prof. zw. dr hab. n. med. Jadwiga Jośko - Ochojska

Transkrypt

1 prof. zw. dr hab. n. med. Jadwiga Jośko - Ochojska PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ WSPÓŁFINANSOWANIE KRAJOWE DLA PROJEKTU ZAPEWNIA MINISTER ZDROWIA

2 Próchnica wczesnego dzieciństwa (early childhood caries ECC) wg Towarzystwa Stomatologów Amerykańskich (American Dental Association ADA) i Amerykańskiej Akademii Stomatologii Dziecięcej (American Academy of Pediatric Dentistry AAPD) to obecność 1 lub więcej zębów z próchnicą, usuniętych z jej powodu lub wypełnionych u dzieci przed ukończeniem 6. roku życia.

3 Wpływ emocji matki ciężarnej na rozwój jej dziecka.

4 Wpływ negatywnych emocji i stresu matki ciężarnej na rozwój jej dziecka.

5 W ciąży, pod wpływem stresu, organizm matki wytwarza hormony stresu, które mogą wpłynąć na całe życie jej dziecka.

6 Negatywne emocje w czasie ciąży powodują wzrost kortyzolu we krwi matki oraz we krwi pępowinowej. O'Connor TG, Bergman K, Sarkar P, Glover V. Prenatal cortisol exposure predicts infant cortisol response to acute stress. Developmental Psychobiology

7 W ciąży, w czasie negatywnych emocji, neuroprzekaźniki wydzielane przez matkę modyfikują rozwój mózgu dziecka.

8 W ciąży emocje matki kształtują u płodu synapsy i modyfikują rozwój mózgu dziecka.

9 Negatywne emocje w czasie ciąży mogą być przyczyną porodu przedwczesnego ( IL-6, IL-8, IL-10, IL-13 i IL-18 we krwi pępowinowej) Fransson E, Dubicke A, Bystrom B, Ekman-Ordeberg G, Hielmstedt A, Lekander M. Negative emotions and cytokines in maternal and cord serum at preterm birth. Am. J. Reprod. Immunol. 2012; 67(6):

10 Stres w czasie ciąży zwiększa ryzyko urodzenia dziecka z: ADHD chorobą Downa depresją chorobą psychiczną autyzmem próchnicą itd.

11

12

13 Modyfikacje epigenetyczne (STRES) Komórki identyczne genetycznie Różne fenotypy

14 Jesteśmy wytworem genów oraz komórkowych i środowiskowych interakcji.

15 Noworodek dziedziczy nie tylko geny, ale i część biografii matki.

16 Zlokalizowane wewnątrzkomórkowo receptory glikokortykosteroidowe po uczynnieniu przez kortyzol wędrują do jądra komórkowego, gdzie działają stymulująco bądź hamująco na procesy transkrypcji DNA. Pużyński S.: Choroby afektywne nawracające. W: Psychiatria tom II (red. Bilikiewicz). Urban&Partner. Wrocław, 2002,

17 STRES I NEGATYWNE EMOCJE W CIĄŻY DEPRESJA u dziecka CHOROBY PSYCHICZNE u dziecka INNE CHOROBY u dziecka

18 Rola czynników epigenetycznych i środowiskowych w rozwoju próchnicy zębów u dzieci nie budzi żadnych wątpliwości. Lovelina FD, Shastri SM, Kumar PD. Assessment of the oral health status of monozygotic and dizygotic twins - a comparative study. Oral Health Prev Dent. 2012;10(2): Al.-Jewair TS, Leake JL. The prevalence and risks of early childhood caries (ECC) in Toronto, Canada. J Contemp Dent Pract Oct 14;11(5): Bretz WA, Corby PM, Schork NJ, Robinson MT, Coelho M, Costa S, Melo Filho MR, Weyant RJ, Hart TC. Longitudinal analysis of heritability for dental caries traits. J Dent Res (11):

19 Jeżeli matka cierpi na depresję w czasie ciąży, to zwiększa się ryzyko zachorowania jej dziecka na próchnicę wczesnego okresu dzieciństwa. Al.-Jewair TS, Leake JL. The prevalence and risks of early childhood caries (ECC) in Toronto, Canada. J Contemp Dent Pract Oct 14;11(5):001-8.

20 Wcześniactwo, niska masa urodzeniowa ciała, są czynnikami ryzyka próchnicy wczesnego okresu dzieciństwa. Turska-Szybka A, Grudziąż-Sękowska J, Olczak-Kowalczyk D. Czynniki ryzyka próchnicy wczesnego dzieciństwa i indywidualna ocena poziomu ryzyka na podstawie CAMBRA. Borgis - Nowa Stomatologia 3/2011, s

21 Wcześniactwo < 29 tygodnia ciąży Hipomineralizacja Częste zapalenia dziąseł Mniejsze wydzielanie śliny Więcej Streptococcus mutans Wada zgryzu (II klasa Angle'a) Mniejsza wielkość zębów. Rythen M. Preterm infants--odontological aspects. Swed Dent J Suppl. 2012;(224)

22 Bliźnięta monozygotyczne a próchnica Przy użyciu nowoczesnych metod molekularnych stwierdzono, że czynniki epigenetyczne i środowiskowe oddziałują na rozwój zębów i stan zdrowia jamy ustnej. Przebadano 1200 par bliźniąt. Hughes T, Bockmann M, Mihailidis S, Bennett C, Harris A, Seow WK, Lekkas D, Ranjitkar S, Rupinskas L, Pinkerton S, Brook A, Smith R, Townsend GC. Genetic, epigenetic, and environmental influences on dentofacial structures and oral health: ongoing studies of Australian twins and their families. Twin Res Hum Genet Feb;16(1):43-51.

23 Bliźnięta monozygotyczne a próchnica U 25% bliźniąt kolonizacja Streptococcus mutans występowała przed pojawieniem się pierwszego zęba. U 21%występowały różnice w kolonizacji bakterii pomiędzy bliźniętami, co także wskazuje na rolę czynników epigenetycznych lub środowiskowych. Hughes T, Bockmann M, Mihailidis S, Bennett C, Harris A, Seow WK, Lekkas D, Ranjitkar S, Rupinskas L, Pinkerton S, Brook A, Smith R, Townsend GC. Genetic, epigenetic, and environmental influences on dentofacial structures and oral health: ongoing studies of Australian twins and their families. Twin Res Hum Genet Feb;16(1):43-51.

24 Rozmieszczenie sześciu regionów WHO na świecie. Source: WHO ( Rafael Da Silveira Moreira, Epidemiology Dental Caries in the world Oral Health Care - Pediatric, Research, Epidemiology and Clinical Practices, Prof. Mandeep Virdi(Ed.)ISBN: ,InTech,Available from:

25 Kraje świata według roku badania Rafael Da Silveira Moreira, Epidemiology Dental Caries in the world Oral Health Care - Pediatric, Research, Epidemiology and Clinical Practices, Prof. Mandeep Virdi(Ed.)ISBN: ,InTech,Available from:

26 Ryzyko względne dla próchnicy wg regionów WHO Rafael Da Silveira Moreira, Epidemiology Dental Caries in the world Oral Health Care - Pediatric, Research, Epidemiology and Clinical Practices, Prof. Mandeep Virdi(Ed.)ISBN: ,InTech,Available from:

27 Rozmieszczenie wskaźnika próchnicy zębów stałych(dmft) w krajach Afryki Rafael Da Silveira Moreira, Epidemiology Dental Caries in the world Oral Health Care - Pediatric, Research, Epidemiology and Clinical Practices, Prof. Mandeep Virdi(Ed.)ISBN: ,InTech,Available from:

28 Rozmieszczenie wskaźnika próchnicy zębów stałych(dmft) w krajach obu Ameryk Rafael Da Silveira Moreira, Epidemiology Dental Caries in the world Oral Health Care - Pediatric, Research, Epidemiology and Clinical Practices, Prof. Mandeep Virdi(Ed.)ISBN: ,InTech,Available from:

29 Rozmieszczenie wskaźnika próchnicy zębów stałych(dmft) w Europie Rafael Da Silveira Moreira, Epidemiology Dental Caries in the world Oral Health Care - Pediatric, Research, Epidemiology and Clinical Practices, Prof. Mandeep Virdi(Ed.)ISBN: ,InTech,Available from:

30 Częstość występowania choroby próchnicowej u dzieci do 5. roku życia w wybranych krajach na świecie wg WHO

31 Intensywność i frekwencja próchnicy u 6 letnich dzieci w Polsce na tle wybranych krajów. WHO- Global Oral Data Bank oraz dane z Ogólnopolskiego Monitoringu Stanu Jamy Ustnej i jego Uwarunkowań. 2008r. Wierzbicka M i współ.

32 - Polska jest jednym z niewielu krajów Europy, w którym nie udało się zmniejszyć zapadalności na próchnicę u dzieci, pomimo zaleceń WHO na rok 2000, mających na celu obniżenie częstości występowania próchnicy wśród dzieci 6-letnich do poziomu 50%. - Zaleceniem WHO na rok 2015 jest obniżenie częstości występowania próchnicy do 30% w grupie 6- latków (70% dzieci 6-letnich wolnych od próchnicy). Kozłowska-Wojciechowska M, Makarewicz-Wujec M. Badanie preferencji żywieniowych dzieci w wieku przedszkolnym, Roczn. PZH 2005; 56, 2:

33 Wyniki dotychczasowych badań wskazują na alarmująco zły stan zdrowotny uzębienia dzieci w wieku przedszkolnym w Polsce. Stan ten różni się znacząco od stanu obserwowanego w wielu krajach Unii Europejskiej.

34 Wiek dziecka podczas pierwszej wizyty u stomatologa 16, ,6 7, ,1 Wybrane elementy profilaktyki próchnicy zębów dzieci w wieku przedszkolnym. II. Profilaktyka instytucjonalna Marcinkowska U, Piekarz T, Mosler B, Michalak E, Jośko-Ochojska J. Dent. Med. Probl. 2013, 50, 1.

35 Średni wiek dziecka podczas wizyty adaptacyjnej w gabinecie stomatologicznym wynosi 2,9 roku. Jedynie w 1/3 gabinetów stomatologicznych poinstruowano dziecko co do zasad prawidłowej higieny jamy ustnej. W 1/5 zbadanych przedszkoli jest realizowana profilaktyka próchnicy zębów. 22% dzieci w wieku 4 6 lat nigdy nie było u stomatologa. Wybrane elementy profilaktyki próchnicy zębów dzieci w wieku przedszkolnym. II. Profilaktyka instytucjonalna Marcinkowska U, Piekarz T, Mosler B, Michalak E, Jośko-Ochojska J. Dent. Med. Probl. 2013, 50, 1.

36 W Polsce ponad 50% dzieci w wieku 3 lat ma zęby z ubytkami próchnicowymi. Ponad 60% matek dzieci w wieku 3 lat nie było z dzieckiem u stomatologa. Odsetek dzieci w wieku 5 lat bez próchnicy nie przekracza 20%. Minister Zdrowia Monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej w latach

37 Monitoring zdrowia jamy ustnej 2012 rok. Badaniem stomatologicznym objęto: 1968 dzieci w wieku 6 lat, w tym 1034 chłopców i 930 dziewcząt. w tym 888 mieszkańców wsi i małych miast oraz 1080 z dużych miast. Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w ramach programu Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej w 2012 roku.

38 Liczba dzieci w wieku 6 lat zbadanych w poszczególnych województwach. Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w ramach programu Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej w 2012 roku.

39 Średnia liczba zębów mlecznych u zbadanych dzieci w wieku 6 lat. Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w ramach programu Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej w 2012 roku.

40 Odsetek dzieci 6-letnich wolnych od próchnicy Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w ramach programu Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej w 2012 roku.

41 Odsetek dzieci 6-letnich wolnych od próchnicy w poszczególnych województwach. Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w ramach programu Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej w 2012 roku.

42 Odsetek dzieci w wieku 6 lat z usuniętym z powodu próchnicy co najmniej 1 zębem mlecznym. Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w ramach programu Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej w 2012 roku.

43 Odsetek dzieci w wieku 6 lat z usuniętym z powodu próchnicy co najmniej 1 zębem mlecznym w poszczególnych województwach. Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w ramach programu Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej w 2012 roku.

44 Odsetek dzieci w wieku 6 lat objętych programem codziennego nadzorowanego szczotkowania zębów pastą z fluorem w szkole/przedszkolu. Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w ramach programu Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej w 2012 roku.

45 Odsetek dzieci w wieku 6 lat objętych programem codziennego nadzorowanego szczotkowania zębów pastą z fluorem w szkole/przedszkolu w poszczególnych województwach. Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w ramach programu Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej w 2012 roku.

46 Monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej w latach Cele główne badań: 1. Ocena stanu zdrowotnego jamy ustnej dzieci oraz dorosłych. 2. Badanie zjawisk społecznych, ekonomicznych, organizacyjnych i kulturowych warunkujących stwierdzony ww. badaniach stomatologicznych stan zdrowia. Koszt realizacji proponowanych zadań: zł

47 Największy ogólnopolski program profilaktyczno-edukacyjny skierowany do dzieci w wieku przedszkolnym, ale także ich rodziców, nauczycieli przedszkolnych oraz do lekarzy pediatrów, pielęgniarek i położnych: Edukacja, promocja i profilaktyka w kierunku zdrowia jamy ustnej skierowana do małych dzieci, ich rodziców, opiekunów i wychowawców. Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach Szwajcarskiego Programu Współpracy z Nowymi Krajami Członkowskimi Unii Europejskiej.

48 Warunkiem powodzenia naszego projektu, jest między innymi: pozytywny przekaz społeczna akceptacja.

49 Przed wizytą z dzieckiem u stomatologa. Nie bój się, to tylko badanie, nie boli boli. Ochojski A. Słowa lękiem podszyte. O nadużywaniu emocji w komunikacji językowej. W: Lęk-nieodłączny towarzysz człowieka od poczęcia aż do śmierci. Red. Jośko-Ochojska J. Śląski Uniwersytet Medyczny. Katowice

50 Przed wizytą z dzieckiem u stomatologa. Pójdziemy do pana doktora, pokażesz mu swoje ładne ząbki. Ochojski A. Słowa lękiem podszyte. O nadużywaniu emocji w komunikacji językowej. W: Lęk-nieodłączny towarzysz człowieka od poczęcia aż do śmierci. Red. Jośko-Ochojska J. Śląski Uniwersytet Medyczny. Katowice

51 Przyjście dziecka do stomatologa jest ogromnym stresem.

52 Warto podejmować wszelkie wysiłki, żeby ten stres osłabiać.

55

56 PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Klinika Stomatologii Dziecięcej Biuro Projektu ul. Bukowska 70, Poznań tel.: , fax: biuroprojektusppw@ump.edu.pl