Case study. Województwo Śląskie jednostka samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego. Cieszyn, 2013 r.

Transkrypt

1 Case study Województwo Śląskie jednostka samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego Cieszyn, 2013 r.

2 Projektodawca: Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych DELTA PARTNER ul. Zamkowa 3A/1, Cieszyn tel. (33) , fax: (33) Partner projektu: Miasto Ustroń ul. Rynek 1, Ustroń Tytuł projektu: Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go Numer umowy: UDA-POKL E24/11-00 Cieszyn 2013 Projekt Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Strona 2

3 Case study: Województwo Śląskie jednostka samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego wiejska Spis treści: Spis treści: Wyniki studium przypadku Charakterystyka społeczno gospodarcza Organizacje pozarządowe w dokumentach strategicznych Rola organizacji pozarządowych w dokumentach strategicznych Liczba i rodzaj organizacji pozarządowych Liczba organizacji pozarządowych System wsparcia organizacji pozarządowych Ocena potencjału i potrzeb NGO Potencjał organizacji pozarządowych Potrzeby organizacji pozarządowych Współpraca samorządu z NGO Przyczyny podejmowanie współpracy z NGO przez samorządy Współpraca finansowa Środki finansowe przeznaczane na organizacje pozarządowe w konkursach Kryteria oceny ofert organizacji pozarządowych Współpraca pozafinansowa Podejmowana współpraca pozafinansowa Perspektywy współpracy pozafinansowej Ocena współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi Formy współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi Preferowane formy współpracy Ocena procedur otwartych konkursów ofert Mocne i słabe strony współpracy Korzyści dla samorządu wynikające z realizacji zadań publicznych przez organizacje pozarządowe Bariery we współpracy samorządu z organizacjami Warunki do poprawy efektywności współpracy Podsumowanie Strona 3

4 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go Spis rysunków: Strona 4

5 Case study: Województwo Śląskie jednostka samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego wiejska 1. Wyniki studium przypadku Województwo Śląskie jest jednostką samorządu terytorialnego na poziomie wojewódzkim. W województwie zarejestrowanych jest organizacji pozarządowych. Liczba NGO na 10 tys. mieszkańców wynosi 22, co jest najniższym wskaźnikiem spośród wszystkich regionów w Polsce. Priorytetowymi obszarami współpracy województwa z organizacjami pozarządowymi jest ochrona zdrowia, kultura i sztuka, kultura fizyczna i sport oraz turystyka i rekreacja. Obszary współpracy samorządu z organizacjami pozostają od ostatnich kilku lat niezmienne. Samorząd współpracuje z NGO zarówno w formie powierzania, jak i wspierania realizacji zadania publicznego. Nie stosuje się inicjatywy lokalnej. Samorząd podejmuje współpracę z organizacjami pozarządowymi ponieważ uzyskuje realne korzyści z tej współpracy. Korzyści te należy rozpatrywać w trzech wymiarach: dla administracji - urzędnicy są odciążeni dzięki powierzaniu zadań organizacjom pozarządowym, dla organizacji pozarządowych - realizacja zadania publicznego przez NGO wzmacnia ich kompetencje (np. księgowość, zarządzanie projektami), dla społeczności lokalnej - zadania zlecone organizacjom angażują i aktywizują społeczność lokalną oraz podnoszą jakość życia mieszkańców. Spośród wielu form współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi Województwo Śląskie w przyszłości zakłada rozwój następujących form współpracy: konsultacje rocznego programu współpracy, tworzeniu nowych rozwiązań prawnych, programów lub strategii, wsparcia dla radnych, którzy potrzebują specjalistycznych kompetencji lub opinii, udział organizacji w komisjach oceniających wyniki otwartych konkursów ofert, wsparcie niefinansowe samorządu (np. szkolenia, udostępnianie pomieszczeń). Samorząd Województwa Śląskiego zawsze analizuje potencjalne korzyści / straty, zanim podejmie decyzję o zleceniu zadań publicznych NGO w ramach otwartego konkursu. Jednakże samorząd nie posługuje się jednoznacznymi, policzalnymi wskaźnikami efektów realizacji zadania publicznego. Strona 5

6 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go Zaawansowanie w posługiwaniu się technologiami informatycznymi organizacji pozarządowych współpracujących z Województwem nie zostało ocenione pozytywnie (sprzęt, oprogramowanie, umiejętności). Do pilnych potrzeb organizacji pozarządowych należy podniesienie umiejętności wykorzystania technologii informatycznych. Samorząd w Województwie Śląskim ocenia bardzo negatywnie procedury związane z organizacją konkursów ofert, a zwłaszcza wykorzystanie Internetu do składania ofert, dostępność systemu do rozliczania wniosku on line. Do słabych stron współpracy samorządu Województwa Śląskiego z organizacjami pozarządowymi należą skomplikowane procedury składania ofert i rozliczeń z zadań, bierna postawa ze strony NGO i rozliczeń zadań oraz brak świadomości NGO z odpowiedzialności za rozliczenie z zadań. Do najpoważniejszych barier, które wpływają negatywnie na jakość i efektywność współpracy samorządu Województwa Śląskiego z organizacjami pozarządowymi należą: nadmierna biurokracja w JST, konieczność wypełniania bardzo licznych wymagań administracyjnych, które wymagają dużego zaangażowania zarówno organizacji pozarządowych, jak i samorządu (skomplikowane procedury składania i rozliczania ofert), brak wiedzy (argumentów) dotyczących wskaźników pozwalających na uzasadnienie dalszego rozwoju outsourcingu usług publicznych, współpraca samorządu z organizacjami oparta jest o tradycyjną formę - oparta o stosowanie tradycyjnych form, metod współpracy niedostosowanych do wymagań w zakresie rozwoju cyfryzacji (e-administracji). Samorząd Województwa Śląskiego jest zainteresowany wdrożeniem systemu składania ofert i rozliczania zadań publicznych w ramach organizowanych konkursów przez Internet, konsultowaniem rocznych programów współpracy on - line oraz informacją nt. skwantyfikowanych (policzalnych) korzyści społeczno - ekonomicznych, które przynosi realizacja przez organizacje konkretnego zadania publicznego. Strona 6

7 Case study: Województwo Śląskie jednostka samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego wiejska 2. Charakterystyka społeczno gospodarcza Obszar województwa śląskiego obejmuje km 2, co stanowi prawie 4% powierzchni kraju (14. miejsce w kraju). Strukturę administracyjną województwa tworzy 167 gmin zgrupowanych w 36 powiatach: 17 powiatów ziemskich i 19 grodzkich (miasta na prawach powiatu). W układzie przestrzenno - funkcjonalnym województwo śląskie dzieli się na cztery obszary funkcjonalne: północny (o powierzchni km 2 ), południowy (2 354 km 2 ), centralny (5 577 km 2 ) i zachodni (1 353 km 2 ). Województwo charakteryzuje się specyficzną strukturą osadniczą na tle kraju. System osadniczy województwa śląskiego składa się z miejscowości, w tym z 71 miast, które tworzą sieć o gęstości 58 miast/10 tys. km 2. Gęstość ta jest dwukrotnie wyższa od średniej krajowej wynoszącej 29 miast/10 tys. km 2. Głównymi elementami systemu osadniczego województwa śląskiego są: Metropolia Górnośląska (o znaczeniu europejskim), trzy aglomeracje miejskie: bielska, częstochowska i rybnicka (o znaczeniu krajowym) oraz lokalne ośrodki rozwoju. Strona 7

8

9 Case study: Województwo Śląskie jednostka samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego wiejska 3. Organizacje pozarządowe w dokumentach strategicznych Roczny Program Współpracy Województwa Śląskiego z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami na rok 2013 zakłada realizację zadań w następujących obszarach: przeciwdziałania bezrobociu i aktywizacji regionalnego rynku pracy, bezpieczeństwa publicznego, działalności wspomagającej rozwój gospodarczy oraz rozwój wspólnot i społeczności lokalnych, podtrzymywania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej, a także pielęgnowania i rozwijania tożsamości lokalnej, działań na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami, edukacji publicznej, ekologii, kultury fizycznej i sportu, kultury i ochrony dziedzictwa kulturowego, krajoznawstwa, w tym upowszechniania turystyki, ochrony zwierząt i dziedzictwa przyrodniczego, polityki społecznej, w tym: działalność na rzecz osób niepełnosprawnych, osób w wieku emerytalnym, na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz działania na rzecz wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień, promocji i ochrony zdrowia, wspierania procesów integracji mieszkańców Województwa, przeciwdziałania formom dyskryminacji określonym w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz dbałość o to, by społeczeństwo rozwijało się zgodnie z zasadą równości szans polityki prorodzinnej, wspieranie rozwoju organizacji pozarządowych. Strona 9

10 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go 3.1. Rola organizacji pozarządowych w dokumentach strategicznych Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego ŚLĄSKIE 2020, przyjęta została przez Sejmik Województwa Śląskiego uchwałą Nr III/47/1/2010 na posiedzeniu w dniu 17 lutego 2010 roku wskazuje, że siłą województwa jest: duży społeczny potencjał mieszkańców oraz organizacji pozarządowych, w tym działających w obszarze zdrowia i pomocy społecznej, mobilność zawodowa mieszkańców przestrzenna, kompetencyjna, kultywowanie tradycji lokalnych i uczestnictwo mieszkańców w życiu społecznym. Strategia zakłada następujący wizerunek województwa śląskiego w perspektywie roku 2020: województwo śląskie będzie regionem zrównoważonego i trwałego rozwoju stwarzającym mieszkańcom korzystne warunki życia w oparciu o dostęp do usług publicznych o wysokim standardzie, o nowoczesnej i zaawansowanej technologicznie gospodarce oraz istotnym partnerem w procesie rozwoju Europy wykorzystującym zróżnicowane potencjały terytorialne i synergię pomiędzy partnerami procesu rozwoju. Osiągnięcie wizji wymaga skoncentrowania działań prowadzonych w regionie w czterech obszarach priorytetowych, jakimi są: nowoczesna gospodarka, szanse rozwojowe mieszkańców, przestrzeń (rozwijanie regionu o przestrzeni ukształtowanej w sposób umożliwiający trwałość i harmonijność procesów rozwoju) oraz relacje z otoczeniem (rozwijanie współpracy i partnerstwa wewnątrzregionalnego). Spośród czterech wymienionych wyżej obszarów najbliższym organizacjom pozarządowym jest obszar dotyczący szans rozwojowych mieszkańców. Region będzie zmierzał w najbliższej perspektywie czasowej do zapewnienia powszechnego dostępu do podstawowych, regionalnych usług zdrowotnych i społecznych, uwzględniających potrzeby, w tym w zakresie: bezpieczeństwa zdrowotnego, socjalnego i publicznego oraz tworzenie warunków do rozwoju usług upowszechniających aktywny styl życia i rozwój społeczeństwa obywatelskiego, rozwijanie kompetencji i wykształcenia mieszkańców różnych grup wiekowych umożliwiających wdrożenie usług i produktów zaawansowanych, w tym promocja i tworzenie warunków do rozwoju kształcenia przez całe życie, aktywizowanie zawodowo i społecznie mieszkańców regionu. Opierając się na wartościach województwa śląskiego realizacja Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego będzie wymagała podejmowania i integracji działań skupiających się na: Strona 10

11 Case study: Województwo Śląskie jednostka samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego wiejska poprawie jakości modernizacji i rewitalizacji istniejącej infrastruktury społecznej i technicznej, zasobów środowiska oraz istniejącego systemu prowadzenia polityki rozwoju, podnoszeniu efektywności wykorzystaniu istniejących zasobów i potencjałów w regionie oraz szans rozwojowych, realizowanej w regionie i w relacji z otoczeniem współpracy oraz instrumentów polityki rozwoju, kreacji tworzeniu nowej infrastruktury i nowych rozwiązań organizacyjnych, w tym w zakresie współpracy i realizacji wspólnych przedsięwzięć, stworzenia nowych możliwości rozwoju, specjalizacji i nowych kompetencji oraz umiejętności mieszkańców. Głównym podmiotem wdrażającym Strategię jest Samorząd Województwa Śląskiego a podmiotami współuczestniczącymi w procesie wdrażania są prócz organizacji pozarządowych, jednostki lokalnego samorządu terytorialnego, administracja rządowa, w szczególności Wojewoda Śląski, przedstawiciele świata kultury, nauki, szkoły wyższe, jednostki badawczorozwojowe, środowiska gospodarcze oraz samorządy zawodowe, a także partnerzy współpracy transgranicznej i międzyregionalnej. Strona 11

12

13 Case study: Województwo Śląskie jednostka samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego wiejska 4. Liczba i rodzaj organizacji pozarządowych 4.1. Liczba organizacji pozarządowych Podając za Strategią Rozwoju Województwa Śląskiego ŚLĄSKIE liczba aktywnych organizacji społecznych w województwie plasuje region na czwartym miejscu w kraju (6,5 tysiąca organizacji) z wartością znacznie przekraczającą średnią krajową (4,7 tys.), niestety wskaźnik liczby organizacji na mieszkańców plasuje region na ostatnim miejscu w kraju (1,40 przy średniej 1,95). Wśród organizacji dominują stowarzyszenia kultury fizycznej (28,2% ogółu aktywnych organizacji), ochotnicze straże pożarne (14%) oraz fundacje (8,8%). Zasięg działalności organizacji funkcjonujących w województwie najczęściej ogranicza się do granic gminy (30% ogółu) lub powiatu (23%). Zaledwie 7% organizacji swoją działalnością wykracza poza granice kraju. W województwie śląskim, jak i w całym kraju w ostatnich latach notuje się stały i dynamiczny wzrost liczby organizacji pozarządowych. W województwie śląskim zarejestrowanych jest organizacji pozarządowych. W porównaniu do roku 1998 liczba organizacji w regionie wzrosła o ponad 6,5 tys., co stanowi ponad 64% aktualnej ich liczby. Rysunek 1 Liczba fundacji oraz stowarzyszeń i organizacji społecznych w województwie śląskim w latach sektor prywatny - fundacje sektor prywatny - stowarzyszenia i organizacje społeczne Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Strona 13

14 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go Stały i dynamiczny wzrost liczby organizacji pozarządowych przekłada się również na wskaźnik liczby organizacji pozarządowych w stosunku do liczby mieszkańców. Liczba organizacji pozarządowych na 10 tys. mieszkańców w województwie śląskim wynosi 22, a w skali kraju jest to wartość 30. Można zatem stwierdzić, ze sektor pozarządowy wyrażony liczbą podmiotów III sektora jest w województwie na przeciętnym poziomie. W województwie śląskim największą liczbę organizacji pozarządowych na 10 tys. mieszkańców zanotowano w dużych miastach regionu: Katowicach, Bielsku-Białej oraz Częstochowie. Bardzo wysoko w tym rankingu jest powiat cieszyński i żywiecki. Województwo śląskie zajmuje 3. miejsce w Polsce pod względem liczby organizacji pozarządowych. Ich udział w ogólnopolskiej liczbie organizacji wynosi 8,7% System wsparcia organizacji pozarządowych W województwie śląskim prowadzi działalność zarejestrowanych organizacji pozarządowych. Podejmują one działania w każdym obszarze określonym w Ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Wszechstronnego wsparcia wszystkim organizacjom i udzielają następujące wydziały Urzędu Marszałkowskiego: Wydział Rozwoju Regionalnego, Pełnomocnik Marszałka Województwa Śląskiego ds. organizacji pozarządowych. Ponadto każdy wydział organizujący konkursy udziela informacji dotyczących możliwości podejmowania współpracy. Strona 14

15 Case study: Województwo Śląskie jednostka samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego wiejska 5. Ocena potencjału i potrzeb NGO 5.1. Potencjał organizacji pozarządowych Potencjał organizacji pozarządowych, które współpracują z Województwem jest bardzo zróżnicowany. W opinii przedstawiciela Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego organizacje pozarządowe dysponują znacznymi zasobami, a najlepiej oceniane jest znaczenie działań organizacji pozarządowych dla społeczności lokalnej. Mniej pozytywnie została oceniona sytuacja finansowa i kadrowa NGO oraz zaangażowanie członków NGO w działania organizacji pozarządowych Potrzeby organizacji pozarządowych W opinii pracownika Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego do najpilniejszych potrzeb organizacji pozarządowych należy pozyskanie środków na bieżącą działalność statutową / realizację projektów. Strona 15

16

17 Case study: Województwo Śląskie jednostka samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego wiejska 6. Współpraca samorządu z NGO Województwo Śląskie współpracuje z organizacjami pozarządowymi we wszystkich obszarach wskazanych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Wśród najważniejszych obszarów można wskazać: przeciwdziałanie bezrobociu i aktywizacji regionalnego rynku pracy, bezpieczeństwa publicznego, działalność wspomagającą rozwój gospodarczy oraz rozwój wspólnot i społeczności lokalnych, podtrzymywanie tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej, a także pielęgnowania i rozwijania tożsamości lokalnej, działania na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami, edukacji publicznej, ekologii, kultury fizycznej, kultury i ochrony dziedzictwa kulturowego, krajoznawstwa, w tym upowszechniania turystyki, ochrony zwierząt i dziedzictwa przyrodniczego, polityki społecznej, w tym: działalność na rzecz osób niepełnosprawnych, osób w wieku emerytalnym, na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz działania na rzecz wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień, promocji i ochrony zdrowia, wspierania procesów integracji mieszkańców Województwa, przeciwdziałania formom dyskryminacji określonym w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz dbałość o to, by społeczeństwo rozwijało się zgodnie z zasadą równości szans, Strona 17

18 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go polityki prorodzinnej, w tym wspieranie organizacji pozarządowych w kwestii dotyczącej wprowadzenie funkcji asystenta osoby niepełnosprawnej, wspieranie rozwoju organizacji pozarządowych. 6.1 Przyczyny podejmowanie współpracy z NGO przez samorządy W literaturze przedmiotu podkreśla się jako jedną z głównych barier współpracy sektora pozarządowego z samorządowym zbyt mocne uzależnienie organizacji pozarządowych od środków samorządowych. W opinii przedstawiciela samorządu Województwa Śląskiego za główną przyczynę podejmowania przez samorząd współpracy z NGO w formie zlecania zadań uznaje się fakt, że w ten sposób można lepiej realizować cele strategiczne. Ponadto prawdziwą tezą jest to, że samorząd zawsze analizuje potencjalne korzyści / straty, zanim podejmą decyzję o zleceniu zadań publicznych NGO w ramach otwartego konkursu. 6.2 Współpraca finansowa Środki finansowe przeznaczane na organizacje pozarządowe w konkursach W badaniu ankietowym wskazano, że dla samorządu wojewódzkiego priorytetowymi obszarami współpracy z organizacjami pozarządowymi są ochrona zdrowia, kultura i sztuka, kultura fizyczna i sport, turystyka i rekreacja Kryteria oceny ofert organizacji pozarządowych W Regulaminie organizacji otwartych konkursów ofert na realizację zadań publicznych Województwa Śląskiego przez wydziały Urzędu Marszałkowskiego oraz wojewódzkie samorządowe jednostki organizacyjne podana jest informacja, że komisja ocenia oferty zgodnie z kryteriami przyjętymi dla poszczególnych konkursów określonymi w ogłoszeniu. Strona 18

19 Case study: Województwo Śląskie jednostka samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego wiejska Dla przykładu wzięto pod uwagę otwarty konkurs ofert na zadania publiczne Województwa Śląskiego w dziedzinie kultury w 2013 r. Poniżej przedstawiono kryteria oceny ofert w przedmiotowym konkursie: Merytoryczne: spójność koncepcji zadania i komplementarność działań służących jego realizacji, unikalna, wyróżniająca zadanie tematyka, zadanie prezentuje szerokie spektrum prezentacji artystycznych, wykorzystanie nowych form twórczych, uczestnictwa w kulturze i współpracy z uczestnikami, wykorzystanie metod pracy inspirujących zachowania twórcze, zachęcających do aktywnego uczestnictwa w działaniach kulturalnych i ich współtworzenia, przedstawienie i popularyzacja najwybitniejszych dokonań w danej dziedzinie, prezentacja nowatorskich dokonań w danej dziedzinie, w tym prapremier i prawykonań, udział wybitnych artystów i autorytetów bądź uzdolnionych artystów młodego pokolenia, w tym debiutantów, popularyzacja efektów działań. Zasięg lub znaczenie regionalne: zadanie dociera do dużej i/lub nowej grupy adresatów, zadanie dociera do adresatów z subregionów, poza dużymi miastami, uczestnictwo grup społecznych o utrudnionym dostępie do oferty kulturalnej, zadanie zachęca do systematycznego uczestnictwa w zróżnicowanej ofercie kulturalnej, zadanie skutecznie propaguje postawy oparte na świadomości własnej tożsamości kulturowej i/lub szacunku i tolerancji dla innych nacji i poglądów, zadanie szeroko promuje województwo śląskie jako region kultury, zadanie wykorzystuje partnerstwa, patronów medialnych, buduje społeczność. Strategiczne: zadanie odpowiada na przeprowadzoną analizę potrzeb mieszkańców, uzupełnia zastane braki, zadanie kreuje nowe potrzeby kulturalne, zadanie zwiększa uczestnictwo mieszkańców w ofercie kulturalnej, zadanie opiera się na nowych formach uczestnictwa w kulturze, Strona 19

20 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go zadanie oferuje wsparcie twórców w tym konkursy na nowe dzieła, zadanie wykorzystuje kreatywność do poprawiania przestrzeni publicznej. Finansowe: zasadność przedstawionych kosztów, wysokość środków własnych i pozyskanych z innych źródeł, spójność tabel finansowych, rzetelność sporządzenia budżetu. Organizacyjne: posiadane zasoby kadrowe, w tym świadczenia wolontariuszy i praca społeczna członków, gwarantują realizację zadania na wysokim poziomie, dotychczasowe doświadczenie wnioskodawcy w sferze kultury, zasoby rzeczowe niezbędne do realizacji zadania, ocena profesjonalizmu przygotowania wniosku, w tym rzeczowości i spójności wszystkich elementów wniosku. Powyższe decyduje o tym, że przy wyborze ofert nie decyduje realna konkurencja, oparta o jasne kryteria i wskaźniki oceny Współpraca pozafinansowa Podejmowana współpraca pozafinansowa Program Współpracy Województwa Śląskiego z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami na rok 2013 zakłada wiele pozafinansowych form współpracy. Należą do nich: wymiana informacji będącej podstawą prawidłowego diagnozowania problemów i potrzeb mieszkańców Województwa, na podstawie którego opracowane będą zadania oraz programy celowe, konsultacji społecznych, tworzenia wspólnych zespołów i komisji o charakterze doradczym i opiniującym, współdziałania w pozyskiwaniu środków finansowych z innych źródeł, w szczególności z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, współorganizacji przedsięwzięć o charakterze wojewódzkim, realizowanych przez podmioty Programu, na podstawie zawartych porozumień. Strona 20

21 Case study: Województwo Śląskie jednostka samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego wiejska Organizacje pozarządowe biorą udział w tworzeniu nowych rozwiązań prawnych, programów, strategii, szkoleniach organizowanych przez samorząd, biorą również udział w konsultacjach na rzecz radnych, którzy potrzebowali specjalistycznych kompetencji Perspektywy współpracy pozafinansowej Spośród wielu form współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi Województwo Śląskie w przyszłości zakłada realizację wszystkich dostępnych form współpracy, w tym tworzenie zapisów i konsultowanie wieloletnich programów współpracy. Programowanie współpracy w wymiarze wieloletnim należy do wyjątków w skali kraju. Województwo Śląskie posiada uchwalony Program współdziałania Województwa Śląskiego z organizacjami pozarządowymi na lata Priorytety dla współdziałania Samorządu Województwa Śląskiego z organizacjami pozarządowymi przedstawiają się następująco: utworzenie, opartego na partnerstwie i reprezentacji, systemu komunikacji i współdziałania Województwa Śląskiego z organizacjami pozarządowymi, zwiększanie udziału zadań realizowanych przez Województwo Śląskie we współdziałaniu z III sektorem, promocja powierzania zadań organizacjom pozarządowym, wspieranie działań na rzecz rozwoju aktywności obywatelskiej i samoorganizacji społeczności w regionie, włączanie sektora pozarządowego we współpracę międzyregionalną, ogólnopolską i międzynarodową realizowaną przez Województwo Śląskie, oraz wspieranie inicjatyw organizacji pozarządowych w tym zakresie, współdziałanie Samorządu Województwa i organizacji pozarządowych w zakresie pozyskiwania środków z funduszy krajowych i międzynarodowych, ze szczególnym uwzględnieniem Europejskiego Funduszu Społecznego i innych funduszy europejskich, korzystanie z przykładów dobrych praktyk dotyczących procedur oraz prawa lokalnego stanowionego przez Samorząd Województwa Śląskiego. Zbliżenie do warunków w UE, w zakresie współpracy samorządu z III sektorem i warunków działania organizacji. Celem głównym współpracy jest wzrost poziomu współuczestnictwa obywateli i ich wspólnot w działaniach realizowanych przez Samorząd Województwa Śląskiego na rzecz rozwoju społeczno - gospodarczego regionu i zaspokajania potrzeb jego mieszkańców. Strona 21

22

23 Case study: Województwo Śląskie jednostka samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego wiejska 7. Ocena współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi W opinii przedstawiciela samorządu Województwa Śląskiego współpraca z organizacjami pozarządowymi w tzw. wymiarze merytorycznym, technicznym i finansowym układa się bardzo dobrze Formy współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi Według informacji uzyskanych od pracownika samorządu, w Województwie Śląskim organizacje pozarządowe uczestniczą w: tworzeniu zapisów rocznego programu współpracy z NGO, konsultacjach zapisów rocznego programu współpracy z NGO, tworzeniu zapisów wieloletniego programu współpracy z NGO, konsultowaniu zapisów wieloletniego program współpracy z NGO, działaniach pełnomocnika ds. NGO lub innych urzędników, ocenie wniosków składanych przez NGO w ramach otwartych konkursów ofert, projektach realizowanych w partnerstwie z samorządem (jako lider lub partner) Preferowane formy współpracy Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wskazuje paletę możliwych form współpracy samorządu i organizacji pozarządowych. W przypadku Województwa Śląskiego najczęściej realizowanymi formami współpracy, w hierarchii ważności są: 1. konsultowanie z organizacjami pozarządowymi projektów aktów normatywnych w dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji, 2. tworzenie wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym Ocena procedur otwartych konkursów ofert Procedury otwartych konkursów są ściśle związane z procedurami administracyjnymi, które stosuje każda jednostka samorządu terytorialnego. Zasadniczo ocena taka przebiega w dwóch fazach: ocena formalna (dotycząca prawidłowości złożenia oferty i załączników) oraz merytoryczna (ocena jakości oferty). Art. 14. Ustawy o działalności pożytku publicznego Strona 23

24 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go i o wolontariacie wskazuje, że oferta złożona przez organizację pozarządową powinna zawierać kalkulację przewidywanych kosztów realizacji zadania publicznego. Z kolei art. 15 wprost wskazuje, że organ administracji publicznej przy rozpatrywaniu ofert: ocenia przedstawioną kalkulację kosztów realizacji zadania publicznego, w tym w odniesieniu do zakresu rzeczowego zadania, uwzględnia planowany przez organizację pozarządową udział środków finansowych własnych lub środków pochodzących z innych źródeł na realizację zadania publicznego, uwzględnia planowany przez organizację pozarządową lub podmioty wymienione w art. 3 ust. 3, wkład rzeczowy, osobowy, w tym świadczenia wolontariuszy i pracę społeczną członków. Jednakże ustawodawca nie reguluje w jaki sposób ma przebiegać taka ocena, w oparciu o jakie kryteria. Brakuje narzędzi do oceny ofert składanych przez organizacje pozarządowe z punktu widzenia korzyści jakie odniesie w wyniku jego realizacji. Samorząd w Województwie Śląskim bardzo pozytywnie ocenia procedury związane z organizacją konkursów ofert. Jednak w opinii przedstawiciela Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, bardzo poważnym problemem jest wykorzystanie Internetu do składania ofert oraz dostępność systemu do rozliczania wniosku on-line Mocne i słabe strony współpracy Według samorządu do najważniejszych korzyści (mocnych stron) współpracy samorządu Województwa Śląskiego z organizacjami pozarządowymi należą: realizacja zadań własnych województwa, wykorzystanie potencjału NGO w organizacji przez Urząd Marszałkowski rożnych wydarzeń. Natomiast wśród słabych stron można wymienić przede wszystkim niewielkie wykorzystanie organizacji w realizacji usług publicznych Korzyści dla samorządu wynikające z realizacji zadań publicznych przez organizacje pozarządowe Do najważniejszych realnych korzyści dla samorządu Województwa Śląskiego, wynikających z faktu, że organizacje pozarządowe realizują zadania publiczne należą: Strona 24

25 Case study: Województwo Śląskie jednostka samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego wiejska urzędnicy są odciążeni dzięki powierzaniu zadań organizacjom pozarządowym, organizacje lepiej niż samorząd diagnozują problemy / potrzeby mieszkańców, organizacje pozarządowe mogą osiągać te same efekty przy mniejszych nakładach finansowych, realizacja zadania publicznego przez NGO wzmacnia ich kompetencje, zadania zlecone organizacjom angażują i aktywizują społeczność lokalną, realizacja zadań publicznych przez NGO podnosi jakość życia mieszkańców Bariery we współpracy samorządu z organizacjami W opinii przedstawiciela samorządu do najpoważniejszych barier, które wpływają negatywnie na jakość i efektywność współpracy samorządu Województwa Śląskiego z organizacjami pozarządowymi należą: nadmierna biurokracja, niski poziom środków przeznaczonych na dofinansowanie wielu projektów, niski poziom dofinansowania zadań, nieprofesjonalne podejście do realizacji zadań ze strony organizacji Warunki do poprawy efektywności współpracy Biorąc pod uwagę perspektywy rozwoju współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi samorząd Województwa Śląskiego stoi na stanowisku, że efektywność współpracy wzrośnie jeżeli na współpracę z NGO będą przekazywane większe środki finansowe. Samorząd Województwa Śląskiego jest zainteresowany wdrożeniem systemu składania ofert i rozliczania zadań publicznych w ramach organizowanych konkursów przez Internet, oraz informacją nt. skwantyfikowanych (policzalnych) korzyści społeczno - ekonomicznych, które przynosi realizacja przez organizacje konkretnego zadania publicznego. Natomiast nie jest zainteresowany konsultacją rocznych programów współpracy on-line. Strona 25

26

27 Case study: Województwo Śląskie jednostka samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego wiejska 8. Podsumowanie Zakres współpracy Współpraca pomiędzy Samorządem Województwa Śląskiego a organizacjami pozarządowymi odbywa się na wszystkich obszarach, wśród których można wskazać, np.: kulturę fizyczną, kulturę i ochronę dziedzictwa kulturowego, krajoznawstwo oraz wiele innych. Współpraca odbywa się zarówno w formie finansowej jak i pozafinansowej. Wśród działań pozafinansowych można wskazać następujące rodzaje: wymiana informacji, konsultacje społeczne, tworzenia wspólnych zespołów i komisji o charakterze doradczym i opiniującym oraz inne. Perspektywy współpracy W przyszłości Samorząd Województwa Śląskiego jest zainteresowany wdrożeniem systemu składania ofert i rozliczania zadań publicznych w ramach organizowanych konkursów przez Internet. Natomiast wizja dalszego rozwoju współpracy nie zakłada konsultacji rocznych programów współpracy on-line. Głównym celem Samorządu Województwa Śląskiego jest rozwoju społeczno gospodarczy regionu oraz zaspakajanie potrzeb mieszkańców, który zostanie zrealizowany przez wzrost współuczestnictwa obywateli w działaniach samorządu. Urząd Marszałkowski zakłada w przyszłości realizację wszystkich dostępnych form współpracy, np. przy tworzeniu zapisów i konsultowaniu wieloletnich programów współpracy. Co skłania samorząd do współpracy z NGO Samorząd Województwa Śląskiego zleca realizację zadań publicznych organizacjom pozarządowym przede wszystkim dlatego, że w ten sposób można lepiej realizować cele strategiczne. Współpraca z organizacjami pomaga również zwiększyć znaczenie organizacji pozarządowych w społecznościach lokalnych. Bariery dla współpracy We współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi pojawiają się bariery w kilku obszarach: przede wszystkim jest to nadmierna biurokracja, niski poziom środków Strona 27

28 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go przeznaczonych na dofinansowanie wielu projektów oraz zadań, jak również nieprofesjonalne podejście z e strony organizacji w realizacji zadań. Strona 28

29 Case study: Województwo Śląskie jednostka samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego wiejska Spis rysunków: Rysunek 1 Liczba fundacji oraz stowarzyszeń i organizacji społecznych w województwie śląskim w latach Strona 29