POMIARY OSCYLOSKOPOWE 51
|
|
- Damian Stasiak
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 POMIAR OSCLOSKOPOWE 51 I. WSTĘP Oscyloskop jest przyrządem służącym do obserwacji, rejestracji i pomiaru napięć elektrycznych zmieniających się w czasie. Schemat blokowy tego urządzenia pokazano na Rys A B Rys Lampa oscyloskopowa, 2 wzmacniacz odchylania pionowego (kanał A), 3 - wzmacniacz odchylania pionowego (kanał B), 4 wzmacniacz odchylania poziomego, 5 generator podstawy czasu. Głównym jego elementem jest próżniowa lampa oscyloskopowa (1), w której wiązka elektronów biegnąca od katody do ekranu luminescencyjnego (prostopadle do płaszczyzny rysunku), jest po drodze odchylana przez pole elektryczne wytwarzane przez dwie pary płytek (kondensatorów próżniowych), ustawionych prostopadle względem siebie. Jedna para płytek powoduje odchylanie wiązki w kierunku pionowym, a druga w poziomym. Jeśli do każdej pary płytek przyłożymy różne wartości napięć, to plamka przesunie się na ekranie w położenie, odpowiadające dokładnie tym wartościom. Jest to szczególnie cenne dla obserwacji napięć zmieniających się w czasie. Aby zobaczyć na ekranie kształt badanego napięcia U B (t), przykładamy je do płytek odchylania pionowego (oś ), a do płytek odchylania poziomego (oś ) przykładamy napięcie U, narastające w sposób proporcjonalny do czasu. Ponieważ do zauważalnego odchylenia wiązki elektronów w lampie oscyloskopowej niezbędne są duże napięcia (ponad 100 V), to do obserwacji słabszych sygnałów stosuje się wzmacniacze elektroniczne (2, 3, 4), które dopasowują wielkość badanego sygnału do czułości płytek. Oscyloskop stosowany w tym ćwiczeniu posiada dwa niezależne wzmacniacze odchylania pionowego (kanały A i B), pozwalające porównać dwa badane przebiegi napięciowe, lub obserwować charakterystyki prądowo napięciowe elementów obwodu elektrycznego. Aby umożliwić obserwację napięć zmieniających się periodycznie w czasie, wykorzystuje się tzw. generator podstawy czasu (5), który wytwarza napięcie o kształcie zębów piły, pokazane na Rys. 1. Uzyskanie na ekranie nieruchomego obrazu napięcia zmiennego, wymaga zastosowania tzw. synchronizacji, czyli automatycznego dostrajania częstości generatora podstawy czasu do częstości badanego napięcia.
2 II. POMIAR Prawidłowe ustawienia elementów sterujących oscyloskopu 2 A. Do obserwacji napięcia 50 Hz, z wykorzystaniem generatora podstawy czasu Przełącznik kanałów: wciśnięty przycisk CH1. Wtyk koncentryczny włożony w gniazdo (wejście) A. Przełącznik czułości wzmacniacza PA w pozycji 1 V/div, (czyli 1 wolt na działkę skali narysowanej na ekranie lampy). Przełącznik suwakowy wzmacniacza kanału A ustawiony w położeniu AC. Przełącznik generatora podstawy czasu PG: w pozycji 10 lub 20 ms/div (milisekund na działkę skali). Rys.2. Płyta czołowa oscyloskopu. W - włącznik sieciowy, J - jasność obrazu, O - ostrość obrazu, PA- przełącznik czułości wzmacniacza kanału A, PB- przełącznik czułości wzmacniacza kanału B, A- wejście(gniazdo)a, B- wejście (gniazdo)b, PG- przełącznik generatora podstawy czasu. B. Do obserwacji charakterystyk prądowo napięciowych. Przełącznik kanałów: wciśnięty przycisk CH1 i CH2. Wtyki koncentryczne włożone w gniazda A i B. Przełączniki czułości wzmacniaczy PA i PB w pozycji 1V/div. Przełącznik suwakowy wzmacniacza kanału A i B ustawić w położeniu DC. Przełącznik podstawy czasu PG: w pozycji -. Jasność obrazu uregulować pokrętłem jasność J.
3 3 1. Sprawdzenie kalibracji podziałki na ekranie oscyloskopu montować układ wg Rys. 3. Gałkę autotransformatora ustawić na zero. Wyjście transformatora bezpieczeństwa połączyć kablem koncentrycznym z wejściem A ( INPUT 1) oscyloskopu, a wyjście z jego masą (obudową) poprzez ten sam kabel koncentryczny. Przełącznik czułości wzmacniacza PA osi (odchylania pionowego) ustawić tak, by przy napięciu zasilania (ok. 150 V na autotransformatorze) wysokość obrazu osiągała prawie całą wysokości ekranu. Przełącznik zakresów generatora podstawy czasu ustawić tak, aby na ekranie widać było jeden lub dwa pełne okresy sinusoidy napięcia zmiennego. Rys. 3 V~ Stopniowo zwiększając napięcie zaobserwować pojawienie się sinusoidy na ekranie anotować te wartości napięć wskazywanych przez woltomierz, przy których wierzchołek sinusoidy, czyli wartość szczytowa napięcia osiąga poziom kolejnej podziałki na ekranie. Odczytać czas trwania jednego okresu sinusoidy (mnożąc ilość działek odpowiadających okresowi jednej sinusoidy przez przelicznik wskazywany przez przełącznik generatora podstawy czasu. 2. Obserwacja napięcia przemiennego po prostowaniu dwupołówkowym. montować układ wg Rys. 4. Przełącznik czułości wzmacniacza PA osi (odchylania pionowego) ustawić w sposób analogiczny, jak w punkcie 1. Przy napięciu autotransformatora ustawionym na ok.150 V, zaobserwować na oscyloskopie przebiegi czasowe prądu wyprostowanego dwukierunkowo przez układ czterech diod, zwany mostkiem Gretza. anotować wartości kilku napięć i odpowiadających im momentów czasu na obserwowanym na ekranie przebiegu. Odczytać możliwie dokładnie wartość szczytową napięcia i okres przebiegu. DIODA R R Rys. 4 Rys Obserwacja kształtu napięcia przemiennego po przejściu przez diodę prostującą. montować układ wg Rys. 5. Punkt połączyć kablem koncentrycznym z wejściem A wzmacniacza odchylania pionowego, a punkt z masą oscyloskopu. Punktu nie łączyć. Wartość napięcia zmiennego na skali autotransformatora powinna być ustawiona na ok. 150 V. aobserwować na oscyloskopie przebiegi czasowe prądu wyprostowanego jednokierunkowo. anotować wartości kilku napięć i odpowiadających im momentów czasu. Odczytać możliwie dokładnie wartość szczytową napięcia wyprostowanego i okres przebiegów.
4 4 4. Pomiar charakterystyk prądowo napięciowych diody półprzewodnikowej. montować układ wg Rys. 5. Punkt połączyć z wejściem A (INPUT 1) wzmacniacza odchylania pionowego, punkt z masą oscyloskopu a punkt z wejściem B (INPUT 2) drugiego wzmacniacza odchylania pionowego. Przełącznik generatora podstawy PG czasu ustawić w pozycji -. W tym ustawieniu wzmocniony sygnał z wejścia B nie jest kierowany do płytek odchylania pionowego, ale do płytek odchylania poziomego. Na te płytki przykładany jest więc sygnał, proporcjonalny do napięcia transformatora, podczas gdy na płytki odchylania pionowego sygnał proporcjonalny do natężenia prądu J płynącego przez opór R i diodę. Przy napięciu równym zero ustawić wygodne dla cechowania zerowe położenie plamki na ekranie, najlepiej na środku ekranu, na przecięciu dwu linii siatki. większyć napięcie autotransformatora do ok. 150 V i wykorzystując linie siatki na ekranie zmierzyć charakterystykę prądowo - napięciową diody krzemowej i diody selenowej. 5. Pomiar przesunięcia fazowego pomiędzy napięciem i natężeniem prądu w obwodzie RC (fizyka). montować układ wg schematu 6. Postępować podobnie jak w punkcie 4. Na ekranie pojawi się elipsa AUTO- TRANSFOR- MATOR Rys. 6 Kondensator Opornica dekadowa podobna do pokazanej na Rys.7. Kąt przesunięcia fazowego α pomiędzy napięciem a natężeniem prądu płynącego przez kondensator wyraża się wzorem: a b sin α = = A B gdzie wielkości a, A, b i B oznaczono na rysunku 7. Warto zauważyć, że kąta α nie można narysować na tym rysunku. Dla kąta α = 0 0 wykresem jest linia prosta, a dla 90 0 elipsa, której osi główne są skierowane zgodnie z osiami i. mierzyć (przy pomocy podziałki ekranu) napięcia odpowiadające wartościom A i B, oraz a i b, dla pięciu wartości oporu R podanych przez prowadzącego (najlepiej z przedziału 0,5kΩ 2 kω) A a Rys. 7 b B
5 5 III. OPRACOWANIE WNIKÓW POMIARÓW Dla p-tu II. 1. Narysować wykres (10cm 10cm) cechowania skali ekranu względem skali woltomierza. Na podstawie pomiaru okresu sinusoidy, obliczyć częstość napięcia sieci elektrycznej. Obliczyć wartości średnie i skuteczne badanego napięcia, na podstawie znajomości wartości maksymalnej. Dla p-tu II. 2 i II. 3. Naszkicować obserwowane na ekranie oscyloskopu przebiegi czasowe napięcia przemiennego wyprostowanego dwupołówkowo i jednopołówkowo. Dla p-tu II. 4. Naszkicować charakterystyki prądowo - napięciowe diody krzemowej i diody selenowej (położenie zerowe plamki przyjąć jako początek układu współrzędnych). wykresów odczytać najniższą wartość napięcia, przy której diody zaczynają przewodzić, czyli tzw. napięcie progowe przewodzenia dla każdej diody. Dla p-tu II. 5. Obliczyć kąty przesunięcia fazowego pomiędzy napięciem i natężeniem prądu, dla 5 wartości oporu R Jako niepewność wartości nanoszonych na wykresach przyjąć odległość pomiędzy liniami siatki na ekranie, wyrażoną odpowiednio w woltach, albo w sekundach. IV. LITERATURA 1. H. Szydłowski - Pracownia fizyczna PWN Warszawa E. Popko w Ćwiczenia Laboratoryjne z Fizyki część III, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1997, str. 94 V. AGADNIENIA DO KOLOKWIUM Półprzewodniki typu n (donorowe) i typu p (akceptorowe); złącze p-n; model pasmowy złącza; charakterystyka prądowo - napięciowa diody półprzewodnikowej. Prostowanie jedno i dwukierunkowe prądu zmiennego. Oscyloskop katodowy jako przyrząd pomiarowy. Napięcie maksymalne, średnie i skuteczne prądu zmiennego.
POMIARY OSCYLOSKOPOWE. Instrukcja wykonawcza
ĆWICZENIE 51 POMIARY OSCYLOSKOPOWE Instrukcja wykonawcza 1. Wykaz przyrządów a. Oscyloskop dwukanałowy b. Dwa generatory funkcyjne (jednym z nich może być generator zintegrowany z oscyloskopem) c. Przesuwnik
Bardziej szczegółowoPOMIARY OSCYLOSKOPOWE
Ćwiczenie 51 E. Popko POMIARY OSCYLOSKOPOWE Cel ćwiczenia: wykonanie pomiarów wielkości elektrycznych charakteryzują-cych przebiegi przemienne. Zagadnienia: prąd przemienny, składanie drgań, pomiar amplitudy,
Bardziej szczegółowoĆwiczenie nr 28. Badanie oscyloskopu analogowego
Ćwiczenie nr 28 Badanie oscyloskopu analogowego 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie budowy i zasady działania oraz nabycie umiejętności posługiwania się oscyloskopem analogowym. 2. Dane znamionowe
Bardziej szczegółowoĆw. III. Dioda Zenera
Cel ćwiczenia Ćw. III. Dioda Zenera Zapoznanie się z zasadą działania diody Zenera. Pomiary charakterystyk statycznych diod Zenera. Wyznaczenie charakterystycznych parametrów elektrycznych diod Zenera,
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczenia Nr 60
Instrukcja do ćwiczenia Nr 60 Temat: BADANIE PRĄDÓW ZMIENNYCH ZA POMOCĄ U ELEKTRONOWEGO I. Wstęp. Oscylograf elektronowy jest urządzeniem służącym do obserwacji przebiegu różnego rodzaju napięć oraz do
Bardziej szczegółowoPrzyrządy i Układy Półprzewodnikowe
VI. Prostownik jedno i dwupołówkowy Cel ćwiczenia: Poznanie zasady działania układu prostownika jedno i dwupołówkowego. A) Wstęp teoretyczny Prostownik jest układem elektrycznym stosowanym do zamiany prądu
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM ELEKTROTECHNIKI POMIAR PRZESUNIĘCIA FAZOWEGO
POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ TRANSPORTU KATEDRA LOGISTYKI I TRANSPORTU PRZEMYSŁOWEGO NR 1 POMIAR PRZESUNIĘCIA FAZOWEGO Katowice, październik 5r. CEL ĆWICZENIA Poznanie zjawiska przesunięcia fazowego. ZESTAW
Bardziej szczegółowoBierne układy różniczkujące i całkujące typu RC
Instytut Fizyki ul. Wielkopolska 15 70-451 Szczecin 6 Pracownia Elektroniki. Bierne układy różniczkujące i całkujące typu RC........ (Oprac. dr Radosław Gąsowski) Zakres materiału obowiązujący do ćwiczenia:
Bardziej szczegółowoPodstawy obsługi oscyloskopu
Podstawy obsługi oscyloskopu Spis treści Wstęp. Opis podstawowych przełączników oscyloskopu. Przełączniki sekcji odchylania pionowego (Vertical) Przełączniki sekcji odchylania poziomego (Horizontal) Przełączniki
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA DO ĆWICZENIA
INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA Temat: Pomiary oscyloskopowe. Budowa oscyloskopu 1. Cel ćwiczenia Poznanie obsługi i zasad wykorzystania oscyloskopu do obserwacji i pomiarów amplitudy napięcia przebiegów elektrycznych.
Bardziej szczegółowoBadanie obwodów z prostownikami sterowanymi
Ćwiczenie nr 9 Badanie obwodów z prostownikami sterowanymi 1. Cel ćwiczenia Poznanie układów połączeń prostowników sterowanych; prostowanie jedno- i dwupołówkowe; praca tyrystora przy obciążeniu rezystancyjnym,
Bardziej szczegółowoBadanie diody półprzewodnikowej
Instytut Fizyki ul Wielkopolska 5 70-45 Szczecin 2 Pracownia Elektroniki Badanie diody półprzewodnikowej Zakres materiału obowiązujący do ćwiczenia: (Oprac dr Radosław Gąsowski) półprzewodniki samoistne
Bardziej szczegółowoI Zastosowanie oscyloskopu do pomiarów kąta przesunięcia fazowego.
I Zastosowanie oscyloskopu do pomiarów kąta przesunięcia fazowego. II Badanie charakterystyk statycznych elementów nieliniowych za pomocą oscyloskopu (realizacja tematyki na życzenie prowadzącego laboratorium)
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego nr 11
Instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego nr 11 Temat: Charakterystyki i parametry tyrystora Cel ćwiczenia. Celem ćwiczenia jest poznanie właściwości elektrycznych tyrystora. I. Wymagane wiadomości. 1. Podział
Bardziej szczegółowoBadanie wzmacniacza niskiej częstotliwości
Instytut Fizyki ul Wielkopolska 5 70-45 Szczecin 9 Pracownia Elektroniki Badanie wzmacniacza niskiej częstotliwości (Oprac dr Radosław Gąsowski) Zakres materiału obowiązujący do ćwiczenia: klasyfikacje
Bardziej szczegółowo3.5 Wyznaczanie stosunku e/m(e22)
Wyznaczanie stosunku e/m(e) 157 3.5 Wyznaczanie stosunku e/m(e) Celem ćwiczenia jest wyznaczenie stosunku ładunku e do masy m elektronu metodą badania odchylenia wiązki elektronów w poprzecznym polu magnetycznym.
Bardziej szczegółowoSprzęt i architektura komputerów
Krzysztof Makles Sprzęt i architektura komputerów Laboratorium Temat: Elementy i układy półprzewodnikowe Katedra Architektury Komputerów i Telekomunikacji Zakład Systemów i Sieci Komputerowych SPIS TREŚCI
Bardziej szczegółowoBogdan Olech Mirosław Łazoryszczak Dorota Majorkowska-Mech. Elektronika. Laboratorium nr 3. Temat: Diody półprzewodnikowe i elementy reaktancyjne
Bogdan Olech Mirosław Łazoryszczak Dorota Majorkowska-Mech Elektronika Laboratorium nr 3 Temat: Diody półprzewodnikowe i elementy reaktancyjne SPIS TREŚCI Spis treści... 2 1. Cel ćwiczenia... 3 2. Wymagania...
Bardziej szczegółowoĆwiczenie nr 123: Dioda półprzewodnikowa
Wydział PRACOWNIA FIZYCZNA WFiIS AGH Imię i nazwisko 1. 2. Temat: Rok Grupa Zespół Nr ćwiczenia Data wykonania Data oddania Zwrot do popr. Data oddania Data zaliczenia OCENA Ćwiczenie nr 123: Dioda półprzewodnikowa
Bardziej szczegółowoPomiar podstawowych parametrów liniowych układów scalonych
Instytut Fizyki ul Wielkopolska 15 70-451 Szczecin 5 Pracownia Elektroniki Pomiar podstawowych parametrów liniowych układów scalonych Zakres materiału obowiązujący do ćwiczenia: wzmacniacz operacyjny,
Bardziej szczegółowoTRANZYSTORY BIPOLARNE
Instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego TRANZYSTORY BIPOLARNE Instrukcję opracował: dr inż. Jerzy Sawicki Wymagania, znajomość zagadnień: 1. Tranzystory bipolarne rodzaje, typowe parametry i charakterystyki,
Bardziej szczegółowoPodstawy użytkowania i pomiarów za pomocą OSCYLOSKOPU
Podstawy użytkowania i pomiarów za pomocą OSCYLOSKOPU Spis treści Wstęp...2 1. Opis podstawowych przełączników regulacyjnych oscyloskopu...3 1.1 Przełączniki sekcji odchylania pionowego (Vertical)...3
Bardziej szczegółowo8 K A T E D R A F I ZYKI S T O S O W AN E J
8 K A T E D R A F I ZYKI S T O S O W AN E J P R A C O W N I A P O D S T A W E L E K T R O T E C H N I K I I E L E K T R O N I K I Ćw. 8. Badanie prostowników niesterowanych Wprowadzenie Prostownikiem nazywamy
Bardziej szczegółowoDIODY PÓŁPRZEWODNIKOWE
Instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego DIODY PÓŁPRZEWODNIKOWE Instrukcję opracował: dr inż. Jerzy Sawicki Wymagania i wiedza konieczna do wykonania ćwiczenia: 1. Znajomość instrukcji do ćwiczenia, w tym
Bardziej szczegółowoĆwiczenie nr 23. Charakterystyka styku między metalem a półprzewodnikiem typu n. str. 1. Cel ćwiczenia:
Ćwiczenie nr 23 Charakterystyka styku między metalem a półprzkiem typu n. Cel ćwiczenia: Wyznaczanie charakterystyki napięciowo - prądowej złącza metal-półprzk n oraz zaobserwowanie działania elementów
Bardziej szczegółowoOBSŁUGA OSCYLOSKOPU. I. Cel ćwiczenia: Poznanie budowy, zasady działania, obsługi oraz podstawowych zastosowań oscyloskopu.
Zespół Szkół Technicznych w Skarżysku-Kamiennej Sprawozdanie z ćwiczenia nr Temat ćwiczenia: PRACOWNIA ELEKTRYCZNA I ELEKTRONICZNA imię i nazwisko OBSŁGA OSCYLOSKOP rok szkolny klasa grupa data wykonania
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT FIZYKI LABORATORIUM FIZYKI KRYSZTAŁÓW STAŁYCH. ĆWICZENIE Nr 2. Badanie własności ferroelektrycznych soli Seignette a
POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT FIZYKI LABORATORIUM FIZYKI KRYSZTAŁÓW STAŁYCH ĆWICZENIE Nr 2 Badanie własności ferroelektrycznych soli Seignette a Celem ćwiczenia jest wyznaczenie zależności temperaturowej
Bardziej szczegółowoPRAWO OHMA DLA PRĄDU PRZEMIENNEGO. Instrukcja wykonawcza
ĆWICZENIE 53 PRAWO OHMA DLA PRĄDU PRZEMIENNEGO Instrukcja wykonawcza 1 Wykaz przyrządów a. Generator AG 1022F. b. Woltomierz napięcia przemiennego. c. Miliamperomierz prądu przemiennego. d. Zestaw składający
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 5. Pomiary parametrów sygnałów napięciowych. Program ćwiczenia:
Ćwiczenie 5 Pomiary parametrów sygnałów napięciowych Program ćwiczenia: 1. Pomiar wartości skutecznej, średniej wyprostowanej i maksymalnej sygnałów napięciowych o kształcie sinusoidalnym, prostokątnym
Bardziej szczegółowoPRACOWNIA ELEKTRONIKI
PRACOWNIA ELEKTRONIKI UNIWERSYTET KAZIMIERZA WIELKIEGO W BYDGOSZCZY INSTYTUT TECHNIKI Ćwiczenie nr Temat ćwiczenia:. 2. 3. Imię i Nazwisko Badanie filtrów RC 4. Data wykonania Data oddania Ocena Kierunek
Bardziej szczegółowoWłasności dynamiczne przetworników pierwszego rzędu
1 ĆWICZENIE 7. CEL ĆWICZENIA. Własności dynamiczne przetworników pierwszego rzędu Celem ćwiczenia jest poznanie własności dynamicznych przetworników pierwszego rzędu w dziedzinie czasu i częstotliwości
Bardziej szczegółowoBadanie diod półprzewodnikowych
Badanie diod półprzewodnikowych Proszę zbudować prosty obwód wykorzystujący diodę, który w zależności od jej kierunku zaświeci lub nie zaświeci żarówkę. Jak znaleźć żarówkę: Indicators -> Virtual Lamp
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego nr 4
Instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego nr 4 Temat: Badanie własności przełączających diod półprzewodnikowych Cel ćwiczenia. Celem ćwiczenia jest poznanie własności przełączających złącza p - n oraz wybranych
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 2 Mostek pojemnościowy Ćwiczenie wraz z instrukcją i konspektem opracowali P.Wisniowski, M.Dąbek
Ćwiczenie 2 Mostek pojemnościowy Ćwiczenie wraz z instrukcją i konspektem opracowali P.Wisniowski, M.Dąbek el ćwiczenia elem ćwiczenia jest zapoznanie się z metodą mostkową pomiaru pojemności kondensatora
Bardziej szczegółowoA6: Wzmacniacze operacyjne w układach nieliniowych (diody)
A6: Wzmacniacze operacyjne w układach nieliniowych (diody) Jacek Grela, Radosław Strzałka 17 maja 9 1 Wstęp Poniżej zamieszczamy podstawowe wzory i definicje, których używaliśmy w obliczeniach: 1. Charakterystyka
Bardziej szczegółowoE 6.1. Wyznaczanie elementów LC obwodu metodą rezonansu
E 6.1. Wyznaczanie elementów LC obwodu metodą rezonansu Obowiązujące zagadnienia teoretyczne: INSTRUKACJA WYKONANIA ZADANIA 1. Pojemność elektryczna, indukcyjność 2. Kondensator, cewka 3. Wielkości opisujące
Bardziej szczegółowoMETROLOGIA. Dr inż. Eligiusz PAWŁOWSKI Politechnika Lubelska Wydział Elektrotechniki i Informatyki
METROLOGIA Dr inż. Eligiusz PAWŁOWSKI Politechnika Lubelska Wydział Elektrotechniki i Informatyki Prezentacja do wykładu dla EINS Zjazd 11, wykład nr 18 Prawo autorskie Niniejsze materiały podlegają ochronie
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 21. Badanie właściwości dynamicznych obiektów II rzędu. Zakres wymaganych wiadomości do kolokwium wstępnego: Program ćwiczenia:
Ćwiczenie Badanie właściwości dynamicznych obiektów II rzędu Program ćwiczenia:. Pomiary metodą skoku jednostkowego a. obserwacja charakteru odpowiedzi obiektu dynamicznego II rzędu w zależności od współczynnika
Bardziej szczegółowoPracownia Automatyki i Elektrotechniki Katedry Tworzyw Drzewnych Ćwiczenie 1. Połączenia szeregowe oraz równoległe elementów RC
Pracownia Automatyki i Elektrotechniki Katedry Tworzyw Drzewnych Ćwiczenie ĆWICZENIE Połączenia szeregowe oraz równoległe elementów C. CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest praktyczno-analityczna ocena wartości
Bardziej szczegółowoINSTYTUT SYSTEMÓW ELEKTRONICZNYCH WYDZIAŁ ELEKTRONIKI WAT. Warsztaty inżynierskie elektrotechniczne
INSTYTUT SYSTEMÓW ELEKTRONICZNYCH WYDZIAŁ ELEKTRONIKI WAT Warsztaty inżynierskie elektrotechniczne Ćwiczenie 4 Grupa: Zespół w składzie: 1. 2. 3. 4. Temat: Pomiary oscyloskopowe Data wykonania ćwiczenia:...
Bardziej szczegółowoBadanie właściwości dynamicznych obiektów I rzędu i korekcja dynamiczna
Ćwiczenie 20 Badanie właściwości dynamicznych obiektów I rzędu i korekcja dynamiczna Program ćwiczenia: 1. Wyznaczenie stałej czasowej oraz wzmocnienia statycznego obiektu inercyjnego I rzędu 2. orekcja
Bardziej szczegółowoTemat: Badanie własności elektrycznych p - pulsowych prostowników niesterowanych
Temat: Badanie własności elektrycznych p - pulsowych prostowników niesterowanych PRACOWNIA SPECJALIZACJI Centrum Kształcenia Praktycznego w Inowrocławiu Cel ćwiczenia: Str. Poznanie budowy, działania i
Bardziej szczegółowoPomiary napięć i prądów zmiennych
Ćwiczenie 1 Pomiary napięć i prądów zmiennych Instrukcja do ćwiczenia opracował: Wojciech Słowik 03.2015 ver. 03.2018 (LS, WS, LB, K) 1. Cel ćwiczenia Zapoznanie się z układami pomiarowymi napięć oraz
Bardziej szczegółowoLekcja 20. Temat: Elementy regulacyjne i gniazda oscyloskopu.
Lekcja 20 Temat: Elementy regulacyjne i gniazda oscyloskopu. VARIABLE Dokładna regulacja czułości (1 2,5 wskazanej wartości, w pozycji CAL czułość jest skalibrowana do wartości wskazanej). FOCUS - Regulacja
Bardziej szczegółowo1 Badanie aplikacji timera 555
1 Badanie aplikacji timera 555 Celem ćwiczenia jest zapoznanie studenta z podstawowymi aplikacjami układu 555 oraz jego działaniem i właściwościami. Do badania wybrane zostały trzy podstawowe aplikacje
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 9. Mostki prądu stałego. Program ćwiczenia:
Ćwiczenie 9 Mostki prądu stałego Program ćwiczenia: 1. Pomiar rezystancji laboratoryjnym mostkiem Wheatsone'a 2. Niezrównoważony mostek Wheatsone'a. Pomiar rezystancji technicznym mostkiem Wheatsone'a
Bardziej szczegółowoA 2. Charakterograf Tektronix 576 Podstawowe funkcje wykorzystywane podczas ćwiczeń laboratoryjnych. opracowanie: Łukasz Starzak
Charakterograf Tektronix 7 Podstawowe funkcje wykorzystywane podczas ćwiczeń laboratoryjnych opracowanie: Łukasz Starzak Ekran Wyświetlacz nastaw C, C7, B Ustawienia oscyloskopowe C 7 B 7 8 9 A D Ustawienia
Bardziej szczegółowoPodstawy Elektroniki dla Informatyki. Diody półprzewodnikowe
AGH Katedra Elektroniki Podstawy Elektroniki dla Informatyki Diody półprzewodnikowe Ćwiczenie 2 2018 r. 1 1. Wstęp. Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z działaniem i zastosowaniami diody półprzewodnikowej.
Bardziej szczegółowoĆw. 1: Badanie diod i prostowników
Ćw. 1: Badanie diod i prostowników Wstęp Celem ćwiczenia jest badanie diod i opartych na nich prostownikach stosowanych w zasilaczach. Dioda jest to elektroniczny element półprzewodnikowy zawierający jedno
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego nr 7
Instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego nr 7 Temat: Badanie właściwości elektrycznych półprzewodnikowych przyrządów optoelektronicznych.. Cel ćwiczenia: Poznanie budowy, zasady działania, charakterystyk
Bardziej szczegółowoPRACOWNIA ELEKTRONIKI
PRACOWNIA ELEKTRONIKI Ćwiczenie nr 4 Temat ćwiczenia: Badanie wzmacniacza UNIWERSYTET KAZIMIERZA WIELKIEGO W BYDGOSZCZY INSTYTUT TECHNIKI 1. 2. 3. Imię i Nazwisko 1 szerokopasmowego RC 4. Data wykonania
Bardziej szczegółowoAutor: Franciszek Starzyk. POJĘCIA I MODELE potrzebne do zrozumienia i prawidłowego wykonania
WYDZIAŁ FIZYKI, MATEMATYKI I INFORMATYKI POLITECHNIKI KRAKOWSKIEJ, Instytut Fizyki LABORATORIUM PODSTAW ELEKTROTECHNIKI, ELEKTRONIKI I MIERNICTWA ĆWICZENIE 9 OBWODY RC: 9.1. Reaktancja pojemnościowa 9.2.
Bardziej szczegółowoBadanie własności fotodiody
Badanie własności fotodiody Ryszard Kostecki 13 maja 22 Wstęp Celem tego doświadczenia było wykonanie charakterystyki prądowo-napięciowej fotodiody dla różnych wartości natężenia padającego światła, a
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ
Politechnika Lubelska Wydział Elektrotechniki i Informatyki Katedra Urządzeń Elektrycznych i TWN 20-618 Lublin, ul. Nadbystrzycka 38A www.kueitwn.pollub.pl LABORATORIUM INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Protokół
Bardziej szczegółowoZakres wymaganych wiadomości do testów z przedmiotu Metrologia. Wprowadzenie do obsługi multimetrów analogowych i cyfrowych
Zakres wymaganych wiadomości do testów z przedmiotu Metrologia Ćwiczenie 1 Wprowadzenie do obsługi multimetrów analogowych i cyfrowych budowa i zasada działania przyrządów analogowych magnetoelektrycznych
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 9. Mostki prądu stałego. Zakres wymaganych wiadomości do kolokwium wstępnego: Program ćwiczenia:
Ćwiczenie 9 Mostki prądu stałego Program ćwiczenia: 1. Pomiar rezystancji laboratoryjnym mostkiem Wheatsone'a 2. Pomiar rezystancji technicznym mostkiem Wheatsone'a. Pomiar rezystancji technicznym mostkiem
Bardziej szczegółowoBadanie własności hallotronu, wyznaczenie stałej Halla (E2)
Badanie własności hallotronu, wyznaczenie stałej Halla (E2) 1. Wymagane zagadnienia - ruch ładunku w polu magnetycznym, siła Lorentza, pole elektryczne - omówić zjawisko Halla, wyprowadzić wzór na napięcie
Bardziej szczegółowoEFEKT FOTOWOLTAICZNY OGNIWO SŁONECZNE
ĆWICZENIE 104 EFEKT FOTOWOLTAICZNY OGNIWO SŁONECZNE Instrukcja wykonawcza 1. Wykaz przyrządów 1. Panel z ogniwami 5. Zasilacz stabilizowany oświetlacza 2. Oświetlacz 3. Woltomierz napięcia stałego 4. Miliamperomierz
Bardziej szczegółowoĆwiczenie nr 11. Projektowanie sekcji bikwadratowej filtrów aktywnych
Ćwiczenie nr 11 Projektowanie sekcji bikwadratowej filtrów aktywnych 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z podstawowymi filtrami elektrycznymi o charakterystyce dolno-, środkowo- i górnoprzepustowej,
Bardziej szczegółowoWłasności i zastosowania diod półprzewodnikowych
Instytut Fizyki oświadczalnej UG Własności i zastosowania diod półprzewodnikowych 1. zas trwania: 6h 2. el ćwiczenia Badanie charakterystyk prądowo-napięciowych różnych typów diod półprzewodnikowych. Montaż
Bardziej szczegółowoĆwiczenie nr Badanie oscyloskopu
1 Podstawy teoretyczne Ćwiczenie nr Badanie oscyloskopu Budowa oscyloskopu Oscyloskop elektroniczny jest przyrządem służącym do obserwacji sygnałów elektrycznych i pomiaru ich parametrów. Na rys.1 pokazano
Bardziej szczegółowoCzłowiek najlepsza inwestycja
Ćwiczenie U.9. Tytuł ćwiczenia Pomiar rezystancji za pomocą mostka Wheatstone a Cel ćwiczenia: Praktyczne zapoznanie się z zasadą pomiaru oporu elektrycznego w układzie mostka Wheatstone a. Krótki opis
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego nr 6b
Instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego nr 6b Temat: Charakterystyki i parametry półprzewodnikowych przyrządów optoelektronicznych. Cel ćwiczenia: Zapoznać z budową, zasadą działania, charakterystykami
Bardziej szczegółowo1 Źródła i detektory. I. Badanie charakterystyki spektralnej nietermicznych źródeł promieniowania elektromagnetycznego
1 I. Badanie charakterystyki spektralnej nietermicznych źródeł promieniowania elektromagnetycznego Cel ćwiczenia: Wyznaczenie charakterystyki spektralnej nietermicznego źródła promieniowania (dioda LD
Bardziej szczegółowoPrzetwarzanie AC i CA
1 Elektroniki Elektroniki Elektroniki Elektroniki Elektroniki Katedr Przetwarzanie AC i CA Instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego opracował: Łukasz Buczek 05.2015 1. Cel ćwiczenia 2 Celem ćwiczenia jest
Bardziej szczegółowoĆ W I C Z E N I E N R E-11
INSTYTUT FIZYKI WYDZIAŁ INŻYNIERII PRODUKCJI I TECHNOLOGII MATERIAŁÓW POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA PRACOWNIA ELEKTRYCZNOŚCI I MAGNETYZMU Ć W I C Z E N I E N R E-11 POMIAR CZĘSTOŚCI DRGAŃ GENERATORA PRZY
Bardziej szczegółowoĆ w i c z e n i e 1 6 BADANIE PROSTOWNIKÓW NIESTEROWANYCH
Ć w i c z e n i e 6 BADANIE PROSTOWNIKÓW NIESTEROWANYCH. Wiadomości ogólne Prostowniki są to urządzenia przetwarzające prąd przemienny na jednokierunkowy. Prostowniki stosowane są m.in. do ładowania akumulatorów,
Bardziej szczegółowoDynamiczne badanie wzmacniacza operacyjnego- ćwiczenie 8
Dynamiczne badanie wzmacniacza operacyjnego- ćwiczenie 8 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest dynamiczne badanie wzmacniacza operacyjnego, oraz zapoznanie się z metodami wyznaczania charakterystyk częstotliwościowych.
Bardziej szczegółowoĆwiczenie C2 Tranzystory. Wydział Fizyki UW
Wydział Fizyki UW Pracownia fizyczna i elektroniczna (w tym komputerowa) dla Inżynierii Nanostruktur (1100-1INZ27) oraz Energetyki i Chemii Jądrowej (1100-1ENPRFIZELEK2) Ćwiczenie C2 Tranzystory Streszczenie
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIA WZMACNIACZY OPERACYJNYCH
ZASTOSOWANIA WZMACNIACZY OPERACYJNYCH 1. WSTĘP Tematem ćwiczenia są zastosowania wzmacniaczy operacyjnych w układach przetwarzania sygnałów analogowych. Zadaniem ćwiczących jest dokonanie pomiaru charakterystyk
Bardziej szczegółowoĆwiczenie. Badanie oscyloskopu
1 Ćwiczenie Podstawy teoretyczne Badanie oscyloskopu Budowa oscyloskopu Oscyloskop elektroniczny jest przyrządem służącym do obserwacji sygnałów elektrycznych i pomiaru ich parametrów. Na rys.1 pokazano
Bardziej szczegółowoŹródła i 1detektory IV. ZJAWISKO FOTOELEKTRYCZNE WEWNĘTRZNE W PÓŁPRZEWODNIKACH.
Źródła i 1detektory IV. ZJAWISKO FOTOELEKTRYCZNE WEWNĘTRZNE W PÓŁPRZEWONIKACH. Cel ćwiczenia: Wyznaczenie podstawowych parametrów spektralnych fotoprzewodzącego detektora podczerwieni. Opis stanowiska:
Bardziej szczegółowoKatedra Fizyki Ciała Stałego Uniwersytetu Łódzkiego. Ćwiczenie 2 Badanie funkcji korelacji w przebiegach elektrycznych.
Katedra Fizyki Ciała Stałego Uniwersytetu Łódzkiego Ćwiczenie Badanie unkcji korelacji w przebiegach elektrycznych. Cel ćwiczenia: Celem ćwiczenia jest zbadanie unkcji korelacji w okresowych sygnałach
Bardziej szczegółowoDioda półprzewodnikowa
Dioda półprzewodnikowa 4 Wydział Fizyki UW Pracownia Fizyczna i Elektroniczna - 2 - Instrukcja do ćwiczenia Dioda półprzewodnikowa 4 I. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z różnymi rodzajami
Bardziej szczegółowoWZMACNIACZE RÓŻNICOWE
WZMACNIACZE RÓŻNICOWE 1. WSTĘP Wzmacniacz różnicowy działa na zasadzie układu mostkowego składającego się z dwóch tranzystorów. Układ taki już od dawna znany był w technice pomiarowej. Z chwilą pojawienia
Bardziej szczegółowoSKŁADANIE DRGAŃ WZAJEMNIE PROSTOPADŁYCH I.
Ćwiczenie E-5 SKŁADANIE DRGAŃ WZAJEMNIE PROSTOPADŁH I. el ćwiczenia: zapoznanie ze składaniem drgań wzajemnie prostopadłych. II. Przyrządy: oscyloskop elektroniczny STD 50, dwa generatory R PO-0, częstościomierz
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT FIZYKI. Temperaturowa zależność statycznych i dynamicznych charakterystyk złącza p-n
POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT FIZYKI LABORATORIUM FIZYKI FAZY SKONDENSOWANEJ Ćwiczenie 9 Temperaturowa zależność statycznych i dynamicznych charakterystyk złącza p-n Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie
Bardziej szczegółowoELEMENTY ELEKTRONICZNE TS1C
Politechnika Białostocka Wydział Elektryczny Katedra Automatyki i Elektroniki nstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych z przedmiotu: ELEMENTY ELEKTRONCZNE TS1C300 018 BAŁYSTOK 013 1. CEL ZAKRES ĆWCZENA LABORATORYJNEGO
Bardziej szczegółowoE12. Wyznaczanie parametrów użytkowych fotoogniwa
1/5 E12. Wyznaczanie parametrów użytkowych fotoogniwa Celem ćwiczenia jest poznanie podstaw zjawiska konwersji energii świetlnej na elektryczną, zasad działania fotoogniwa oraz wyznaczenie jego podstawowych
Bardziej szczegółowoWZMACNIACZ NAPIĘCIOWY RC
WZMACNIACZ NAPIĘCIOWY RC 1. WSTĘP Tematem ćwiczenia są podstawowe właściwości jednostopniowego wzmacniacza pasmowego z tranzystorem bipolarnym. Zadaniem ćwiczących jest dokonanie pomiaru częstotliwości
Bardziej szczegółowospis urządzeń użytych dnia moduł O-01
Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie wybranych reprezentatywnych elementów optoelektronicznych nadajników światła (fotoemiterów), odbiorników światła (fotodetektorów) i transoptorów oraz zapoznanie
Bardziej szczegółowoUKŁADY PROSTOWNICZE 0.47 / 5W 0.47 / 5W D2 C / 5W
UKŁADY PROSTOWNICZE. Cel ćwiczenia. Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z budową i właściwościami podstawowych układów prostowniczych: prostownika jednopołówkowego, dwupołówkowego z dzielonym uzwojeniem
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE LABORATORYJNE. TEMAT: Badanie liniowych układów ze wzmacniaczem operacyjnym (2h)
ĆWICZENIE LABORATORYJNE TEMAT: Badanie liniowych układów ze wzmacniaczem operacyjnym (2h) 1. WPROWADZENIE Przedmiotem ćwiczenia jest zapoznanie się z podstawowymi zastosowaniami wzmacniacza operacyjnego
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM OBWODÓW I SYGNAŁÓW. Stany nieustalone
Politechnika Warszawska Instytut Radioelektroniki Zakład Radiokomunikacji WIECZOROWE STUDIA ZAWODOWE LABORATORIUM OBWODÓW I SYGNAŁÓW Ćwiczenie nr 4 Stany nieustalone opracował: dr inż. Wojciech Kazubski
Bardziej szczegółowoĆwiczenie C1 Diody. Wydział Fizyki UW
Wydział Fizyki UW Pracownia fizyczna i elektroniczna (w tym komputerowa) dla Inżynierii Nanostruktur (1100-1INZ27) oraz Energetyki i Chemii Jądrowej (1100-1ENPRFIZELEK2) Ćwiczenie C1 Diody Streszczenie
Bardziej szczegółowoĆwiczenie nr 65. Badanie wzmacniacza mocy
Ćwiczenie nr 65 Badanie wzmacniacza mocy 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie podstawowych parametrów wzmacniaczy oraz wyznaczenie charakterystyk opisujących ich właściwości na przykładzie wzmacniacza
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM TERMODYNAMIKI ĆWICZENIE NR 3 L3-1
L3-1 L3-2 L3-3 L3-4 L3-5 L3-6 L3-7 L3-8 L3-9 L3-10 L3-11 L3-12 L3-13 L3-14 L3-15 L3-16 L3-17 L3-18 L3-19 OPIS WYKONYWANIA ZADAŃ Celem pomiarów jest sporządzenie przebiegu charakterystyk temperaturowych
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 41 POMIARY PRZY UŻYCIU GONIOMETRU KOŁOWEGO. Wprowadzenie teoretyczne
ĆWICZENIE 4 POMIARY PRZY UŻYCIU GONIOMETRU KOŁOWEGO Wprowadzenie teoretyczne Rys. Promień przechodzący przez pryzmat ulega dwukrotnemu załamaniu na jego powierzchniach bocznych i odchyleniu o kąt δ. Jeżeli
Bardziej szczegółowoEfekt fotoelektryczny
Ćwiczenie 82 Efekt fotoelektryczny Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest obserwacja efektu fotoelektrycznego: wybijania elektronów z metalu przez światło o różnej częstości (barwie). Pomiar energii kinetycznej
Bardziej szczegółowoLaboratorium Przyrządów Półprzewodnikowych Laboratorium 1
Laboratorium Przyrządów Półprzewodnikowych Laboratorium 1 1/10 2/10 PODSTAWOWE WIADOMOŚCI W trakcie zajęć wykorzystywane będą następujące urządzenia: oscyloskop, generator, zasilacz, multimetr. Instrukcje
Bardziej szczegółowoTRANZYSTOROWY UKŁAD RÓŻNICOWY (DN 031A)
TRANZYSTOROWY UKŁAD RÓŻNICOWY (DN 031A) obciąże nie dynamiczne +1 +1 + 1 R 47k z erowanie R 8 3k R 9 6, 8 k R 11 6,8 k R 12 3k + T 6 BC17 T 7 BC17 + R c 20k zespół sterowania WY 1 R 2k R 23 9 R c dyn R
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z ćwiczenia na temat. Badanie dokładności multimetru cyfrowego dla funkcji pomiaru napięcia zmiennego
Szablon sprawozdania na przykładzie ćwiczenia badanie dokładności multimetru..... ================================================================== Stronę tytułową można wydrukować jak podano niżej lub
Bardziej szczegółowoZapoznanie z przyrządami stanowiska laboratoryjnego. 1. Zapoznanie się z oscyloskopem HAMEG-303.
Zapoznanie z przyrządami stanowiska laboratoryjnego. 1. Zapoznanie się z oscyloskopem HAMEG-303. Dołączyć oscyloskop do generatora funkcyjnego będącego częścią systemu MS-9140 firmy HAMEG. Kanał Yl dołączyć
Bardziej szczegółowoZastosowania pomiarowe oscyloskopu analogowego
LABORATORIUM METROLOGII Wydział Elektrotechniki i Informatyki Katedra Automatyki i Metrologii Ćwiczenie nr.7 Zastosowania pomiarowe oscyloskopu analogowego Cel ćwiczenia: Zapoznanie studentów z budową,
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH. Ćwiczenie nr 6 TYRYSTOR
Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechniki Wrocławskiej STUDIA DZIENNE LABORATORIUM PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH Ćwiczenie nr 6 TYRYSTOR Wykonując pomiary PRZESTRZEGAJ przepisów BHP związanych
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE NR 1 TEMAT: Wyznaczanie parametrów i charakterystyk wzmacniacza z tranzystorem unipolarnym
ĆWICZENIE NR 1 TEMAT: Wyznaczanie parametrów i charakterystyk wzmacniacza z tranzystorem unipolarnym 4. PRZEBIE ĆWICZENIA 4.1. Wyznaczanie parametrów wzmacniacza z tranzystorem unipolarnym złączowym w
Bardziej szczegółowoNazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 123: Półprzewodnikowe złącze p-n
Nazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 123: Półprzewodnikowe złącze p-n Cel ćwiczenia: Zapoznanie się z własnościami warstwowych złącz półprzewodnikowych p-n. Wyznaczanie charakterystyk stałoprądowych
Bardziej szczegółowoNIEZBĘDNY SPRZĘT LABORATORYJNY
Temat: Własności diody p-n Cel ćwiczenia Ćwiczenie 30 Zrozumienie właściwości diod ze złączem p-n. Poznanie własności diod każdego typu. Nauka testowania parametrów diod każdego typu za pomocą różnych
Bardziej szczegółowoTranzystory bipolarne. Właściwości dynamiczne wzmacniaczy w układzie wspólnego emitera.
ĆWICZENIE 5 Tranzystory bipolarne. Właściwości dynamiczne wzmacniaczy w układzie wspólnego emitera. I. Cel ćwiczenia Badanie właściwości dynamicznych wzmacniaczy tranzystorowych pracujących w układzie
Bardziej szczegółowo