PARSZY WAJECHI [ ] (" I

Transkrypt

1 PYTANIA i ODPOWIEDZI do PARSZY WAJECHI Parsza: Wajechi [ו י ח י] ("I żył") Rozdziały: Genesis 47:28-50:26 Streszczenie W ubiegłym tygodniu w parszy (Wajigasz), Józef nadal sprawdzał swoich braci, czy byli jeszcze ludźmi tego samego rodzaju, którzy kiedyś złośliwie wtrącili go do dołu. Gdy Juda zaoferował zająć miejsce Beniamina jako niewolnik, Józef był już przekonany, że bracia rzeczywiście zmienili się i postanowił ujawnić im swoją tożsamość. Po jego emocjonalne ujawnianie, synowie Izraela wreszcie zjednoczona i Józef wniósł jego ojciec Jakub mieszkać w "tłuszcz" z ziemi egipskiej, gdzie Bóg obiecał uczynić z nich wielkiego narodu. Ta końcowa parsza Księgi Rodzaju zaczyna się 17 lat po przybyciu Jakuba do Egiptu, kiedy miał 147 lat. Wiedząc, że były blisko jego ostatnie dni na ziemi, Jakub posłał po Józefa i poprosił go by złożył przysięgę, że pochowa go w jaskini Machpela (miejsce pochówku Adama i Ewy, Abrahama i Sary, Izaaka i Rebeki, i Leah) a nie w Egipcie. Jakiś czas później, Józef dowiedział się, że Jakub był chory i poszedł odwiedzić go, przyprowadzając dwóch swoich synów Manassesa i Efraima. Jakub następnie oświadczył, że tych dwóch chłopców będzie traktował jako jego synów, jak "Rubena i Symeona są one dla mnie" (tj. to pierwsi dwaj synowie Jakuba). Józef postawił swoich synów przy łóżku Jakuba, aby otrzymali błogosławieństwo, Efraima z lewej strony Jakuba i Manasesa (pierworodny) po prawicy, ale Jakub proroczo skrzyżował ręce i położył prawą ręka na Efraima, a lewą rękę na Manasesa. Józef pomyślał, że jego ojciec nie widział, że starszy syn był po jego prawej stronie, ale Jakub zapewnił go, że wiedział, co robi, i prorokował, że Efraim stanie się większy, a nawet "wieloma narodami". Następnie pobłogosławił ich i przyrzekł dać Józefowi dodatkową dział w Ziemi Obiecanej, czyli rodzinnym mieście Jakuba ziemię Sychem w pobliżu Hebronu (gdzie później zostały pochowane kości Józefa). Po tym, Jakub wezwał wszystkich swych synów, aby usłyszeli jego ostatnie słowa. Między innymi, przepowiedział, że Mesjasz będzie pochodził z linii Judy i potwierdził, że potomkowie Józefa (tj., Efraima i Manassesa) będą błogosławieni ponad inne plemiona. Po wypowiedzeniu tej pożegnalnej mowy do swoich synów, Jakub powiedział, że niedługo umrze, i (ponownie) polecił im, aby pochować go w Jaskini Machpela w Kanaanie. Kiedy skończył te ostatnie instrukcje, umarł. Józef następnie upadł na twarz Jakuba płacząc, i natychmiast wezwał egipskich lekarzy by zabalsamowali jego ojca. Po jego śmierci, ludzie w Egipcie opłakiwali Jakuba przez 70 dni ze względu na status wielkiego proroka jakim się cieszył. Za zgodą faraona, Józef wraz z braćmi i wieloma dostojnikami Egiptu, utworzyli procesję pogrzebową i poszli do Kanaanu, aby pochować Jakuba w Jaskini Machpela w Hebronie. Po pogrzebie wrócili do Egiptu, ale bracia Józefa obawiali się, że on teraz ukarze za ich dawną zdradę, i błagali go o łaskę. Józef zapewnił ich, że nie ma powodów, by się go obawiali i przypomniał im, że Bóg odrzucił swój wcześniejszy zamiar przez zamierzając mu się błogosławieństwem dla całego świata. Józef dodatkowo obiecał pełne wsparcie braciom i ich rodziną w najbliższych dniach. Parsza kończy się śmiercią Józefa, który zobowiązał synów Izraela do zabrania jego kości, gdy Bóg przywiedzie ich z powrotem do Kanaanu (nawiązując do wielkiego Exodusu w przyszłości). Wiara Józefa w powrót narodu żydowskiego do Ziemi obiecanej jest podsumowana w jego wypowiedzi: "Bóg na pewno pamięta." Zmarł w wieku 110 lat, został zabalsamowany i umieszczony w trumnie w Egipcie, pełen wiary, że powstanie z martwych w ziemi obiecanej dla Abrahama, Izaaka i Jakuba. PYTANIA: 1. Co znaczy słowo wajechi ( ו י ח י )? (Gen. 47:28) 2. Ile lat miał Jakub, kiedy przyszedł do Egiptu, i jak długo tam mieszkał? (Gen. 47:28) 3. O jaką szczególna łaskę Jakub poprosił Józefa przed śmiercią? 4. Jak Józef odpowiedział na prośbę swego ojca? (47:30-31) 5. Dlaczego Jakub poprosił o pomoc Józefa - a nie innych synów? 6. Dlaczego wielu Żydów chce być pochowanych w Ziemi Obiecanej? 7. Gdy Jakub zachorował w Egipcie, co zrobił Józef? (48:1-2) 8. Co Jakub najpierw powiedział Józefowi, kiedy odwiedził go? (48:3-4) 9. Dlaczego Jakub przyjął Efraima i Manassesa? (48:5) 10. Czy Jakub przyjął (adoptował) wszystkich synów Józefa? (48:6)

2 11. Gdzie umarła matka Józefa? (48:7) 12. Jak Izrael mógł zobaczyć synów Józefa, a potem zapytać: "Kto to jest?" 13. Dlaczego Tora najpierw stwierdza, że Jakub był ślepy i natychmiast mówi, że Jakub zobaczył potomstwo Józefa? (48:10-11) 14. Dlaczego Tora mówi, że Józef "wyprowadził ich z między kolana" gdy zarówno Manasses jak i Efraim byli już dorosłymi mężczyznami? 15. Co zrobił, Jakub zanim pobłogosławił swoich wnuków? (48:13-14) 16. Dlaczego Jakub błogosławił Efraima przed Manasesem? (48:14) 17. Dokładnie, kto otrzymał błogosławieństwo - Józef czy jego synowie? (48:15) 18. Jak Jakub przywołał Bożą Obecność, gdy błogosławił swoich wnuków? 19. Jakie szczególne błogosławieństwa otrzymali Efraim i Manasses? (48:16) 20. Dlaczego Józef spróbować skorygować swego ojca podczas błogosławieństwa? (48:17-18) 21. Co prorokował Jakub o Efraimie? (48:19) 22. Z powodu czyich zasług synowie Izraela będą błogosławieni? (48:20) 23. Jaki dodatkowy prezent Jakub dał Józefowi? (48:21-22) 24. Wymień przynajmniej pięć przypadków, w których młodszy brat był preferowany przed starszym. 25. Kiedy Jakub pierwszy raz wezwał swoich synów razem, co chciał im powiedzieć? (49:1) 26. Gdy Jakub zaczął prorokować o swoich synach, dlaczego powiedział, że Reuben był "porywczy jak woda" i stracił pierwszeństwo? (49:3-4) 27. Dlaczego Józefa należy słusznie uznać za pierworodnego syna Izraela? 28. Dlaczego Jakub zganił Symeona i Lewiego razem? (49:5-7) 29. Jakie specjalne błogosławieństwo otrzymał Juda? (49:8-12) 30. Jakie błogosławieństwo otrzymali Zabulon i Issachar? (49:13-15) 31. Dlaczego Jakub nie błogosławił synów zgodnie z kolejnością ich narodzin? 32. Co było takiego szczególnego w błogosławieństwie udzielonym Danowi? (49:16-18) 33. Dlaczego Jakub przeskoczył Neftalego by błogosławić Gada? (49:19) 34. Podaj/opisz wiele błogosławieństw udzielonych Józefowi. (49:22-26) 35. Jakie błogosławieństwo otrzymał Benjamin? (49:27) 36. Ile było plemion Izraela? (49:28) 37. Jakie było ostatnie polecenia Jakuba dla jego synów? (49:29-32) 38. Kto został pochowany w jaskini Machpelah? 39. Ile lat miał Jakub, gdy umarł? 40. Dlaczego Egipcjanie opłakiwali Jakuba przez 70 dni? (50:3) 41. Dlaczego mędrcy mówią, że 400 lat wygnania rozpoczyna się od śmierci Jakuba? 42. Wyjaśnij podstawowe etapy żałoby. 43. Dlaczego bracia uważali, że Józef może zemścić się na nich za ich wcześniejszą zdradę, gdy ich ojciec został już pochowany? 44. Co powiedzieli bracia Józefowi, aby rozwiać swoje obawy? (50:16-18) 45. Jak Józef odpowiedział na prośby swoich braci o litość? (50:19-21) 46. Ile lat miał Józef, gdy umarł? (50:22) 47. Jaka była ostatnia prośba Józefa do braci? (50:24-25) 48. Jak Księga Rodzaju zaczyna się i kończy? 49. czy możesz wymienić hebrajskie nazwy dwunastu parsz Księgi Rodzaju - w ich prawidłowej kolejności? ]? ח ז ק ח ז ק ו נ ת ח זּק [! we'nitchazek" 50. Co to znaczy zwrot "Chazak chazak ח ז ק ח ז ק ו נ ת ח זּק!

3 ODPOWIEDZI: 1. Czasownik vayechi ( (ו י ח י znaczy "i żył", od czasownika chajah,(ח י ה) "żyć", "ożywić", istnieć itp. Mędrcy mówią że Jakub cierpiał bardzo w życiu, tak że17 lat w Egipcie były najszczęśliwszymi latami jego życia, i dlatego dopiero tam Jakub naprawdę żył, szczęśliwy i zadowolony. 2. Jakub miał 130 lat, gdy przybył do Egiptu i mieszkał tam przez 17 lat aż do śmierci w wieku 147 (po jego śmierci zaczęło się Wygnanie Żydów). Jakub opiekował się Józefem przez 17 lat, zanim został uprowadzony od rodziny, Józef zaś spłacił opieką nad Jakubem gdy był w Egipcie. 3. Jakub poprosił Józefa o chesed v'emet - "prawdziwą dobroć" - by był pochowany wśród swoich przodków w ziemi Kanaan, a nie w Egipcie. Kiedy po raz pierwszy uświadomił sobie, że umrze, Jakub modlił się, aby Bóg pozwolił mu żyć dłużej, by mógł wrócić do ziemi obiecanej i nie umrzeć podczas pobytu w Egipcie, ale jego prośba została odrzucona. Dlatego też wezwał Józefa i przypomniał mu, że przyszedł do Egiptu, z miłości do niego, a po tym, jak zobaczył jego twarz, powiedział: "Teraz mogę umrzeć" (46:30). Jednak Jakub wkrótce naprawdę umrze i potrzebuje swego syna do wykonywania micwy "prawdziwej dobroci" przez pochowanie go w ziemi obiecanej. 4. Józef nie uważa za właściwe "umieścić rękę pod jego (ojca) uda", a więc powiedział tylko: "Zrobię jak mówisz. "Zauważ, że Jakub bardzo nalegał, by Józef złoży ślubowanie, a Józef w końcu to zrobił. Według mędrców, Jakub zobowiązał Józefa do złożenia przysięgi, aby mógł załatwiając zgodę, powołać się na to przed faraonem, że był związany przysięgą, aby pochować ojca w ziemi Kanaan. 5. Jakub zrozumiał, że tylko Józef ma możliwość spełnienia jego prośby, gdyż był władcą Egiptu, i nie prosił o to innych swoich synów, gdyż mogły oni nie być w stanie dotrzymać przysięgi. 6. Pochówek w ziemi Izraela jest uważany za błogosławieństwo, ponieważ "dom dusz" jak mówi się jest tam bliżej niż w innych miejscach na ziemi. Według różnych żydowskich przesądów, kiedy Żyd umiera poza Ziemią Świętą, "oskarżycielskie moce " z Sitra Achra ("druga strona") sprzeciwiają się wznoszeniu duszy. W czasie nadchodzącego zmartwychwstania, Bóg zapewni "podziemne tunele", przez które ludzie będą transportowani do Izraela, choć podróż będzie bardzo trudna (pochowani w Izraelu nie będą potrzebować tuneli by powrócić do ziemi). 7. Józef zabrał swoich dwóch synów: Manassesa i Efraima, aby przyszli z nim odwiedzić Jakuba by wykonać micwę bikkur cholim ", odwiedzania chorych." Ze swej strony, Jakub usiadł na łóżku, aby zobaczyć zaszczyty syna jako władcy Egiptu. ) א ל שׁ דּ י ( Wszechmogący 8. Opowiedział o wizji którą miał w Luz (czyli Bethel) i powiedział, że Bóg obiecał uczynić go zarówno ojcem narodu גּוֹי) ) oraz mnóstwem narodów [ ק ה ל ע מּ ים ] (Por. Rdz 31:11). "Naród", o którym mowa to Izrael, a "mnóstwo narodów", o którym mowa to potomstwa Józefa (Efraim-Manases). 9. Według midraszu, Jakub miał mieć 14 synów. Efraim i Manases mieli być jego synami urodzonymi jako bliźniaki, ale incydent z Bilhą i Reubenem spowodował, że te dusze nie przyszły, a wtedy opatrzność zarządziła, że będą później synami Józefa. Innym wyjaśnieniem jest to, że Jakub chciał przyznać błogosławieństwo pierworodnych Józefowi, a Efraima i Manasesa uznano za "podwójny dział" dla niego. 10. Nie, żadne inne z dzieci Józefa nie zostało przyjęte (tj. nie otrzymało statusu odrębnego plemienia Izraela). Inne dzieci Józefa i Asenath były jednak przyłączone do dziedzictwa Efraima i Manasesa. 11. Gdy Jakub i jego rodzina uciekła z Padan Aram (od Labana), Rachel zmarła podczas porodu Beniamina na poboczu drogi, która prowadziła do wioski Betlejem. Według midraszu, Jakub nie pochował Racheli w Jaskini Machpelah bo był pouczony przez Boga, gdzie ją pochować (Jer. 31:15). Dyskutuj dlaczego myślę, że Jakub poruszył ten temat, gdy rozmawiał z Józefem Jakub był już prawie ślepy od podeszłego wieku (48:10), podobnie jak jego ojciec Izaak gdy on jako Jakub ukradł błogosławieństwo, a Tora mówi, że "zobaczył synów Józefa." Midrasz mówi, że był niepewny, bo byli ubrani w egipskie ubrania i Jakub nie poznał ich, choć według innego wyjaśnienia, on po prostu chciał potwierdzenia, że byli synami Józefa. Zastanów się jak Izaak był zmieszany gdy Jakub ukradł błogosławieństwo, a później zapytał Ezawa: "Kto ty jesteś?", kiedy wrócił z polowania, aby otrzymać błogosławieństwo. 13. Jakub widział w duchu prorockim, a nie swymi fizycznymi oczami. 14. Nie jest pewne, ile lat w tym czasie mieli wnukowie Jakuba. Tradycja żydowska twierdzi, że Manasses był szefem służby Józefa, który był już pełnoletnim mężczyzną przed przyjazdem braci do Egiptu. Jak przypuszczamy, zaimek tu może odnosić się do Jakuba - czyli Józef zabrał ich z pomiędzy kolana Jakuba (byli tam jeszcze gdy ucałował i przytulił ich), być może jako symboliczny gest adopcji.

4 Gdy ustawił swoich synów (Manassesa po prawej, a Efraima po lewej stronie Jakuba), on skłonił się w oczekiwaniu na błogosławieństwo. 15. Jakub świadomie skrzyżował ręce tak, że jego prawa ręka była nad Efraimem (młodszy wnuk) a lewa ręka była nad Manasesem. Jakub zrobił to, aby uniknąć upokorzenia Manassesa, gdyż w przeciwnym razie ludzie musieli by zmienić wyznaczone miejsce przed błogosławieństwem. To było prawie tak, jak gdyby Jakub odtwarzał błogosławieństwo swego ojca Izaaka gdyby błogosławił razem jego z Ezawem Tekst mówi, że był ha-ca'ir,(ה צּ ע יר) "mniejszy" lub "znikomy", a ponieważ Efraim sam uczynił się uniżonym i pokornym, otrzymał główne błogosławieństwo Jakuba. Innym wyjaśnieniem jest to, że Jakub przewidział, iż Joszua/Jozue będzie pochodzić z Efraima i prowadzić naród Izraela z niewoli w Egipcie do wolności w Ziemi Obiecanej. 17. Tekst mówi, że błogosławieństwo otrzymał Józef, choć treść błogosławieństwa została skierowana do jego synów. 18. Jakub identyfikuje Boga jako: 1) Boga Abrahama i Izaaka, 2), który miał być jego Pasterzem przez wszystkie dni jego życia, 3) Anioła który odkupił go od wszelkiego zła (ה רע ה (.( ה מּ ל 'ך ה גּא ל את י מ כּ ר ע ( 19. Jakub prosił Boga niech chłopcy "noszą jego imię" (wraz z imieniem Abrahama i Izaaka) i niech pomnożą się [jak ryby] ", na ziemi." 20. Początkowo Józef zakłada, że ojciec będzie pobłogosławić ich jednocześnie, dając Efraimowi błogosławieństwo prawą ręką ale najpierw wspomni Manasesa. Jednak, gdy Jakub powiedział. "Niech On [Bóg] błogosławi chłopców...", nie wymawiając ich imion, był zaniepokojony pozornym naruszeniem prawa pierworodnego (bechor). Tora dosłownie, mówi, że to "złe w oczach jego [Józefa]." 21. Jakub przewidział, że Efraim stanie się melo ha-gojim,(מ לא ה גּוֹי ם) "mnóstwem narodów", które zostało zinterpretowane przez zwolenników teologii "dwóch domów" co według ich oznacza, że Efraim reprezentuje "dziesięć zaginionych plemion" Izraela, które poszły na wygnanie (Efraim stał się inną nazwą Północnego Królestwa). Uważa się, że fraza Zaro jejeh melo hagoyim oznacza, że Efraim dosłownie stanie się mnóstwem "gojów" (narody). W końcu, południowe królestwo Judy zostanie połączone z północnym królestwem Efraima tworząc jeden dom lub lud Boży Synowie Izraela będą błogosławieni przez zasługi Józefa (typ Mesjasza). Tekst brzmi: "Izrael będzie przez ciebie (w liczbie pojedynczej, odnosząc się do Józefa), błogosławił się, mówiąc: "Niech Bóg uczyni cię, jak Efraima i Manasesa" ( י שׂ מ ך א לה ים כּ א פ ר י ם ו כ מ נ שּׁ ה ). Jakub powiedział: "przez ciebie (bekha, liczba pojedyńcza) Izrael będzie błogosławił" a nie bakhem, (liczba mnoga), aby wskazać, że błogosławieństwo recytowane przez synów Izraela naprawdę pochodzi z zasług Józefa. 23. Jakub dał Józefowi region Sychem jako dodatkowy dział większy niż jego braciom. Sychem pierwszy raz pojawia się w Torze, w Księdze Rodzaju 12:6-8, który rejestruje, jak Abraham przyszedł do "dębu More" w Sychem i złożył ofiary w pobliżu. Sychem wtedy reprezentuje "pierwszą ziemię," to pierwsze miejsce gdzie Abraham i Sara zatrzymali się w chwili ich wejścia do Ziemi Obiecanej. Jakub później również osiedla się tam, a w końcu Józef jest tam pochowany (Jozue 24:32). Należy zauważyć, że słowo "Sychem" znaczy "łopatka/ramię", co odnosi się do pewnych dodatkowych części zwierząt ofiarnych, które zostały dane kapłanom Izraela Abel (Kain), Izaak (Izmael), Jakub (Ezaw), Mojżesz (Aaron), Józef (Reuben). W świetle tych przykładów, dlaczego Tora później podaje ustawę, że praw pierworodnych nie wolno lekceważyć (Pwt 21:15-17)? 25. Chociaż Jakub chciał wyjaśnić, co się stanie na "koniec dni" ( 1 ח ר ית ה יּ מ ים ), co oznacza, czas ostatecznego zbawienia i naprawy świata, ale zabroniono mu tego uczynić, gdyż Bóg nie chce by ta tajemnica została ujawniona. Żaden człowiek nie może znać dnia ani godziny gdy Mesjasz przyjdzie, ponieważ ludzie będą cierpieć wielki smutek w sercu, wiedząc, że nie może przyjść przed ustalonym czasem. Zauważ, że w tradycji żydowskiej, te wszystkie sprawy są dla nas ukryte: 1) dzień z czyjejś śmierci, 2) czas nadejścia Mesjasza, 3) czas końca dominacji w Edomu, 4) pełna głębi Tory. 26. Reuben stracił status "pierworodnego syna" Izraela (z Lei), ponieważ popełnił kazirodztwo z Bilhą, żoną Jakuba i matką Dana i Neftalego. Później Mojżesz modlił się, by plemię Reubena nie wymarło całkowicie (Pwt 33:6). Należy zauważyć, że 1 Kron. 5:1 czytamy: "Synowie Rubena, pierworodnego Izraela. Wprawdzie był on pierworodnym, lecz ponieważ skalał łoże swego ojca, pierworodztwo jego dane było synom Józefa, syna Izraela, więc nie podawało się rodowodów według pierworodztwa.."

5 27. Gdy Jakub poślubił Leę, myślał, że zawiera małżeństwo z Rachelą, ale został oszukany (Rdz 29:25). Gdyby to oszustwo nie wystąpiło, Józef rzeczywiście byłby synem pierworodnym. 28. Są oni opisani jako wspólnicy zbrodni, którzy użyli swych mieczy jako narzędzia przemocy. Niewątpliwie Jakub myślał o masakrze w Sychem, która narażała istnienie całej rodziny. Proroczo Jakub spostrzegł, że to oni byli przede wszystkim odpowiedzialni za porwanie Józefa, choć również przewidział powstanie Zimri, księcia Symeona, który doprowadził do buntu w Baal Peor, jak również bunt Koracha, księcia Lewiego, który przeciwstawił się autorytetowi Mojżesza. Należy pamiętać, że chociaż on twierdzi, że będą "rozsiani" w Izraelu, Jakub nie przeklinał tych plemion, lecz ich gniew. Levi później "uświęci" swój gniew stając się gorliwy dla Boga i dlatego dano mu rolę opiekunów w Przybytku. Plemię Symeona było jednak praktycznie rozproszone i stracone w Izraelu. 29. Juda będzie przywódcą innych plemion, który sprawuje władzę w Izraelu. Wszyscy jego bracia będą nazwać się jego imieniem (np. Jehudi - Żyd). Jest porównywany do młodego lwa budzącego grozę lwa" - którego nikt nie ośmiela się obudzić. Berło (שׁ ב ט) nie oddali się od Judy ani prawodawca od "jego stóp", aż przyjdzie "Sziloh", który odnosi się do Mesjasza, co znaczy to, (שׁ ) należy do Niego ( לוֹ ), czyli "do tego który przywiedzie narody do posłuszeństwa." Innymi słowy, Sziloh to jest Mesjasz, przyszły Król Izraela, ten, to kto będzie panował nad Izraelem i przed którym podporządkują się narody. Ponieważ Jeszua był z pokolenia Judy, Jego berło naprawdę nigdy nie odejdzie od Judy, a po powrocie na Ziemię On ustanowi królestwo Syjonu. Stwierdzenie, że Juda wypierze ubranie w winie, a swój płaszcz we krwi winogron itp., odnosi się do powtórnego przyjściu Jeszui, kiedy; On sam też będzie tłoczyć kadź wina zapalczywego gniewu Boga, Wszechmogącego( Obj 19,15) 30. Zabulon stanie się morskim przedsiębiorcą z portami handlowymi w Izraelu; Isachar został porównany do osła o silnych kościach, który jest wytrwały. Według tradycji żydowskiej, Zabulon finansował studia Isachara nad Torą, tak, że oba plemiona skorzystały w ten sposób. 31. Jakub chciał pobłogosławić wszystkich synów Lei w kolejności (choć umieszcza Zebuluna przed Issacharem) co oznaczało, że chwilowo pomija synów nałożnic (Dan, Neftali, Gad i Aser). Wreszcie na końcu Jakub błogosławił Józefa i Benjamina. 32. Dan stanowi wyroki i będzie sądził Izraela (jest to gra słów, ponieważ "Dan" oznacza sędziego). Dan będzie jak wąż (nachasz) na drodze lub żmija, co kąsa pięty konia tak, że jeździec spada do tyłu. Na zakończenie Jakub mówi, "Zbawienia [jeszuah], twego oczekuję, JHWH." Zauważ orzeczenia słów kluczowych słów; wąż, i zbawienie występują w tym błogosławieństwie. 33. Gdy Jakub właśnie powiedział, "I czekam na zbawienie [jeszuah], JHWH" to zobaczył w proroczej wizji, że wielki prorok Eliasz poprzedzi i przyjdzie zwiastować Mesjasza (Eliasz był z pokolenia Gada). 34. Najpierw Jakub pobłogosławił go mówiąc, że był owocną latoroślą i "płodną latoroślą przyciągającą oko" ( פּר ת ע ל י ע י ן,(בּן co sugeruje, że Józef posiadał dobre oko wiary. Choć łucznicy strzelali do niego (tj. jego bracia odrzucił go) i nękani go poważnie (czyli wrzucili go do dołu), jego moc została założona przez Mocarza Jakuba ( אב יר י ע קב ), Pasterza, Skałę Izraela ( רע ה א ב ן ישׂ ר א ל ). W imię Boga, swego ojca, El Szadaj, Józef został obdarzony zarówno "błogosławieństwem nieba i błogosławieństwa głębokiej toni wód dole, błogosławieństwem piersi i łona "(czyli wszelkim duchowym i materialnym błogosławieństwem). Jakub przywołał najlepsze błogosławieństwa nad głowę Józefa, bo on jeden z braci jest poświęcony (nazir). A ponieważ błogosławieństwo Józefa obejmuje Efraima i Manassesa, synowie przyjęci przez Jakuba, jego błogosławieństwo ukazuje proroczo obraz pogan jako (tych "przyjętych" do etnicznego Izraela) później otrzymujemy "wszystkie błogosławieństwa duchowe w Mesjaszu "(Ef 1:3). 35. Benjamin będzie wojownikiem Izraela, a później świątynia zostało przeznaczone by Przybytek spoczywał na terytorium Beniamina. "Zjadanie zdobyczy i dzielenie łupu" nawiązuje do ofiar tamid ofiarowanych przy ołtarzu. 36. Tora stwierdza było dwunastu plemion, choć Józef reprezentuje dwa przyjęte plemiona Efraima i Manasses, co oznacza, że nie było w sumie 13 plemion Izraela. Choć okazało się, że Jakub skarcił Rubena, Symeona, i Lewiego, pod koniec mowy Jakub dał im również dodatkowe błogosławieństwa. Podobnie Mojżesz błogosławił wszystkie plemiona Izraela przed śmiercią (zobacz Zot Haberakhah). 37. Polecił swoim synom, aby pochowali go w Jaskini Machpela w ziemi Kanaan i polecił im wykonywanie trumny w określonej kolejności (tzn. które później będą korespondować z ustawieniem plemion wokół Przybytku). 38. Adam i Ewa, Abraham i Sara, Izaak i Rebeka, oraz Jakub i Leah są tam pochowani. 39. Zmarł w wieku 147. Dzień, śmierci Jakuba, uważa się za początek niewoli egipskiej (patrz poniżej).

6 40. Widzieli, że gdy Jakub przybył do Egiptu głód dobiegła końca, a Nil zaczął przybierać. Dlatego miał bardzo dobrą renomę wśród faraona i jego arystokracji w Egipcie. Oni opłakiwali go 70 dni - 40 dni w procesie balsamowania i 30 dni w przypadku tradycyjnego okresu żałoby. 41. Bo po śmierci Jakuba, Józef musiał podporządkować się faraonowi i już nie mógł zrobić, co tego co sam chciał. Dlatego musiał prosić o pozwolenie, aby pochować ojca w Kanaanie i było dozwolone tylko z towarzyszącą eskortą rydwanów i jeźdźców, w oficjalnej procesji. Ponadto, po śmierci Jakuba bracia pragnęli wrócić do Kanaanu, ale faraon zażądał, że bydło i dzieci muszą pozostawić w Egipcie (jako zastaw, aby zapewnić ich powrót). 42. Bezpośrednio po pogrzebie żałobnicy wracają do domu o nazwie "Dom szivah", przeznaczonego na okres siedmiu dni intensywnej żałoby. Szivah pochodzi od słowa szeba, co znaczy siedem. Pierwsze 30 dni po pochówku (które obejmują szivah okres) są nazywane szeloszim od znaczenia słowa "trzydzieści" który jest ogólnym okresem żałoby dla wszystkich związanych ze zmarłym. Żałoba trwa przez cały rok, jeżeli zmarł rodzic (co zamyka względne jahrzeit tj. w rocznicę dnia śmierci w oparciu w kalendarzu żydowskim) przestrzegany zawsze każdego następnego roku. 43. Tradycja żydowska mówi, że bracia nigdy nie wyznali swego grzechu Jakubowi, i podobnie Józef nie powiedział ojcu, że jego bracia go zdradzili. Midrasz mówi, że na drodze, aby pochować ojca, Józef poznaje miejsce, gdzie spotkał swoich braci, kiedy ojciec wysłał go do Sychem, aby sprawdził jak im się wiedzie. Choć był tam, Józef stał w pobliżu dołu, gdzie został wyrzucony i cicho modlił się do Boga, dziękując mu za wybawienie. Bracia interpretowali, że to znaczy, że Józef przypomniał sobie wszystko i ponowne odżyły rany i obudziły się jego urazy i dlatego stali się lękliwy. 44. Bracia kłamali mówiąc, że Jakub kazał im iść do Józefa i przeprosić za złośliwy uczynek i zło, które mu uczynili. Ponadto oni upadli przed nim i ofiarowali się zostać jego niewolnikami. 45. Józef powiedział im, by nie bali się, ponieważ nie jest na miejscu Boga, aby być ich sędzią, a poza tym, nawet jeśli kiedyś faktycznie doznał krzywdy to, Bóg interweniował i odwrócił ich zdradę w środki dla zapewnienia ratunku dla młodego narodu. Dlatego pocieszał ich i mówił łaskawie do nich. 46. Józef żył 110 lat. 47. Józef zobowiązał przysięgą swoich braci do zabrania jego kości z powrotem do ziemi Kanaan, aby był pochowany w Sychem. 48. Rozpoczyna się ona od stworzenia Wszechświata, a kończy złożeniem Józefa do trumny w Egipcie. Zauważ, że słowo tłumaczone jako "trumna" jest hebrajskim słowem aron,(א רוֹן) słowo to używane w innych miejscach Tory odnosi się wyłącznie do Arki Przymierza. Parsza Wajechi funkcjonuje jako przejście między tematem kluczowych osób (np. Adam, Noach, Abraham, Izaak, Jakub, Juda, Józef, itp.) w Księdze Rodzaju i motywem "dzieci Izraela" w Księdze Wyjścia. Dyskutuj o "wielkiej narracji" Pisma. 49. Bereszit, Noach, Lech Lecha, Wajera, Chaje Sara, Toldot, Wajece, Wajszlach, Wajeszew, Mikec, Wajigasz i Wajechi. 50. Wyrażenie oznacza: ""Bądź silny, bądź silny i wzmacniaj się!", mówi się po zakończeniu czytania każdej księgi Tory. Związane jest z frazą jaszer koach ( י שׁ ר כּ ח ), co oznacza: "Niech wasza siła będzie wzmocniona", czasami mówi się tak by pogratulować komuś za wykonanie micwy (takiej jak ukończenie czytania Tory, itp.). TEMATY do DYSKUSJI: 1. Zanim umarł, Jakub "adoptował" synów Józefa i podniósł ich status, aby byli równi jego własnym synom. Niektórzy komentatorzy sugerują, że zrobił to, ponieważ Jakub i Rachel, która zmarła przedwcześnie, urodziłaby mu więcej dzieci. W każdym razie, żona Józefa (Asenat) była Egipcjanką poganką, więc technicznie Efraim i Manases nie byli etnicznymi Żydami. Rzeczywiście, gdy Jakub ujrzał chłopców ubrany w egipskie stroje, zapytał: "Kto to jest?" (Rdz 48:8). Jakie może to mieć implikacje w odniesieniu do kwestii żydowskiej tożsamości? 2. Jakub stwierdził, że choć Manases stanie się wielkim plemieniem, to Efraim stanie się jeszcze większy ( ו ז ר עוֹ י ה י ה מ לא ה גּוֹי ם )"jego potomstwo stanie się mnóstwem narodów" (Rdz 48:19). Jeśli spojrzeć na mapę rozmieszczenia starożytnych plemion, widać, że Efraim osiadł na północ od terytorium

7 Judy, w centrum Ziemi Obiecanej. Rzeczywiście, Joszua początkowo zostawił Arkę Przymierza tam (Joz 1:18) w starożytnym mieście Sziloh które stało się religijną stolicą Izraela na 369 lat (Zevachim 118). Później, gdy królestwo zostało podzielone, Efraim stał się synonimem plemion północnych (tj. Północne Królestwo lub "Izrael"), choć termin ten został wykorzystany także w odniesieniu do mnóstwa narodów. Kiedy Bóg powiedział: "Jestem ojcem Izraela, a Efraim jest moim pierworodnym synem "(Jer. 31:9), Efraim jest myśl, aby odnieść się do czegoś więcej niż ogólny termin na północnych plemion, i to doprowadziło niektórych do uznania "duchowego" Efraima jako obraz wyznawców Jeszui z "każdego plemienia narodu i języka." Innymi słowy, Efraim reprezentuje tych spośród narodów, które są wszczepieni do Izraela poprzez Jeszue, Juda zaś reprezentuje tych etnicznych Żydów, którzy pewnego dnia zostaną przywróceni do przymierza błogosławieństwa w końcu czasów. W wizji proroka Ezechiela "dwa kawałki drewna "sugerują, że pewnego dnia dom Judy i dom Józefa zostaną połączone razem, aby stać się "jednym kawałkiem" (czytaj Ezech. 37:15-28). Czy zgadzasz się lub nie z analogią, że wyznawców Jeszuy z pogan reprezentuje duchowy Efraim? Dlaczego? 3. Gdy Jakub skarcił Symeona i Lewiego, powiedział: " Nie bierz udziału, duszo moja w radzie ich, nie przyłączaj się do ich wspólnoty, serce moje (Rdz 49:6). Jak mamy rozumieć to podane, że zarówno Mojżesz jak i Aaron byli Lewitami których Bóg używał do wyprowadzenia Izraela z Egiptu? 4. Jakub wspomina, że Józef był zaatakowany przez łuczników, którzy strzelali do niego i nękali go poważnie ", łuk jego pozostanie niezłamany, i ręce jego sprawne; dzięki, Mocarzowi Jakuba ), Pasterzowi, Skale Izraela "(49:23-24). Potem zaczął błogosławić Józefa w niezwykły א ב יר י ע קב ( sposób:" Bóg ojca twego niechaj cię wspomoże, Wszechmogący שׁ דּ י) ), niech ci błogosławi, niech darzy cię błogosławieństwem niebios, błogosławieństwem toni leżącej w dole, błogosławieństwem piersi i łona. (49:25). Jakub stwierdził, że jego błogosławieństwo było silniejsze niż błogosławieństwo jego ojców; "jak długo trwać będą pagórki odwieczne niechaj spłyną na głowę Józefa, na głowę tego, który jest ) נ ז יר א ח יו ( achav księciem wśród swoich braci! "Zwrot" księciem wśród swoich bracia "czyli nazir sugeruje, że duchowa spuścizna Józefa różniła się od dziedzictwa innych jego braci. Czy widzicie tutaj związek między dziedzictwem Józefa i Jeszua? 5. Gdzie pochowano Bilhę i Zilpę? Ellen Franken (Pięcioksiąg Miriam, 89) ma odpowiedź o grobach: "tak jak wielu naszych sióstr, matek, córek i wiele innych drogich nam kobiet w naszym życiu, pochowano w białych przestrzeniach świętego zwoju. I podobnie jak kości Józefa, ciągle czekają, aby przenieść je do domu z Egiptu. "Czy myślisz, że Tora jest zasadniczo patriarchalna w swojej orientacji, a jeśli tak, to w jaki sposób to wyjaśnić? Dlaczego Dina nie jest wspomniana w błogosławieństwach, które Jakub dał swoim synom? 6. Oświadczenie Józefa: pakod jifkod Elohim etkhem ( פּ קד י פ קד א לה ים א ת כ ם ) " Bóg na pewno pamięta, "objawia swą wiarę w ewentualny powrót Izraela do Ziemi Obiecanej. Kiedy poprosił, by był pochowany w Izraelu, Józef był pełen wiary, że powstanie z zmarłych w ziemi obiecanej Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi. Grzebanie w ziemi Izrael było życzeniem wielu pokoleń Żydów, ponieważ tradycja mówi, że zmartwychwstanie będzie odbywać się najpierw w Ziemi Świętej. Doprowadziło to do zwyczaju grzebania ciała z mały woreczkiem ziemi Izraela. Jak ważna jest ziemia Izraela w teologii? 7. Józef został pochowany w "trumnie, chociaż hebrajskie słowo jest właściwie aron,(א רוֹן) zauważ, że słowo to używane w innych miejscach Tory odnosi się wyłącznie do Arki Przymierza. Przez cały ich czas wędrówki po pustkowiu, Izraelici dlatego nieśli dwie arki w jednej trzymali kości Józefa a innej Dekalog. Jaki związek widzisz między przypomnieniem ofiary poświęcenia Józefa dla narodu żydowskiego a nadaniem Przykazań?

8 PYTANIA i ODPOWIEDZI do PARSZY WAJECHI ( w ujęciu judaizmu ortodoksyjnego wg Pards Lauder) PYTANIA: 1. Co to jest "parsza stuma"? 2. Wymień trzy przyczyny, z powodu których Jaakow nie chciał być pochowany w Egipcie. 3. "Kiedym odjeżdżał z Padan, odumarła mnie Rachel... Tam też, na drodze do Efrata pochowałem ją..." Dlaczego Jaakow powiedział te słowa Josefowi? 4. Dlaczego Jaakow początkowo nie mógł pobłogosławić Efraima i Menaszego? 5. Wymień po jednym wielkim potomku: a) Efraima; b) Menaszego. 6. Jak - według Parszy na ten tydzień - Naród Żydowski będzie błogosławił swoich synów? 7. Jakie miasto Jaakow dał Josefowi jako miejsce jego pochówku? 8. W jaki sposób Kanaanici zareagowali na zabicie przez Szymona i Lewiego mieszkańców miasta Szechem i co zrobił Jaakow w odpowiedzi na tę ich reakcję? 9. Jakie przywileje utracił Reuwen na skutek swojego nierozważnego postępowania? 10. Kto to jest "Szilo"? 11. Na co pokolenie Zewulona przeznaczało zyski z zajmowania się handlem? 12. Dlaczego Issachar porównany jest do "kościstego osła"? 13. Co to jest "szefifon"? 14. Które pokolenie posiadało na swoim terytorium liczne drzewa oliwne? 15. Które pokolenie porównane jest do wilka? 16. Którzy potomkowie Beniamina "będą dzielić łupy wieczorem" (Bereszit 49:27)? 17. Dlaczego Egipcjanie opłakiwali śmierć Jaakowa? 18. Od kogo Jaakow zakupił miejsce swojego pochówku? 19. Jaką przysięgę złożył Josef faraonowi? 20. Którzy wnukowie Jaakowa dźwigali jego trumnę? ODPOWIEDZI: 1. 47:28 - "Parsza stuma" to taka parsza w Zwoju Tory, która nie jest poprzedzona przez puste miejsce. "Wajechi" to jedyna "parsza stuma" w Torze. Wszystkie inne albo poprzedzone są przez puste miejsce, albo rozpoczynają się od nowej linii :29 - a) Ponieważ ziemia egipska pokarana została później plagą robactwa; b) ponieważ w czasie zmartwychwstania cierpieć będą ci, którzy pochowani zostali poza Erec Israel; c) aby być pewnym, ze Egipcjanie nie zrobią z niego bożka :7 - Jaakow myślał, że Josef żywi urazę z powodu tego, iż Jaakow nie pochował jego matki Rachel w Ma'aras Ha-Machpela (w Grocie Machpela) :8 - Ponieważ Szechina opuściła go :19 - a) Jehoszua (Jozue); b) Gideon :20 "Jesimcha Elokim k'efraim w'-h'menasze" -Oby Ha-Szem uczynił cię takim jak Efraim i jak Menasze :22 - Szechem :22 - Zgromadzili się i zaatakowali Jaakowa. Jaakow obronił się przy pomocy miecza i łuku :3 - Przywilej kapłaństwa i królestwa :10 - Maszijach (Mesjasz) :13 - Zaspokajali oni potrzeby pokolenia Issachara, tak aby członkowie tego pokolenia mogli studiować Torę :14 - Podobnie jak osioł bierze na siebie ciężkie brzemię, tak i pokolenie Issachara nałożyło na siebie jarzmo Tory :17 - Rodzaj węża :20 - Pokolenie Aszera :27 - Pokolenie Beniamina :27 - Mordechaj i Estera :3 - Ponieważ kiedy pobłogosławił on Egipt, to głód się skończył :5 - Od Ezawa :6 - Josef przysiągł nie ujawniać nikomu tego, że faraon nie zna języka hebrajskiego :13 - Menasze i Efraim.