Polityka rachunkowości 2012

Transkrypt

1 okladka_3_polityka_rachun:okladka_2_pozytek.qxd :58 Page 1 Polityka rachunkowości 2012 z komentarzem do planu kont w jednostkach finansów publicznych W dniu r. weszła w życie nowelizacja rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont (Dz.U. z 2012 r. poz. 121). Wprowadza ona 6-miesięczny okres przejściowy na dostosowanie zasad prowadzonej przez jednostki ewidencji do nowych regulacji. Kierownicy jednostek muszą jednak wdrożyć nowe zasady ze skutkiem od r. Nowelizacja wprowadza nowe konta pozabilansowe do ewidencji operacji dotyczących budżetu w układzie zadaniowym oraz do wzajemnych rozliczeń. Uściśla oraz zmienia wykaz zdarzeń ujmowanych na poszczególnych kontach. Uaktualnia opisy niektórych kont. We wzorze sprawozdania finansowego dostosowano nazwy wierszy do ustawy o rachunkowości. Po wzorze rachunku zysków i strat oraz wzorze zestawienia zmian w funduszu dodano informacje uzupełniające. W książce szczegółowo skomentowano funkcjonowanie wszystkich kont dla JST, jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych wraz z omówieniem najważniejszych zmian. Niniejsza publikacja zawiera również przykładowy wzór zarządzenia kierownika jednostki ustalającego zasady (politykę) rachunkowości oraz wzór załącznika dotyczącego metod wyceny aktywów i pasywów w ciągu roku i na dzień bilansowy oraz ustalania wyniku finansowego. Wzorcowy opis funkcjonowania wszystkich kont zamieszczony w książce z pewnością pomoże księgowym w modyfikacji starego ZPK w celu dostosowania go do nowych wytycznych. Polityka rachunkowości 2012 Mieczysława Cellary Polityka rachunkowości 2012 Wzór polityki rachunkowości w wersji Word znajduje się na stronie z komentarzem do planu kont w jednostkach finansów publicznych Mieczysława Cellary Mieczysława Cellary absolwentka Akademii Ekonomicznej w Poznaniu. Autorka jest doktorem nauk ekonomicznych. Posiada tytuł biegłego rewidenta. Pracuje w państwowej jednostce budżetowej. Współpracuje jako wykładowca ze Stowarzyszeniem Księgowych w Polsce Oddział w Poznaniu oraz z Wielkopolskim Ośrodkiem Kształcenia i Studiów Samorządowych w Poznaniu. Autorka znana jest z licznych opracowań w zakresie podstaw rachunkowości, rachunkowości finansowej i budżetowej, rachunku kosztów, rachunkowości menedżerskiej oraz konsolidacji sprawozdań finansowych. Komentarz do zmian Plan kont dla budżetu JST Plan kont dla jednostek organizacyjnych Metody wyceny aktywów i pasywów w 2012 r. Jednolity tekst rozporządzenia w sprawie planów kont

2 UWAGA! Naruszenie pola ze zdrapkà jest równoznaczne z zakupem ksià ki! Zakup ksià ki daje dost p (po wpisaniu kodu ze zdrapki) do pakietu podstawowego portalu na 1 miesiàc gratis. PolRach2012 Wydawnictwo C. H. Beck, Beck Info Biznes ul. Bonifraterska Warszawa tel.: (22) ; faks (22) bibredakcja@beck.pl

3 Mieczysława Cellary Polityka rachunkowości 2012 z komentarzem do planu kont w jednostkach finansów publicznych

4 Polityka rachunkowości wydanie Stan prawny: luty 2012 r. Redakcja: Mirosław Typek Wydawnictwo C.H. Beck 2012 Wszelkie prawa zastrzeżone. Opinie zawarte w niniejszej publikacji wyrażają osobisty punkt widzenia Autorów. Wydawnictwo C.H.Beck nie ponosi odpowiedzialności za zawarte w niej informacje. Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa tel.: faks: Skład i łamanie: Wydawnictwo C.H. Beck Druk: Elpil, Siedlce ISBN ISBN e-book

5 Spis treści 1. Rozporządzenie w sprawie zmiany rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości od 2012 r. omówienie zmian Dokumentacja rachunkowości w 2012 r. przepisy przejściowe zapisane w nowym rozporządzeniu Składniki dokumentacji Polityka rachunkowości Metody wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego Środki trwałe, wartości niematerialne i prawne oraz środki trwałe w budowie Inwestycje długoterminowe Inwestycje krótkoterminowe Rzeczowe aktywa obrotowe Należności Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania Kapitały (fundusze własne) oraz pozostałe aktywa i pasywa Wzór załącznika dotyczącego metod wyceny aktywów i pasywów w ciągu roku. i na dzień bilansowy oraz ustalania wyniku finansowego Zakładowy plan kont Wprowadzenie Wykaz kont księgi głównej, przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń, zasady prowadzenia. kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi głównej dla budżetów. jednostek samorządu terytorialnego Wykaz kont księgi głównej, przyjęte zasady klasyfi.kacji zdarzeń, zasady prowadzenia. kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi głównej dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych Zespół 0 Aktywa trwałe Środki pieniężne i rachunki bankowe (zespół 1) Rozrachunki i roszczenia (zespół 2) Materiały i towary (zespół 3) Koszty według rodzajów i ich rozliczenie (zespół 4) Koszty według typów działalności i ich rozliczenie (zespół 5) Produkty (zespół 6) Przychody i koszty ich uzyskania (zespół 7) Fundusze, rezerwy i wynik finansowy (zespół 8) Zasady funkcjonowania kont pozabilansowych Wykaz ksiąg rachunkowych Opis systemu przetwarzania danych (systemu informatycznego) III

6 Spis treści 8. Akty prawne Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości. oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych. funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę. poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 128, poz. 861) Załącznik 1. Plan kont dla budżetu państwa Załącznik 2. Plan kont dla budżetów jednostek samorządu terytorialnego Załącznik 3. Plan kont dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych Załącznik 4. Plan kont dla placówek IV

7 1 Rozporządzenie w sprawie zmiany rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości od 2012 r. omówienie zmian W dniu r. zostało opublikowane rozporządzenie Ministra Finansów z r., zmieniające rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 22, poz. 121). Rozporządzenie to zmienia rozporządzenie Ministra Finansów z r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, które zostało opublikowane w Dz.U. Nr 128, poz Rozporządzenie zmieniające zostało wydane na podstawie art. 40 ust. 4 pkt 1 lit. a) ustawy z r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240, ze zm.; dalej: FinPublU), czyli celem rozporządzenia jest określenie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Rozporządzenie to określa również elementy sprawozdania finansowego oraz zasady ich sporządzania i terminy przekazywania poszczególnym odbiorcom. Powyższe wynika z art. 40 ust. 1 FinPublU, zgodnie z którym jednostki sektora finansów publicznych prowadzą rachunkowość na podstawie przepisów o rachunkowości, z uwzględnieniem zasad określonych w FinPublU. 1

8 Rozporządzenie w sprawie zmiany rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości od 2012 r r. Nowe rozporządzenie wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, czyli r., z tym że do sprawozdań finansowych będzie miało zastosowanie po raz pierwszy za rok obrotowy rozpoczynający się w 2012 r. W 3 rozporządzenia zmieniającego wprowadzony został 6-miesięczny okres przejściowy na dostosowanie zasad prowadzonej przez jednostki ewidencji do zasad określonych przedmiotowym rozporządzeniem. Kierownicy jednostek muszą wdrożyć nowe zasady ze skutkiem od r. Wprowadzone zmiany mają zarówno charakter merytoryczny, jak i techniczny. Celem zmian wprowadzonych rozporządzeniem jest między innymi dostosowanie szczególnych zasad rachunkowości obowiązujących jednostki budżetowe i samorządowe zakłady budżetowe do obowiązujących je przepisów systemowych. Przykładem jest stworzenie na podstawie art. 30 ustawy z r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (Dz.U. Nr 238, poz. 1578) poprzez dodanie art. 11a do ustawy o finansach publicznych możliwości dla państwowych jednostek budżetowych, dla których organem prowadzącym są organy administracji państwowej, prowadzące działalność określoną w ustawie z r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz ze zm.), gromadzenia na wydzielonym rachunku dochodów uzyskiwanych między innymi ze spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej, odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie będące w zarządzie bądź użytkowaniu jednostki budżetowej czy z tytułu odpłatności za wyżywienie i zakwaterowanie uczniów i młodzieży w bursach i internatach, ponoszonych przez rodziców lub opiekunów. Innym przykładem dostosowania szczególnych zasad rachunkowości obowiązujących jednostki budżetowe i samorządowe zakłady budżetowe do obowiązujących je przepisów systemowych, na podstawie ustawy z r. o działalności leczniczej (Dz.U. Nr 112, poz. 654), jest wprowadzenie możliwości przekształcania samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, zarówno tych, dla których organem założycielskim jest jednostka samorządu terytorialnego, jak i ministrowie, centralne organy administracji rządowej albo wojewodowie, w spółki kapitałowe, co wiąże się z obejmowaniem przez organy założycielskie udziałów lub akcji w tych spółkach. Wprowadzone zmiany rozporządzeniem zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości są również dalszym zbliżeniem rachunkowości jednostek sektora finansów publicznych do rachunkowości jednostek biznesowych prowadzących ewidencję na podstawie ustawy o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 152, poz ze zm.; dalej: RachU). Ważną zmianą jest powrót w jednostkach budżetowych do podziału przychodów i ustalania wyniku finansowego w układzie wynikającym z RachU, tj. z: działalności operacyjnej, pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych, 2

9 Rozporządzenie w sprawie zmiany rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości od 2012 r. operacji finansowych, operacji nadzwyczajnych. Powyższe wynika przede wszystkim ze zmiany opisu konta 720 Przychody z tytułu dochodów budżetowych, na którym nie będą już ewidencjonowane wszystkie przychody, wpływające na konto dochodów budżetowych 130 Rachunek bieżący jednostki. Rozporządzenie porządkuje nazewnictwo stosowane w rozporządzeniu i ujednolica je ze słownikiem pojęć zdefiniowanym w RachU, a także dostosowuje zasady ewidencji do zasad wynikających z RachU. Zasady grupowania aktywów i pasywów w bilansie czy przychodów i kosztów, jak również nazwy poszczególnych pozycji elementów sprawozdań finansowych zostały również bardziej zbliżone do elementów sprawozdań finansowych ustalonych w RachU. Zmiany w rozdziale 2 Szczególne zasady rachunkowości dla budżetu i jednostek są następujące: zmieniono treść 4 pkt 2 rozporządzenia po aktualizacji rozporządzenia państwowe jednostki budżetowe ujmują w księgach rachunkowych wydatki budżetu środków europejskich faktycznie (kasowo) zrealizowane lub zrealizowane przez BGK na podstawie zleceń płatności w danym roku budżetowym, z uwzględnieniem okresu przejściowego określonego w odrębnych przepisach zmiana polega na uwzględnieniu okresu przejściowego dla wydatków realizowanych w zakresie budżetu środków europejskich; zgodnie z uzasadnieniem nowelizacja rozporządzenia Ministra Finansów z r. w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania budżetu państwa (Dz.U. Nr 245, poz ze zm.) w tym zakresie umożliwi rozliczenie w ciężar zakończonego roku budżetowego kwot zwracanych przez beneficjentów nie tylko wyprzedzającego finansowania Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) , za pośrednictwem właściwych dysponentów, ale także finansowania całej Wspólnej Polityki Rolnej; w 6 ust. 7 otrzymał brzmienie: Zapasy wojenne podlegają inwentaryzacji według zasad określonych w odrębnych przepisach ; przed zmianą przepis ten miał następującą treść: Dobra kultury i zapasy wojenne podlegają inwentaryzacji według zasad określonych w odrębnych przepisach, czyli dobra kultury będą inwentaryzowane na ogólnych zasadach, gdyż w obecnym stanie prawnym nie obowiązują odrębne przepisy dotyczące szczególnych zasad przeprowadzania inwentaryzacji dóbr kultury; po 9 dodano 9a w brzmieniu: Jednostki nie dokonują biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów wynikających z obowiązku wykonania przyszłych świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych. ; brak tej regulacji powodował kwestionowanie niedokonywania biernych rozliczeń w tym zakresie przez biegłych rewidentów badających sprawozdania finansowe jednostek samorządu terytorialnego, niemniej jednostki samorządu terytorialnego, sporządzając sprawozdanie finansowe, zobowiązane zostały poprzez dodanie ust. 4 w 20 rozporządzenia do przedstawienia w informacji uzupełniającej do tego sprawozdania danych o wysokości 3

10 Rozporządzenie w sprawie zmiany rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości od 2012 r 4 środków zabezpieczonych na świadczenia pracownicze w wieloletniej prognozie finansowej. Zmiany w rozdziale 4 Plany kont dotyczą: brzmienia 15 ust. 2 rozporządzenia po aktualizacji ustalono, że w jednostkach zobowiązanych na podstawie odrębnych przepisów do planowania i sprawozdawczości budżetowej w układzie zadaniowym ewidencja operacji dotyczących budżetu w układzie zadaniowym prowadzona jest z wykorzystaniem konta pozabilansowego planu kont jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych zawartego w załączniku nr 3 do rozporządzenia. W tym celu zostało wskazane konto 990 Plan finansowy wydatków budżetowych w układzie zadaniowym, z tym że dodając po ust. 2 ust. 2a, dopuszczono prowadzenie ewidencji wykonania budżetu w układzie zadaniowym w inny sposób ustalony przez jednostkę, pod warunkiem że zapewni wykonanie obowiązków sprawozdawczych wynikających z odrębnych przepisów. Możliwość prowadzenia ewidencji wykonania budżetu w układzie zadaniowym nie tylko na ustalonym koncie pozabilansowym została stworzona ze względu na jednostki, które poniosły już nakłady na stworzenie rozbudowanych programów finansowo-księgowych do prowadzenia ewidencji wydatków w układzie zadaniowym, aby mogły prowadzić tę ewidencję w sposób ustalony we własnym zakresie. W wersji rozporządzenia przed zmianą nie były ustalone konta do ewidencji budżetu zadaniowego, to jednostka w zakładowym planie kont powinna zapewnić ewidencję wykonania budżetu w układzie zadaniowym, a jedynie Minister Finansów wskazywał, że operacje dotyczące wykonania budżetu w układzie zadaniowym mogą być ewidencjonowane na kontach, na których są ujmowane operacje według podziałek klasyfikacji budżetowej. Zmiany w rozdziale 5 Sprawozdawczość finansowa dotyczą: treści 17 ust. 7 doprecyzowano zapisy w zakresie ewidencji środków pieniężnych państwowych funduszy celowych, mianowicie po zmianie zdarzenia dotyczące państwowego funduszu celowego ujmuje się w księgach rachunkowych i wykazuje w sprawozdaniu finansowym jednostki obsługującej dysponenta tego funduszu; przed zmianą rozporządzenia zgodnie z 17 ust. 7 zdarzenia dotyczące państwowego funduszu celowego powinny być ujmowane w księgach rachunkowych i wykazywane w sprawozdaniu finansowym jednostki będącej dysponentem tego funduszu; dostosowania zapisów dotychczasowego 19 rozporządzenia do obowiązujących przepisów prawnych, mianowicie określenie dysponent główny zastąpiono zwrotem dysponent części budżetowej : paragraf ten stanowi obecnie ust. 1, ze względu na dodanie do tego paragrafu ust. 2; dodania ust. 2 w 19 rozporządzenia, w którym ustalono, na czym w szczególności polegają wyłączenia wzajemnych rozliczeń w łącznych sprawozdaniach finansowych dysponentów budżetu państwa, a mianowicie dotyczą one: 1) wzajemnych należności i zobowiązań oraz innych rozrachunków o podobnym charakterze,

11 Rozporządzenie w sprawie zmiany rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości od 2012 r. 2) wyniku finansowego ustalonego na operacjach dokonywanych pomiędzy jednostkami i placówkami podległymi dysponentom części budżetowej i dysponentom środków budżetu państwa drugiego stopnia oraz własnego sprawozdania finansowego odpowiedniego dysponenta środków budżetu państwa; dodania ust. 3 w 20 rozporządzenia, w którym ustalono, na czym w szczególności polegają wyłączenia wzajemnych rozliczeń w łącznych sprawozdaniach finansowych jednostki samorządu terytorialnego, a mianowicie dotyczą one: 1) wzajemnych należności i zobowiązań oraz innych rozrachunków o podobnym charakterze, 2) wyniku finansowego ustalonego na operacjach dokonywanych pomiędzy jednostkami ujmowanymi w sprawozdaniu finansowym jednostki samorządu terytorialnego; dodania ust. 4 w 20 rozporządzenia, w którym zobowiązano jednostki samorządu terytorialnego w trakcie sporządzania sprawozdania finansowego do przedstawiania w informacji uzupełniającej do tego sprawozdania danych o wysokości środków na świadczenia pracownicze zabezpieczone w wieloletniej prognozie finansowej jednostki samorządu terytorialnego. W załączniku nr 3 do rozporządzenia Plan kont dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych w części I. Wykaz kont w ust. 1. Konta bilansowe zmiany polegają na: dostosowaniu nazwy konta 072 w części I. Wykaz kont w ustępie 1. Konta bilansowe do nazwy znajdującej się w części II. Opis kont ust. 1. Konta bilansowe po zmianie brzmienie konta jest następujące Umorzenie pozostałych środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz zbiorów bibliotecznych ; zmianie nazwy konta 080 Środki trwałe w budowie na konto 080 Środki trwałe w budowie (inwestycje), czyli dostosowaniu jej do treści ekonomicznej zgodnej z RachU; w rozumieniu RachU pojęcie inwestycje i definicja środki trwałe w budowie to odmienne kategorie ekonomiczne; mianowicie zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 17 RachU przez inwestycje rozumie się aktywa posiadane przez jednostkę w celu osiągnięcia z nich korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej, a w szczególności aktywa finansowe oraz te nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które jednostka nie użytkuje, lecz je posiada w celu osiągnięcia tych korzyści; natomiast zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 16 RachU przez środki trwałe w budowie rozumie się zaliczane do aktywów trwałych środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia już istniejącego środka trwałego; zatem zmiana nazwy jest jak najbardziej słuszna; dostosowaniu nazwy konta 132 Rachunek dochodów samorządowych jednostek budżetowych do nowego zakresu ewidencji; po zmianie nazwa konta brzmi: Rachunek dochodów jednostek budżetowych a na tym koncie ujmuje się również 5

12 Rozporządzenie w sprawie zmiany rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości od 2012 r dochody na wydzielonych rachunkach w oświatowych państwowych jednostkach budżetowych; dostosowaniu nazwy konta 140 Krótkoterminowe papiery wartościowe i inne środki pieniężne do nazewnictwa RachU; nowe brzmienie konta: 140 Krótkoterminowe aktywa finansowe, a także wykluczenie z nazwy konta innych środków pieniężnych; dodaniu po koncie 240 Pozostałe rozrachunki konta 245 Wpływy do wyjaśnienia, które służy do ewidencji wpłaconych, a niewyjaśnionych kwot. W załączniku nr 3 do rozporządzenia Plan kont dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych w części I. Wykaz kont w ust. 2 Konta pozabilansowe zmiany polegają na dodaniu po koncie 975 Wydatki strukturalne poniższych kont: 976 Wzajemne rozliczenia między jednostkami konto to dostarczy informacji do celów sporządzania sprawozdań łącznych, 990 Plan finansowy wydatków budżetowych w układzie zadaniowym celem wprowadzenia tego konta jest ujednolicenie ewidencji budżetu zadaniowego, Zapewnienia finansowania lub dofinansowania z budżetu państwa konto dostarczy informacji o wysokości środków otrzymanych w formie dofinansowania z budżetu państwa lub które dana jednostka otrzyma z budżetu państwa na projekty i programy z budżetu państwa. W załączniku nr 3 do rozporządzenia Plan kont dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych w części II. Opis kont w ust. 1. Konta bilansowe zmiany polegają na: dostosowaniu pojęć używanych w opisie konta 030 Długoterminowe aktywa finansowe do określeń stosowanych w RachU, np. użyto sformułowania, że konto to dotyczy długoterminowych aktywów finansowych, a nie jak było przed zmianą długotrwałych; dostosowaniu nazewnictwa w opisie konta 080 Środki trwałe w budowie (inwestycje) do nowej nazwy, czyli używa się sformułowania środki trwałe w budowie, a nie inwestycje; ponadto uściślono, że konto to służy do uzyskania efektów środków trwałych, czyli wykreślono, że konto to służy do rozliczenia uzyskanych efektów inwestycyjnych w postaci wartości niematerialnych i prawnych; dodaniu do opisu konta 130 Rachunek bieżący jednostki zasady, że w przypadku wpływu dochodów budżetowych i wydatków budżetowych urzędu, bezpośrednio na rachunek bankowy budżetu, saldo konta 130 w zakresie zrealizowanych wydatków podlega okresowemu przeksięgowaniu na podstawie sprawozdań budżetowych na stronę Ma konta 800, a w zakresie dochodów na stronę Wn konta 800, zatem wrócono w tym zakresie do księgowania, jakie było dopuszczone rozporządzeniem w sprawie szczególnych zasad rachunkowości z r.; wykreśleniu z opisu konta 131 Rachunek bieżący samorządowych zakładów budżetowych zapisu, że ewidencja szczegółowa prowadzona do konta 131 powinna zapewnić podział środków pieniężnych według pozycji klasyfikacji planu finansowego; wy

13 Rozporządzenie w sprawie zmiany rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości od 2012 r. kreślono zatem krytykowany wymóg prowadzenia ewidencji analitycznej do konta 131, niemający uzasadnienia w samorządowych zakładach budżetowych, ze względu na opracowywanie planów finansowych memoriałowych, a nie kasowych; uaktualnieniu opisu konta 132 Rachunek dochodów jednostek budżetowych ze względu na fakt, że na tym koncie po zmianie ujmuje się również dochody na wydzielonych rachunkach oświatowych w państwowych jednostkach budżetowych, a nie jak dotychczas tylko w samorządowych; ponadto z opisu tego konta wykreślono zapis: Saldo konta 132 ulega likwidacji poprzez odprowadzenie środków pieniężnych pozostających na rachunku bankowym na dzień 31 grudnia roku budżetowego na rachunek budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w korespondencji z kontem 222 ; dodano natomiast zapis: Saldo konta 132 może wykazywać saldo Wn, które oznacza stan środków pieniężnych na rachunkach bankowych dochodów ; zmiana tego zapisu jest słuszna, gdyż środki pozostające na tym koncie są odprowadzane do 5 stycznia po danym roku budżetowym, czyli mogą występować na koncie 132 na 31 grudnia; uściśleniu, że konto 139 Inne rachunki bankowe służy również do ewidencji operacji na rachunkach pomocniczych; rachunki takie zostały przewidziane w art. 196 ust. 1 pkt 5 FinPublU dla obsługi budżetu państwa w zakresie krajowych środków finansowych, a zasady funkcjonowania opisane zostały w rozporządzeniu Ministra Finansów z r. w sprawie rodzajów i trybu dokonywania operacji na rachunkach bankowych prowadzonych dla obsługi budżetu państwa w zakresie krajowych środków finansowych oraz zakresu i terminów udostępniania informacji o stanach środków na tych rachunkach (Dz.U. Nr 249, poz ze zm.); ponadto wykreślono z katalogu obrotów prowadzonych na wyodrębnionych rachunkach bankowych ujmowanych na koncie 139 akredytywę bankową, gdyż zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami nie funkcjonuje; dostosowaniu nazewnictwa w opisie konta 140 Krótkoterminowe aktywa finansowe do nowej nazwy konta i określeń stosowanych w RachU, czyli używa się sformułowania krótkoterminowe aktywa finansowe, a nie krótkoterminowe papiery wartościowe; Do krótkoterminowych aktywów finansowych, mając na uwadze regulacje wynikające z art. 3 ust. 1 pkt 18 RachU, zalicza się: aktywa finansowe, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 24 RachU, a są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego bądź od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia albo te aktywa, które stanowią aktywa pieniężne. Do aktywów finansowych na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 24 RachU należą: aktywa pieniężne, instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki, a także wynikające z kontraktu prawo do otrzymania aktywów pieniężnych lub prawo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na korzystnych warunkach. 7

14 Rozporządzenie w sprawie zmiany rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości od 2012 r Przez aktywa pieniężne zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 25 RachU rozumie się aktywa w formie krajowych środków płatniczych, walut obcych i dewiz. Do aktywów pieniężnych zalicza się również inne aktywa finansowe, w tym w szczególności naliczone odsetki od aktywów finansowych. Jeżeli aktywa te są płatne lub wymagalne w ciągu 3 miesięcy od dnia ich otrzymania, wystawienia, nabycia lub założenia (lokaty), to na potrzeby rachunku przepływów pieniężnych zalicza się je do środków pieniężnych, chyba że ujmuje się je w przepływach z działalności inwestycyjnej (lokacyjnej). wprowadzeniu obowiązku prowadzenia analityki do konta 221 Należności z tytułu 8 dochodów budżetowych również według budżetów, których te należności dotyczą; ewidencja według różnych budżetów występuje np. w samorządowych jednostkach budżetowych, które ewidencjonują należności z tytułu administracji zleconej wobec budżetu państwa czy z tytułu funduszu alimentacyjnego wobec budżetu państwa i innych jednostek samorządu terytorialnego, ponadto doprecyzowano, że na stronie Ma konta 221 ujmuje się również odpisy (zmniejszenia należności); wykreśleniu z opisu konta 222 Rozliczenie dochodów budżetowych korespondencji tego konta z kontem 132 Rachunek dochodów jednostek budżetowych w zakresie dochodów budżetowych przelanych do budżetu; po zmianie na stronie Wn konta 222 ujmuje się dochody budżetowe przelane do budżetu w korespondencji tylko z kontem 130 Rachunek bieżący jednostki ; wynika to ze zmiany sposobu księgowania nadwyżki dochodów jednostek budżetowych prowadzących działalność oświatową; w wyniku nowelizacji wpłaty do budżetu nadwyżki dochodów jednostek budżetowych prowadzących działalność oświatową ujmuje się w korespondencji z kontem 820 Rozliczenie wyniku finansowego, a nie z kontem 222 Rozliczenie dochodów budżetowych ; usunięciu w opisie strony Wn konta 223 Rozliczenie wydatków budżetowych obowiązku ujmowania na tym koncie przez samorządowe zakłady budżetowe operacji związanych z przepływami środków europejskich, w zakresie, w którym środki te stanowią dochody jednostek samorządu terytorialnego; dodaniu opisu konta 245 Wpływy do wyjaśnienia konto to służy do ewidencji wpłaconych, a niewyjaśnionych kwot. Na stronie Wn konta 245 ujmuje się w szczególności kwoty wyjaśnionych wpłat i ich zwroty. Na stronie Ma konta 245 ujmuje się w szczególności kwoty niewyjaśnionych wpłat. Konto 245 może wykazywać saldo Ma, które oznacza stan niewyjaśnionych wpłat; wykluczeniu z opisu konta 550 Koszty zarządu możliwości przeniesienia kosztów zarządu do rozliczenia w czasie, po zmianie na stronie Ma tego konta ujmuje się przeniesienie kosztów działalności zarządu na konto 490, a nie jak było przed nowelizacją na stronie Ma konta 550 ujmowało się przeniesienie kosztów działalności zarządu na konto 490 lub konto 640; ustaleniu w opisie konta 720 Przychody z tytułu dochodów budżetowych nowych zasad funkcjonowania tego konta ze zmienionego opisu wynika, że konto 720 służy do ewidencji przychodów z tytułu dochodów budżetowych związanych bezpośrednio z podstawową działalnością jednostki, w szczególności dochodów, do których zalicza

15 Rozporządzenie w sprawie zmiany rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości od 2012 r. się podatki, składki, opłaty, inne dochody budżetu państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek, należne na podstawie odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych. Przed zmianą konto 720 służyło do ewidencji wszystkich dochodów budżetowych, które w momencie wpływu na rachunek bankowy jednostki budżetowej stają się dochodami odpowiedniego budżetu. Zatem po zmianie przychody finansowe w jednostkach budżetowych będą ujmowane na koncie 750 Przychody finansowe, pozostałe przychody operacyjne na koncie 760 Pozostałe przychody operacyjne, a zyski nadzwyczajne na koncie 770 Zyski nadzwyczajne, czyli na ogólnych zasadach wynikających z RachU; doprecyzowaniu, że na koncie 740 Dotacje i środki na inwestycje ujmuje się również środki pieniężne przeznaczone na inwestycje gromadzonych na wydzielonym rachunku bankowym państwowych i samorządowych jednostek budżetowych prowadzących działalność oświatową; środki te ewidencjonuje się na stronie Wn konta 740 Dotacje i środki na inwestycje w korespondencji z kontem 800 lub 840; po uzupełnieniu konta 740 o powyższy zapis powrócono do zasad występujących przy dochodach własnych; ustaleniu, że konto 750 Przychody finansowe służy do ewidencji przychodów finansowych, czyli nie ma już wyłączenia z ujmowania na koncie 750 przychodów finansowych, stanowiących dochody budżetowe; uszczegółowieniu w opisie konta 751 Koszty finansowe, że na tym koncie ewidencjonuje się odpisy aktualizujące wartość należności z tytułu operacji finansowych; ponadto dostosowano słownictwo w opisie tego konta do zmienionego rozporządzenia, mianowicie zamiast określenia inwestycje użyto zwrotu środki trwałe w budowie ; rozszerzeniu zakresu operacji na koncie 760 Pozostałe przychody operacyjne i dostosowaniu używanych pojęć do obowiązujących w normach prawnych, a mianowicie: użyto słownictwa w opisie konta 760 adekwatnego do zmienionego rozporządzenia i RachU, mianowicie zamiast określenia inwestycje użyto określenia środki trwałe w budowie czy aktywa obrotowe zamiast środki obrotowe, uściślono, że na koncie 760 ujmuje się nieodpłatnie otrzymane, w tym w drodze darowizny, aktywa umarzane jednorazowo, rzeczowe aktywa obrotowe (poprzednio były wyszczególnione nieodpłatnie otrzymane środki obrotowe), dodano w opisie strony Ma konta 760 operację dotyczącą ujmowania równowartości odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych otrzymanych nieodpłatnie przez samorządowy zakład budżetowy, a także od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, na sfinansowanie których samorządowy zakład budżetowy otrzymał środki pieniężne, w korespondencji ze stroną Wn konta 800, czyli dostosowano do regulacji ustalonych w RachU w celu umożliwienia samorządowym zakładom budżetowym ewidencji równoważenia odpisów amortyzacyjnych przychodami w przypadku otrzymania środków pieniężnych na sfinansowanie nabycia lub wytworze 9

16 Rozporządzenie w sprawie zmiany rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości od 2012 r nia środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych bądź nieodpłatnego otrzymania środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Kwoty te są wykazywane w rachunku zysków i strat w pozycji D. III Inne przychody operacyjne ; dostosowaniu nazewnictwa zastosowanego w opisie konta 761 Pozostałe koszty operacyjne do RachU, tj. określenie nieodpłatnie przekazane rzeczowe środki obrotowe zastąpiono zwrotem nieodpłatnie przekazane rzeczowe aktywa obrotowe ; dostosowaniu opisu konta 800 Fundusz jednostki do zmian wprowadzonych do rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości i przepisów systemowych: 1. W opisie strony Wn konta 800 Fundusz jednostki zmieniono: a) zapis dotyczący przeksięgowania straty bilansowej roku ubiegłego, po zmianie treść tej operacji brzmi: przeksięgowanie straty bilansowej roku ubiegłego z konta 860 ; poprzednio: przeksięgowanie, w roku następnym pod datą przyjęcia sprawozdania finansowego, straty bilansowej roku ubiegłego z konta 860 ; zatem usunięto obowiązek przeksięgowania straty bilansowej roku ubiegłego pod datą przyjęcia sprawozdania finansowego; zmiana korzystna dla samorządowych jednostek organizacyjnych, w których po przyjęciu sprawozdania finansowego, a przed jego zatwierdzeniem mogły wystąpić korekty, b) treść operacji nr 5 wartość sprzedanych środków trwałych i inwestycji, która po zmianie brzmi: wartość sprzedanych, nieodpłatnie przekazanych oraz wniesionych w formie wkładu niepieniężnego (aportu) środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz środków trwałych w budowie, czyli rozszerzono zakres korespondencji z kontem 800 Fundusz jednostki o składniki aktywów wniesione w formie wkładu niepieniężnego (aportu), a ponadto zmiany w wartościach niematerialnych i prawnych, jak również dostosowano nazewnictwo do RachU i zmienionego rozporządzenia, c) dodano operację nr 8 równowartość odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych otrzymanych nieodpłatnie przez samorządowy zakład budżetowy, a także od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, na sfinansowanie których samorządowy zakład budżetowy otrzymał środki pieniężne, w korespondencji ze stroną Ma konta 760, czyli dostosowano zasady ewidencji do regulacji ustalonych w RachU; zmiana umożliwia samorządowym zakładom budżetowym równoważenie odpisów amortyzacyjnych przychodami w przypadku otrzymania środków pieniężnych na sfinansowanie nabycia lub wytworzenia środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych lub nieodpłatnego otrzymania środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. 2. W opisie strony Ma konta 800 Fundusz jednostki zmieniono: a) zapis dotyczący przeksięgowania zysku bilansowego roku ubiegłego, po zmianie treść tej operacji brzmi: przeksięgowanie zysku bilansowego roku ubie 10

17 Rozporządzenie w sprawie zmiany rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości od 2012 r. głego z konta 860 ; przed zmianą: przeksięgowanie, w roku następnym pod datą przyjęcia sprawozdania finansowego, zysku bilansowego roku ubiegłego z konta 860 ; zatem usunięto obowiązek przeksięgowania zysku bilansowego roku ubiegłego pod datą przyjęcia sprawozdania finansowego; zmiana korzystna dla samorządowych jednostek organizacyjnych, w których po przyjęciu sprawozdania finansowego, a przed jego zatwierdzeniem mogły wystąpić korekty, b) treść operacji nr 7 nieodpłatne otrzymanie środków trwałych i inwestycji po zmianie brzmi: nieodpłatne otrzymanie środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz środków trwałych w budowie, czyli rozszerzono operację o wartości niematerialne i prawne, jak również dostosowano nazewnictwo do RachU i zmienionego rozporządzenia, c) dodano operację nr 9 wartość objętych akcji i udziałów, a dotychczasowa operacja nr 9 otrzymała kolejny numer 10; uściśleniu zapisu dotyczącego treści operacji nr 3 na stronie Wn konta 810 Dotacje budżetowe, płatności z budżetu środków europejskich oraz środki z budżetu na inwestycje, mianowicie po zmianie treści operacja nr 3 otrzymała następujące brzmienie: równowartość wydatków dokonanych przez jednostki budżetowe ze środków budżetu na finansowanie: środków trwałych w budowie, zakupu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych ; przed zmianą treść operacji 3 brzmiała: równowartość wydatków dokonanych przez jednostki budżetowe ze środków budżetu na finansowanie inwestycji, czyli dostosowano zapis do sposobu stosowania tej operacji w praktyce, jak również użyto zwrotów spójnych z RachU; rozszerzeniu ewidencji na koncie 820 Rozliczenie wyniku finansowego o nadwyżkę dochodów jednostek budżetowych prowadzących działalność oświatową; po zmianie na stronie Wn konta 820 ujmuje się dokonane lub należne wpłaty do budżetu z tytułu nadwyżki środków obrotowych samorządowych zakładów budżetowych oraz nadwyżki dochodów jednostek budżetowych prowadzących działalność oświatową; zlikwidowaniu obowiązku przeksięgowania salda wyniku finansowego na fundusz pod datą przyjęcia sprawozdania finansowego, po zmianie zapis w opisie konta 860 Wynik finansowy w tym zakresie brzmi: Saldo jest przenoszone w roku następnym na konto 800 ; przed zmianą treść była następująca: Saldo jest przenoszone w roku następnym, pod datą przyjęcia sprawozdania finansowego, na konto 800. W załączniku nr 3 do rozporządzenia Plan kont dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych w części II. Opis kont w ust. 2. Konta pozabilansowe dokonano poniższych zmian: doprecyzowano opis do konta 975 Wydatki strukturalne w opisie konta 975 po zmianie ustalono, że konto służy do ewidencji wartości zrealizowanych wydatków strukturalnych w jednostkach, w których ewidencja wydatków strukturalnych nie jest uwzględniona w ewidencji analitycznej prowadzonej do kont bilansowych. Ewidencja prowadzona jest według klasyfikacji wydatków strukturalnych w celu wy 11

18 Rozporządzenie w sprawie zmiany rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości od 2012 r kazania tych wydatków w odpowiednim sprawozdaniu. Zatem w opisie konta nie znalazła się już nieprecyzyjna informacja, co należy podawać na stronie Wn, a co na stronie Ma konta 975. Po zmianie ewidencja na tym koncie ma być tak prowadzona, żeby umożliwić sporządzenie sprawozdania z wydatków strukturalnych, czyli jednostki będą same decydowały w polityce rachunkowości o zasadach funkcjonowania konta 975 Wydatki strukturalne ; dodano opis do nowo wprowadzonego do rozporządzenia konta 976 Wzajemne rozliczenia między jednostkami konto to służy do ewidencji kwot wynikających ze wzajemnych rozliczeń między jednostkami w celu sporządzenia łącznego sprawozdania finansowego; dodano opis do nowo wprowadzonego do rozporządzenia konta 990 Plan finansowy wydatków budżetowych w układzie zadaniowym konto 990 służy do ewidencji planu finansowego wydatków budżetowych w układzie zadaniowym. Na stronie Wn konta 990 ujmuje się plan finansowy wydatków budżetowych w układzie zadaniowym oraz jego zmiany. Na stronie Ma konta 990 ujmuje się równowartość zrealizowanych wydatków budżetowych w układzie zadaniowym oraz wartość planu niezrealizowanego. Ewidencja szczegółowa do konta 990 powinna być prowadzona w sposób umożliwiający sporządzenie sprawozdania z wykonania wydatków w układzie zadaniowym. Konto 990 nie wykazuje na koniec roku salda; dodano opis do nowo wprowadzonego do rozporządzenia konta 992 Zapewnienia finansowania lub dofinansowania z budżetu państwa konto 992 służy do ewidencji kwot ujętych w zapewnieniach finansowania lub dofinansowania wydatków, projektów i programów z budżetu państwa. Na stronie Wn konta 992 ujmuje się kwoty udzielonego zapewnienia. Na stronie Ma konta 992 ujmuje się przeniesienie kwot wynikających z ww. zapewnienia na konto

19 2 Dokumentacja rachunkowości w 2012 r. przepisy przejściowe zapisane w nowym rozporządzeniu W oparciu o art. 21 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz.1241, ze zm.), zmieniającego art 2 ust. 1 pkt 4 ustawy o rachunkowości, od 1 stycznia 2011 r. przepisy ustawy o rachunkowości stosują również gminy, powiaty, województwa i ich związki, a także: państwowe, gminne, powiatowe i wojewódzkie jednostki budżetowe, gminne, powiatowe i wojewódzkie zakłady budżetowe, państwowe fundusze celowe. Postanowienia w zakresie polityki rachunkowości zawiera art. 10 RachU. Dodatkowe ustalenia w zakresie planów kont dla: budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych, jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej zostały ustalone w ustawie o finansach publicznych i rozporządzeniu w sprawie szczególnych zasad rachunkowości. Na podstawie art. 40 FinPublU jednostki sektora finansów publicznych prowadzą rachunkowość zgodnie z przepisami o rachunkowości, z uwzględnieniem zasad określonych w FinPublU. Plany kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej powinny uwzględniać, że: dochody i wydatki ujmuje się w terminie ich zapłaty, niezależnie od rocznego budżetu, którego dotyczą, 13

20 Dokumentacja rachunkowości w 2012 r. przepisy przejściowe zapisane w nowym rozporządzeniu ujmuje się również wszystkie etapy rozliczeń poprzedzające płatność dochodów i wydatków, a w zakresie wydatków i kosztów także zaangażowanie środków, odsetki od nieterminowych płatności nalicza się i ewidencjonuje nie później niż na koniec każdego kwartału, wyceny składników aktywów i pasywów wyrażonych w walutach obcych dokonuje się nie później niż na koniec kwartału. Szczególne zasady rachunkowości dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, dotyczą: ewidencji wykonania budżetu, ewidencji wykonania budżetu w układzie zadaniowym, ewidencji aktywów trwałych stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, wyceny poszczególnych składników aktywów i pasywów, sporządzania sprawozdań finansowych oraz odbiorców tych sprawozdań. Od r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Finansów z r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 128, poz. 861). Rozporządzenie to miało zastosowanie do ewidencji zdarzeń od 2011 r., z wyjątkiem zdarzeń dotyczących wykonania budżetu środków europejskich, do których stosowało się to rozporządzenie w 2010 r. oraz przepisu 15 ust. 2, który dotyczy dostosowania planu kont do ewidencji budżetu zadaniowego i obowiązuje od r. Ponadto r. zostało opublikowane rozporządzenie Ministra Finansów z r., zmieniające rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 22, poz. 121). Zmiany omówiono w pierwszej części książki. W rozporządzeniu w sprawie szczególnych zasad rachunkowości zasady tworzenia planu kont zostały uregulowane w 14, 15 i 16. Zatem takie jednostki, jak: budżet państwa, jednostki samorządu terytorialnego, jednostki budżetowe, samorządowe zakłady budżetowe, państwowe fundusze celowe, 14