3.5. Krajowe ośrodki wzrostu: Zielona Góra, Gorzów Wielkopolski

Transkrypt

1 3.5. Krajowe ośrodki wzrostu: Zielona Góra, Gorzów Wielkopolski 1. Podstawy formułowania polityki przestrzennej 1.1. Opis obszaru działań Zielona Góra i Gorzów Wielkopolski stanowią dwa główne ośrodki osadnicze województwa lubuskiego z liczbą mieszkańców (Zielona Góra) i (Gorzów Wlkp). Łącznie w obu miastach zamieszkuje 38,7% ludności miejskiej województwa, co stanowi 24% populacji województwa ogółem. Miasta te leżą w zasięgu Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego CETC ROUTE65. Bodźce rozwojowe obu miast pochodzą z ich lokalizacji na skrzyżowaniu ważnych europejskich arterii transportowych, z sąsiedztwa aglomeracji berlińskiej oraz Szczecina Poznania i Wrocławia. Ośrodki wojewódzkie oraz miasta o statusie ośrodków regionalnych pełnią szereg funkcji metropolitalnych, jednak w wielu aspektach pozostają nadal powiązane z ośrodkami metropolitalnym i są im podległe funkcjonalnie (np. w zakresie gospodarczym, szkolnictwa wyższego, nauki, kultury). Z jednej strony powoduje to niepełne wykorzystanie potencjału podstawowej sieci miejskiej dla rozwoju kraju i poszczególnych regionów, z drugiej osłabia spójność terytorialną kraju. W szczególności dotyczy to obszarów, w których brakuje silnego ośrodka miejskiego, mogącego wesprzeć procesy rozwoju regionalnego i dać bodźce rozwojowe obszarom je otaczającym. Zielona Góra i Gorzów Wlkp. mają potencjał do kreowania i rozprzestrzeniania procesów rozwojowych w Polsce Zachodniej, jednak możliwość tę zmniejsza niska jakość powiązań transportowych i funkcjonalnych z głównymi węzłami sieci osadniczej kraju. Bliskość geograficzna i funkcjonalna Berlina nie jest wykorzystywana dla zwiększenia potencjału rozwojowego Ustalenia dokumentów strategicznych szczebla krajowego Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Zarówno Zielona Góra jak i Gorzów Wlkp. przedstawiane są jako ośrodki wojewódzkie pełniące obok funkcji regionalnych szereg funkcji o znaczeniu krajowym. Wejdą one w skład podstawowych węzłów sieci powiązań funkcjonalnych miast w roku W perspektywie KPZK 2030 stać się mają miastami wojewódzkimi o znaczeniu krajowym, w których następuje systematyczna koncentracja funkcji metropolitalnych o znaczeniu międzynarodowym i krajowym. KPZK 2030 proponuje wyznaczenie obszarów funkcjonalnych obu miast, obejmujących tereny ościennych gmin; dla Gorzowa Wlkp. gminy: Kłodawę, Santok, Deszczno i Bogdaniec, a dla Zielonej Góry Zielona Góra, Sulechów, Trzebiechów, Zabór, Świdnicę i Czerwieńsk Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego Cel 1: Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów. Kierunki działań polityki regionalnej w ramach celu 1 obejmują wzmacnianie funkcji metropolitalnych ośrodków wojewódzkich i integrację ich obszarów funkcjonalnych: Warszawy stolicy państwa, pozostałych ośrodków wojewódzkich 1 Celem działań polityki regionalnej wobec wszystkich ośrodków wojewódzkich jest wspieranie rozwoju ich funkcji metropolitalnych poprzez sprzyjanie wzrostowi ich znaczenia gospodarczego (w tym rynków pracy), edukacyjnego, naukowego i w zakresie kultury w układach: międzynarodowym i krajowym. 1 Pod pojęciem ośrodki wojewódzkie należy rozumieć miasta, które od r. są siedzibą wojewody i (lub) sejmiku województwa. (Bydgoszcz i Toruń oraz Gorzów Wielkopolski i Zielona Góra). Wsparcie rozwoju tych ośrodków nie będzie ograniczać się do granic administracyjnych miast wojewódzkich, ale do całych funkcjonalnych obszarów miejskich w bezpośrednim zasięgu ich oddziaływania ( ). 1

2 Aby osiągnąć ten cel niezbędne jest zapewnienie efektywnych połączeń transportowych z najważniejszymi ośrodkami miejskimi w kraju i w relacjach europejskich (drogowych, kolejowych, lotniczych). Szczególnej uwagi w tym zakresie wymagają powiązania drogowe i kolejowe z miastami położonymi w państwach UE oraz ze stolicami województw zachodnich m.in.: Gorzowem Wielkopolskim oraz Zieloną Górą, których połączenia komunikacyjne z głównymi ośrodkami zagranicznymi (Berlin) są znacznie bardziej rozwinięte niż z Warszawą i pozostałymi najważniejszymi ośrodkami miejskimi w kraju Ustalenia dokumentów strategicznych szczebla wojewódzkiego Projekt Strategii rozwoju województwa lubuskiego. Projekt stawia wyzwania związane ze spójnością przestrzenną i z rozwojem obszarów funkcjonalnych miast. Sprostanie tym wyzwaniom wiąże się z dwoma układami aktywizowania rozwoju regionu. Pierwszy nawiązuje do regionotwórczych funkcji dużych ośrodków miejskich. Rozwój województwa, zwłaszcza w oparciu o nośniki nowoczesne, zależeć będzie w znaczącym stopniu od rozbudowy potencjałów Gorzowa Wlkp. oraz Zielonej Góry wraz z ich aglomeracjami. To te miasta głównie będą ośrodkami absorpcji sygnałów rozwoju, a jednocześnie biegunami rozwoju dla otaczających je stref. W wymiarze przestrzennym w województwie lubuskim wskazano obszary strategicznej interwencji, m.in.: miasta wojewódzkie i ich obszary funkcjonalne. Według dokumentu do roku 2020 w rozwoju przestrzennym województwa lubuskiego utrwalać będzie się trend zmierzający w kierunku wzmocnienia i stabilizacji istniejącego systemu osadniczego, opartego na sieci dwóch głównych miast, powiązanych ze sobą i z własnymi obszarami funkcjonalnymi oraz oddziałujących na pozostałe ośrodki subregionalne i lokalne. Istotnym obszarem problemowym, charakterystycznym dla całego regionu, jednak posiadającym szczególne znaczenie dla ośrodków wojewódzkich (gdzie zlokalizowana jest większość uczelni wyższych) jest niedostateczny rozwój sektora B+R. Gorzów Wlkp. i Zielona Góra muszą dążyć do podniesienia rangi swoich uczelni wyższych, szczególnie w zakresie współpracy z sektorem gospodarczym. Jednym z ważniejszych celów operacyjnych strategii, dotyczącym Zielonej Góry oraz Gorzowa Wlkp., jest cel 1.4 Rozwój funkcji metropolitalnych ośrodków wojewódzkich. Zakłada on m.in.: rozwój funkcji administracyjnych, gospodarczych, edukacyjnych, naukowych, kulturowych i innych usług publicznych wyższego rzędu w Gorzowie Wlkp. i Zielonej Górze, wzmocnienie powiązań funkcjonalnych między Gorzowem Wlkp. i Zieloną Górą, w tym zapewnienie efektywnych połączeń transportowych (drogowych i kolejowych) pomiędzy obydwoma miastami oraz z najważniejszymi ośrodkami regionów sąsiednich, a także Warszawą i Berlinem, wspieranie powiązań wewnętrznych aglomeracji Gorzowa Wlkp. i Zielonej Góry, rozwój miejskiej i podmiejskiej komunikacji publicznej, optymalizację świadczenia podstawowych usług publicznych na obszarach funkcjonalnych Gorzowa Wlkp. i Zielonej Góry, rozwijanie mechanizmów współpracy i sieciowania instytucji naukowych z Zielonej Góry i Gorzowa Wlkp. z innymi ośrodkami regionalnymi, szczególnie wiodącymi ośrodkami regionów sąsiednich, np. Poznaniem, Wrocławiem, Szczecinem i Berlinem. 2

3 Zmiana Planu zagospodarowania przestrzennego województwa lubuskiego. Za kluczowe dla rozwoju regionu uznaje się kształtowanie pasma przyspieszonego rozwoju Gorzów Wlkp. Zielona Góra. Głównymi zespołami miejskimi są aglomeracja gorzowska oraz zielonogórska. Pasmo to wymaga wzmocnienia komunikacyjnego przez budowę szybkiego połączenia kolejowego, w tym budowę powiązania z lotniskiem w Babimoście. W uwarunkowaniach przestrzennych dostrzegalne są powiązania funkcjonalne Gorzowa Wlkp. z Kostrzynem n. Odrą, Witnicą, Strzelcami Krajeńskimi, Drezdenkiem i Skwierzyną oraz Zielonej Góry z Sulechowem, Nową Solą (tzw. Lubuskie Trójmiasto). Zielona Góra i Gorzów Wlkp. wg przyjętych kierunków polityki przestrzennej wchodzą również w skład: zespołów miast (Sulechów Zielona Góra Nowa Sól, Gorzów Wlkp. Skwierzyna), miejskich ośrodków rozwoju o znaczeniu krajowym I rzędu, stref przyspieszonej urbanizacji (Sulechów Zielona Góra Nowa Sól, Gorzów Wlkp. Skwierzyna, Kostrzyn n. O. Gorzów Wlkp. Strzelce Krajeńskie Drezdenko). W obrębie aglomeracji zielonogórskiej trwają prace nad utworzeniem Lubuskiego Parku Przemysłowego w Nowym Kisielinie, w sąsiedztwie Parku Naukowo Technologicznego Uniwersytetu Zielonogórskiego oraz Strefy Aktywności Gospodarczej Lubuskiego Trójmiasta. W Gorzowie Wlkp. umacniany będzie klaster branży metalowej Identyfikacja potencjału i barier rozwoju Potencjał rozwoju Gorzów Wlkp. położony na skrzyżowaniu ważnych europejskich szlaków komunikacyjnych (pn pd i wsch zach) dogodne warunki rozwoju gospodarczego (Kostrzyńsko Słubicka Specjalna Strefa Ekonomiczna) Gorzów Wlkp. i Zielona Góra silne szkolnictwo do poziomu średniego włącznie oraz idea utworzenia Akademii Gorzowskiej dobry stan środowiska w Gorzowie Wlkp. i Zielonej Górze oraz w ich okolicach walory turystyczne okolic Zielonej Góry i Gorzowa Wlkp. wielkie połacie lasów, 2 parki narodowe, liczne jeziora położenie Zielonej Góry na szlaku północpołudnie (S3) Zielona Góra najważniejszy ośrodek akademicki województwa (Uniwersytet Zielonogórski, Zachodnia Wyższa Szkoła Handlu i Finansów Międzynarodowych im. Jana Pawła II, Lubuska Wyższa Szkoła Zdrowia Publicznego, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny, In 3 Bariery rozwoju brak samodzielnej szkoły wyższej o statusie akademickim w Gorzowie Wlkp. słabe wykorzystanie potencjału jaki daje położenie Gorzowa Wlkp. nad Wartą (transport i turystyka wodna) słabo rozwinięta sieć połączeń kolejowych Gorzowa Wlkp. i Zielonej Góry w układzie zewnętrznym, w tym transgrnicznym, nieadekwatny do potrzeb mieszkańców rozkład jazdy pociągów pogarszający się stan techniczny linii kolejowej C E59 brak szybkiego połączenia kolejowego Zielonej Góry z Gorzowem Wlkp. zły stan drogi krajowej nr 22, szczególnie w kierunku wschodnim brak mostu w Milsku na Odrze, ograniczenie dostępności do Zielonej Góry z kierunku wschodniego Zielona Góra podział administracyjny na gminę miejską i wiejską

4 stytut im. E. Sztajn, Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli) monocentryczny układ: Zielona Góra okoliczne gminy i miasta w układzie promienistym 2. Cele i kierunki polityki przestrzennej CEL 1. Gorzów Wlkp. najbliższy Berlinowi ośrodek polskiej policentrycznej metropolii, ważny ośrodek gospodarczy pogranicza Polski i Niemiec Kierunek 1. Wzmocnienie funkcji metropolitalnych Gorzowa Wlkp., jako jednego z ośrodków tworzących policentryczną metropolię, silnie zorientowanego na współpracę transgraniczną Działanie 3. Utworzenie Akademii Gorzowskiej Wsparcie dla Gorzowskiego Ośrodka Technologicznego stanowiącego zaplecze badawczo naukowe dla przemysłu aglomeracji gorzowskiej Wzmacnianie roli centrum usługowego, w tym rekreacyjnego i kulturalnego, zorientowanego transgranicznie, przede wszystkim na obsługę mieszkańców metropolii Berlina Podjęte działanie inwestycyjne: utworzenie Centrum Badań Euroregionalnych Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Gorzowie Wlkp. budowa Centrum Rehabilitacyjno Sportowego Słowianka rewitalizacja Bulwaru Nadwarciańskiego Wschodniego w Gorzowie Wlkp. przez adaptację infrastruktury technicznej na cele kulturowe, rekreacyjne i turystyczne utworzenie Filharmonii Gorzowskiej w ramach realizacji I etapu budowy Centrum Edukacji Artystycznej CEL 2. Gorzów Wlkp. węzeł transportowy komunikujący Berlin z północną i zachodnią Polską oraz z Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej Kierunek 1. Modernizacja transportu kolejowego Modernizacja, w tym elektryfikacja, linii kolejowej Berlin Kostrzyn Gorzów Wlkp. Piła, dającej dalej skomunikowanie z aglomeracją bydgosko toruńską, a także Gdańskiem i Kaliningradem Rozwijanie połączeń kolejowych w relacjach transgranicznych Podjęte działanie inwestycyjne: projekt realizowany w ramach Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego Modernizacja linii kolejowej nr 203 Tczew Kostrzyn (od km 297,000 do km 343,453) Przedsiewzięcie Wspólny bilet Gorzów Wlkp. Berlin Gorzów Wlkp. realizowane przez kolejevbb, NEB Betriebsgesellschaft mbh, PKP Przewozy Regionalne oraz miasto Gorzów Wlkp. utworzenie Europejskiego Ugrupowania Interesów Gospodar 4

5 Kierunek 2. Kierunek 3. czych Wspólna Linia Kolejowa Berlin Gorzów Rewitalizacja transportu wodnego śródlądowego Rewitalizacja drogi wodnej Warty i Noteci (E70) i przywrócenie jej znaczenia gospodarczego i turystycznego przez odtworzenie i rozbudowę infrastruktury transportowej, w tym mariny i portu rzecznego w Gorzowie Wlkp., a także w innych ośrodkach na Warcie i Noteci Modernizacja systemu połączeń drogowych Działanie 3. CEL 3. Wzmacnianie funkcji metropolitalnych Zielonej Góry Kierunek 1. Kierunek 2. Podniesienie do statusu drogi ekspresowej fragmentu drogi krajowej nr 22 od Kostrzyna n. O. (granica państwa) do połączenia z drogą ekspresową S3 Modernizacja dalszego przebiegu drogi krajowej nr 22 na wschód od Gorzowa Wlkp. do Elbląga (budowa obwodnic dla miejscowości leżących w jej ciągu), prowadząca w perspektywie do osiągnięcia statusu drogi ekspresowej Podniesienie do statusu drogi ekspresowej fragmentu drogi krajowej nr 24 od Skwierzyny (węzeł S3) do połączenia z autostradą A2 Powiązania Zielonej Góry w układzie transgranicznym Rozbudowa i modernizacja odpowiedniej jakości infrastruktury drogowej i kolejowej jak również lotniczej: modernizacja dróg krajowych nr 32 i nr 29, wprowadzenie nowych połączeń kolejowych z Brandenburgią i Saksonią Wykorzystanie potencjału portu lotniczego Zielona Góra Babimost w układzie transgranicznym Powiązanie Zielonej Góry z głównymi krajowymi ośrodkami wzrostu Działanie 3. Kolej wprowadzenie nowych połączeń kolejowych wewnątrzaglomeracyjnych oraz międzyaglomeracyjnych ze Szczecinem, Gorzowem Wlkp. i Wrocławiem, elektryfikacja i budowa linii dwutorowych na odcinkach wewnątrz makroregionu, np.: Zielona Góra Zbąszynek, modernizacja linii kolejowej C E59 do parametrów km/h Wykorzystanie potencjału portu lotniczego Zielona Góra Babimost w układzie krajowym Drogi rozbudowa systemu dróg ekspresowych łączących miejscowości wchodzące w skład aglomeracji, w szczególności budowy drogi ekspresowej Żagań Żary Zielona Góra (w połączeniu z A18) oraz Zielona Góra Krosno Odrzańskie, CETC ROUTE65/S3 5

6 Kierunek 3. Kierunek 4. Wzmacnianie roli ośrodka naukowo badawczego Utworzenie wydziału lekarskiego na Uniwersytecie Zielonogórskim Utworzenie parku naukowo technologicznego Działanie 3. Utworzenie planetarium Rozwój terytorialny Wypracowanie modelu integracji gminy miejskiej i wiejskiej Wdrożenie wypracowanego modelu Integracji połączenie obu gmin 6