"Egzekucja prawa w zakresie wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi"

Transkrypt

1 Projekt pn. Bliżej śmieci dalej od nieporządku Konferencja NOWY MODEL GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI GDZIE JESTEŚMY? "Egzekucja prawa w zakresie wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi" mgr Jadwiga Zonenberg Soczewka, 22 maja 2013 r.

2 Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach j.t. Dz. U. z 2012 r. poz. 391 z późn. zm.

3 Realia: NOWY MODEL GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI Ustawa jest niestabilna. Styczniowa poprawka była dalece spóźniona (weszła w życie dopiero r.). Pojawiło się ryzyko rozdźwięku pomiędzy dotychczas wykonanymi przez gminy pracami, a wymaganiami spóźnionego prawa. Znacznie spóźnione było rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, które weszło w życie dopiero 9 lutego 2013 r. Obowiązkiem opracowania i wdrożenia nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi ustawodawca obarczył samorządy gminne. Kosztami funkcjonowania systemu ustawodawca obarczył właścicieli nieruchomości. Nie przewidział udziału innych środków finansowych. Ustawodawca nie przewidział żadnego programu pilotażowego. System bezwzględnie rusza 1 lipca 2013 r. w pełnym zakresie bez żadnych tolerancji.

4 Główni aktorzy nowego systemu: Gminy/związki gmin Właściciele nieruchomości Przedsiębiorcy odbierający odpady RIPOK i inne instalacje

5 Główni aktorzy nowego systemu: Każdy podmiotów ma określone ustawą uprawnienia i obowiązki. Każdy podmiot porusza się w granicach zakreślonych przez prawo. Nad każdym podmiotem wiszą konkretne środki egzekucyjne. Ustawa określa: kto, od kogo i co winien egzekwować oraz przy użyciu jakich środków.

6 Egzekwowanie prawa UCPG Kto? Od kogo? Jakie środki egzekucyjne? WOJEWODA RADY GMINY Środki nadzoru określone ustawą o samorządzie gminnym RIO RADY GMINY Środki nadzoru określone ustawą o RIO WÓJT GMINY WŁAŚCICIELI NIERUCHOMOŚCI PRZEDSIĘBIORCÓW ODBIERAJĄCYCH ODPADY GMINY Obowiązki pieniężne - wszystkie środki egzekucyjne (za wyjątkiem egzekucji z nieruchomości) Obowiązki niepieniężne - grzywna w celu przymuszenia lub - wykonanie zastępcze. Kary pieniężne określone w UCPG Kary pieniężne określone w UCPG WIOŚ GMINNEJ JEDNOSTKI ORGANIZACYJNEJ RIPOK Kary pieniężne określone w UCPG Kary pieniężne określone w UCPG MARSZAŁEK WOJEWÓDZTWA RIPOK WÓJTA GMINY Kary pieniężne określone w UCPG

7 Egzekwowanie prawa przez wojewodę pod lupą: - uchwały rad gmin

8 EGZEKWOWANIE PRAWA PRZEZ WOJEWODĘ OD RAD GMIN na etapie przygotowania systemu (do r.) - kontrola zgodności z prawem uchwał rad gmin, - kontrola terminowości podjęcia uchwał na podstawie: art. 6k ust. 1 UCPG art. 6l UCPG art. 6n ust. 1 UCPG art. 6r ust. 3 UCPG. W/w uchwały winny być podjęte do r. Po upływie terminu wojewoda powinien wezwać do ich podjęcia i ustalić termin, a w razie bezskuteczności wezwania - wydać zarządzenia zastępcze. na etapie funkcjonowania systemu (od r.) - kontrola zgodności z prawem uchwał rad gmin.

9 Egzekwowanie prawa przez RIO pod lupą: - uchwały rad gmin

10 EGZEKWOWANIE PRAWA PRZEZ RIO OD GMINY RIO nadzoruje i kontroluje gospodarkę finansową gminy - na podstawie ustawy z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (j.t. Dz. U. z 2012 r. poz. 1113). w odniesieniu do uchwał budżetowych (postępowanie dwustopniowe): - wezwanie do usunięcia nieprawidłowości w wyznaczonym terminie, - jeżeli wezwanie jest bezskuteczne kolegium izby orzeka o nieważności uchwał w całości lub części. - kolegium izby stwierdzając nieważność uchwały budżetowej, jest zobowiązane ustalić budżet lub jego części dotknięte nieważnością. w stosunku do pozostałych uchwał: - kolegium izby od razu orzeka o nieważności w całości lub części.

11 Ustawa zawiera 16 upoważnień dla rad gmin do podjęcia uchwał, w tym: - 8 upoważnień ma charakter obligatoryjny, - 8 upoważnień ma charakter fakultatywny, - 15 stanowi akt prawa miejscowego.

12 UCHWAŁY RAD GMIN na podstawie ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach Lp. Podstawa prawna Nazwa uchwały Obligatoryjna/ fakultatywna 1 art. 4 ust. 1 i 3 Uchwała w sprawie uchwalenia regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy obligatoryjna do art. 6 ust. 1a Uchwała w sprawie określenia innych sposobów udokumentowania wykonania obowiązków pozbywania się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych oraz nieczystości ciekłych 3 art. 6 ust. 2 i 4 Uchwała w sprawie określenia górnych stawek opłat za usługi w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych (1) art. 6 ust. 2 oraz ust. 4 i 4a Uchwała w sprawie określenia górnych stawek opłat za usługi w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych (2) 4 art. 6a ust. 1, 2 i 3 Uchwała w sprawie przejęcia od właścicieli nieruchomości obowiązków w zakresie pozbywania się nieczystości ciekłych oraz uprzątnięcia błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości 5 art. 6c ust. 2 Uchwała w sprawie postanowienia o odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne fakultatywna obligatoryjna do fakultatywna fakultatywna

13 UCHWAŁY RAD GMIN na podstawie ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach c.d. 6 art. 6d ust. 2 Uchwała o podziale obszaru gminy na sektory fakultatywna 7 art. 6j ust. 2 Uchwała w sprawie uchwalenia jednej stawki opłaty ponoszonej przez właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, za gospodarowanie odpadami komunalnymi od gospodarstwa domowego 8 art. 6j ust. 5 Uchwała w sprawie ustalenia sposobu obliczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi na terenie nieruchomości, która w części stanowi nieruchomość, którą zamieszkują mieszkańcy, a w części nieruchomość, którą nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne fakultatywna fakultatywna 9 art. 6k ust. 1 i ust. 3 Uchwała w sprawie dokonania wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi i ustalenia stawki tej opłaty oraz ustalenia stawki opłaty za pojemnik o określonej pojemności obligatoryjna do art. 6l Uchwała w sprawie określenia terminu, częstotliwości i trybu uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi 11 art. 6n ust. 1 Uchwała w sprawie określenia wzoru deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi składanej przez właścicieli nieruchomości obligatoryjna do obligatoryjna do art. 6r ust. 3 Uchwała w sprawie określenia szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów obligatoryjna do

14 UCHWAŁY RAD GMIN na podstawie ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach c.d. 13 art. 6r ust. 4 Uchwała w sprawie określenia rodzajów dodatkowych usług świadczonych przez gminę w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów oraz wysokości cen za te usługi fakultatywna 14 art. 7 ust. 3 Uchwała w sprawie określenia wymagań, jakie powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie ochrony przed bezdomnymi zwierzętami oraz prowadzenia schronisk dla bezdomnych zwierząt, a także grzebowisk i spalarni zwłok zwierzęcych i ich części obligatoryjna (dostosować do nowelizacji ustawy o ochronie zwierząt) 15 art. 7 ust. 3a Uchwała w sprawie określenia wymagań, jakie powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych obligatoryjna do r. 16 art. 6l ust. 2 Uchwała w sprawie poboru opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w drodze inkasa oraz wyznaczenia inkasentów i określenia wysokości wynagrodzenia za inkaso. fakultatywna Uchwała nowa wprowadzona ustawą z dnia 25 stycznia 2013 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (weszła w życie 6 marca 2013 r.).

15 Egzekwowanie prawa przez wójta gminy pod lupą: - właściciele nieruchomości, - przedsiębiorcy odbierający odpady.

16 Właściciele nieruchomości Ważne spostrzeżenia: Ustawodawca adresuje przepisy do właścicieli nieruchomości. Obowiązkami obarczył tylko właścicieli nieruchomości, a nie poszczególnych mieszkańców (wytwórców odpadów). Tylko właściciele są odpowiedzialni za realizację obowiązków ustawowych i tylko od właścicieli będzie egzekwowane prawo. Ustawodawca nie uregulował obszaru pomiędzy właścicielami a mieszkańcami (wytwórcami odpadów). Właściciel musi sam uporać się z poszczególnymi mieszkańcami, bo od ich postępowania zależy czy właściciel wykona swoje obowiązki ustawowe. To właściciel, a nie mieszkaniec, składa deklarację. To właściciel decyduje w imieniu mieszkańców czy będzie segregował odpady. Ustawodawca pozbawił mieszkańców prawa wypowiedzenia się w sprawie segregacji odpadów. Mieszkaniec nie ma formalnego prawa głosu - został niejako ubezwłasnowolniony. Skutki powyższych regulacji będą szczególnie widoczne w budynkach wielolokalowych, gdzie za mieszkańców decyduje zarząd wspólnoty.

17 EGZEKWOWANIE PRAWA PRZEZ WÓJTA GMINY OD WŁAŚCICIELI NIERUCHOMOŚCI Wójt gminy egzekwuje: od właścicieli nieruchomości zamieszkałych przez mieszkańców: - wyposażenia nieruchomości w pojemniki do zbierania odpadów oraz utrzymywania ich w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym, chyba że gmina przejmie te obowiązki w zamian za opłatę, - złożenia deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami, - zbierania odpadów w sposób zdeklarowany w deklaracji oraz określony w regulaminie, - uiszczania opłaty w terminach i w sposób określony uchwałą rady gminy od właścicieli nieruchomości niezamieszkałych przez mieszkańców: - wyposażenia nieruchomości w pojemniki do zbierania odpadów oraz utrzymywania ich w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym, - zbierania odpadów w sposób określony w regulaminie, - zawarcia umowy na odbiór odpadów komunalnych z uwzględnieniem uchwały rady gminy w sprawie górnych stawek opłat, - okazywania, na żądanie, umowy i dowodów uiszczania opłat za usługę odbioru odpadów komunalnych,

18 UPRAWNIENIA KONTROLNE WÓJTA GMINY do kontroli stosuje się przepisy art. 379 i art. 380 Poś; wójt, burmistrz lub prezydent miasta może wystąpić z wnioskiem do Policji o pomoc, jeżeli jest to niezbędne do przeprowadzenia czynności kontrolnych; Policja jest obowiązana do zapewnienia kontrolującym pomocy.

19 UPRAWNIENIA KONTROLNE (wg Poś) Kontrolujący musi mieć imienne upoważnienie od wójta gminy do kontroli. Uprawnienia: prawo wstępu na teren nieruchomości osób fizycznych - w godzinach od 6 do 22, a na teren przedsiębiorstwa - przez całą dobę; prawo żądania informacji oraz przesłuchiwania osób; prawo żądania okazania dokumentów. Dokumentacja kontroli: protokół, jeden egz. dla kontrolowanego; protokół podpisują: kontrolujący oraz kontrolowany, który może wnieść swoje uwagi wraz z uzasadnieniem; w razie odmowy podpisania protokołu kontrolujący umieszcza o tym wzmiankę w protokole, a odmawiający podpisu może, w terminie 7 dni, przedstawić swoje stanowisko na piśmie.

20 ŚRODKI EGZEKWOWANIA PRAWA PRZEZ WÓJTA GMINY OD WŁAŚCICIELI NIERUCHOMOŚCI od właścicieli nieruchomości zamieszkałych przez mieszkańców: wydanie decyzji podatkowej wymiarowej w razie: niezłożenia deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, wpłacenia mniejszej kwoty opłaty lub są wątpliwości co do danych zawartych w deklaracji (art. 6o i 6p UCPG), wszczęcie postępowania egzekucyjnego w razie nie uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami - organem egzekucyjnym jest wójt, burmistrz, prezydent (art. 6qa UCPG), wystąpienie o ukaranie karą grzywny w razie nie wykonywania obowiązków ustawowych lub zbierania odpadów w sposób niezgodny z regulaminem (art. 10 ust. 2 i 2a UCPG), od właścicieli nieruchomości niezamieszkałych przez mieszkańców: przejęcie w drodze decyzji administracyjnej odbioru odpadów komunalnych w zamian za ustaloną opłatę za odbieranie odpadów z rygorem natychmiastowej wykonalności (art. 6 ust. 7 UCPG), coroczne przedłużanie (aż do skutku) decyzji o odbiorze odpadów komunalnych z tych nieruchomości (art. 6 ust. 10 UCPG), wszczęcie postępowania egzekucyjnego w razie nie uiszczania opłaty za odbieranie odpadów (art. 6 ust. 12 UCPG) - organem egzekucyjnym jest naczelnik urzędu skarbowego,

21 EGZEKWOWANIE PRAWA PRZEZ WOJTA GMINY OD PRZEDSIĘBIORCÓW ODBIERAJĄCYCH ODPADY Zakres kontroli: - prawidłowość dokumentów niezbędnych do wpisu do rejestru działalności regulowanej, - prawidłowość odbierania odpadów od właścicieli nieruchomości, - prawidłowość przekazywania selektywnie zebranych odpadów komunalnych do instalacji odzysku i unieszkodliwiania, a odpadów zmieszanych, zielonych oraz pozostałości po sortowaniu do regionalnych instalacji przetwarzania odpadów; - terminowość i rzetelność sprawozdań przekazywanych wójtowi, - osiąganie wymaganych poziomów recyklingu i ograniczenia masy odpadów biodegradowalnych.

22 KARY DLA PRZEDSIĘBIORCY Wójt nakłada kary pieniężne, w drodze decyzji, na przedsiębiorcę odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, który: odbiera odpady komunalne bez wymaganego wpisu do rejestru działalności regulowanej kara w wys zł za pierwszy miesiąc wykonywania działalności bez wymaganego wpisu oraz zł za każdy kolejny miesiąc wykonywania działalności bez wymaganego wpisu; miesza selektywnie zebrane odpady komunalne ze zmieszanymi odpadami komunalnymi kara w wys. od zł do zł; nie przekazuje odebranych od właścicieli nieruchomości zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania do RIPOK kara w wys. od 500 zł do 2000 zł za pierwszy ujawniony przypadek; przekazuje nierzetelne sprawozdanie, o którym mowa w art. 9n podlega karze pieniężnej w wysokości od 500 zł do 5000 zł; przekazuje po terminie sprawozdanie, o którym mowa w art. 9n podlega karze pieniężnej w wysokości 100 zł za każdy dzień opóźnienia. działa bezumownie kara obliczona na podstawie ustawy nie osiąga wymaganych poziomów recyklingu i poziomu ograniczenia odpadów biodegradowalnych kara pieniężna, obliczona odrębnie dla wymaganego poziomu (stawka opłaty z Poś za odpady zmieszane x ilość ton brakującej masy odpadów). Kary stanowią dochód budżetu gminy.

23 Egzekwowanie prawa przez WIOŚ pod lupą: - GMINA - GJO - RIPOK

24 EGZEKWOWANIE PRAWA PRZEZ WIOŚ OD GMINY WIOŚ kontroluje gminę: kontrola terminowości przekazywania sprawozdań, kontrola osiągania poziomów recyklingu i poziomów ograniczenia odpadów biodegradowalnych, kontrola wykonania obowiązku zorganizowania przetargu na odbieranie lub odbieranie i zagospodarowanie odpadów.

25 KARY DLA GMINY WIOŚ nakłada karę pieniężną na gminę, która: przekazuje sprawozdanie po terminie podlega karze pieniężnej w wys. 100 zł za każdy dzień opóźnienia, nie wykonuje obowiązków osiągnięcia poziomów recyklingu i poziomów ograniczenia odpadów biodegradowalnych podlega karze pieniężnej obliczonej odrębnie dla wymaganego poziomu (stawka opłaty z Poś za odpady zmieszane x ilość ton brakującej masy odpadów), nie wykonuje obowiązku zorganizowania przetargu podlega karze pieniężnej w wys. od zł do zł. Kary pieniężne wpływają na rachunek WFOŚiGW.

26 KARY DLA GMINY c.d. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta może złożyć wniosek o zawieszenie zapłaty kary pieniężnej. WIOŚ może zawiesić zapłatę kary pieniężnej na okres konieczny do podjęcia działań naprawczych, nie dłuższy jednak niż 5 lat, w przypadku przedstawienia przez gminę udokumentowanego wniosku dotyczącego podjętych działań naprawczych zmierzających do usunięcia przyczyny nałożenia tej kary. Po usunięciu przyczyn nałożenia kary pieniężnej kara ta podlega umorzeniu; W przypadku nieusunięcia przyczyn kara ta podlega ściągnięciu.

27 EGZEKWOWANIE PRAWA PRZEZ WIOŚ OD G.J.O. WIOŚ kontroluje g.j.o: kontrola legalności odbierania odpadów od właścicieli nieruchomości, kontrola prawidłowości odbierania odpadów od właścicieli nieruchomości, kontrola prawidłowości przekazywania selektywnie zebranych odpadów komunalnych do instalacji odzysku i unieszkodliwiania, a odpadów zmieszanych, zielonych oraz pozostałości po sortowaniu do RIPOK; kontrola terminowości i rzetelności przekazywanych wójtowi sprawozdań, kontrola osiągania wymaganych poziomów recyklingu i ograniczenia masy odpadów biodegradowalnych.

28 KARY DLA G.J.O. WIOŚ nakłada karę pieniężną dla gminnej jednostki organizacyjnej, która: 1) odbiera odpady komunalne pomimo zakazu wykonywania działalności podlega karze pieniężnej w wys zł za pierwszy miesiąc wykonywania działalności pomimo zakazu oraz zł za każdy kolejny miesiąc wykonywania działalności pomimo zakazu; 2) miesza selektywnie zebrane odpady komunalne ze zmieszanymi odpadami komunalnymi podlega karze pieniężnej w wys. od zł do zł; 3) nie przekazuje odebranych od właścicieli nieruchomości zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania do RIPOK podlega karze pieniężnej w wys. od 500 zł do 2000 zł za pierwszy ujawniony przypadek; 4) przekazuje nierzetelne sprawozdanie podlega karze pieniężnej w wys. od 500 zł do 5000 zł; 5) przekazuje po terminie sprawozdanie podlega karze pieniężnej w wys. 100 zł za każdy dzień opóźnienia. Gminna jednostka organizacyjna odbierająca odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, która nie osiąga wymaganych poziomów recyklingu i poziomu ograniczenia odpadów biodegradowalnych - podlega karze pieniężnej, obliczonej odrębnie dla wymaganego poziomu (stawka opłaty z Poś za odpady zmieszane x ilość ton brakującej masy odpadów)

29 EGZEKWOWANIE PRAWA PRZEZ WIOŚ OD RIPOK WIOŚ kontroluje RIPOK: - kontrola przyjmowania odpadów zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania.

30 Egzekwowanie prawa przez Marszałka Województwa pod lupą: - RIPOK - WÓJT GMINY

31 EGZEKWOWANIE PRAWA PRZEZ MARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA OD RIPOK Marszałek Województwa kontroluje RIPOK kontrola przyjmowania zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania (do kontroli stosuje się przepisy art. 379 i art. 380 Poś).

32 EGZEKWOWANIE PRAWA PRZEZ MARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA OD WÓJTA GMINY Marszałek Województwa kontroluje wójta gminy: - kontrola rzetelności danych zawartych w sprawozdaniu rocznym (weryfikuje i gdy jest nierzetelne, wzywa do jego uzupełnienia lub poprawienia w terminie 30 dni).

33 ZAKOŃCZENIE System rusza 1 lipca 2013 r. za 39 dni! Obecnie budujemy fundamenty nowego ładu. Musimy to robić transparentnie. System ma być przejrzysty i przyjazny. Ważne jest: budowanie wiarygodności i zaufania wśród mieszkańców, optymalizacja obsługi systemu, doskonalenie efektywności, minimalizacja ryzyka. Pierwszym normalnym rokiem funkcjonowania systemu będzie rok 2015, kiedy będzie już po wyborach, gdy powstaną PSZOK-i i RIPOK-i, kiedy odpady będą mniej więcej policzone. Prawdę o systemie poznamy dopiero w 2016 r.

34 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ.