Narada szkolnych koordynatorów SzPZ z województwa wielkopolskiego. Leszno, 21 października 2014 r.

Transkrypt

1 Narada szkolnych koordynatorów SzPZ z województwa wielkopolskiego Leszno, 21 października 2014 r.

2 Dlaczego warto tworzyć szkoły promujące zdrowie? Wskazówki do pracy Edukator: Irena Sierpowska-Glapiak. Leszno, 21 października 2014 r.

3 ZDROWIE podstawowy warunek umożliwiający realizację życiowych zamierzeń, planów, marzeń

4 Istnieje wiele dowodów na to, że zdrowie i edukacja są ze sobą nierozłącznie związane. Prawidłowe funkcjonowanie organizmu oraz dobre samopoczucie psychiczne i społeczne dziecka sprzyja:

5 dobrej dyspozycji do nauki, motywacji do nauki i satysfakcji ze szkoły, rozwijaniu uzdolnień i zainteresowań oraz kreatywności, dobrym relacjom między członkami społeczności szkolnej.

6 W opinii europejskich ekspertów, edukacja zdrowotna pomaga w osiąganiu głównego celu edukacji młodego pokolenia, ponieważ daje uczniom możliwość nabycia kompetencji (umiejętności, wiedzy i postaw), które są niezbędne do rozwoju własnej tożsamości oraz odpowiedzialnego uczestnictwa w życiu społecznym.

7 Kraje wysokorozwinięte - wszechpotężna moda na zdrowie U nas? modne jest narzekać i chorować Odpowiedzialność za własne zdrowie przerzuca się na świat medyczny (lekarze źle leczą, zbyt drogie lekarstwa)

8 Tymczasem wg WHO najważniejszy dla zdrowia i długowieczności jest styl życia i nasze zachowania zdrowotne

9 Czynniki genetyczne 20% Służba zdrowia 10% - 15% 50% - 60 % Styl życia 20% -25 % Środowisko

10 TWOJE ZDROWIE W TWOICH RĘKACH WHO

11 Co ja robię dla swojego zdrowia? Co chciał/a/bym zmienić dla swojego zdrowia?

12 ZADANIE dla wszystkich, a zwłaszcza dla nauczycieli: tworzenie lobby dla zdrowia tworzenie atmosfery dla rozumienia i poszanowania zdrowia

13 Dlaczego nauczyciele? mogą wpłynąć na poprawę sytuacji zdrowotnej społeczeństwa wprowadzając edukację zdrowotną od okresu wczesnego dzieciństwa, gdyż nawyki nabyte w tym okresie z reguły pozostają na całe życie

14 CZEGO JAŚ SIĘ NIE NAUCZY, TO JAN NIE BĘDZIE UMIAŁ

15 Szkoła jest instytucją, która ma bezpośredni wpływ na rozwój młodego pokolenia, zarówno fizyczny jak i psychiczny. Zadaniem jej jest wyrabianie wśród uczniów poczucia odpowiedzialności za zdrowie własne a w przyszłości rodziny i społeczeństwa.

16 Miejscem, gdzie te zadania będą realizowane w szczególny sposób jest Szkoła Promująca Zdrowie

17 Ruch Szkół Promujących Zdrowie w Europie Patronat: Światowa Organizacja Zdrowia, Rada Europy i Komisja Europejska nadzieje na lepszą jakość życia ludzi w zjednoczonej Europie Rozwój szkół od 1991 r. ESSzPZ 43 kraje

18 Popularyzacja idei SzPZ w Polsce 1991 r. raport Zdrowa szkoła - utworzenie Polskiego Zespołu ds. SzPZ (krajowy koordynator- prof. dr hab. med. B. Woynarowska) - rozpoczęcie projektu w 14 szkołach - tworzenie wojewódzkich sieci SzPZ (obecnie we wszystkich województwach jest ok.2000 szkół) 1992 r. przyjęcie Polski do ESSzPZ 1996 r. I Krajowa Konferencja SzPZ w Lesznie (II Gdańsk, III Katowice) 2000 r. porozumienie MEN i MZ

19 Holistyczne podejście do zdrowia 1. Zdrowie fizyczne prawidłowe funkcjonowanie organizmu; 2. Zdrowie psychiczne (umysłowe, emocjonalne) zdolność do jasnego, logicznego myślenia, zdolność do rozpoznawania i wyrażania uczuć, umiejętność radzenia sobie ze stresem, emocjami, napięciami, lękiem; 3. Zdrowie społeczne zdolność do utrzymywania prawidłowych relacji z innymi ludźmi; 4. Zdrowie duchowe u niektórych ludzi związane z wierzeniami i praktykami religijnymi, u innych dotyczy zasad i zachowań dla wewnętrznego spokoju. całość

20 DZIAŁANIA SZKOŁY Na zdrowie jako całość mają wpływ: STYL ŻYCIA WARUNKI ŻYCIA * aktywność fizyczna * zanieczyszczenia środowiska * żywienie * warunki bytowe * wypoczynek * kultura * palenie tytoniu * mieszkanie * zachowania seksualne * warunki pracy * zachowanie bezpieczeństwa * dostępność żywności

21 Ochroną dziecka, ucznia, wychowanka przed zakłóceniami w rozwoju, czyli przed podejmowaniem ryzykownych zachowań jest

22 Nieodłączne elementy szkoły promującej zdrowie: - promocja zdrowia, - edukacja prozdrowotna.

23 Promocja zdrowia w szkole to działania podejmowane przez społeczność szkolną, pracowników i uczniów na rzecz własnego zdrowia ze szczególnym uwzględnieniem zdrowia psychicznego.

24 Działania te obejmują: 1. Tworzenie w szkole sprzyjającego zdrowiu: środowiska fizycznego (teren, budynek, pomieszczenie i ich wyposażenie) środowiska społecznego (relacje między różnymi grupami, relacje rodzice szkoła, sposób zarządzania szkołą, sprawowanie nadzoru itp..)

25 2. Kształtowanie umiejętności życiowych sprzyjających prozdrowotnemu stylowi życia pracowników i uczniów. 3. Rozwijanie systemu wsparcia dla osób znajdujących się w sytuacjach zagrażających ich zdrowiu, zwłaszcza psychicznemu.

26 Edukacja prozdrowotna to proces, w którym ludzie uczą się dbać o zdrowie własne i społeczności, w której żyją. T. Williams

27 Edukacja zdrowotna dotyczy jednostek i obejmuje przekazywanie i nabywanie (zwiększanie) lub korektę: - świadomości i rozumienia zdrowia, - wiedzy o zdrowiu, zasobach dla zdrowia, czyli czynnikach zwiększających jego potencjał i zagrażających zdrowiu, - postaw wobec zdrowia własnego i innych, - umiejętności niezbędnych dla: kształtowania zachowań sprzyjających zdrowiu i radzenia sobie z nowymi sytuacjami, podejmowania właściwych decyzji i wyborów.

28 Warunki skuteczności EZ Edukacja prozdrowotna jest nie tylko przekazywaniem wiedzy o zdrowiu i podejmowaniem działań akcyjnych. Aby osiągnąć efekty, niezbędne są systemowe, długotrwałe oddziaływania oraz wszechstronne podejście:

29 - uwzględnienie wszystkich aspektów zdrowia fizycznego, psychicznego, społecznego i duchowego) oraz czynników je warunkujących,

30 - wykorzystanie w edukacji wszystkich okoliczności (szkolny program nauczania, projekty, sytuacje edukacyjne, zajęcia pozalekcyjne, oddziaływania wychowawcze, wzorce tworzone przez ludzi) ; włączenie wielu osób i organizacji w szkole i spoza szkoły,

31 - branie pod uwagę faktu, że uczeń otrzymuje informacje i wzorce zachowań z różnych źródeł (rodzina, szkoła, rówieśnicy, służba zdrowia, środki społecznego przekazu, reklamy, społeczność lokalna ) oraz dążenie do ich spójności lub co najmniej wyjaśniania i redukowania sprzeczności,

32 - uwzględnienie faktu, że każdy pracownik szkoły oddziałuje na ucznia werbalnie i niewerbalnie; dążenie do spójności na obu tych poziomach komunikowania się oraz budowanie wiarygodności dorosłych,

33 - dążenie do tworzenia w szkole środowiska wspierającego edukację prozdrowotną,

34 - uznawanie, że równie ważne jest zdrowie uczniów, jak i pozostałych członków społeczności szkolnej,

35 Realizacja edukacji zdrowotnej KIEDY? lekcje z przedmiotów, cykle zajęć np. w ramach godzin wychowawczych, godzin do dyspozycji dyrektora lub zajęć pozalekcyjnych, projekty edukacyjne, godziny z KN

36 KTO? 1.Specjaliści : - wybrane tematy z uczniami, - szkolenia dla nauczycieli, metody pracy działania na rzecz własnego rozwoju - materiały i programy. 2. Nauczyciele specjaliści nie mogą ich wyręczyć ani zastąpić.

37 to siedlisko (miejsce), w którym społeczność szkolna pracownicy i uczniowie:

38 podejmują wspólne działania dla poprawy swego zdrowia i samopoczucia przez zmianę zachowań zdrowotnych tworzenie zdrowego środowiska fiz. i społ.

39 uczą się jak zdrowiej i lepiej żyć przez edukację zdrowotną rozwój osobisty, społeczny, zawodowy

40 zachęcają innych w swym otoczeniu, zwłaszcza rodziców, do podobnych działań przez otwartość i dialog partnerstwo współdziałanie

41 i dążą do osiągania standardów (standardy są drogowskazami, opisują nasze oczekiwania czy też uzgodnienia dotyczące jakości określonej dziedziny funkcjonowania szkoły) AUTOEWALUACJA DZIAŁAŃ to przeprowadzenie badań związanych ze standardami

42 STANDARD I Pomaga członkom społeczności szkolnej zrozumieć i zaakceptować koncepcję szkoły promującej zdrowie. Wymiary: zapoznanie z koncepcją i cechami SzPZ, przekonanie o korzyściach wynikających z realizacji zadań prozdrowotnych, pozytywna opinia dotycząca realizacji w szkole programu SzPZ, pozyskanie sojuszników.

43 STANDARD II Tworzy strukturę i zarządzanie projektami promocji zdrowia, które umożliwiają skuteczne i ciągłe działania w zakresie promocji zdrowia.

44 Wymiary: program rozwoju szkoły uwzględnia problematykę promocji zdrowia, systematyczność i jakość realizacji programu działań prozdrowotnych są monitorowane i poddawane okresowej ewaluacji, w szkole pracuje zespół do spraw promocji zdrowia kierowany przez szkolnego koordynatora, działania skierowane są dla całej społeczności szkolnej i proponowane społeczności lokalnej.

45 STANDARD III Prowadzi edukację zdrowotną uczniów i pracowników i dąży do zwiększania jej skuteczności. Edukacja zdrowotna jest podstawowym prawem każdego dziecka.

46 Wymiary: włączenie EZ do polityki i organizacji szkoły, życia aktywne uczestnictwo uczniów w procesie edukacji zdrowotnej, współpraca ze środowiskiem i wykorzystanie jego zasobów, prowadzenie ewaluacji i wykorzystanie jej wyników dla podnoszenia jakości edukacji zdrowotnej.

47 STANDARD IV Tworzy klimat społeczny sprzyjający: osiąganiu przez wszystkich sukcesów i wspierający ich poczucie własnej wartości, zdrowiu i rozwojowi uczniów i pracowników, uczestnictwu, partnerstwu i współdziałaniu członków społeczności szkolnej, rodziców i osób ze społeczności lokalnej.

48 Wymiary: satysfakcja ze szkoły, uczestnictwo w życiu i pracy szkoły, relacje międzyludzkie, obciążenie pracą, występowanie przemocy i zachowań aspołecznych wśród uczniów.

49 STANDARD V Tworzy środowisko fizyczne sprzyjające zdrowiu, bezpieczeństwu i dobremu samopoczuciu uczniów i pracowników.

50 Wymiary: budynek i teren szkoły, warunki sanitarne, czystość, estetyka pomieszczeń, mikroklimat, oświetlenie, ochrona przed hałasem, meble dla uczniów i nauczycieli, organizacja lekcji i przerw międzylekcyjnych, warunki i organizacja zajęć ruchowych, organizacja posiłków i dostępność napojów dla uczniów, zabezpieczenie przed wypadkami, urazami i dostępność pierwszej pomocy.

51 Grupa robocza pod kierownictwem prof. dr hab. n. med. Barbary Woynarowskiej z Uniwersytetu Warszawskiego przy współpracy z zespołami wojewódzkimi (wielkopolskie i świętokrzyskie) - I pilotaż opracowała podręcznik Zestaw narzędzi do autoewaluacji

52 Model Szkoły Promującej Zdrowie Nie ma jednej, ogólnie przyjętej definicji. Każdy kraj wypracowuje swój model. W Polsce koncepcja SzPZ stale się rozwija i ulega modyfikacjom.

53 Nowa definicja szkoły promującej zdrowie Szkoła promująca zdrowie tworzy warunki i podejmuje działania, które sprzyjają: dobremu samopoczuciu społeczności szkolnej, podejmowaniu przez jej członków działań na rzecz zdrowia.

54 Szkoła jest środowiskiem, którego społeczność nie tylko uczy się i pracuje, ale także żyje, nawiązuje kontakty z innymi, przeżywa porażki i sukcesy, odpoczywa, bawi się itp. (obowiązki i dobre samopoczucie), jest elementem środowiska lokalnego (wzajemne oddziaływanie, jest miejscem, które przygotowuje młodych ludzi nie tylko do następnego etapu edukacji, ale również do życia, w tym do dokonywania zdrowych wyborów.

55 Promująca tworząca warunki (fizyczne i społeczne) sprzyjające ochronie i pomnażaniu zdrowia, umożliwiająca aktywne uczestnictwo społeczności szkolnej w działaniach na rzecz zdrowia.

56 Zdrowie ma cztery wymiary: fizyczny, psychiczny, społeczny i duchowy, które powinny być w harmonii, decyduje o jakości życia ludzi (obok wykształcenia i warunków ekonomicznych).

57 Strategia tworzenia SzPZ 1. Podejście siedliskowe - miejsce, gdzie ludzie żyją, pracują, - organizacja mająca specyficzną strukturę, zasoby, funkcje, - system społeczny (całość), który zmienia się, aby promować zdrowie.

58

59 3. Uczestnictwo społeczności szkolnej - dobrowolne uczestnictwo społeczności szkolnej (choć nie zawsze 100% zwolenników tych działań) - wszyscy są pytani o zdanie, informowani o wynikach, decyzjach, zapraszani do współpracy - wsparcie z zewnątrz polega na dostarczaniu informacji, materiałów, doradztwie, kształceniu

60 4. Demokratyzacja życia w szkole Rozwój samorządności danie uczniom możliwości współdecydowania o swojej szkole, klasie oraz o sobie i swoim zdrowiu, ustalanie praw uczniów, warunków i zasad współpracy, tworzenie struktur demokratycznych w szkole, w tym poszukiwanie nowych form pracy samorządu uczniowskiego, współpracy z rodzicami. Wprowadzanie nowych zasad komunikowania się ludzi demokratyczny styl zarządzania, rola liderów, dialog uczniowie, pracownicy szkół, rodzice, przedstawiciele społeczności lokalnej.

61 5. Strategia dokonywania zmian Wprowadzanie zmian ma charakter systemowy i dotyczy wszystkich sfer funkcjonowania szkoły. Etapy procesu zmian: - inicjacja decyzja o podjęciu innowacji, - wdrażanie innowacji, - instytucjonalizacja innowacja staje się częścią rutynowej działalności szkoły

62 Ważne zasady wprowadzania zmian

63 Bądź realistą z pozytywnym nastawieniem do samego siebie. Nie porywaj się na sprawy, którym nie możesz podołać. Bądź przyjacielem samego siebie, uwierz w siebie, inni zrobią to samo.

64 Poszukaj ludzi, którzy są chętni i będą pracować z tobą. Samotny bohater nie może zrobić zbyt wiele. Współpracuj z ludźmi a nie rywalizuj.

65 Pytaj innych o zdanie i naucz się słuchać. Nie upieraj się przy własnych pomysłach.

66 Pracuj rozsądniej a nie ciężej. Przy nadmiarze pracy możesz się wypalić. Starannie dobieraj priorytety i planuj pracę.

67 Miej jasną wizję tego, co chcesz osiągnąć. Ona pomoże ci przetrwać trudne chwile, nie rozpraszać się i dojść tam, gdzie zamierzałeś dojść

68 Oceń aktualną sytuację, z której startujesz, czyli dokonaj diagnozy stanu wyjściowego

69 Określ konkretne i osiągalne w danej sytuacji cele. Staraj się, aby były one serią małych kroków, które stopniowo, jeden po drugim, doprowadzą do celu. Z każdego pojedynczego kroku może powstać wielka rzecz.

70 Do celu możesz dojść różnymi drogami i we własnym tempie

71 Bądź elastyczny. Obserwuj co się dzieje wokół Ciebie i w razie potrzeby modyfikuj wcześniej zaplanowane działania.

72 Przyznaj sobie prawo do błędu. Nikt nie jest nieomylny. Nie popełnia tylko ten błędów, kto nic nie robi. Analizuj przyczyny błędów, aby ich w przyszłości uniknąć.

73 Bądź wiarygodny dla siebie i innych

74 Znajdź czas na świętowanie. Nie pędź nieustannie do przodu. Od czasu do czasu zatrzymajcie się, aby cieszyć się z tego, co osiągnęliście. Radość i odpoczynek zachęcą was do dalszej pracy.

75 Droga na szczyt 1. Okres przygotowawczy. 2. Certyfikat wojewódzki. Wojewódzka sieć SzPZ Krajowy Certyfikat SzPZ

76

77 W szkołach promujących zdrowie zaszło wiele bardzo korzystnych zmian: poprawa zdrowia, samopoczucia i jakości życia, zmiany zachowań zdrowotnych i stylu życia, zmiany wiedzy, umiejętności, przekonań i postaw wobec zdrowia, zmiany w środowisku fizycznym i społecznym szkoły, zmiany w organizacji, polityce i pracy szkoły.

78 Warto tworzyć szkoły promujące zdrowie, gdyż systematycznie prowadzona edukacja zdrowotna jest najbardziej opłacalną, długofalową inwestycją w zdrowie społeczeństwa.

79 Dziękuję za uwagę Dziękuję za uwagę