PL B1. INSTYTUT CHEMII PRZEMYSŁOWEJ IM. PROF. IGNACEGO MOŚCICKIEGO, Warszawa, PL

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (21) Numer zgłoszenia: (22) Data zgłoszenia: (13) B1 (51) Int.Cl. C10L 1/10 ( ) (54) Sposób wytwarzania biopaliwa do silników z zapłonem samoczynnym (73) Uprawniony z patentu: INSTYTUT CHEMII PRZEMYSŁOWEJ IM. PROF. IGNACEGO MOŚCICKIEGO, Warszawa, PL (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 23/07 (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 09/10 (72) Twórca(y) wynalazku: JACEK KIJEŃSKI, Warszawa, PL MAŁGORZATA JAMRÓZ, Warszawa, PL WITOLD TĘCZA, Raszyn, PL MAŁGORZATA JAROSZ, Warszawa, PL WIESŁAWA WALISIEWICZ-NIEDBALSKA, Warszawa, PL ANTONI MIGDAŁ, Radom, PL (74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Królikowska Anna Instytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego PL B1

2 2 PL B1 Opis wynalazku Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania biopaliwa do silników z zapłonem samoczynnym, zawierającego jako główne składniki estry alkilowe C 1 -C 2 kwasów tłuszczowych i etery tertbutylowych lub tert-amylowe gliceryny. Estry metylowe lub etylowe kwasów tłuszczowych stosowane są bezpośrednio lub w mieszaninie z frakcjami węglowodorowymi pochodzenia petrochemicznego, jako biopaliwo dla pojazdów napędzanych silnikami Diesla. Estry te w procesach przemysłowych otrzymywane są głównie z triglicerydów kwasów tłuszczowych między innymi zawartych w olejach roślinnych, w reakcji ich transestryfikacji z alkoholami alifatycznymi. Typowymi katalizatorami reakcji transestryfikacji triglicerydów są mocne zasady np. bezwodne wodorotlenki sodu lub potasu rozpuszczone w odpowiednich alkoholach. W wyniku reakcji transestryfikacji triglicerydów kwasów tłuszczowych z alkoholami, otrzymuje się obok produktu głównego jakim są estry alkilowe kwasów tłuszczowych, produkt uboczny - glicerynę. Gliceryna z mieszaniny reakcyjnej wydzielana jest w postaci zawodnionej frakcji glicerynowej, zanieczyszczonej solami nieorganicznymi oraz solami wolnych kwasów tłuszczowych (mydłami). Zawartość gliceryny w tych frakcjach waha się w szerokich granicach 40-80%. Ekonomicznie uzasadniony wtórny przerób i zagospodarowanie frakcji glicerynowej, stanowi główny problem do rozwiązania jaki wiąże się z efektywnością przemysłowej produkcji biopaliwa dla silników Diesla. Przykładem rozwiązań technologicznych procesów transestryfikacji triglicerydów kwasów tłuszczowych, zawartych w olejach roślinnych, w obecności ciekłych (homogennych) alkalicznych katalizatorów, jest sposób wytwarzania mieszaniny C 1 -C 4 alkilowych estrów kwasów tłuszczowych, przedstawiony w polskim opisie patentowym Wymieniony powyżej sposób transestryfikacji triglicerydów kwasów tłuszczowych jest wieloetapowy i wymaga stosowania różnych zabiegów technologicznych, niezbędnych do otrzymywania paliwa dieslowskiego o jakości odpowiadającej wymaganiom rynku. Operacje technologiczne konieczne do efektywnego przeprowadzenia procesu transestryfikacji triglicerydów według omawianego sposobu, to między innymi wstępna obróbka wyjściowych triglicerydów alkoholami C 1 -C 4 w obecności kwaśnych katalizatorów, neutralizacja i odwodnienie mieszaniny reakcyjnej, a następnie transestryfikacja wstępnie oczyszczonych triglicerydów alkoholami C 1 -C 4 w obecności homogennych katalizatorów alkalicznych. W ostatnich latach opracowano proces katalitycznej transestryfikacji triglicerydów kwasów tłuszczowych alifatycznymi alkoholami, z zastosowaniem heterogennych katalizatorów o charakterze alkalicznym takich jak węglan potasu, fluorek potasu i azotan litu (Chemical Engineering vol. 111, nr 1, str. 15, 2004). Proces ten zapewnia wysoką konwersję triglicerydów (92-94%) i umożliwia wydzielanie z mieszaniny reakcyjnej czystej gliceryny z pominięciem energochłonnych procesów jej oczyszczania. Jednym ze znanych sposobów zagospodarowania gliceryny jest proces jej eteryfikacji przy użyciu węglowodorów olefinowych, przedstawiony w niemieckim zgłoszeniu patentowym DE Proces eteryfikacji gliceryny węglowodorami olefinowymi C 3 -C 14 według tego sposobu prowadzi się w temperaturze C i pod ciśnieniem 0,5-2,5 MPa, w obecności katalizatorów kwaśnych takich jak kationit, kwas p-toluenosulfonowy, kwas sulfonowobursztynowy i kwas dodecylobenzenosulfonowy. Proces eteryfikacji gliceryny węglowodorami olefinowymi C 3 -C 10 przedstawiony w polskim zgłoszeniu patentowym P przebiega w temperaturze C w obecności znanych katalizatorów kwaśnych (kationit Amberlyst 35) w sposób dwustopniowy, przy czym w pierwszym stopniu reakcję eteryfikacji prowadzi się w temperaturze wyższej niż w drugim stopniu. Taki sposób prowadzenia reakcji eteryfikacji, zapewnia wyższą konwersję gliceryny w porównaniu do innych znanych sposobów. Produktami reakcji eteryfikacji gliceryny węglowodorami olefinowymi są tri-, di- i monoetery alkilowe gliceryny, które stosowane są między innymi jako wysokojakościowe komponenty, polepszające właściwości użytkowe olejów napędowych stosowanych w silnikach wysokoprężnych. W amerykańskim opisie patentowym przedstawiono nowy sposób wytwarzania biopaliwa dla pojazdów napędzanych silnikami Diesla. Proces oparty jest na reakcji transestryfikacji triglicerydów kwasów tłuszczowych alkoholem metylowym w obecności homogennych alkalicznych katalizatorów KOH lub NaOH, a następnie wydzieleniu z mieszaniny reakcyjnej za pomocą specjalnych energochłonnych zabiegów technologicznych, czystej gliceryny i jej eteryfikacji izobutenem w obecności kwaśnych katalizatorów takich jak sulfokationity. Otrzymane w tym procesie biopaliwo, składa się z estrów metylowych kwasów tłuszczowych (ok. 88%) oraz tri- i dieterów tert-butylowych gliceryny (ok. 12%). Paliwo to w porównaniu do typowego oleju

3 PL B1 3 napędowego produkowanego z ropy naftowej, charakteryzuje się bardzo dobrymi własnościami użytkowymi, między innymi odpowiednio niską temperaturą krystalizacji, zmniejszoną lepkością oraz obniżoną emisją do atmosfery takich szkodliwych produktów spalania paliwa jak tlenek węgla i aldehydy. Pomimo wysokiej jakości biopaliwa wytwarzanego sposobem przedstawionym w amerykańskim opisie patentowym, należy stwierdzić, że proces technologiczny jego wytwarzania jest wieloetapowy i skomplikowany. Charakteryzuje się on między innymi, wstępnym rozdziałem mieszaniny reakcyjnej, otrzymanej w procesie transestryfikacji triglicerydów kwasów tłuszczowych, na frakcję estrów metylowych kwasów tłuszczowych oraz na frakcję glicerynową zawierającą, obok gliceryny nie przereagowany alkohol i zużyty katalizator. W celu otrzymania czystej gliceryny i estrów metylowych kwasów tłuszczowych pozbawionych śladów alkalicznego katalizatora, obydwa strumienie technologiczne poddawane są oddzielnie procesowi oczyszczania, w skład którego wchodzi między innymi węzeł mycia wodą i neutralizacji alkalicznego katalizatora. Niedogodnością wyżej omówionego sposobu wytwarzania biopaliwa jest również to, że otrzymywany w procesie eteryfikacji gliceryny produkt, zawiera obok di- i trieterów tert-butylowych gliceryny, nieprzereagowaną glicerynę i dużą ilość niekorzystnego składnika -monoeteru tert-butylowego gliceryny (21%), który trzeba z mieszaniny usuwać. Zarówno gliceryna jak i monoeter tert-butylowy gliceryny, muszą być z niego usunięte za pomocą ekstrakcji wodą i destylacji, a następnie zawrócone do węzła eteryfikacji gliceryny. Stwierdzono, że można otrzymywać biopaliwo do silników - zapłonem samoczynnym, zawierające mieszaniny estrów metylowych lub etylowych kwasów tłuszczowych i eterów tert-butylowych lub tert-amylowych gliceryny, sposobem pozbawionym wyżej wymienionych niedogodności, jeżeli proces technologiczny jego wytwarzania prowadzi się według sposobu będącego przedmiotem niniejszego wynalazku. Istota procesu według wynalazku polega na tym, że w pierwszym etapie proces transestryfikacji triglicerydów kwasów tłuszczowych zawartych w olejach roślinnych lub tłuszczach pochodzenia roślinnego i zwierzęcego alkoholem metylowym lub etylowym, prowadzi się w obecności ciekłych alkalicznych katalizatorów KOH lub NaOH lub w obecności stałych katalizatorów o charakterze alkalicznym takich jak np. fluorek potasu. Mieszanina reakcyjna otrzymywana w procesie transestryfikacji triglicerydów, po oddestylowaniu nieprzereagowanego alkoholu i zobojętnieniu alkalicznego katalizatora kwasem nieorganicznym lub organicznym, zawierająca estry metylowe lub etylowe kwasów tłuszczowych, glicerynę i niewielką ilość wolnych kwasów tłuszczowych, w drugim etapie poddawana jest bezpośrednio reakcji z izobutenem lub izoamylenami (2-metyIobuten-1 i 2-metylobuten-2) w obecności znanych katalizatorów o charakterze kwaśnym (kationity, kwas p-toluenosulfonowy, wysokokrzemowe zeolity i inne). W czasie kontaktowania wyżej wymienionej mieszaniny reakcyjnej z izobutenem lub izoamylenami, zachodzi reakcja eteryfikacji gliceryny z wytworzeniem eterów tert-butylowych lub tert- -amylowych gliceryny. Otrzymane w drugim etapie produkty reakcji po oddestylowaniu nieprzereagowanego izobutenu (lub izoamylenów) nie zawierają praktycznie gliceryny i po wydzieleniu dimerów izobutenu są gotowym wysokojakościowym biopaliwem do silników Diesla, składającym się z estrów metylowych lub etylowych kwasów tłuszczowych i mieszaniny di- i trieterów tert-butylowych (lub tertamylowych) gliceryny. Sposób wytwarzania biopaliwa do silników z zapłonem samoczynnym, zawierającego jako główne składniki estry metylowe lub etylowe kwasów tłuszczowych i etery tert-butylowe lub tert- -amylowe gliceryny, przez transestryfikację triglicerydów kwasów tłuszczowych alkoholem metylowym lub etylowym w obecności ciekłych lub stałych katalizatorów o charakterze alkalicznym, charakteryzuje się tym, że otrzymaną po transestryfikacji mieszaninę reakcyjną zawierającą estry metylowe lub etylowe kwasów tłuszczowych, glicerynę, nieprzereagowany alkohol oraz alkaliczny katalizator, poddaje się neutralizacji lub usuwa się stały katalizator a następnie oddziela się z niej alkohol, albo najpierw oddziela się alkohol a następnie poddaje się neutralizacji lub usuwa się stały katalizator, po czym mieszaninę poddaje się reakcji z izobutenem lub izoamylenami w obecności katalizatora o charakterze kwaśnym. Korzystnie jest otrzymaną po transestryfikacji mieszaninę reakcyjną, po oddzieleniu nieprzereagowanego alkoholu i neutralizacji lub usunięciu alkalicznego katalizatora, poddać reakcji z izobutenem lub izoamylenami w temperaturze C, w czasie 1-10 godzin, przy stosunku molowym izobutenu lub izoamylenów do zawartej w mieszaninie gliceryny 2-6:1.

4 4 PL B1 Dzięki takiemu sposobowi wytwarzania biopaliwa upraszcza się znacznie schemat technologiczny procesu, uzyskuje się wysoki stopień przereagowania gliceryny, a wytworzona mieszanina eterów tert-butylowych lub tert-amylowych gliceryny, charakteryzuje się bardzo niską zawartością niekorzystnego monoeteru, w porównaniu do mieszaniny eterów otrzymywanych w procesie eteryfikacji samej gliceryny. Zaletą sposobu wytwarzania biopaliwa według wynalazku jest również to, że wolne kwasy tłuszczowe występujące ewentualnie w produktach transestryfikacji triglicerydów, ulegają w reakcji z izobutenem estryfikacji z wytworzeniem estrów tert-butylowych, będących cennym składnikiem otrzymywanego tym sposobem biopaliwa. Sposób otrzymywania biopaliwa dla silników z zapłonem samoczynnym według wynalazku, przedstawiony w uproszczeniu na rys. 1 polega na tym, że w pierwszym etapie mieszaninę alkoholu metylowgo lub etylowego (A) i triglicerydów kwasów tłuszczowych (B) zawartych w olejach roślinnych lub tłuszczach pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, poddaje się procesowi transestryfikacji w reaktorze (1) w obecności ciekłych lub stałych katalizatorów o charakterze alkalicznym. Proces transestryfikacji prowadzi się w temperaturze C przy stosunku molowym alkoholu do triglicerydów 3-10:1 iw czasie 1-3 godzin. Z otrzymanej mieszaniny reakcyjnej (C) najpierw oddziela się nieprzereagowany alkohol w aparaturze destylacyjnej (2) i zawraca do reaktora transestryfikacji (1), a następnie całą mieszaninę reakcyjną pozbawiona alkoholu (D), poddaje się w znany sposób procesowi zobojętniania alkalicznego katalizatora w aparaturze (3). Alternatywnym rozwiązaniem przerobu mieszaniny reakcyjnej otrzymywanej w reaktorze (1) w procesie transestryfikacji triglicerydów jest to, że mieszaninę tę najpierw poddaje się procesowi zobojętniania alkalicznego katalizatora w aparaturze (3'), a następnie oddestylowuje się z niej nieprzereagowany alkohol. Otrzymane po zobojętnieniu alkalicznego katalizatora produkty reakcji transestryfikacji (E), zawierające estry metylowe lub etylowe kwasów tłuszczowych i glicerynę, poddaje się w drugim etapie reakcji eteryfikacji gliceryny izobutenem lub izoamylenami (F) w reaktorze (4). Proces eteryfikacji gliceryny prowadzi się w obecności katalizatorów o charakterze kwaśnym takich jak np. sulfokationity, kwas p-toluenosulfonowy, zeolity i inne w temperaturze C, przy stosunku molowym izobutenu lub amylenów do gliceryny 1-6:1 i w czasie 1-10 godzin. Z otrzymanej w reaktorze (1) mieszaniny reakcyjnej (G) oddestylowuje się nieprzereagowany węglowodór olefinowy (F) (izobuten lub izoamyleny) w aparacie (5), który zawraca się do reaktora eteryfikacji gliceryny (4). Następnie z otrzymanej mieszaniny (H) w urządzeniu (6) oddziela się za pomocą destylacji powstałe ubocznie oligomery izobutenu lub izoamylenów (I), otrzymując wysokojakościowe biopaliwo dla silników Diesla (J). Paliwo to składa się z estrów metylowych lub etylowych kwasów tłuszczowych, mieszaniny di- i trieterów tert-butylowych lub tert-amylowych gliceryny i niewielkiej ilości monoeteru. Otrzymane ubocznie w procesie eteryfikacji gliceryny oligomery izobutenu (2.4,4-trimetylopenten-1 i 2,4,4,-trimetylopenten-2), mogą być bezpośrednio lub po uwodornieniu do izooktanu zagospodarowane jako wysokojakościowe komponenty benzyn motorowych. Sposób wytwarzania biopaliwa do silników z zapłonem samoczynnym według wynalazku przedstawiają poniższe przykłady. P r z y k ł a d I. Do reaktora szklanego o pojemności 500 ml, wyposażonego w chłodnicę zwrotną i mieszadło wprowadzono 100 g alkoholu metylowego i 5 g katalizatora zawierającego 18,9% fluorku potasu osadzonego na tlenku glinu i charakteryzującego się powierzchnią właściwą 74,7 m 2 /g. Po włączeniu mieszadła i podgrzaniu zawartości reaktora do temperatury 40 C, wkroplono do reaktora 150 g oleju rzepakowego o ciężarze właściwym 0,911 g/cm 2 i zawartości wolnych kwasów tłuszczowych 0,1%, a następnie całość mieszano w temperaturze C w czasie 1 godziny. Po zakończeniu reakcji i schłodzeniu zawartości reaktora do temperatury pokojowej, całą mieszaninę reakcyjną poddawano procesowi odstawania w czasie 1 godziny, a następnie oddzielono z niej przez dekantację 0,2 g stałego katalizatora. Z otrzymanej mieszaniny reakcyjnej wydzielono za pomocą destylacji 84 g nieprzereagowanego alkoholu metylowego, otrzymując jako pozostałość podestylacyjną 164 g produktu zawierającego 90,2% mas. estrów metylowych kwasów tłuszczowych i 9,8% mas. gliceryny. Otrzymaną powyżej w procesie transestryfikacji mieszaninę reakcyjną w ilości 164 g wprowadzono do autoklawu o pojemności 1000 ml, do którego wprowadzono również 82 g frakcji izobutenowej zawierającej 60% mas. izobutenu, 28,4% mas. butenu-1 i 11,6% mas izobutanu oraz 4 g katalizatora Amberlyst 35. Całość intensywnie mieszając ogrzewano w temperaturze 90 C przez 6 godzin. Po ochłodzeniu zawarto-

5 PL B1 5 ści reaktora do temperatury pokojowej, usunięto nadmiar nieprzereagowanej frakcji izobutenowej, a następnie ciekły, jednofazowy produkt reakcji w ilości 182,4 g poddano analizie chromatograficznej. Otrzymany produkt zawierał 83,2% mas estrów metylowych kwasów tłuszczowych, 12,1% mas dii trieterów tert-butylowych gliceryny, 0,7% mas monoeteru tert-butylowego gliceryny, 0,1% mas gliceryny i 3,9% mas dimerów izobutenu (2,4,4-trimetylopenten-1 i 2,4,4-trimetylopenten-2). Po oddestylowaniu powstałych ubocznie dimerów izobutenu, otrzymano biopaliwo zawierające 86,6% mas. estrów metylowych kwasów tłuszczowych, 12,6% mas. di- i trieterów tert-butylowych gliceryny, 0,7% mas. monoeteru tert-butylowego gliceryny i 0,1% mas. gliceryny. Otrzymane biopaliwo charakteryzowało się lepkością kinematyczną w 20 C - 5,86 mm 2 /s i liczbą cetanową -54. P r z y k ł a d II. Do reaktora szklanego opisanego w przykładzie I, wprowadzono 150 g alkoholu etylowego i 8 g katalizatora scharakteryzowanego w przykładzie I. Po włączeniu mieszadła i podgrzaniu zawartości reaktora do temperatury 60 C, wkroplono do reaktora 150 g oleju rzepakowego o własnościach jak w przykładzie I, a następnie całość intensywnie mieszano w temperaturze C w czasie 2 godzin. Po zakończeniu reakcji i schłodzeniu zawartości reaktora do temperatury pokojowej, całą mieszaninę reakcyjną poddano procesowi odwirowania w celu oddzielenia niewielkich ilości 0,15 g stałego katalizatora. Z otrzymanej mieszaniny reakcyjnej wydzielono za pomocą destylacji 128 g nieprzereagowanego alkoholu etylowego, otrzymując jako pozostałość podestylacyjną 169 g produktu zawierającego 90,8% mas. estrów etylowych kwasów tłuszczowych i 9,2% mas. gliceryny. Następnie do autoklawu o pojemności 1000 ml wprowadzono 169 g produktu z procesu transestryfikacji, 85 g frakcji izobutenowej o składzie przedstawionym w przykładzie I oraz 4g katalizatora Amberlyst 35. Całość intensywnie mieszając ogrzewano w temperaturze 90 C przez 6 godzin. Po ochłodzeniu zawartości reaktora do temperatury pokojowej, usunięto nadmiar nieprzereagowanej frakcji izobutenowej, a następnie ciekły, jednofazowy produkt reakcji w ilości 187,6 g poddano analizie chromatograficznej. Otrzymany produkt zawierał 84,0% mas estrów etylowych kwasów tłuszczowych, 11,3% mas di- i trieterów tertbutylowych gliceryny, 0,3% mas monoeteru tert-butylowego gliceryny, 0,1% mas gliceryny i 4,3% mas dimerów izobutenu. Po oddestylowaniu dinerów izobutenu, otrzymano biopaliwo o następującym składzie: 87,8% mas. estrów etylowych kwasów tłuszczowych, 11,8% mas. di- i trieterów tert-butylowych gliceryny, 0,3% mas. monoeteru tert-butylowego gliceryny i 0,1% mas. gliceryny. Biopaliwo charakteryzowało się lepkością kinematyczną w 20 C - 5,92 mm 2 /s i liczbą cetanową -55. P r z y k ł a d III. Do reaktora szklanego o pojemności 500 ml, wyposażonego w chłodnicę zwrotną i mieszadło wprowadzono 100 g oleju rzepakowego o własnościach jak w przykładzie I i podgrzano zawartość reaktora do temperatury około 30 C a następnie, wkroplono do reaktora mieszaninę 30 g alkoholu metylowego i 5 g wodorotlenku sodu i całość intensywnie mieszano w temperaturze 30 C w czasie 1 godziny. Po zakończeniu reakcji i schłodzeniu zawartości reaktora do temperatury pokojowej, mieszaninę reakcyjną zobojętniono metanolowym roztworem stężonego kwasu siarkowego, a następnie z otrzymanej mieszaniny reakcyjnej oddestylowano 16 g nieprzereagowanego alkoholu metylowego, otrzymując jako pozostałość podestylacyjną 112 g produktu zawierającego 89,8% mas estrów metylowych kwasów tłuszczowych, 9,1% mas. gliceryny powyżej 0,5% mas wody. Następnie do autoklawu o pojemności 1000 ml wprowadzono 112 g produktu z procesu transestryfikacji, 50 g frakcji izobutenowej o składzie przedstawionym w przykładzie I oraz 3 g katalizatora Amberlyst 35. Całość intensywnie mieszając ogrzewano w temperaturze 90 C przez 6 godzin. Po ochłodzeniu zawartości reaktora do temperatury pokojowej, usunięto nadmiar nieprzereagowanej frakcji izobutenowej, a następnie ciekły, jednofazowy produkt reakcji w ilości 125,9 g poddano analizie chromatograficznej. Otrzymany produkt zawierał 83,1% mas estrów metylowych kwasów tłuszczowych, 11,9% mas di- i trieterów tert- -butylowych gliceryny, 0,5% mas monoeteru tert-butylowego gliceryny, 0,1% mas gliceryny, i 4,4% mas dimerów izobutenu. Po oddestylowaniu dimerów izobutenu, otrzymano biopaliwo o składzie: 86,9% mas. estrów etylowych kwasów tłuszczowych, 12,5% mas. di- i trieterów tert-butylowych gliceryny, 0,5% mas. monoeteru tert-butylowego gliceryny i 0,1% mas. gliceryny. Biopaliwo charakteryzowało się lepkością kinematyczną w 20 C - 5,89 mm 2 /s i liczbą cetanową -55.

6 6 PL B1 Zastrzeżenia patentowe 1. Sposób wytwarzania biopaliwa do silników z zapłonem samoczynnym, zawierającego jako główne składniki estry metylowe lub etylowe kwasów tłuszczowych i etery tert-butylowe lub tert- -amylowe gliceryny, przez transestryfikację triglicerydów kwasów tłuszczowych alkoholem metylowym lub etylowym w obecności ciekłych lub stałych katalizatorów o charakterze alkalicznym, znamienny tym, że otrzymaną po transestryfikacji mieszaninę reakcyjną zawierającą estry metylowe lub etylowe kwasów tłuszczowych, glicerynę, nieprzereagowany alkohol oraz alkaliczny katalizator, poddaje się neutralizacji lub usuwa się stały katalizator a następnie oddziela się z niej alkohol, albo najpierw oddziela się alkohol a następnie poddaje się neutralizacji łub usuwa się stały katalizator, po czym mieszaninę poddaje się reakcji z izobutenem lub izoamylenami w obecności katalizatora o charakterze kwaśnym. 2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że otrzymaną po transestryfikacji mieszaninę reakcyjną, po oddzieleniu nieprzereagowanego alkoholu i neutralizacji lub usunięciu alkalicznego katalizatora, poddaje się reakcji z izobutenem lub izoamylenami w temperaturze C, w czasie 1-10 godzin, przy stosunku molowym izobutenu lub izoamylenów do zawartej w mieszaninie gliceryny 2-6:1. Rysunek Departament Wydawnictw UP RP Cena 2,00 zł.