Nowe regulacje prawne perspektywa doktorantów

Transkrypt

1 Seminarium bolońskie Studia doktoranckie w świetle nowych regulacji prawnych Warszawa, 26 kwietnia 2012 r. Nowe regulacje prawne perspektywa doktorantów Ekspert Boloński, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie jacek.lewicki@uj.edu.pl

2 2 Plan prezntacji: 1. SD - zmiany bezpośrednie i pośrednie 2. Kwalifikacje III stopnia przewód doktorski 3. Doktorat a efekty kształcenia 4. Doktorant jako młody naukowiec 5. Stypendia 6. Doktoranci jako grupa interesariuszy wewnętrznych

3 3 SD główne kierunki zmian Bezpośrednie: zmiany wynikające z nowelizacji Ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym (PoSW) + rozporządzenia Pośrednie: zmiany wynikające z nowelizacji Ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Ustawa o stopniach i tytule) + rozporządzenia ale, także zmiany wynikające z przepisów reformujących system nauki np. Ustawa o finansowaniu nauki, Ustawa o NCN, Ustawa o PAN

4 4 SD główne kierunki zmian Docelowe objęcie SD ramami kwalifikacji Uzyskanie kwalifikacji trzeciego stopnia nastąpi wraz z uzyskaniem stopnia doktora w drodze przewodu doktorskiego (art. 2 ust 2 pkt. 18h PoSW) Wyraźne podkreślenie celu studiów doktoranckich: stopień doktora doktorat

5 5 Studia doktoranckie a stopień doktora Prawo o szkolnictwie wyższym Ustawa o stopniach i tytule stopień doktora

6 6 Kwalifikacje III stopnia, czyli Stopień doktora = magisterium lub równorzędne (lub lic./inż. + Diamentowy Grant ) + egzaminy doktorskie (dyscyplina podstawowa i dodatkowa) + przedstawienie i obrona pracy doktorskiej + egzamin z języka nowożytnego lub stosowny certyfikat (ew. wniosek o zwolnienie i certyfikat składa się wraz z dok. do otwarcia przewodu)

7 7 Art. 13 Ustawy o stopniach i tytule Rozprawa doktorska, przygotowywana pod opieką promotora albo pod opieką promotora i promotora pomocniczego [ ] powinna stanowić oryginalne rozwiązanie problemu naukowego lub oryginalne dokonanie artystyczne oraz wykazywać ogólną wiedzę teoretyczną kandydata w danej dyscyplinie naukowej lub artystycznej oraz umiejętność samodzielnego prowadzenia pracy naukowej lub artystycznej.

8 8 Formy rozprawy doktorskiej (art. 13 ust. 2-4 Ustawy o stopniach i tytule): maszynopis ksiązki, książka (wydana), spójny tematycznie zbiór rozdziałów w książkach wydanych, spójny tematycznie zbiór artykułów (publikowanych lub przyjętych do druku) w określonych czasopismach, praca projektowa, konstrukcyjna, technologiczna lub artystyczna. Również za rozprawę uznać można część pracy zbiorowej, o ile jest samodzielna i wyodrębniona oraz wykazuje wkład indywidualny osoby starającej się o nadanie stopnia.

9 9 Rozprawa doktorska i obrona Za zgodą rady jednostki może być przygotowana w języku obcym (wniosek składa się wraz z dok. do otwarcia przewodu) Recenzje i streszczenie rozprawy na stronach www jednostki i CK Recenzenci 2 m-ce na recenzję Recenzja może zawierać wnioski dotyczące uzupełnienia lub poprawienia rozprawy doktorskiej, które kandydatowi i promotorowi przekazuje rada jednostki organizacyjnej ponowna recenzja (1 m-c) ( 6 ust. 6 Rozp. ws. przeprowadzania czynności w przewodach doktorskich). Warunkiem wszczęcia przewodu doktorskiego jest posiadanie wydanej lub przyjętej do druku publikacji naukowej

10 10 Rozprawa i obrona wybrane trudności Recenzenci min. 2, przy czym: Recenzentem w przewodzie doktorskim nie może być osoba, w stosunku do której zachodzą uzasadnione wątpliwości co do jej bezstronności ( 6 ust. 2 Rozp. ws. przeprowadzania czynności w przewodach doktorskich). Czy jak wszyscy zewnętrzni to już nie ma wątpliwości? Ukończenie SD a termin uzyskania kwalifikacji III st. (po złożeniu pracy kandydat-doktorant nie ma wpływu na dalszy bieg spraw) Streszczenie rozprawy na stronach www czy może być autoreferat? Czy jak rozprawa w jęz. obcym to recenzje też? Nadanie stopnia dr w kontekście wyroku TK

11 11 Doktorat a efekty kształcenia Wiedza na zaawansowanym poziomie, o charakterze podstawowym i szczegółowym, obejmującej najnowsze osiągnięcia w obszarze prowadzonych badań naukowych rozprawa, egzaminy, obrona Umiejętności związanych z metodologią prowadzonych badań naukowych w danej dyscyplinie rozprawa, obrona, egzaminy Kompetencje społeczne w ramach działalności naukowej + społeczna rola naukowca (np. popularyzacja nauki) obrona (?)

12 12 Doktor, czyli Z punktu widzenia Ustawy o stopniach i tytule: naukowiec posiadający zaawansowaną i aktualną (najnowszą) wiedzę ogólną z danej dyscypliny i szczegółową z zakresu swoich badań potrafiący identyfikować problemy badawcze (praktyczne i teoretyczne) i w drodze samodzielnie prowadzonych badań przedstawiać ich oryginalne rozwiązania, potrafiący przedstawiać wyniki tych badań jak i prowadzić dyskurs naukowy, również w języku obcym.

13 13 Doktor, czyli Z punktu widzenia SD (tj. PoSW): j.w. + potrafiący przekazywać wiedzę naukową także osobom spoza danej dziedziny w tym mający kwalifikacje pozwalające nauczać w szkole wyższej oraz wykazujący kompetencje społeczne w zakresie pracy badawczej (badawczo-rozwojowej) oczekiwanych od naukowca

14 14 SD główne kierunki zmian c.d. Unifikacja (z wyjątkami) regulacji prawnych dla SD w uczelniach i jednostkach naukowych Do zadań uczelni należy m.in. stwarzanie osobom niepełnosprawnym, warunków do pełnego udziału w procesie kształcenia i w badaniach naukowych. (Art. 13 ust 1 pkt 9 PoSW)

15 15 SD główne kierunki zmian c.d. Próba poprawy relacji mistrz-uczeń: aktywny promotor, promotor pomocniczy Kształcenie punkty ECTS, zajęcia fakultatywne Brak świadectwa ukończenia studiów Ocena instytucjonalna PKA również z uwzględnieniem SD Wzmocnienie samorządności doktoranckiej (doktoranci jako interesariusze)

16 16 Doktorant młody naukowiec Generalna Dyrekcja ds. Badań i KE w rekomendacjach dla ERA z 2011 r. Towards a European Framework For Research Careers w profilach deskryptorów wymienia: R1 First Stage Researcher -> This profile includes individuals doing research under supervision in industry, research institutes or universities. It includes doctoral candidates. R2 Recognised Researcher R3 Established Researcher R4 Leading Researcher

17 17 Doktorant młody naukowiec: rodzime regulacje Kształcenie poprzez badania: efekty kształcenia -> stopień doktora; Do podstawowych obowiązków doktorantów [ ] należy realizowanie programu studiów doktoranckich oraz prowadzenie badań naukowych i składanie sprawozdań z ich przebiegu (Art. 197 ust. 2 PoSW) Studia doktoranckie stwarzają warunki do prowadzenia samodzielnych badań naukowych (Rozp. o SD) Celowe środki dla doktorantów - zwiększenie stypendium doktoranckiego dla 30% najlepszych doktorantów stacjonarnych (Art. 200a PoSW)

18 18 Doktorant młody naukowiec: rodzime regulacje Dopuszczenie doktorantów stacjonarnych do środków w ramach dotacji projakościowej dla kadry do 35 r. ż. (Ustawa o finansowaniu nauki z 2010) Przewód doktorski por. wyżej Narodowe Centrum Nauki

19 19 Stypendium doktoranckie ( 15 Rozp. o SD) Zaangażowanie w prowadzeniu zajęć dydaktycznych albo zaangażowanie w prowadzeniu badań stypendium NIE JEST wynagrodzeniem za prowadzenie zajęć na I r. na podst. rekrutacji od II r. na podst.: dobrych lub bardzo dobrych wyników z egzaminów objętych programem SD + postępów w pracy naukowej i przygotowaniu rozprawy

20 20 Stypendium doktoranckie (Rozp. o SD) Na 12 miesięcy, kwota min 60% zasadniczego uposażenia asystenta Niezależnie od świadczeń z FPM, stypendium doktorskiego czy stypendium ministra Można otrzymywać na przedłużeniu Dobrze ustalić zasady / wytyczne w regulaminie Dla osób które ukończyły SD wcześniej i których rozprawa doktorska uzyskała wyróżnienie można wypłacić za okres pozostały (nie dłużej niż 6 m-cy)

21 21 Zwiększenie stypendium doktoranckiego (tylko dla doktorantów stacjonarnych w uczelniach) Dla 30% najlepszych doktorantów na roku tzn. wyróżniających się w pracy badawczej lub artystycznej, a dla I r. na podst. rekrutacji ( 24 Rozp. o SD ) Jeżeli ktoś nie otrzymuje stypendium a spełnia wymóg 30% to zwiększenie staje się stypendium (art. 200a PoSW) (ale w kwocie zwiększenia nie dot. min 60% uposażenia asystenta) Regulamin przyznawania w drodze zarządzenia rektora Środki celowe Kwota min. 800 zł Warto opracować spójne regulaminy przyznawania stypendiów doktoranckich i ich zwiększeń

22 22 Świadczenia z FPM (art. 103 PoSW) O charakterze stricte socjalnym O charakterze naukowym: dla najlepszych doktorantów *na I r. na podst. rekrutacji *od II r. na podst. dobrych lub bardzo dobrych wyników z egzaminów objętych programem SD + postępów w pracy naukowej i przygotowaniu rozprawy + zaangażowanie dydaktyczne (dot. uczelni) FPM dla studentów i doktorantów dla doktorantów co najmniej proporcjonalnie, ale nie więcej niż 6% FPM W jednostkach naukowych od 1 X 2012

23 23 Wpływ doktorantów na SD Doktoranci w radach jednostek Opinia ws. powołania/odwołania Kierownika SD ( 6 Rozp. o SD) Doktorant członkiem komisji doktoranckiej przyznawanie stypendiów doktoranckich i ich zwiększeń ( 14 Rozp. o SD) Dobre praktyki np.: - doktorant do komisji wskazywany przez samorząd - doktoranci w komisjach ds. jakości kształcenia - aktywny udział doktorantów w zmianach programu SD - aktywny udział doktorantów w opracowywaniu zasad oceny ich osiągnięć - doktoranci jako obserwatorzy przy przyznawaniu środków w ramach w ramach dotacji projakościowej

24 24 Praktyka wybrane trudności Czas trwania SD 2-4 lata, a wymóg ECTS w tym od 20 do 30 punktom ECTS w ramach zajęć fakultatywnych rozwijających umiejętności dydaktyczne lub zawodowe, w wymiarze co najmniej15 godzin ( 4 ust. 1 Rozp. o SD) Fakultatywne zajęcia rozwijające umiejętności dydaktyczne i zawodowe [ ] od 10 do 15 punktom ECTS. Zajęcia fakultatywne przygotowują do wykonywania zawodu nauczyciela akademickiego [ ] ( 4 ust. 2) Przewód doktorski, efekty kształcenia, a program studiów np. Co z przewodami poza daną jednostką? Przedłużenie SD z przyczyn losowych ( 11 ust. 2 Rozp. o SD) Przedłużenie SD ze wzgl. na badania ( 11 ust. 3 Rozp. o SD) Czy praktyki zawodowe zawsze / tylko = dydaktyczne?

25 25 Studenci, pracownicy i doktoranci studenci? np. I st. profil zawodowy np. II st. profil akademicki badania doktoranci kształcenie / dydaktyka naukowi naukowo- dydaktyczni pracownicy dydaktyczni

26 26 Dziękuję za uwagę!