KWARTALNIK. GAZETA GMINY BUKOWSKO Nr 1(37)/2014

Transkrypt

1 KWARTALNIK GAZETA GMINY BUKOWSKO Nr 1(37)/2014

2 Spis treści Prezentacje Przedszkolaków z Bukowska...3 Kulturystka roku , 5 Z podwórka...6 Czy czasy się zmieniają?...6 Wizyta Marszałka...7 Radośnie w Wolicy...7 Rodzi się tradycja...8 Nadolany wieś doliniarska c.d...9, 10 Szkolny Zespół Redakcyjny w Nowotańcu...11 Gminna Liga Piłki Halowej...12, 13 Terminarz Piłki Nożnej - Wiosna...13 Konkurs historyczny Gmina w obiektywie...14 Harmonogram odbioru odpadów...15 Zasady segregacji odpadów... 15, 16 Nowe światłowody...16 Konkurs wiedzy pożarniczej...16 Polsko-Słowacki Turniej...17 Smak złota Wieści z Regionu... 18, 21 Medale dla Teresy i Stanisława...18 Powiatowa siatkówka...18 Konkurs polonistyczny...19 Bartnik...19 Konkursowy sukces...19 Owady społeczne...20 Mega-Moto-Rady...20, 21 Najlepszy Anglista U babci jest słodko...21 Kapliczki i krzyże Korespondencye...22 Humor, Krzyżówka...23 Od redakcji Kończy się kalendarzowa zima, która w tym roku niewiele miała wspólnego z zimami, które pamiętamy. Niewątpliwie zaoszczędziliśmy na ogrzewaniu i odśnieżaniu, natomiast nie znamy jeszcze wpływu anomalii pogodowych na uprawy i drzewa owocowe. Coraz cieplejsze, wiosenne słońce, budzi do życia przyrodę, której jesteśmy nieodłączną częścią. Tradycyjnie przedstawiam kilka propozycji na nadchodzące miesiące: Boiska wielofunkcyjne Końcem maja br. planowane jest otwarcie boiska wielofunkcyjnego przy Zespole Szkół w Nowotańcu. Prace budowlane rozpoczęto jesienią 2013 roku. Inwestycja będzie kosztować ok. 480 tysięcy złotych i jest finansowana głównie ze środków Ministerstwa Sportu. Wkład własny gminy to prawie połowa kosztów inwestycji. Następne takie przedsięwzięcie planowane jest w Pobiednie. Nasze wnioski docenione Pisane w czwartym kwartale ubiegłego roku wnioski o dofinansowanie różnych zadań gminnych po przejściu procedury komisyjnej, właśnie są ogłaszane na stronach internetowych. Uznanie Ministra Obrony uzyskały trzy zadania: Polsko Słowacki Turniej Żołnierzy Rezerwy - 11 maja, Regionalny Turniej Sprawności Obronnej - 6 czerwca oraz Piknik z okazji Święta Wojska Polskiego - 15 sierpnia. Będzie nowa elewacja Okazuje się, że warto walczyć do końca o pieniądze na cele społeczne. Tym razem potrzebne było odwołanie złożone od decyzji komisji ministerialnej, która po ponownej analizie wniosku, przyznała Wójtowi dofinansowanie. Z otrzymanej dotacji w kwocie 100 tysięcy złotych, powstanie między innymi nowa elewacja frontowej części budynku Domu Ludowego w Nowotańcu. 2 Okładka: Dudyńce z lotu ptaka KWARTALNIK Wznowienie widokówek Zdjęcia lotnicze naszej gminy, wykonane w 2010 roku wykorzystywane są głównie do druku materiałów promocyjnych. Na przełomie czerwca i lipca nastąpi wznowienie druku wyczerpanego nakładu widokówek z miejscowościami naszej gminy. Skradziono witacz Późną jesienią 2013 roku w Nadolanach (Wygnanka) z pasa drogowego drogi wojewódzkiej zniknęła konstrukcja wraz z Witaczem zapowiadającym Gminę Bukowsko. Niektórzy twierdzą, że to kradzież na zlecenia kolekcjonera sztuki współczesnej. Nowy Witacz ustawiony będzie w bliskim sąsiedztwie lampy ulicznej. Jan Muszański

3 Prezentacje Przedszkolaków z Bukowska Jasełka W pierwszych dniach stycznia dzieci z każdej grupy wiekowej pięknym występem jasełkowym, wprowadziły swoich bliskich w czas związany ze Świętami Bożego Narodzenia. Świąteczny nastrój podkreślały niecodzienne stroje dzieci, dekoracja sali stajenka z Józefem, Maryją i Dzieciątkiem a w tle brzmiące kolędy. Mali artyści z dużym przejęciem odtwarzali swoje role, prezentując umiejętności recytatorskie i wokalne. Wzruszenie dorosłych, łezka w oku, gorące owacje były dla nich wyrazem uznania. Po występie, Wójt Gminy Bukowsko, Pan Piotr Błażejowski podziękował małym artystom za występ. Jestem pełen zachwytu dla umiejętności dzieci - mówił. Na koniec złożył również życzenia świąteczne zgromadzonym w sali rodzicom i nauczycielom. Spotkanie zakończyło się wspólną Wigilią przygotowaną przez personel przedszkola. Bal karnawałowy Karnawał to fantastyczny czas nie tylko dla dorosłych, ale i dla dzieci. Dla nich bal karnawałowy to dzień niezwykły, często wyczekiwany przez wiele tygodni. W tym roku dzieci wraz z rodzicami i wodzirejami z Teatru Bazyl bawiły się w Domu Ludowym w Bukowsku. Tym razem przewodnim tematem był styl góralski ale dzieci tańczyły również twista, rock and rolla, sambę i świetnie się przy tym bawiły. Nie zabrakło konkursów dla mam, tatusiów w których wszyscy chętnie uczestniczyli. Gdy tancerze poczuli się bardzo zmęczeni Pan Wodzirej ogłosił przerwę na posiłek pyszne ciastka, drożdżówki i soki. Pod koniec balu dzieci dostały kosz cukierków. Dzień ten dostarczył dzieciom wielu przeżyć i miłych wrażeń a kiedy już czas zabawy dobiegł końca z żalem opuszczali balową salę. Dzień Babci i Dziadka W kalendarz uroczystości przedszkolnych na stałe wpisany jest Dzień Babci i Dziadka. W styczniu tego roku, dzieci przedstawiły piękną inscenizację. Wśród zaproszonych gości był p. dyrektor szkoły Janusz Sitarz. Wspaniała publiczność podziwiała swoje ukochane wnuki, które recytowały wiersze i radośnie śpiewały piosenki, tym samym dziękując Babciom i Dziadkom za trud włożony w ich wychowanie. Mali artyści zaprezentowali,,jasełka, a potem rozpoczęły się konkursy, które wywołały wiele uśmiechu. Babcie i Dziadkowie nie żałowali pochwał dla swoich wnuków, a panie wychowawczynie zgodnie orzekły, że Dziadkowie są najmilszymi odbiorcami sztuki dziecięcej. Kochanym Babciom i drogim Dziadkom jeszcze raz życzymy samych pięknych chwil w życiu i tego, aby zawsze byli dumni ze swych wnuków. Idą zapustnicy W naszym przedszkolu pielęgnowane są tradycje ludowe, zwłaszcza te, które zanikają. W tym roku, po raz pierwszy, zostały zorganizowane Przedszkolne ostatki - zapusty. Słowo zapusty oznaczało dawniej albo cały okres od Nowego Roku do Popielca, albo trzy ostatnie dni przed Środą Popielcową. Przedszkolne ostatki rozpoczęły się w tłusty czwartek, kiedy to najstarsi wychowankowie przedszkola pod opieką pani B. Kocaj wystawili przedstawienie p.t. Idą zapustnicy przed rodzicami oraz dziećmi i personelem. Pojawił się korowód zapustowy z elementami tradycji: końmi, bocianem, kozą, niedźwiedziami. Dzieci w barwnych strojach i z wielkim przejęciem prezentowały tańce, wiersze i piosenki nawiązujące do zapustów. Było bardzo słodziutko, ponieważ czekały pączki, które jedli wszyscy, bo według jednego z przesądów jeśli ktoś w Tłusty Czwartek nie zje pączka, nie będzie mu się wiodło. Pączki zostały zjedzone, więc na pewno wystarczy dla nas szczęścia i powodzenia na cały rok. Barbara Podstawska zdjęcia Beata Kocoń KWARTALNIK 3

4 Kulturystka roku 2013 Pani Monika Wolańska dyrektor Uniwersytetu Ludowego Rzemiosła Artystycznego w Woli Sękowej została Kulturystką, czyli otrzymała nagrodę Kulturystka roku R.R: Pani Moniko, gratuluję tak szczególnego wyróżnienia, które 4 KWARTALNIK niewtajemniczonym zapewne kojarzy się ze sportem, a Pani przecież zajmuje się rzemiosłem artystycznym. Proszę więc opowiedzieć naszym czytelnikom, kto i za co przyznaje taką nagrodę? M.W.: Kulturysta Roku to tytuł przyznawany przez dziennikarzy audycji Radiowy Dom Kultury Polskiego Radia, Programu Trzeciego. Nadawany jest od 2010 roku. Pierwszą Kulturystką była Cecylia Malik z Krakowa, artystka malarka i performerka, która właśnie w 2010 roku zrealizowała swój pierwszy duży performans artystyczno-ekologiczny 365 drzew. Kulturystami byli również: Honza Zamojski, artysta wszechstronny, lider, animator kultury, wydawca książek i Daniel Rycharski, artysta performer wprowadzający sztukę współczesną na tereny wiejskie. Tytuł Kulturysty jest rzeczywiście dość przewrotny i nie ma nic wspólnego ze sportem. Jest przyznawany za inicjatywy oddolne, za działania w kulturze, które mają charakter niszowy, są wyjątkowe, unikatowe i funkcjonują poza tzw. kulturą popularną. Cytując Radiową Trójkę «to tytuł przyznawany ludziom, którzy walczą o kulturę i dostęp do niej. R.R.: Kiedy dowiedziała się Pani o nominacji do nagrody i kto znalazł się w gronie nominowanych? M.W.: O nominacji dowiedziałam się tuż przed Świętami, więc był to wyjątkowy prezent pod choinkę, gdyż zupełnie nie spodziewałam się dostąpienia takiego zaszczytu. Sama nominacja była dla mnie sukcesem, a przede wszystkim okazją do powiedzenia na antenie Radiowej Trójki o działaniach Uniwersytetu. Zaszczytem było również znaleźć się w gronie innych nominowanych, którzy reprezentowali bardzo ciekawe przedsięwzięcia. Byli wśród nich: artysta o pseudonimie Kwiatek, zajmujący się w Warszawie niekonwencjonalnymi projektami streetartowymi, miłośnik kwiatów w sztuce i przestrzeni miejskiej; Łukasz Dziedzic z żoną Joanną Rzepką-Dziedzic - prowadzą w Cieszynie Galerię Szarą, promują młodych artystów, poszukują dźwięków muzyki środkowoeuropejskiej, wydają płyty, komponują; Lubomir Franczak z Lublina - założyciel Dzielnicowego kiosku ze sztuką, poprzez działania medialne połączone z żywą muzyką i słowem integruje społeczność lokalną; oraz Wojciech Blecharz - mieszkający obecnie w San Diego, kompozytor, instrumentalista /obój/, kurator festiwalu Instalakcje, propagator muzyki współczesnej. R.R.: Czy spodziewała się Pani wygranej? Jakie emocje towarzyszyły ogłoszeniu zwycięzcy? M.W.: W gronie tak znamienitych osobistości świata kultury, zupełnie nie spodziewałam się wygranej, nawet do ostatniej chwili, gdy dziennikarze zatelefonowali do mnie tuż przed ogłoszeniem wyników. Byłam przekonana, że chcą rozmawiać z wszystkimi nominowanymi zanim przedstawią zwycięzcę. Stąd też niedowierzaniem i wielkim zaskoczeniem zareagowałam, gdy usłyszałam w telefonie swoje nazwisko, jako Kulturystki roku. Choć rzadko mi się to zdarza, w tej sytuacji naprawdę nie wiedziałam, co powiedzieć i trudno mi było opanować emocje. Cieszę się z tego tytułu, lecz nie postrzegam go, jako osobistego sukcesu. Reprezentuję w tej sytuacji cały sztab ludzi, którzy od lat tworzą historię Uniwersytetu. Ten honorowy tytuł jest uznaniem dla całego zespołu, z którym pracuję od dziewięciu lat. Są to ludzie, którzy niejednokrotnie poświęcają swój wolny czas i energię, często bezinteresownie włączają się w nasze działania. Po prostu po to, żeby być razem, wspierać się, zrobić coś fajnego, co wzbogaci czyjś świat, da radość i chęć do dalszego działania. Beata Ziomek- prezes Stowarzyszenia Uniwersytet Ludowy Rzemiosła Artystycznego, od dwudziestu kilku lat wykładowca w UL i Piotr Woroniec - artysta rzeźbiarz, kierownik Międzynarodowych Akcji Artystycznych w Woli Sękowej oraz Galerii Sękowej, to osoby, które przede wszystkim stoją za plecami tego sukcesu. Oni wraz z kilkoma członkami kadry i Stowarzyszenia są głównym motorem działań Uniwersytetu. R.R.: Powiedziała Pani, że nagroda jest w dużej mierze zasługą ludzi związanych z Uniwersytetem. Niech więc będzie okazją do przedstawienia historii ULRA. M.W. Od ośmiu lat, Beata, Piotr i ja, mieszkamy i działamy na terenie gminy Bukowsko, ale historia Uniwersytetu Ludowego sięga 1959 roku, kiedy to powstał Uniwersytet Ludowy we Wzdowie. Początkowo były prowadzone tam różnego rodzaju kursy m.in. dla gospodyń, kierowników klubów wiejskich. Pierwszym znaczącym, prowadzonym przez wiele lat był kurs dla reżyserów teatru amatorskiego. Ukończyło go kilka znanych osób, m.in. Marcin Daniec, Krzysztof Hanke /Bercik/ czy Stanisław Guzek, znany wszystkim, jako Stan Borys. Kurs rękodzieła artystycznego prowadzony był we Wzdowie od 1984 roku. Na początku lat 90-tych nastał trudny okres dla Uniwersytetów Ludowych w Polsce, kiedy to po zmianie ustroju straciły finansową kuratelę państwa. Jedne po drugim upadały lub przekształcały się w placówki publiczne. Uniwersytet we Wzdowie przetrwał ten ciężki czas. Powstało Stowarzyszenie, które zajęło się prowadzeniem szkoły, Powiat Brzozowski przekazał dotację wspierającą utrzymanie pałacu, a atmosfera Uniwersytetu i wyjątkowy, jedyny w kraju, profil rękodzielniczy, przyciągały wciąż nowych uczestników kursu z całej Polski. Potem przyszedł kolejny kryzys. Stan techniczny pałacu Ostaszewskich nie pozwalał na kontynuowanie działalności. Władze Stowarzyszenia i dyrekcja Uniwersytetu stanęły przed trudnym zadaniem. Albo znajdziemy nową siedzibę, albo Uniwersytet Ludowy przestanie istnieć. Poszukiwania odpowiedniego miejsca trwały kilka dobrych lat. Kiedy zostałam powołana na stanowisko dyrektora, Uniwersytet był już na etapie planowania przenosin. Jednak żadne, z planowanych miejsc, nie miało pełnej akceptacji środowiska związanego ze szkołą.

5 Szukaliśmy miejsca wyjątkowego, które swoją atmosferą i krajobrazem dorówna pałacowi we Wzdowie. Takie miejsce znalazło się na terenie gminy Bukowsko. Wola Sękowa i mała przytulna szkółka na końcu wsi oczarowały wszystkich: pracowników, słuchaczy i przyjaciół Uniwersytetu. I tu zaczyna się nowy rozdział w historii ULRA. Wójt gminy Bukowsko, Piotr Błażejowski, pozyskał dla nas środki na remont budynku z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Prace remontowe ruszyły pełną parą i przekroczyły nasze najśmielsze oczekiwania. Po kilku miesiącach budynek był jak nowy. W styczniu 2006 roku odbyły się pierwsze zajęcia w nowej siedzibie Uniwersytetu Ludowego Rzemiosła Artystycznego w Woli Sękowej. Było też uroczyste otwarcie w Domu Ludowym, zorganizowane przy współudziale mieszkańców wsi, którzy przyjęli nas tutaj bardzo serdecznie. O ich serdeczności przekonaliśmy się niejednokrotnie, na przykład przy realizacji pomnika Exodus, którego pomysłodawcą i głównym realizatorem jest Piotr Woroniec. Zaplanował postawienie grupy 100 rzeźb inspirowanych wydarzeniami historycznymi Woli Sękowej. Pomysł wydawał się być szalony, tym bardziej, że nie mieliśmy na ten cel żadnych środków, ale jego zapał i pasja twórcza zaraziły do współpracy dziesiątki ludzi. Mieszkańcy gminy i okolic przekazywali drzewo lipowe do rzeźbienia, a mieszkańcy Woli Sękowej, obserwujący pracę rzeźbiarzy przy Uniwersytecie, obdarowywali ich domowymi specjałami. Przynosili mleko, ser, jajka, przetwory, czasem ciasto. Z czasem jak wieści o Exodusie zaczęły się rozchodzić, Piotr zaczął pozyskiwać sponsorów. Całe przedsięwzięcie trwało prawie rok. W czerwcu 2007 roku, został zainstalowany i uroczyście otwarty. Exsodus przez te wszystkie lata był wizytówką nie tylko Uniwersytetu, ale Woli Sękowej i całej gminy. Wiele osób odwiedzało Exodus, nie mając pojęcia, co to jest Uniwersytet Ludowy. Dziś rzeźby noszą już na sobie piętno czasu, ale mimo to wciąż przyciągają uwagę. Czas i warunki atmosferyczne podkreśliły dramatyzm postaci wyrzeźbionych w drewnie. R.R.: Exodus, to jedno z największych przedsięwzięć Uniwersytetu, ale jak wiemy nie jedyne. Jakimi jeszcze działaniami może pochwalić się ULRA, a przede wszystkim Piotr Woroniec? M.W.: Po realizacji Exodusu Piotr Woroniec kontynuuje swoje działania, organizując co roku latem Międzynarodowe Akcje Artystyczne. Biorą w nich udział artyści głównie z Ukrainy, Słowacji i Polski. Realizują prace rzeźbiarskie, ale nie tylko. Jest i malarstwo, ceramika, kompozycje ze szkła artystycznego i metalu. Prace powstałe w wyniku akcji są montowane w Galerii Plenerowej przy Uniwersytecie, ale można je też spotkać, spacerując po Woli Sękowej i okolicach. Akcje Artystyczne to działania realizowane podczas wakacji, w roku szkolnym skupiamy się przede wszystkim na dwuletnim Kursie Rękodzieła Artystycznego. Jak już wspomniałam kurs ten prowadzony jest nieprzerwanie od 1984 roku. Uczestnicy rekrutują się z całej Polski. Są to ludzie o różnym wykształceniu, zawodach, z różnym doświadczeniem. Przyjeżdżają co miesiąc na kilka dni, by poznawać techniki rękodzieła: ceramikę, wiklinę, rzeźbę w drewnie, witraż, tkactwo, hafty, koronki i wiele innych. Program kursu jest wyjątkowy pod tym względem, że uczestnicy próbują swoich sił we wszystkich technikach, by potem wybrać te, w których czują się najlepiej. Nauka rękodzieła to nie jedyna korzyść wynikająca z uczestnictwa w kursie. Słuchacze często mówią o tym, że przyjeżdżają tu też po to, żeby odpocząć, oderwać się od zwariowane- go tempa codziennego życia. Tutaj też podczas dwóch lat nauki nawiązują się przyjaźnie, projekty współpracy, które czasem przeradzają się w ciekawe działania kulturalne w kraju. R.R.: Zapewne już zainteresowała Pani wielu czytelników. Jednak bardziej dociekliwym i zainteresowanym tematem proszę przedstawić jak wygląda pełna oferta edukacyjna Uniwersytetu? M. W.: Oprócz dwuletniego kursu rękodzieła, w naszej ofercie znajdują się warsztaty weekendowe, każdy poświęcony innej technice, skierowane do osób, które nie mogą poświęcić dwóch lat na naukę, lub są zainteresowane wybraną dziedziną rękodzieła. Organizujemy też zajęcia rękodzielnicze dla grup szkolnych i współpracujemy z Warsztatami Terapii Zajęciowej. Tytuł Kulturystki jest oczywiście zaszczytny, ale też i mobilizujący, przede wszystkim z uwagi na to, że działania Kulturystów, są potem śledzone przez dziennikarzy Radiowego Domu Kultury, przez cały rok, tak więc muszę sprostać temu wyzwaniu. Styczeń jest dla nas czasem planowania, pisania projektów. Powoli ruszamy z naborem na dwuletni Kurs Rękodzieła Artystycznego na rok 2014/2015. Niebawem ustalimy harmonogram warsztatów weekendowych. Już teraz możemy zaprosić do udziału w warsztatach wyplatania ozdób ze słomy, ze światowej sławy słomkarką panią Marią Krawczyk z Ukrainy, które mają się odbyć pod koniec marca. Mam nadzieję, że te dramatyczne wydarzenia u naszych wschodnich sąsiadów, które obserwujemy ostatnio, mimo wszystko pozwolą pani Marii przyjechać do nas w tym czasie. Z kolei w lipcu planujemy zorganizować warsztaty tańca, razem z Hurtownią ruchu z Krakowa prowadzoną przez panią Joannę Orłowską. W ramach tych warsztatów planujemy otwarte zajęcia taneczne dla mieszkańców Woli Sękowej i okolic. Będą to proste tańce oparte na motywach ludowych polskich, bułgarskich, bałkańskich i żydowskich. Dodam, że dla mieszkańców gminy Bukowsko udział w warsztatach słomkarskich, jak i tanecznych jest bezpłatny. W czerwcu stałymi pozycjami w naszym kalendarzu jest Wierzbin i wystawa poegzaminacyjna prac słuchaczy dwuletniego kursu. Wystawę tę będzie można oglądać przez całe lato, aż do końca września. Natomiast w pierwszej połowie sierpnia z pewnością odbędzie się kolejna Międzynarodowa Akcja Artystyczna. W tym roku będzie to już IX edycja tego wydarzenia. Tak jak wspominałam, to dopiero początek planów i mam nadzieję, że wszystkie uda nam się sprawnie zrealizować. R.R.: Dziękuję Pani za rozmowę, życzę realizacji planów i zamierzeń. M.W.: Dziękuję bardzo. Renata Preisner-Rakoczy zdjęcia z archiwum ULRA KWARTALNIK 5

6 Z podwórka Zwrot akcyzy Rośnie liczba producentów rolnych ubiegających się o zwrot podatku akcyzowego za zakupiony olej napędowego do celów rolniczych. W pierwszym terminie do 28 lutego br. do UG w Bukowsku wpłynęło 296 wniosków wraz z rachunkami, uprawniającymi do zwrotu kwoty ponad 147 tysięcy złotych. PZDR szkoli Powiatowy Zespół Doradztwa Rolniczego w Sanoku w pierwszym kwartale br. zorganizował i przeprowadził 5 szkoleń dla naszych rolników. Tematyka szkoleń dotyczyła prawidłowej technologii uprawy ziemniaków, ochrony roślin, gospodarki na użytkach zielonych i programów rolnośrodowiskowych w latach W spotkaniach wzięło udział ok. 100 osób. Leczenie uzależnień Od 3 lutego br. w Urzędzie Gminy w Bukowsku pok. Nr 209, w każdy pierwszy poniedziałek miesiąca, w godz. od do można skorzystać z bezpłatnych porad w sprawach leczenia uzależnień od alkoholu, narkotyków oraz przemocy w rodzinie. Podczas trwania dyżurów czynny jest również telefon zaufania nr w. 51. Remonty w DL W domach ludowych w Bukowsku i Nowotańcu trwają prace remontowo-budowlane. W Bukowsku wykonywane są prace remontowe i malarskie, natomiast w Nowotańcu m.in. kontynuacja wymiany instalacji CO i odnowienie elewacji wewnętrznej w sali widowiskowej. Jak co roku Od 24 marca do 6 kwietnia br. odbywają się zebrania wiejskie organizowane i obsługiwane przez Wójta Gminy Bukowsko, na terenie gminy. Praktykowana forma spotkań służy informowaniu mieszkańców o zrealizowanych zadaniach w ciągu ubiegłego roku oraz planach na rok bieżący. Z piosenką na ustach 22 lutego 2014 r. 11 Drużyna Harcerska z Bukowska zajęła I miejsce na Festiwalu Piosenki Zuchowej i Harcerskiej w Sanockim Domu Kultury i będzie reprezentować hufiec na etapie chorągwianym w Mielcu. Opiekunem zespołu jest Pani Ewa Kseniak. Henryk Pałuk 6 KWARTALNIK Czy czasy się zmieniają? Część II zakończenie Może warto jeszcze przypomnieć parę szczegółów z dawnych lat, a porównanie do czasów dzisiejszych pozostawiam Wam, drodzy młodzi Czytelnicy. Tym razem zacznę nie od pracy, ale od rozrywki. Dawniej, mimo wielu prac wykonywanych ręcznie, a zatem i czasochłonnych ludzie znajdowali czas na chwilę wytchnienia, a nawet rozrywkę. Przypominam sobie końcowe lata czterdzieste ubiegłego wieku, kiedy to moi sąsiedzi, bracia Janek i Władek, skonstruowali aparat radiowy tzw. detektor na słuchawki. Szczególnie w niedzielę ściągało to do ich domu młodzież z Wolicy i Bukowska pragnących posłuchać radia, a więc coś niewyobrażalnie nowego. Oczywiście była ustalona kolejka do słuchawek i ściśle przestrzegana. Ale wspomnianym braciom było to za mało i skonstruowali telefon podłączony po jabłoniach do sąsiada. Ja byłem łącznikiem i miałem powiadamiać, które dziewczyny siedzą na ławie w kolejce do słuchawek. W pewnym momencie Władzio wyłączając niepostrzeżenie odbiornik przez podłączony telefon nadawał własny program i udając spikera z Warszawy mówił np. a teraz witam młodą Alę B. (lub inną) z dalekiej Wolicy, życzę jej szczęścia z chłopakiem Janem W., z którym wczorajszego wieczoru koło domu NN całowała się itd., itp. Oczywiście dziewczyna czerwieniała i nie chciała oddać słuchawek, ale wszystko ma swój koniec i ta sprawa się w końcu rypła i dziewczyny nie dały się więcej nabierać. A pierwsze tańce wiecie gdzie ćwiczyliśmy? Na drodze do Nowotańca (bez asfaltu), później w baraku lub w szkole drewnianej, gdzie patrzyliśmy z podziwem na starszych od nas tańczących na podłodze skrapianej wodą (kurz). A te ich błyszczące oficerki, u dziewczyn także. Prawda pani Kazimiero H.? Mniej więcej wtedy zaczęły się pojawiać pierwsze radia na baterie (np. Juhas), a potańcówki już były w świetlicy. Gorzej, jeżeli młodzi chłopcy wybrali się na zabawę bez grosza, a tu akurat walczyk czekoladowy. To był popłoch lub poruta. A teraz inny temat. Kto pamięta międlicę, cierlicę, przysiadkę, motowidło i do czego te sprzęty służyły? No oczywiście przędza lniana lub konopna, dawniej używana na prześcieradła, spodnie, koszule, potem już tylko do wyrobu worków, a w końcu tkacze tkali chodniki z przędzy i dartych na paski starych szmat. A zagaty koło ścian, a w domu spanie w zimie na piecu? Cóż, babcia opowie. No i jeszcze zapytajcie, jak w okresie, gdy nie było lodówek przechowywano w domu nawet miesiącami mięso i produkty. A wesela jakże bardzo różniły się od dzisiejszych. Przyznam, że dzisiejszy układ o wiele bardziej mi odpowiada. Wtedy byli i kromkarze i swaszczyny czy starościny, gorzej, bo ludzie się niestety wtedy upijali. A ubiory naszych babć? Długie spódnice, i to kilka, kaftaniki, chustki grube, a buty dopiero ubierały po umyciu nóg przed kościołem w rzece. No i jak jedna bez żenady oświadczyła: jeszczem w życiu się nie zhańbiła, żebym majtki ubrała. A jak się trafił deszcz w drodze z kościoła, to jedną i dwie spódnice zadziewały na głowy chyba, że przez pomyłkę trafiło się jej wszystkie zadziać. A jak się straszyli i to niezwykle pomysłowo. Były i szemdła, był baran przeciągany na powrozie po moście i wiele innych. A teraz z innej beczki, no może z innego pojemnika. Zapytajcie starszych, czym się różnił ceber od cebrzyka, albo faska od stępy, a żeleźniak od druciaka. A i jeszcze jedno przy tej okazji. W jadłospisie zwierząt obowiązkowa była sieczka, dla koni sucha z owsem, zaś dla krów zaparzona w cebrzyku omaszczona pomyjami z mycia naczyń (bez płynów!) oraz obierkami z ziemniaków, czasem grysem (otręby). No a że cebrzyk stał w sieni, czyli pomieszczeniu między izbą mieszkalną a stajnią, a łazienek nie było, no to dzieci w razie potrzeby robiły siusiu do tej sieczki. A mycie, kąpiele? W lecie oczywiście w rzece. Wtedy była czysta woda i było jej znacznie więcej jak dziś. A w zimie trzeba było zagrzać wodę na kuchni, a ceber był w sieni. Brrr, jak oni mogli w takim zimnie? Ano mogli. Jeszcze o sporcie. Wtedy nawet pomysłu na Orliki nie było. Nie wiem, czy uwierzycie, ale na przełomie lat 40 / 50 ub. wieku chłopcy i dziewczęta grali w palanta, który dziś znowu wchodzi w modę. A kto ze starszych pamięta, kiedy w Bukowsku pojawił się pierwszy rower? Sąsiad Jan Betlej senior w okresie międzywojennym był policjantem w poznańskim i miał służbowy rower. Nieraz mówił, że dzieci prosiły go o pozwolenie biegania za rowerem. Ale frajda, nie? A dzisiaj, jaka fura imponuje?. Ale czas kończyć, miał rację pan dr Szewczyk, że to temat na książkę, a nie artykuł w gazetce. Jeżeli jednak kogoś z młodszych interesuje zestawienie życia w tamtych latach z obecnym odsyłam do Waszych Babć i Dziadków, od których dowiecie się o wiele, wiele więcej. Pozdrawiam Czytelników Kwartalnika. Kazimierz Rakoczy

7 Wizyta Marszałka W dniu 12 marca br. na zaproszenie Wójta, Piotra Błażejowskiego, Pan Tadeusz Pióro, Wicemarszałek Województwa Podkarpackiego odwiedził Gminę Bukowsko. Niecodzienny gość zapoznany został z aktualną sytuacją gminy i planami na najbliższą przyszłość. Podczas objazdu gminy był gościem Środowiskowego Domu Samopomocy w Wolicy, Zespołów Szkół w Bukowsku i Nowotańcu oraz Uniwersytetu Ludowego w Woli Sękowej. Zapoznany został również z nowym budynkiem Remizy Strażackiej oraz inwestycją na boisku piłkarskim w Bukowsku. Mamy nadzieję, że w wyniku tej wizyty łatwiej będzie pozyskiwać środki finansowe na potrzeby gminne z puli Województwa Podkarpackiego. Na zdjęciu Pan Marszałek (drugi z lewej) w Wolicy. tekst i zdjęcie Barbara Podstawska Radośnie w Wolicy Uśmiech, zadowolenie i radość na twarzach towarzyszyły w niedzielę 9 marca wszystkim mieszkankom Wolicy. W tym dniu z inicjatywy sołtysa p. Tadeusza Gliściaka oraz członków rady sołeckiej została zorganizowana uroczystość Dnia Kobiet. W tak uroczysty sposób Święto Kobiet zostało uczczone w Wolicy po raz pierwszy, dlatego panie przybyły na zaproszenie bardzo licznie. W remizie OSP czekała na nie pięknie udekorowana przez panią Iwonę Pancerz sala oraz suto zastawione stoły. Na uroczystość oprócz pań zaproszeni zostali honorowi goście p. Piotr Błażejowski Wójt Gminy Bukowsko oraz p. Leon Myrdak Przewodniczący Rady Gminy, którzy jako pierwsi złożyli przedstawicielkom płci pięknej życzenia z okazji ich święta. Następnie panowie uroczyście odśpiewali dla pań tradycyjne Sto lat oraz wznieśli toast za ich zdrowie lampką wina. Kiedy podano ciepły posiłek prowadzący konferansjerkę p. Jan Muszański zapowiedział występ specjalnie przybyłego z Mokrego Zespołu Pieśni i Tańca Osławiany. Atrakcyjny występ zespołu wprawił wszystkich zaproszonych w zachwyt, a była to nie jedyna atrakcja gdyż ku uciesze biesiadujących ze specjalną dedykacją dla wszystkich pań wystąpiła również nasza ulubiona Kapela Bukowianie. Po wysłuchaniu i obejrzeniu przygotowanego przez kapelę programu uczestniczki imprezy z żalem się z nią żegnały dziękując gromkimi brawami. Ucztę dla podniebienia pomimo ich święta przygotowały panie Jolanta Cięciwa, Teresa Wierzganowska, Maria Cypcarz, Teresa Gliściak, Agnieszka Biel, Grażyna Tchórz, Urszula Szczepańska, Dorota Śmiertka, Barbara Kruczyńska oraz Barbara Radwańska, a szefowała im niezawodna przy tego typu uroczystościach pani Maria Urban. Natomiast obsługą kelnerską pięknych pań zajęli się panowie Leszek Chrząszcz, Zbigniew Chrząszcz, Józef Tokarz, Radosław Cieślewicz, Jerzy Kopeć i Józef Śmiertka, zaś kierował nimi jak na dobrego gospodarza przystało sołtys Tadeusz Gliściak. Impreza sfinansowana została ze środków Funduszu Sołeckiego oraz dzięki hojności sponsorów, którymi byli Jadwiga Dadaś, Piotr Myrdak, Leszek Cypcarz, Daniel Woźniczak, Tadeusz Gliściak oraz firma Kontra, która wraz z panem Mariuszem Woźniczakiem zabezpieczyła transport zespołów. Przebieg uroczystości na zdjęciach uwiecznił pan Bartosz Wanielista. Mamy nadzieję, że za rok, kobiety z Wolicy ponownie zostaną zaproszone do wspólnego świętowania. Justyna Borończyk KWARTALNIK 7

8 Rodzi się tradycja W dniu 9 marca 2014 roku Dom Ludowy w Bukowsku wypełnił się gwarem kobiet, które skorzystały z zaproszenia do wspólnego świętowania. Z zaproszeniem wystąpili oczywiście panowie, reprezentujący bukowskich mężczyzn. Uroczyste obchody Dnia Kobiet w Bukowsku zainspirowane przez sołtysa, pana Jerzego Rakoczego trzy lata temu, powoli stają się lokalną tradycją. Przygotowania tegorocznego święta trwały blisko miesiąc i obejmowały cały zakres prac, począwszy od zabezpieczenia zespołów artystycznych, poczęstunku oraz prace porządkowe i dekoracyjne wnętrza lokalu. Zacznijmy jednak od początku. Bukowskie kobiety rozpoczęły niedzielne świętowanie od okolicznościowej Mszy Świętej odprawionej w ich intencji w kościele parafialnym. Bezpośrednio po nabożeństwie panie zgromadziły się w sali widowiskowej Domu Ludowego, gdzie czekało na nie blisko 300 miejsc przy odświętnie nakrytych stołach, zastawionych kloszami pełnymi ciast, owoców i okolicznościową lampką wina. Honorowi goście spotkania, panowie Piotr Błażejowski, Wójt Gminy Bukowsko oraz Leon Myrdak, Przewodniczący Rady Gminy złożyli kobietom serdeczne życzenia i wspólnie z miejscowym chórem męskim odśpiewali tradycyjne sto lat. Po toaście chór męski w składzie: Józef Brejta, Grzegorz Pleśniarski, Jerzy Rakoczy, Jan Sokół, Bogdan Łuszcz, Waldemar Rakoczy, Zdzisław Podulka, Tadeusz Kowalik i Andrzej Mikołajek, wykonał cztery piosenki okolicznościowe (Rozkwitały jabłonie i grusze, Usta milczą, Najwięcej witaminy, Pamelo żegnaj). Chórowi tradycyjnie akompaniowali: Leszek Hnat oraz Honorata i Ireneusz Mażewscy. Kolejnym punktem programu był pokaz zespołu Zumba Fitnes, który zaprezentował trzy żywiołowe układy ruchowo - taneczne. Pokaz był również rodzajem zaproszenia dla wszystkich kobiet, które lubią dbać o sylwetkę i spalać kalorie. Instruktorka fitness pani Katarzyna Dembicka zaprosiła panie na zajęcia, które prowadzone są w miejscowej Remizie OSP w poniedziałki i czwartki o godzinie 19,30. W pokazie tańca Zumby wystąpiły ponadto: Ewa Kowalik, Katarzyna Rysz, Anna Hnat, Monika Hnat, Marta Bednarz, Joanna Kowal, Karolina Łupieżowiec, Natalia Przyboś oraz 8 KWARTALNIK Dominika Kowalik. Oczywiście wszystkie tancerki pochodzą z Bukowska. Następnie zaprezentował się dziecięcy chór działający przy Zespole Szkół w Bukowsku prowadzony przez Honoratę Mażewską. Młodzi artyści wykonali dwa utwory: Być Kobietą oraz Damą być. Bezpośrednio po występie młodzieży, zobaczyliśmy ponownie bukowskich panów, którzy zaśpiewali dwie piosenki. W trakcie ich występu do składu chóru dołączył niecodzienny wykonawca z gitarą. Przywitany przez panie dużymi brawami, piosenkę Kap, kap. z repertuaru zespołu Pod Budą, wykonał osobiście Piotr Błażejowski. W refrenie dzielnie wspierali go chórzyści, a panie klaskały w rytmie sympatycznej piosenki. W komentarzu do występu pojawiała się informacja, że ewentualne autografy, artysta będzie rozdawał od poniedziałku do piątku w godzinach urzędowania. Na zakończenie występów na scenie pojawił się Zespół Pieśni i Tańca Osławiany z Mokrego, który powstał w 1972 roku na terenie zamieszkałym przez ludność pochodzenia ukraińskiego. Przez 40 lat działalności zespół występował wielokrotnie w Polsce oraz za granicą m.in. w: USA, Kanadzie, Ukrainie, Słowacji, Niemczech, Turcji. Obecnie funkcję kierownika pełni Marzena Onyszkanycz, a o stronę artystyczną dba Jarosław Maszluch. Zespół Osławiany zaprezentował w Bukowsku pieśni i tańce z pogranicza Łemkowsko-Bojkowskiego, a także z Zakarpacia, Huculszczyzny. W swoim dorobku zespół Osławiany ma również program bożonarodzeniowy, na który składają się ukraińskie kolędy i pastorałki (szczedriwky). Na zakończenie bukowskiego świętowania kobiety, wspólnie z chórem męskim, zaśpiewały Jarzębinę czerwoną, a Jerzy Rakoczy podziękował wszystkim, którzy przyczynili się do organizacji święta, wyróżniając w sposób szczególny: Marię i Leonarda Kowalików oraz Halinę Husak za przygotowanie słodkości, a firmę transportową Kontra za przywóz zespołu ludowego. Dziękował również sponsorom, do których należeli: Podkarpacki Bank Spółdzielczy w Sanoku, Firma Drogmax Andrzeja Zawiślana oraz Gminna Biblioteka Publiczna w Bukowsku. Dziękował zespołom, pani Honoracie Mażewskiej wraz z mężem i Leszkowi Hnatowi, a także wszystkim panom, którzy zaangażowali się w organizację uroczystości. Szczególne podziękowania skierował do pań, które zechciały tak licznie odpowiedzieć na zaproszenie i wspólnie świętować. Mamy nadzieję, że zgodnie z tradycją za rok znowu się spotkamy. Jan Muszański zdjęcia Adam Przyboś

9 Nadolany wieś doliniarska Kultura, tradycje, rzemiosło i obyczaje. c.d. cz. III Śpiewano w Nadolanach przy różnych okazjach. W majowe wieczory, przy ustrojonych kwieciem kapliczkach rozlegał się śpiew dziewcząt. W kościele śpiew prowadziła Namieśniak Aniela, która wyróżniała się donośnym głosem i znajomością wszystkich pieśni, na każdą niemal okazję. Czas adwentowy rozpoczyna w kościele rok liturgiczny. Słowo adwent oznacza przyjście. Dawniej adwent trwał 40 dni. Wierzących obowiązywała całkowita abstynencja. Obchodzono go z wielką dostojnością, powagą. Z wyczekiwaniem na cud Pańskich Narodzin. Poszczono z wielką bezwzględnością. Codzienną potrawą był niemaszczony żur, ziemniaki, kapusta i groch. Był to czas, kiedy dziewczęta wyciągały kołowrotek albo kądziel i szły co wieczór na prządki po domach i słuchały opowieści, które przekazywały im sędziwe niewiasty. W tym czasie należało pomyśleć o sprawach materialnych, bo jak mówi przysłowie: Kto się zaleca w adwenta, ten będzie miał żonę na święta. Kiedy minęły dni adwentowe, nadchodził uroczysty dzień wigilijny. Słowo wigilia oznacza czuwanie. Wigilia!...Dziwny urok kryje się dla każdego z nas w tym prostym słowie. Wzruszamy się i myślami biegniemy do lat dzieciństwa, młodości. Staje przed nami rodzinny dom, jego ciepło, twarz matki, ojca i najbliższych. Żadne inne święta nie nastrajają tak jak wieczór wigilijny. Jaka Wigilia - taki cały rok. Najważniejsza uczta zaczyna się wraz z pojawieniem się pierwszej gwiazdy. Dawniej odbywała się w tzw. białej izbie, przy stole nakrytym białym, lnianym obrusem, pod który kładziono siano. Wieczerzę rozpoczynano modlitwą, którą rozpoczynał najstarszy członek rodziny. Następnie łamano się opłatkiem i składano sobie życzenia, aby wszyscy w zdrowiu doczekali następnej wieczerzy. Kolacja wigilijna składała się z 12 potraw. Wstępem był czosnek mający zapewnić zdrowie. Na stole królowały barszcz, pierogi, kapusta niemaszczona, suszone grzyby i owoce, kluski, śliwki z kaszą, kasza jaglana, gołąbki z kapusty nadziewane kaszą gryczaną. Pomimo różnorodności potraw spożywano je z jednego naczynia. Powszechny był zwyczaj zostawiania jednego wolnego miejsca przy stole dla kogoś, kto niespodziewanie mógłby przyjść. Zwyczaj ten przetrwał do dziś. Zostawiano też miejsce dla tych, którzy odeszli z rodziny, z którymi łączono się duchowo i za których się modlono. Czas oczekiwania na pasterkę spędzano na wspólnym śpiewaniu kolęd polskich, które pojawiły się w Polsce w XIII w. Spośród nich najbardziej popularne A wczora z wieczora, Wśród nocnej ciszy, Dzisiaj w Betlejem, Bóg się rodzi. Wierzono, że kto w wigilię przełamie się opłatkiem, ten przez cały rok będzie się dzielić chlebem. Wierzono też, że w dzień wigilijny zwierzęta mówią ludzkim głosem. Przed północą zbierano się w kościele parafialnym w Nowotańcu na pasterkę. Po pasterce młodzież chodziła na tzw. śmiecie po domach. Należy jeszcze wspomnieć o choince, którą u nas nazywano jedliczką. Trudno sobie wyobrazić święta bez tego symbolicznego, zielonego, żywego drzewka, które w każdy dom wnosi radość i nadzieję. Początkowo drzewko ubierano jabłkami, na pamiątkę zakazanego owocu z rajskiej jabłoni, później przyozdabiano je ciastkami, gwiazdkami, świeczkami, łańcuszkami i innymi świecidełkami. Dzisiaj choinka stała się rekwizytem wykonanym często z tworzywa sztucznego, bez zapachu, bez gałęzi wiecznie żywych. W pierwszy dzień Bożego Narodzenia ludzie wracali z kościoła wcześniej, niż kiedy indziej. W największym skupieniu spędzali resztę tego ważnego dnia u siebie, w całej wsi panowała niezwykle uroczysta cisza. Nikt też nie tknął się żadnej roboty gospodarskiej, bo wszystko zostało wcześniej (zawczasu) przygotowane. Gdy połaźnik w Boże Narodzenie wchodził do izby mówił Na szczęście, na zdrowie, na to Boże Narodzenie, żeby Wam się darzyło w komorze, w oborze. W każdym kątku po dzieciątku daj Boże, żebyście mieli tyle wołków, ile w płocie kołków, żeby szedł wóz za wozem do gumna, jako pszczoły do ula. Żebyście byli tacy weseli jak w niebie anieli. W Boże Narodzenie nie można było spać w ciągu dnia, groziło to gospodyniom zarastanie grządek. Wierzyli niezłomnie, że tego dnia, jeżeli się coś wydarzy, tak się dziać będzie przez cały rok następny, więc wystrzegali się wszystkiego złego, smutku, płaczu, kłótni. Na Szczepana młodzi chłopcy chodzili po kolędzie z wielka swobodą, odbywało się też w świątyni święcenie owsa, którym obsypywano się nawet w kościele. Nowy rok napawał wielką radością, zabawą. Młodzież chodziła po kolędzie w przebraniu w Nadolanach, Nowotańcu i Nagórzanach za tak zwanego słomiannika. Jeden z kolędników był ubrany od stóp do głowy w słomę z kręconym na ręce powrósłem, na głowie wysoką czapką ze słomy plecioną do szpica, przystrojoną kolorowymi wstążkami, w ręce palica opleciona też słomą z dzwonkiem z konnego zaprzęgu. W nieskończoność można by pisać o dawnym kolędowaniu. Ci, którzy dziś zaglądają do naszych domów niewiele mają wspólnego z prawdziwym kolędowaniem. Gdy przeszły radosne święta, gdy kolędnicy zakończyli swoje wędrówki po wsi, przychodził srogi miesiąc luty, z mrozami i wielkimi śniegami, które często nie pozwalały wyjść z domu, gdyż nie miało się ciepłego ubrania czy solidnych butów. Małe okienka chat zamarzały grubą warstwą lodu. W taki czas przychodził dzień Matki Boskiej Gromnicznej. Świecę woskową wyjmowano z szacunkiem z czołowego miejsca w domu spośród obrazów, przyozdabiając ją mirtem i wstążką. Przy powrocie z nabożeństwa do domu, obchodziło się z nią całe obejście, wierząc w przemożną opiekę Maryi nad domem, zwłaszcza w czasie letnich burz, gdy zapalona świeciła w oknie domu, a rodzina odmawiała błagalne słowa modlitwy Pod Twoją obro- KWARTALNIK 9

10 nę uciekamy się święta Boża Rodzicielko. W stygnące ręce podawano zapaloną gromnicę umierającemu. Panowało powszechne przekonanie, że z tym światłem lżej człowiekowi umierać. Wstępem do tłustego tygodnia był tłusty czwartek. W tym dniu bawiono się i śpiewano. Każdy chłop, nawet najbiedniejszy, wyciągał nieraz ostatni grosz. Bywało, że chłopi od niedzieli do wtorku do północy siedzieli w karczmach żydowskich, a żony przynosiły im pożywienie z domu. Nadchodziła jednak północ, zbliżała się środa popielcowa, trzeba było poddać się nastrojowi refleksji i pokuty. Czas umartwień. Posypywano głowy popiołem, ze słowami Prochem jesteś i w proch się obrócisz. Popiół jest znakiem i symbolem znikomości tego świata i marności wszystkiego, co przemija. Chorzy prosili zdrowych, by przynieśli im garstkę popiołu do domów. Od tego dnia zaczynał w domach królować niemaszczony żur, który był podstawą postnej strawy. Jedzono też potrawy z grochu, rzepy, a tłuszcze zwierzęce zastępował olej z konopi. Rygory Wielkiego Postu nakazywały przede wszystkim powagę. Nie wolno było gwizdać, grać, tańczyć, śpiewać. Nie wolno było nawet patrzeć w lustro. Wiele osób suszyło w wielki piątek, czyli nie jadło nic, oprócz wody, wielu chłopów zaś, aby zaostrzyć ten post przywdziewało zgrzebne koszule, kłujące i ostre. Palmowa niedziela poprzedzała wielki tydzień. Palmy zastępowały gałązki wierzbowe z baziami. Wycinano rózgi wierzbowe i wstawiano do dzbanka z wodą żeby rozkwitły. Gdy ten dzień nastąpił, kto wstał pierwszy rano, brał te witki i szedł budzić innych smagając ich po gołym ciele. Po ich poświęceniu przypisywano palmom ogromne właściwości lecznicze. Z palmą należało obejść wszystkie budynki. Mówiono, że wierzby nie można zabić, wciąż się odradza jak życie. Wierzba była zawsze symbolem tęsknoty emigrantów za krajem. W ostatnim okresie czasu święci się kupione, gotowe, kolorowe palmy. W Wielki Czwartek w kościele parafialnym w Nowotańcu Gwardia i Bractwo przygotowywało grób Chrystusa. Przestały dzwonić dzwony, które zastąpione były bębnami, a dzwonki drewnianymi kołatkami. Od Wielkiego Piątku odwiedzany był grób Chrystusa, który został zbudowany w kościele przez straż i od tego dnia stoi przy nim warta. Wielka Sobota, to dzień święcenia jadła z pisankami i symbolicznym barankiem. To zwyczaj wyłącznie słowiański. Święcona jest również woda i ogień. W Wielką Niedzielę rano uroczysta Rezurekcja, a po niej wielkanocne śniadanie, poprzedzone dzieleniem się święconym jajkiem. Przyroda zaczyna swój cykl życia, pojawia się zieleń, barwa nadziei, którą nierozerwalnie łączymy z nadzieją naszego zmartwychwstania do życia wiecznego. Dzień zaczynał być dłuższy od nocy, wyrażano w dawnych czasach radość z powodu słońca, wiosny i życia w przyrodzie. Dlatego obyczaje wiosenne wrosły silnie w kulturę narodu i świadomość, przetrwały do dziś, choć karmione treścią religii chrześcijańskiej, wyrażając dalej wiarę w nowe życie, radość, że Chrystus zmartwychwstał Chrześcijanie odpowiadają Prawdziwie zmartwychwstał. Drugi dzień świąt to tradycyjny śmigus 10 KWARTALNIK dyngus, wzajemne oblewanie się wodą woda zawsze była istotą życia. W wodzie tkwi źródło siły właściwości leczniczych. Stara tradycja polewania wodą przetrwała do dziś. U nas oblewano się ponad miarę, wierząc w słowa starego powiedzenia: Gdzie się woda leje, tam się dobre dzieje. Zapewniało to dobre plony w czasie żniw. Dziewczyny niby to uciekały i zamykały się w obawie przed zlaniem, lecz skrycie marzyły o zlaniu, bo to wróżyło szybkie zamążpójście. Święta Wielkanocne minionych lat posiadały swoisty urok mimo biednego stołu biesiadnego. Urok ten tworzyły: Boży Grób, Nowotaniecka Gwardia i Bractwo Różańcowe. Boży Grób umieszczony był w prezbiterium, przed głównym ołtarzem. W czasie procesji rezurekcyjnej usuwano część środkową z grobu, część z ciałem Chrystusa na znak, że już zmartwychwstał i odsłaniano wielki ołtarz. Straż przy Grobie Chrystusa pełniła wówczas Gwardia, która liczyła 50 żołnierzy z Nadolan, Nagórzan i Nowotańca, na czele stał rotmistrz. Gwardia miała dobosza, chorążego i trębacza. Gwardziści nosili wysokie czerwone czapki, ozdobione barankowym otokiem i pękiem piór, białe koszule bez kołnierzyka (lniane), mundury bluzo-kurtki brązowe z epoletami, z biało-czerwonymi frędzelkami. Strój dopełniały biało-siwe spodnie, czarne buty z cholewami oraz białe pasy i szable. W Wielki Piątek i Wielką Sobotę Gwardia przychodziła do kościoła z oznakami żałoby. Na rękawach żołnierze nakładali czarne opaski, a rotmistrz przepasany był czarną szarfą. Straż przy grobie i rozprowadzający na głowach mieli hełmy. W Wielką Sobotę po dokonaniu święcenia jadła, ognia i wody kończyła się żałoba, rotmistrz zmieniał szarfę z czarnej na seledynową, a żołnierze zdejmowali opaski z rękawów. W czasie Ewangelii w pierwszy i drugi dzień Świąt Wielkanocnych, Gwardziści uczestniczący we Mszy św. dobywali szable i prezentowali. W obrzędach liturgicznych Wielkiego Piątku i Soboty uczestniczyło Bractwo Różańcowe, z którego część kobiet występowała w czarnych strojach z głowami nakrytymi czarnymi chustami. Bractwo śpiewało przy Grobie Pańskim psalmy. W Wielką Niedzielę była zmiana stroju na biały, kobiety śpiewały przed Rezurekcją hymn na cześć Przenajświętszej Trójcy Gloria Tibi Trinites. Uczestniczyły w procesji i wszystkie przyjmowały Komunię Św. Należy sądzić, że Bractwo Różańcowe brało udział w obrzędach do roku W czasie Rezurekcji Gwardziści oddawali salwy z moździerzy na znak, że Chrystus Zmartwychwstał. Po Mszy św. ks. proboszcz przyjmował Gwardię śniadaniem. Po śniadaniu Gwardziści odwiedzali zacnych obywateli w zamku i dworach, za co otrzymywali datki na potrzeby Gwardii. Gwardzistą mógł być młodzieniec po odbyciu służby wojskowej. Pod koniec XIX w. Gwardia zostaje zastąpiona przez organizującą się Straż Ogniową na naszych terenach. Na podstawie materiałów pisanych i ludzkich wspomnień opracował Zdzisław Bednarczyk

11 SZKOLNY ZESPÓŁ REDAKCYJNY ZESPÓŁ SZKÓŁ w nowotańcu Nie tylko nauką (żyje szkoła w Nowotańcu) Mimo, że zima jest porą smutną, pełną chłodnych chwil, są takie dni, które całkowicie zmieniają jej oblicze. Przyczyniają się do tego przede wszystkim kreatywni i pomysłowi uczniowie Zespołu Szkół w Nowotańcu, którzy umilają ten czas przedstawieniami artystycznymi. Niejednokrotnie wymagają one długotrwałych przygotowań, ale nawet najmłodsi chętnie podejmują wyzwanie i robią wszystko, by innym zrobiło się cieplej na sercu. Z tej właśnie potrzeby, poświęcili swój czas i dołożyli wszelkich starań, by przygotować Dzień Babci i Dziadka, Bal Karnawałowy oraz Walentynki. Imprezy te nie mogłyby się odbyć bez wsparcia rodziców i nauczycieli. Zapraszanie babć i dziadków jest tradycją na stałe wpisaną w repertuar imprez szkolnych. Święto Babci i Dziadka to dzień niezwykły, nie tylko dla dzieci, ale przede wszystkim dla seniorów. Dzień pełen uśmiechów, łez wzruszenia i radości. Ta wspaniała uroczystość, w której uczestniczyli nasi najmłodsi uczniowie, czyli dzieci z klas 0-III, odbyła się szesnastego stycznia. Po części artystycznej, w której seniorzy mogli podziwiać swoje recytujące i śpiewające wnuki, dzieci złożyły serdeczne życzenia wszystkim babciom i dziadkom. Rodzice Byli to najmłodsi uczniowie naszej szkoły, którzy tego dnia chcieli przeobrazić się w swoje ulubione, bajkowe postacie. Później przyszedł czas na imprezę dla starszych uczniów. Niestety, u nich nie było już tak barwnie i kolorowo, ale mimo to, impreza udała się młodzież świetnie bawiła się przy rytmach nowoczesnej muzyki. Dla uczniów najważniejsze były jednak Walentynki. Bo przecież temat miłości jest zawsze wyjątkowy i powoduje, że czujemy wewnętrzną błogość Już od rana, w naszej szkole panował specyficzny nastrój walentynkowe ozdoby, a szczególnie deszcz ponad pięciuset serc, które wycięliśmy własnoręcznie, sprawiły, że uczniowie czuli się jakoś szczególnie. W tym dniu pełną parą działała też Poczta Walentynkowa, dzięki której mogliśmy sprawić, że na ustach naszych Walentynek pojawi się uśmiech. Ku zadowoleniu wszystkich, szkolny listonosz nie narzekał na brak pracy i w pocie czoła starał się dostarczyć przesyłki jak najszybciej. Nie zabrakło też wyrazów sympatii skierowanych pod adresem nauczycieli i wychowawców. Te wydarzenia stanowiły preludium do popołudniowej niespodzianki zorganizowanej przez młodzież gimnazjalną. Gości powitał spektakl w języku angielskim pt. Romeo and Juliet w interpretacji naszej młodzieży. Następnie, przyszła kolej na przedstawienia z cyklu The przygotowali dla nich poczęstunek - ciasta, kawę, herbatę. Następnie, uczniowie obdarowali swoich ukochanych gości własnoręcznie przygotowanymi upominkami. Były piękne laurki z życzeniami oraz kwiaty. Z roku na rok w naszej szkole odbywa się również Bal Karnawałowy dla uczniów. Tym razem miał on miejsce drugiego lutego. Już o godzinie czternastej, na sali pojawiały się piękne królewny, kolorowe wróżki, waleczni piraci i dzielni rycerze. love trouble, czyli krótkie dialogi, w których uczniowie po angielsku rozprawiali o różnych obliczach miłości szczęśliwej, niedorosłej i zawodnej. Przedstawienie przygotowały uczennice klasy II w ramach projektu edukacyjnego. Kolejnym punktem programu były wiersze i skecze w wykonaniu szkolnej grupy teatralnej Pro.Vocatio. Po części artystycznej miał miejsce poczęstunek serwowany przez gimnazjalistów w ramach podsumowania projektu edukacyjnego Żyj smacznie i zdrowo, którego misją jest przekazanie młodzieży zasad prawidłowego i smacznego odżywiania oraz zachęcenie do podejmowania pierwszych prób samodzielnego przygotowywania posiłków. Po degustacji przyszedł czas na przyjemne spalanie kalorii. ( Rok Szkoły w Ruchu do czegoś zobowiązuje!). Młodzież bawiła się przy najsłynniejszych hitach, aż do godziny dwudziestej. Walentynki były bardzo udane. Może staną się naszą nową szkolną tradycją? Katarzyna Rakoczy, klasa VI zdjęcia z archiwum ZS w Nowotańcu KWARTALNIK 11

12 I miejsce - DREAM TEAM z Bukowska II miejsce - KRĄG z Dudyniec III miejsce - Nowotaniec Gminna Liga Piłki Halowej Informuję czytelników, że na przełomie 2013/2014 roku, zorganizowana została ósma edycja rozgrywek Gminnej Ligi Piłki Halowej. Podczas spotkania organizacyjnego w dniu 9 grudnia 2013 roku, kierownicy drużyn zgłosili do rozgrywek sześć drużyn reprezentujących Bukowsko, Karlików, Nowotaniec, Pobiedno i Wolicę. Postanowiono, że mecze rozgrywane będą w soboty o godzinie 18,oo oraz niedziele o godzinie 11,oo. Podczas tego spotkania zatwierdzono również regulamin rozgrywek, sprawdzony w poprzednich edycjach turnieju. Podczas eliminacji rozegrano piętnaście spotkań piłkarskich zgodnie z zasadą każdy z każdym a w dniu 5 stycznia 2014 roku rozegrano w Bukowsku mecze finałowe gminnej ligi piłki halowej. Osiągnięte wyniki przedstawia załączona tabela rozgrywek. Mistrzem tegorocznej edycji turnieju została drużyna DREAM TEAM z Bukowska, miejsce drugie wywalczył KRĄG z Dudyniec, trzecie drużyna z Nowotańca, miejsce czwarte PRESTIŻ z Karlikowa, piąte ULTRAS z Bukowska, miejsce szóste zajęła drużyna reprezentująca Pobiedno i Wolicę. Przyznano tytuł najlepszego bramkarza - dla Sebastiana Błażejowskiego, najlepszego strzelca - dla Szymona Pluskwika oraz najlepszego zawodnika - dla Huberta Sochackiego. Tradycyjnie dziękuję dyrekcji i pracownikom Zespołu Szkół w Bukowsku, sędziom, pani Teresie Pałys oraz Czesławowi Kowalikowi za współpracę przy organizacji turnieju. Podczas rozmów z uczestnikami tegorocznej edycji, przewijał się wątek wprowadzenia jakiejś formy uatrakcyjnienia rozgrywek. Rozważane są pomysły otwarcia gminnej ligi dla drużyn z miejscowości ościennych np. Rzepedź, Pisarowce, itp. Zapraszam zainteresowanych do otwartej dyskusji na przedstawiony temat. Znając kreatywność mieszkańców naszej gminy jestem przekonany, że wspólnie znajdziemy jakieś ciekawe rozwiązanie. Piotr Błażejowski zdjęcia Jan Muszański 12 KWARTALNIK

13 TERMINARZ PIŁKI NOŻNEJ - WIOSNA 2014 IV miejsce - PRESTIŻ z Karlikowa V miejsce - ULTRAS z Bukowska VI miejsce - Pobiedno i Wolica 4 liga podkarpacka seniorów godz. 14,oo Cosmos Nowotaniec Czarni Jasło godz. 15,oo Wisłok Strzyżów Cosmos Nowotaniec godz. 14,oo Cosmos Nowotaniec Wólczanka Wólka Pełkińska godz. 16,oo Kolbuszowianka Kolbuszowa Cosmos Nowotaniec godz. 14,oo Cosmos Nowotaniec Wisłoka Dębica godz. 17,oo Strumyk Malawa Cosmos Nowotaniec godz. 17,oo Piast Tuczempy Cosmos Nowotaniec godz. 14,oo Cosmos Nowotaniec Pogoń Leżajsk godz. 17,oo OKS Mokszyszów Cosmos Nowotaniec godz. 14,oo Cosmos Nowotaniec Przełęcz Dukla godz. 14,oo Cosmos Nowotaniec Crasnowia Krasne godz. 17,oo Jedność Niechobrz Cosmos Nowotaniec godz. 14,oo Cosmos Nowotaniec Rzemieślnik Pilzno godz. 17,oo LKS Pisarowce Cosmos Nowotaniec godz. 17,oo Cosmos Nowotaniec Sokół Nisko Klasa A 1 seniorów godz. 15,oo Bukowianka Bukowsko Nelson Polańczyk godz. 16,3o Sanbud Długie Bukowianka Bukowsko godz. 15,oo Bukowianka Bukowsko Wisłok Sieniawa godz. 12,oo Brzozovia Brzozów Bukowianka Bukowsko godz. 15,oo Bukowianka Bukowsko Błękitni Jasienica R godz. 14,oo LKS Izdebki Bukowianka Bukowsko godz. 15,oo Bukowianka Bukowsko Victoria Pakoszówka godz. 15,oo Dwór Kombornia Bukowianka Bukowsko godz. 15,oo Bukowianka Bukowsko Karpaty Klimkówka godz. 13,oo Orion Pielnia Bukowianka Bukowsko godz. 15,oo Bukowianka Bukowsko Haczovia Haczów godz. 14,oo Juventus Poraż Bukowianka Bukowsko godz. 16,3o Orzeł Bażanówka Bukowianka Bukowsko godz. 16,3o Bukowianka Bukowsko Wisłok Krościenko W godz. 16,3o LKS Zarszyn Bukowianka Bukowsko Klasa B 1 seniorów godz. 13,oo Szarotka Nowosielce Pobiedno-Nowotaniec II godz. 16,3o Pobiedno-Nowotaniec II Pionier Średnia Wieś godz. 16,3o Pobiedno-Nowotaniec II Górnik Grabownica godz. 13,oo Jawornik Czarna Pobiedno-Nowotaniec II godz. 16,3o Pobiedno-Nowotaniec II Pogórze Srogów Górny godz. 13,oo LKS Czaszyn Pobiedno-Nowotaniec II godz. 16,3o Pobiedno-Nowotaniec II Lotniarz Bezmiechowa godz. 13,oo Drzewiarz Rzepedź Pobiedno-Nowotaniec II godz. 16,3o Pobiedno-Nowotaniec II ULKS Czerteż godz. 16,3o Gimball Tarnawa Pobiedno-Nowotaniec II godz. 16,3o Pobiedno-Nowotaniec II LKS Golcowa godz. 13,oo Płowce Stroże Małe Pobiedno-Nowotaniec II godz. 13,oo Pobiedno-Nowotaniec II Remix Niebieszczany Klasa A 1 Junior, Trampkarz, godz. 11,oo i 13,oo Cosmos Nowotaniec UKS Grabówka Nelson Polańczyk Cosmos Nowotaniec Cosmos Nowotaniec LKS Olszanica (14 i 16) LKS Pisarowce Cosmos Nowotaniec Cosmos Nowotaniec Florian Rymanów Zdrój Start Rymanów Cosmos Nowotaniec Cosmos Nowotaniec Górnik Grabownica Klasa T 1 - Trampkarzy godz. 16,oo LKS Bukowsko Sanovia Lesko LKS Bukowsko Drzewiarz Rzepedź Osława Zagórz LKS Bukowsko Pauza LKS Bukowsko LKS Bukowsko Lotniarz Bezmiechowa Sanovia Lesko LKS Bukowsko Drzewiarz Rzepedź LKS Bukowsko LKS Bukowsko Osława Zagórz Klasa Młodzik gr. 1, godz. 16,oo Cosmos Nowotaniec Gimball Tarnawa Bieszczady Ustrzyki D. Cosmos Nowotaniec Cosmos Nowotaniec Przełom Besko Sanbud Długie Cosmos Nowotaniec Cosmos Nowotaniec LKS Pisarowce Gimball Tarnawa Cosmos Nowotaniec Cosmos Nowotaniec Bieszczady Ustrzyki D. KWARTALNIK 13

14 Konkurs historyczny Dnia 26 lutego 2014 r. w Sanoku przeprowadzony został Międzypowiatowy Konkurs Historyczny pt. Oskarżeni o wierność, którego organizatorem był Sanocki Klub Gazety Polskiej. Wśród reprezentantów gimnazjów powiatu sanockiego i leskiego byli również uczniowie Publicznego Gimnazjum w Zespole Szkół w Nowotańcu, którzy z uśmiechem na twarzy wrócili z konkursowej rywalizacji. Trudno się dziwić, bowiem na miejscu trzecim uplasowała się uczennica klasy I - Anita Barańska. Tuż za nią był Piotr Chrząszcz, któremu udało się zdobyć czwarte miejsce. Opiekunką młodzieży przygotowującej się do konkursu była pani Dorota Kwaśniewicz. Sukces naszych uczniów jest tym większy, iż byli oni najmłodsi wśród gimnazjalistów stających w szranki współzawodnictwa. Zespół Szkół w Nowotańcu Gmina w obiektywie on rozbiórkę oraz postawienie nowych ścian działowych, naprawę parapetów, wymianę posadzek, okładzin ściennych, roboty malarskie, remont instalacji kanalizacyjnej oraz wymianę osprzętu elektrycznego. kierunkowskazy, wyremontowane wiaty oraz wykonane prace porządkowe zaświadczają o naszej pamięci i wspólnej, niełatwej historii Żydów, Rusinów i Polaków. Na zdjęciu wiata przy bukowskim kirkucie. Kuchnia polowa Ministerstwo Obrony Narodowej nieodpłatnie przekazało naszej gminie wojskowe kuchnie polowe. Pierwszą przywieziono niedawno z Wrocławia natomiast kolejny wyjazd musi być potwierdzony przez wojsko. Zgodnie z założeniem, kuchnie otrzymają jednostki OSP zrzeszone w Krajowym Systemie Ratownictwa, czyli Bukowsko i Nadolany. Samochód gminny Końcem ubiegłego roku, częściowo w wyniku zamiany za podarowany z BOR-u samochód BMW, nasza gmina pozyskała samochód osobowy z możliwością transportu ludzi i różnych towarów. Na tle wcześniejszych samochodów Nysa i Polonez, pozyskany Citroen Berlingo prezentuje się naprawdę nieźle i jest pojazdem bardzo solidnym. Wojskowy metalowy most pozyskany jesienią 2013 roku z jednostki wojskowej w Dęblinie, został zainstalowany na drodze gminnej w Bukowsku; tzw. Górny koniec obok J. Grzesia. Solidna konstrukcja wytrzymująca nacisk czołgu, powinna przez długie lata służyć okolicznym mieszkańcom. Nowe sanitariaty w Pobiednie Ze środków w kwocie ok. 70 tysięcy złotych, pozyskanych z rezerwy budżetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej odnowione zostały sanitariaty w Zespole Szkół w Pobiednie. Inwestycja zakładała remont sanitariatów dla dziewczynek, chłopców i personelu. Obejmował 14 KWARTALNIK Śladami narodów Wspominaliśmy w poprzednim numerze o prowadzonych pracach remontowych i konserwatorskich przy cmentarzu żydowskim w Bukowsku oraz cmentarzu grekokatolickim w Kamiennem. Nowe Zaplecze socjalne OSP W ostatnich latach wzrasta poziom wyszkolenia i wyposażenia strażaków ochotników z terenu naszej gminy. W roku 2013 oddano do eksploatacji nową Remizę Ochotniczej Straży Pożarnej w Bukowsku. Obecnie na piętrze budynku powstało zaplecze socjalne dla strażaków umożliwiające w razie konieczności, prowadzenie stałego dyżuru ratowniczego. tekst i zdjęcia Jan Muszański

15 HARMONOGRAM Odpady zmieszane worek czarny (wszystkie miejscowości gminy) IV V VI VII VIII IX X XI XII Odpady segregowane (niebieski, żółty, czerwony, biały, zielony) Bukowsko, Dudyńce, Pobiedno, Wolica, Zboiska IV V VI VII VIII IX X XI XII odbioru odpadów na terenie Gminy Bukowsko w roku Odpady segregowane (niebieski, żółty, czerwony, biały, zielony) IV V VI VII VIII IX X XI XII Zasady segregacji odpadów komunalnych Od nowego roku firma REMON- DIS z Krosna prowadzi zbiórkę odpadów komunalnych na terenie Gminy Bukowsko, według nowych obniżonych stawek; 6 zł./os. za odpady segregowane i 12 zł./os. za odpady niesegregowane. Nowe stawki cenowe wymusiły potrzebę składania nowych deklaracji, a dla zdyscyplinowania prawidłowej segregacji wprowadzono indywidualne kody kreskowe. W bieżącym numerze Kwartalnika chcemy zapoznać naszych czytelników z nowymi zasadami segregacji śmieci. Tak, więc do worków koloru żółtego wrzucamy: butelki z tworzyw sztucznych po napojach, olejach spożywczych, mleku, szamponach, odżywkach do włosów, środkach czystości oraz po chemii gospodarczej (np. płynach do mycia szyb, naczyń, rąk, płynach do prania i płukania, płynach do podłóg, środkach do czyszczenia łazienek, pojemniki po proszkach i żelach do zmywarek itp.), opakowania po płynach do spryskiwaczy i chłodnic, reklamówki, worki foliowe i folie (np. po papierze toaletowym, karmie dla zwierząt, ziemi ogrodowej, po zgrzewkach wód i napojów, folie strech), skrzynki po napojach, wiaderka, doniczki, miski, koszyczki i pudełka plastikowe. Nie wrzucamy: materiałów budowlanych z tworzyw sztucznych (np. rur kanalizacyjnych, odwodnieniowych, rynien), folii budowlanych, opakowań po silikonach, akrylach, piankach i klejach montażowych, farbach i lakierach, elementów RTV i AGD, elementów rowerów oraz motocykli, opakowań po smarach i olejach samochodowych, opakowań z tworzyw sztucznych trwale połączonych z innymi materiałami, tapet, zanieczyszczonych kubków po jogurtach, serkach, śmietanie, wędlinach, pasztetach i mięsach, maśle, margarynie, herbacie i kawie, odpadów zabrudzonych ziemią, olejami, farbami. Do worków koloru niebieskiego wrzucamy: kartony i tekturę falistą, gazety, czasopisma, ulotki, katalogi, książki, opakowania z papieru np. po cukrze, mące, ryżu, herbacie, słodyczach itp. Nie wrzucamy: opakowań po materiałach budowlanych (np. po cemencie, zaprawach budowlanych, klejach montażowych), odpadów zabrudzonych ziemią, olejami, farbami, odpadów higienicznych (np. zabrudzonych pieluch), tapet, zanieczyszczonych opakowań po maśle, margarynie, serkach, herbacie i kawie. Do worków koloru czerwonego wrzucamy: drobny złom, puszki po napojach, konserwach i innych produktach spożywczych. Nie wrzucamy: opakowań po aerozolach i dezodorantach, materiałów budowlanych z metalu (np. rur kanalizacyjnych, rynien), opakowań po silikonach, klejach i piankach montażowych, farbach i lakierach, elementów RTV i AGD, elementów metalowych pochodzących z pojazdów mechanicznych, opakowań po smarach i olejach samochodowych, baterii, akumulatorów, żarówek, gwoździ, kapsli, nakrętek, mebli i ich części, zabawek. Do worków koloru białego wrzucamy: butelki ze szkła bezbarwnego po napojach, sokach, alkoholach, słoiki po przetworach, musztardach i innych produktach spożywczych. Nie wrzucamy: szyb okiennych, szyb KWARTALNIK 15

16 samochodowych, szyb zbrojonych, żarówek, lamp neonowych, luster, szkła żaroodpornego, porcelany, fajansu. Do worków koloru zielonego wrzucamy: butelki ze szkła kolorowego po napojach, sokach, alkoholach, słoiki po produktach spożywczych. Nie wrzucamy: szyb okiennych, szyb samochodowych, szyb zbrojonych, żarówek, lamp neonowych, luster, szkła żaroodpornego, porcelany, fajansu. Do worków koloru czarnego, Nowe światłowody Firma INTERQ dzięki dotacji unijnej buduje sieć światłowodową na terenie Gminy Bukowsko. Szybki internet, telefonia i telewizja to atuty inwestycji. Ryszard Ziembicki, współwłaściciel firmy mówi: jest to pierwsza w powiecie sieć z przyłączami światłowodowymi. Konstruktywna współpraca z wójtem Piotrem Błażejowskim sprzyja inwestycji w nowe technologie. Już w kwietniu bieżącego roku z usług nowej generacji będzie mogło korzystać około 100 osób a docelowo wszyscy chętni mieszkańcy Gminy Bukowsko. przeznaczonego na odpady gromadzone w sposób niesegregowany, wrzucamy również odpady pozostałe po segregacji i wykluczone w innych kolorach (np. tkaniny, odzież, zabawki, kapsle, nakrętki, żarówki, odpady higieniczne np. pieluchy itp.) oraz odpady remontowe i ulegające biodegradacji (po stosownym oznaczeniu worków). Nie wrzucamy: odpadów odbieranych w ramach akcyjnych tj. odpadów wielkogabarytowych, Informacja od firmy INTERQ zużytego sprzętu RTV i AGD, popiołu i żużla, odpadów niebezpiecznych, żrących, wybuchowych oraz substancji toksycznych, odpadów medycznych i weterynaryjnych, zużytych opon. Informację dotyczącą segregacji odpadów komunalnych znajdziecie Państwo również na stronie internetowej Informacja na podstawie zasad określonych przez firmę REMONDIS Konkurs wiedzy pożarniczej Tradycyjnie w marcu odbyły się w Bukowsku eliminacje gminne Ogólnopolskiego Konkursu Wiedzy Pożarniczej. Konkurs przeprowadzony został przy współpracy Urzędu Gminy w Bukowsku reprezentowanego przez p. Teresę Pałys oraz Państwową Straż Pożarną w Sanoku reprezentowaną przez starszego kapitana Roberta Wojciechowskiego. W wyniku eliminacji konkursowych w grupie szkół podstawowych przyznano następujące lokaty: pierwsze miejsce Ewelina Urban, drugie miejsce Damian Adamski, miejsce trzecie Filip Świderski, czwarte Wojciech Futa i piąte Paweł Lenio. W kategorii gimnazjów pierwsze miejsce zajął Maciej Królicki, drugie Hubert Cypcarz, trzecie Marcin Sitarz, czwarte Maksymilian Ogrodnik, piąte Andrzej Łuszcz. Uczniowie którzy zajęli miejsca 1 3 będą reprezentować naszą gminę w eliminacjach stopnia powiatowego. Na zdjęciu uczestnicy konkursu wraz z opiekunami i organizatorami. tekst i zdjęcie Jan Muszański 16 KWARTALNIK

17 Polsko-Słowacki Turniej Po rocznej przerwie, w dniu r. odbył się III Polsko- -Słowacki Turniej Piłki Halowej. W hali sportowej przy ZS w Bukowsku spotkało się dwie drużyny słowackie i cztery drużyny gminne, które do rozgrywek zostały podzielone na dwie grupy. W grupie pierwszej rywalizowały drużyny: Bukowianka Bukowsko Legia Topol ovka (1:3), Nadolany Bukowianka Bukowsko (4:0), Legia Topol ovka Nadolany (1:1, 2:0 w rzutach karnych). W grupie drugiej spotkały się: Cosmos Nowotaniec Old Star Topol ovka (11:1), Krąg Dudyńce Cosmos Nowotaniec (2:4), Old Star Topol ovka Krąg Dudyńce (4:6). W kolejnej rundzie spotkały się drużyny, które w swoich grupach zajęły takie same miejsca, tak więc o 5/6 zgrały Old Star Topol ovka Bukowianka Bukowsko (2:4), o miejsca 3/4 Krąg Dudyńce Nadolany (2:2, w rzutach karnych 1:2) i o miejsca 1/2 Cosmos Nowotaniec pewnie pokonał Legię Topol ovka (4:1). W trakcie turnieju rozegrano kilka równorzędnych spotkań na wysokim poziomie, w których tylko szczęście lub jego brak, decydowało o końcowym wyniku. Wszystkie mecze sędziowali panowie Ryszard Denega i Sebastian Błażejowski. Warto też podkreślić, że nie musieli oni często sięgać po kolorowe kartoniki, chociaż zdarzyło się, że niesportowe emocje udzieliły się nie tylko w zachowaniu zawodników, ale także u działaczy. Jak zawsze w zawodach, najprzyjemniejszą chwilą jest wręczenie nagród. Puchary sportowe dla najlepszych trzech drużyn oraz dyplomy i nagrody rzeczowe dla wszystkich drużyn, wręczyli: Wójt Gminy Bukowsko p. Piotr Błażejowski, Przewodniczący Rady Gminy Bukowsko p. Leon Myrdak, Starosta Topol ovki p. Stefan Ladickowsky i przewodniczący komisji RG ds. kultury i sportu p. Czesław Kowalik. Statuetkę dla najlepszego strzelca turnieju otrzymał Piotr Spaliński z Cosmosu Nowotaniec a nagrodę dla najlepszego strzelca drużyn słowackich Stefan Tomcak z Legii Topol ovka. W trakcie rozgrywek organizatorzy zadbali o napoje chłodzące i przekąski, a na zakończenie wszystkich uczestników zaprosili na obiad. Mamy nadzieję, że międzynarodowy futsal będzie kontynuowany również w roku przyszłym. Henryk Pałuk zdjęcia Jan Muszański Smak złota 12 marca w Zespole Szkół w Bukowsku odbył się Finał Wojewódzki Igrzysk Młodzieży Szkolnej w Unihokeju Dziewcząt. W turnieju brało udział dziewięć najlepszych zespołów Podkarpacia wyłonionych we wcześniejszych eliminacjach. W meczach grupowych gospodynie pokonały 2:1 rówieśniczki z Brzeźnicy a ważne zwycięstwo nad Nową Wsią Cosmos Nowotaniec Legia Topol ovka Nadolany w ostatnich sekundach meczu, pięknym strzałem zapewniła nam kapitan zespołu Julia Żytka. Wygrane te zapewniły bezpośredni awans do strefy medalowej. W meczach finałowych podopieczne Jakuba Barcia grały jak w transie rozbijając kolejno Korczynę 7:1 i koleżanki ze Stobiernej 6:0. Tytuł mistrzyń województwa po raz kolejny daje możliwość naszym dziewczynom do reprezentowania Podkarpacia na ogólnopolskich mistrzostwach w Elblągu. Zespół Szkół w Bukowsku Skład drużyny: Żytka Julia (kapitan), Dziedzic Weronika, Żytka Weronika, Fijałkowska Klaudia, Kowalik Wiktoria, Szczypta Kinga, Bałdyga Samuela, Pleśniarska Natalia, Jakub Barć (trener). KWARTALNIK 17

18 Wieści z Regionu Sanok w Strasburgu W dniach stycznia 2014 r., podczas posiedzeń Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy w Strasburgu miała miejsce wystawa fotografii, będąca częścią projektu Zakochaj się w Polsce nocą. Do pokazu w Pałacu Europy zakwalifikował się uwieczniony na fotografii Zabytkowy Ratusz wraz z klasztorem i kościołem oo. Franciszkanów na Rynku Głównym w Sanoku. Wejdź do ZUS przez Internet Dzięki platformie stworzonej przez ZUS, większość spraw możemy załatwić przez Internet bez wychodzenia z domu. Możemy śledzić czy jesteśmy zgłoszeni do ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego, czy pracodawca regularnie i prawidłowo odprowadza za nas składki Do naszej dyspozycji jest kalkulator emerytalny i możliwość umówienia się na wizytę w dowolnej placówce ZUS bez oczekiwania w kolejce. Bezpłatne zajęcia komputerowe Organizowane są warsztaty dla osób 50+, które chcą nabyć podstawową wiedzę w zakresie obsługi komputera i korzystania z Internetu. Zainteresowane osoby prosimy o kontakt z prowadzącym kurs p. Lucyną, tel , lub biurem poselskim Elżbiety Łukacijewskiej tel Koleją z Rzeszowa do Przemyśla 43 mln zł będzie kosztować tegoroczna rewitalizacja torów, przystanków i stacji na linii kolejowej Rzeszów-Przemyśl. Modernizacja linii trwa już od 2010 r. Dzięki niej ma się skrócić czas przejazdu pociągu. Podróż z Krakowa do Przemyśla ma trwać nie więcej niż 3 godz., a z Krakowa do Rzeszowa około 1 godz. 20 m. Stop wyprzedaży polskiej ziemi Przedstawiciele Stronnictwa Ludowego Ojcowizna wyszli przed budynek Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie, aby pikietować m.in w obronie polskiej ziemi i lasów. Manifestujący w ten sposób chcieli wyrazić swój sprzeciw wobec polityki, jaką prowadzi obecny rząd. Budowa obwodnicy Brzozowa Zarząd Województwa Podkarpackiego przyjął projekt Regionalnego Programu Operacyjnego. Jak mówił marszałek Władysław Ortyl, jedną z ważniejszych inwestycji będzie obwodnica Brzozowa. Budowa drogi powinna ruszyć w pierwszej połowie roku mówi z kolei Tadeusz Pióro, członek zarządu. Maria Ambicka 18 KWARTALNIK Medale dla Teresy i Stanisława Dnia 14 lutego 2014 roku w Sali Narad Urzędu Gminy Bukowsko odbyła się Uroczysta Sesja Rady Gminy Bukowsko. Po wysłuchaniu Hymnu Państwowego odczytano decyzję Ministra Obrony Narodowej Rzeczpospolitej Polskiej na mocy której Państwo Teresa i Stanisław Perkołupowie z Bukowska zostali odznaczeni srebrnymi medalami Za zasługi dla obronności kraju w dowód uznania za nienaganną służbę wojskową pełnioną przez trzech ich synów. Odznaczenia wręczył komendant Wojskowej Komendy Uzupełnień w Sanoku płk Marek Staroń. Życzenia, prezenty i kwiaty przekazali: Wójt Gminy Bukowsko p. Piotr Błażejowski oraz Przewodniczący Rady Gminy Bukowsko p. Leon Myrdak. W obliczu tak niecodziennego wydarzenia warto przybliżyć sylwetki głównych bohaterów gminnej uroczystości. Państwo Teresa i Stanisław Perkołupowie są małżeństwem blisko 40 lat i jeszcze niedawno prowadzili gospodarstwo rolne. Obecnie są spokojnymi emerytami, ponieważ gospodarstwo przekazali swojemu następcy. Państwo Perkołupowie Powiatowa siatkówka W ramach corocznych zawodów siatkarskich reprezentantki naszej szkoły wygrały szczebel gminny i 25 lutego 2014 r. wzięły udział w Powiatowym Turnieju Gimnazjady w Piłce Siatkowej Dziewcząt, który odbywał się w Gimnazjum nr 4 w Sanoku. Podopieczne Jakuba Barcia w grupie pokonały 2:0 sanocką jedynkę i w tym samym stosunku rywalki z Długiego. W finale trafiły na gospodynie turnieju. Trenujące na co dzień w klubie Sanoczanka Sanok zawodniczki G 4 Sanok nie dały szans doczekali się trzech synów. Najstarszy Leszek od września 1997 r. do marca 1998 r. służył w wojsku w Warszawie, gdzie był żołnierzem Kompanii Honorowej. Obecnie wraz z żoną i synem mieszka w Londynie. Po nim na świat przyszli Roman i Mariusz, którzy służbę wojskową odbywali razem w jednostce wojskowej w Sanoku od lutego 1998 r. do lutego 1999 r. Starszy syn Roman jest żonaty, ma dwoje dzieci i mieszka w Sanoku. Mariusz razem z żoną i córką mieszka w Bukowsku i jest właścicielem rodzinnego gospodarstwa rolnego. Analizując przebieg służby wojskowej młodych Perkołupów, dostrzec można, iż w lutym 1998 roku, wszyscy trzej jednocześnie nosili wojskowe mundury. W rozmowie z Teresą i Stanisławem, przeprowadzonej bezpośrednio po gminnej uroczystości, wspominaliśmy czasy, kiedy służba wojskowa była dla młodych ludzi zaszczytem i obowiązkiem. Po niedawnym wprowadzeniu armii zawodowej, ta sama służba wojskowa stała się dla większości młodych ludzi, trudnym do zrealizowania marzeniem. tekst i zdjęcie Jan Muszański Bukowsku, awansując tym samym do rozgrywek rejonowych. Mimo przegranej bardzo gratulujemy naszym dziewczynom dzielnej postawy w całych rozgrywkach. Zespół Szkół w Bukowsku

19 Konkurs Polonistyczny 12 lutego Zespół Szkół w Pobiednie był organizatorem Międzyszkolnego Konkursu Polonistycznego. W konkursie wzięli udział uczniowie klas trzecich gimnazjów z terenu gminy Bukowsko. A oto wyniki: 1 miejsca Kamil Kulikowski (ZS w Nowotańcu) oraz Gabriela Wyciszkiewicz (ZS w Bukowsku), 2 miejsce Jowita Śliwiak (ZS w Nowotańcu), 3 miejsce Norbert Proćko (ZS im. Jana Pawła II w Pobiednie) oraz Diana Chrząszcz (ZS w Bukowsku). Na załączonym zdjęciu, uczestnicy wraz z nauczycielami. tekst i zdjęcie Danuta Kozimor Bartnik O pasji pszczelarskiej pana Józefa Płonki z Bukowska nie raz już pisaliśmy na łamach naszej gazety. Pan Józef nie spoczywa na laurach, pełen zaangażowania w swojej pracy poszukuje czegoś nowego. Rok 2013 był pełen ważnych imprez do udziału, w których pan Józef był zapraszany i prawie nigdy nie odmawiał uczestnictwa. Należy wspomnieć chociażby o takich, jak: Podkarpackie Miodobranie w Kołaczycach, Międzynarodowe Targi Żywności i Produktów Ekologicznych Ekogala w Rzeszowie, Powiatowe Święto Pszczelarzy Bartnik w Sanoku, Jarmark Miodu oraz Rzemiosł Różnych w Rymanowie Zdroju, Podkarpackie Święto Miodu w Rzeszowie, Jarmark Przedświąteczny w sanockim Skansenie itd. Podczas tych uroczystości odbywały się konkursy, w których miód pana Józefa często otrzymywał wyróżnienia. Chyba największą nagrodą jest dla niego wyróżnienie przez konsumentów, którzy podczas IX Podkarpackiego Święta Miodu uznali Jego miód za najbardziej smakowity. W dniach czerwca 2013 r., w ramach współpracy pszczelarzy ze Świdnika i naszego regionu, z wizytą w pasiece pana Józefa przebywała 18 osobowa delegacja ze Słowacji. Natomiast 1 lipca przyjmował u siebie 17 gości z Żywieckiej Fundacji Rozwoju, w tym 12 osób z Gruzji. Wizyta została zorganizowana przez LDG Dorzecze Wisłoka w ramach projektu Spółdzielcą być. Pan Józef obok domu wygospodarował specjalne pomieszczenie, w którym można zobaczyć, na czym polega praca pszczelarza, są ule, różny sprzęt pszczelarski itp. Również to miejsce zwiedzili goście z Gruzji, którzy byli pod ogromnym wrażeniem gościnności gospodarzy. Wszyscy dokonali pamiątkowych wpisów do kroniki pana Józefa. O miły nastrój i atmosferę podczas pobytu gości zadbała pani Teresa żona pana Józefa, która przygotowała do degustacji wypieki na bazie miodu. Wszyscy chętnie się nimi częstowali i zachwycali miłym przyjęciem. Obie wizyty zagranicznych gości miały na celu wymianę doświadczeń, a często i zdobywanie cennych informacji, których nie można znaleźć w żadnych książkach. Mam nadzieję, że nowe kontakty zawarte podczas tych wizyt, przyniosą sławę produktom pszczelarskim rodzimych producentów poza granicami kraju. Na koniec zastanawiałam się, czego życzy się pszczelarzom i wyczytałam, że dobrych pożytków i aby wszystko układało się jak najlepiej. Tego życzę panie Józefie. Ewa Kseniak Konkursowy sukces Uczennica klasy szóstej Szkoły Podstawowej w Nowotańcu - Katarzyna Rakoczy, podopieczna pani Eweliny Kielar, zakwalifikowała się do etapu wojewódzkiego Konkursu Języka Angielskiego. Dnia 5 lutego 2014 r. zmierzyła się z zadaniami tego etapu, który odbył się w Rzeszowie. Po ogłoszeniu wyników okazało się, że zajęła piąte miejsce wśród finalistów konkursu. Gratulujemy i życzymy dalszych sukcesów. Zespół Szkół w Nowotańcu KWARTALNIK 19

20 Lekarz weterynarii radzi Owady społeczne, Jeżeli na świecie zabraknie pszczół, nam ludziom pozostaną najwyżej 4 lata życia. Stwierdzenie podobno wypowiedziane przez E. Einsteina, brzmi złowieszczo, ale w pewnym sensie obrazuje istotną rolę pszczół w życiu ludzi. Poza tym wszystko, co lata, brzęczy, pełza oraz drąży tunele pod ziemią i w materii organicznej, ma swoje zadanie w przyrodzie. Owady, to bezkręgowce należące do typu stawonogów. Zwykle kojarzą się nam ze szkodnikami, które niszczą rośliny i drzewa, jednak o ile na przykład larwy motyli żywią się roślinami zielonymi, o tyle ich postacie dorosłe zbierając nektar zapylają je. Tylko 22% roślin w naszym klimacie jest wiatropylna, aż 78% jest owadopylna, z czego pszczoły zapylają około 90% roślin kwiatowych w tym owoców a od pracy owadów zależy 3/4 produkcji żywności na świecie. Mucha plujka, z kolei może roznosić na odnóżach bakterie i zakażać żywność, ale także, składa jaja w padlinie, dzięki temu szczątki martwych zwierząt mogą zostać objedzone do kości przez larwy w ciągu zaledwie kilku dni (w zależności od temperatury i warunków atmosferycznych). Tak więc w pewnym sensie zapewnia ekologiczną utylizację. Jednak najbardziej pożyteczne i wręcz godne szacunku są owady społeczne. Po części, dlatego, że żyją podobnie jak my ludzie w ogromnych skupiskach, w których tworzą rodziny czy grupy społeczne, mają swoją hierarchię oraz przydzielone zadania, a poza tym w większości są bardzo pracowite. Mrówki z punktu widzenia ekologii zajmują się rozkładem materii organicznej, a tym samym obiegiem pierwiastków w przyrodzie, poza tym zjadają niektóre szkodniki i ich larwy oraz hodują mszyce, z których potem Mega Moto Rady ale dzięki swojej konstrukcji nie sprawia Samochody 4x4 4x4 oznacza napęd na cztery koła, ale chcąc wybrać auto z tego rodzaju to żadnych problemów, a wręcz przeciwnie. Kolejna grupa samochodów to tak zwane SUV-y (Sport Utility Vehicle), napędem mamy już parę opcji, nad czyli samochód sportowo-użytkowy. którymi warto się zastanowić. Jedną z nich jest taki właśnie napęd w typowo osobowym samochodzie, który bardzo dobrze sprawdza się na ośnieżonych i oblodzonych nawierzchniach, świetnie daje sobie radę również na normalnej Bardzo modne i często kupowane autka z racji swojej prezencji, wyższego niż w osobówce zawieszenia i oczywiście napędu 4x4. Niektóre z SUV-ów mają stały napęd na cztery koła, w niektórych mamy możliwość rozłączania napędu, drodze. W tego typu autach napęd jest a występują też modele z napędem na stały i nie ma możliwości rozłączania, jedną oś. Osobiście uważam, że najlep- 20 KWARTALNIK pszczoły pozyskują spadź. Są bardzo pożyteczne, zwłaszcza w lesie, roznoszą nasiona roślin, rozkładają szczątki martwych organizmów, poprawiają właściwości fizyczne gleby, służą także za pokarm dla innych zwierząt. Natomiast pszczoła miodna, jest nam chyba najbliższym gatunkiem z całej gromady owadów, pożyteczna dla przyrody i człowieka. Niestety, ostatnio dużo słyszy się o niekorzystnym zjawisku masowego ginięcia pszczół. Niektóre media donoszą, o upadku nawet do 15% populacji rocznie. Jak się okazuje jest wiele przyczyn takiego stanu, które w dodatku nakładają się na siebie. Zacznijmy od najgroźniejszych, chorób: nosemoza, wirus zdeformowanych skrzydeł, ostry i chroniczny paraliż, warroza, grzybica, zgnilec. Nosemoza, wywoływana przez pierwotniaki, występuje zwłaszcza po zimowaniu jest chorobą pasożytniczą podobnie jak warroza, mocno osłabia rodzinę pszczelą i otwiera wrota wirusom, które często dokańczają dzieła. U słabszych rodzin także często rozwijają się choroby grzybicze, rzadziej bakteryjne jak kiślica (zgnilec europejski, łagodny) czy zwalczany z urzędu zgnilec złośliwy (amerykański). Kolejnym czynnikiem spadku liczebności pszczół jest stosowanie pestycydów w czasie kwitnienia roślin, bez zalecanych okresów karencji, zwłaszcza w monokulturach upraw o dużych obszarach np. rzepaku, czy kukurydzy, tak więc dołącza się kolejny powód, brak bioróżnorodności w pożywieniu, a jak wiadomo mono dieta osłabia odporność organizmów. Istnieje również niepotwierdzona naukowo teoria o systemach komunikacji wpływających na pole elektromagnetyczne, które zaburza zmysł orientacji owadów. Jest jeszcze wiele innych niekorzystnych czynników jak zmiany klimatyczne, nieodpowiednia pogoda, słaby pożytek czy też szkodniki ula (chrząszcze, szerszenie). Jak widać populacja pszczół staje się coraz bardziej zagrożona z jednej strony poprzez działalność człowieka, z drugiej poprzez zmiany zachodzące w przyrodzie. Czy można próbować temu zapobiec? Tylko w pewnym stopniu. Po pierwsze walka z chorobami. Najważniejszą rzeczą jest zwalczanie warrozy i nosemozy, stosowanie akarycydów wiosną, jesienią i późną jesienią o ile pogoda na to pozwala, poza tym stosowanie kwasu szczawiowego wiosną. Przy zwalczaniu nosemozy, można stosować wzmacnianie odporności i kondycji rodzin stosując preparaty na bazie witamin i ziół, niestety silniejsze chemioterapeutyki zostały wycofane z zastosowania, ze względu na długotrwałe utrzymywanie się w organizmach pszczół oraz ich produktach. Z zabiegów hodowlanych warto wymienić plastry w sezonie i przesiedlić rodzinę do odkażonych uli po zimie. Należy stosować zabiegi higieniczno- -sanitarne, w każdym wypadku zgłaszać wystąpienia choroby zwalczanej z urzędu, namnażać liczbę rodzin przez wykonywanie odkładów, dzięki temu niwelować ich straty. Prawdopodobnie nie możemy mieć większego wpływu na eliminację wszystkich czynników powodujących zamieranie pszczół, ponieważ pewnych procesów i tak nie powstrzymamy, gdyż związane są z postępem i rozwojem cywilizacji, a więc jedyne, co możemy zrobić to dobrze zatroszczyć się o nasze hodowle. Katarzyna Zabiega szą opcją jest możliwość wyboru przez kierowcę czy chce jechać z napędem na jedną czy dwie osie i polecałbym autka z rozłączanym napędem. SUV to nie jest terenówka, lecz autko stworzone do jazdy po zwykłych nawierzchniach i bezdrożach, lecz bez większych nierówności i błotnistych kolein. Jeśli ktoś z Państwa decydowałby się na jazdę OFF- -ROAD to musi rozejrzeć się za typowo terenowym samochodem. To pojazdy bardzo dobrze przygotowane do jazdy w trudnych warunkach, bo wyposażone