Autor: Dr hab.n.med. Ryszard Kinalski. Sylabus: Neurofizjologia Kliniczna

Transkrypt

1 1 Autor: Dr hab.n.med. Ryszard Kinalski. Sylabus: Neurofizjologia Kliniczna 1. Informacje o przedmiocie, jednostce koordynującej i osobach prowadzących zajęcia Nazwa przedmiotu: Neurofizjologia Kliniczna Forma przedmiotu: wykłady e-learning, wykłady multimedialne na sali wykładowej, ćwiczenia Wymagania znajomości przedmiotu wprowadzającego: biofizyka oraz prawidłowa anatomia i fizjologia układu nerwowego człowieka Jednostka koordynująca: Zakład Fizjoterapii 1.5. Kierunek i stopień studiów: Fizjoterapia, studia pierwszego stopnia Semestr studiów: czwarty-letni 1.7. Liczby godzin zajęć: wykłady ćwiczenia e-learning sala wykładowa pracownia Studia stacjonarne: 8 g. 12 g. 20 g. Studia niestacjonarne: 8 g. 8 g. 14 g Szacowany przez nauczyciela nakład pracy studenta niezbędny do osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia, określony w godzinach: 60 godzin Liczba punktów ECTS: 2 punkty Osoby prowadzące zajęcia: wykłady: Dr hab.n.med. Ryszard Kinalski. ćwiczenia: Mgr. Marcin Kur 2.0. Cel zajęć, efekty kształcenia oraz sposób ich weryfikacji: 2.1. Cel zajęć: Student powinien: 1. Rozumieć fakt, zgodnie z którym fizjologiczną podstawę wszelkich ludzkich zachowań ruchowych i poznawczych leżą odruchy mózgowe. 2. Rozumieć kluczowe znaczenie zjawisk elektrofizjologicznych w obiektywizowaniu ilościowym funkcji obwodowego układu nerwowego oraz mięśnia szkieletowego człowieka. 3. Rozumieć różnice dokładności wyników badań klinicznych przeprowadzanych metodą testów kodowe i testów instrumentalnych. 4. Umieć posługiwać się specjalistyczną aparaturą i sprzętem do przeprowadzania klinicznych neurofizjologicznych testów instrumentalnych z zakresu: elektrodiagnostyki klasycznej, elektromiografii powierzchniowej i elektroneurografii powierzchniowej. 5. Wiedzieć jakie testy instrumentalne są przydatne w rozpoznawaniu miejsca, jak również w kwantyfikowaniu w jednostkach SI stopnia uszkodzenia, zarówno mięśnia szkieletowego jak i nerwu obwodowego człowieka. 6. Rozumieć zasadność seryjnego wykonywania u pacjenta klinicznych neurofizjologicznych testów instrumentalnych, aby weryfikować efekt wybranej dla niego interwencji fizjoterapeutycznej. 7. Rozumieć konieczność ciągłego samokształcenia i wykorzystywania nabytej wiedzy oraz umiejętności dla swojego rozwoju zawodowego i naukowego Efekty kształcenia: Według kategorii Krajowych Ram Kwalifikacji i kształcenia w obszarze nauk medycznych. Wiedza Student wie: 1. Jakie znaczenie dla fizjoterapii pacjenta z uszkodzeniem obwodowego układu nerwowego mają: a) elektrodiagnostyka klasyczna; b) elektromiografia kliniczna powierzchniowa; c) elektroneurografia kliniczna powierzchniowa (odpowiada: K_W24 i M1_W07).

2 2. Jaka aparatura i sprzęt umożliwiają przeprowadzanie klinicznych neurofizjologicznych testów instrumentalnych z zakresu: a) elektrodiagnostyki klasycznej; b) elektromiografii klinicznej powierzchniowej; c) elektroneurografii klinicznej powierzchniowej (odpowiada; K_W12 i M1_W07). Umiejętności Student umie: 1.Zorganizować warsztat do przeprowadzania diagnostycznych klinicznych neurofizjologicznych testów instrumentalnych w zakresie elektrodiagnostyki klasycznej, elektromiografii klinicznej powierzchniowej i elektroneurografii klinicznej powierzchniowej (odpowiada: K_U09 i M1_U01) 2. Przeprowadzić u osoby dorosłej zdrowej badania: 1. reobazy, chronaksji, krzywej I/t i współczynnika akomodacji mięśnia szkieletowego i nerwu obwodowego; 2. elektromiografii i elektroneurografii klinicznej powierzchniowej; 3. przewodnictwa nerwowego ruchowego i czuciowego nerwu obwodowego; 4. szybkości przewodnictwa nerwowego ruchowego i czuciowego nerwu obwodowego; (odpowiada: K_U05 i M1_05) 3. Przeprowadzić u osoby dorosłej zdrowej zabieg neuro-fizjoterapeutyczny biologicznego sprzężenia zwrotnego obrazu EMG, określanego nazwą Myofeedback lub EMG feedback; (odpowiada: K_U04 i M1_U05). Kompetencja personalne i społeczne Student potrafi: 1. Promować społeczną przydatność neurofizjologii klinicznej w kontekście świadczeń zdrowotnych udzielanych osobom dorosłym z uszkodzeniem obwodowego układu nerwowego (odpowiada: K_K08 i M1_K08). 2. Udzielać informacji i świadczyć usługi zdrowotne w zakresie neurofizjologii klinicznej zgodnie z wymogami medycyny opartej na dowodach (odpowiada: K_K10 i M1_K02). 3. Kierować się w praktyce zawodowej dobrem pacjenta oraz zasadami etyki zawodowej (odpowiada: K_K04 i M1_K03 oraz K_K12 i M1_K03) Określenie efektów kształcenia w skali 0 3 pkt. W zakresie wiedzy : 3 pkt. W zakresie umiejętności: 3 pkt. W zakresie kompetencji personalnych i społecznych: 3 pkt Sposób weryfikacji efektów kształcenia: A. Zdanie testu pisemnego z oceną będącą sprawdzianem wiedzy nabytej z wykładów przekazanych systemem e-learning. Test odbywa się na początku pierwszego wykładu przeprowadzanego na sali wykładowej. B. Zaliczenie każdego z odbytych ćwiczeń na podstawie automatycznej rejestracji badań przeprowadzanych osobiście aparatem Myomed 932 i NeuroMep-4. C. Uzyskanie 60% odpowiedzi prawidłowych na 100 pytań testu komputerowego stanowiącego egzamin końcowy z Neurofizjologii Klinicznej. 3. Treści kształcenia tematy oraz liczby godzin poszczególnych zajęć. Wykłady e-learning: 8 godzin studia stacjonarne / 8 godzin studia niestacjonarne Wykład 1: Zachowania człowieka ruchowe i poznawcze. Początki Neurofizjologii Klinicznej. Chronologia rozwoju Fizjoterapii Neurologicznej opartej na Neurofizjologii Klinicznej. (2 g./ 2g.) Wykład 2: Kontrola nerwowa ruchu. Jednostka ruchowa mięśnia szkieletowego. Właściwości morfologiczne i czynnościowe jednostki ruchowej. Skurcz mięśnia dowolny. Pobudliwość mięśnia i nerwu. Przewodnictwo nerwowe. Struktury i funkcje mózgu związane z kontrolą ruchu. Móżdżek i funkcje kontrolne. Poziomy integracyjne układu nerwowego. Synteza 2

3 3 neuromechanizmów nerwowej kontroli ruchu. Spastyczność - zaburzenie nerwowej kontroli ruchu. (2 g./ 2g.) Wykład 3: Plastyczność, regeneracja i neurogeneza układu nerwowego. Plastyczność i regeneracja jednostki ruchowej. Plastyczność neuronu. Neurogeneza mózgu dorosłego. Plastyczność mózgu. Mapy korowe - wskaźnik plastyczności mózgu. (2 g./ 2 g.). Wykład 4: Neurofizjologiczne testy instrumentalne. Metody i techniki elektrodiagnostyczne. Elektrodiagnostyka klasyczna. Elektromiografia kliniczna igłowa i powierzchniowa. Polielektromiografia powierzchniowa. Elektroneurografia powierzchniowa. Odruch ścięgnisty (T). Potencjały wywołane.. (2 g./ 2g.). Wykłady multimedialne na sali wykładowej: 12 godzin studia stacjonarne / 8 godzin studia niestacjonarne. Wykład 1: Odruchy mózgowe. Odruch nerwowy jako podstawowa funkcja układu nerwowego somatycznego i wegetatywnego. Poziomy integracyjne układu nerwowego człowieka związane z kontrolą ruchu. Struktury i funkcje mózgu oraz rdzenia kręgowego związane z kontrolą ruchu. Ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy w kontrolowaniu zachowań ruchowych człowieka. Narząd równowagi. Lokomocja i rdzeniowy generator wzorca kroczenia. (2 g./ 2g.) Wykład 2: Elektrofizjologia neuronu, synapsy, włókna nerwowego, złącza nerwowomięśniowego, włókna mięśnia szkieletowego. Długotrwałe wzmocnienie i osłabienie synaptyczne. Oś czuciowa układu nerwowego. Neuromechanizm bólu i metody diagnostyczne. (2 g./ 2g.). Wykład 3: Pobudliwość i plastyczność obwodowego układu nerwowego człowieka. Pobudliwość i plastyczność jednostki ruchowej. Pobudliwość i plastyczność mózgu, neuronu, synaps nerwowych, jednostek ruchowych motoneuronów rdzenia kręgowego. Plastyczność mózgu rozwojowa i kompensacyjna. Wpływ czynników środowiskowych na neuroplastyczność. Mózgowe komórki macierzyste i glejowe. (2 g./1g.) Wykład 4: Testy kodowe i instrumentalne. Narzędzia i procedury badań klinicznych neurofizjologicznych. Urządzenia, systemy komputerowe, elektrody do rejestracji potencjałów czynnościowych mięśni szkieletowych i nerwów obwodowych; elektrody do stymulacji nerwów obwodowych; uziemiające, specjalne. Procedury: Testy instrumentalne: elektrodiagnostyka klasyczna; elektromiografia kliniczna powierzchniowa; polielektromiografia kliniczna powierzchniowa; elektroneurografia kliniczna powierzchniowa: przewodnictwo nerwowe ruchowe i czuciowe. (2 g./ 1g,) Wykład 5: Neurofizjologia Kliniczna dla Neurorehabilitacji. Procedura semg dla usprawniania funkcji ruchowych ręki po stronie niedowładu połowiczego. Procedura spemg dla usprawniania paraplegika umożliwiającego stanie w neuroprotezach. Wykorzystywanie Neurofizjologii Doświadczalnej w wykrywani genów mięśniowych związanych z przerostem i atrofią mięśnia szkieletowego, wyników badań reobazy i chronaksji. (2 g./ 1 g.). Wykład 6. Neurofizjologia Kliniczna dla Neurorehabilitacji. Neurony lustrzane. Neuromechanizm i ćwiczenia z lustrem usprawniające funkcje ruchowe ręki hemiplegika. Neurofizjologia Kliniczna XXI wieku: Nowe technologie. Telerehabilitacja. (2 g./ 1 g.). Ćwiczenia w Pracowni Neurofizjologii Klinicznej: 20 godzin studia stacjonarne / 14 godzin niestacjonarne Ćwiczenie 1. Elektrodiagn. Klasyczna. AparatMyomed 932 połączony złączem 232 z aparatem NeuroMep--4. Przeprowadzenie u współćwiczącego aparatem Myomed 932 badania reobazy m. piszczelowego przedniego i zarejestrowanie wyniku w aparacie NeuroMep-4 (2 g/ 2 g).

4 4 Ćwiczenie 2. Elektrodiagn. Klasyczna. Aparat Myomed 932 połączony złączem 232 z chronaksji m. piszczelowego przedniego i zarejestrowanie wyniku w aparacie NeuroMep-4 (2g /2g) Ćwiczenie 3. Elektrodiagn. Klasyczna. AparatMyomed 932 połączony złączem 232 z krzywej i/t mięśnia piszczelowego przedniego przy stosowaniu impulsów prostokątnych i zarejestrowanie wyniku w aparacie NeuroMep-4. (2g./ 2 g.). Ćwiczenie 4. Elektrodiagn. Klasyczna. AparatMyomed 932 połączony złączem 232 z krzywej i/t mięśnia piszczelowego przedniego przy stosowaniu impulsów trójkątnych, obliczenie współczynnika akomodacji, i zarejestrowanie wyniku w aparacie NeuroMep-4 (2g./2 g) Ćwiczenie 5. AparatMyomed 932 połączony złączem 232 z aparatem NeuroMep-4. Samodzielne wykonanie ćwiczenia własnego mięśnia prostownika palców ręki techniką Myofeedback, i zarejestrowanie zapisu EMG w aparacie NeuroMep-4. (2g. / 2g.). Ćwiczenie 6. Elektromiografia kliniczna powierzchniowa (semg). Aparat NeuroMEP- 4. Przeprowadzenie u współćwiczącego badania mięśnia prostownika palców ręki i zarejestrowanie amplitudy bioelektrycznych potencjałów czynnościowych podczas skurczu dowolnego o sile minimalnej (uzyskać zapis prosty), sile średniej (uzyskać zapis pośredni) oraz sile maksymalnej (uzyskać zapis interferencyjny). Zinterpretować wydrukowane zapisy krzywych semg na podstawie wartości amplitud potencjałów czynnościowych obliczonych automatycznie przez aparat. (2 g/1g) Ćwiczenie 7. Polielektromiografia-powierzchniowa (spemg). Aparat NeuroMEP-4. Przeprowadzenie u współćwiczącego badania spemg, i zarejestrowanie czynności bioelektrycznej globalnej 4-ch mięśni jednej kończyny górnej (naramiennego, dwugłowego, trójgłowego i prostownika palców ręki podczas: 1) dowolnego całkowitego rozluźnienia wszystkich mięśni i 2) dowolnego śladowego skurczu mięśnia prostownika palców ręki Zarejestrowane zapisy spemg zinterpretować. (2g/1g). Ćwiczenie 8. Elektroneurografia powierzchniowa (seng). Aparat NeuroMEP- 4.. Przeprowadzenie u współćwiczącego badania szybkości ortodromowego nerwowego przewodnictwa ruchowego nerwu pośrodkowego na odcinku od punktu motorycznego na rąmieniu do mięśnia krótkiego przywodziciela kciuka. Zarejestrowanie i zinterpretowanie automatycznie obliczonych przez aparat wartości odpowiedzi M, jej morfologii, latencji i amplitudy oraz szybkości przewodnictwa ruchowego (2g/1g). Ćwiczenie 9. Elektroneurografia powierzchniowa (seng). Aparat NeuroMEP- 4.. Przeprowadzenie u współćwiczącego badania ortodromowego nerwowego przewodnictwa czuciowego nerwu pośrodkowego na odcinku od skóry drugiego i trzeciego palca ręki lewej do punktu motorycznego tego nerwu w okolicy nadgarstka.. Zarejestrowanie i zinterpretowanie automatycznie obliczonych przez aparat wartości odpowiedzi N, jej morfologii, latencji i amplitudy. (2g/1g). Ćwiczenie 10. Elektroneurografia powierzchniowa (seng). Aparat NeuroMEP-4.. Przeprowadzenie u współćwiczącego badania nerwowego przewodnictwa aferentnego lewego nerwu pośrodkowego od punktu motorycznego tego nerwu w okolicy nadgarstka do odcinków tego nerwu na poziomie a) ramienia i b) punktu Erba, a następnie obliczenie szybkości przewodnictwa nerwowego na odcinku od ramienia do punktu Erba.(2 g/1g ). 4. Literatura obowiązkowa 1. Hamzei F.(red.): Neurorehabilitacja oparta na dowodach naukowych. Kinalski R. Redakcja wydania I polskiego. MedPharm Polska, Wrocław 2010.

5 5 2. Lennon S, Stokes M.: Fizjoterapia w rehabilitacji neurologicznej. Kwolek AJ. Redakcja wydania pierwszego polskiego. Elsevier Urban & Partner, Wrocław Kinalski R.: Podstawy neurofizjologii klinicznej (W): Kwolek A. (red.): Rehabilitacja Medyczna. Tom I. Wyd. Urban & Partner, Wrocław Wydanie I, str Kinalski R.: Neurofizjologia kliniczna. (W): Kwolek A. (red.): Rehabilitacja Medyczna. Tom I. Wyd. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2012, Wydanie drugie, str Kinalski R.: Neurofizjologiczne Podstawy Rehabilitacji Ruchowej (W): Kiwerski J.(red.): Rehabilitacja Medyczna. Wyd. PZWL, Warszawa Wydanie I, str Kinalski R.: Elektrodiagnostyka (W): Kiwerski J.(red.): Rehabilitacja Medyczna. Wyd. PZWL, Warszawa Wydanie I, str Kinalski R.: Neurofizjologia Kliniczna dla Neurorehabilitacji Podręcznik dla studentów i absolwentów wydziałów fizjoterapii. MedPharm Polska Wydanie I. Wrocław Kinalski R.: Sprzężenie Neurofizjologii Klinicznej z Teradiagnostyką: Perspektywa Nowego Zawodu Fizjoterapeuty?. Zeszyty Promocji Rehabilitacji, Ortopedii, Neurofizjologii i Sportu. (ISSN ). Wydawnictwo WSEIT Poznań, 2012; 1: Kinalski R.: Neurofizjologia Kliniczna (W): Kwolek A.(Red). Fizjoterapia w Neurologii i Neurochirurgii. Wyd. PZWL, Warszawa Wydanie I, str Literatura uzupełniajaca 1. Hausmanowi-Petrusewicz I.(red.): Elektromiografia kliniczna. Wydanie II. Wyd. PZWL Warszawa Konturek S.: Fizjologia człowieka. Tom IV. Neurofizjologia. Wydanie VI. Wyd. UJ. Kraków Mika T, Kasprzak W.: Elektrodiagnostyka. (W): Mika T, Kasprzak W.: Fizykoterapia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Wydanie IV uzupełnione, Warszawa 2001, str Kierownik Pracowni Neurofizjologii Klinicznej. Wyższej Szkoły Medycznej w Białymstoku Dr hab.n.med. Ryszard Kinalski