POWIATOWY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE NA LATA

Transkrypt

1 Załącznik Nr 1 do Uchwały Rady Powiatu w Zamościu Nr VII/56/2011 z dnia 28 września 2011 roku POWIATOWY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE NA LATA Zamość, wrzesień 2011r.

2 WSTĘP Przemoc domowa może być zarówno skutkiem, jak i przyczyną dysfunkcji w rodzinie, bez wątpienia należy zaklasyfikować ją do kategorii zachowań negatywnych o dużej szkodliwości społecznej. W sytuacji, gdy osoba, rodzina, środowisko lokalne staje przed problemami, których samodzielnie nie potrafi rozwiązać konieczne jest wsparcie ze strony odpowiednich instytucji, które dążą do poprawy sytuacji bytowej człowieka, a przede wszystkim przeciwdziałają patologiom zagrażającym bezpieczeństwu rodziny. Dążąc do ograniczenia skali problemu i skutków przemocy domowej w powiecie zamojskim istotne jest podejmowanie kompleksowych działań ukierunkowanych zarówno na ochronę ofiar przemocy, jak i na edukowanie osób stosujących przemoc w rodzinie. Mając na uwadze wymienione problemy realizowano Program korekcyjno edukacyjny dla osób stosujących przemoc w rodzinie w powiecie zamojskim, który został przyjęty przez Zarząd Powiatu w Zamościu Uchwałą Nr 231/2008 z dnia 3 września 2008 roku. W celu zwiększenia efektywności funkcjonowania systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie w powiecie zamojskim oraz zmniejszania jej negatywnych następstw w życiu społecznym i rodzinnym tworzy się Powiatowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata zwany dalej Programem. Głównym założeniem Programu jest upowszechnianie wiedzy o przemocy domowej oraz wspieranie działań profilaktycznych. I. PODSTAWA PRAWNA Podstawę prawną do opracowania Programu stanowią następujące dokumenty: Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie / Dz.U. z 2005r. Nr 180, poz z późn.zm./; Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie przyjęty Uchwałą Nr 162/2006 Rady Ministrów z dnia 25 września 2006r.; Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej / Dz.U. z 2009r. Nr 175, poz.1362 z późn. zm. /; Uchwała Nr XII/62/2007 Rady Powiatu w Zamościu z dnia 28 grudnia 2007 r. w sprawie przyjęcia powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych na lata Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego. 2

3 Zgodnie z art. 6 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie do zadań powiatu należy w szczególności: opracowanie i realizacja powiatowego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie; opracowanie i realizacja programów służących działaniom profilaktycznym mającym na celu udzielenie specjalistycznej pomocy, zwłaszcza w zakresie promowania i wdrożenia prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie; zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia; zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach interwencji kryzysowej; Do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat należy w szczególności: tworzenie i prowadzenie specjalistycznych ośrodków wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie; opracowywanie i realizacja programów oddziaływań korekcyjno edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie. II. CHARAKTERYSTYKA PRZEMOCY Definicja przemocy Zgodnie z art. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie- przemoc w rodzinie to jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą. 3

4 Rodzaje przemocy: Przemoc fizyczna wszelkiego rodzaju działania bezpośrednie z użyciem siły, których rezultatem jest nieprzypadkowe zranienie, np. popychanie, obezwładnienie, policzkowanie, szczypanie, kopanie, duszenie, bicie otwartą ręką, pięścią lub przedmiotami, oblewanie wrzątkiem lub substancjami żrącymi, użycie broni. Przemoc psychiczna prowadzi do zniszczenia pozytywnego obrazu własnej osoby, wykorzystuje mechanizmy psychologiczne, np. wyśmiewanie, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie, narzucanie własnych poglądów, ciągłe krytykowanie, kontrolowanie, ograniczanie kontaktów z innymi ludźmi, stosowanie gróźb, szantażowanie. Przemoc seksualna wymuszanie różnego rodzaju niechcianych zachowań w celu zaspokojenia potrzeb seksualnych sprawcy, np. nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, seksu z osobami trzecimi, sadystycznych form współżycia, a także krytykowanie zachowań seksualnych. Przemoc ekonomiczna prowadzi do całkowitego uzależnienia finansowego od sprawcy, np. poprzez odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy, niezaspokajanie podstawowych potrzeb materialnych rodziny, okradanie, zaciąganie kredytów i zmuszanie do zaciągania pożyczek wbrew woli współmałżonka. Zaniedbanie ciągłe niezaspokajanie podstawowych potrzeb fizycznych i emocjonalnych. III. DIAGNOZA POWIATU Powiat zamojski o powierzchni 1872,3 km 2 należy do grupy największych jednostek samorządowych w Polsce. Liczba ludności w powiecie zamojskim obejmującym 15 gmin według stanu na dzień r. wynosi osób. Powiat zamojski liczy 3 miasta i 309 miejscowości wiejskich, w tym 304 sołectwa. Wiejska sieć jest bardzo rozdrobniona. Dominują miejscowości małe, przeciętnie w jednej miejscowości zamieszkuje 326 osób. Dominującym problemem jest bezrobocie, które na terenach wiejskich jest zjawiskiem bardziej trwałym niż bezrobocie w mieście i trudniejszym do ograniczenia. Według statystyki prowadzonej przez Powiatowy Urząd Pracy w Zamościu stopa bezrobocia w powiecie zamojskim na dzień 31 maja 2011r. wynosiła 13,2 %. Rolę inicjatora i koordynatora działalności w zakresie polityki społecznej w powiecie zamojskim pełni Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Zamościu wspólnie z 15 ośrodkami pomocy społecznej. 4

5 Na terenie gmin należących do powiatu zamojskiego funkcjonuje 5 punktów konsultacyjnych dla ofiar przemocy w rodzinie oraz osób uzależnionych i ich członków. W obszarze wymiaru sprawiedliwości: sąd rejonowy, prokuratura rejonowa, komenda miejska policji, w obszarze edukacji: 4 szkoły ponadgimnazjalne, poradnia psychologicznopedagogiczna. W ramach systemu opieki nad dzieckiem i rodziną funkcjonują: 3 placówki opiekuńczo wychowawcze, o liczbie miejsc 90 oraz 41 rodzin zastępczych. Osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, pomoc zapewniają 4 domy pomocy społecznej. Powiatowy ośrodek wsparcia zapewnia pomoc osobom przewlekle psychicznie chorym i niepełnosprawnym intelektualnie mającym trudności w życiu codziennym. Instytucjami wspierającymi osoby niepełnosprawne w procesie kompleksowej rehabilitacji jest 5 warsztatów terapii zajęciowej. Diagnoza problemu Analiza zjawiska przemocy w rodzinie na podstawie danych Komendy Miejskiej Policji w Zamościu. Na podstawie zestawienia statystycznego Komendy Miejskiej Policji w Zamościu dotyczącego interwencji domowych na terenie powiatu zamojskiego stwierdzono, że w latach przeprowadzono 1181 interwencji domowych, w tym : miasto interwencji, wieś interwencji. Szczegółowe informacje w tej kwestii przedstawiają poniższe wykresy: Wykres Nr 1. Ofiary przemocy domowej. Źródło: Sprawozdanie Komendy Miejskiej Policji w Zamościu z przeprowadzonych interwencji domowych wobec przemocy w rodzinie w latach W latach liczba pokrzywdzonych w wyniku przemocy domowej wyniosła ogółem : 1625 osób. Wśród ofiar przemocy domowej przeważającą liczbę stanowiły kobiety i osoby nieletnie. 5

6 Wykres Nr 2. Sprawcy przemocy domowej. Źródło: Sprawozdanie Komendy Miejskiej Policji w Zamościu z przeprowadzonych interwencji domowych wobec przemocy w rodzinie w latach Sprawcy przemocy domowej / mężczyźni, kobiety, nieletni / w omawianym okresie stanowili łączną liczbę osób, w tym sprawcy pod wpływem alkoholu stanowili liczbę 872 osoby. Liczba sprawców przewiezionych do izby wytrzeźwień w roku 2009 roku wyniosła osób, a w roku 2010 wyniosła 453 osoby. Jak wynika z przedstawionych danych sprawcami przemocy domowej są najczęściej mężczyźni. Wymienione wskaźniki obrazują tendencję wzrostową na podstawie danych z ostatnich dwóch lat. Bardzo istotnym elementem służącym przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, który angażuje różne instytucje i służby, a przede wszystkim policję, pomoc społeczną oraz gminną komisję rozwiązywania problemów alkoholowych jest procedura Niebieskich Kart. Procedura określa zasady przeprowadzania interwencji domowych w sprawach dotyczących przemocy w rodzinie, dokumentowania przebiegu tych interwencji oraz zasady prowadzenia dalszej pracy z rodziną. 6

7 Na terenie powiatu zamojskiego funkcjonariusze Komendy Miejskiej Policji w Zamościu w latach spośród ogólnej liczby przeprowadzonych interwencji domowych tj sporządzili 1178 Niebieskich Kart. Policja posiada również dane na temat liczby postępowań przygotowawczych (wynikających z art. 207 k.k.) dotyczących przemocy domowej wymieniając postępowania wszczęte, stwierdzone i zakończone. Szczegóły w tym zakresie przedstawia poniższa tabela: Tabela Nr 1.Liczba postępowań przygotowawczych wynikających z art. 207 k.k. Czyny z art. 207 k.k. Postępowania wszczęte Postępowania stwierdzone Postępowania zakończone Okres Liczba postępowań Ogółem Jak wynika z powyższej tabeli liczba postępowań przygotowawczych wynikających z art. 207 k.k. jest bardzo mała w odniesieniu do ogólnej liczby sporządzonych Niebieskich Kart. W omawianym okresie w wyniku przeprowadzonych interwencji domowych Komenda Miejska Policji w Zamościu przekazała informacje o fakcie zaistnienia zjawiska przemocy do następujących instytucji.: ośrodków pomocy społecznej gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych - 97 placówek służby zdrowia - 0 placówek szkolno-wychowawczych - 10 organizacji pozarządowych - 7 innych- 254 W celu zwiększenia skuteczności pomocy małoletnim ofiarom przemocy domowej w Komendzie Miejskiej Policji w Zamościu mieści się Niebieski Pokój służący do przesłuchań osób małoletnich. 7

8 Analiza zjawiska przemocy w rodzinie na podstawie danych Sądu Rejonowego w Zamościu. W latach do Sądu Rejonowego w Zamościu wpłynęło łącznie 259 wniosków o wszczęcie postępowania sądowego dotyczącego stosowania przemocy w rodzinie, z tego: gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych złożyły 186 wniosków; policja złożyła 73 wnioski. Spośród wymienionych powyżej wniosków 108 spraw zakończyło się wydaniem prawomocnego wyroku, natomiast 151 spraw zostało umorzonych. Szczegóły w tym zakresie przedstawia poniższy wykres: Wykres Nr 3. Sposób rozpatrzenia spraw skierowanych do Sądu Rejonowego w Zamościu. Źródło: Sprawozdanie Sądu Rejonowego w Zamościu w latach

9 Działania Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w gminach powiatu zamojskiego. W latach do gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych działających na terenie powiatu zamojskiego wpłynęły 563 zgłoszenia o przypadkach nadużywania alkoholu z jednoczesnym występowaniem przesłanek powodujących rozpad życia rodzinnego, w tym przemoc w rodzinie. Szczegóły w tym zakresie przedstawia poniższy wykres: Wykres Nr 4. Działania Gminnych Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Źródło: Sprawozdanie gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych z terenu powiatu zamojskiego w latach W większości sytuacji kryzysowych zdiagnozowanej przemocy sprawcy nadużywali alkoholu. Najczęściej sprawy dotyczące przemocy w rodzinie były zgłaszane do gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych osobiście przez uczestników sytuacji kryzysowej. 9

10 Przedstawione dane odnośnie występowania zjawiska przemocy w rodzinie, jak i przedsięwzięć podejmowanych w celu jej ograniczenia nie odzwierciedlają rzeczywistej skali tego problemu, gdyż w wielu przypadkach ofiary przemocy domowej nie zgłaszają tego faktu policji czy też do gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Najbardziej rozległym zjawiskiem jest przemoc wobec kobiet i dzieci. IV. ANALIZA SWOT ZJAWISKA PRZEMOCY W RODZINIE Diagnoza problemu przemocy w rodzinie w powiecie zamojskim umożliwiła sporządzenie analizy SWOT, która określiła atuty i mankamenty analizowanego problemu oraz ukazała bariery i utrudnienia w przeciwdziałaniu przemocy. Pokazała również szanse, które w odpowiedni sposób, wykorzystane mogą osłabić wszystko, co stanowi bariery i przeszkody w przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Słabe strony 1. Zjawisko przemocy silnie zakorzenione w obyczajowości oraz utrwalone i podtrzymywane poprzez mity i stereotypy. 2. Brak pełnej koordynacji działań poszczególnych służb. 3. Brak lokalnego spójnego systemu współpracy i przepływu informacji między podmiotami działającymi na rzecz rodzin zagrożonych przemocą. 4. Niedostateczna pomoc specjalistyczna dla osób dotkniętych przemocą (braki kadrowe, instytucjonalne). 5. Zjawisko silnie powiązane z innymi szkodliwymi zjawiskami (uzależnienia, ubóstwo, brak pracy) może być ich skutkiem, jak i przyczyną. 6. Brak organizacji pozarządowych zajmujących się wspieraniem ofiar przemocy w rodzinie. 7. Brak środków finansowych na szkolenia specjalistyczne. Mocne strony 1. Proces legislacyjny ustawy dotyczący problemów przemocy w rodzinie. 3. Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. 3. Dostępna całodobowo baza miejsc schronienia dla ofiar przemocy Specjalistyczny Ośrodek Wsparcia w Tyszowcach. 4. Realizacja programów korekcyjnoedukacyjnych dla sprawców przemocy. 5. Zjawisko coraz bardziej nagłaśniane przez media edukacja. 6. Szybkie reagowanie na sygnały występowania przemocy w rodzinie. 7. Stabilny charakter zarządzania instytucją; mobilne i dynamiczne działania kadry. 10

11 Zagrożenia 1. Słaba kondycja ekonomiczna rodzin. 2. Negatywne wzorce zachowań społecznych. 3. Bezradność w sprawach opiekuńczo wychowawczych rodzin. 4. Problemy alkoholowe członków rodzin. 5.Wypalenie zawodowe pracowników pomocy społecznej. Szanse 1. Realizacja na poziomie powiatu oraz gmin spójnych systemów profilaktyki mających na celu przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. 2. Wysoki poziom posiadanych kompetencji kadry bezpośrednio pracującej z osobami dotkniętymi przemocą. 3. Utworzenie ośrodka interwencji kryzysowej na terenie powiatu zamojskiego. 4. Dostępność instytucji pomocowych dla ofiar przemocy. 5. Edukacja społeczna na temat zjawiska przemocy w rodzinie. V. CELE PROGRAMU Cel główny: Zwiększenie skuteczności przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie w powiecie zamojskim. Cele szczegółowe: Podniesienie świadomości społecznej na temat zjawiska przemocy w rodzinie. Podejmowanie działań profilaktycznych w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Podejmowanie działań na rzecz ochrony ofiar przemocy w rodzinie. Zapewnienie interdyscyplinarnych szkoleń dla służb zajmujących się problemem przemocy. Dostosowanie istniejącej infrastruktury instytucjonalnej do potrzeb osób dotkniętych przemocą w rodzinie. Obszary działań: profilaktyka, promowanie wartości rodzinnych, rozwijanie umiejętności interpersonalnych; edukacja, przekazywanie wiedzy na temat zjawiska przemocy; interwencja, przerwanie przemocy, ochrona ofiar, izolacja, oddziaływanie na sprawców; wspieranie, przeciwdziałanie poczuciu osamotnienia i bezradności u ofiar przemocy, uświadomienie praw i możliwości rozwiązania problemu, pomoc psychologiczna, prawna i socjalna. 11

12 VI. ODBIORCY PROGRAMU 1.Ofiary przemocy w rodzinie: dzieci; osoby dorosłe; współmałżonkowie lub partnerzy w związkach nieformalnych; osoby niepełnosprawne; osoby starsze. 2. Sprawcy przemocy w rodzinie. 3.Świadkowie przemocy. 4. Przedstawiciele władz lokalnych, instytucji i służb społecznych działających na rzecz dziecka i rodziny. VII. PARTNERZY W REALIZACJI PROGRAMU Realizatorem Programu jest Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Zamościu we współpracy z następującymi instytucjami: sąd rejonowy; policja; prokuratura; ośrodki pomocy społecznej; gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych; placówki opiekuńczo wychowawcze; szkoły; służba zdrowia; organizacje pozarządowe; kościół; media. VIII. SPOSÓB MONITOROWANIA Monitorowanie Programu odbywać się będzie na podstawie sprawozdania z realizowanych działań sporządzanego przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Zamościu. 12

13 IX. FINANSOWANIE PROGRAMU Źródłem finansowania Powiatowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata są: Środki finansowe pozyskiwane w ramach realizacji programów w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie; Dotacje celowe z budżetu państwa na realizację zadań dotyczących przeciwdziałania przemocy w rodzinie; Dotacje celowe z Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego na realizację zadań dotyczących przeciwdziałania przemocy w rodzinie; Budżet Powiatu. 13

14 X. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ LP. CEL SZCZEGÓŁOWY OPIS DZIAŁAŃ TERMIN REALIZACJI REALIZATOR ŹRÓDŁA FINANSOWANIA 1. Podniesienie świadomości społecznej na temat zjawiska przemocy w rodzinie. 2. Podejmowanie działań profilaktycznych w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. a. rozpowszechnianie materiałów edukacyjnych /broszur, ulotek, plakatów/ dotyczących zjawiska przemocy w rodzinie wśród lokalnej społeczności; b. dostarczenie informacji o instytucjach udzielających pomocy i wsparcia ofiarom przemocy w rodzinie; c. umieszczenie informacji na stronach internetowych. a. realizacja programów profilaktycznych w placówkach oświatowych, służby zdrowia oraz wsparcia dziennego; b. realizacja szkoleń nastawionych na umiejętności wychowawcze rodziców; c. wczesne rozpoznanie i reagowanie na sytuacje, w których istnieje podejrzenie występowania przemocy domowej; d. tworzenie i realizacja programów profilaktycznych i terapeutycznych dla dzieci i młodzieży z rodzin dotkniętych przemocą w rodzinie; e. rozwój nowych form i metod wsparcia środowiskowego dla dzieci i młodzieży zagrożonej lub dotkniętej przemocą PCPR Zamość, ośrodki pomocy społecznej, szkoły, sądy, policja, placówki służby zdrowia działające na terenie powiatu zamojskiego PCPR Zamość, ośrodki pomocy społecznej, szkoły, placówki służby zdrowia, policja, sąd, placówki opiekuńczo wychowawcze, poradnia psychologicznopedagogiczna, gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych, działające na terenie powiatu zamojskiego. Budżet Państwa Budżet Wojewody Budżet Powiatu Środki Unii Europejskiej Budżet Państwa Budżet Wojewody Budżet Powiatu Środki Unii Europejskiej 14

15 3. Podejmowanie działań na rzecz ochrony ofiar przemocy w rodzinie. a. udzielanie pomocy psychologicznej i prawnej ofiarom przemocy w rodzinie; b. współpraca z instytucjami prowadzącymi hostele, domy samotnej matki; c. określenie sposobu rozwiązywania problemów związanych z przemocą dotyczących indywidualnych środowisk; d. inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą w rodzinie; e. tworzenie warunków dla rozwoju grupy wsparcia dla ofiar przemocy; f. praca socjalna z osobami doznającymi przemocy PCPR Zamość, ośrodki pomocy społecznej, szkoły, placówki służby zdrowia, policja, sąd, placówki opiekuńczo wychowawcze, poradnia psychologicznopedagogiczna, gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych, działające na terenie powiatu zamojskiego. Budżet Państwa Budżet Wojewody Budżet Powiatu Środki Unii Europejskiej g. realizacja Programu korekcyjno edukacyjnego dla osób stosujących przemoc w rodzinie w powiecie zamojskim na lata Zapewnienie interdyscyplinarnych szkoleń dla służb zajmujących się problemem przemocy. a. systematyczne szkolenia wszystkich przedstawicieli służb podejmujących działania na rzecz rodzin uwikłanych w przemoc, w tym szkolenia z zakresu diagnozowania przemocy w rodzinie, realizacji procedury Niebieskiej Karty i prowadzenia interwencji kryzysowej; b. udział w szkoleniach, konferencjach tematycznych PCPR Zamość Budżet Państwa Budżet Wojewody Budżet Powiatu Środki Unii Europejskiej 15

16 5. Dostosowanie istniejącej infrastruktury instytucjonalnej do potrzeb osób dotkniętych przemocą w rodzinie. a. opracowanie programu utworzenia ośrodka interwencji kryzysowej na terenie powiatu zamojskiego; b. zatwierdzenie Programu przez Zarząd i Radę Powiatu w Zamościu; Zarząd Powiatu w Zamościu, PCPR Zamość, c. uruchomienie działalności ośrodka interwencji kryzysowej funkcjonującego na terenie powiatu zamojskiego; d. prowadzenie w ośrodku interwencji kryzysowej programów mających na celu wyjście osoby dotkniętej przemocą w rodzinie z trudnej sytuacji życiowej; e. zwiększenie dostępności do usług świadczonych przez placówki pomocowe osobom dotkniętym przemocą; f. w zależności od potrzeb dostosowywanie bazy lokalowej do możliwości pobytu całodobowego, do terapii indywidualnej i grupowej osób dotkniętych przemocą w rodzinie; g. w zależności od potrzeb zwiększanie bazy lokalowej utworzenie ośrodka wsparcia; h. zatrudnienie specjalistycznej kadry w ramach umów, do których mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. - kodeks cywilny dotyczące umów zlecenia; PCPR Zamość, ośrodki pomocy społecznej, szkoły, placówki służby zdrowia, policja, sąd, placówki opiekuńczo wychowawcze, poradnia psychologicznopedagogiczna, gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych, działające na terenie powiatu zamojskiego. Budżet Państwa Budżet Wojewody Budżet Powiatu Środki Unii Europejskiej i. podnoszenie jakości usług świadczonych przez ośrodek interwencji kryzysowej i ośrodek wsparcia. 16

17 XI. PODSUMOWANIE PROGRAMU Spodziewane efekty realizacji programu: 1. Zwiększenie skuteczności i dostępności dla osób doświadczających przemocy w rodzinie. 2. Zwiększenie społecznej wrażliwości i zaangażowania w sprawy przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 3. Pogłębienie wiedzy społeczeństwa o zjawisku przemocy w rodzinie i sposobach radzenia sobie z tym problemem. 4. Zmniejszenie rozmiarów zjawiska przemocy w rodzinie. 5. Zmiana postaw społeczeństwa wobec przemocy w rodzinie. 6. Zwiększenie liczby osób profesjonalnie pomagających ofiarom przemocy w rodzinie. 17