Dariusz Brociek, Rajmund Szulc

Transkrypt

1 Dariusz Brociek, Rajmund Szulc Dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich w sprawie wyrobów podlegających podatkowi akcyzowemu a polski projekt ustawy o podatku akcyzowym Składy podatkowe W celu prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego UE, ściągalność podatków akcyzowych powinna być we wszystkich państwach członkowskich zgodna z Dyrektywą Rady 92/12/EWG z dnia 25 lutego 1992 r. Uwzględniając rozwiązania zawarte w ustawie o utworzeniu wojewódzkich kolegiów skarbowych oraz rozwiązania niniejszego projektu ustawy, organami właściwymi dla podatku akcyzowego są organy celne. Prezentowana Dyrektywa Rady oraz projekt ustawy o podatku akcyzowym będą regulować kompleksowo problematykę funkcjonowania systemu tego podatku w Polsce po akcesji naszego kraju do Unii Europejskiej. Przygotowanie projektu ustawy o podatku akcyzowym w obecnym kształcie zostało podyktowane kilkoma względami. Zgodnie ze zobowiązaniem Rzeczpospolitej Polskiej przyjętym w Stanowisku Negocjacyjnym w obszarze Podatki", Polska jest zobowiązana do implementacji w krajowym porządku prawnym rozwiązań funkcjonujących w przepisach prawa wspólnotowego, w tym zawartych w podstawowym akcie regulującym zagadnienia związane z funkcjonowaniem systemu podatku akcyzowego, tzn. Dyrektywie Rady 92/12/EWG z dnia 25 lutego 1992 r. w sprawie przepisów ogólnych dotyczących wyrobów podlegających opodatkowaniu podatkiem akcyzowym oraz w sprawie składowania, przepływu i nadzorowania takich wyrobów. Jest to regulacja obowiązującego erga omnes wszystkie kraje członkowskie Unii Europejskiej. Ponadto zgodnie z zasadą przyjętą na podstawie art. 201 Traktatu o Unii Europejskiej, tj. Decyzji ustanawiającej system środków własnych nr 94/728/EC ze zm., środki finansowe uzyskane z podatku akcyzowego pozostają w wyłącznej dyspozycji państwa członkowskiego. Podstawową zasadą obowiązującego w Unii Europejskiej systemu dotyczącego wyrobów podlegających podatkowi akcyzowemu jest dychotomiczny podział na tzw. wyroby zharmonizowane oraz wyroby niezharmonizowane. Do wyrobów zharmonizowanych zalicza się oleje mineralne (w tym paliwa i inne pochodne ropy naftowej), wyroby alkoholowe oraz tytoń i szeroko rozumiane wyroby tytoniowe. Obrót tymi wyrobami podlega ścisłym rygorom wynikającym z przepisów wskazywanej już Dyrektywy 92/12/EWG. Do najważniejszych elementów systemu wspólnotowego statuowanego przepisami omawianej dyrektywy należy zaliczyć specjalne uregulowania odnoszące się do obrotu wyrobami akcyzowymi zharmonizowanymi. Podstawową różnicą w stosunku do aktualnie obowiązujących rozwiązań jest możliwość dokonywania obrotu (produkcja, przechowywanie i przemieszczanie) wyrobami w procedurze zawieszenia poboru podatku akcyzowego Odmiennie określony został również moment powstania obowiązku podatkowego w akcyzie. Zgodnie z art. 6 ust. 1 dyrektywy podatek akcyzowy staje się wymagalny w chwili wprowadzenia towarów na rynek lub w chwili zanotowania braków objętych tym podatkiem. W praktyce podatek staje się wymagalny gdy wyroby zostają zwolnione do szeroko rozumianej konsumpcji. Akcyza staje się należna w tym państwie członkowskim, w którym następuje konsumpcja, według stawki podatku obowiązującej w tym państwie. Projekt ustawy o podatku akcyzowym zawiera uregulowania ogólne odnoszące się do wszystkich wyrobów akcyzowych, oraz zakłada rozwiązania specyficzne oddzielnie dla wyrobów zharmonizowanych i niezharmonizowanych. Tak więc obok norm ogólnych mających zastosowanie dla wszystkich wyrobów akcyzowych, ustawa zawiera przepisy szczególne (lex specialis), odnoszące się do poszczególnych grup wyrobów, bądź też odpowiednie delegacje dla Ministra Finansów umożliwiające określenie szczegółowych regulacji w aktach wykonawczych. Projektowana ustawa o akcyzie składa się z VI Działów, zawierających przepisy odnoszące się do uregulowań ogólnych i szczególnych dla odrębnych grup wyrobów oraz znaków akcyzy, którą autorzy zaprezentują w dwóch niezależnych artykułach. W Dziale I zawarte są przepisy ogólne, odnoszące się zarówno do wyrobów akcyzowych zharmonizowanych, jak i niezharmonizowanych. Taki podział wyrobów akcyzowych, o czym była już mowa, jest nowym rozwiązaniem, wynikającym, z przepisów unijnych. Zgodnie z projektową ustawą nastąpiła pełna zgodność w zakresie struktury wyrobów akcyzowych z systematyką przyjętą w regulacjach unijnych. Wykaz wyrobów akcyzowych określony został w załączniku nr 1 do projektu ustawy. Osobnymi załącznikami 1

2 jest wykaz wyrobów akcyzowych zharmonizowanych (zał. nr 2) oraz wykaz wyrobów podlegających obowiązkowi oznaczania znakami akcyzy (zał. nr 3). Zgodnie z zał. 2 do projektu ustawy wyrobami zharmonizowanymi są paliwa silnikowe, oleje opałowe i gaz, napoje alkoholowe oraz wyroby tytoniowe. Natomiast wyrobami akcyzowymi niezharmonizowanymi są pozostałe wyroby akcyzowe określone w zał. nr 1 do projektu. Do celów poboru akcyzy i obowiązku oznaczania znakami akcyzy w kraju -według projektowanej ustawy będzie stosowana klasyfikacja wyrobów akcyzowych w układzie odpowiadającym Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU). Natomiast do celów poboru akcyzy w imporcie oraz w dostawie i nabyciu wewnątrzwspólnotowym będzie stosowana klasyfikacja wyrobów akcyzowych w układzie odpowiadającym Polskiej Scalonej Nomenklaturze Towarowej Handlu Zagranicznego (PCN). Projektowana ustawa, regulując kompleksowo zagadnienia podatku akcyzowego oraz wypełniając przyjęte zobowiązania, wynikające z przepisów unijnych wprowadza, obok dotychczas obowiązujących pojęć, nowe instytucje i pojęcia, pozwalające odpowiednio ukształtować implementowany system. Są to m.in.: 1) dostawa wewnątrzwspólnotowa przemieszczenie wyrobów akcyzowych z terytorium kraju na terytorium państwa członkowskiego; 2) nabycie wewnątrzwspólnotowe przemieszczenie wyrobów akcyzowych z terytorium państwa członkowskiego na terytorium kraju; 3) skład podatkowy - miejsce, w którym wyroby akcyzowe zharmonizowane podlegają procedurze zawieszenia poboru akcyzy i mogą być poddane czynnościom zgodnie z ustalonymi warunkami; 4) zarejestrowany handlowiec podmiot, któremu udzielono zezwolenia na nabywanie wyrobów akcyzowych zharmonizowanych z innego państwa członkowskiego w procedurze zawieszenia poboru akcyzy, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej; 5) niezarejestrowany handlowiec podmiot, któremu udzielono jednorazowego zezwolenia na nabycie wyrobów akcyzowych zharmonizowanych z innego państwa członkowskiego w procedurze zawieszenia poboru akcyzy, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej; 6) administracyjny dokument towarzyszący dokument, na podstawie którego jest dokonywane przemieszczanie wyrobów akcyzowych zharmonizowanych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy; 7) uproszczony dokument towarzyszący dokument, na podstawie którego jest dokonywane przemieszczanie wyrobów akcyzowych zharmonizowanych z zapłaconą akcyzą; Opodatkowaniu akcyzą podlega: produkcja wyrobów akcyzowych; wyprowadzenie wyrobów akcyzowych ze składu podatkowego; sprzedaż wyrobów akcyzowych na terytorium kraju; eksport i import wyrobów akcyzowych; nabycie wewnątrzwspólnotowe i dostawa wewnątrzwspólnotowa. Istotnym nowum w projektowanym akcie prawnym jest powiązanie możliwości dokonywania obrotu wyrobami z zawieszonym poborem podatku akcyzowego z obowiązkiem posiadania zabezpieczenia akcyzowego oraz w oparciu o specjalny dokument towarzyszący AAD. Po przystąpieniu Polski do UE, czyli 1 maja 2004 r., wszystkie -dyrektywy Rady staną się automatycznie wiążące dla polskich organów administracyjnych. Ale uwaga: będą one wiążące jedynie w zakresie osiągnięcia zamierzonego celu. Dyrektywy z założenia bowiem pozostawiają państwom członkowskim swobodę co do środków, jakimi cel ten będzie osiągnięty. Nowym elementem jest również wprowadzenie dla podatników akcyzy obowiązku odrębnej rejestracji w urzędzie celnym. W tym zakresie projekt ustawy stanowi, że podatnicy podatku akcyzowego są obowiązani przed dniem wykonania pierwszej czynności będącej przedmiotem opodatkowania złożyć we właściwym urzędzie celnym zgłoszenie rejestracyjne. Projektowana ustawa o podatku akcyzowym, stanowi, iż urząd celny prowadzi rejestr podatników akcyzy. Rejestr taki będzie zawierać w szczególności dane identyfikacyjne podatnika, jego siedzibę i adres oraz określenie rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej. Właściwy naczelnik urzędu celnego będzie obowiązany do wydania zaświadczenia potwierdzającego czy podatnik jest zarejestrowanym podatnikiem akcyzy na wniosek 2

3 zainteresowanego, przy czym za zainteresowanego jest uznawana każda osoba mająca interes związany z informacją o rejestracji podatnika. Należy zaznaczyć, iż zgodnie z uregulowaniami projektu ustawy organami właściwymi dla podatku akcyzowego są organy celne. 3

4 Uwaga: bezpośrednie stosowanie dyrektyw, w przypadku braku analogicznych przepisów w prawie krajowym, jest możliwe tylko, jeżeli przepisy dyrektyw są wystarczająco jasne i bezwarunkowe, innymi słowy, gdy nie stanowią jedynie ram regulacji wymagających uszczegółowienia przez poszczególne państwa członkowskie bądź nie są jedynie opcją dla tych państw w zakresie ich wprowadzenia w przepisach krajowych. Projekt ustawy zachowuje dotychczasowe rozwiązania odnoszące się do importu wyrobów akcyzowych i właściwości organów celnych (art ). W tym zakresie projekt ustawy uwzględnia rozwiązania zawarte w ustawie z dnia 27 czerwca 2003r.o utworzeniu Wojewódzkich Kolegiów Skarbowych oraz zmianie niektórych ustaw regulujących zadania i kompetencje organów oraz organizację jednostek organizacyjnych podległych ministrowi do spraw finansów publicznych (Dz. U. z dn r. Nr 137, poz. 1232). W omawianym projekcie zawarte są, jak już wspomniano, nowe uregulowania odnoszące się do organizacji obrotu wyrobami akcyzowymi zharmonizowanymi, stanowiące implementację do polskiego porządku prawnego uregulowań wynikających z horyzontalnej Dyrektywy Rady 92/12/EWG z dnia 25 lutego 1992r. w sprawie przepisów ogólnych dotyczących wyrobów podlegających opodatkowaniu podatkiem akcyzowym oraz w sprawie składowania, przepływu i nadzorowania takich wyrobów, ze szczególnym uwzględnieniem możliwości stosowania procedury zawieszenia poboru podatku akcyzowego. Projektowana ustawa przewiduje zastosowanie zawieszenia poboru akcyzy w przypadku produkcji i magazynowania wyrobów akcyzowych w składzie podatkowym oraz przemieszczania tych wyrobów między składami podatkowymi (art. 24). Powyższe stanowi implementację przepisów ww. Dyrektywy 92/1.2/EWG (art. 4 lit. c; art. 11 ust. 2; art. 15 ust. 1). Ponadto przepisy art. 24 omawianej ustawy dopuszczają procedurę zawieszenia poboru akcyzy w innych przypadkach, np. przemieszczania wyrobów akcyzowych ze składu podatkowego na terytorium kraju do podmiotu posiadającego status zarejestrowanego handlowca lub niezarejestrowanego handlowca w innym państwie członkowskim. Projektowana ustawa określa, warunki w jakich winna być dokonywana powyższa procedura (art. 25). Jednym z podstawowych warunków jest posiadanie przez podmiot dokonujący omawianej czynności zabezpieczenia akcyzowego oraz załączenie właściwego dokumentu przewozowego jakim jest administracyjny dokument towarzyszący AAD. 4

5 NOWE POJĘCIA PRZESTRZENNE (O czym polski przedsiębiorca powinien wiedzieć już dziś) Zniesienie granic celnych spowoduje, iż transakcje handlowe z krajami Unii Europejskiej nie będą już określane dla potrzeb podatku akcyzowego jako transakcje eksportowe czy importowe. Pojęcie eksportu i importu będzie zarezerwowane wyłącznie dla transakcji z podmiotami z krajów trzecich, tzn. z krajów nienależących do Unii Europejskiej oraz z tych terytoriów państw członkowskich, które zostały wyłączone z terytorium Wspólnoty. Każdy producent wyrobu akcyzowego zharmonizowanego musi uzyskać od władz podatkowych status składu podatkowego. Będzie mógł wówczas skorzystać z procedury zawieszenia poboru podatku akcyzowego. Wymagalność zapłaty akcyzy nastąpi w państwie członkowskim UE. w którym wyrób akcyzowy zostanie przeznaczony do konsumpcji i według stawek obowiązujących w tym kraju. Po przystąpieniu Polski do UE wyroby akcyzowe będą mogły przemieszczać się między składami podatkowymi znajdującymi się w różnych państwach członkowskich oraz na terytorium kraju w procedurze zawieszenia poboru podatku akcyzowego. W przypadku wyrobów niezharmonizowanych państwa członkowskie zachowały prawo do wprowadzania lub utrzymania na nie podatków, zgodnie z prowadzoną własną polityka fiskalną, uwzględniając swobodę w handlu między państwami członkowskimi. Zawieszenie poboru akcyzy następuje w przypadku, gdy wyroby akcyzowe są przemieszczane pomiędzy składami podatkowymi lub gdy są dostarczane przez skład podatkowy lub zarejestrowanego handlowca. 1,2 Jak nie trudno dostrzec podatek akcyzowy staje się wymagalny w momencie dopuszczenia do konsumpcji lub w momencie wystąpienia ubytków. Przepisy systemu podatkowego Unii Europejskiej wymagają, aby państwa członkowskie w zakresie struktury i stawek podatku akcyzowego dla wyrobów akcyzowych zharmonizowanych, stosowały określony dla poszczególnych wyrobów poziom minimalny stawek akcyzowych. Państwa członkowskie mogą ustalać i stosować w oparciu o własną politykę fiskalną wyższą wysokość stawek akcyzy. Dlatego też w krajach Unii Europejskiej występuje duże zróżnicowanie wysokości stawek akcyzy na różne wyroby akcyzowe np. alkohole. Minimalne poziomy są określone w następujących aktach prawa wspólnotowego: Dyrektywie Rady 92/84/EEC z dnia 19 października 1992 r. w sprawie ujednolicenia stawek podatków akcyzowych od alkoholu i napojów alkoholowych, Dyrektywie Rady 92/82/EEC z dnia 19 października 1992 r. w sprawie ujednolicenia stawek podatków akcyzowych od olejów mineralnych, Dyrektywie Rady 2002/1 O/WE z dnia 12 lutego 2002 r. zmieniającej dyrektywy 92/79/EEC, 92/8OIEEC i 95/59/WE odnośnie struktury i stawek podatku akcyzowego stosowanego na wyroby akcyzowe. Dyrektywie Rady 92/80/EEC z 19 października 1992 r. w sprawie ujednolicenia stawek podatków akcyzowych od wyrobów tytoniowych innych niż papierosy. W trakcie negocjacji akcesyjnych Polska zgłosiła wnioski o okresy przejściowe w od niesieniu do stawek akcyzy na towary we wrażliwych segmentach rynku, wymagających czasowej ochrony. Polska uzyskała: zastosowanie rocznego technicznego okresu przejściowego w odniesieniu do stosowania obniżek w podatku akcyzowym na paliwa ekologiczne. 1 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI z dnia 27 lipca 1993 r. zmieniające rozporządzenie 27I9/92EWG w sprawie towarzyszącego dokumentu urzędowego dotyczącego przepływu w ramach systemu zawieszenia podatku produktów objętych podatkiem akcyzowym, (2225/93/EWG), uwzględniając dyrektywę Rady 92/12/EWG z dnia 25 lutego 1992 r. w sprawie ogólnych warunków dotyczących wyrobów objętych podatkiem akcyzowym, ich przechowywania, przemieszczania oraz kontrolowania w szczególności jej 15 ust. 5 i 18 ust.l opublikowane w: Dz.U. nr L 76 z , str. I. 2 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 31/96 z dnia 10 stycznia 1996 r. w sprawie świadectwa zwolnienia z podatku akcyzowego uwzględniając dyrektywę Rady nr 92/12/EWG z dnia 25 lutego 1992 r. w sprawie ogólnych ustaleń dotyczących wyrobów objętych podatkiem akcyzowym, ich przechowywania, przepływu oraz kontrolowania, ostatnio zmienione dyrektywą 94/74/WE. w szczególności jej art. 23 ust. l lit. a), opublikowane w: Dz.U. nr L 76 z , str. l, Dz.U. nr L 365 z , str

6 stosowanie minimalnego udziału podatku akcyzowego, niższego niż 57% maksymalnej ceny detalicznej papierosów oraz osiągnięcie minimalnego poziomu podatku akcyzowego w wysokości 64 euro na 1000 sztuk papierosów do dnia 31 grudnia 2008 r. W chwili obecnej minimalne stawki podatku akcyzowego określone przepisami wspólnotowymi kształtują się na następującym poziomie. Stawki minimalne podatku akcyzowego obowiązujące w UE dla wyrobów alkoholowych Spirytus Piwo Wino Wino musujące 550 EURO / hl 0,748 EURO / hl / 0 Plato 0 EURO / hl 0 EURO / hl Stawki minimalne podatku akcyzowego dla wyrobów tytoniowych obowiązujące w UE Papierosy ad valorem: 57% ceny detalicznej, nie mniej niż 60 EURO/1000szt z najpopularniejszej kategorii cenowej Tytoń do ręcznego sporządzania papierosów ad valorem: 32 % ceny detalicznej lub 27 EURO / kg Tytoń fajkowy Cygara i cygaretki Tabaka ad valorem: 20 % ceny detalicznej lub 19 EURO / kg Ad valorem: 5 % ceny detalicznej lub 10 EURO /1000 szt lub za 1 kg 6

7 paliwem Stawki minimalne podatku akcyzowego dla olejów mineralnych obowiązujące w UE Benzyna bezołowiowa Olej napędowy Oleje opałowe Gaz płynny 1) 287 EURO/1000 l 245 EURO/1000 l 13 EURO/1000 kg 100 EURO /1000 kg 1) służący do tankowania pojazdów samochodowych przystosowanych technicznie do zasilania tym Warunki ściągalności i wysokość stawki proponowanego podatku akcyzowego będą zgodne z tymi obowiązującymi w dniu, w którym staje się wymagalny w Państwie Członkowskim gdzie ma miejsce dopuszczenie do konsumpcji lub gdzie zanotowano ubytki. Podatek akcyzowy będzie nakładany i pobierany zgodnie z procedurą ustanowioną przez każde Państwo Członkowskie, przy czym jest zrozumiałe, że Państwa Członkowskie zastosują te same procedury odnośnie nakładania i pobierania podatku w stosunku do wyrobów krajowych jak i tych pochodzących z innych Państw Członkowskich. W praktyce większość państw członkowskich Unii Europejskiej stosuje obciążenia w podatku akcyzowym dużo większe aniżeli wysokość stawki minimalnej. Dla lepszego zobrazowania poniżej przedstawiony został wykres zawierający wysokość akcyzy na wyroby spirytusowe w krajach UE. Jednocześnie dla porównania przedstawiony został poziom obciążeń w podatku akcyzowym dla wyrobów alkoholowych w wybranych krajach Europy Środkowej i Niemczech. w Euro na hl/alk Wysokość akcyzy na wyroby spirytusowew krajach UE 0 Austria Belgia Niemcy Dania Grecja Hiszpania Finlandia Wielka Brytania Irlandia Luksemburg Holandia Portugalia Szwecja Źródło: Eurostat Stawki podatku akcyzowego dla napojów alkoholowych w Polsce i w krajach ościennych w EURO * Kraj Spirytus Piwo Wino Wino musujące Polska 1075,4 EURO / hl 1,68 EURO / hl / 0 33,24 EURO / hl Plato 33,24 EURO / hl (>18% vol, import: 1075,40 EURO/hl) 7

8 Rosja 83,15 / hl <0,5% vol: 0 EURO / hl 0,5-8,6% vol: 10,26 EURO / hl 53,89 EURO / hl 7,19 EURO / hl >8,6% vol: 23,61 EURO / hl Litwa 926,8 EURO / hl 2,0 EURO / hl 43,4 EURO / hl b.d. Białoruś 180,0 EURO / hl <0,5% vol: 0 EURO / hl 0,5-8,6% vol: 4,0 EURO/hl 15,0 EURO / hl 50,0 EURO / hl >8,6% vol: 12 EURO/hl Ukraina 307,64 EURO / hl 4,42 EURO / hl 15,38 EURO / hl, 30,76 EURO / hl Czechy 769,23 EURO / hl 0,79 EURO / hl 1),2) 0 76,92 EURO / hl Słowacja 597,74 EURO / hl 0,72 EURO / hl / 0 Plato 3) 57,38 EURO / hl 0 (<8,5% vol: 40,65 EURO / hl) Niemcy 1303,0 EURO / hl 4) 0,79 EURO / hl / 0 Plato 5) 136,0 EURO / hl 0 (<6% vol: 51,0 EURO / hl) 1) Dla małych browarów stawki akcyzy wynoszą odpowiednio: < hl rocznej produkcji 0,38 EUR / hl hl hl rocznej produkcji 0,46 EUR / hl hl hl rocznej produkcji 0,54 EUR / hl hl hl rocznej produkcji 0,61 EUR / hl hl hl rocznej produkcji 0,69 EUR / hl. 2) W imporcie stosuje się najniższą stawkę określoną dla małych browarów, tj. 0,38 EUR / hl. 3) Dla małych browarów krajowych oraz przy imporcie piwa produkowanego przez małe browary zagraniczne z certyfikatem o rocznej produkcji nie przekraczającej hl, stosuje się stawkę obniżoną w wys. 0,55 EUR / hl / 0 Plato. 4) Dla małych dystylerni o rocznej produkcji nie przekraczającej 10 hl czystego alkoholu stawka akcyzy wynosi 730,0 EUR / hl. 5) Dla małych niezależnych browarów o rocznej produkcji nie przekraczającej hl stawki akcyzy wynoszą odpowiednio: <= 5000 hl 0,3935 EUR / hl / 0 Plato <= hl 0,4722 EUR / hl / 0 Plato <= hl 0,5509 EUR / hl / 0 Plato <= hl 0,5902 EUR / hl / 0 Plato. Jak z prezentowanych zestawień wynika, nie udało się doprowadzić do ujednolicenia stawek podatku akcyzowego we wszystkich państwach 15". Dlatego dyrektywa unijna określa stawkę minimum. Komisja Europejska wskazuje, że żaden kraj unijny na produkty z innych państw nie może nałożyć wyższej stawki podatkowej od stosowanej u niego, gdyż grozi mu proces sądowy i do tego musi przygotować się polska administracja 3. Typowym przykładem są regularne spięcia między Francją a Wielką Brytanią z powodu masowego zakupu przez Brytyjczyków alkoholi i papierosów we francuskich portach, gdzie z powodu niższej akcyzy są one tańsze. Mimo zapowiedzi ujednolicenia stawek VAT krajom 15" nie udało się dotychczas tego zrobić i, zdaniem KE nie zanosi się na to. Decyzja wymagałaby jednomyślności w Radzie UE, a tradycje finansowania budżetów państw są zbyt odmienne. 4 3 Lidia Oktaba: Anonimowe procenty 1 ", Nasza Europa" nr 40/133 (6513) z 9 czerwca 2003r. 4 Artur Burak: Kosztowne różnice w podatkach", Rzeczpospolita z dnia 19 listopad 2002r. 8

9 Wyrażając w referendum zgodę na przystąpienie Polski do Unii Europejskiej, wyraziliśmy zgodę na przyjęcie całego dorobku prawnego UE. W Dziale II projektu nowej ustawy o podatku akcyzowym zawarte są nowe uregulowania odnoszące się do organizacji obrotu wyrobami akcyzowymi zharmonizowanymi, stanowiące implementację uregulowań wynikających z wielokrotnie już przytaczanej horyzontalnej Dyrektywy Rady 92/12/EWG z dnia 25 lutego 1992r. w sprawie przepisów ogólnych dotyczących wyrobów podlegających opodatkowaniu podatkiem akcyzowym oraz w sprawie składowania, przepływu i nadzorowania takich wyrobów. W pierwszej kolejności została określona procedura zawieszenia poboru akcyzy, która jest stosowana w obrocie między państwami członkowskimi Unii Europejskiej dla wyrobów zharmonizowanych. Projektowana ustawa przewiduje zastosowanie zawieszenia poboru akcyzy w przypadku produkcji i magazynowania wyrobów akcyzowych w składzie podatkowym oraz przemieszczania tych wyrobów między składami podatkowymi (art. 24). Powyższe stanowi implementację przepisów ww. Dyrektywy 92/12/EWG (art. 4 lit. c; art. 11 ust. 2; art. 15 ust. 1). Ponadto przepisy art. 24 omawianej ustawy dopuszczają procedurę zawieszenia poboru akcyzy w innych przypadkach, np. przemieszczania wyrobów 7 akcyzowych ze składu podatkowego na terytorium kraju do podmiotu posiadającego status zarejestrowanego handlowca lub niezarejestrowanego handlowca w innym państwie członkowskim. Projektowana ustawa określa, warunki w jakich winna być dokonywana powyższa procedura (art. 25). Jednym z podstawowych warunków jest posiadanie przez podmiot dokonujący omawianej czynności zabezpieczenia akcyzowego oraz załączenie właściwego dokumentu przewozowego. Dla przemieszczania wyrobów akcyzowych bez zapłaconego podatku jest stosowany administracyjny dokument towarzyszący. Należy zaznaczyć, iż procedura ta nie może być zastosowana w przypadku wyrobów akcyzowych oznaczonych znakami skarbowymi akcyzy. Podmioty wykonujące czynności w ramach zawieszenia poboru akcyzy objęte są szczególnym nadzorem podatkowym. Idea rynku wewnętrznego jako odzwierciedlenie podstawowych wolności traktatowych wymaga zapewnienia, aby w jego ramach wyroby zharmonizowane i niezharmonizowane były opodatkowane pomimo braku granic celnych. Niezwykle ważne dla nowego systemu podatku akcyzowego są przepisy dotyczące nowej, w istocie rewolucyjnej wręcz instytucji w polskim systemie podatkowym, a mianowicie składu podatkowego. Przemieszczanie wyrobów pomiędzy składami podatkowymi może odbywać się tylko w procedurze zawieszenia poboru akcyzy. Przyjęte rozwiązanie jest zgodne z art. 11 ust. 2 i art. 15 ust. l Dyrektywy 92/12/EWG. Projekt ustawy określa wymogi formalne jakie musi spełniać podmiot ubiegający się zezwolenia na prowadzenie składu podatkowego (art. 29 projektu). Zezwolenie na prowadzenie składu podatkowego jest udzielane podmiotom, które spełniają łącznie następujące warunki: 1) prowadzą działalność polegającą na produkcji, przetwarzaniu wyrobów akcyzowych zharmonizowanych; 9

10 2) są podatnikami podatku od towarów i usług; 3) są podmiotami, których działalnością kierują osoby, które nie zostały skazane prawomocnym wyrokiem za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu lub za przestępstwo skarbowe; 4) nie zalegają z cłem, podatkami stanowiącymi dochód budżetu państwa ani składkami na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, a także nie jest wobec nich prowadzone postępowanie egzekucyjne, upadłościowe, likwidacyjne lub układowe; 5) złożą zabezpieczenie akcyzowe; 6) nie zostało im cofnięte zezwolenie na prowadzenie składu podatkowego, koncesja lub pozwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie wyrobów akcyzowych ze względu na naruszenie przepisów w okresie ostatnich 3 lat. Organem właściwym w sprawach o udzielenie zezwolenia na prowadzenie składu podatkowego jest właściwy naczelnik urzędu celnego. Powyższe zezwolenie wydaje na pisemny wniosek podatnika, do którego powinny być załączone odpowiednie dokumenty. Wydając takie zezwolenie właściwy naczelnik urzędu celnego nadaje podatnikowi numer akcyzowy, którym podatnik jest zobowiązany posługiwać się w deklaracjach dla podatku akcyzowego i dokumentach przewozowych (art. 32). Właściwy naczelnik urzędu celnego jest również uprawniony do cofania zezwoleń na prowadzenie składów podatkowych. Projekt ustawy reguluje również zasady funkcjonowania zarejestrowanego handlowca (art ) oraz niezarejestrowanego handlowca (art ). Podmioty te stanowią nowe instytucje w polskim systemie podatkowym. Zarejestrowany handlowiec jest uprawniony do nabywania wyrobów akcyzowych w procedurze zawieszenia poboru podatku akcyzowego (art. 35 projektu). Nie może on jednak magazynować, ani wysyłać wyrobów objętych taką procedurą (art. 37 projektu). Niezarejestrowany handlowiec może dokonywać jednorazowej transakcji polegającej na nabyciu wyrobów akcyzowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy. Na prowadzenie działalności w takim charakterze (zarejestrowany lub niezarejestrowany handlowiec) podatnik zobligowany jest uzyskać zezwolenie właściwego naczelnik urzędu celnego. W przypadku ubiegania się o status zarejestrowanego handlowca wnioskodawca jest zobowiązany spełnić w istocie takie same warunki jak podmiot występujący o pozwolenie na prowadzenie składu podatkowego (z wyjątkiem wymogu produkcji wyrobów akcyzowych). W przypadku niezarejestrowanego handlowca wymogi fromalne zostały znacznie uproszczone. Przepisy projektu ustawy określają warunki udzielania zezwoleń na prowadzenie takiej działalności oraz moment powstania obowiązku podatkowego dla takiego podmiotu. Kolejną zmianą w stosunku do aktualnego stanu prawnego (aczkolwiek per analogia podobną do rozwiązań funkcjonujących w prawie celnym) jest konieczność złożenia tzw. zabezpieczenia akcyzowego przez podmioty dokonujące obrotu wyrobami akcyzowymi w procedurze zawieszenia poboru akcyzy (art. 41 projektu). Do jego złożenia zostali zobligowani prowadzący składy podatkowe, zarejestrowani handlowcy, niezarejestrowani handlowcy oraz podmioty nabywające w procedurze zawieszenia poboru akcyzy wyroby akcyzowe zharmonizowane zwolnione z akcyzy ze względu na ich przeznaczenie. Istotne jest również określenie form zabezpieczenia akcyzowego. Przepisy projektu ustawy stanowią, że zabezpieczenie może zostać złożone w formie depozytu w gotówce, gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej. Wykaz instytucji finansowych mogących wystawiać gwarancje bankowe lub ubezpieczeniowe ustalany jest przez Ministra Finansów w drodze rozporządzenia. Projekt ustawy zawiera uregulowania dopuszczające możliwość zwolnienia przez naczelnika urzędu celnego z obowiązku pobrania zabezpieczenia przy korzystaniu z procedury zawieszenia akcyzy. 10