatycznych z wybranymi zdolnościami motorycznymi chłopców w wieku 1 lat Streszczenie

Bardziej szczegółowo

PŁEĆ A ROZWÓJ FUNKCJONALNY DZIECI W WIEKU DO 2 LAT GENDER AND THE FUNCTIONAL DEVELOPMENT OF CHILDREN AGED 0 2 YEARS

PŁEĆ A ROZWÓJ FUNKCJONALNY DZIECI W WIEKU DO 2 LAT GENDER AND THE FUNCTIONAL DEVELOPMENT OF CHILDREN AGED 0 2 YEARS Nowiny Lekarskie 2012, 81, 4, 316 320 JULIA JAJOR PŁEĆ A ROZWÓJ FUNKCJONALNY DZIECI W WIEKU DO 2 LAT GENDER AND THE FUNCTIONAL DEVELOPMENT OF CHILDREN AGED 0 2 YEARS Katedra Fizjoterapii, Reumatologii

Bardziej szczegółowo

Lek. med. Arkadiusz Soski. Streszczenie

Lek. med. Arkadiusz Soski. Streszczenie Lek. med. Arkadiusz Soski Streszczenie Wstęp Rozwojową dysplazję stawu biodrowego (DDH developmental dysplasia of the hip) uznaje się za najczęstszą wadę u noworodków i niemowląt. Wada ta powstać może

Bardziej szczegółowo

Alicja Drohomirecka, Katarzyna Kotarska

Alicja Drohomirecka, Katarzyna Kotarska ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 384 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 20 2003 ALICJA DROHOMIRECKA KATARZYNA KOTARSKA SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH ZE STARGARDU SZCZECIŃSKIEGO

Bardziej szczegółowo

STAN ZDROWIA POLSKICH DZIECI. Prof. nadzw. Teresa Jackowska Konsultant Krajowy w dziedzinie pediatrii

STAN ZDROWIA POLSKICH DZIECI. Prof. nadzw. Teresa Jackowska Konsultant Krajowy w dziedzinie pediatrii STAN ZDROWIA POLSKICH DZIECI Prof. nadzw. Teresa Jackowska Konsultant Krajowy w dziedzinie pediatrii W trosce o młode pokolenie. Jak wychować zdrowe dziecko? Konferencja prasowa 09.09.2015 Sytuacja demograficzna

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 327 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 327 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 327 SECTIO D 2005 Uniwersytet im. A. Mickiewicza, Wydział Pedagogiczno-Artystyczny, Zakład Zasobów Poznawczych Człowieka,

Bardziej szczegółowo

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją 234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle

Bardziej szczegółowo

Standardy i normy do oceny rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży Doskonałe narzędzia czy pułapki diagnostyczne?

Standardy i normy do oceny rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży Doskonałe narzędzia czy pułapki diagnostyczne? Standardy i normy do oceny rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży Doskonałe narzędzia czy pułapki diagnostyczne? Dr hab. n. med. Anna Oblacińska Zakład Zdrowia Dzieci i Młodzieży Instytut Matki i Dziecka

Bardziej szczegółowo

Analiza związku wybranych parametrów ciężarnych z wyselekcjonowanymi cechami urodzeń noworodków

Analiza związku wybranych parametrów ciężarnych z wyselekcjonowanymi cechami urodzeń noworodków ROZDZIAŁ XXIV ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015 DOBROSTAN I SPOŁECZEŃSTWO Uniwersytet Medyczny Wydział Nauk o Zdrowiu im. Piastów Śląskich we Wrocławiu University of Medicine in Wrocław AGNIESZKA STRAMA, MAŁGORZATA

Bardziej szczegółowo

OCENA ROZPRAWY NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH

OCENA ROZPRAWY NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH KLINIKA NEONATOLOGII PUM 72-010 Police, ul. Siedlecka 2 Kierownik kliniki: Prof. dr. hab. n. med. Maria Beata Czeszyńska Tel/fax. 91 425 38 91 adres e- mail beataces@pum.edu.pl Szczecin, dnia 11. 06. 2018r

Bardziej szczegółowo

INSTYTUT MATKI I DZIECKA w Warszawie, Klinika Patologii i Intensywnej Terapii Noworodka

INSTYTUT MATKI I DZIECKA w Warszawie, Klinika Patologii i Intensywnej Terapii Noworodka Ocena ryzyka nieprawidłowego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka i pomoc rodzinie doświadczenia i rekomendacje Warszawa, 10 12 grudnia 2007 Ewa Helwich Klinika Neonatologii

Bardziej szczegółowo

Zmienność sezonowa a stan somatyczny noworodka

Zmienność sezonowa a stan somatyczny noworodka Przegląd Antropologiczny tom 59, s. 141-145, Poznań 1996 Zmienność sezonowa a stan somatyczny noworodka Elżbieta Litwiejko-Pietryńczak Abstract SEASON CHANGEBILITY AND CONDITION OF NEWBORNS. A group of

Bardziej szczegółowo

Przedmowa. Zawartość. 1. Wprowadzenie Kompleksowe podejście do żywienia Koncepcja równowagi (bilansu)

Przedmowa. Zawartość. 1. Wprowadzenie Kompleksowe podejście do żywienia Koncepcja równowagi (bilansu) 140964 Zawartość Przedmowa 1. Wprowadzenie 1.1. Kompleksowe podejście do żywienia 1.2. Koncepcja równowagi (bilansu) 1.2.1. Model podaży i zapotrzebowania 1.2.2. Przekarmienie 1.2.3. Niedożywienie 1.2.4.

Bardziej szczegółowo

NOWORODEK SZCZECIŃSKI STAN ROZWOJU FIZYCZNEGO SZCZECIN S NEWBORN INFANT SOMATIC STATE

NOWORODEK SZCZECIŃSKI STAN ROZWOJU FIZYCZNEGO SZCZECIN S NEWBORN INFANT SOMATIC STATE A N N A L E S A C A D E M I A E M E D I C A E S T E T I N E N S I S R O C Z N I K I P O M O R S K I E J A K A D E M I I M E D Y C Z N E J W S Z C Z E C I N I E 2007, 53, 3, 114 118 ALEKSANDRA GAWLIKOWSKA-SROKA,

Bardziej szczegółowo

UMIERALNOŚĆ NIEMOWLĄT

UMIERALNOŚĆ NIEMOWLĄT UMIERALNOŚĆ NIEMOWLĄT UWAGI WSTĘPNE Do celów statystyki państwowej dokumentacja medyczna dotycząca okresu okołoporodowego ujmuje wszystkie płody i noworodki, które w chwili urodzenia ważyły co najmniej

Bardziej szczegółowo

Pracownia auksologiczna

Pracownia auksologiczna Pracownia auksologiczna A. Rusińska Klinika Propedeutyki Pediatrii i Chorób Metabolicznych Kości Uniwersytet Medyczny w Łodzi 2012 Rozwój biologiczny składa się z nieodwracalnych procesów wzrastania różnicowania

Bardziej szczegółowo

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 384 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 384 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 384 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 2 23 JERZY EIDER BEATA BURYTA RAFAŁ BURYTA ROZWÓJ FIZYCZNY DZIECI Z WADAMI POSTAWY I UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM NA TLE

Bardziej szczegółowo

8. STRESZCZENIE Celem niniejszej pracy jest:

8. STRESZCZENIE Celem niniejszej pracy jest: 8. STRESZCZENIE Zadaniem lekarza pracującego w oddziale neonatologicznym jest dbanie, aby przebieg adaptacji noworodka do życia zewnątrzmacicznego był prawidłowy, została nawiązana więź między matką a

Bardziej szczegółowo

Ultrasonograficzna ocena wzrastania płodów w I i II trymestrze ciąży w populacyjnym programie badań prenatalnych wad wrodzonych w regionie lubelskim

Ultrasonograficzna ocena wzrastania płodów w I i II trymestrze ciąży w populacyjnym programie badań prenatalnych wad wrodzonych w regionie lubelskim Lek. med. Izabela Wnuczek-Mazurek Ultrasonograficzna ocena wzrastania płodów w I i II trymestrze ciąży w populacyjnym programie badań prenatalnych wad wrodzonych w regionie lubelskim Promotor: Dr hab.

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 162 SECTIO D 2004

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 162 SECTIO D 2004 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LI, SUPPL. IV, 162 SECTIO D 2004 Instytut Kultury Fizycznej, Uniwersytet Szczeciński Kriszkoviecas Eugenijus Uniwersytet Wileński, Litwa.

Bardziej szczegółowo

Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży

Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.

Bardziej szczegółowo

lek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała

lek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała lek. Wojciech Mańkowski Zastosowanie wzrokowych potencjałów wywołanych (VEP) przy kwalifikacji pacjentów do zabiegu przeszczepu drążącego rogówki i operacji zaćmy Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych

Bardziej szczegółowo

ZAKRES PROFILAKTYCZNYCH ŚWIADCZEŃ OPIEKI ZDROWOTNEJ U DZIECI DO UKOŃCZENIA 6 ROKU ŻYCIA WRAZ Z OKRESAMI ICH PRZEPROWADZANIA

ZAKRES PROFILAKTYCZNYCH ŚWIADCZEŃ OPIEKI ZDROWOTNEJ U DZIECI DO UKOŃCZENIA 6 ROKU ŻYCIA WRAZ Z OKRESAMI ICH PRZEPROWADZANIA Załącznik nr 2 ZAKRES PROFILAKTYCZNYCH ŚWIADCZEŃ OPIEKI ZDROWOTNEJ U DZIECI DO UKOŃCZENIA 6 ROKU ŻYCIA WRAZ Z OKRESAMI ICH PRZEPROWADZANIA Termin badania (wiek) Badania (testy) przesiewowe oraz świadczenia

Bardziej szczegółowo

Noworodki SGA w oddziale intensywnej terapii grupa ryzyka przewlekłych zaburzeń wzrastania.

Noworodki SGA w oddziale intensywnej terapii grupa ryzyka przewlekłych zaburzeń wzrastania. Noworodki SGA w oddziale intensywnej terapii grupa ryzyka przewlekłych zaburzeń wzrastania. M. Kęsiak, A. Stolarczyk, T. Talar, B. Cyranowicz, E. Gulczyńska Klinika Neonatologii ICZMP, kierownik kliniki

Bardziej szczegółowo

ZMIANY ODŻYWIANIA SIĘ KOBIET W CZASIE CIĄŻY

ZMIANY ODŻYWIANIA SIĘ KOBIET W CZASIE CIĄŻY Agnieszka Palka, Kamil Rzeźnikowski Akademia Morska w Gdyni ZMIANY ODŻYWIANIA SIĘ KOBIET W CZASIE CIĄŻY Dieta kobiety ciężarnej jest istotnym czynnikiem wpływającym na zdrowie zarówno matki, jak i dziecka.

Bardziej szczegółowo

Relacje wagowo-długościowe polskich noworodków oceniane pomiarami urodzeniowymi

Relacje wagowo-długościowe polskich noworodków oceniane pomiarami urodzeniowymi Artykuł oryginalny Original Paper Zeszyty Naukowe WSKFiT 9:-1, 2014 www.wskfit.pl/zeszyty_naukowe.html Relacje wagowo-długościowe polskich noworodków oceniane pomiarami urodzeniowymi Weight-length relations

Bardziej szczegółowo

Politechnika Radomska Wydział Nauczycielski Katedra Wychowania Fizycznego i Zdrowotnego

Politechnika Radomska Wydział Nauczycielski Katedra Wychowania Fizycznego i Zdrowotnego Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji w Poznaniu Nr 3 2007 Renata Janiszewska Politechnika Radomska Wydział Nauczycielski Katedra Wychowania Fizycznego i Zdrowotnego ASPEKTY JAKOŚCIOWE

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 271 SECTIO D 2003

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 271 SECTIO D 2003 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 271 SECTIO D 2003 Oddział Położniczy i Trakt Porodowy, Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki im. Jana Bożego w

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia wzrastania wewnątrzmacicznego. Justyna Tołłoczko Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka WUM

Zaburzenia wzrastania wewnątrzmacicznego. Justyna Tołłoczko Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka WUM Zaburzenia wzrastania wewnątrzmacicznego Justyna Tołłoczko Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka WUM Hipotrofia < 10. centyla Eutrofia 10-90 centyl Hipertrofia > 90. centyla IUGR Intrauterine

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 318 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 318 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 318 SECTIO D 2005 Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie Academy of Physical Education, Krakow URSZULA MIĄZEK, MIROSŁAW

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 294 SECTIO D 2003

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 294 SECTIO D 2003 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 294 SECTIO D 2003 Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu im.jędrzeja Śniadeckiego, Gdańsk, Polska Jędrzej Śniadecki

Bardziej szczegółowo

WNIOSKOWANIE O WPŁYWIE CZYNNIKÓW KLIMATYCZNYCH NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ WYBRANYCH PARAMETRÓW ANTROPOMETRYCZNYCH NOWORODKA W ASPEKCIE ZMIENNOŚCI SEZONOWEJ

WNIOSKOWANIE O WPŁYWIE CZYNNIKÓW KLIMATYCZNYCH NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ WYBRANYCH PARAMETRÓW ANTROPOMETRYCZNYCH NOWORODKA W ASPEKCIE ZMIENNOŚCI SEZONOWEJ Polska Problemy Nauk Stosowanych, 2013, Tom 1, s. 161 166 Szczecin dr n. med. Joanna PIERZAK-SOMINKA a, Prof. dr hab. n. med. Jacek RUDNICKI a lek. Małgorzata Anna CZAJKOWSKA a, dr n. tech. Andrzej Antoni

Bardziej szczegółowo

ZRÓŻNICOWANIE DYMORFICZNE CECH MORFOLOGICZNYCH KANDYDATÓW NA STUDIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO W WSP W CZĘSTOCHOWIE W ROKU AKADEMICKIM 1996/1997

ZRÓŻNICOWANIE DYMORFICZNE CECH MORFOLOGICZNYCH KANDYDATÓW NA STUDIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO W WSP W CZĘSTOCHOWIE W ROKU AKADEMICKIM 1996/1997 S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Janusz Wojtyna, Joanna Rodziewicz-Gruhn Akademia im. Jana Długosza, Częstochowa ZRÓŻNICOWANIE DYMORFICZNE CECH MORFOLOGICZNYCH KANDYDATÓW NA STUDIA

Bardziej szczegółowo

CENTRUM NAUKI O LAKTACJI im. ANNY OSLISLO

CENTRUM NAUKI O LAKTACJI im. ANNY OSLISLO Niemowlęca skala uformowania stolca: proces tworzenia i wyniki Bekkali N, Hamers S, Reitsma J, Van Toledo L, Benninga M. J Pediatr. 2009 Apr;154(4):521-526.e1. tytuł oryginału: Infant Stool Form Scale:

Bardziej szczegółowo

STUDIA I MONOGRAFIE NR 22. Spis treści

STUDIA I MONOGRAFIE NR 22. Spis treści STUDIA I MONOGRAFIE NR 22 Spis treści I Wprowadzenie II Materia³ i metody badañ 1 Ogólna charakterystyka próby 2 Badania antropometryczne 3 Próby sprawnoœci motorycznej 4 Ocena postawy cia³a 5 Metody opracowania

Bardziej szczegółowo

Małgorzata Kołpak-Kowalczuk. Stacjonarna opieka zdrowotna w realizacji potrzeb zdrowotnych populacji województwa podlaskiego w latach

Małgorzata Kołpak-Kowalczuk. Stacjonarna opieka zdrowotna w realizacji potrzeb zdrowotnych populacji województwa podlaskiego w latach Małgorzata Kołpak-Kowalczuk Stacjonarna opieka zdrowotna w realizacji potrzeb zdrowotnych populacji województwa podlaskiego w latach 2007-2012 Streszczenie Poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia

Bardziej szczegółowo

Trendy w rozwoju fizycznym u dzieci i młodzieży z Rzeszowa w dwudziestopięcioleciu 1978 2004

Trendy w rozwoju fizycznym u dzieci i młodzieży z Rzeszowa w dwudziestopięcioleciu 1978 2004 Wydawnictwo UR 2009 ISSN 1730-3524 Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2009, 3, 239 250 Anna Radochońska 1, Lidia Perenc 2 Trendy w rozwoju fizycznym u dzieci i młodzieży z Rzeszowa w

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 206 SECTIO D 2003

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 206 SECTIO D 2003 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 206 SECTIO D 2003 Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu im. Jędrzeja Śniadeckiego, Gdańsk Jędrzej Śniadecki Academy

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE. Instytut Nauk o Zdrowiu i Żywieniu Osoba sporządzająca

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE. Instytut Nauk o Zdrowiu i Żywieniu Osoba sporządzająca Politechnika Częstochowska, Wydział Zarządzania PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Zdrowie matki i dziecka Kierunek Zdrowie publiczne Forma studiów stacjonarne Poziom kwalifikacji II stopnia Rok

Bardziej szczegółowo

Prace oryginalne Original papers

Prace oryginalne Original papers Prace oryginalne Original papers Borgis Analiza czynników ryzyka mózgowego porażenia dziecięcego *Agnieszka Milewska 1, Beata Anna Mileańczuk-Lubecka 1, Jan Kochanowski 1, Bożena Werner 2 1 Klinika Neurologii

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie.

Charakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie. Anastasiya Zasimovich Charakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie. Ciąża jest to specyficzny, fizjologiczny stan organizmu kobiety. O

Bardziej szczegółowo

ZWIĄZEK MIĘDZY PŁCIĄ I WYBRANYMI PARAMETRAMI URODZENIOWYMI DZIECKA A POCZĄTKIEM PROCESU PIERWSZEGO ZĄBKOWANIA

ZWIĄZEK MIĘDZY PŁCIĄ I WYBRANYMI PARAMETRAMI URODZENIOWYMI DZIECKA A POCZĄTKIEM PROCESU PIERWSZEGO ZĄBKOWANIA S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Elżbieta Żądzińska Uniwersytet Łódzki, Łódź ZWIĄZEK MIĘDZY PŁCIĄ I WYBRANYMI PARAMETRAMI URODZENIOWYMI DZIECKA A POCZĄTKIEM PROCESU PIERWSZEGO ZĄBKOWANIA

Bardziej szczegółowo

Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania człowieka ćwiczenia I rok pedagogika ogólna

Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania człowieka ćwiczenia I rok pedagogika ogólna Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania człowieka ćwiczenia I rok pedagogika ogólna Magdalena Krajewska Zakład Antropologii WBiOŚ UMK Ćwiczenie 2: Rozwój wiadomości ogólne 1. Czym jest rozwój 2. Cechy

Bardziej szczegółowo

BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI

BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14 BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14.1 WSTĘP Ogólne wymagania prawne dotyczące przy pracy określają m.in. przepisy

Bardziej szczegółowo

STRATYFIKACJA SPOŁECZNA RODZICÓW A POZIOM ROZWOJU FIZYCZNEGO I MOTORYCZNEGO ICH DZIECI

STRATYFIKACJA SPOŁECZNA RODZICÓW A POZIOM ROZWOJU FIZYCZNEGO I MOTORYCZNEGO ICH DZIECI S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Ryszard Asienkiewicz Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra STRATYFIKACJA SPOŁECZNA RODZICÓW A POZIOM ROZWOJU FIZYCZNEGO I MOTORYCZNEGO ICH DZIECI

Bardziej szczegółowo

Trend sekularny w rozwoju fizycznym dzieci z Rzeszowa w wieku od 7 do 14 lat

Trend sekularny w rozwoju fizycznym dzieci z Rzeszowa w wieku od 7 do 14 lat Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2005, 2, 113 120 Anna Radochońska, Sylwia Dudzik, Lidia Perenc Trend sekularny w rozwoju fizycznym dzieci z Rzeszowa w wieku od 7 do 14 lat Z Zakładu

Bardziej szczegółowo

Częstość urodzeń i stan rozwoju noworodków przedwcześnie urodzonych z masą ciała poniżej 2500 g w rejonie Gdańska

Częstość urodzeń i stan rozwoju noworodków przedwcześnie urodzonych z masą ciała poniżej 2500 g w rejonie Gdańska Przegląd Antropologiczny tom 57, z. 1-2, s. 33-37, Poznań 1994 Częstość urodzeń i stan rozwoju noworodków przedwcześnie urodzonych z masą ciała poniżej 2500 g w rejonie Gdańska A nna Orkwiszewska, Judyta

Bardziej szczegółowo

PROFILAKTYKA WAD NARZĄDU ŻUCIA. Zakład Ortodoncji IS Warszawski Uniwersytet Medyczny

PROFILAKTYKA WAD NARZĄDU ŻUCIA. Zakład Ortodoncji IS Warszawski Uniwersytet Medyczny PROFILAKTYKA WAD NARZĄDU ŻUCIA Zakład Ortodoncji IS Warszawski Uniwersytet Medyczny PROFILAKTYKA WAD NARZĄDU ŻUCIA kierowanie wzrostem i rozwojem narządu żucia w każdym okresie rozwojowym dziecka poprzez:

Bardziej szczegółowo

NIPT Nieinwazyjny Test Prenatalny (ang. Non-Invasive Prenatal Test)

NIPT Nieinwazyjny Test Prenatalny (ang. Non-Invasive Prenatal Test) NIPT Nieinwazyjny Test Prenatalny (ang. Non-Invasive Prenatal Test) Nieinwazyjne badanie krwi kobiety ciężarnej w kierunku wykluczenia najczęstszych trisomii u płodu Cel testu NIPT Celem testu NIPT jest

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka wskaźnika smukłości dzieci i młodzieży w wieku lat uprawiających różne dyscypliny sportu w województwie lubuskim

Charakterystyka wskaźnika smukłości dzieci i młodzieży w wieku lat uprawiających różne dyscypliny sportu w województwie lubuskim ROZDZIAŁ XIV 1 Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Biologiczny University of Zielona Góra, Faculty of Biological Sciences 2 Gimnazjum nr1 w Zielonej Górze Gymnasium No.1 in Zielona Góra 3 Uniwersytet Zielonogórski,

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 412 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 412 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 412 SECTIO D 2005 Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego z Pracownią Pielęgniarstwa Onkologicznego WPiNoZ Akademii Medycznej

Bardziej szczegółowo

Raport Euro-Peristat Konferencja Prasowa Instytutu Matki i Dziecka

Raport Euro-Peristat Konferencja Prasowa Instytutu Matki i Dziecka Raport Euro-Peristat 2015 Konferencja Prasowa Instytutu Matki i Dziecka 13.02.2019 https://www.europeristat.com/ Celem działania projektu Euro-Peristat jest stworzenie uzasadnionych naukowo i wiarygodnych

Bardziej szczegółowo

Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report

Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report Czy istnieje zależność pomiędzy wiekiem i stroną, po której umiejscawia się ciąża ektopowa jajowodowa?

Bardziej szczegółowo

Joanna Rodziewicz-Gruhn Charakterystyka wysokości i proporcji wagowo-wzrostowych kobiet między 20 a 75 rokiem życia

Joanna Rodziewicz-Gruhn Charakterystyka wysokości i proporcji wagowo-wzrostowych kobiet między 20 a 75 rokiem życia Joanna Rodziewicz-Gruhn Charakterystyka wysokości i proporcji wagowo-wzrostowych kobiet między 20 a 75 rokiem życia Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna 7, 89-93 2007

Bardziej szczegółowo

ZMIANY MIĘDZYPOKOLENIOWE WYBRANYCH CECH STUDENTEK PEDAGOGIKI UNIWERSYTETU ŁÓDZKIEGO W LATACH

ZMIANY MIĘDZYPOKOLENIOWE WYBRANYCH CECH STUDENTEK PEDAGOGIKI UNIWERSYTETU ŁÓDZKIEGO W LATACH S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Małgorzata Roślak, Henryk Stolarczyk Uniwersytet Łódzki, Łódź ZMIANY MIĘDZYPOKOLENIOWE WYBRANYCH CECH STUDENTEK PEDAGOGIKI UNIWERSYTETU ŁÓDZKIEGO

Bardziej szczegółowo

Ryszard Asienkiewicz, Józef Tatarczuk, Artur Wandycz Normy wskaźnika wagowo-wzrostowego populacji dzieci i młodzieży Ziemi Lubuskiej

Ryszard Asienkiewicz, Józef Tatarczuk, Artur Wandycz Normy wskaźnika wagowo-wzrostowego populacji dzieci i młodzieży Ziemi Lubuskiej Ryszard Asienkiewicz, Józef Tatarczuk, Artur Wandycz Normy wskaźnika wagowo-wzrostowego populacji dzieci i młodzieży Ziemi Lubuskiej Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Bardziej szczegółowo

NIFTY TM Nieinwazyjny, Genetyczny Test Prenataly określający ryzyko wystąpienia zespołu Downa, Edwardsa i Patau

NIFTY TM Nieinwazyjny, Genetyczny Test Prenataly określający ryzyko wystąpienia zespołu Downa, Edwardsa i Patau NIFTY TM Nieinwazyjny, Genetyczny Test Prenataly określający ryzyko wystąpienia zespołu Downa, Edwardsa i Patau Nieinwazyjne badania prenatalne, polegające na ocenia parametrów biochemicznych, takie jak

Bardziej szczegółowo

Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku Przedstawione poniżej wyniki badań opracowano na podstawie: Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży. Ekspertyza oparta na wynikach ogólnopolskich badań

Bardziej szczegółowo

Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku

Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku Przedstawione poniżej wyniki badań opracowano na podstawie: Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży. Ekspertyza oparta na wynikach ogólnopolskich badań

Bardziej szczegółowo

Wpływ terminu porodu na wyrzynanie zębów stałych u bliźniąt

Wpływ terminu porodu na wyrzynanie zębów stałych u bliźniąt Czas. Stomatol., 2009, 62, 4, 293-297 2009 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Wpływ terminu porodu na wyrzynanie zębów stałych u bliźniąt Influence of the delivery term on the time of permanent

Bardziej szczegółowo

ROZPRAWA DOKTORSKA. Mateusz Romanowski

ROZPRAWA DOKTORSKA. Mateusz Romanowski Mateusz Romanowski Wpływ krioterapii ogólnoustrojowej na aktywność choroby i sprawność chorych na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa ROZPRAWA DOKTORSKA Promotor: Dr hab., prof. AWF Anna Straburzyńska-Lupa

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE

Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W

Bardziej szczegółowo

Przyrost masy ciała w ciąży a wybrane elementy oceny stanu noworodka

Przyrost masy ciała w ciąży a wybrane elementy oceny stanu noworodka Wdowiak Probl Hig A Epidemiol i wsp. Przyrost 2011, 92(2): masy ciała 281-285 w ciąży a wybrane elementy oceny stanu noworodka 281 Przyrost masy ciała w ciąży a wybrane elementy oceny stanu noworodka Women

Bardziej szczegółowo

MARIA KWIATKOWSKA, MAŁGORZATA POKRZYWNICKA, PAWEŁ KRAJEWSKI. Streszczenie. Materiał i metody. Wstęp

MARIA KWIATKOWSKA, MAŁGORZATA POKRZYWNICKA, PAWEŁ KRAJEWSKI. Streszczenie. Materiał i metody. Wstęp Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 2, 116-120, 2008 Analiza porównawcza sposobu urodzenia, urodzeniowej masy i długości ciała oraz wewnątrzmacicznego wzrostu płodu u noworodków matek

Bardziej szczegółowo

Zapytaj swojego lekarza.

Zapytaj swojego lekarza. Proste, bezpieczne badanie krwi, zapewniające wysoką czułość diagnostyczną Nieinwazyjne badanie oceniające ryzyko wystąpienia zaburzeń chromosomalnych, takich jak zespół Downa; opcjonalnie umożliwia również

Bardziej szczegółowo

Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży Picie alkoholu

Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży Picie alkoholu Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży Picie alkoholu prof. dr hab. Marcin Wojnar mgr Marek Fudała, Krzysztof Brzózka Katedra i Klinika Psychiatryczna, Warszawski Uniwersytet Medyczny Państwowa Agencja Rozwiązywania

Bardziej szczegółowo

LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.

LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 701 Poz. 9 Załącznik B.64. LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.9)

Bardziej szczegółowo

Definicja urodzenia żywego

Definicja urodzenia żywego Urodzenia Definicja urodzenia żywego Aktualnie w Polsce obowiązują definicje rekomendowane przez WHO, wprowadzone 1 lipca 1994 roku: Żywe urodzenie to całkowite wydalenie lub wydobycie noworodka z ustroju

Bardziej szczegółowo

dystrybucji serotypów powodujących zakażenia inwazyjne w poszczególnych grupach wiekowych zapadalność na IChP w poszczególnych grupach wiekowych

dystrybucji serotypów powodujących zakażenia inwazyjne w poszczególnych grupach wiekowych zapadalność na IChP w poszczególnych grupach wiekowych Warszawa, 15.06.2015 Rekomendacje Pediatrycznego Zespołu Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych (PZEdsPSO) dotyczące realizacji szczepień obowiązkowych, skoniugowaną szczepionką przeciwko pneumokokom;

Bardziej szczegółowo

Wśród czynników społecznoekonomicznych. na zmienność wysokości i masy ciała dzieci

Wśród czynników społecznoekonomicznych. na zmienność wysokości i masy ciała dzieci Wydawnictwo UR 2007 ISSN 1730-3524 Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2007, 1, 24 29 PRACE ORYGINALNE Maria Zadarko-Domaradzka, Edward Tlałka Wpływ czynników społeczno-ekonomicznych na

Bardziej szczegółowo

Urbanizacja jako czynnik różnicujący wysokość i masę ciała dzieci

Urbanizacja jako czynnik różnicujący wysokość i masę ciała dzieci Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2006, 3, 188 192 Maria Zadarko-Domaradzka, Edward Tlałka Urbanizacja jako czynnik różnicujący wysokość i masę ciała dzieci PRACE ORYGINALNE Z Zakładu

Bardziej szczegółowo

Zapobieganie problemom zdrowotnym dzieci i młodzieży poprzez aktywność fizyczną.

Zapobieganie problemom zdrowotnym dzieci i młodzieży poprzez aktywność fizyczną. Zapobieganie problemom zdrowotnym dzieci i młodzieży poprzez aktywność fizyczną. Dr n. med. Joanna Ruszkowska Katedra Medycyny Społecznej i Zapobiegawczej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi PABIANICE, 30

Bardziej szczegółowo

Barbara Adamczyk. Dzieci ulicy. w Polsce i na świecie. Definicja. typologia etiologia

Barbara Adamczyk. Dzieci ulicy. w Polsce i na świecie. Definicja. typologia etiologia Barbara Adamczyk Dzieci ulicy w Polsce i na świecie Definicja typologia etiologia Akademia Ignatianum Wydawnictwo WAM Kraków 2015 Spis treści Wstęp 13 Rozdział 1 Pojęciowe i kategorialne ustalenia fenomenu

Bardziej szczegółowo

WPŁYW SZYBKOŚCI STYGNIĘCIA NA WŁASNOŚCI TERMOFIZYCZNE STALIWA W STANIE STAŁYM

WPŁYW SZYBKOŚCI STYGNIĘCIA NA WŁASNOŚCI TERMOFIZYCZNE STALIWA W STANIE STAŁYM 2/1 Archives of Foundry, Year 200, Volume, 1 Archiwum Odlewnictwa, Rok 200, Rocznik, Nr 1 PAN Katowice PL ISSN 1642-308 WPŁYW SZYBKOŚCI STYGNIĘCIA NA WŁASNOŚCI TERMOFIZYCZNE STALIWA W STANIE STAŁYM D.

Bardziej szczegółowo

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Vol. 1/2002 Nr 1 Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Zespół Turnera: większość noworodków ma prawidłową długość ciała, a zaburzenia wzrastania występują dopiero po urodzeniu Turner syndrome:

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie sezonu zachorowań oraz program profilaktyki zakażeń 2016/2017

Podsumowanie sezonu zachorowań oraz program profilaktyki zakażeń 2016/2017 Profilaktyka zakażeń RSV w Polsce od 1.1.213 Profilaktyka zakażeń wirusem RS (ICD-1 P 7.2, P 27.1) Podsumowanie sezonu zachorowań oraz program profilaktyki zakażeń 216/217 Ewa Helwich Klinika Neonatologii

Bardziej szczegółowo

ZDROWIE DZIECI PO LECZENIU NIEPŁODNOŚCI

ZDROWIE DZIECI PO LECZENIU NIEPŁODNOŚCI ZDROWIE DZIECI PO LECZENIU NIEPŁODNOŚCI Rafał Kurzawa rafal.kurzawa@gmail.com Pomorski Uniwersytet Medyczny Sekcja Płodności i Niepłodności PTG Ośrodek Studiów nad Płodnością Człowieka IVF ma 35 lat

Bardziej szczegółowo

JAKOŚĆ ŻYCIA DZIECI Z ADHD W ŚWIETLE BADAŃ. mgr Katarzyna Naszydłowska-Sęk

JAKOŚĆ ŻYCIA DZIECI Z ADHD W ŚWIETLE BADAŃ. mgr Katarzyna Naszydłowska-Sęk JAKOŚĆ ŻYCIA DZIECI Z ADHD W ŚWIETLE BADAŃ mgr Katarzyna Naszydłowska-Sęk Wstęp Problematyka jakości życia dzieci i młodzieży, mimo iż niezwykle istotna z perspektywy zarówno teoretycznej jak i aplikacyjnej,

Bardziej szczegółowo

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 300 SECTIO D 2003

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 300 SECTIO D 2003 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 300 SECTIO D 2003 Zakład Antropologii Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie Department of Anthropology Academy

Bardziej szczegółowo

ależność pomiędzy matczynym wskaźnikiem masy ciała a parametrami antropometrycznymi noworodka

ależność pomiędzy matczynym wskaźnikiem masy ciała a parametrami antropometrycznymi noworodka P R A C A O R Y G I N A L N A Dorota Matuszyk 1, Małgorzata Schlegel-Zawadzka 2, Paweł Jagielski 2, Małgorzata Dziedzic 1 1 Pracownia Podstaw Opieki Położniczej, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa,

Bardziej szczegółowo

lek. Magdalena Bosak-Prus Ocena profilu oreksyny A i greliny u dzieci niskorosłych.

lek. Magdalena Bosak-Prus Ocena profilu oreksyny A i greliny u dzieci niskorosłych. lek. Magdalena Bosak-Prus Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 we Wrocławiu, Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego, młodszy asystent Ocena profilu oreksyny A i greliny

Bardziej szczegółowo

Wanda Siemiątkowska - Stengert

Wanda Siemiątkowska - Stengert Wanda Siemiątkowska - Stengert Wpływ zabiegu odsysania z tchawicy na ciśnienie śródczaszkowe i układ krążenia noworodków wymagających wentylacji zastępczej, po zastosowaniu różnej premedykacji farmakologicznej.

Bardziej szczegółowo

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016-2019 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki

Bardziej szczegółowo

Pytania z zakresu położnictwa

Pytania z zakresu położnictwa Pytania z zakresu położnictwa - 2017 1. Proszę omówić zapotrzebowanie na składniki mineralne i witaminowe u kobiet ciężarnych i karmiących piersią ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia profilaktyki jodowej.

Bardziej szczegółowo

Współczesna rola surfaktantu na Sali porodowej

Współczesna rola surfaktantu na Sali porodowej Współczesna rola surfaktantu na Sali porodowej dr n. med. Anita Chudzik Historia surfaktantu 1. 1959r. -AveryiMeadniedobórsurfaktantu odgrywa kluczowa rolę w patogenezierds. 2. 1972 r. -Enhorningand Robertsonpierwszedotchawiczepodanie

Bardziej szczegółowo

Klinika Położnictwa i Ginekologii. Poznań, wrzesień 2013 r.

Klinika Położnictwa i Ginekologii. Poznań, wrzesień 2013 r. Instytutu Matki i Dziecka Klinika Położnictwa i Ginekologii Rozwój opieki perinatalnej na przełomie XX i XXI wieku Tomasz Maciejewski, Michał Troszyński, Sławomir Janus Poznań, wrzesień 2013 r. Zgony matek

Bardziej szczegółowo

Opieka zdrowotna nad matką i dzieckiem w województwie kujawsko pomorskim w 2009 roku

Opieka zdrowotna nad matką i dzieckiem w województwie kujawsko pomorskim w 2009 roku Opieka zdrowotna nad matką i dzieckiem w województwie kujawsko pomorskim w 2009 roku I. Sytuacja demograficzna województwa wg GUS Liczba ludności w województwie kujawsko-pomorskim na dzień 31.12.2009 r.

Bardziej szczegółowo