oo1.gazeta.ngo.pl RDPP* PODATKI NGO BATALIA W PARLAMENCIE BYŁO/BĘDZIE PRO PUBLICO BONO USTAWA O DZIAŁALNOŚCI POŻYTKU PUBLICZNEGO PORADNIK

Transkrypt

1 oo1.gazeta.ngo.pl OD REDAKCJI Redakcja portalu organizacji pozarządowych prezentuje pierwszy numer pisma dla organizacji pozarządowych. Jest to wydarzenie otwierające w życiu portalu oraz mamy nadzieję także w życiu samych organizacji całkiem nowy rozdział. Dlaczego na przekór obecnym trendom, które nakazują papierowym gazetom małymi krokami przenosić się do Internetu po dwóch latach prowadzenia portalu zdecydowaliśmy się na ruch całkiem odwrotny: czyli na wydanie gazetowego ekstraktu z zasobów informacyjnych portalu? Oprócz ambitnego pragnienia, by przecierać nowe szlaki, przyświeca nam też przekonanie, że nie wszyscy czytelnicy i czytelniczki portalu mają czas na smakowanie pojawiających się na stronach internetowych tekstów. A szkoda. Artykuły, które przygotowujemy dla Państwa, są naprawdę warte grzechu, a tematy, które poruszamy, dotyczą niejednokrotnie zagadnień o znaczeniu strategicznym dla całego sektora. Ponadto doskonale zdajemy sobie sprawę, jak ciągle trudno dostępnym dobrem jest komputer podłączony na stałe do Internetu. Często organizacje pozarządowe stają przed dylematem: działalność statutowa czy wyposażenie biura. Prezentując Państwu wyciąg z zasobów portalu, chcemy dostarczyć argumentu za komputeryzacją i internetyzacją tych organizacji społecznych, które się jeszcze wahają lub też wzbudzić zainteresowanie tym tematem wśród tych, które jeszcze o tym nie myślały. Jest to sprawa kluczowa nie tylko ze względu na sam portal organizacji pozarządowych, ale także z uwagi na fakt, że chcąc uczestniczyć w życiu publicznym, chcąc wpływać na politykę państwa i samorządów, chcąc skorzystać z dostępnych środków finansowych, musimy mieć dostęp do informacji. Niestety, ilość i różnorodność interesujących informacji jest tak ogromna, że niemożliwe jest rozsyłanie czy też publikowanie ich tradycyjnymi metodami. Dlatego właśnie Internet jest narzędziem, którym posługują się np. ministerstwa czy Komisja Europejska, podając w ten sposób do publicznej wiadomości, niekiedy także w celu konsultacji, niezwykle ważne informacje bądź dokumenty. Oddając Państwu do rąk gazetę.ngo.pl, będącą wizytówką portalu organizacji pozarządowych i zapraszając Państwa do lektury, mówimy: wiele więcej podobnych informacji, zbieranych z różnych źródeł i wybranych pod kątem zainteresowań organizacji, znajdziecie Państwo na stronach internetowych portalu. Co znajdziecie Państwo w tym numerze? Informacje na temat ustawy o pożytku publicznym i o wolontariacie, w tym między innymi: wywiad z Ewą Kulik-Bielińską na temat jej plusów i minusów (str. 8), informacje o tym, jak zmienione zostało prawo dla organizacji oraz gdzie można znaleźć więcej informacji na ten temat (str. 10), a także krótka historię zmagań o ustawę i terminarz jej wdrażania (str. 9) Podatki czy organizacje będą musiały je płacić o tym mówi tekst z komentarzami Jakuba Wygnańskiego (str. 3) Rada Działalności Pożytku Publicznego to nowe ciało, w którym zasiadają przedstawiciele organizacji. Jakie są jej zadania, jakie są terminy, kto dostał się do Rady i jak to jest komentowane (str. 5 i 6) 6 podstawowych faktów na temat stowarzyszeń i fundacji ile ich jest, z czego żyją i czym się zajmują Ciekawe inicjatywy w tym numerze o Pro Publico Bono Co się wydarzyło, czyli jazda po Polsce: czym zajmowały się organizacje z Dolnego Śląska, Łódzkiego oraz Warmii i Mazur Co się wydarzy, czyli zapowiedzi nadchodzących wydarzeń PODATKI NGO BYŁO/BĘDZIE BATALIA W PARLAMENCIE RDPP* *Rada Działalności Pożytku Publicznego USTAWA O DZIAŁALNOŚCI POŻYTKU PUBLICZNEGO PORADNIK FUNDUSZE STRUKTURALNE PRO PUBLICO BONO A w numerze drugim... Noworoczne niespodzianki Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych czy jest potrzebna i czy ma szansę być ważną dla sektora? Wolontariat najwspanialsi ze wspaniałych relacja z gali podsumowującej konkurs Barwy wolontariatu Kończy się Europejski Rok Niepełnosprawnych czy coś się zmieniło?

2 oo1.gazeta.ngo.pl12.oo3.s2 CO SI WYDARZY O < Ù EURO-NGO pierwszy etap za nami Egzaminem zamknięto pierwszą część programu EURO-NGO, finansowanego przez Polsko- -Amerykańską Fundację Wolności, a realizowanego przez sieć SPLOT. W zakresie Funduszy Strukturalnych w ciągu pół roku przeszkolono około 200 osób po kilkanaście z każdego województwa. Specjaliści bo takie miano zyskają ci, którzy 12 grudnia 2003 wykażą się wystarczającą wiedzą będą szkolić dalej. Na przekazywaniu wiedzy poprzez szkolenia, konsultacje i prezentacje ma polegać właśnie drugi etap Programu. Ù OFOP spotkała się na Walnym Zebraniu po raz pierwszy 6 grudnia 2003 w Warszawie spotkały się organizacje, które tworzą Ogólnopolską Federację Organizacji Pozarządowych. Na zebraniu wybrano 9-osobowy zarząd oraz prezesa, którym został Piotr Wyszomirski. Ù Gala Integracji. Wieczór niespodzianek Agencja reklamowa Leo Burnett, Związek Harcerstwa Polskiego oraz Jolanta Kwaśniewska otrzymali medale Przyjaciel Integracji za rok Uroczyste wręczenie wyróżnień odbyło się w Światowy Dzień Osób Niepełnosprawnych podczas Gali Integracji. Ù Europejska Konferencja Przeciwko Rasizmowi i Faszyzmowi w Krakowie Nigdy więcej! zadeklarowali przedstawiciele organizacji z 40 krajów podczas Europejskiej Konferencji przeciwko Rasizmowi i Faszyzmowi, która w dniach listopada 2003 odbyła się w Krakowie pod egidą europejskiej sieci antyrasistowskiej UNITED for Intercultural Action. Polskimi współorganizatorami konferencji były Stowarzyszenie NIGDY WIĘCEJ oraz Polska Akcja Humanitarna. W imprezie wzięło udział 80 reprezentantów antyrasistowskich organizacji pozarządowych zajmujących się prawami człowieka i prawami mniejszości z całej Europy. Sieć UNITED skupia ponad 550 organizacji na całym kontynencie, jest wspierana m.in. przez Radę Europy, Komisję Europejską i Światową Radę Kościołów. Ma specjalny status konsultacyjny przy Radzie Społeczno-Ekonomicznej ONZ. Ù Łódź. Świat malowany sercem Międzynarodowe Stowarzyszenie Pomocy Słyszę Serce w tym roku już po raz piąty zorganizowało Ogólnopolski Konkurs Plastyczny dla dzieci i młodzieży z wadą słuchu...więc chodź pomaluj mój świat listopada 2003 roku w salach łódzkiego Muzeum Kinematografii przedstawiono laureatów tegorocznego konkursu i otwarto wystawę pokonkursową. Uroczystość prowadzona była w dwóch językach werbalnym i migowym. Ù Białoruś. Europejska Koalicja stała się faktem 1 listopada 2003 w Mińsku powstała Europejska Koalicja Wolna Białoruś, nowy ruch obywatelski zrzeszający przedstawicieli zrzeszeń społecznych i partii politycznych, którzy postanowili się zjednoczyć. Silne partnerstwo społeczne jest bez wątpienia najlepszą z możliwych form działania na rzecz swobód demokratycznych, szczególnie w przypadku kiedy są one zagrożone, tak jak ma to miejsce w Republice Białoruś. Ù Sławomir Piechota Człowiekiem bez Barier 27 października 2003 w hotelu Jan III Sobieski w Warszawie odbyła się uroczysta gala kończąca pierwszą edycję ogólnopolskiego konkursu Człowiek Bez Barier. Podczas gali wręczono nagrodę główną oraz wyróżnienia. Laureatem tegorocznej edycji konkursu został Sławomir Piechota dyrektor Biura Zarządu firmy Impel S.A., od trzech kadencji sprawuje urząd radnego w Radzie Miejskiej Wrocławia. Ù O wspólnej odpowiedzialności społecznej, czyli jak biznesmeni w świecie włączają się w rozwiązywanie problemów społecznych W Polsce i w świecie narastają poważne problemy społeczne: bieda, bezrobocie, uzależnienia, AIDS, głód, analfabetyzm, brak elektryczności i dostępu do wody itp. Ciągle poszukuje się sposobów zaradzenia tym problemom. W Bangladeszu (w Dhaka) oraz w Tajlandii (w Bangkoku) w dniach od października 2003 odbyła się debata z udziałem 13 przedsiębiorców społecznych przybyłych ze wszystkich kontynentów. Wśród nich zaproszeni zostali przedstawiciele Fundacji Barka Barbara i Tomasz Sadowscy. Dokonano tam analizy wybranych programów walki z ubóstwem wskazując nowe kierunki rozwiązań problemów społecznych w ścisłej relacji z przedsiębiorczością biznesową. Ù IV edycja konkursu Tylko ryba nie bierze. Nadzieje i satysfakcje 138 prac przygotowanych przez 55 dziennikarzy z 17 redakcji prasowych, trzech rozgłośni radiowych oraz trzech stacji telewizyjnych. Takie jest pokłosie czwartej edycji konkursu Tylko ryba nie bierze. 1 grudnia 2003 w siedzibie Fundacji im. Stefana Batorego odbyło się uroczyste ogłoszenie wyników i wręczenie nagród. Ù Dzień Pracownika Socjalnego: Wzorowi pracownicy socjalni Mniej niż rodzina, ale więcej niż urzędnik takim porównaniem przywitała laureatów i gości sekretarz stanu Jolanta Banach. Na uroczystości zorganizowanej z okazji Dnia Pracownika Socjalnego wręczono nagrody i wyróżnienia tym, których działania na polu pomocy społecznej są wzorem do naśladowania. Ù Skate Park w Białymstoku Z inicjatywy młodzieży i Fundacji BIEDA oddział Białystok, pod patronatem Prezydenta Białegostoku Ryszarda Tura, 16 listopada 2003 ruszył pierwszy w Polsce Skate Park pod dachem, dostępny przez cały rok, ogrzewany, wraz z zapleczem, przystosowany do rozgrywania zawodów rangi krajowej i europejskiej. Ù Inna Europa jest możliwa drugie Europejskie Forum Społeczne Od 12 do 15 listopada 2003 roku trwało w Paryżu drugie Europejskie Forum Społeczne. Zgromadziło ludzi przekonanych, że alternatywy dla neoliberalnej globalizacji istnieją, pewnych, że inny świat jest możliwy. Ù Płonąca wstążka znakiem solidarności z chorymi na AIDS 1 grudnia obchodzony jest jako Światowy Dzień AIDS. Z tej okazji już po raz drugi Łódzki Zarząd Okręgowy PCK zorganizował happening w ramach akcji Prawda o AIDS. Przekaż ją dalej. Ù Gliwice: uroczyste zakończenie projektu Pamięć W październiku 2003 dobiegła końca realizacja projektu Pamięć. Zwieńczeniem wysiłków Fundacji Forum Dialogu Między Narodami w upamiętnianiu przedwojennej gliwickiej społeczności żydowskiej była uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej. Wśród zaproszonych gości znaleźli się przedwojenni mieszkańcy Gliwic oraz ich potomkowie. Ù III Festiwal Kultury Ukraińskiej Ukraina VIVA. Lwów zawitał do Wrocławia Ukraina, a zwłaszcza Lwów przez pięć dni znajdowały się w centrum zainteresowania mieszkańców i gości Wrocławia. Powód? III Festiwal Kultury Ukraińskiej Ukraina VIVA, który rozpoczął się 2 października Organizatorzy przygotowali bardzo bogaty program. Były koncerty, przedstawienia, seminaria i konferencje. CO SI WYDARZY ÚGala Wolontariatu w Krakowie Zakończenie tegorocznej, III edycji konkursu Barwy Wolontariatu i uhonorowanie laureatów, odbędzie się podczas uroczystej Gali Wolontariatu, która zacznie się o godzinie 19:00 w dniu 21 grudnia 2003 w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Koncert ten wzorem lat ubiegłych transmitowany będzie w Programie 2 TVP. ÚEYES 2004 Europejski Rok Edukacji przez Sport Decyzją Parlamentu Europejskiego rok 2004 został ogłoszony Europejskim Rokiem Edukacji przez Sport (EYES 2004). Wszelkie inicjatywy w ramach EYES 2004 będzie wspierać Komisja Europejska przeznaczając na ten cel 11,5 milionów euro ( euro dotacji do wykorzystania przez Polskę). Program EYES 2004 skierowany jest do władz publicznych odpowiedzialnych za oświatę i sport, instytucji oświatowych i organizacji sportowych (federacji międzynarodowych, europejskich lub krajowych, komitetów olimpijskich, krajowych związków sportowych i innych organizacji sportowych). Dofinansowanie mogą uzyskać: projekty realizowane na poziomie lokalnym, regionalnym, krajowym lub ponadpaństwowym, dofinansowanie do 50% całkowitych kosztów projektu oraz projekty ogólnowspólnotowe (muszą dotyczyć co najmniej ośmiu partnerów), dofinansowanie nie więcej niż 80% całkowitych kosztów projektu. ÚDotacje w ramach Funduszu Pierwszy Krok W ramach Funduszu Pierwszy Krok w roku 2004 udzielana będzie pomoc finansowa osobom, które stały się niepełnosprawne w wyniku wypadku i nie posiadają własnych środków finansowych na rozwiązanie problemu związanego z niepełnosprawnością. Uzyskane środki mają im umożliwić osiągnięcie większej samodzielności i niezależności. Wnioski i stosowne dokumenty należy składać w terminach: od 15 stycznia do 15 marca 2004 i od 15 lipca do 15 września 2004 na adres: Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, ul. Dzielna 1, Warszawa, z dopiskiem Fundusz Pierwszy krok. ÚKto był dobroczyńcą w 2003? Rozpoczęła się siódma edycja konkursu o tytuł Dobroczyńca Roku 2003, organizowanego przez Akademię Rozwoju Filantropii. Do 9 lutego 2004 organizacje pozarządowe mogą zgłaszać kandydatury firm, które wsparły ich działalność społeczną. Celem konkursu jest promowanie współpracy przedsiębiorców oraz fundacji i stowarzyszeń pozarządowych. Tytuł będzie przyznawany w czterech kategoriach: edukacja i oświata; ekologia; kultura i sztuka; pomoc społeczna i ochrona zdrowia. ÚKonkurs na esej Banku Światowego Rola Europy w ograniczeniu biedy i ubóstwa na świecie to temat konkursu na esej, który organizuje Bank Światowy. W konkursie może uczestniczyć młodzież w wieku od 19 do 25 lat. Prace można składać do 29 lutego ÚWarszawa: Wystawa prac podopiecznych Fundacji Synapsis We wtorek 18 listopada 2003 o godzinie w Galerii Banku BISE przy ulicy Dubois 5a odbędzie się wernisaż wystawy prac plastycznych młodzieży i dzieci autystycznych Zrozumieć innych zrozumieć siebie, zorganizowanej wspólnie z Fundacją Synapsis. Na wystawie prezentowanych będzie 20 prac: grafik, pasteli, kolaży i prac malarskich (wykonanych w różnych technikach) powstałych w ostatnich latach. Wystawę czynną do połowy stycznia 2004 można oglądać od poniedziałku do piątku od 8.00 do ÚVIII edycja konkursu Historia Bliska Fundacja im. Stefana Batorego oraz Ośrodek KARTA ogłosiły ósmy konkurs Historii Bliskiej dla uczniów gimnazjów i szkół średnich na temat: Spory o upamiętnienie przeszłości pomniki, cmentarze, patroni. Prace można nadsyłać do 20 lutego Uczestnikom konkursu zaproponowano zbadanie i opisanie przypadków konfliktu pamięci w bliskim im środowisku, wpływu takich sporów na formę i treść upamiętniania przeszłości. ÚDotacje w ramach programu Phare 2002 Spójność Społeczno-Gospodarcza Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości ogłasza konkurs dotacji w ramach projektu Phare 2002 Spójność Społeczno-Gospodarcza Integracja społeczna i zawodowa grup zagrożonych wykluczeniem. Wnioski muszą być składane w siedzibie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (Aleje Jerozolimskie 125/127, Warszawa) w następujących terminach: do 5 stycznia 2004 do godz ; do 15 marca 2004 do godz ; do 17 maja 2004 do godz ; do 12 lipca 2004 do godz , do 13 września 2004 do godz (ostatni termin). Celem programu jest zwiększenie szans osób zagrożonych wykluczeniem społecznym na integrację społeczną i zawodową poprzez: 1) pomoc psychologiczną 2) edukację społeczną i zawodową 3) aktywizację zawodową. ÚŚwiatowe Forum Społeczne 2004 Od 16 do 21 stycznia 2004 roku w Mumbaju w Indiach odbędzie się już po raz czwarty Światowe Forum Społeczne (World Social Forum) pod hasłem Inny świat jest możliwy. Głównym celem tego przedsięwzięcia jest: stworzenie pola do dyskusji, wymiany doświadczeń, nawiązywania współpracy szerokim kręgom działaczy różnorodnych organizacji, rolnikom, kobietom, młodzieży oraz studentom. wiadomosci.ngo.pl codziennie aktualizowany serwis informacyjny; w jego archiwum mieści się już ponad 12 tysięcy informacji; aktualności, relacje, wywiady, artykuły, debaty, poświęcone życiu organizacji społecznych i zapowiedzi ważnych wydarzeń, w tym konferencji, imprez, akcji; zgromadzone w Kalendarzu informacje o konkursach grantowych i przetargach dla organizacji; dział ogłoszeń, a w nim: praca, wolontariat, lokale, giełda rzeczy i partner do projektu, a także serdeczności

3 oo1.gazeta.ngo.pl12.oo3.s3 NOWE PODATKI A ORGANIZACJE POZARZADOWE Od lipca 2003 roku organizacje pozarządowe prowadziły w Sejmie i Senacie walkę o zmianę projektów ustaw o podatku PIT i CIT. Projekty te przewidywały m.in. nałożenie 19% podatku na dochody organizacji pozarządowych i ograniczenie lub zniesienie ulgi związanej z darowiznami. W ostatnich miesiącach procesu legislacyjnego sytuacja w parlamencie zmieniała się jak w kalejdoskopie to na korzyść organizacji, to przeciwko nim. Ostateczne głosowanie w Sejmie odbyło się 12 listopada Posłowie zdecydowali, że w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych została określona maksymalna kwota, którą można jako darowiznę odliczyć od podstawy opodatkowania jest to 350 złotych (w poprzednim systemie wielkość ta była określona procentowo). Odrzucono też pomysł opodatkowania dochodów organizacji stawką 19%. Istotne dla organizacji kwestie podatkowe komentuje Jakub Wygnański ze Stowarzyszenia na rzecz Forum Inicjatyw Pozarządowych. DAROWIZNY Kto może odliczyć darowiznę od podstawy opodatkowania i komu może ją przepisać Zgodnie z art. 4 ustawy o podatku PIT, indywidualna osoba może owe 350 złotych odliczyć od podstawy opodatkowania, o ile darowizna zostanie przekazana na rzecz organizacji, o których jest mowa w artykule 3 ustęp 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego (czyli prowadzących działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych) lub na cele kultu religijnego. Kwota nie może jednak łącznie przekroczyć 350 złotych. Oczywiście można przekazywać kwoty wyższe ograniczona została jedynie ta część darowizny, jaka objęta jest zachętami podatkowymi. Przepisy o darowiznach przechodziły ciekawą ewolucję. Początkowo odpisom podlegały wszystkie darowizny (zdefiniowany był tylko cel darowizny), także te przekazywane osobom indywidualnym. Skutkowało to niestety licznymi nadużyciami w szczególności wymianami darowizn między poszczególnymi podatnikami. W związku z tym możliwość otrzymywania darowizn ograniczona została wyłącznie do osób prawnych i wzmocniona ostatnio wymogiem przekazywania darowizn tylko przez konta bankowe. Pojęcie organizacji prowadzących działalność w sferze zadań publicznych Ustawodawca wprowadził pojęcie organizacji prowadzących działalność w sferze zadań publicznych, które jak się wydaje może budzić kontrowersje i nieporozumienia. Co to znaczy działających w sferze zadań publicznych? pyta Jakub Wygnański. Według niego z tym sformułowaniem będzie się wiązał jeden z bardziej poważnych sporów dotyczących interpretacji ustawy o podatku PIT. Będzie dużo dyskusji na temat tego, które mianowicie działania na polu pożytku można uznać za działania w sferze zadań publicznych. Czy ograniczenie kwoty, jaką obywatel może odpisać od podatku z tytułu przekazanej darowizny będzie skutkować gwałtowanym zahamowaniem filantropijnych odruchów Polaków? Zdaniem Jakuba Wygnańskiego ustalona kwota graniczna wcale nie musi oznaczać, że ludzie przestaną dawać pieniądze na organizacje pozarządowe. W idealnym ujęciu filantropia motywowana czystą bezinteresownością nie musi szukać zachęt podatkowych. Ludzie dają z różnych powodów, a przede wszystkim dlatego, że po prostu mają taką wewnętrzną potrzebę. Od systemu podatkowego zależy głównie wielkość darowanej kwoty, a nie sam fakt przekazania darowizny mówi Wygnański. Badania przeprowadzone przez Stowarzyszenie Klon/Jawor i firmę SMG KRC pod koniec października 2003 roku, wskazują, że zaledwie ok. 5% podatników przekazało darowizny o wartości powyżej 400 złotych. Oczywiście z punktu widzenia całkowitej wielkości darowizn pojawiających się w sektorze pozarządowym, to właśnie darowizny od tych osób mają największe znaczenie i to właśnie dla nich ostatnio wprowadzone ograniczenia są najbardziej bolesne. Mniejsza konkurencja dla organizacji? Druga zasadnicza zmiana, jaka wynika z przyjętych zapisów, dotyczy podmiotów, na rzecz których mogą być przekazywane darowizny. Od 1 stycznia 2004 roku darowizny będzie można przekazywać tylko na organizacje pozarządowe (zdefiniowane w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie). Należy wyraźnie podkreślić, że otrzymywanie darowizny nie wymaga uzyskania statusu pożytku publicznego. Poprzednio darowiznę można było przeznaczyć na pewne rodzaje celów, realizowanych przez generalnie ujęte podmioty prawne. Pieniądze mogły zatem trafić i do organizacji pozarządowej, i do szkoły, i do samorządu. Gdyby przyjąć wąski, branżowy interes sektora, to można powiedzieć, że to jest rozwiązanie korzystne mówi Wygnański. Natomiast jeśli przyjąć punkt widzenia podatnika, to oczywiście ogranicza to swobodę jego wyboru. Na co można przeznaczyć darowiznę Obecne rozwiązanie ma pominąwszy wysokość kwot pewną zaletę: zakres celów, na jakie można przeznaczać darowizny, jest obecnie znacznie szerszy niż poprzednio obejmuje bowiem wszystkie 24 pola działalności pożytku publicznego w sferze działań publicznych o polach działalności pożytku publicznego czytaj na stronie 10. Zmiany w przyszłości? Jakub Wygnański uważa, że nowo przyjęte rozwiązanie nie jest najlepsze systemowo, dlatego jest zadowolony z deklaracji składanych przez Ministerstwo Gospodarki i Ministerstwo Finansów, że kwestie te należy jeszcze przemyśleć i przedyskutować. W szczególności ważne jest, że Rząd chce wrócić do regulacji procentowej oczywiście wiele zależy od tego, na jakim poziomie procent ten zostanie ustalony. Tym niemniej przez najbliższy rok powyższe przepisy będą obowiązywać. Zatem ten rok, jeśli chodzi o regulacje podatkowe związane z darowiznami od osób prywatnych, będzie jednym z trudniejszych dla organizacji pozarządowych. Ubytku, spowodowanego ograniczeniem kwoty darowizn, nie pokryją oczekiwane wpływy z tzw. 1%. Pomijając już ich wysokość znacznie przecenianą przez niektórych posłów i stronę rządową pieniądze te trafią jedynie do organizacji pożytku publicznego, a tych w pierwszych 4 miesiącach roku 2004 (w tym czasie już można przekazywać 1%) nie zdąży powstać wiele. Dodatkowo, jak wskazują ostatnie badania Stowarzyszenia Klon/Jawor, w zeszłym roku ogólnie liczba osób przekazujących darowizny na rzecz organizacji obniżyła się nieco w stosunku do lat ubiegłych. Szanse na zmianę regulacji podatkowych są dość realne także z tego powodu, że parlamentarzyści potraktowali równoprawnie organizacje pozarządowe i instytucje związane z szerzeniem kultu religijnego. W związku z tym na instytucje religijne i organizacje można przeznaczyć dowolną sumę pieniędzy, ale odpisać od podatku tylko 350 złotych łącznie. To, że Kościół znalazł się po naszej stronie nie jest dla instytucji związanych z szerzeniem kultu religijnego dobre, ale z punktu widzenia szans na zmianę trzeba otwarcie powiedzieć one się dla nas zwiększają wyznaje Wygnański. Należy mieć zatem nadzieję, że uda się wywalczyć zmianę i że będzie ona lepsza niż regulacja kwotowa. Istotne jest, że Ministerstwo Finansów i Ministerstwo Gospodarki są gotowe na poważną dyskusję. Czy wiecie, e... na temat prywatnych darowizn, które ma Ministerstwo Finansów zawsze będą skazane na nietrafność, ponieważ z badań prowadzonych przez nas wynika, że 90% Polaków nie odlicza darowizn od podatku. W związku z tym Ministerstwo Finansów nie dostaje żadnego sygnału w tej sprawie. Rejestruje jedynie to, na co sami obywatele im pozwolą, wpisując kwoty darowizn do zeznań podatkowych. PODATEK DOCHODOWY W POLSCE W 2002 ROKU BYŁO ZAREJESTROWANYCH PONAD STOWARZYSZEŃ I PONAD FUNDACJI, Gdyby jednak przyjąć rozszerzoną definicję trzeciego sektora, do liczby tej należałoby dołączyć ochotniczych straży pożarnych, organizacji społecznych (komitety rodzicielskie, koła łowieckie oraz komitety społeczne), związków zawodowych, jednostek kościołów i związków wyznaniowych, organizacji samorządu gospodarczego i zawodowego oraz mniej liczne grupy związków pracodawców i partii politycznych. Tak więc, jeśli chcielibyśmy traktować wszystkie wymienione tu typy podmiotów jako trzeci sektor, liczyłby on blisko zarejestrowanych podmiotów. W tej sprawie trzeba przeprowadzić dużo analiz, symulacji, wymienić się danymi mówi Jakub Wygnański. Nasze dane są inne od tych, które ma Ministerstwo Gospodarki. Warto jednak powiedzieć, że to, że w ogóle mieliśmy dane w czasie tej debaty bardzo poprawiło naszą pozycję. Mogliśmy wprost kontrować różnego rodzaju rewelacje Ministerstwa. Za najbardziej kuriozalną należy uznać tę, która wyszła z Ministerstwa Finansów zdaniem MF średnia wielkość darowizn wynosi 26 złotych. Tę cyfrę uzyskano, dzieląc wysokość odpisywanych darowizn przez ogólną liczbę wszystkich podatników. My, operując naszymi danymi, mogliśmy stwierdzić, że te wyliczenia są niewłaściwe. Zresztą od razu trzeba powiedzieć, że dane CIT: stary, ale jak nowy Ograniczenie kwoty odpisów od darowizn jest sprawą smutną, ale o wiele bardziej groźne były zakusy rządu, aby dochody organizacji pozarządowych obłożyć 19% podatkiem. Takie rozwią- zanie przewidywał skierowany do prac w parlamencie projekt ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT). Po wielu spotkaniach i bardzo intensywnej akcji lobbingowej przedstawiciele organizacji pozarządowych osiągnęli sukces. Rząd odstąpił od swych zamiarów, a posłowie uchwalili, że w sprawie podatku CIT sytuacja organizacji pozarządowych pozostaje bez zmian. Oznacza to, że utrzymane zostały pkt. 4. i 5. starego artykułu 17 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Punkt 4. mówi, że z opodatkowania zwolnione są dochody podatników, których celem statutowym jest działalność naukowa, naukowo-techniczna, oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu ksiegowosc.ngo.pl informacje pomocne w prowadzeniu rachunkowości organizacji, w tym m.in.: zatrudnianie pracowników w organizacji pozarządowej rachunkowość, w tym bilans roczny, prowadzenie kasy i plan kont podróże służbowe jak je rozliczyć? obowiązki wobec ZUS i US Opiekuna serwisu można poprosić o konsultację w dziedzinie księgowo-rachunkowej.

4 oo1.gazeta.ngo.pl12.oo3.s4 NOWE PODATKI A ORGANIZACJE POZARZADOWE Te cztery czy pięć miesięcy pracy to oczywiście jest bardzo bogate, ale zarazem trudne doświadczenie.. Każdy, kto by przez to przeszedł, miałby bardzo dużo fundamentalnych wątpliwości, co do tego, jak działa system parlamentarny, jak naprawdę układają się interesy. Z normalnymi regułami lobbingu, o jakich można przeczytać w książkach, miało to mało wspólnego. Proces legislacyjny przypominał raczej przewidywanie pogody. Coś się dzieje, coś z czymś jest zapewne związane, ale konfiguracje interesów mogą być tak chwilowe i tak zmienne, że zupełnie nieprzewidywalne. Na to nie ma żadnej recepty, poza góralem, który powie No, jutro będzie padało. To jest bardzo podobna sytuacja. W końcu uzyskaliśmy 388 głosów do 16. Świadczy to o nas: że okazaliśmy umiejętność, skłonność, gotowość do pracy z bardzo różnymi środowiskami, które rzadko podają sobie ręce. Każdemu z nich na swój sposób trzeba było wytłumaczyć swoje racje. Największym zaskoczeniem była dla nas Unia Pracy. Jako pierwsza zaprosiła organizacje i sama generalnie obwołała się jako to ugrupowanie, które nas wyprowadzi z tej opresji. Na koniec zaś okazała się tym, które najbardziej, najtwardziej i do końca broniło rozwiązań jak się nam wydaje niemądrych. Także w SLD odczuć się dały ambicje i wewnętrzne spory, dotyczące i rządu i premiera Hausnera. Warto zauważyć, że w ostatnim momencie weszliśmy w spór, który w zasadzie nie dotyczył organizacji, tylko roli rządu, premiera Hausnera, SLD itd. Były za to inne ugrupowania, w których nagle znaleźliśmy bardzo dobrych sojuszników. Gdyby zrobić listę ludzi, którzy nam pomogli, na pewno znaleźliby się na niej poseł Marek Zagórski z SKL, Artur Zawisza z PIS, Bogdan Klich z Platformy. Ale także posłowie i senatorowie z SLD i UP, na przykład Andrzej Celiński, senator Zdzisława Janowska, senator Andrzej Wielowieyski z Bloku Senat 2001, senator Olga Krzyżanowska, senator Grażyna Staniszewska. Pojawiali się różni ludzie, czasem w dość niespodziewanych konfiguracjach. Bez nich tego byśmy nie zrobili. Warto tu wspomnieć o roli Kancelarii Prezydenta. Właściwie pierwsze przesilenie, pierwszy kontakt z Mistudentów, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony środowiska, wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnych na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę, dobroczynności, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów oraz kultu religijnego w części przeznaczonej na te cele. Punkt 5 przewiduje zaś zwolnienia dochodów spółek, w których jednoosobowym właścicielem są stowarzyszenia, realizujące cele opisane w punkcie 4 tej ustawy. Ponadto w nowej ustawie o podatku CIT ograniczono także nieznacznie możliwość odpisów dla przedsiębiorstw, które przekazują darowizny na rzecz organizacji pozarządowych. Jest to o tyle istotne, że zmiany regulacji podatkowych dla przedsiębiorstw mogą mieć poważniejsze konsekwencje dla organizacji pozarządowych niż podobne manipulacje przy prawie dla osób fizycznych. W poprzednich regulacjach było to 10 i 15% w zależności od wspieranego celu, obecnie firmy mogą odpisać od podatku 10% wartości przekazanej darowizny. JAK PRZEBIEGA A BATALIA W PARLAMENCIE Mniejsza konkurencja czy nowy rywal? W przypadku darowizn przekazywanych na cele społeczne przez firmy także mamy do czynienia z ograniczeniem podmiotów, które mogą być beneficjentami takiej działalności. Pieniądze od przedsiębiorstw, podobnie, jak od osób indywidualnych mogą być przekazywane tylko na rzecz organizacji pozarządowych. Z jednej strony jest to dobra wiadomość dla organizacji, ponieważ z rynku wypada wielki dotychczasowy konkurent, czyli instytucje, ale z drugiej strony rodzą się także pewne obawy. Wielkim konkurentem jeśli chodzi o dobroczynność przedsiębiorstw w stosunku organizacji były instytucje mówi Wygnański. Łatwo sobie wyobrazić duży zakład pracy, który jest znacznie bardziej zależny od lokalnych władz, nie chcę powiedzieć układów. Przedsiębiorstwa miały też często większe zaufanie do instytucji publicznych niż organizacji pozarządowych. Nowy zapis powoduje, że wszystkie te pieniądze zostają skierowane na jedną ścieżkę. Może te oznaczać, nie oszukujmy się, że instytucje, które zostaną wyłączone z tego układu, natychmiast założą organizacje. Tak jak szpitale założyły fundacje. Samorząd też być może to zrobi. CIT ważniejszy niż PIT Z punktu widzenia całego ustrojowego uregulowania działalności organizacji, kwestia podatku CIT ma znacznie większe znaczenie niż PIT tłumaczy Jakub Wygnański. Gdybyśmy ją przegrali, to co nam po zwycięstwie w PIT, skoro pieniądze, które dostaniemy, może byłby i większe, ale i tak musielibyśmy od nich zapłacić podatek. CIT był absolutnie fundamentalnym rozstrzygnięciem. Osobami, które na co dzień w imieniu organizacji pozarządowych prowadziły akcję lobbingową w Sejmie i Senacie byli: Ewa Kulik-Bielińska z Forum Darczyńców, Teresa Hernik ze Związku Harcerstwa Polskiego oraz Jakub Wygnański ze Stowarzyszenia na rzecz FIP. O kulisach pięciu miesięcy zmagań z ustawami podatkowymi oraz doświadczeniach zebranych w tym czasie opowiada Jakub Wygnański nisterstwem Finansów w bezpośredniej rozmowie zawdzięczamy interwencji Kancelarii Prezydenta. Po tym wszystkim jeszcze raz stało się dla mnie jasne, że działania takie nie powinny być oparte na bardzo miękkim mandacie, mam na myśli to, że nikt formalnie nie upoważnił ani mnie, ani innych osób do występowania w ich imieniu. To nie jest właściwy mechanizm. Jeżeli naprawdę dochodzi do jakiś ustaleń na tym poziomie, to proces ten musi być znacznie lepiej uporządkowany. Musi być klarowny system przydzielania mandatu do reprezentowania interesów, negocjowania. My mieliśmy jedynie list, glejt w postaci podpisów złożonych przez tysiąc organizacji i 10 tysięcy osób indywidualnych. Ale to była jednorazowa akcja i dotyczyła tylko dwóch spraw, z których każda w ostateczności skończyła się inaczej niż na początku opisywaliśmy to w liście. Był to wynik różnych przetasowań i negocjacji. W przyszłości, jeśli organizacje pozarządowe chcą się bronić i współdecydować, to nie ma innej metody niż powoływanie różnego rodzaju porozumień, w tym w szczególności porozumień o charakterze ogólnopolskim. Jest to konieczne. To jest jedyny mechanizm trwałego zabezpieczenia naszych interesów. Ta sprawa pokazała także, że mimo olbrzymiej różnorodności społeczeństwa obywatelskiego, jest pewna warstwa interesów, które w różnej mierze dotyczą każdego z nas. Ochroną tych interesów, głównie na styku z prawem, z podatkami, z państwem powinny zajmować się struktury, które będą potrafiły to porządkować i uzgadniać. Apeluję do organizacji, aby tworzyły takie struktury. Batalia nie jest i nigdy nie będzie skończona. To jest proces, który ma charakter trwały należy do samej istoty działania organizacji pozarządowych. Zawsze będą przesilenia, będą zmiany polityczne, Ministerstwo Finansów zawsze będzie generować nowe pomysły. Po naszej stronie odpowiedź musi być jakoś zorganizowana. [opracowała Magda Dobranowska] Tutaj wyjaśnienia i dopowiedzenia wymagają dwie kwestie. Po pierwsze, organizacje pozarządowe podlegają opodatkowaniu, jak każdy inny podmiot prawny, ale zgodnie z dotychczasowymi przepisami nie trzeba płacić podatku od dochodu, który jest przeznaczany na cele statutowe. Fakt ten, podczas całej debaty, często był ignorowany przez Ministerstwo Finansów. Po drugie, w czasie różnych dyskusji i debat także z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Finansów okazało się, że znaczna część urzędników państwowych (a zapewne także opinii publicznej) nie do końca rozumieją pojęcia nonprofit i non-for-profit. Urzędnicy z Ministerstwa Finansów cały czas powtarzali, że skoro to są instytucje non-profit to dochód w ogóle nie może się pojawić opowiada Jakub Wygnański. Jego zdaniem organizacje pozarządowe będą musiały, w swoim własnym interesie, podjąć wysiłek edukacyjny, aby wytłumaczyć różnicę między kosztami uzyskania dochodu a samym dochodem. Pojęcie dochodu nie jest tym samym co zysk i w organizacjach istnieje. Tym, co różni dochód w sektorze non-profit od dochodu w sektorze komercyjnym, jest fakt, że dochodu nie można dzielić między właścicieli, udziałowców, itd. Natomiast sam dochód nie jest niczym wstydliwym w organizacji pozarządowej. Zapewnia jej ciągłość i stabilność działania. Propozycje MF zmierzające do opodatkowania tego dochodu, mogły mieć katastrofalne skutki dla organizacji pozarządowych, a ponadto wcale nie gwarantowały rzeczywistych wpływów z tego tytułu do budżetu państwa. Bardzo prawdopodobne byłyby takie praktyki, jakie obserwujemy wśród firm komercyjnych, które aby nie płacić owego podatku lub płacić go jak najmniej uciekają w koszty. Nie płacą podatków, bo nie mają żadnych zysków. Nie tylko organizacje pożytku publicznego! W rezultacie zapisy w ustawie dotyczącej podatku CIT okazały się korzystne dla organizacji także dlatego, że udało się nie dopuścić do niebezpiecznego precedensu, który polegałby na zawężeniu organizacji uprawnionych do zwolnień podatkowych tylko do tych, mających status pożytku publicznego. Chcę to bardzo wyraźnie powiedzieć, bo to mogło umknąć podczas tak długiej debaty. Ani jeden z przepisów podatkowych nie zawęża w tej chwili ulg czy regulacji tylko do instytucji pożytku publicznego zapewnia Jakub Wygnański. One swoją drogą, na mocy Ustawy o działalności pożytku publicznego, mają zagwarantowane zwolnienia. Jest to więc w pewnym sensie ubezpieczenie. Jeśli ktoś będzie pożytkiem, to i tak ma zwolnienie, jeśli nie będzie objęty jest regulacjami, które obowiązywały do tej pory. Status quo a vacatio legis W ostatnich dniach debaty sejmowej jedna z ważniejszych dla organizacji decyzji dotyczyła tego czy będzie status quo czy roczne vacatio legis jeśli chodzi o sprawę 19-procentowego podatku. Zasadnicza różnica polegałaby na tym, że gdyby zostało przyjęte vacatio legis, to w praktyce oznaczałoby to zawężenie zwolnień podatkowych tylko do organizacji pożytku publicznego, a ponadto w rocznej perspektywie organizacje pozarządowe miałyby obowiązek odprowadzania do urzędów skarbowych 19% swoich dochodów. Żylibyśmy pod groźbą miecza, który prawdopodobnie spadłby na nasze głowy za rok wyjaśnia Jakub Wygnański. Ministerstwo Finansów i niektórzy posłowie odczuwali jako osobistą urazę to, że kwestionujemy ich różnego rodzaju obietnice, że przecież mamy rok i przez ten rok wszystko zrobimy. Po różnych doświadczeniach, jeśli chodzi o poziom wzajemnego komunikowania się, nie mogliśmy w to wierzyć. Trudno nam się dziwić. Jeżeli nie wiemy, jak rozwiązać pewien problem, a szczerze wierzymy, że zmiany są konieczne, to opcja status quo, czyli scenariusza otwartego jest najrozsądniejsza przekonuje Wygnański, według którego status quo w tym wypadku oznacza także jest tak, jak jest, dopóki nie wymyślimy niczego mądrzejszego. To nie koniec Cieszmy się z tego, co udało się osiągnąć, ale nie miejmy żadnych złudzeń, że obecny system podatkowy, mimo że dość liberalny i wygodny dla organizacji pozarządowych, jest jedynym możliwym czy najlepszym. Te problemy będą na pewno wracały i musimy się szykować, że w najbliższym roku dyskusja rozpocznie się na nowo: albo w tonie dialogu na co mam nadzieję albo w konwencji ataku ze strony Ministerstwa Finansów mówi Wygnański. Głęboko wierzę, że ze względu na istnienie wspólnej instytucji, jaką jest Rada Pożytku Publicznego, w której zasiada także przedstawiciel Ministerstwa Finansów, mamy gwarancję, że nie zostaniemy zaskoczeni przez działania strony rządowej. ZADANIA DLA ORGANIZACJI: NAMYSŁ I ROZMOWA Błogosławieni za życia czy cynicy? Po zwycięskiej batalii przedstawiciele trzeciego sektora powinni się dobrze zastanowić czego właściwie chcą i wykorzystać nadchodzący rok, aby wymyślić dobry mechanizm, różnicujący ulgi podatkowe ze względu na typy organizacji, uwzględniający istnienie organizacji pożytku publicznego, ale niepozostawiający w podatkowym niebycie wszystkich pozostałych organizacji. Powinniśmy zacząć dyskusję o tym, jak dobrze te kwestie rozwiązać i jak doprowadzić do tego, aby znikły patologie związane z nadużywaniem systemu podatkowego. Tych patologii jest sporo, część z nich już tak zaakceptowaliśmy, że nawet nie widzimy w nich niestosowności i to należy uznać za stan bardzo groźny ostrzega Wygnański. Mówiąc o patologiach, ma na przykład na myśli praktykę, zgodnie z którą bardzo duża część darowizn jest powiązana ze świadczeniami na rzecz tego, kto udzielił tej darowizny. Tak płacimy za szkoły naszych dzieci, za zabiegi w szpitalu. To nie ma wiele wspólnego z filantropią narzeka Jakub Wygnański. Największe gazety pod koniec roku doradzając nam, jak uniknąć podatków, mówią wprost, jak o darowiznach. Przywykliśmy do tego i w pewnym sensie, jeśli chodzi o podatki, sami weszliśmy w układ, który jest grą w ciuciubabkę z państwem. Wyprostowanie tego może być trudne i bolesne, także dla naszego środowiska, ale pewne rzeczy trzeba nazywać po imieniu. Nie można zaklinać świata, mówić, że wszystko co złe w tym sektorze jest wymysłem głupich biurokratów albo zachłannych mediów, które nie potrafią niczego innego zobaczyć. Czas wrócić do dyskusji samoregulacyjnych i przestać uważać, że nasz sektor składa się z samych błogosławionych za życia albo też z ludzi cynicznych. Gdzieś trzeba znaleźć prawdę. Pieniądze nie gwarantują społeczeństwa obywatelskiego Organizacje pozarządowe osiągnęły sukces także dzięki mediom. Współpraca między trzecim sektorem a dziennikarzami układa się różnie, ale w sytuacji, gdy po drugiej stronie barykady stoi rząd organizacje mogą liczyć na przychylność mediów. Tym razem wygraliśmy, ale może za rok media byłyby znudzone naszą kolejną batalią, a bez nich nie obronilibyśmy naszych postulatów przyznaje Wygański. Batalia o zmianę projektów ustaw podatkowych była prowadzona przez organizacje pozarządowe często w dość zdecydowanym tonie. Padały wielkie i ciężkie słowa, jak np. zamach na społeczeństwo obywatelskie. No, były w tym elementy zamachu, ale to nie było tak, że ktoś specjalnie zamierzył się na organizacje mówi. Jak pamiętamy, rząd po prostu ciął po wszystkim jak leci. Różne grupy w różny sposób stawiały temu opór. A to wyższe uczelnie, a to przedszkola, a to szkoły, a to strażacy. Każdy jakoś tam walczył. Gra o ulgi podatkowe jest grą o to, kto okaże się silniejszy i komu uda się wyrwać z listy skazanych. Brak debaty, brak wrażliwości i słuchania ze strony rządu, spowodował, że musieliśmy uciec się do formuły krzyku tłumaczy Wygnański, będąc jednocześnie świadomym, że po jednej stronie głuchota, po drugiej krzyk, a po obu stronach dużo uproszczeń i argumentów siłowych nie może doprowadzić do niczego dobrego. [opracowała Magda Dobranowska]

5 oo1.gazeta.ngo.pl12.oo3.s5 DWUDZIESTU PO YTECZNYCH Materializuje się postulat organizacji pozarządowych dotyczący budowy instytucji dialogu obywatelskiego. Rada Działalności Pożytku Publicznego zebrała się po raz pierwszy w czwartek, 27 listopada. Poniżej przedstawiamy sylwetki jej dwudziestu członków. Zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, Jerzy Hausner powołał, spośród ponad dwustu kandydatów, członków Rady Działalności Pożytku Publicznego. Rada ma stanowić forum dialogu i partnerstwa między trzema sektorami: publicznym, samorządowym i pozarządowym, co odzwierciedla jej skład. Pięciu jej członków reprezentuje organy administracji rządowej, kolejnych pięciu jednostki samorządu terytorialnego, zaś pozostała dziesiątka to reprezentanci organizacji pozarządowych. Dagmir Długosz Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej Z wykształcenia politolog, absolwent Uniwersytetu Śląskiego i Krajowej Szkoły Administracji Publicznej. Począwszy od 1995 roku piastował różne stanowiska w Urzędzie Rady Ministrów i Kancelarii Premiera. Zajmował się, między innymi, pracą nad ustawą o dostępie do informacji publicznej i programami rozwoju regionalnego w ramach polityki strukturalnej UE w Polsce. W utworzonym na początku 2003 roku Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej był początkowo Szefem Gabinetu Politycznego Jerzego Hausnera odpowiadał za sprawy dialogu społecznego i współpracy rządu z organizacjami pozarządowymi. Brał udział w pracach Komisji Trójstronnej. Prowadził też prace nad kilkoma ustawami, w tym nad ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Interesuje się zarządzaniem państwem, sektorem publicznym oraz polityką społeczną i regionalną. Jego artykuły ukazywały się, miedzy innymi, w ResPublice Nowej i Rzeczpospolitej. Pochodzi z Siemianowic Śląskich. Marek Sadowski Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Absolwent prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim. Rozpoczął karierę w sądownictwie, zdając egzamin sędziowski w 1976 roku. Piastował kolejno stanowiska asesora, a następnie sędziego różnych szczebli. Do dziś jest sędzią Sądu Wojewódzkiego w Krakowie. W 1985 został powołany na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego, które pełnił do końca 5-letniej kadencji. Wielokrotnie prowadził też seminaria dla aplikantów z zakresu prawa pracy, cywilnego i gospodarczego. Wykładał prawo pracy na Wydziale Prawa i Administracji UJ. Po upływie kadencji w Sądzie Najwyższym rozpoczął pracę w Ministerstwie Sprawiedliwości. Odpowiada w resorcie za sprawy legislacyjne, w tym za współpracę z parlamentem w dziedzinie przygotowywania ustaw oraz nadzór nad Krajowym Rejestrem Sądowym. Jest żonaty i na stałe mieszka w Krakowie. Elżbieta Mucha Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Studiowała na Uniwersytecie im. Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie, gdzie w 1995 roku uzyskała tytuł magistra prawa. Cztery lata później ukończyła aplikację radcowską i zdobyła prawo do wykonywania zawodu radcy prawnego. Zaraz po ukończeniu studiów zaczęła specjalizować się w prawie finansowym i gospodarczym. Uczestniczyła w kursach i szkoleniach organizowanych, między innymi, przez Krajową Szkołę Administracji Publicznej i OECD z zakresu stosowania prawa podatkowego. W Ministerstwie Finansów pracuje od 1996 roku początkowo w departamencie prawnym, a od 2002 roku jako zastępca dyrektora w departamencie systemu podatkowego. Jako podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów odpowiada za sprawy podatków jest Głównym Rzecznikiem Dyscypliny Finansów Publicznych. Dotychczas ukazywały się publikacje jej autorstwa dotyczące prawa i postępowania podatkowego. Jest sędzią Trybunału Arbitrażowego przy Polskim Komitecie Olimpijskim, a także członkiem Państwowej Komisji Egzaminacyjnej do Spraw Doradztwa Podatkowego. Pochodzi z Frompola na Lubelszczyźnie. Adam Giersz Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej i Sportu Doktor nauk ekonomicznych, absolwent Wydziału Ekonomiki Produkcji Uniwersytetu Gdańskiego. W latach wykładał na Uniwersytecie Gdańskim i rozpoczął w tym czasie zaoczne studia trenerskie na Akademii Wychowania Fizycznego. Jest dyplomowanym trenerem tenisa stołowego, prowadzącym reprezentację narodową w latach Wtedy też otrzymał najwyższe wyróżnienie trenerskie Światowej Federacji Tenisa Stołowego (ITTF) Excellent Choach. Ze sportem jest równocześnie związany jako zawodnik i działacz. Od 1994 roku piastuje funkcję prezesa Polskiego Związku Tenisa Stołowego, przez dwa lata był również członkiem Zarządu Europejskiej Unii Tenisa Stołowego. Został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Tadeusz Matusiak Podsekretarz w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Absolwent ekonomii na Uniwersytecie Łódzkim. Przez ponad 20 lat pracował w fabryce dywanów Dywilan. Od 1978 roku jest nieprzerwanie łódzkim radnym. Zajmował stanowisko Dyrektora Wydziału Paszportów urzędu wojewódzkiego, a w 1998 roku został wybrany prezydentem Łodzi. Wieloletni działacz samorządowy zasiadał, między innymi, w Sejmiku Samorządu Województwa Łódzkiego (jako jego Marszałek), Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu oraz Unii Metropolii Polskich (jako członek zarządu). W MSWiA podlega mu kilka departamentów, w tym departament prawny, bezpieczeństwa powszechnego i obrony cywilnej kraju. Jest z pochodzenia łodzianinem. Żonaty, ma dwójkę dzieci. Robert Choma Prezydent Miasta Przemyśla, przedstawiciel Związku Miast Polskich Jest absolwentem Wydziału Prawa i Administracji rzeszowskiej filii Uniwersytetu im. Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie. Obecnie doktoryzuje się w Instytucie Pracy i Spraw Socjalnych UMCS. Pracę w administracji publicznej rozpoczął w Urzędzie Miejskim w Przemyślu i Wojewódzkim Urzędzie Pracy. Od 1996 roku piastował urząd wiceprezydenta Przemyśla, a następnie wiceprezesa Krajowego Urzędu Pracy i dyrektora Szpitala Wojewódzkiego. W 2002 roku zwyciężył w bezpośrednich wyborach prezydenckich w Przemyślu. Wojciech Marchlewski reprezentant Związku Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Studiował w Instytucie Historii, a następnie Antropologii Kulturowej i Etnologii na UW, gdzie Czy wiecie, e... uzyskał tytuł magistra w 1983 roku. Odbył również szkolenie w London Business School z zakresu zarządzania i planowania strategicznego. Od roku 1994 doradca Związku Gmin Wiejskich RP. W latach wykładowca w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych. Działacz pozarządowy, szkoleniowiec i wykładowca. Był dotychczas ekspertem ONZ, OECD, Komisji Europejskiej, pracował w projektach finansowanych przez Amerykańska Agencję ds. Rozwoju Międzynarodowego (USAID), Brytyjską Agencję ds. Rozwoju Międzynarodowego (DIFID), w projektach PHARE i TACIS. Specjalizuje się w dziedzinie zarządzania organizacjami pozarządowymi, współpracy pomiędzy sektorami publicznym samorządowym i pozarządowym. Zajmuje się również opracowywania strategii rozwoju, diagnozowania potrzeb społecznych i ewaluacji międzynarodowych projektów pomocowych. Doradzał administracji rządowej, w tym Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji, 49% ZAREJESTROWANYCH ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH MA SIEDZIBĘ W DUŻYCH MIASTACH (BYŁYCH I TERAŹNIEJSZYCH WOJEWÓDZKICH). W SAMEJ WARSZAWIE MA SIEDZIBĘ 15% AKTYWNYCH ORGANIZACJI. Jeśli brać pod uwagę liczbę zarejestrowanych organizacji w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców największe zagęszczenie obserwujemy na Mazowszu (wskaźnik ten wynosi 14,2), na Pomorzu (13), w Małopolsce (11,8) i w woj. lubuskim (11,8). Najmniej organizacji w stosunku do liczby mieszkańców jest w województwach: opolskim (7,6), świętokrzyskim (8,5) i kujawsko-pomorskim (9,2). Ministerstwu Pracy i Polityki Społecznej i Kancelarii Premiera w kwestiach prawnych i technicznych, dotyczących reformy administracyjnej państwa oraz w kwestii polityki strukturalnej UE. Uczestniczył w wyborach samorządowych w Kosowie jako obserwator z ramienia OBWE. Kieruje projektami badawczo-szkoleniowymi, adresowanymi do samorządów i organizacji pozarządowych, przeprowadzanymi w Polsce, Rosji, Bośni Hercegowinie, Ukrainie, Słowacji i Mołdawii i Litwie. Prowadzi szkolenia dla administracji rządowej i pozarządowej. W Związku Gmin Wiejskich RP doradza oraz zajmuje się realizacją projektów, związanych ze zmianami w systemie oświaty wiejskiej, dostosowaniem gmin wiejskich do wymagań prawodawstwa Unii Europejskiej, podniesienia jakość usług w gminach wiejskich. Jest członkiem Związku Artystów Plastyków. Andrzej Kościelny burmistrz Podkowy Leśnej, przedstawiciel Unii Miasteczek Polskich Ukończył Wydział Mechaniki Precyzyjnej Politechniki Warszawskiej, odbył też praktykę i szkolenie z zakresu zarządzania. Przez osiem lat był pracownikiem naukowo-dydaktycznym w Instytucie Konstrukcji Przyrządów Precyzyjnych i Optycznych. Prowadził też dwie firmy: najpierw szkoleniową, stowarzyszoną z Centrum Rozwoju i Przedsiębiorczości Politechniki Warszawskiej, następnie produkcyjną w branży metalowej. Na Politechnice współtworzył podziemną Solidarność. Był przewod- badania.ngo.pl informacje na temat kondycji sektora pozarządowego i aktywności społecznej Polaków podstawowe, aktualne statystyki sektora pozarządowego w Polsce raporty z najnowszych badań wolontariatu, filantropii Polaków opracowania na temat współpracy trzeciego sektora z administracją publiczną opisy międzynarodowych projektów badawczych bazę bibliograficzną publikacji na temat sektora pozarządowego i społeczeństwa obywatelskiego

6 oo1.gazeta.ngo.pl12.oo3.s6 DWUDZIESTU PO YTECZNYCH niczącym Komitetu Obywatelskiego w Podkowie Leśnej, w której mieszka od 22 lat. W wyborach samorządowych rok temu został burmistrzem miasta. Jest żonaty, ma 16-letniego syna. Ludwik Węgrzyn starosta Bochni, przedstawiciel Związku Powiatów Polskich Z wykształcenia prawnik, absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz podyplomowych studiów z zakresu ekonomiki i organizacji. Długoletni pracownik administracji państwowej i samorządu, w tym naczelnik Kamienia Pomorskiego ( ) oraz naczelnik i wójt gminy Bochnia ( ). Od czterech lat piastuje urząd starosty bocheńskiego. Jest arbitrem Urzędu Zamówień Publicznych, a także członkiem Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu oraz Prezesem Związku Powiatów Polskich, który reprezentuje w Radzie. Żona, z wykształcenia prawniczka, jest Prokuratorem Rejonowym w Bochni. Ojciec trzech córek. Sławomir Piechota radny Wrocławia, przedstawiciel Unii Metropolii Polskich Skończył prawo na Uniwersytecie Wrocławskim. Po studiach rozpoczął pracę w Komitecie Praw Dziecka we Wrocławiu, udzielając porad prawnych i pisząc artykuły do Twojego Dziecka i Rzeczpospolitej. Po pięciu latach został pełnomocnikiem wojewody wrocławskiego do spraw osób niepełnosprawnych. W 1994 roku po raz pierwszy wybrany do Rady Miejskiej Wrocławia, godził obowiązki miejskiego rajcy z pracą w prywatnej kancelarii prawnej. Był kolejno przewodniczącym Rady i wiceprezydentem miasta. Dziś jest dyrektorem Biura Zarządu Impel S.A. i radnym trzeciej kadencji, odpowiedzialnym za sprawy społeczne. Słynie z zaangażowania na rzecz dzieci, młodzieży i niepełnosprawnych. Inicjował powstawanie rodzinnych domów dziecka i świetlic środowiskowych. Przyczynił się również do likwidacji barier architektonicznych na terenie Wrocławia. Sam porusza się na wózku. W październiku, w ramach I edycji ogólnopolskiego plebiscytu, zorganizowanego przez Magazyn Integracja i Telewizję Polską przyznano mu tytuł Człowieka bez barier. Krzysztof Balon członek zarządu Wspólnoty Roboczej Związków Organizacji Socjalnych Absolwent prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Uczestnik kursów i seminariów dotyczących polityki społecznej, w tym szkolenia na Uniwersytecie Erlangen w Niemczech. Był działaczem kilku organizacji, jest też instruktorem ZHP. Od początku lat dziewięćdziesiątych jest doradcą w Niemieckim Parytetowym Związku Socjalnym ds. Współpracy z Europą Środkową i Wschodnią. Od 1997 roku uczestniczył w tworzeniu Wspólnoty Roboczej Związków Organizacji Socjalnych, w której zarządzie zasiada od 2002 roku. WRZOS jest federacją organizacji działających na polu pomocy społecznej i obejmuje swym zasięgiem około 350 różnych stowarzyszeń. Krzysztof Balon jest również członkiem Zespołu Zadaniowego Reintegracji Społecznej przy Rządzie RP. Współuczestniczył przy tworzeniu ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Krzysztof Balon jest autorem kilku publikacji poświęconych polityce socjalnej oraz działaniu organizacji pozarządowych. Został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi oraz Nagrodą Specjalną Ministra Pracy i Polityki Społecznej. RADA INSTYTUCJA DIALOGU OBYWATELSKIEGO Urszula Burkot Prezes Polskiego Klubu Ekologicznego Absolwentka ekonomii w Szkole Głównej Handlowej. W Polskim Klubie Ekologicznym działa od 1989 roku jako realizator projektów z dziedziny ekologii, a od 1999 roku jako jego prezes. Wcześniej kierowała Fundacją Zdrowie Publiczne, gdzie koordynowała powstawanie ośrodków rehabilitacji dla młodzieży, głównie niepełnosprawnej. W Polskim Klubie Ekologicznym realizowała różnego rodzaju przedsięwzięcia z zakresu edukacji ekologicznej, ochrony powietrza i zrównoważonej turystyki. Współpracuje z organizacjami zagranicznymi i instytucjami z krajów Unii Europejskiej. Od trzech lat reprezentuje PKE w międzynarodowej organizacji Friends of the Earth International. W 2002 roku brała udział w Szczycie Ziemi w Johannesburgu. Publikuje artykuły w Biuletynie Polskiego Klubu Ekologicznego na temat zrównoważonego rozwoju, szczególnie zainteresowana jest kwestiami społecznymi, odpowiedzialnością samorządów za zrównoważony rozwój regionalny oraz szerzeniem wzorców proekologicznych zachowań w myśl zasady działaj lokalnie, myśl globalnie. Teresa Hernik Zastępca Naczelnika Związku Harcerstwa Polskiego Ukończyła Akademię Górniczo Hutniczą im. Stanisława Staszica w Krakowie, studium pedagogiczne w ODN w Białymstoku, studium podyplomowe zarządzanie jednostkami pomocy społecznej przy Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej oraz zarządzanie zasobami ludzkimi w Centralnej Szkole Instruktorskiej ZHP. Prowadziła Białostocką Chorągiew ZHP w latach Począwszy od 1990 radna miasta Białegostok przez dwie kolejne kadencje. Doświadczenie w pracy w samorządzie zdobyła w Radzie Osiedla, co stało się później impulsem do współtworzenia w porozumieniu z Fundacją Rozwoju Demokracji Lokalnej Stowarzyszenia Samorządu Mieszkańców, pierwszej w Polsce organizacji promującej samorządność osiedlową. Jest również członkiem założycielem Ośrodka Wspierania Organizacji Pozarządowych w Białymstoku. Angażowała się w realizację programów skierowanych do dzieci i dorosłych, w tym poświęconych wypracowaniu wspólnej, przyszłościowej koncepcji aktywnego uczestnictwa osób starszych w życiu ich społeczności. Jest członkiem założycielem Stowarzyszenia Wolontariatu Międzypokoleniowego. Organizacja powołała do życia Ośrodek Rekreacyjno-Wypoczynkowy Rada Działalności Pożytku Publicznego tworzy zręby instytucji dialogu obywatelskiego. Jest obecnie jedynym miejscem, gdzie organizacje pozarządowe, jako najbardziej namacalna forma istnienia społeczeństwa obywatelskiego, mogą w sposób jawny, zgodny z procedurą wpływać na ustawodawstwo, związane z ich funkcjonowaniem. Zgodnie z deklaracjami Ministerstwa Gospodarki skład Rady odzwierciedlać miał szeroki zakres społecznie ważnych działań, określanych w ustawie jako działania pożytku publicznego. Ze strony organizacji widać natomiast wyraźną nadreprezentację organizacji działających na polu szeroko rozumianej pomocy społecznej. W portalu pojawiają się głosy o braku reprezentacji między innymi: środowiska organizacji kultury fizycznej (najbardziej licznych w sektorze pozarządowym), organizacji zajmujących się kulturą oraz organizacji kobiecych. O tym, kogo brakuje w Radzie, można by zapewne mówić jeszcze długo, jednak sama Rada nie powinna i nie może być miejscem ścierania się grup interesów, środowisk, jakie funkcjonują w sektorze NGO-sów. Rada ma dbać o wdrażanie ustawy, o promowanie standardów działań, wspierając się ekspertami z różnych środowisk, w tym z brakujących organizacji. Dlatego ważne jest, aby już na samym początku członkowie Rady zadbali o czytelną i pełną komunikację z sektorem pozarządowym oraz zapewnili możliwość konsultowania swoich decyzji z tymi, którzy w Radzie nie mogli się znaleźć. Z drugiej strony Rada ma możliwość promowania działań obywatelskich wśród przedstawicieli innych sektorów przede wszystkim, ze względu na samą istotę jej funkcjonowania, w sektorze administracji publicznej oraz mediów ze względu na jej umocowania w strukturze Państwa. To dobry moment na zastanowienie się, w jaki sposób o organizacjach informować. Choć ważne jest zatem, jakie nazwiska pojawiają się w składzie Rady ważniejsze jest to, jaki będzie efekt działań osób, które w niej zasiadają. Jako organizacje powinniśmy dać, zwłaszcza temu pierwszemu składowi, odrobinę kredytu zaufania i wspierać Radę w pracy na rzecz zapewnienia stabilnego rozwoju działań obywatelskich w Polsce. To szczególnie istotne, kiedy w pamięci mamy wydarzenia sprzed kilku tygodni, gdy wspólnie walczyliśmy o ustawy podatkowe. Marcin Dadel redakcja portalu dla pensjonariuszy Dziennego Domu Pomocy Społecznej, świetlice socjoterapeutyczne i grupy samopomocowe. Ewa Kulik-Bielińska Dyrektor ds. Informacji i Rozwoju w Fundacji im. Stefana Batorego Opozycjonistka i wieloletnia działaczka podziemnej Solidarności regionu Mazowsze, na początku w Studenckim Kole Solidarności, następnie w samym Związku. Prowadziła, miedzy innymi, Biuro Informacyjne podczas strajku górników 1980 roku, wydawała także Informator NSZZ Solidarność, a w 1981 roku tygodnik Niezależność. Aresztowana w 1986 roku pod zarzutem obalenia ustroju siłą, zwolniona na mocy amnestii dla więźniów politycznych pięć miesięcy później. W latach zasiadała w zarządzie polskiego PEN Clubu jako jego skarbnik. Od 2000 roku pracuje w Fundacji im. Stefana Batorego na stanowisku dyrektora ds. informacji i rozwoju. Współtworzy strategię działania Fundacji, odpowiada za jej wizerunek, kontakty zewnętrzne, a także poszerzanie źródeł finansowania działalności statutowej Fundacji. Inicjuje i uczestniczy w pracach Grupy Inicjatywnej Forum Darczyńców (GIFD), skupiającej osiem największych fundacji grantodawczych działających w Polsce, dążących do stworzenia przedstawicielstwa niezależnych grantodawców w celu wspierania filantropii i działalności społecznej. Z ramienia Forum Darczyńców uczestniczyła w pracach nad ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Broniła, między innymi, możliwości nieopodatkowanego inwestowania i pomnażania środków własnych organizacji pozarządowych, przeznaczonych na działalność statutową. Marek Masalski Dyrektor Prawosławnego Ośrodka Miłosierdzia ELEOS Z wykształcenia pedagog, ukończył białostocką filię Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1983 roku zaangażowany w działalność Bractwa Młodzieży Prawosławnej, a w latach jego przewodniczący. Był pomysłodawcą i współtwórcą Prawosławnego Ośrodka Miłosierdzia ELEOS w Białymstoku, wspierającego osoby w trudnej sytuacji i kształcącego pracowników socjalnych. Trzy lata temu decyzją Soboru Biskupów Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego powołany został Metropolitalny Prawosławny Ośrodek Miłosierdzia ELEOS z siedzibą w Warszawie, a na stanowisko dyrektora powołano Marka Masalskiego. Jest on równocześnie członkiem Komisji Diakonalnej przy Polskiej Radzie Ekumenicznej, która zrzesza przedstawicieli kościołów chrześcijańskich zajmujących się działalnością charytatywną. Marek Masalski drugą kadencję zasiada w białostockiej Radzie Miasta i jest po ostatnich wyborach jej wiceprzewodniczącym. Kandydował z ramienia Forum Mniejszości Podlasia, reprezentując społeczność prawosławną. Sobór Biskupów Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego przyznał mu Order Marii Magdaleny III Stopnia za działalność społeczną i charytatywną. Krystyna Mrugalska Prezes Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Ukończyła Wydział Psychologii i Pedagogiki UW, Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej, a także studia z zakresu wychowania muzycznego. Jako matka niepełnosprawnego dziecka jest współzałożycielką ogólnopolskich organizacji rodziców i przyjaciół osób z upośledzeniem umysłowym (1963), a także współtwórczynią (1991) samodzielnego, ogólnopolskiego Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, które powstało na bazie funkcjonujących wcześniej kół rodzicielskich. Obecnie Stowarzyszenie skupia 150 kół terenowych na terenie całej Polski, które prowadzą działalność dla blisko 17 tysięcy osób niepełnosprawnych. Współpracuje z parlamentem i rządem, a także samorządami wszystkich szczebli, wpływając na kształt nowego prawa oraz jego przestrzeganie. Kształci studentów różnych specjalności w ramach studiów podyplomowych. Opublikowała ok. 90 artykułów i rozdziałów w pracach zbiorowych na temat różnych aspektów niepełnosprawności oraz ruchu samopomocowego. ue.ngo.pl Serwis ue.ngo.pl, prowadzony przez Przedstawicielstwo Polskich Organizacji Pozarządowych w Brukseli, poświęcony jest głównie Unii Europejskiej i przygotowaniu polskich organizacji do akcesji. Znaleźć tam można m.in. informacje o: społeczeństwie obywatelskim w krajach Unii roli organizacji w polityce regionalnej i społecznej dialogu obywatelskim polskich organizacjach dla partnerów zagranicznych w języku angielskim informacje o funduszach europejskich

7 oo1.gazeta.ngo.pl12.oo3.s7 DWUDZIESTU POZYTECZNYCH W 2002 roku zainicjowała powstanie Polskiego Forum Osób Niepełnosprawnych jako związku organizacji osób o różnych rodzajach niepełnosprawności, w celu reprezentacji swoich interesów. Otrzymała szereg wyróżnień, m.in. Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski oraz Medal Świętego Jerzego. Tomasz Sadowski Prezes Zarządu Fundacji Pomocy Wzajemnej BARKA Ukończył rehabilitację na Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu oraz psychologię na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Społecznik i założyciel Wspólnot Barka dla odrzuconych. W latach jako psycholog pracował w placówkach rządowych z trudną młodzieżą, następnie w klinice psychiatrycznej, więzieniu i poradni zdrowia psychicznego. Od 1989 roku tworzył system rehabilitacji społecznej, zawodowej i ekonomicznej dla grup najuboższych i zaniedbanych społecznie, na który dziś składają się programy wspólnot rodzinnych i ośrodki socjalno-edukacyjne, a także programy aktywizacji długotrwale bezrobotnych i wspierania taniego budownictwa socjalnego. Jest członkiem kilku różnych organizacji i stowarzyszeń. Współpracuje z Ministrem Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej oraz samorządem i środowiskami lokalnymi w zakresie spraw socjalnych i reintegracji społecznej. Pochodzi z ziemiańskiej rodziny wielkopolskiej, od pokoleń zaangażowanej patriotycznie i społecznie. ks. Stanisław Słowik Dyrektor Caritas Diecezji Kieleckiej Ukończył studia doktoranckie z zakresu teologii pastoralnej na KUL oraz zarządzanie i marketing w Wyższej Szkole Biznesu w Nowym Sączu. Jest przewodniczącym Caritas Diecezji Kieleckiej oraz członkiem władz kilku innych organizacji, w tym kieleckiego oddziału Krajowego Towarzystwa Autyzmu i Krajowej Koalicji na rzecz Zdrowia Psychicznego. W Caritas zajmuje się aktywizacją bezrobotnych i pomocą bezdomnym. Współredagował Strategiczny plan Caritas Polska w obszarze pomocy bezdomnym, opracował szereg ekspertyz i publikacji na temat przeciwdziałania wykluczeniu. Jest współzałożycielem Konfederacji Pracodawców na rzecz Zatrudnienia Społecznego. Kazimierz Wawrzyniak Sekretarz Generalny Zarządu Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych Ukończył Politechnikę Warszawską z tytułem magistra inżyniera oraz szereg kursów dotyczących zarządzania, w tym szkolenie dla członków rad nadzorczych w Centrum Prywatyzacji w Warszawie. Zaangażowany w działalność kilku stowarzyszeń, w tym Stowarzyszenia Inżynierów Mechaników Polskich ( ), Akademii Inżynierskiej (od 1990 roku) oraz Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych (NOT), w której nieprzerwanie od 1982 roku pełni funkcję sekretarza generalnego. Opracowywał, między innymi, założenia dla stowarzyszeń technicznych, określając ich rolę w procesie transformacji gospodarczej, rozwijał programy doskonalenia kadr inżynierskich. Był inicjatorem wprowadzenia polskich organizacji do zachodnioeuropejskiej Federacji FEANI, zrzeszającej 27 narodowych stowarzyszeń technicznych. Jan Jakub Wygnański Prezes Stowarzyszenia na rzecz Forum Inicjatyw Pozarządowych Z wykształcenia socjolog, w roku 2002 stypendysta Uniwersytetu Yale w USA. Działacz samorządu uczniowskiego, a w okresie stanu wojennego koordynator niezależnej sieci samokształceniowej warszawskich liceów. Później współpracownik Sekretariatu Komisji Krajowej Solidarności i uczestnik rozmów Okrągłego Stołu. Od początku lat dziewięćdziesiątych aktywnie włączał się w liczne inicjatywy organizacji pozarządowych w Polsce. Jest współtwórcą i do dnia dzisiejszego pracownikiem Stowarzyszenia Klon/Jawor oraz prezesem Stowarzyszenia na rzecz Forum Inicjatyw Pozarządowych. W ostatnich latach współpracował lub był członkiem władz kilku organizacji pozarządowych, w tym Polskiej Akcji Humanitarnej, Fundacji im. S. Batorego i Amnesty International. Pracował na rzecz licznych organizacji i instytucji międzynarodowych. m.in. OECD, USAID i Banku Światowego. Jakub Wygnański uczestniczył we wszystkich etapach pracach nad ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Był członkiem tzw. Grupy Kontaktowej pracującej nad kształtem ustawy do czasu skierowania jej do Parlamentu. Otrzymał szereg wyróżnień m.in. Nagrodę im. Andrzeja Bączkowskiego, Nagrodę Stowarzyszenia Integracje i Krzyż Polonia Restituta. [opracowała Małgorzata Borowska] ZADANIA RADY DZIA ALNO CI PO YTKU PUBLICZNEGO Na mocy ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie utworzona została Rada Działalności Pożytku Publicznego. Rada składa się z 20 członków. W jej skład wchodzi 5 przedstawicieli organów administracji rządowej (ministerstw, urzędów centralnych, i jednostek im podległych), 5 przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego oraz 10 reprezentantów organizacji pozarządowych. Wyboru członków Rady, spośród przedstawionych kandydatów, dokonał minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego (obecnie minister gospodarki, pracy i polityki społecznej). Kadencja pierwszej Rady będzie trwała 2 lata, a każdej następnej 3 lata. Rada jest organem opiniodawczo - doradczym oraz pomocniczym ministra. Do jej kompetencji należeć będzie między innymi: wyrażanie opinii w sprawach dotyczących stosowania ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, wyrażanie opinii o rządowych projektach aktów prawnych dotyczących organizacji pozarządowych i wolontariatu, wyrażanie opinii w razie sporów pomiędzy organizacjami a organami administracji publicznej, uczestniczenie w postępowaniach kontrolnych organizacji pożytku publicznego, analizowanie materiałów pokontrolnych, tworzenie standardów działalności organizacji pozarządowych. Rada będzie mogła w razie potrzeby zasięgać pomocy ekspertów, zlecać przeprowadzenie badań i ekspertyz oraz zapraszać na posiedzenia Rady przedstawicieli administracji oraz organizacji pozarządowych. Członkowie Rady za swoją pracę nie będą otrzymywali wynagrodzenia, a jedynie diety i zwrot kosztów podróży. Czy wiecie, e... PONAD POŁOWA ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH (55%) NIE ZATRUDNIA W OGÓLE PŁATNEGO PERSONELU. JERZY BOCZOŃ, PREZES SIECI WSPIERANIA ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH SPLOT: Rada powstała, choć z żalem muszę stwierdzić, że nie zostało dotrzymane wstępne zobowiązanie podjęte przez stronę rządową. Ostateczny wybór przedstawicieli organizacji przez ministra miał być poprzedzony jakąś szeroką formą konsultacji (prawybory), i miało być to wzięte poważnie pod uwagę. Rekomendacja Grupy Kontaktowej była taka, że po okresie szerokiego zgłaszania kandydatów, zostanie przeprowadzone głosowanie (w różnej formie) i z listy osób, które otrzymają największą ilość głosów, minister wybierze 10 do Rady, starając się aby uwzględniony był cały przekrój sektora. Myślę, że część z osób wybranych jest dobrze znana środowisku i w swej pracy pokazała, że dobro wspólne nie jest im obce. Mam nadzieję, że wszyscy członkowie Rady Pożytku Publicznego, zarówno ci z sektora publicznego i ci z pozarządówki będą umieli wznieść się ponad swój partykularny interes i solidnie popracują dla dobra całego środowiska i całego społeczeństwa. Ta szansa nie może być zmarnowana. Wszystkim członkom Rady serdecznie gratuluję. (komentarz z forum dyskusyjnego Czy wiecie, e... PRZYCHODY POŁOWY ORGANIZACJI W ROKU 2001 NIE PRZEKROCZYŁY ZŁOTYCH. 6,8% ORGANIZACJI STWIERDZA, ŻE W OSTATNIM ROKU NIE MIAŁO ŻADNYCH PRZYCHODÓW. serie wydawnicze: 3w i PSP Seria 3w (Warto Wiedzieć Więcej) to broszury poświęcone głównie zagadnieniom formalno-prawnym, które organizacje napotykają w codziennej pracy. Są to m.in. tytuły: Jak założyć stowarzyszenie Jak założyć fundację Jak napisać statut stowarzyszenia Zarządzanie finansami w organizacjach pozarządowych Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie Organizacja pozarządowa jako przedsiębiorca czyli jak podjąć działalność gospodarczą Broszury można przeczytać i zamówić w serwisie Seria PSP (Poznaj Swoje Prawa) to broszury poświęcone uprawnieniom obywateli w ramach pomocy społecznej. Są to m.in. tytuły: Kto może otrzymać dodatek mieszkaniowy? Kto i kiedy może otrzymać zasiłek z pomocy społecznej? Zasiłek rodzinny i pielęgnacyjny Bezrobotni pomoc, rejestracja, uprawnienia Niepełnosprawni orzecznictwo rentowe i pozarentowe Niepełnosprawni praca Niepełnosprawni podstawowe uprawnienia i ulgi Niepełnosprawni podatki 2003 Seniorzy usługi opiekuńcze Broszury można przeczytać i zamówić w serwisie

8 oo1.gazeta.ngo.pl12.oo3.s8 PLUSY I MINUSY USTAWY Generalnie ustawa jest zbyt skomplikowana mówi Ewa Kulik-Bielińska. Jednakże dobrze się stało, że została stworzona możliwość dla organizacji pozarządowych, które w zamian za podjęcie pewnych zobowiązań i poddanie się kontroli, po spełnieniu dość surowych kryteriów, będą mogły stać się grupą organizacji uprzywilejowanych. O plusach i minusach ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z przedstawicielką Forum Darczyńców rozmawia Magda Dobranowska. Jako Forum Darczyńców dość późno włączyli się Państwo do pracy nad projektem ustawy. Dlaczego tak późno i dlaczego się włączyliście? Ewa Kulik-Bielińska, Forum Darczyńców Dlaczego tak późno? Po pierwsze, dlatego, że kiedy zaczęły się na poważnie prace nad ustawą, nie było jeszcze Forum Darczyńców. Istniała natomiast Grupa Kontaktowa (współpracująca z Ministerstwem Pracy), wyłoniona w wyborach części środowiska zainteresowanego ustawą. Formalnie rzecz biorąc, fundacje zrzeszone w Forum Darczyńców mogły więc jedynie, tak jak inne organizacje, śledzić postęp prac Grupy Kontaktowej, zapoznawać się z wynikami jej rozmów z przedstawicielami Ministerstwa Pracy i wyrażać swoje stanowisko na temat przepisów ustawy w bezpośrednich kontaktach z Grupą i w portalu ngo.pl., co zresztą uczyniliśmy, zawieszając swoją opinię w kilku najistotniejszych sprawach, które budziły nasz sprzeciw. Po drugie, fundacje zrzeszone w Forum uważały, że w pracach nad ustawą powinny brać udział przede wszystkim te organizacje, dla których jest ona najważniejsza, tj. takie, które świadczą usługi w sferze zadań publicznych i ubiegają się o realizację zadań zleconych. Przypominam, że ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie nie miała być ustawą obligatoryjną dla organizacji pozarządowych, tzn. nie wszystkie organizacje działające w sferach pożytku publicznego miały ubiegać się o status pożytku publicznego, a tylko te, które chcą. Uważaliśmy zatem, że te organizacje, które będą zainteresowane uzyskaniem takiego statusu, będą bardziej śledziły prace nad ustawą, po to by móc z niej efektywnie korzystać. Te, które uznają, że dotychczasowe możliwości i status, który posiadają zupełnie im wystarcza do prowadzenia działalności, nie będą miały ani powodu, ani chęci, ani jakichkolwiek interesów w tym, żeby starać się o status pożytku publicznego i nie będą się o niego starały. Ale to nie ustawa była przyczyną powstania Forum Darczyńców, prawda? Czy wiecie, e... E.K.-B.: Tak, fundacje grantodawcze zaczęły się spotykać z zupełnie innego powodu, a mianowicie aby dzielić się informacjami o swoich działaniach, procedurach przyznawania dotacji i standardach działania. Zastanawialiśmy się także nad tym, czy nie stworzyć wspólnej nagrody lub wyróżnień dla najlepszych grantobiorców roku. I wtedy wrzucono nam nowy temat. Nagle, już przy szczegółowych rozwiązaniach, dotyczących wprowadzania ustawy o pożytku publicznym okazało się bowiem, że jest pomysł uregulowania spraw, które nie dotyczą tylko i wyłącznie działalności pożytku publicznego, ale w ogóle organizacji pozarządowych, w tym zamiar ograniczenia możliwości inwestowania środków, których są właścicielami. Takie rozwiązanie dotykało oczywiście w pierwszym rzędzie nas, tzn. fundacje grantodawcze mające, lub próbujące budować pewien kapitał, z którego dochód przeznaczany jest na wsparcie działań społecznie użytecznych. Wyglądało to nawet na rodzaj odwetu ze strony Ministerstwa Finansów na Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, która w tym samym roku wygrała toczący się długo proces z fiskusem o zwrot nieprawnie pobranego podatku. Tak więc kiedy zapisy w ustawie zaczęły zagrażać podstawom finansowym naszych organizacji, oraz możliwościom finansowym naszych grantobiorców, nie mogliśmy pozostać jedynie obserwatorami zmagań Grupy Kontaktowej i włączyliśmy się w dyskusję na temat ustawy najpierw z Ministerstwem Finansów, a następnie z posłami w komisjach sejmowych zajmujących się ustawą. Na czym skupiło się Forum Darczyńców w pracach nad ustawą? W OPINII ORGANIZACJI NAJCZĘŚCIEJ SPOTYKANYM PROBLEMEM SĄ TRUDNOŚCI W POZYSKIWANIU NIEZBĘDNYCH DLA DZIAŁANIA ŚRODKÓW FINANSOWYCH I RZECZOWYCH (78%). E.K.-B.: Nie zajmowaliśmy się całością ustawy, bo po pierwsze nie czuliśmy się do tego upoważnieni, jako że nie posiadaliśmy mandatu całego środowiska, a po drugie, włączyliśmy się w rozmowy z przedstawicielami rządu w momencie, kiedy ustawa była przekazywana do prac sejmowych i kiedy nie można było już zgłaszać pretensji do wszystkiego, co nam się w niej nie podobało, bo byłoby to odebrane jako działanie destrukcyjne. W chwili przekazywania ustawy do Sejmu Grupa Kontaktowa zgłosiła 6 punktów, w których jej stanowisko było rozbieżne ze stanowiskiem rządu. Forum Darczyńców w tych sześciu punktach miało stanowisko zbieżne ze stanowiskiem Grupy, ale nie podobał nam się jeszcze jeden punkt, a mianowicie mechanizm odpisu 1%. Nam od początku nie podobał się przyjęty przez rząd sposób przekazywania 1% podatku od dochodów osobistych na rzecz organizacji pożytku publicznego. Uważaliśmy, że jest on nieprzyjazny dla podatnika i że przy takim zapisie niewiele osób z tego mechanizmu skorzysta. Optowaliśmy za przyjęciem sprawdzonego rozwiązania węgierskiego (wskazania przy wypełnianiu formularza PIT organizacji, której chce się przekazać swój 1% i obarczenia zadaniem przelania tej kwoty fiskusa). Przy czym wszyscy mieliśmy poczucie, że ta sprawa nie dotyczy tak naprawdę nas, ponieważ nie przypuszczamy, żebyśmy jako te duże fundacje byli tymi, którym ten 1% będzie przekazywany. Natomiast małe lokalne organizacje, w tym również te, które są grantobiorcami Akademii Rozwoju Filantropii, Fundacji im. Leopolda Kronenberga, Fundacji Batorego, czy Fundacji Wspomagania Wsi i Polskiej Fundacji Dzieci i Młodzieży, to są ci, którzy będą mogli z tego korzystać. Dla ich dobra ten mechanizm powinien być jak najprostszy, żeby jak najwięcej podatników zechciało przekazać im 1% swojego podatku. I to się nie udało... E.K.-B.: To się nie udało. Faktycznie przez to, że nie byliśmy w Grupie Kontaktowej, nie śledziliśmy tego na bieżąco, za późno dowiedzieliśmy się o proponowanych rozwiązaniach. Dowiedzieliśmy się o nich w momencie, kiedy obie ustawy o pożytku i przepisy wprowadzające były w Sejmie. Stanowisko rządu w sprawie 1% było jednoznacznie negatywne. Przy czym powody i argumenty przedstawiane w tej sprawie do tej pory absolutnie mnie nie przekonują. Ministerstwo Finansów argumentowało, że dla fiskusa wprowadzenie modelu węgierskiego byłoby za dużym utrudnieniem i że urzędy skarbowe nie są do tego przygotowane. Ministerstwo Pracy posiłkowało się argumentacją, że taki model jest niedobry dla organizacji, bo obdarowani nie będą mogli nawiązać bezpośredniego kontaktu z darczyńcą. My, jako Forum mieliśmy poczucie, że ten 1% został dany środowisku jako pewna możliwość, ale z pełną świadomością, że przy tak zapisanym mechanizmie, skorzysta z niego znikoma ilość podatników, w związku z czym Ministerstwo Finansów nie musi się obawiać, że nastąpi jakiś poważny uszczerbek w budżecie państwa, który jest przecież w opłakanym stanie. A piłka będzie po stronie organizacji pozarządowych, bo będzie można powiedzieć, że oto rząd otworzył taką możliwość dofinansowania organizacji, ale organizacje pozarządowe się nie wykazały, bo nie dotarły do potencjalnych darczyńców, nie przekonały ich do przekazana 1%. A przecież dano im po temu wszelkie instrumenty, bo w ustawie jest mowa, że mogą bezpłatnie korzystać z czasu antenowego, mogą prowadzić kampanie medialne... Co jeszcze oprócz mechanizmu przekazywania 1% Was niepokoiło? E.K.-B.: Drugie zagrożenie, które dostrzegaliśmy również od początku, to była obawa i podejrzenie, że mimo zapewnień rządu, iż ta ustawa niczego nie zmieni w dotychczasowym otoczeniu prawnym organizacji pozarządowych, to fakt powstania nowej kategorii organizacji organizacji pożytku publicznego i wprowadzenia dla nich odrębnych zwolnień podatkowych, będzie powodowało ze strony Ministerstwa Finansów chęć zawężenia do nich dotychczasowych zwolnień, z których korzystały organizacje pozarządowe. Bo stała się rzecz taka w ustawie wprowadzającej znalazł się przepis, który do istniejących zwolnień podatkowych dla osób prawnych, przeznaczających dochód na cele określone w ustawie podatkowej, dodał nowe zwolnienie podmiotowe dotyczące dochodu organizacji pożytku publicznego. W tym momencie w ustawie podatkowej znalazły się więc dwa różne zwolnienia, zwolnienie przedmiotowe, z którego mogą korzystać jak dotąd wszystkie organizacje pozarządowe i zwolnienie dla organizacji o statusie pożytku publicznego. Często jednak sfery i działania objęte tymi zwolnieniami mogą się pokrywać, więc to było ewidentne, że sprawy te będą porządkowane, tylko nie przypuszczaliśmy, że tak szybko, że już od wiosny będziemy musieli walczyć z fiskusem i z pomysłami odebrania organizacjom pozarządowym zwolnień podatkowych. Rząd wziął też pod lupę darowizny... E.K.-B.: Tak, obawialiśmy się tego, że wraz z wprowadzeniem możliwości odpisu 1% pojawi się w rządzie pokusa, aby odebrać podatnikom ulgi od darowizn, chociaż w całym procesie legislacyjnym strona rządowa zapewniała, że 1% nie jest zamiast ulgi od darowizn, ale że to ma być dodatkowy mechanizm wsparcia rozwoju trzeciego sektora. A jednak, podczas debat parlamentarnych, głosy posłów wielokrotnie szły w tym kierunku, że po co ulgi od darowizn, skoro organizacje mają dostawać 1% podatku? To było totalne nieporozumienie i niezrozumienie, czym jest darowizna, czyli dobrowolne przekazanie pieniędzy na jakiś cel, a czym jest 1% wskazaniem, co chcemy zrobić z podatkiem, który i tak zostanie nam zabrany, czyli z pieniędzmi, które z punktu widzenia podatnika są już stracone dla jego własnych celów. Te pierwsze miesiące po wejściu w życie ustawy przyniosły duże rozczarowanie w sektorze, ustawa wykorzystana została bowiem zanim jeszcze zaczęła na dobre funkcjonować, do ograniczenia przywilejów podatkowych organizacji pozarządowych. Dyskusje w Sejmie pokazały, że jest dużo niezrozumienia, czym jest ta ustawa i czemu ma służyć. Nasze środowisko widziało w niej szansę na poszerzenie możliwości działania, ale wielu posłów widziało w niej instrument jak wyraziła się jedna z posłanek ukrócenia procederu korzystania przez organizacje ze zwolnień podatkowych. Mówiłyśmy o 1% i o wprowadzonych ograniczeniach podatkowych, będących niejako konsekwencjami wprowadzenia ustawy. Jakie inne wady, według Pani, ma ta ustawa? E.K.-B.: Pierwszy problem, który zgłaszaliśmy jeszcze podczas trwania prac nad ustawą, to definicja organizacji pożytku publicznego ograniczająca obszar działania organizacji pożytku publicznego do ogółu społeczności lub grupy społecznej o szczególnie trudnej sytuacji materialnej lub życiowej. Taka definicja wyklucza np. organizacje przyznające dotacje uzdolnionym uczniom, studentom, czy młodym naukowcom, oraz wiele organizacji robiących szereg innych pożytecznych rzeczy niekoniecznie dla grup materialnie czy życiowo upośledzonych. Po drugie, nie podoba mi się to, że jednostki samorządu terytorialnego mogą prowadzić działalność pożytku publicznego. W ogóle nie podoba mi się to, że jednostki samorządu terytorialnego tworzą stowarzyszenia, bo stawia je to od razu w uprzywilejowanej pozycji w stosunku do innych organizacji. Gdy do oferty publicznej będzie startowało ileś organizacji pozarządowych, w tym stowarzyszenie jednostki samorządu terytorialnego, to istnieje poważna obawa, że będzie preferencja dla tychże stowarzyszeń. Pamiętam, że na ostatnim etapie prac w Senacie był pomysł, żeby ograniczyć procentowo udział samorządu w danym stowarzyszeniu, żeby mogło spełnić kryteria prowadzenia działalności pożytku publicznego. Kolejny problem, który podnosiło wiele organizacji, dotyczy uzależnienia klasyfikacji działalności płatnej od bardzo niejasnego kryterium wynagrodzenia osób zatrudnionych w organizacji. Jest to próba ograniczenia wynagrodzeń w organizacjach pożytku publicznego, zamiast ograniczenia kosztów prowadzenia działalno-

9 Oprócz podatków ważne są: konkretna sytuacja i warunki lokalne. Zapisy w ustawie regulują współpracę między organizacjami pozarządowymi a samorządem w sferze realizacji zadań publicznych, ale nie mogą nakazać samorządom współpracy z organizacjami. Tak więc w praktyce wszystko zależy od konkretnej sytuacji, czy w danym regionie współpraca organizacji z samorządem układa się dobrze czy źle? Bez ustawy było wiele przypadków, kiedy organizacje świetnie współpracowały z samorządem, a ich inicjatywy znajdowały w samorządzie poparcie. Tak było na przykład w lokalnych funduszach stypendialnych, prowadzooo1.gazeta.ngo.pl12.oo3.s9 PLUSY I MINUSY USTAWY ści. W dodatku z przepisem tym wiąże się dużo niejasności. Dla mnie z artykułu 9, bo o nim mówię, jasno wynika, że dotyczy on tylko i wyłącznie organizacji, które prowadzą działalność odpłatną. Jednak wiele organizacji ma poważne wątpliwości, czy nie obejmuje on także tych, które prowadzą tylko i wyłącznie działalność nieodpłatną, ponieważ jest to bardzo niejasno sformułowane, a dodatkowo wyjaśnienia Ministerstwa Pracy jeszcze bardziej to zagmatwały. W drugim punkcie art. 9. jest mowa o tym, że: wynagrodzenie osób fizycznych z tytułu zatrudnienia przy wykonywaniu statutowej działalności nieodpłatnej oraz działalności odpłatnej przekracza półtorakrotność przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego itd. Połączenie działalności nieodpłatnej oraz działalności odpłatnej powoduje pewne zamieszkanie. Czytałam nawet ekspertyzę prawną, gdzie dokonano analizy gramatycznej i stwierdzono, że to wynagrodzenie może dotyczyć także działalności nieodpłatnej. W ogóle kwestia rozróżnienia między działalnością odpłatną a gospodarczą rodzi wiele niejasności. Zupełnie nie rozumiem, jak to będzie w praktyce działało. Co zrobi organizacja, jeśli okaże się, że przekroczyła 1,5 wynagrodzenia i jej działalności odpłatna podpada nagle pod działalność gospodarczą? Przecież działalność gospodarczą trzeba zgłosić do rejestru przedsiębiorców na początku roku. Co się będzie wtedy działo, czy będą jakieś kary administracyjne nakładane na tę organizację za to, że nie zgłosiła działalności gospodarczej na początku roku? Również kalkulacja kosztów bezpośrednich stanowić będzie poważny kłopot dla organizacji. Generalnie ustawa jest zbyt skomplikowana. Było do podnoszone przez senator Krzyżanowską podczas prac w Senacie. Organizacje z dużych miast, mające pieniądze na opłacenie ekspertów, którzy im doradzą, jak przygotować się do rejestracji i korzystania z ustawy, jak się zabezpieczyć przed interpretacją jej niejasności na swoją niekorzyść, jakoś sobie z tymi problemami poradzą. Ale małe organizacje, oddalone od centrów, jeżeli będą chciały skorzystać z przywilejów wynikających z ustawy, mogą mieć kłopoty, a pewnie będą i takie dla których będą to bariery nie do przeskoczenia. Minister Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej, a także część organizacji pozarządowych wyrażało się o Ustawie o działalności pożytku publicznego jako o konstytucji trzeciego sektora. Czy zgadza się Pani z takim określeniem? E.K.-B.: Powiem od razu, że nie będzie to zdanie całego Forum, bo zdania organizacji wchodzących w skład Forum na temat ustawy są zróżnicowane. Generalnie organizacje uważają, że lepiej nie regulować za dużo, bo się przereguluje. W ustawie jest dużo rzeczy, które powodują, że jest podwójna kontrola, duży nadzór. Przy czym nie ma gwarancji, że ta kontrola nie pozostanie wyłącznie na papierze, bo tak naprawdę wszystko będzie zależało od praktyki. Trzeba pamiętać, że w tej chwili też możliwość kontroli organizacji pozarządowych formalnie istnieje, ale po prostu nie jest ona sprawowana. To wszystko źle odbija się na wizerunku sektora, Czy wiecie, e... 69% ORGANIZACJI UŻYWA KOMPUTERÓW (POSIADA JE NA WŁASNOŚĆ LUB MA MOŻLIWOŚĆ KORZYSTANIA Z NICH) OKOŁO 20% ORGANIZACJI MA WŁASNĄ STRONĘ INTERNETOWĄ. 31% ORGANIZACJI MA DOSTĘP DO INTERNETU W SIEDZIBIE ORGANIZACJI, I CO WIĘCEJ W PONAD POŁOWIE TYCH ORGANIZACJI ZAINSTALOWANE JEST ŁĄCZE STAŁE. DODATKOWO PRZYNAJMNIEJ 30% ORGANIZACJI WYKORZYSTUJE INTERNET W SPRAWACH ZWIĄZANYCH Z ORGANIZACJĄ POZA JEJ SIEDZIBĄ. ponieważ do prasy przedzierają się głównie informacje o zjawiskach negatywnych, a nie pozytywnych. Jest bardziej sexy napisać, że ktoś coś ukradł, sprzeniewierzył, wyprał pieniądze, niż że ktoś wykonuje codzienną, mozolną pracę, która nie jest taka spektakularna. A pozytywne strony uchwalenia ustawy? E.K.-B.: Osobiście uważam, że ważne jest, że ustawa o działalności pożytku publicznego została uchwalona. Można mieć do niej zastrzeżenia, natomiast są tam także rzeczy, które należy docenić. Po raz pierwszy jest definicja co to jest organizacja pozarządowa. Nie było wcześniej takiego terminu. Poza tym ustawa ma pomóc we współpracy międzysektorowej organizacji pozarządowych, samorządu terytorialnego czy administracji publicznej różnych szczebli. Nie mówię, że ona to zrobi, bo nie ma aktów wykonawczych, ale dla wielu organizacji, zwłaszcza tych świadczących usługi, może być pomocnym narzędziem. Może pomóc im w dobrej współpracy z samorządem i lepszym wykonywaniu zamówień publicznych. Poza tym, uważam, że dobrze, że została stworzona możliwość dla organizacji pozarządowych, które w zamian za podjęcie pewnych zobowiązań i poddanie się kontroli, po spełnieniu dość surowych kryteriów, będą mogły stać się grupą organizacji uprzywilejowanych, w tym sensie, że dostaną dodatkowe przywileje: dotyczące 1%, możliwości korzystania np. na uprzywilejowanych warunkach z lokalu, z nieruchomości jednostek samorządu terytorialnego i administracji publicznej, z różnego rodzaju zwolnień typu opłaty sądowe, skarbowe itd., bezpłatnego emitowania informacji o sobie w telewizji. To jest ważne, bo organizacje mogą być różne. Jeżeli chce się mieć dodatkowe przywileje, słuszne jest, że poddaje się określonej kontroli. Jeszcze jedna rzecz: wolontariat. E.K.-B.: Po raz pierwszy w tej ustawie uregulowane zostały kwestie dotyczące funkcjonowania wolontariatu w organizacjach pozarządowych, w ogóle wolontariatu jako takiego. To było bolączką organizacji, że nie mogły formalnie płacić za diety, za przejazdy wolontariuszom, bo nie było takiej kategorii. To pozwoli na nowy napływ ludzi do organizacji pozarządowych, da im możliwość szkoleń, treningu, uczenia się zawodu. Są opinie, że takie opisanie, uregulowanie ogranicza naturalną spontaniczność przypisaną trzeciemu sektorowi, wolontariatowi itd. E.K.-B.: Przepisy, które dotyczą wolontariatu nie są w stanie tej spontaniczności zabić. Tu jednak dużo rzeczy jest zapisanych fakultatywnie. Obligatoryjne są takie, na których organizacjom zależało, np. możliwość pokrywania kosztów podróży. Nie widzę tutaj zagrożenia, że mogłoby to w jakiś sposób zabijać spontaniczność. Często pojawiają się zarzuty, że ta ustawa tworzona jest przez duże organizacje dla dużych organizacji, a małe tylko na niej stracą. Czy można by jednak jakąś dobrą nowinę tym małym organizacjom przekazać? Będą miały pewne trudności, ale może ta ustawa jakoś im też pomoże? E.K.-B.: Jeśli chodzi o małe, lokalne organizacje, to wszystko zależy od tego, jakie przepisy podatkowe będą obowiązywały w następnych latach. Jeśli przywileje podatkowe zawężone zostaną do organizacji pożytku publicznego i ulgi od darowizn pozostaną na uchwalonym obecnie poziomie 350 zł to nie mam dla nich dobrej nowiny. Mówimy o małych organizacjach, czyli takich, które albo prawie nikogo nie zatrudniają na etacie i swoją działalność opierają na wolontariacie. Takie organizacje nie ubiegają się o realizację zadań w sferze publicznej, bo są na to za małe i nie mogą startować do tego typu dotacji. Ich działalność opiera się na darowiznach, dotacjach od innych organizacji pozarządowych, lub samorządu. Jeżeli w tej chwili będą miały ustawą podatkową obcięte źródło dopływu finansów ze źródeł prywatnych, a nie mając statusu organizacji pożytku publicznego, nie będą mogły korzystać z 1%, to tak naprawdę połączenie ustaw podatkowych z ustawą o działalności pożytku publicznego może podciąć skrzydła wielu z nich. Nie tyle więc sama ustawa, co twórcze zastosowanie jej przez Ministerstwo Finansów oraz jej błędna interpretacja przez samorządy, które jak nas dochodzą sygnały uznały, że mogą wspierać wyłącznie organizacje pożytku, może być dla nich zabójcza. Tak więc rozumiem, skąd biorą się te obawy. Sami o nich mówiliśmy w momencie, gdy Ministerstwo Finansów weszło ze swoimi pomysłami na ograniczenie zwolnień, ostrzegając, że to uderzy w małe organizacje, duże jakoś sobie poradzą, będą miały mniej pieniędzy na dotacje, ale będą istnieć, tylko że ich zubożenie również odbije się na tych małych. nych przez współpracujące z Fundacją Batorego organizacje pozarządowe, gdzie samorząd dokładał się do funduszu, tworząc wraz z lokalnymi darczyńcami i biznesem mechanizm finansowania stypendiów dla zdolnej ubogiej młodzieży ze swego terenu. Ale są i takie przykłady, że samorządu w ogóle nie interesowała współpraca z organizacjami, albo tworzył własne organizacje i im zlecał usługi z zakresu opieki społecznej na swoim terenie. Powiedzmy sobie szczerze, że póki co, ta ustawa w ogóle jeszcze nie zaczęła działać. To, że przepisy weszły w życie nie oznacza jeszcze, że są stosowane w praktyce. Ważne będzie przyjrzenie się realizacji tej jej części, która dotyczy współpracy z samorządem. Już mogłaby wejść w życie, ale ja nie mam takiej wiedzy, czy coś się już zadziało na poziomie lokalnym, czy doszło do podpisania jakiś umów na nowych zasadach i na ile ta ustawa poprawiła współpracę między oboma sektorami. Czy dzięki tej ustawie zawieranych jest więcej umów na zadania zlecone z organizacjami pozarządowymi, mniej, czy tyle samo co kiedy jej nie było? Ciekawe będzie po tym roku zobaczyć takie porównanie. Sprawozdanie z realizacji ustawy ma być złożone do 30 czerwca 2005 roku. TERMINARZ PRZEPISÓW USTAWY O DZIAŁALNOŚCI POŻYTKU PUBLICZNEGO I O WOLONTARIACIE Przepisy obu aktów prawnych z 24 kwietnia 2003: ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie i ustawy przepisów wprowadzających, które zostały opublikowane 29 maja 2003, wchodzą w życie po upływie 30 dni od dnia ich ogłoszenia, czyli 29 czerwca Jednakże część przepisów zacznie obowiązywać dopiero od 1 stycznia 2004 roku. 29 czerwca 2003 weszły w życie następujące regulacje: 1. Określenie zasad współpracy organizacji pozarządowych (wszystkich, a nie tylko pożytku publicznego) z administracją publiczną (rządową i samorządową). 2. Statutowa działalność organizacji pozarządowej może być prowadzona jako działalność nieodpłatna lub odpłatna. Odpłatna działalność statutowa (pożytku publicznego) nie jest traktowana jako działalność gospodarcza. 3. Wolontariat ustawa przewiduje możliwość korzystania z pracy wolontariuszy. Wolontariusze nie mogą być zatrudniani dla potrzeb prowadzenia działalności gospodarczej. Jeśli pracują dłużej niż 30 dni, należy zawrzeć z nimi umowę na piśmie. Ponadto jest obowiązek zwracania wolontariuszowi kosztów podróży służbowych i diet (z czego wolontariusz może zrezygnować). Wolontariusze akcyjni, czyli zatrudnieni przez mniej niż 30 dni, muszą być ubezpieczeni od następstw nieszczęśliwych wypadków. Organizacja może zgłosić wolontariusza do powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. 4. Stowarzyszenia zwolnione zostały z opłat sądowych w sprawach o wpis do rejestru stowarzyszeń prowadzonego przez KRS. Zwolnienie nie obejmuje jednakże kosztów wpisu do rejestru przedsiębiorców. 5. W zbiórkach publicznych mogą uczestniczyć małoletni powyżej 16 lat oraz osoby młodsze, jeżeli przeprowadzają zbiórkę na rzecz organizacji pożytku publicznego i pod nadzorem osób pełnoletnich. Przepisy te znajdą praktyczne zastosowanie dopiero od momentu zarejestrowania pierwszych organizacji pożytku publicznego (po 1 stycznia 2004). 6. Radom gmin i powiatów oraz sejmików wojewódzkich nałożono obowiązek do uchwalania rocznych programów współpracy z organizacjami pozarządowymi. 27 listopada 2003 została powołana Rada Działalności Pożytku Publicznego. Od 1 stycznia 2004 r. zaczynają obowiązywać następujące przepisy: 1. Zacznie obowiązywać tryb zlecania realizacji zadań publicznych organizacjom pozarządowym (konkurs ofert). 2. Powstanie możliwość ubiegania się o status organizacji pożytku wejdą w życie przepisy określające: wymogi, jakim powinny odpowiadać organizacje pożytku publicznego, sposób rejestracji organizacji pożytku publicznego w KRS, nadzór nad tymi organizacjami oraz ich szczególne uprawnienia. 3. Zacznie obowiązywać zwolnienie podatkowe dla organizacji pożytku publicznego, w tym zwolnienie podmiotowe z podatku dochodowego. 4. Prawo organizacji pożytku publicznego do nabywania i korzystania z nieruchomości, będących własnością państwa i samorządu terytorialnego, na szczególnych, uprzywilejowanych warunkach. 5. Możliwość zatrudniania poborowych przez organizacje pożytku publicznego. 6. Nieodpłatny dostęp do publicznego radia i telewizji dla organizacji pożytku publicznego (tryb określi Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji w rozporządzeniu). 7. Centralna Informacja KRS będzie udostępniała nieodpłatnie informacje o organizacjach pozarządowych. Do 31 marca 2004: Rady gmin i powiatów oraz sejmików wojewódzkich muszą dostosować uchwały wydane na podstawie art. 118 ust. 3 ustawy o finansach publicznych (uchwały określające tryb postępowania o udzielenie dotacji, sposób jej rozliczania oraz sposób kontroli wykonywania zleconego zadania publicznego) do wymagań nowej ustawy. Od 1 stycznia 2004 każdy obywatel będzie mógł przekazać 1% swojego podatku na rzecz wybranej przez siebie organizacji pożytku publicznego. Jednak ponieważ organizacje pozarządowe dopiero od początku 2004 będą mogły ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego, to praktycznie możliwość przekazania 1% na ich rzecz pojawi się jeżeli do 30 kwietnia 2004 zarejestruje się choć jedna organizacja pożytku publicznego. [na podst. opracowania Radosława Skiby więcej: prawo.ngo.pl]

10 oo1.gazeta.ngo.pl12.oo3.s10 PORADNIK USTAWA O DZIAŁALNOŚCI POŻYTKU PUBLICZNEGO I O WOLONTARIACIE. PODSTAWOWE INFORMACJE Na akt prawny, o którym potocznie mówi się Ustawa o pożytku publicznym i o wolontariacie, tak naprawdę składają się dwie ustawy: ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, opublikowana w dniu 29 maja 2003 roku w Dz. U. nr 96 poz. 873 oraz ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku Przepisy wprowadzające ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, opublikowana w dniu 29 maja 2003 roku w Dz. U. nr 96 poz. 874, tzw. przepisy wprowadzające. Ustawa obejmuje swoim zakresem wszystkie organizacje pozarządowe (w definicji jako najważniejsze zostały wymienione fundacje i stowarzyszenia), jak również inne podmioty prowadzące działalność pożytku publicznego (definicja niżej). Należy jednak zauważyć, że przepisy dotyczące działalności pożytku publicznego stosuje się nie do wszystkich organizacji pozarządowych wyłączone zostały m.in. fundacje tworzone przez partie polityczne i fundacje utworzone przez samorząd terytorialny i Skarb Państwa. Przepisami tymi objęte są natomiast kościelne (wyznaniowe) jednostki organizacyjne i osoby prawne oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, których cele statutowe zakładają prowadzenie działalności pożytku publicznego. Ustawa reguluje zasady prowadzenia działalności pożytku publicznego przez organizacje pozarządowe, tryb, reguły i formy zlecania realizacji zadań publicznych przez administrację publiczną organizacjom pozarządowym, uzyskiwanie przez organizacje statusu organizacji pożytku publicznego oraz nadzór nad działalnością organizacji pożytku publicznego, a także warunki wykonywania świadczeń przez wolontariuszy oraz korzystania z tych świadczeń. USTAWA O DZIAŁALNOŚCI POŻYTKU PUBLICZNEGO I O WOLONTARIACIE. DEFINICJE I NOWOŚCI DEFINICJA ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ Ustawa po raz pierwszy w Polsce podaje pełną definicję organizacji pozarządowej. Zgodnie z ustawą organizacją pozarządową jest każda instytucja (a więc zarówno osoba prawna, jak i jednostka nieposiadająca osobowości prawnej) utworzona na podstawie ustaw, która nie jest jednostką sektora finansów publicznych oraz która działa w celu innym niż osiągnięcie zysku. Organizacją pozarządową, zgodnie z definicją zawartą w ustawie, jest więc m.in. każde stowarzyszenie, fundacja, partia polityczna, związek zawodowy, organizacja pracodawców, samorząd zawodowy. Uwaga! Nie zostały uznane za organizacje pozarządowe osoby prawne i jednostki organizacyjne kościelne oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, mogą one jednak prowadzić działalność pożytku publicznego i są objęte ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. DEFINICJA POŻYTKU PUBLICZNEGO Ustawa wprowadza definicję działalności pożytku publicznego, zgodnie z którą jest to działalność użyteczna społecznie, prowadzona w określonej sferze zadań publicznych, przez organizacje pozarządowe i inne podmioty wymienione w ustawie. Niezmiernie istotne jest, że określona w statucie działalność pożytku publicznego nie jest działalnością gospodarczą i może być prowadzona jako działalność nieodpłatna lub jako działalność odpłatna. Wprowadzenie nowej kategorii odpłatnej działalności pożytku publicznego z praktycznego punktu widzenia oznacza, że ustawa pozwala organizacjom pozarządowym, pod pewnymi warunkami, pobierać opłaty za swoje usługi bez konieczności rejestrowania działalności gospodarczej. Działalność pożytku publicznego może być prowadzona przez wszystkie organizacje pozarządowe, a nie tylko przez organizacje pożytku publicznego. Za działalność pożytku publicznego uznano działalność prowadzoną w sferze zadań publicznych obejmującą następujące zadania: pomoc społeczną, w tym pomoc rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób, działalność charytatywną, podtrzymywanie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości oraz rozwój świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej, działalność na rzecz mniejszości narodowych, ochronę i promocję zdrowia, działanie na rzecz osób niepełnosprawnych, promocję zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy, upowszechnianie i ochronę praw kobiet oraz działalność na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn, działalność wspomagającą rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości, działalność wspomagającą rozwój wspólnot i społeczności lokalnych, naukę, edukację, oświatę i wychowanie, krajoznawstwo oraz wypoczynek dzieci i młodzieży, kulturę, sztukę, ochronę dóbr kultury i tradycji, upowszechnianie kultury fizycznej i sportu, ekologię i ochronę zwierząt oraz ochronę dziedzictwa przyrodniczego, porządek i bezpieczeństwo publiczne oraz przeciwdziałanie patologiom społecznym, upowszechnianie wiedzy i umiejętności na rzecz obronności państwa, upowszechnianie i ochronę wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demokracji, ratownictwo i ochronę ludności, pomoc ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą, upowszechnianie i ochronę praw konsumentów, działania na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami, promocję i organizację wolontariatu, działalność wspomagająca technicznie, szkoleniowo, informacyjnie lub finansowo organizacje pozarządowe oraz jednostki kościelne (jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego) w wyżej wymienionej działalności. NOWOŚĆ. INWESTOWANIE KAPITAŁÓW ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH Ustawa przewiduje od 1 stycznia 2004 roku możliwość inwestowania kapitałów organizacji pozarządowych bez konieczności zapłaty podatku dochodowego poprzez zakup: bonów i obligacji Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego, innych papierów wartościowych za pośrednictwem firm specjalizujących się w zarządzaniu cudzym pakietem papierów wartościowych na zlecenie, lub jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych. STATUS POŻYTKU PUBLICZNEGO. DEFINICJA Od 1 stycznia 2004 roku organizacje pozarządowe oraz organizacje kościelne będą mogły ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego. Warunkiem jest prowadzenie przez te organizacje działalności na rzecz ogółu społeczności lub określonej grupy, wyodrębnionej ze względu na szczególnie trudną sytuację życiową lub materialną (w odniesieniu do stowarzyszeń działalność może być prowadzona również na rzecz członków). Ich działalność statutowa musi dotyczyć realizacji zadań publicznych określonych w ustawie (zobacz obok). Ponadto ich działalność powinna być przejrzysta merytorycznie i finansowo, a także organizacje te powinny zapewnić wewnętrzną kontrolę i sprawozdawczość. Organizacja pozarządowa, chcąca uzyskać status pożytku publicznego, musi spełnić szereg wymogów określonych w ustawie, to jest: : 1. prowadzić działalność pożytku publicznego jako wyłączną działalność statutową organizacji, co oznacza, że wszystkie cele statutowe organizacji muszą pokrywać się z zakresem zadań publicznych określonych w art. 4 ustawy, 2. prowadzić jedynie pomocniczą działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji celów statutowych bądź nie prowadzić działalności gospodarczej w ogóle, 3. cały dochód przeznaczać na działalność pożytku publicznego, 4. mieć statutowy kolegialny organ nadzoru i kontroli (w przypadku stowarzyszenia Komisja Rewizyjna, a w przypadku fundacji np. Rada Fundacji lub inny organ wyposażony w funkcje nadzorcze i kontrolne) niezależny od organu zarządzającego organizacji (czyli np. Zarządu), 5. zapewnić (np. w statucie organizacji) niełączenie przez tę samą osobę funkcji w organie nadzoru i kontroli z funkcją w zarządzie. Co więcej, w zarządzie nie mogą zasiadać osoby będące członkami rodziny lub krewnymi osób, zasiadających w organie kontroli, 6. zapewnić stanowiska w organach organizacji jedynie osobom niekaranym za przestępstwa popełnione z winy umyślnej, 7. nie wypłacać na rzecz osób zasiadających w organie kontroli diet i zwrotu kosztów nie wyższych niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, czyli w 2003, maksymalnie 2215,66 zł. 8. mieć statutowy lub określony w aktach wewnętrznych zakaz: przekazywania lub wykorzystywania majątku organizacji na rzecz członków, pracowników, członków organów organizacji oraz osób im bliskich na innych zasadach niż w stosunku do osób niezwiązanych z organizacją, udzielania pożyczek członkom, członkom organów organizacji, pracownikom lub ich rodzinom, dokonywania na innych zasadach, niż w oparciu o porównywanie ofert, zakupów towarów i usług u przedsiębiorców, w których uczestniczą członkowie organizacji, członkowie organów organizacji, pracownicy, a także członkowie rodziny wyżej wymienionych osób, wykorzystywania majątku organizacji przez jej członków, członków jej organów, pracowników lub ich rodzin na zasadach innych niż w stosunku do innych osób. W chwili obecnej trudno jest przewidzieć w jaki sposób zapis ten będzie interpretowany przez sąd rejestrowy, ale istnieje zagrożenie, że przeszkodą w uzyskaniu statusu organizacji pożytku publicznego mogą być dość popularne w statutach stowarzyszeń zapisy o tym, że członkowie stowarzyszenia mogą nieodpłatnie korzystać z majątku i urządzeń stowarzyszenia. Status pożytku publicznego uzyskuje organizacja spełniająca ww. wymogi, z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego. Odpowiedni formularz, który należy złożyć do KRS w celu uzyskania statusu pożytku publicznego, zostanie wydany przez Ministra Sprawiedliwości. Rejestracja statusu nie będzie podlegała opłatom sądowym. Natomiast informacja o uzyskaniu statusu organizacji pożytku publicznego będzie ogłaszana w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, co wiązać się będzie z koniecznością poniesienia opłaty za ogłoszenie w wysokości 500 złotych WOLONTARIUSZ, WOLONTARIUSZKA. DEFINICJA Bardzo ważnym celem nowej ustawy jest prawne uregulowanie świadczeń wykonywanych przez wolontariuszy. W 29 czerwca 2003 roku weszły w życie przepisy określające ogólne zasady wolontariatu. Kim jest wolontariusz? Wolontariuszem jest każda osoba (fizyczna), która dobrowolnie i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na rzecz uprawnionych organizacji i instytucji na zasadach określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. WSPÓŁPRACA Z SAMORZĄDEM. NOWE PODSTAWY PRAWNE W ustawie zapisano podstawy prawne, regulujące systematyczną współpracę organów administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi. Dzięki temu dotychczasową uznaniowość strony rządowej i samorządowej przy rozdzielaniu środków publicznych zastąpił obowiązek współpracy władz publicznych z podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego. Tym samym zostały stworzone podstawy dla rzeczywistej konkurencji w obszarze zadań publicznych. Ustawa określa formy współpracy organizacji pozarządowych z administracją publiczną, tryb zlecania realizacji zadań publicznych oraz przyznawania środków finansowych na realizację tych zadań. Zasady i formy tej współpracy zostały zawarte w art. 5 ustawy, który wszedł w życie 29 czerwca 2003 roku. Jednakże przepisy regulujące tryb i zasady zlecania zadań publicznych i przekazywania dotacji na ich realizację zaczną obowiązywać od 1 stycznia Samorząd terytorialny zobowiązany jest do corocznego uchwalania programu współpracy z organizacjami pozarządowymi. Regulacja ta już obowiązuje, ale należy przyjąć, że samorządy mają czas do końca roku na uregulowanie zasad współpracy z organizacjami pozarządowymi na rok przyszły. Oczywiście byłoby pożądane, aby uchwały takie zostały opracowane przy współudziale organizacji. Od 1 stycznia 2004 organ administracji publicznej, zlecający realizację zadań publicznych, które pokrywają się z obszarami pożytku publicznego, będzie zobowiązany do przeprowadzenia otwartego konkursu ofert. Do konkursu będą mogły przystąpić organizacje pozarządowe prowadzące działalność pożytku publicznego, organizacje kościelne (jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego) oraz instytucje podległe organom administracji publicznej lub przez nie nadzorowane NOWOŚĆ. RADA POŻYTKU Na mocy ustawy utworzona została Rada Działalności Pożytku Publicznego. Rada składa się z 20 członków. W jej skład wchodzi 5 przedstawicieli organów administracji rządowej (ministerstw, urzędów centralnych, i jednostek im podległych), 5 przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego oraz 10 reprezentantów organizacji pozarządowych. Wyboru członków Rady, spośród przedstawionych kandydatów, dokonał minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego (obecnie Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej). Kadencja pierwszej Rady będzie trwała 2 lata, a każdej następnej 3 lata. Rada jest organem opiniodawczo-doradczym oraz pomocniczym ministra. Więcej o Radzie, zobacz (str. 5). DEPARTAMENT POŻYTKU PUBLICZNEGO Zagadnieniami dotyczącymi organizacji pozarządowych zajmuje się Departament Pożytku Publicznego w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej. Obowiązki dyrektora pełni p. Krzysztof Więckiewicz. Telefon do sekretariatu Departamentu: (22) Adres strony internetowej: Interesujące i aktualne informacje znajdziesz także na stronie portalu organizacji pozarządowych: pozytek.ngo.pl. [na podst. opracowania Radosława Skiby, więcej: prawo.ngo.pl i broszura z serii 3w]

11 oo1.gazeta.ngo.pl12.oo3.s11 CZY FUNDUSZE STRUKTURALNE SA DLA ORGANIZACJI POZARZADOWYCH Unia Europejska skłonna jest przekazać Polsce, po uzyskaniu przez nią członkostwa, około 12 mld euro na lata z Funduszy Strukturalnych (FS), stanowiących instrument finansowania jej polityki regionalnej. Ale przecież ani dostępność tych środków, ani samo członkostwo w Unii Europejskiej nie daje gwarancji gospodarczej prosperity, nie broni przed skutkami błędów i zaniedbań w polityce gospodarczej. Jakie warunki trzeba spełnić, by móc wykorzystać FS? Osiągniecie sukcesu wymaga wizji rozwoju, przemyślanych decyzji, udziału różnych partnerów i w końcu sprostania określonym wymaganiom. Najogólniej mówiąc, wymagania te wyznaczane są przez cztery zasady, związane z funkcjonowaniem Funduszy Strukturalnych: Zasada programowania sposób wykorzystania środków musi być spójny i przedstawiony w postaci określonych dokumentów (np. Narodowy Plan Rozwoju, Programy Operacyjne itp.), zawierających długofalowe plany rozwoju, Zasada dodatkowości otrzymując 75% środków unijnych trzeba dołożyć 25% własnych, Zasada koncentracji środki muszą być wydane na dobrze określone cele i działania, zapewniające rozwój społeczno-gospodarczy, Zasada partnerstwa priorytety związane z przeznaczaniem tych środków mają być określone nie wbrew społeczeństwu, różnym jego grupom i środowiskom, ale z jego jak największym udziałem. Czy te warunki są trudne do spełnienia? Pewnie tak, jeśli spotykamy się z nimi po raz pierwszy. Ale czy i tak, nawet bez obietnicy tych bardzo pokaźnych środków finansowych, nie musielibyśmy ich spełnić jako kraj chcąc zbliżyć się do liderów gospodarczych na rynku Europejskim? Wśród wielu podmiotów, mogących skorzystać z Funduszy Strukturalnych, znajdują się, obok małych i średnich przedsiębiorców, samorządów lokalnych i instytucji oświatowych, także organizacje pozarządowe. W wielu obszarach ich działalność i potencjał ekonomiczny nie przystaje do wymogów unijnych, żeby wspomnieć tylko budowę dróg, mostów, oczyszczalni ścieków czy kanalizacji. W tych obszarach mogą znaczącą rolę odegrać przede wszystkim samorządy. Organizacje pozarządowe mogą jednak doskonale wykorzystać swoje doświadczenie i zainteresowania przy realizacji projektów mających na celu przeciwdziałanie bezrobociu, ograniczanie skutków wykluczenia społecznego i ekonomicznego poszczególnych grup (np. bezdomnych), mogą aktywnie działać na rzecz równości szans na rynku pracy czy w końcu uczestniczyć w przedsięwzięciach nastawionych na rozwój lokalny. Organizacje pozarządowe w Polsce stanowią już bowiem choć nie zawsze zauważaną przez władze wszystkich szczebli ważną część społeczeństwa, podejmującą działania w prawie wszystkich dziedzinach życia: od pomocy społecznej przez kulturę, edukację, rozwój lokalny, problemy mniejszości, ekologię, prawa człowieka aż po rozwój przedsiębiorczości. Wiele z nich zdobyło także pewne doświadczenie w wykorzystywaniu środków pomocowych Unii Europejskiej, głównie z programu Phare. Wiele z nich stało się ekspertami od zwalczania bezrobocia, rozwoju edukacji czy ochrony środowiska. I w końcu wiele z nich może być bardzo poważnym partnerem dla władzy publicznej. Duża część organizacji z pewnością nie będzie w stanie lub też nie będzie chciała występować w roli projektodawców. Ich opinia tak jak wielu innych powinna być jednak uwzględniona na każdym etapie konsultacji społecznych. Zapewniają one bowiem swoistą kontrolę społeczną nad działaniami władzy publicznej rządowej i samorządowej. Ponadto, organizacje pozarządowe mogą doskonale spełniać swoją rolę w odniesieniu do: promocji i przygotowywania projektów (jako adresat i/lub realizator działań promocyjnych i informacyjnych), udziału w komitetach i podkomitetach monitorujących (ze szczególnym uwzględnieniem doświadczenia i kompetencji organizacji pozarządowych w pracach stałych podkomitetów i grup roboczych), udziału w komitetach sterujących i komisjach oceny projektów. Możemy jeszcze przygotować się do FS Na obecnym etapie prac, kiedy ciągle zostało nam jeszcze kilka miesięcy do czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej i w związku z tym do otwarcia możliwości korzystania z unijnej pomocy w ramach polityki regionalnej, wszystkie wymienione wyżej działania mogą być jeszcze wykonane. Możemy jeszcze, mobilizując energię i umiejętności, przygotować się do korzystania z Funduszy Strukturalnych, i to zarówno od strony merytorycznej, jak technicznej. Wymaga to na pewno trochę wysiłku i przekonania że już teraz, na tym etapie warto się tego podjąć. W przeciwnym razie, potężne środki finansowe mogą okazać się tylko wirtualne. Dlatego tak ważne są wszelkie inicjatywy informacyjne i szkoleniowe dotyczące Funduszy Strukturalnych. Inaczej znajdziemy się w grupie krajów obecnych członków Unii Europejskiej, które w pierwszym okresie członkostwa dopiero uczyły się tej trudnej sztuki, jaką niewątpliwie jest skuteczne korzystanie z pieniędzy unijnych. Przykłady Hiszpanii czy Portugalii są tego najlepszym dowodem. Dlatego również tak ważna jest pomoc i zaangażowanie wszystkich, którzy jak np. media dysponują możliwościami i narzędziami do przekazywania informacji. Tym jest to ważniejsze, że obok wspomnianych wyżej krajów, które początkowo miały pewne kłopoty z wykorzystaniem pomocy unijnej, są też takie, jak na przykład Irlandia, które osiągnęły bardzo wysoki poziom skuteczności w tym zakresie. Dobrze byłoby, żeby Polska, nie mając pewnie szans na dogonienie w tym swoistym wyścigu Irlandii, nie podzieliła jednak doświadczeń tych słabszych. Czy organizacje mogą coś robić już teraz? Jakie zatem działania można podjąć, żeby zwiększyć tę szansę, jaką daje nam dostępność Funduszy Strukturalnych? W naturalny sposób największa odpowiedzialność spoczywa na administracji rządowej. Nie oznacza to jednak, że my, organizacje pozarządowe, możemy wyłącznie czekać na ogłoszenie odpowiednich konkursów i przygotowanie sensownych projektów. Możemy przecież: 1. jak najszerzej informować wszystkich potencjalnie zainteresowanych o możliwościach korzystania z całkiem sporych środków finansowych po wejściu Polski do Unii Europejskiej, 2. jak najszerzej informować samorządy lokalne, małe i średnie przedsiębiorstwa, instytucje i organizacje pozarządowe o możliwych do finansowania z Funduszy Strukturalnych działaniach, 3. jak najlepiej przygotować wszystkie zainteresowane podmioty do stosowania ściśle określonych procedur unijnych, 4. jak najbardziej wywierać nacisk na poszczególne samorządy lokalne, mający na celu wystarczająco wczesne przygotowanie projektów i zapewnienie współfinansowania. Część zadań informacyjnych spełniać będzie zbudowany całkowicie od nowa serwis który choć skierowany jest głównie do organizacji pozarządowych, to jednak otwarty także dla innych podmiotów. W innych pomagać będą łącznicy ds. Funduszy Strukturalnych, działający od ponad półtora roku w każdym województwie. Jeszcze inne już niebawem podejmą specjaliści uczestniczący w Programie EURO-NGO. Zostaną jednak i takie zadania, zwłaszcza te o charakterze kontrolnym, które muszą być zrealizowane przez lokalnie działające organizacje. Do tego wszystkich Państwa szczególnie zachęcamy. Każdy z nas przecież, bez względu na to czy związany z organizacją, czy nie, żyje i mieszka na terenie jakiegoś samorządu. Nie jest więc dla nas bez znaczenia stopień przygotowania tego samorządu i jego zainteresowanie aktywnym poszukiwaniem środków z Funduszy Strukturalnych na rozwój gminy, powiatu czy województwa. Nie pozostawiajmy spraw ich własnemu biegowi! [Marzena Mendza-Drozd, Stowarzyszenie na rzecz Forum Inicjatyw Pozarządowych] PRO PUBLICO BONO PRESTI INSPIRACJA WSPIERANIE 11 listopada 2003 w gmachu teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie dwudziestu trzem organizacjom pozarządowym wręczono nagrody i wyróżnienia na jubileuszowej gali Konkursu na Najlepszą Inicjatywę Obywatelską Pro Publico Bono. Konkurs został zainicjowany w 1999 roku przez premiera Jerzego Buzka. To był bardzo ważny rok, ze względu na dziesięciolecie wydarzeń z 1989 roku wspominał profesor Jerzy Buzek podczas uroczystości w Krakowie. Ten konkurs miał być sposobem na uczczenie i pokazanie tych, którzy nam wywalczyli wolność, a teraz byli naturalną sprężyną rozwoju. Bo o naszym rozwoju mogą decydować tylko aktywni obywatele. Po pięciu latach działania organizatorzy konkursu mogą się pochwalić, że blisko tysiąc or- ganizacji zgłosiło swoje kandydatury. O tym, że Pro Publico Bono cieszy się coraz większą popularnością, nabiera rozgłosu, a przede wszystkim prestiżu, świadczy fakt, że w tegorocznej, piątej edycji, kapituła konkursowa musiała rozpatrzyć 207 wniosków. Zdecydowano się nagrodzić i wyróżnić 23 organizacje. W tym roku, tytuł honorowy Instytucja Pro Publico Bono przyznano trzem organizacjom z Krakowa: Polskiej Akademii Umiejętności, Fundacji Partnerstwo dla Środowiska oraz Fundacji Instytut Tertio Millennio. Nagrodę główną dla organizacji o zasięgu ogólnopolskim dostała Federacja Polskich Klubów Kobiet po Mastektomii Amazonki, a nagrodę główną dla organizacji o zasięgu regionalnym Dom Spotkań im. Angelusa Silesiusa z Wrocławia. Z okazji jubileuszu pięciolecia Konkursu w teatrze im. J. Słowackiego spotkali się także laureaci poprzednich jego edycji, którzy wspominali między innymi, jak przyznanie nagrody wpłynęło na działalność ich organizacji. Zebranych zaszczycił obecnością także metropolita krakowski, ksiądz kardynał Franciszek Macharski. Powiedzieć dzisiaj o zachwycie człowieka, o wielkości człowieka to chwila odpowiednia zwrócił się metropolita do uczestników jubileuszowej gali. Taka chwila jest odpowiednia podczas mszy świętej, a także odpowiednia tutaj wobec tego wspaniałego świadectwa. Fundacja Konkurs Pro Publico Bono nie ogranicza się tylko do organizowania konkursu. Zainicjowała powstanie m.in. Forum Dyskusyjnego, które, wędrując po Polsce, stanowi doskonałą okazję do spotkań, rozmów, wymiany doświadczeń. Planuje się także wydanie księgi, w której zostaną opisani wszyscy kandydaci zgłoszeni na konkurs. Każdy, kto się zgłasza, musi wypełnić odpowiednią ilość rubryk, prezentuje się. To okazja, by poznać, co ktoś naprawdę zrobił, jaki ma porządek w papierach, jaki ma porządek w finansach. My tego wymagamy mówi profesor Buzek. Warto zaprezentować te tysiąc organizacji, bo tyle ich już jest. I one działają. Mam nadzieję, że ta rodzina będzie się powiększać i będziemy stanowić rodzaj sieci. Wzmacniać się nawzajem. Nie chodzi o to, żeby się zorganizować. Organizacje mają być rozproszone niejako, ale powinny utrzymywać kontakty, pomagać sobie nawzajem, wzmacniać się. [opracowała Magda Dobranowska] serwis fundusze strukturalne Serwis Fundusze Strukturalne w którym znaleźć można: informacje o tym, jakie projekty można składać w ramach Funduszy oraz gdzie należy je składać podstawową wiedzę na temat, czym są Fundusze Strukturalne omówienia programów zasady, które należy uwzględnić pisząc wnioski słownik terminów

12 oo1.gazeta.ngo.pl12.oo3.s12 PORTAL ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH codziennie aktualizowany serwis wiadomości, a w nim relacje z wydarzeń, wywiady i zapowiedzi (wiadomosci.ngo.pl) ogłoszenia o konkursach grantowych, szkoleniach i konferencjach (fundusze.ngo.pl) około 20 serwisów tematycznych i poradniczych oraz patronackich, w tym m.in. Wolontariat, Prawo, Księgowość, Zagranica, Unia Europejska, Pomoc Społeczna, Szkolenia stale uzupełniana baza danych o organizacjach i instytucjach, zawierająca już ponad 60 tysięcy pozycji, której ważną częścią jest Baza organizacji udzielających pomocy osobom niepełnosprawnym i chorym (bazy.ngo.pl) fora dyskusyjne Gdzie znaleźć zapytaj, czy komputera podłączonego do Internetu nie ma: w bibliotece, w pracowni komputerowej w szkole, w urzędzie gminy, zapytaj o to swoje dziecko lub sąsiadów, poszukaj kafejki internetowej, przestudiuj ofertę telewizji kablowej Jak z nami współpracować... Jeśli chcesz do nas napisać o tym, co dzieje się w Twojej społeczności, w Twojej organizacji lub jeśli po prostu chcesz wyrazić opinię na temat portalu lub gazeta.ngo.pl napisz redakcja@portal.ngo.pl lub dodaj wiadomość bezpośrednio przez Internet (formularz dostępny na stronie głównej portalu Opublikujemy każdą interesującą wypowiedź! Możesz skontaktować się z ośrodkiem wspierania organizacji sieci SPLOT, który prowadzi regionalny serwis ngo.pl i spróbować zostać korespondentem lokalnym NA DOLNYM ŚLĄSKU Regionalne Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych RCWIP, ul. Beethovena 10 Wałbrzych tel./fax (74) rciwp@rciwp.pl lub walbrzych@rciwp.pl Biura regionalne: Jelenia Góra ul. Jasna 11, Jelenia Góra tel./fax (75) jeleniagora@rcwip.pl Wrocław Wrocław, ul. Krasińskiego 13 oficyna tel./fax (71) tel./fax (71) , wrocław@rcwip.pl serwis regionalny: W ŁÓDZKIEM Centrum Promocji i Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich OPUS, pl. Wolności 2 Łódź , tel. (42) tel./fax (42) tel. kom opus@opous.org.pl serwis regionalny: NA MAZOWSZU Biuro Obsługi Ruchu Inicjatyw Społecznych BORIS, ul. Nowolipie 25 B Warszawa tel. (22) , (22) boris@boris.org.pl serwis regionalny: NA PODLASIU Ośrodek Wspierania Organizacji Pozarządowych OWOP Dojlidy Fabryczna 26, Białystok tel./fax: (85) ; tel. (85) owop@owop.onet.pl serwis regionalny: podlaskie.ngo.pl NA POMORZU Fundacja Regionalne Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji Pozarządowych RCI al. Zwycięstwa 51, Gdańsk tel./fax: (58) tel. (58) rci@key.net.pl Słupskie Centrum Wspomagania Organizacji Pozarządowych ul. Lutosławskiego 33, Słupsk tel./fax. (59) , tel. (59) scwop@slupsk.home.pl NA POMORZU ZACHODNIM Koszalińskie Centrum Wspierania Inicjatyw Społecznych KCWIS ul. Zwycięstwa 168, Koszalin kcwis@poczta.wp.pl serwis regionalny: zachodniopomorskie.ngo.pl W WARMIŃSKO-MAZURSKIEM Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarządowych ESWIP ul. Zw. Jaszczurczego 17, Elbląg tel./fax (55) eswip@eswip.elblag.pl serwis regionalny: wim.ngo.pl W WIELKOPOLSCE Stowarzyszenie Centrum Promocji i Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich PISOP ul. Bolesława Chrobrego 37, Leszno tel. (65) pisop@pisop.org.pl serwis regionalny: serwis regionalny: gazeta.ngo.pl Kolegium redakcji gazety.ngo.pl: Magdalena Bogdaniuk, Małgorzata Borowska, Marcin Dadel, Magdalena Dobranowska, Alina Gałązka, Urszula Krasnodębska Kontakt: Redakcja gazeta.ngo.pl, ul. Szpitalna 5/5, Warszawa, tel. (22) w. 156, 127, 164, redakcja@portal.ngo.pl Wydawcą gazeta.ngo.pl jest Stowarzyszenie Klon/Jawor, członek sieci SPLOT