Raport z badań marketingowych OCENA REALIZACJI INWESTYCJI WSPÓŁFINANSOWANYCH ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ NA TERENIE MIASTA TARNOWSKIE GÓRY ETAP I

Transkrypt

1 Raport z badań marketingowych OCENA REALIZACJI INWESTYCJI WSPÓŁFINANSOWANYCH ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ NA TERENIE MIASTA TARNOWSKIE GÓRY ETAP I

2 Tarnowskie Góry 2010 SPIS TREŚCI STRONA 1. Metodologia badań założenia wstępne 3 2. Charakterystyka respondentów 6 3. Analiza wypowiedzi respondentów Podsumowanie i zalecenia 38 2

3 1. Metodologia badań założenia wstępne Celem przeprowadzonych badań była ocena realizacji inwestycji współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej na terenie miasta Tarnowskie Góry. Przedmiotem badania była ocena i postrzeganie inwestycji w nowoczesną kanalizację budowaną dla mieszkańców Tarnowskich Gór i okolic. Badania prowadzone będą trzyetapowo w ciągu całego roku 2010, prezentowany raport dotyczy badań ilościowych (I etap), które zostały przeprowadzone w miesiącu lutym Kolejne badania ilościowe oraz jakościowe będą przeprowadzone zgodnie z założonym i zaakceptowanym harmonogramem. CEL GŁÓWNY: określenie preferencji oraz postaw mieszkańców i ich nastawienia do prowadzonej inwestycji - budowy kanalizacji wśród mieszkańców Tarnowskich Gór. Cele szczegółowe: 1) zbadanie w jakim stopniu Mieszkańcy zdobywają informacje na temat nowej inwestycji 2) ocena poziomu zadowolenia Mieszkańców Tarnowskich Gór z nowej inwestycji 3) określenie poziomu świadomości ekologicznej Mieszkańców Tarnowskich Gór 4) ocena polityki proeuropejskiej oraz nastawienia i postaw wobec Unii Europejskiej wśród badanej grupy mieszkańców 5) badanie nośników reklamy oraz ocena mediów (w tym lokalne nośniki telewizyjne i prasowe, strony internetowe) Hipotezy badawcze 3

4 HIPOTEZA GŁÓWNA: nastawienie Mieszkańców do nowej inwestycji w Tarnowskich Górach jest bardzo dobre, podobnie jak ogólna ocena miasta. Hipotezy szczegółowe: - Mieszkańcy miasta oczekują zmian w najbliższym otoczeniu, które polepszą ich życie codzienne - Miasto Tarnowskie Góry ma wysoką pozycję w regionie jako miasto i jest postrzegane bardzo pozytywnie przez Mieszkańców - Mieszkańcy chętniej czytają gazety lokalne i tam poszukują informacji o działaniach Władz Miasta niż oglądają telewizję regionalną - coraz większe znaczenie dla badanych ma Internet jako nośnik informacji, zwłaszcza dla osób młodszych - rola Internetu jako nośnika informacji dla osób w przedziale powyżej 44 roku życia zwiększa się, choć nie jest to dominujące źródło informacji dla tej grupy wiekowej - świadomość ekologiczna mieszkańców Tarnowskich Gór jest wysoka i przywiązują oni dużą wagę do tej kwestii - ocena działań Unii Europejskiej w zakresie wspólnych programów działania jest bardzo pozytywna wśród Mieszkańców Tarnowskich Gór - Mieszkańcy miasta Tarnowskie Góry są skłonni zaakceptować wyższe ceny za odprowadzanie ścieków w związku z prowadzoną inwestycją, gdyż są świadomi korzyści jakie niesie ze sobą ten projekt Zgodnie z założonymi scenariuszami badawczymi, pierwszy etap badań odbył się w miesiącu lutym 2010 roku na próbie badawczej o liczebności 500 respondentów dobranych w sposób celowy proporcjonalny, zgodnie ze statystykami populacji generalnej (tab.1) na terenie Miasta Tarnowskie Góry. Zgodnie z danymi statystycznymi w powiecie Tarnogórskim zamieszkuje ogółem 51% kobiet oraz 49% mężczyzn, z czego więcej mężczyzn zamieszkuje na wsi niż w mieście, gdzie procentowo kobiet jest 52%. Niemniej jednak w przypadku prowadzonych badań kobiety zdecydowanie częściej odmawiały udziału w badaniu marketingowym, jako główną przyczynę podając brak czasu i zainteresowania, 4

5 a mężczyźni chętniej udzielali odpowiedzi na pytania, co może być spowodowane ich większym zainteresowaniem sprawami polityki prowadzonej przez Władze miasta oraz sprawami technicznymi. Tabela 1 Liczebność populacji generalnej w badanym obszarze Wyszczególnienie Ogółem Mężczyźni Kobiety razem Miasta mężczyźni kobiety razem Wieś mężczyźni Powiat tarnogórski m. Kalety m. Miasteczko Śląskie m. Radzionków m. Tarnowskie Góry gm.w. Krupski Młyn gm.w. Ożarowice gm.w. Świerklaniec gm.w. Tworóg gm.w. Zbrosławice kobiety Źródło: Rocznik statystyczny GUS 2009 Wszystkie ankiety po przeprowadzonym procesie redukcji zostały włączone do próby badawczej, a uzyskane uwagi dodatkowe oraz sugestie wynikające z konstrukcji kwestionariusza zostaną uwzględnione w dalszych etapach badania marketingowego. Ankieta składała się z 21 pytań oraz metryczki. 5

6 2. Charakterystyka respondentów W przeprowadzonych badaniach marketingowych wzięło udział 45% kobiet oraz 55% mężczyzn, co nieco odbiega od proporcji populacji generalnej mieszkańców Tarnowskich Gór (52% kobiet, 48 % mężczyzn), ale mieści się w granicach błędu i wynika z celowego doboru próby.. W przypadku prowadzonych badań mężczyźni byli bardziej zainteresowani udziałem w badaniach marketingowych niż kobiety, które znacznie częściej odmawiały udziału w prowadzonych badaniach. kobiety 45% mężczyźni 55% Rys.1. Płeć respondentów ogółem 6

7 Kolejną cechą respondentów ujętą w metryczce ankiety był ich stan cywilny i w tym przypadku okazało się, że większość badanych pozostaje w związku małżeńskim, co przedstawia rys.2. Ponad ¼ badanych to osoby wolne, które stanowią również osoby młodsze w badanej próbie badawczej. wdowa/wdowiec rozwiedziona/ 6% rozwiedziony 7% panna/kawaler 28% zamężna/zamężny 59% Rys.2. Stan cywilny respondentów ogółem Jeżeli chodzi o wiek respondentów przedstawiony na rysunku poniżej to w przypadku próby badawczej dominowały osoby młodsze w przedziałach wiekowych od 18 do 39 lat stanowiące osoby bardziej aktywne, często nadal uczące się i skłonne do wyrażania własnych opinii oraz poglądów, którym zależy na zmianach i które chcą mieć wpływ na zmiany w swoim otoczeniu. Grupa osób starszych powyżej 50 roku 7

8 życia, które mają doświadczenie życiowe skłaniające ich do wyrażania bardzo konkretnych opinii i światopoglądu, stanowiła jedynie 10% badanej próby. Osoby te jednak jak wynika z przeprowadzonych badań chcą mieć również wpływ na otoczenie, w którym żyją, tak by spełniało ono wymogi bezpieczeństwa i wygody lat lat lat lat lat lat lat lat powyżej 60 roku życia lat 4% lat 13% lat 11% lat 16% lat 4% pow yżej 60 roku życia 2% lat 13% lat 18% lat 19% Rys.3. Wiek respondentów /ilościowo i procentowo/ ogółem Jeżeli chodzi o wykształcenie respondentów, to zdecydowanie badana próba była bardzo dobrze wykształcona (osoby z wykształceniem wyższym stanowiły aż 38% badanych). Stosunkowo niewielki jest również odsetek osób z wykształceniem podstawowym (4 %), co może być związane z wiekiem badanej grupy osoby młodsze zazwyczaj kontynuują naukę na poziomie szkolnictwa wyższego chcąc zwiększyć swoje szanse na rynku pracy. 8

9 wyższe 38% podstawowe 4% zawodowe 22% średnie 36% Rys.4. Wykształcenie respondentów ogółem Średnia liczba osób w gospodarstwie domowym to 2,46, czyli są to najczęściej gospodarstwa trzyosobowe, chociaż w badanej próbie stosunkowo liczną grupę stanowiły również gospodarstwa jednoosobowe 1 (24%) a prawie 1/3 stanowiły gospodarstwa dwuosobowe (27%) będące odzwierciedleniem młodego małżeństwa lub związku partnerskiego jeszcze bez dzieci. 1 Ponieważ nie wszyscy respondenci udzielili odpowiedzi odnośnie liczby osób w rodzinie, w badaniu potraktowano ich jako gospodarstwa jednoosobowe 9

10 4 osobowe 18% powyżej 5 osób 6% 1 osobowe 24% 3 osobowe 25% 2 osobowe 27% Rys.5. Struktura gospodarstw domowych w badanej próbie Jeżeli chodzi o miejsce zamieszkania respondentów, to zdecydowana większość (82%) mieszka wyłącznie w Tarnowskich Górach, czyli są to mieszkańcy, którzy obserwują zmiany zachodzące w otoczeniu politycznym, gospodarczym i społecznym miasta od dłuższego czasu (co najmniej 20 lat). Ich opinie są zatem wyjątkowo cenne, gdyż są to często osoby powyżej 25 roku życia, będące osobami aktywnymi zawodowo. Z kolei blisko 20% badanych to mieszkańcy, którzy zdecydowali się z różnych względów na zamieszkanie w Tarnowskich Górach i przenieśli się do miasta z różnych miast ościennych, a także dalszych lokalizacji. 10

11 obecnie tarnowskie Góry, wcześniej inne miasto 18% wyłącznie Tarnowskie Góry 82% Rys.6. Miejsce zamieszkania respondentów Jeżeli chodzi o mieszkańców Tarnowskich Gór, którzy mieszkają tu obecnie, a wcześniej mieszkali w innych miejscach w Polsce to wśród najczęściej występujących odpowiedzi znajdowały się w kolejności takie miasta jak: Katowice, Mikołów, Bytom, Tychy, Gliwice, Zabrze, Chorzów. Następnie pojedyncze osoby przeprowadziły się do Tarnowskich Gór z takich miast jak: Kraków, Tarnów, Ruda Śląska, Lubliniec, Kędzierzyn-Koźle, Pyskowice, Siemianowice Śląskie, Radzionków, Orzech, Rybnik, Piekary Śląskie, Huta Poręba, Olkusz, a także spośród dalszych lokalizacji - takich jak Łódź, Olsztyn, Przemyśl, Ostrołęka, Częstochowa czy Opole. Jeden respondent przeprowadził się do Tarnowskich Gór z Anglii, co stanowi ciekawostkę, ponieważ zwykle Polacy emigrowali do Anglii mając taką możliwość w poszukiwaniu wyższych standardów życia i zarobków. Jeżeli chodzi o ostatnie pytanie metryczkowe, gdzie respondenci podawali dobrowolnie swoje zainteresowania, w wyniku analizy zgromadzonych informacji można stwierdzić, że wielu respondentów wśród zainteresowań wymienia przede wszystkim: sport, motoryzację, 11

12 politykę, podróże, wędkarstwo, muzykę, literaturę, jazdę konną, narciarstwo, gry komputerowe, elektronikę, modę, fotografię, ekonomię, reklamę oraz Internet. Stosunkowo niewielka grupa wskazała Internet oraz elementy związane ze znajomością obsługi i wykorzystania komputerów w życiu codziennym, byli to zarówno młodsi, jak i starsi respondenci. Natomiast w pytaniach zasadniczych wskazywano Internet jako główne narzędzie komunikacji (313 wskazań), co świadczy o dużym znaczeniu tego narzędzia komunikacji, które można wykorzystać do przygotowania kampanii promocyjnych i reklam w przyszłości. Znaczenie Internetu wzrasta wraz ze zwiększającym się poziomem jego dostępności dla indywidualnych użytkowników. 12

13 3. Analiza wypowiedzi respondentów Przeprowadzone badania wykazały, że zdecydowana większość respondentów mieszka w Tarnowskich Górach od długiego czasu - powyżej 15 lat i niewiele ponad 20% mieszka krócej niż 6 lat. W związku z tym opinie, które prezentują badani w dalszej części kwestionariusza ankietowego są oparte na ich długoletnim doświadczeniu i obserwacji zmieniającego się otoczenia. krócej niż rok 9% 1 rok do 5 lat 13% powyżej 15 lat 55% 6 lat do 15 lat 23% Rys.7. Okres czasu stałego zamieszkania w Tarnowskich Górach Osoby mieszkające krócej niż rok przeprowadziły się do Tarnowskich Gór głównie z Katowic, Mikołowa, Mysłowic, Bytomia, Chorzowa oraz Tychów miast znajdujących się w stosunkowo bliskiej odległości. 13

14 nie 27% tak 73% Rys.8. Odsetek respondentów, którzy słyszeli o budowie kanalizacji w Tarnowskich Górach Zdecydowana większość respondentów wie o realizacji inwestycji w Tarnowskich Górach, co świadczy o skutecznej promocji i przekazie informacji rynkowej na badanym terenie. Respondenci w kolejnych pytaniach odpowiadali na temat szczegółowych źródeł informacji, z których dowiedzieli się o budowie kanalizacji w Tarnowskich Górach. Natomiast wciąż pozostaje ponad ¼ respondentów, którzy nie słyszeli jeszcze o tej inwestycji. Świadczy to o tym, że istnieje na terenie miasta nadal spora grupa mieszkańców, których należy zapoznać z realizowaną inwestycją oraz przedstawić im argumenty, które spowodują, że będą postrzegali inwestycję pozytywnie, jako szansę na dalszy rozwój miasta oraz zwiększenie komfortu życia mieszkańców. Spośród 73% badanych, którzy słyszeli o nowej inwestycji w Tarnowskich Górach zdecydowana większość jako główne źródło informacji wskazała środki masowego przekazu (np. telewizja, radio, prasa oraz Internet) czyli mass media. (patrz rys.9) 14

15 Badania Marketingowe Tarnowskie Góry luty 2010 liczba wskazań ze strony internetowej/wydawnictw Urzędu Miasta ze środków masowego przekazu z materiałów reklamowych od znajomych nie pamiętam Rys.9. Źródła informacji o nowej inwestycji liczba wskazań respondentów

16 Drugim w kolejności nośnikiem informacji, aktualnej i wiarygodnej dla mieszkańców miasta, okazała się informacja miękka od znajomych. Niestety materiały wydawnicze Urzędu Miasta, strona internetowa miasta oraz materiały reklamowe wskazała zdecydowanie mniejsza grupa badanych. Należałoby w związku z tym zastanowić się jak zmienić wartościowanie nośników informacji, tak by wykorzystać w sposób ekonomiczny, a jednocześnie jak najbardziej skuteczny narzędzia promocji wykorzystywane przez Urząd Miasta (szata graficzna, częstotliwość wydawnicza, inne aspekty sugeruje się w drugim etapie badań uszczegółowienie pytań, tak by uzyskać odpowiedź dlaczego respondenci nie są zainteresowani informacjami Urzędu Miasta w takim stopniu, jak informacją miękką czy z mass mediów ogólnych). 22 osoby wśród badanych wskazały, że nie pamiętają skąd dowiedziały się o nowej inwestycji w Tarnowskich Górach. Jeżeli natomiast chodzi o mass media, to w kolejnym pytaniu respondenci byli proszeni o wskazanie, w których konkretnie tytułach czasopism, których kanałach telewizyjnych oraz na jakich stronach internetowych zauważyli oni informacje o nowej inwestycji w Tarnowskich Górach. Okazało się, że najwięcej respondentów wskazało w tym przypadku prasę, jako główny nośnik informacji w tym dwa tytuły : Gwarek oraz Dziennik Zachodni. Świadczy to o dobrej kampanii informacyjnej przeprowadzonej w prasie codziennej. Z kolei dość słabo wypadła na tle prasy codziennej Gazeta Wyborcza, w której niewielu (około 30 respondentów) wskazało na informacje o nowej inwestycji. Stosunkowo dobrze prezentuje się też stopień zauważalności strony internetowej Urzędu Miasta i Telewizja Silesia (odpowiednio 76 i 74 wskazania), która wypada lepiej na tle Oddziału Telewizji Polskiej - TVP Katowice. Interesującym źródłem informacji dla respondentów okazał się Internet, a zwłaszcza takie portale wirtualne jak: www. naszemiasto.pl, www. gazeta.pl, www. mmsilesia.pl oraz www. tvs.pl. W przypadku źródeł internetowych zdecydowanie przeważały odpowiedzi wskazujące na stronę www. naszemiasto.pl, z którego korzysta chętniej zdecydowana większość osób wskazujących w badaniach na Internet jako źródło informacji. Jeden respondent wskazał tutaj dodatkowo również stronę internetową Urzędu Miasta. Wśród odpowiedzi innych respondenci wskazali ponownie na znajomych, którzy poinformowali ich o inwestycji osobiście w trakcie rozmów. 16

17 Gwarek Dziennik Zachodni Gazeta Wyborcza strona internetowa/wydawnictwa UM TVP Katowice TV Silesia portale internetowe inne liczba wskazań Rys.10. Źródła informacji, w których respondenci odnaleźli informacje o budowie kanalizacji w Tarnowskich Górach 17

18 W kolejnym pytaniu ankietowym wszyscy respondenci proszeni byli o podanie swoich preferencji odnośnie nośników informacji, a celem tego pytania było uzyskanie informacji, w których nośnikach najkorzystniej z punktu widzenia mieszkańców Tarnowskich Gór będzie można umieszczać informacje przeznaczone dla tej grupy docelowej liczba wskazań telewizja radio prasa internet reklama zewnętrzna ulotka rozdawana na ulicy ulotlka do skrzynki pocztowej plakaty na ulicach i budynkach Rys.11.Preferencje respondentów w zakresie źródeł informacji (liczba wskazań) Okazuje się, że niezmiennie telewizja, prasa oraz radio to wiodące nośniki informacyjne. Co ciekawe widoczny jest wyraźnie trend w społeczności lokalnej do korzystania z Internetu jako głównego miejsca informacyjnego Internet zdobył w tym przypadku najwyższą liczbę wskazań preferencyjnych (313). Najmniej popularne, a zatem i najmniej efektywne są ulotki i to zarówno rozdawane na ulicy (najmniej efektywne i preferowane), jak i ulotki w skrzynkach pocztowych. Reklama zewnętrzna (billboardy, tablice informacyjne) oraz plakaty na ulicach i budynkach oba nośniki należące do form reklamy zewnętrznej cieszą się średnią akceptacją badanych. 18

19 Kolejne zagadnienie, o które pytani byli respondenci to ich opinia na temat konieczności budowy kanalizacji w Tarnowskich Górach (patrz rys.12) okazało się, że prawie połowa respondentów zdecydowanie popiera tę inicjatywę, jak konieczną i niezbędną dla rozwoju miasta i poprawy warunków życia. trudno powiedzieć 9% nie mam zdania 6% zdecydowanie nie 2% raczej nie 3% zdecydowanie tak 42% raczej tak 38% Rys.12. Potrzeba inwestycji Budowa Kanalizacji w Tarnowskich Górach 19

20 Blisko 40% kolejnych odpowiedzi skłaniała się ku temu, że jest to raczej potrzebne. Budowę kanalizacji jako zdecydowanie niepotrzebną lub raczej niepotrzebną oceni ło 5% badanych, a około 15% miało problem w sformułowaniu jednoznacznej opinii i albo potwierdzili, że nie mają na ten temat zdania, albo że mają trudność w uściśleniu odpowiedzi choć mają opinię na ten temat to nie jest ona jednoznaczna. Uzyskane wyniki potwierdzają konieczność budowy kanalizacji w Tarnowskich Górach i pozytywne nastawienie społeczności lokalnej do tej inwestycji. Potwierdza to również analiza odpowiedzi respondentów na kolejne pytanie dotyczące ich opinii na temat występowania zanieczyszczenia wód i gruntów spowodowanych niewłaściwym odprowadzaniem ścieków i nieczystości. zdecydowanie nie 1% raczej nie 5% nie mam zdania 15% zdecydowanie tak 35% raczej tak 44% Rys.13. Występowanie problemu zanieczyszczenia wód i gruntów w opiniach badanych 20

21 Zdecydowana większość badanych (blisko 80%) widzi poważne zagrożenie zanieczyszczenia wód i gruntów spowodowanych dotychczasowymi rozwiązaniami technologicznymi w ramach odprowadzania ścieków i nieczystości. Świadomość zagrożeń wynikających z takiego stanu rzeczy jest wystarczającym powodem dla badanych, aby popierać całkowicie realizację inwestycji. Kwestie te potwierdziły się także w serii pytań dotyczących korzyści z budowy kanalizacji, które będą przedstawione w dalszej części opracowania. Pomimo świadomości zagrożeń spowodowanych dotychczasowymi rozwiązaniami w zakresie odprowadzania ścieków i nieczystości, zdecydowana większość respondentów jest zadowolona z zamieszkania w Tarnowskich Górach (co przedstawia poniższy rysunek). niedobre miejsce do życia, wiele spraw wymaga poprawy 9% idealne miejsce do życia 5% bardzo dobre miejsce do życia 26% dobre miejsce do życia, ale kilka spraw należałoby poprawić 60% Rys.14. Tarnowskie Góry jako miejsce do życia opinie respondentów Znamiennym jest fakt, że aż 5% badanych ocenia Tarnowskie Góry jako miejsce idealne do życia, co jest wynikiem bardzo pozytywnym. Kolejnych 26% uznaje to miesjce jako bardzo dobre, bez zgłaszania zastrzeżeń co do jakości życia i mieszkania w tym obszarze. Ponad połowa 21

22 badanych uważa Tarnowskie Góry za miejsce dobre do życia, ale wymagające kilku usprawnień, które na pewno podniosą ich ocenę pozytywną oraz pozwolą na dalszy rozwój miasta i przyciągną kolejnych mieszkańców oraz inwestorów. Wśród respondentów całkowicie niezadowolonych (stanowiących jedynie 9%) dominowały osoby starsze, które obawiają się zmian i mają tendencję do negatywnego ich postrzegania, nawet jeśli w gruncie rzeczy tych zmian oczekują. Jest to grupa docelowa, dla której należałoby przygotować odpowiednią kampanię informacyjną mającą na celu poprawę przepływu informacji, uświadomienie zalet i korzyści, które takie zmiany niosą, a także uspokojenie odnośnie ewentualnych przejściowych niedogodności, tak by zmniejszyć ich potencjalne niezadowolenie z realizowanych przez Władze Miasta projektów. Bardzo ciekawe okazały się odpowiedzi badanych odnośnie wskazanych przez nich w teście skojarzeń swobodnych zalet i wad miasta oraz jego okolic. Jako najważniejsze zalety Miasta Tarnowskie Góry respondenci wskazali w kolejności występowania: - rynek, bezpieczeństwo i niska przestępczość, park wodny, dostęp do punktów handlowych (największa liczba wskazań), - obiekty rekreacyjne i atrakcje turystyczne, Aqua Park, skansen, kolejka wąskotorowa, sztolnia, zabytkowa kopalnia (w drugiej kolejności jako elementy rekreacji dostępne dla mieszkańców i turystów), - ładny rynek, fontanna, odnowione kamienice, nieduże przytulne miasto, ciepła atmosfera (aspekty estetyczne na trzecim miejscu), - w dalszej kolejności także respondenci wskazali, że miasto ma potencjał, jest duża liczba pubów (rozrywka i miejsce spotkań po pracy jest ułatwione, rozwija się dzięki temu nowa jakość konsumpcji alkoholu i konsumpcji innych produktów i usług), małe uprzemysłowienie wpływające pozytywnie na ekologię, dużo terenów zielonych, bliskość do innych dużych miast (np. Katowic, Gliwic, Bytomia), przy zachowaniu ciszy i spokoju w mieście i okolicach, - z uwagi na termin prowadzonych badań (okres zimowy) respondenci wskazali jako zaletę również lodowisko, jako miejsce rozrywki i spotkań po pracy, - wskazywali także na ciągły, dynamiczny rozwój Tarnowskich Gór nie tylko z punktu widzenia bezpieczeństwa, czy rozwoju turystyki, ale także jako bardzo dobre miejsce do zamieszkania. 22

23 Jeżeli chodzi o zalety okolic miasta to przede wszystkim stwierdzono, że lotnisko, park w Reptach oraz generalnie rozwój okolicznych miast pod względem rozwoju dystrybucji produktów (sieci handlowe, sklepy detaliczne) oraz wygląd i estetyka oraz rekreacja rozwój i bliskość terenów zielonych stanowią najbardziej istotne elementy wpływające na pozytywne opinie badanych. Wśród najbardziej istotnych wad wskazanych przez respondentów, znalazły się następujące odpowiedzi: - zły stan dróg oraz korki uliczne, brak dróg rowerowych (w największej liczebności), - brud i zanieczyszczenia, a także dzikie wysypiska śmieci, które wpływają negatywnie na aspekty estetyczne miasta i jego atrakcyjność turystyczną, - słaba komunikacja miejska respondenci zauważają problemy w infrastrukturze komunikacji publicznej, - brak wydarzeń kulturalnych i sportowych (zbyt mała liczba organizowanych imprez, drogie bilety), - mało miejsc parkingowych, co utrudnia codzienne życie, zwłaszcza osobom mieszkającym w centrum miasta (problem z parkowaniem samochodu pod domem po powrocie z pracy), - hałas w mieście (brak barier dźwiękoszczelnych izolujących ruch uliczny od miejsc zamieszkania), - mało przedszkoli, - brak perspektyw i problemy ze znalezieniem pracy, - wciąż za mało miejsc rozrywki rodzinnej, - stary dworzec autobusowy. Wśród najważniejszych wad okolic miasta respondenci wymienili: hałas, brak terenów rekreacyjnych, zły stan dróg oraz korki uliczne, a także dzikie wysypiska śmieci i generalnie brak dbałości o wygląd okolicy brud i zanieczyszczenia. Wskazane zalety i wady Tarnowskich Gór jako miejsca zamieszkania oraz okolic miasta oczywiście są kwestią subiektywnej opinii badanych, niemniej jednak niektóre problemowe kwestie wymagają pewnych kampanii społecznych na rzecz poprawy świadomości mieszkańców dotyczących utrzymania czystości w okolicy miejsca zamieszkania oraz ogólnej dbałości o dobra publiczne. Kolejne pytanie pozwoliło jednak stwierdzić, że więcej jest w opiniach badanych pozytywnych emocji, niż negatywnych obszarów, na które zwracają uwagę. 23

24 nie 28% tak 72% Rys.15. Zmiany zauważone przez respondentów na terenie miasta Tarnowskie Góry w ciągu ostatnich 10 lat W wyniku przeprowadzonych badań okazuje się bowiem, że zdecydowana większość badanych zauważa istotne zmiany w Tarnowskich Górach zwiększające atrakcyjność tego miasta jako lokalizacji dla życia codziennego i pracy. Do najważniejszych zauważonych przez mieszkańców Tarnowskich Gór zmian w mieście należy bezsprzecznie poprawa wyglądu miasta (renowacja dworca PKP, renowacja budynków mieszkalnych, malowanie i odnawianie Starówki, czyszczenie kamienic), a także poprawa infrastruktury komunikacyjnej w mieście (budowa rond, poprawa jakości dróg i chodników). Wielu badanych wskazało na poprawę bezpieczeństwa w mieście mniej osób pod wpływem alkoholu na ulicach oraz mniej rozbojów. Jeżeli chodzi o pozytywne zauważalne zmiany związane z rozwojem turystyki na terenie miasta i okolic to respondenci wskazali na powstanie Aqua Parku, podziemnej trasy turystycznej, kopani srebra, podziemnej kopalni, skansenu maszyn parowych oraz dla młodzieży skate parku. Dodatkowo bardzo istotne dla mieszkańców Tarnowskich Gór jest powstanie Boiska ORLIK, parku w Reptach, a także nowych punktów handlowych i rozwój sklepów detalicznych. Kilku respondentów stwierdziło, że zmniejsza się liczba 24

25 bezdomnych oraz bezrobotnych w Tarnowskich Górach, co również jest niewątpliwie widocznym i bardzo pozytywnym elementem funkcjonowania Władz Miasta w ramach strategii rozwoju. Niespełna 30% badanych nie zauważyło żadnych zmian, widocznych dla nich na pierwszy rzut oka. Pomimo wielu bardzo pozytywnych i zauważalnych przez mieszkańców Tarnowskich Gór zmian, wciąż potrafili oni wskazać obszary, które ich zdaniem są istotne dla dalszego rozwoju miasta oraz poprawy jakości ich życia. Na kolejnym rysunku (rys.16) przedstawiono wskazania badanych dotyczących tego zagadnienia. Okazuje się, że pomimo pozytywnych ocen w pytaniu wcześniejszym wielu respondentów wskazuje na potrzebę inwestycji w infrastrukturę, w tym budowę kanalizacji, poprawę jakości dróg i chodników, co jest swoistą kontynuacją działań już prowadzonych lub podjętych wspólnie z UE w ramach programu Infrastruktura i Środowisko (Narodowa Strategia Spójności). Ponadto dalszych pogłębionych zmian wymagają respondenci w obszarze wyglądu miasta, wydarzeń kulturalnych oraz imprez sportowych. Mieszkańcy Tarnowskich Gór uważają zatem, że obszar wymagający poprawy i zmian na lepsze to obszar rozrywki i estetyki. Nieco mniej osób uważa, że należy oczekiwać dalszej poprawy bezpieczeństwa w mieście oraz rozwoju oświaty. Współpraca z miastami partnerskimi zdaniem badanych jest na dosyć wysokim poziomie i jedynie pewna grupa wskazała ten obszar jako konieczny do poprawy. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku rozwoju prasy i telewizji regionalnej, gdzie jedynie niewielka grupa badanych wskazuje ten obszar jako jeden z ważnych do poprawy. Taki stan rzeczy może być spowodowany generalnie istotnym rozwojem sieci telewizyjnych i dużą liczbą programów rozrywkowych oraz edukacyjnych i informacyjnych prezentowanych w prasie i telewizji ogólnopolskiej. Respondenci prawdopodobnie mając natłok informacyjny nie decydują się na dalszy rozwój tych nośników, tak by uniknąć przeładowania informacyjnego. 25

26 budowa kanalizacji oświata wydarzenia kulturalne imprezy sportowe rozwój prasy i telewizji regionalnej wygląd miasta bezpieczeństwo w mieście współpraca z innymi miastami (Miasta Partnerskie) infrastruktura inne Rys.16. Obszary, w których należy dokonać dalszych zmian wskazania respondentów Wśród innych obszarów, na które respondenci wskazują jako konieczne do zmiany wymienili oni: poprawę czystości miasta, dbałość o świadomość ekologiczną mieszkańców oraz przedsiębiorstw działających w Tarnowskich Górach oraz okolicy oraz ekologię ogólnie, zwiększenie potencjalnych miejsc pracy oraz szkolenia dla bezrobotnych. 26

27 W przeprowadzonych badaniach marketingowych okazało się, że badani oceniają w większości przypadków bardzo dobrze lub dobrze fakt, że Polska weszła do Unii Europejskiej, co wpłynęło na szereg zmian w naszym kraju. Zmiany te w opiniach badanych są bardzo dobre i pozwalają na osiąganie pozytywnych rezultatów na arenie międzynarodowej. 1/3 badanych sceptycznie podchodzi do zachodzących w związku z tym zmian i ocenia je jako dostateczne. Jedynie 4% badanych ocenia zmiany wywołane wejściem Polski do Unii Europejskiej negatywnie, co jest bardzo dobrym wynikiem, biorąc pod uwagę wcześniejszy eurosceptycyzm Polaków potwierdzony badaniami ośrodków naukowych m.in. GUS na próbach losowych. Ciekawą sprawę stanowi 9% respondentów, którzy nie zauważają zmian i są to raczej osoby młodsze. Prawdopodobnie z powodu wieku i w związku z tym mniejszym doświadczeniem życiowym - nie są one w stanie ocenić zachodzących zmian. źle 3% bardzo źle 1% nie widzę zmian 9% bardzo dobrze 9% dostatecznie 32% dobrze 46% Rys.17. Ocena zmian w Polsce po wejściu do Unii Europejskiej w opiniach respondentów 27

28 Kolejnym zagadnieniem, które było przedmiotem zainteresowania było określenie czy zdaniem badanych Unia Europejska wystarczająco wspiera ekonomicznie (finansowo) działania Urzędu Miejskiego w Tarnowskich Górach. Jak się okazało, prawie połowa badanych uważa, że zdecydowanie lub raczej tak, ale równocześnie ponad 1/3 badanych nie ma na ten temat zdania. 20% badanych uważa, że Urząd Miejski w Tarnowskich Górach nie jest wystarczająco wspierany w swoich działaniach środkami dostępnymi w ramach wspólnej polityki regionalnej w Unii Europejskiej. nie mam zdania 38% zdecydowanie tak 5% raczej tak 37% zdecydowanie nie 2% raczej nie 18% Rys.18. Wsparcie finansowe działań Urzędu Miejskiego w Tarnowskich Górach przez Unię Europejską Ogólnie można zauważyć więc tendencję do pozytywnego nastawienia i postrzegania Unii Europejskiej, jako szansy dla samorządów terytorialnych na dalszy rozwój infrastruktury, w ramach różnego rodzaju programów pomocowych. Badani są świadomi możliwości jakie daje im członkowstwo Polski w strukturach Unii Europejskiej i uważają je za pozytywny obraz przemian w naszym kraju i regionie. 28

29 Interesujące z tego punktu widzenia są wyniki uzyskane z kolejnego pytania, gdzie respondenci mogli utożsamiać swoje opinie z podanymi stwierdzeniami w ramach własnego stosunku do zmian po wejściu Polski do Unii Europejskiej. (patrz rys.19) liczba wskazań żyje się lepiej i bezpieczniej żyje się gorzej i drożej żyje się w ygodniej, ale drożej żyje się dobrze, w ejście do UE w pływ a pozytyw nie na moje życie żyje się źle, w ejście do UE w pływ a negatyw nie na moje życie mogę i w yjeżdżam za granicę do pracy, co pozw ala mi osiągnąć w yższe dochody w ielu obcokrajow ców przyjeżdża do Polski i to jest negatyw ne, bo zabierają miejsca pracy inne nie ma zauw ażalnych zmian Rys.19. Opinie respondentów odnośnie zmian po wejściu Polski do Unii Europejskiej liczba wskazań 29

30 Okazuje się, że według większości badanych po wejściu w struktury Unii Europejskiej mieszkańcom żyje się wygodniej, ale drożej, co było najczęstszym wskazaniem wybieranym przez badanych. Drugie w kolejności częstotliwości wskazań było stwierdzenie dotyczące faktu, że żyje się dobrze i wejście do Unii Europejskiej wpływa pozytywnie na życie badanych. 1 Po 50 wskazań dotyczyło określeń że żyje się lepiej i bezpieczniej, że można wyjeżdżać zagranicę i osiągać wyższe dochody dzięki różnicom w wynagrodzeniach i kursom walutowym, ale były też wskazania negatywne, że żyje się gorzej i drożej (około 40 wskazań) oraz że obcokrajowcy mają ułatwiony dostęp do miejsc pracy w Polsce przez co zabierają te miejsca rodowitym mieszkańcom (około 30 wskazań). Spora grupa badanych wskazała, że nie zauważa żadnych zmian co potwierdziło poprzednie odpowiedzi. (było to pytanie sprawdzające rzetelność odpowiedzi badanych). W obecnych czasach w związku z globalnymi problemami z zanieczyszczeniem oraz rabunkową gospodarką człowieka w ciągu wielu stuleci coraz bardziej istotne z punktu rozwoju nowoczesnego państwa stają się problemy ekologiczne i związane z nimi działania naprawcze. Również w przypadku przeprowadzonych badań w badanej grupie okazuje się, że świadomość ekologiczna jest wysoka. Za zdecydowanie ważną w życiu codziennym uważa ekologię blisko 40% badanych, raczej istotną kolejne 42 procent, zatem zdecydowana większość badanych ma świadomość konieczności uwzględniania ekologii w życiu codziennym. Jest to charakterystyczne dla osób młodszych (do 45 roku życia), aktywnych zawodowo i żyjących w sposób proekologiczny, czyli dla osób, które były podmiotami badawczymi w prowadzonych badaniach marketingowych. Jest to grupa osób, która przywiązuje wagę do kwestii ochrony środowiska, jest świadoma zagrożeń które mogą się pojawić w wyniku nieracjonalnego gospodarowania zasobami naturalnymi i co najważniejsze grupa osób (zarówno kobiet, jak i mężczyzn), którzy chcą brać aktywny udział w działaniach naprawczych poprzez codzienne czynności, jak segregowanie śmieci czy dbałość o zakup produktów nieszkodliwych dla środowiska naturalnego i biodegradowalnych. Ta wzrastająca tendencja jest bardzo pozytywnym aspektem codzienności, ponieważ rosnąca świadomość konsumentów indywidualnych powoduje, że są oni bardziej skłonni do ponoszenia kosztów droższych, ale bardziej ekologicznych rozwiązań. 1 Spośród opcji wskazań inne kilkoro respondentów podało w odpowiedzi, że żyje się dobrze (bez drugiej części określającej wpływ Unii Europejskiej na życie badanych) 30

31 zdecydowanie nie 1% raczej nie 5% nie zastanawiam się nad tym 14% zdecydowanie tak 38% raczej tak 42% Rys.20. Ekologia ważna w życiu codziennym Respondenci zapytani, w jaki sposób nowa inwestycja w Tarnowskich Górach wpłynie bezpośrednio na jakość ich codziennego życia odpowiedzieli zdecydowanie, że tak. Aż 64%badanych widzi w tej inwestycji szansę na poprawę warunków życia, komfortu oraz czystości środowiska, co jest znaczącym pozytywnym osiągnięciem również kampanii informacyjnych towarzyszących realizacji tego projektu. 31

32 nie mam zdania 12% nie jestem pewny/pewna 11% zdecydowanie tak 29% zdecydowanie nie 4% raczej nie 9% raczej tak 35% Rys.21. Budowa kanalizacji wpłynie bezpośrednio na poprawę jakości warunków życia Co prawda należy też pamiętać o grupie prawie 23% badanych, którzy albo nie mają zdania na ten temat, albo nie są pewni co do opinii jaką posiadają i nie potrafią określić czy jest ona pozytywna czy negatywna, gdyż wahają się w swoich osądach. Ta grupa powinna być adresatem intensywnej kampanii promocyjnej, mającej na celu podniesienie świadomości odnośnie zalet budowy kanalizacji w Tarnowskich Górach. Podobnie jak 13% grupa badanych, którzy uważają, że ta inwestycja nie przyniesie żadnej pozytywnej zmiany w ich warunkach życia. Jest to grupa, która w kolejnym pytaniu adresowanym do badanych stwierdziła, że nie odniesie żadnych korzyści z prowadzonej w Tarnowskich Górach inwestycji (patrz rys.22). 32

33 liczba wskazań poprawa komfortu życia poprawa ochrony środowiska poprawa zdrowia walory estetyczne eliminacja przykrych zapachów nie odniosę korzyści Rys.22. Korzyści z budowy kanalizacji w opiniach respondentów W wyniku przeprowadzonych badań większość badanych dostrzega istotne korzyści z prowadzonej inwestycji, mimo pewnej grupy osób, które oceniają projekt negatywnie lub neutralnie. Do głównych korzyści, istotnych z punktu widzenia mieszkańców Tarnowskich Gór, należy przede wszystkim poprawa i ochrona środowiska, poprawa komfortu życia oraz poprawa zdrowia. W dalszej kolejności są to względy estetyczne związane głównie z eliminacją przykrych zapachów oraz ogólnie walorami estetycznymi. Jak wykazały badania respondenci nie widzą innych dodatkowych korzyści z tego projektu (żaden respondent nie wskazał innej odpowiedzi niż podane w kwestionariuszu). 33

34 Rozpatrując korzyści, nie sposób pominąć problemów i elementów negatywnie wpływających na postrzeganie realizowanej inwestycji. Na kolejnym rysunku przedstawiono wybrane problemy towarzyszące budowie kanalizacji, a zadaniem respondentów było określenie, które z nich bezpośrednio wpływają na ich codzienne życie liczba wskazań wzrosną koszty dostarczanej wody i odprowadzania ścieków objazdy i korki uliczne w trakcie budowy na terenie miasta koszty związane z podłączeniem do kanalizacji inne nie będzie problemów Rys.23. Problemy związane z budową kanalizacji wpływające bezpośrednio na życie codzienne mieszkańców Do głównych problemów, z którymi borykać się mogą mieszkańcy, a które istotnie wpływają na postrzeganie przez nich tej inwestycji są objazdy i korki uliczne w trakcie budowy na terenie miasta. Warto przypomnieć, że istniejące korki uliczne i stan nawierzchni dróg był jedną z głównych i najczęściej wymienianych wad mieszkania w Tarnowskich Górach. Warto więc zastanowić się nad tym, jak zlikwidować 34

35 powstający problem lub przynajmniej ograniczyć niedogodności dla mieszkańców w takim stopniu, by były one mało odczuwalne i nie przeważały nad ogólną opinią na temat projektu budowy kanalizacji. Drugim istotnym z punktu widzenia respondentów problemem jest rosnący koszt dostarczanej wody i odprowadzanych ścieków. Respondenci obawiają się, że koszty te będą negatywnie wpływały na jakość ich życia i możliwości zakupu dóbr i usług. Trzecim newralgicznym elementem są koszty związane z podłączeniem do nowoczesnej kanalizacji jak wiadomo, jakość i nowoczesne technologie są zwykle droższe zwłaszcza na początku użytkowania. Korzyści, które mieszkańcy mogą osiągnąć dzięki przyłączeniu do nowoczesnej kanalizacji będą widoczne w dłuższym okresie czasu. W tym przypadku będzie konieczna intensywna kampania informacyjna, która wzmocni pozycję nowoczesnej kanalizacji w opiniach mieszkańców Tarnowskich Gór, a z drugiej strony uspokoi negatywne emocje i wskaże na długofalowe korzyści z realizowanego przedsięwzięcia. Jest to bardzo istotne zwłaszcza z punktu widzenia prawie 40% badanych, którzy stanowią grupę osób nie zdecydowanych lub zdecydowanych na pozostanie przy dotychczasowym rozwiązaniu, a także tych którzy nie chcą podłączać się do nowoczesnej kanalizacji z różnych względów (i podjęli już decyzję w tym zakresie). Na kolejnym rysunku widać wyraźnie rozkład odpowiedzi respondentów w zakresie chęci podłączenia do nowoczesnej kanalizacji w Tarnowskich Górach. Bardzo pozytywne jest to, że 23% już jest podłączonych do kanalizacji, a kolejne 40% chce się podłączyć. Ten pozytywny trend jest szczególnie wyraźny w grupie osób młodszych, wykształconych do 35 roku życia. Natomiast widać wyraźnie, że sceptycyzm jest związany z grupą respondentów o bardziej tradycyjnych poglądach, niechętnych do gruntownych zmian czyli respondentów starszych, mimo iż również dobrze wykształconych. 35

36 jestem już podłączony/a 23% chcę pozostać przy dotychczasowy m rozwiązaniu 7% nie mam jeszcze zdania na ten temat 22% nie chcę się podłączać 8% chcę się podłączyć do nowej kanalizacji 40% Rys.24. Preferencje respondentów odnośnie podłączenia do nowej kanalizacji Ostatnim zagadnieniem, o które byli pytani respondenci w pierwszym etapie procesu badawczego były kwestie bardzo istotne, związane z akceptacją konieczności podniesienia cen za odprowadzanie ścieków w związku z realizowanym projektem Budowa kanalizacji w Tarnowskich Górach. Pomimo wcześniejszych deklaracji pośrednio uzyskanych przy pytaniach o świadomość ekologiczną i chęć proekologicznego stylu życia okazuje się, że w bezpośrednim pytaniu o kwestie finansowe respondenci są już zdecydowanie bardziej sceptyczni. Ponad połowa badanych zdecydowanie nie zgadza się i nie akceptuje konieczności ponoszenia kosztów przyłączenia oraz dalszego użytkowania nowoczesnej kanalizacji. Jest to wynik, który można zmienić wyłącznie intensyfikacją działań promujących realizację projektu oraz zwiększających świadomość uzyskanych przez to korzyści dla poszczególnych mieszkańców. 36

37 zdecydowanie tak 4% raczej tak 21% zdecydowanie nie 55% raczej nie 20% Rys.25. Źródła informacji o nowej inwestycji liczba wskazań respondentów Z kolei zdecydowanie gotowych do ponoszenia kosztów odprowadzania ścieków dzięki nowoczesnej kanalizacji jest zaledwie 4% badanych. Po 20% jest raczej zdecydowanych, jak również raczej niezdecydowanych do tych obu grup należy również skierować zintensyfikowane działania marketingowe mające na celu zmianę nastawienia i pozytywny odbiór realizowanego projektu, tak by zwiększyć stopień zadowolenia mieszkańców Tarnowskich Gór. 37

38 4. Podsumowanie i zalecenia W wyniku przeprowadzonych w I etapie badań marketingowych zrealizowano wszystkie przyjęte na wstępie cele oraz zweryfikowano hipotezy badawcze. Okazuje się, że pozycja i wizerunek miasta Tarnowskie Góry jest bardzo dobry. Respondenci prezentowali opinie jako mieszkańcy miasta zamieszkujący je od dłuższego czasu (powyżej 6 lat), dlatego ich opinie są wiarygodnym źródłem informacji o zachodzących na terenie miasta zmianach związanych zarówno z wykorzystywaniem możliwości stwarzanych przez struktury Unii Europejskiej, jak i zmiany wynikające z aktywnego działania samorządu terytorialnego na rzecz poprawy jakości i warunków życia mieszkańców Tarnowskich Gór. Głównym celem badań było określenie preferencji i postaw mieszkańców oraz ich nastawienia do prowadzonej inwestycji - budowy kanalizacji wśród mieszkańców Tarnowskich Gór. W wyniku przeprowadzonych badań okazuje się, że ogólnie ocena inwestycji jest bardzo pozytywna, respondenci wskazywali na szereg korzyści, które mogą osiągnąć dzięki tej inwestycji. Nie pomijali jednak też elementów newralgicznych jak cena (koszt) przyłączenia do nowoczesnej kanalizacji, który ich zdaniem jest elementem wpływającym negatywnie na postrzeganie całego projektu. Mimo to, okazuje się, że zdecydowana większość badanych jest doskonale poinformowana o realizowanym projekcie a głównym źródłem informacji były media oraz Internet, czyli nośniki wykorzystywane dla prowadzonych wcześniej przez Urząd Miasta działań promocyjnych. Media lokalne są jednak wykorzystane w mniejszym niż zakładano stopniu, ponieważ respondenci głównie wskazywali media ogólnopolskie (a nie regionalne, gdzie prowadzono kampanie promocyjne), jak również znajomych jako informację miękką, która jest dla nich bardziej wiarygodna i rzetelna. Okazało się również, że wysoki jest poziom świadomości ekologicznej mieszkańców badani zdecydowanie widzą korzyści z działań proekologicznych prowadzonych przez Urząd Miasta również przy wykorzystaniu możliwości Unii Europejskiej. 38

39 W wyniku przeprowadzonych badań potwierdzono główną hipotezę, że nastawienie Mieszkańców do nowej inwestycji w Tarnowskich Górach jest bardzo dobre, podobnie jak ogólna ocena miasta - Miasto Tarnowskie Góry ma wysoką pozycję w regionie jako miasto i jest postrzegane bardzo pozytywnie przez Mieszkańców. Okazało się również, że mieszkańcy miasta oczekują zmian w najbliższym otoczeniu, które polepszą ich życie codzienne. Jeżeli chodzi o nośniki regionalne to mieszkańcy chętniej czytają gazety lokalne i tam poszukują informacji o działaniach Władz Miasta niż oglądają telewizję regionalną. Ważnym nośnikiem informacji zarówno dla młodszych, jak i starszych badanych jest Internet warto zatem dalej doskonalić stronę internetową Urzędu Miasta, jak i rozwijać lokalne portale, z których korzystają powszechnie mieszkańcy Tarnowskich Gór. Jeżeli chodzi o ocenę działań Unii Europejskiej w zakresie wspólnych programów działania to jest ona bardzo pozytywna wśród Mieszkańców Tarnowskich Gór. Badani wyraźnie widzą korzyści jakie daje im Unia Europejska, w zakresie poprawy komfortu i jakości życia, a także możliwości dalszego rozwoju (pracy i nauki zagranicą). Okazało się jednak, że mieszkańcy Tarnowskich Gór nie są skłonni do akceptacji wyższych cen za odprowadzanie ścieków w związku z prowadzoną inwestycją, gdyż mimo, iż są świadomi korzyści jakie niesie ze sobą ten projekt to uważają, że koszty powinny być niższe. Do kluczowych zaleceń powstających po przeprowadzeniu i zakończeniu pierwszego etapu badań marketingowych należą: 1) dalsze inwestycje w kampanie promujące realizację projektu, podkreślające jego korzyści, tak by przekonać osoby niezdecydowane do korzyści z przyłączenia do nowoczesnej kanalizacji, 2) wykorzystanie i rozbudowa nośników wykorzystujących Internet jako źródło informacji, zwrócenie uwagi na lokalną prasę, która również dobrze oddziałuje na badaną grupę, natomiast warto się zastanowić nad realizowaniem bardziej kosztownych kampanii w lokalnych telewizjach, gdyż ich skuteczność była niższa niż pozostałych wcześniej wymienionych nośników, 3) należy zwrócić uwagę na pozytywne postrzeganie Unii Europejskiej i nadal kontynuować edukację mieszkańców w tym zakresie, tak by utrzymać pozytywne opinie, 4) należy zintensyfikować działania informacyjne zmierzające do przekonania badanych o korzystnej relacji jakości do ceny w długich okresach czasu, co przyczynić się może do zwiększenia społecznej akceptacji realizowanego projektu oraz kosztów podłączenia do 39

40 nowoczesnej kanalizacji, które aktualnie są w opiniach badanych zbyt wysokie (przeważają one nad korzyściami, które dostrzegają badani w związku z korzystaniem z nowoczesnych rozwiązań w ramach odprowadzania ścieków i nieczystości). Reasumując w kolejnym etapie badania sugeruje się pogłębioną analizę przyczyn niezadowolenia badanych odnośnie działań w ramach realizowanego projektu, a także ogólnie wad (czy niekorzystnych elementów) wpływających na postrzeganie Miasta Tarnowskie Góry. Warto przeprowadzić drobną korektę kwestionariusza ankietowego i dodać kilka pytań odnośnie sugerowanych przez badanych rozwiązań dotyczących obniżenia kosztów realizowanych inwestycji. Można również zastanowić się nad pytaniami dotyczącymi innych potencjalnie interesujących dla mieszkańców Tarnowskich Gór inwestycji. 40