ROLNICTWO EKOLOGICZNE

Transkrypt

1 ROLNICTWO EKOLOGICZNE NOWE LOGO Od 1 lipca 2010 w krajach Unii Europejskiej obowiązuje nowy znak BIO. Po dwóch latach okresu przejściowego ma on być jednolitym oznaczeniem dla wszystkich produktów ekologicznych.

2 Wsi spokojna, wsi wesoła który głos twej chwale zdoła? kto twe wczasy, kto pożytki może wspomnieć za raz wszytki? J. Kochanowski, Pieśń świętojańska o Sobótce 2 W ciągu ostatnich kilkunastu lat, z roku na rok, pojęcie rolnictwa ekologicznego (inaczej organicznego czy też biologicznego) stawało się coraz bardziej popularne, w związku z czym zainteresowanie nim ciągle rosło (i nadal rośnie). Niestety niektórzy ludzie do tej pory kojarzą je jedynie z żywnością wolną od nawozów mineralnych i chemicznych środków ochrony roślin lub z taką żywnością, którą można kupić w miejscu innym niż wszechobecne supermarkety np. na targu czy straganie. Tymczasem myślenie takie jest stereotypowe i zarazem błędne. Istnieją bowiem pewne środki, które mogą być stosowane w ekorolnictwie, a zakupy na targu nie gwarantują nam, że zakupiona żywność jest bardziej wartościowa od tej kupowanej w dużych sklepach ( w supermarketach również można kupić eko-żywność). Często sprzedawcy z różnych segmentów rynku mają tych samych dostawców, a brak odpowiedniego certyfikatu jednoznacznie świadczy o tym, że żywność nie pochodzi z biologicznej uprawy. W związku z powyższym warto zadać sobie pytanie, czym tak naprawdę jest rolnictwo ekologiczne? Najprostsza definicja mówi o tym, że jest to taki system gospodarowania, który charakteryzuje się zrównoważoną produkcją roślinną i zwierzęcą w obrębie gospodarstwa. Taki model produkcji oznacza tym samym, że produkt został otrzymany w sposób, w którym zastosowano w możliwie największym stopniu naturalne metody produkcji. Dzięki temu nie narusza on równowagi środowiskowej. Obecnie za gospodarstwa ekologiczne uważa się takie, gdzie: o materiał siewny i sadzeniowy jest materiałem ekologicznym, o w celu zwalczania szkodników, chwastów i chorób stosuje się prawidłowy płodozmian oraz metody biologiczne i agrotechniczne (zamiast syntetycznych środków ochrony roślin np. herbicydów, fungicydów), a nawożenie mineralne prowadzone jest jedynie przy użyciu mączek skalnych o których mowa w odpowiednim rozporządzeniu,

3 o uprawy prowadzi się na niewielkich poletkach oddzielonych od siebie np. drzewami, dzięki temu powstaje zamknięty obieg materii organicznej - zwierzęta spożywają rośliny i przekształcają je w nawóz, o nie stosuje się organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO), o stosuje się nawozy zielone z roślin motylkowych, które w połączeniu z kompostem, obornikiem i wapnowaniem pozwalają utrzymać prawidłową żyzność gleby, o stosuje się właściwy płodozmian, który pozwala na przykrycie roślinnością powierzchni gleby przez jak najdłuższy okres w ciągu roku, o stosowane narzędzia i maszyny poprawiają strukturę gleby oraz pozwalają oszczędzać energię, o jedyny stosowany sposób odchwaszczania to odchwaszczanie mechaniczne, o w przypadku chowu zwierząt nie stosuje się profilaktycznie leków, hormonów i antybiotyków, a pasza najczęściej pochodzi z własnego gospodarstwa (nie stosuje się pasz przemysłowych), o zwierzęta hodowane są w systemie ściółkowym, co zapobiega powstawaniu gnojowicy a sprzyja powstawaniu obornika, o sposób hodowli zwierząt gwarantuje im dobrostan, mają one dostęp do wybiegów oraz odpowiednią powierzchnię pomieszczeń. Niestety w dzisiejszych czasach niektóre tereny są zbyt zanieczyszczone, aby można było na nich prowadzić uprawę ekologiczną. Większość takich terenów znajduje się przy drogach, gdzie stężenie metali ciężkich w powietrzu i glebie znacznie przekracza wszelkie normy. Także tereny, które sąsiadują z zakładami przemysłowymi nie mogą być wykorzystane pod rolnictwo organiczne Niestety w dzisiejszych czasach niektóre tereny są zbyt zanieczyszczone, aby można było na nich prowadzić uprawę ekologiczną. Większość takich terenów znajduje się przy drogach, gdzie stężenie metali ciężkich w powietrzu i glebie znacznie przekracza wszelkie normy. Także tereny, które sąsiadują z zakładami przemysłowymi nie mogą być wykorzystane pod rolnictwo organiczne. Wolno stosować: - środki ochrony roślin zakwalifikowane do stosowania w rolnictwie ekologicznym, - nawozy i środki poprawiające właściwości gleby zakwalifikowane do stosowania w rolnictwie ekologicznym, - nasiona oraz materiał siewny i wegetatywny materiał rozmnożeniowy kwalifikowany wyprodukowany metodami ekologicznymi przez zatwierdzonych dostawców. W przypadku braku dostępnego ekologicznego materiału siewnego, nasion lub wegetatywnego materiału nasadzeniowego, którym zainteresowany jest rolnik prowadzący produkcję ekologiczną, może on wystąpić z WNIOSKIEM o pozwolenie na zastosowanie materiału konwencjonalnego - niewyprodukowanego metodami ekologicznymi. Można stosować odstępstwa od warunków produkcji ekologicznej jedynie w przypadku otrzymania zgody po uprzednim złożeniu wniosku. Nie wolno stosować syntetycznych środków ochrony roślin i nawozów sztucznych, zapraw nasiennych, sztucznych koncentratów, organizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMO), pasz przemysłowych, promieni jonizujących. 3

4 Zadanie i cele rolnictwa ekologicznego Co to znaczy PRODUKT EKOLOGICZNY? o powstaje tylko z ekologicznych, naturalnych składników o nie zawiera sztucznych dodatków i polepszaczy o poddany tylko naturalnym metodom przetwórstwa EKOLOGICZNA HODOWLA ZWIERZĄT o zwierzęta żyją w zgodzie z naturą o jedzą tylko naturalne pożywienie o mają wolny wybieg na świeżym powietrzu/więcej czasu spędzają na świeżym powietrzu Zadaniem rolnictwa ekologicznego jest nie tylko produkcja wysokojakościowej żywności przy jednoczesnym zrównoważeniu środowiska przyrodniczego, ale także zapewnienie dobrostanu zwierząt oraz dbałość o prowadzone uprawy. Ekologiczne metody produkcji żywności mają więc zapewniać ochronę człowieka oraz otaczającej go natury oraz stanowić system zrównoważony pod względem ekologicznym (nie powinien obciążać środowiska bardziej niż naturalne ekosystemy), ekonomicznym (w dużym stopniu powinien być niezależny od nakładów z zewnątrz) oraz społecznym (powinien umożliwiać zachowanie oraz rozwój rolnictwa i wsi). Stosowanie w uprawach metod ekologicznych pozwala chronić środowisko (wodę, glebę oraz krajobraz) a także zapewnia wysoką jakość płodów rolnych, nawiązującą do właściwości produktów powstających bez ingerencji człowieka. Do głównych celów rolnictwa ekologicznego należą: o produkcja żywności o możliwie najwyższej jakości, która pomaga człowiekowi utrzymać zdrowie przy jednoczesnym utrzymania (bądź podwyższeniu) jakości użytkowanej gleby, o prowadzenie upraw w zgodzie z prawami przyrody, o traktowanie gospodarstwa jako żywego organizmu, o aktywizacja (maksymalne ożywienie) biologiczne gleby, o naturalna ochrona roślin przed szkodnikami i chorobami, o obecność zwierząt w gospodarstwie. 4

5 Co to znaczy EKOLOGICZNY? EKOLOGICZNA UPRAWA ROŚLIN o rośliny rosną w naturalny sposób o nie są modyfikowane genetycznie o nie znają sztucznych nawozów, ani oprysków o dojrzewają na słońcu o ich produkcja nie zanieczyszcza środowiska i wody KIERUNKI ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO W związku z coraz bardziej postępującym zanieczyszczeniem środowiska przyrodniczego oraz żywności, wiele krajów próbuje w mniejszy lub większy sposób zapobiegać jego postępowi. Skażenie przyrody jest obecnie powodowane nie tylko przez przemysł, ale także przez konwencjonalne rolnictwo wykorzystujące ogromne ilości sztucznych środków mających zapewnić większe plony. Dlatego też powstało wiele kierunków rolnictwa ekologicznego, które za cel stawiają sobie eliminację szkodliwych substancji i wykorzystanie nawozów organicznych. Na największą skalę, stosowane jest praktycznie w całej Europie rolnictwo biodynamiczne. Podstawowym założeniem tego kierunku jest osiągnięcie harmonijnej współpracy pomiędzy ziemią i człowiekiem. W gospodarstwach wykorzystujących tę metodę nie stosuje się nawozów sztucznych i chemicznych środków ochrony roślin. Używa się natomiast preparatów, które po pewnym czasie doprowadzają glebę do takiego stanu, że żadne nawozy nie są już potrzebne. Za podstawowy nawóz uważa się obornik pochodzący z własnego gospodarstwa wzbogacony w różnego rodzaju odpadki organiczne oraz preparaty biodynamiczne. W rolnictwie biodynamicznym stosuje się płodozmian (z uwzględnieniem roślin motylkowych), gdyż gleba nie powinna nigdy leżeć odłogiem. Podczas wszystkich etapów uprawy uwzględnia się rytm kosmiczny, czyli tak zwany kalendarz księżycowy. W tym rodzaju rolnictwa zakłada się również chów jednej sztuki bydła na 1ha ziemi. 5

6 6 System kontroli w rolnictwie ekologicznym Warto zwrócić uwagę na fakt, że wszyscy rolnicy i przetwórcy ekologiczni poddają się dobrowolnie specjalnemu systemowi kontroli. Jego celem jest zagwarantowanie konsumentom, że produkty sprzedawane jako ekologiczne spełniają wszystkie wymogi odnoszące się do takiej żywności. System kontroli i certyfikacji w rolnictwie ekologicznym stanowią: 1. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jako organ upoważniający jednostki certyfikujące do prowadzenia kontroli i wydawania certyfikatów, 2. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHAR-S) sprawuje nadzór nad jednostkami certyfikującymi oraz nadzór nad produkcją ekologiczną, 3. Upoważnione jednostki certyfikujące akredytowane w zakresie rolnictwa ekologicznego. Jednostki certyfikujące do przeprowadzania kontroli potrzebują upoważnienia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W naszym kraju funkcjonuje 11 firm, które mogą nadawać oraz cofać nadane certyfikaty produktom ekologicznym. Są to: Agrobiotest, Bioekspert, Biocert, Ekogwarancja PTR, Cobico, Polskie Centrum Badań i Certyfikacji (PCBC), PNG, Centrum Jakości AgroEko, SGS Polska, Control Union Poland, Ekoland Warto wspomnieć o EKOLANDZIE, który powstał w Przysieku koło Torunia w 1989 roku jako Stowarzyszenie Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi, ponieważ to właśnie on zapoczątkował przeprowadzanie kontroli i nadawanie certyfikatów produktom ekologicznym. Jak zostać rolnikiem ekologicznym? Jak uzyskać certyfikat? Producent chcący przestawić swoją produkcję na metody ekologiczne zobowiązany jest przesłać do jednostki certyfikującej wniosek o certyfikację ekologicznego gospodarstwa rolniczego wraz z wymaganymi załącznikami. Złożenie dokumentów oznacza, że od tego momentu rolnik rozpoczyna przestawianie produkcji na ekologiczne metody gospodarowania oraz że udostępnia swoje gospodarstwo do kontroli. Okres przestawiania trwa przynajmniej 2 lata, a w przypadku upraw wieloletnich tj. sadów oraz plantacji jagodowych 3 lata. Gospodarstwo rolne podlega co najmniej raz w roku - w terminie uzgodnionym z posiadaczem gospodarstwa - kontroli przeprowadzonej pod kątem przestrzegania zasad rolnictwa ekologicznego. Podstawa prawna W 2001 roku polski sejm uchwalił ustawę o rolnictwie ekologicznym. Jej zadaniem miała być pomoc w rozwoju tej gałęzi gospodarki w naszym kraju, jednakże w roku 2004 przed wejściem Polski do UE zaczęła obowiązywać nowa ustawa - z dnia 20 kwietnia 2004 roku. Z kolei 7 sierpnia 2009 roku weszła w życie kolejna, nowa ustawa z dnia 25 czerwca 2009 roku. Od momentu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej podstawowe zasady rolnictwa ekologicznego są u nas regulowane przez prawo unijne, które uzupełniane jest właściwą krajową ustawą.

7 Certyfikat wydawany jest na 1 rok i należy go corocznie odnawiać. Z ogólnej liczby gospodarstw będących pod kontrolą w danym roku, kilka procent zostaje skontrolowanych na zasadzie dodatkowych i nieodpłatnych kontroli bez uprzedniego powiadomienia posiadacza gospodarstwa rolnego. Ostatnie lata w rozwoju rolnictwa ekologicznego w Polsce charakteryzują się stałą dynamiką wzrostu, zarówno liczby gospodarstw ekologicznych (wyk. 1), liczby przetwórni, jak i powierzchni upraw będących w systemie rolnictwa ekologicznego (wyk. 2). 1 2 ROZWÓJ ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO Zyski wynikające z założenia gospodarstwa ekologicznego: - Uzyskanie znaku towarowego produkt rolnictwa ekologicznego. - Prawo do sprzedaży produktów rolnictwa ekologicznego po wyższych cenach ze względu na ich jakość. - Dodatkowe dopłaty do użytków rolnych. Rozwój rolnictwa ekologicznego Pomysł prowadzenia upraw ekologicznych zrodził się w krajach wysokouprzemysłowionych, gdzie notuje się wysokie nadwyżki produktów rolnych. Na rozwój takiej metody rolnictwa wpływ miały także liczne ruchy ekologiczne, których zadaniem jest uświadamianie społeczeństwa co do ważności takiego sposobu uprawy ziemi i hodowli zwierząt. W ciągu ostatnich 20 lat na obszarze Unii Europejskiej zaobserwowano dynamiczny rozwój rolnictwa organicznego. Wzrost tego sektora gospodarki w latach wynosił około 25% rocznie, w latach następnych było to już około 30%. Według danych w roku 2009 na terenie Unii Europejskiej funkcjonowało około gospodarstw ekologicznych. Największą ich liczbę odnotowano we Włoszech, w Hiszpanii i w Grecji. Powierzchnia gospodarstw ekologicznych we wszystkich krajach UE wynosiła wówczas 8,39 miliona hektarów. Największą powierzchnię gospodarstwa ekologiczne zajmują w Hiszpanii, we Włoszech oraz w Niemczech. W Polsce do tej pory powstało wiele przeróżnych organizacji i stowarzyszeń, które propagują idee rolnictwa ekologicznego. Tak jak w innych krajach europejskich, także i u nas coraz więcej gospodarstw zajmuje się produkcją żywności ekologicznej. 7

8 Rolnictwo ekologiczne w Polsce 8 Polskie rolnictwo ekologiczne miało swój początek jeszcze w okresie międzywojennym. W 1930 roku senator II Rzeczypospolitej - hrabia Stanisław Karłowski rozpoczął uprawę metodą biodynamiczną. Miało to miejsce w Szalejewie koło Gostynia. Hrabia intensywnie propagował tę metodę uprawy - wydawał specjalne broszury instruktażowe oraz prowadził szkolenia. Był on też jednym z założycieli Towarzystwa Krzewienia Zasad Życia i Gospodarki Zgodnie z Przyrodą. Niestety po wojnie ta metoda rolnictwa poszła w zapomnienie. Przypomniano sobie o niej dopiero w latach 80-tych (tak jak w większości krajów Zachodniej Europy). W naszym kraju idea rolnictwa biodynamicznego została rozpropagowana przez profesora Mieczysława Górnego, wykładowcy SGGW. Profesor nauczał o tej metodzie nie tylko studentów, ale również działkowiczów i rolników. Obecnie w Polsce notuje się ciągły wzrost ilości gospodarstw stosujących uprawę ekologiczną. W 2011 roku liczba takich gospodarstw wynosiła , czyli o 14% więcej niż rok wcześniej, a liczba przetwórni ekologicznych wyniosła 267 (wzrost o 9%). Najwięcej gospodarstw ekologicznych prowadzonych jest w województwach: zachodniopomorskim, warmińsko - mazurskim oraz podlaskim (około 1/3 wszystkich gospodarstw ekologicznych), natomiast najmniej w opolskim, śląskim i kujawsko - pomorskim. Powierzchnia użytków rolnych uprawianych metodami ekologicznymi wynosiła w całej Polsce około 520 tys. hektarów, co stanowi wzrost o około 10% w stosunku do roku poprzedniego. Warto zauważyć, że jeszcze w roku 2004, liczba gospodarstw ekologicznych wynosiła zaledwie 4 tysiące, cztery lata później około 15 tysięcy, a w roku 2010 ponad 21 tysięcy. W roku 2011 działalność z zakresu rolnictwa ekologicznego prowadziły także 203 firmy handlujące produktami ekologicznymi, 16 importerów sprowadzających takie produkty z krajów spoza UE, 17 dostawców kwalifikowanego materiału siewnego, 17 pszczelarzy oraz 40 firm zbierających rośliny dziko rosnące na ekologicznych terenach.

9 Jakie środki ochrony roślin i nawozy można stosować w uprawach ekologicznych? W rolnictwie ekologicznym na pierwszym planie jest zapobiegawcza ochrona roślin. Szkodniki, choroby i chwasty są zwalczane poprzez wykorzystanie następujących środków; wybór właściwych gatunków i odmian, program właściwego płodozmianu, reguły postępowania podczas mechanicznej uprawy, ochrona naturalnych wrogów szkodników (wprowadzanie żywopłotów, ochrona gniazd, wypuszczanie drapieżników), niszczenie chwastów. Żyzność i biologiczna aktywność gleby jest podwyższana poprzez: uprawę roślin strączkowych, zielonek lub roślin głęboko korzeniących się, w odpowiednim wieloletnim płodozmianie, włączenie nawozu pochodzącego od zwierząt gospodarskich z ekologicznej produkcji zwierzęcej, włączenie innych materiałów organicznych, kompostowanych lub niekompostowanych z gospodarstw produkujących metodami ekologicznymi, Inne nawozy organiczne lub mineralne mogą być stosowane jako uzupełnienie, zgodnie z wytycznymi zawartymi w przepisach tj. w uzasadnionych przypadkach, a możliwości ich stosowania decyduje zazwyczaj jednostka certyfikująca. Polskie rolnictwo ekologiczne nastawione jest głównie na produkcję roślinną. Wyłącznie taką produkcją zajmuje się około 70% gospodarstw. Pozostałe prowadzą także hodowlę zwierząt. W ostatnich latach największy udział w ekologicznych użytkach rolnych miały łąki i pastwiska, uprawa roślina na paszę dla zwierząt gospodarskich oraz zboża. Warto zaznaczyć, że większość polskich gospodarstw ekologicznych ma powierzchnię od 5 do 10 ha. Gospodarstwa o powierzchni powyżej 100 ha stanowiły jedynie 4,5% ogólnej liczby gospodarstw ekologicznych. Od 2004 roku polskie rolnictwo spełnia wszystkie warunki obowiązujące w Unii Europejskiej. W związku z tym przekształcanie gospodarstw konwencjonalnych w ekologiczne trwa od 2 do 3 lat i jest wspomagane przez przyznawanie dotacji na inwestycje ekologiczne. Polska posiada również własną strategię rozwoju rolnictwa ekologicznego, a do jej elementów należy zaliczyć: dostosowywanie upraw i hodowli zwierząt do zmieniających się warunków klimatycznych (programy melioracji skierowane na nawodnienia), zmianę metod agrotechniki (ograniczenie stosowania nawozów sztucznych), ograniczenie ścieków, poprawę stanu sanitarnego obszarów wiejskich (kompostowanie lub utylizacja odpadów oraz budowa sieci kanalizacyjnych) a także wprowadzenie atestowania żywności. Województwo mazowieckie Poza aglomeracją warszawską region ma charakter rolniczy. Użytki rolne zajmują ok. 65% powierzchni województwa (13 % terenów rolnych Polski). Mazowsze jest zagłębiem ogrodniczym i sadowniczym. Około 30 % powierzchni polskich sadów znajduje się na Mazowszu, zbiera się tu ponad 40 % krajowej produkcji owoców. Ponad połowa jabłek i jedna czwarta truskawek jest wytwarzanych w województwie mazowieckim. Mazowsze jest również wiodącym producentem warzyw i drugim co do wielkości producentem zbóż w Polsce. Województwo mazowieckie to także lider produkcji mleka, a silną jego stroną jest również produkcja mięsa. Mając na względzie ochronę środowiska naturalnego, na Mazowszu kładzie się duży nacisk na zrównoważony rozwój regionu. 9

10 10 Żywność ekologiczna Żywność ekologiczna to żywność wytwarzana zgodnie z zasadami zawartymi w rozporządzeniu Rady (EWG) 2092/91 w sprawie produkcji ekologicznej produktów rolnych oraz oznakowania produktów rolnych i środków spożywczych z późniejszymi zmianami. Żywność taka produkowana jest bez użycia nawozów sztucznych i chemicznych środków ochrony roślin, przy zachowaniu różnorodności biologicznej i żyzności gleby. W potocznym języku terminy "żywność ekologiczna" oraz "zdrowa żywność" stosowane są zamiennie. Jednakże warto wiedzieć, że żywność ekologiczna posiada odpowiednie certyfikaty jakości, a pojęcie zdrowej żywności zostało stworzone dla celów marketingowych i jego stosowanie jest niezgodne z prawem (w rzeczywistości każda żywność powinna być zdrowa i nie szkodzić konsumentowi). Żywność ekologiczna jest coraz chętniej kupowana, przede wszystkim ze względu na to, że: do produkcji takiej żywności używa się naturalnych nawozów, takich jak zielone nawozy, kompost, obornik lub minerały występujące w przyrodzie, nie zawiera konserwantów, sztucznych barwników, środków zapachowych i smakowych, co zapobiega występowaniu reakcji alergicznych na te środki wśród konsumentów (szczególnie u dzieci), do żywienia zwierząt stosuje się pasze pochodzące z własnego ekologicznego gospodarstwa lub kupuje się pasze ekologiczne zawierające dopuszczalną domieszkę pasz konwencjonalnych. Przetwórstwo ekologiczne Ekologiczne produkty przetworzone muszą być produkowane przy użyciu metod przetwarzania, które gwarantują przestrzeganie zasad produkcji ekologicznej i utrzymanie zasadniczych cech produktu na wszystkich etapach produkcji (czyli począwszy od produkcji wstępnej produktu ekologicznego aż do przechowywania, przetwarzania, transportu, sprzedaży - wprowadzania do obrotu lub zaopatrzenia ostatecznego konsumenta, jak również znakowanie, reklamę, import, eksport oraz działania podwykonawcze). Podstawowe zasady do spełnienia przez Przetwórcę obejmują: - Wytwarzanie żywności ekologicznej z ekologicznych składników rolniczych. - Ograniczenie stosowania dodatków do żywności, składników nieekologicznych jak również mikroelementów oraz substancji pomocniczych w przetwórstwie, tak by były stosowane w minimalnym zakresie i tylko na wypadek istotnej potrzeby technologicznej lub do szczególnych celów żywieniowych. - Wykluczenie substancji i metod przetwarzania mogących wprowadzać w błąd w kwestii prawdziwej natury danego produktu. - Staranne przetwarzanie żywności, najlepiej przy zastosowaniu metod biologicznych, mechanicznych i fizycznych. - Zakaz stosowania GMO W jaki sposób oznaczane są produkty pochodzące z gospodarstw w trakcie przestawiania na rolnictwo ekologiczne? Wśród produktów ekologicznych można znaleźć produkty uzyskane w okresie przestawiania. Produkty takie wyróżniają się napisem "produkt wytworzony w procesie przestawiania na rolnictwo ekologiczne". W ten sposób można znakować produkty, gdy spełniony jest wymóg dwunastomiesięcznego okresu przestawiania przed zbiorem i są to produkty jednoskładnikowe lub w ich skład wchodzi tylko jeden składnik rolniczego. pochodzenia Co to jest żywność konwencjonalna? Żywność konwencjonalna to cała żywność wyprodukowana w gospodarstwach i przetwórniach nie podlegających certyfikacji na zgodność z zasadami rolnictwa ekologicznego i przetwórstwa ekologicznego. Pojęcie powstało dla odróżnienia żywności nie ekologicznej od żywności ekologicznej.

11 Gwarancja jakości żywności ekologicznej Na jakość żywności składa się wiele różnych czynników. Są to między innymi bezpieczeństwo żywności (żywność nie zawiera zanieczyszczeń np. mikrobiologiczych, toksyn czy innych substancji szkodliwych dla zdrowia), wartość odżywcza (zawartość składników niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu - węglowodanów, białka, tłuszczy, witamin i składników mineralnych), smak, zapach, oraz wygląd, opakowanie i sposób oznakowania produktu spożywczego. Szereg badań naukowych pokazuje, że największy wpływ na pogorszenie jakości żywności ma chemizacja rolnictwa, czyli stosowanie sztucznych nawozów i chemicznych środków ochrony roślin. W związku z tym żywność wytwarzaną metodami ekologicznymi uważa się za bardziej korzystną dla organizmu ludzkiego. Uznaje się również, że żywność pochodząca z certyfikowanych gospodarstw rolnych oraz przetwórni wykorzystujących ekologiczne surowce i naturalne dodatki do żywności posiada wysoką jakość. Taka żywność nie posiada pozostałości środków chemicznych wykorzystywanych w okresie uprawy lub posiada znikomy, dopuszczalny ich poziom, który i tak jest znacznie niższy niż w przypadku żywności wytwarzanej w konwencjonalny sposób. W Polsce wartość rynku żywności ekologicznej szacowana jest obecnie na 100 milionów euro. Żywność taką wybiera już 7% polskich konsumentów, oprócz żywności tradycyjnej, kupuje także regularnie eko-żywność. Nabywcy zaopatrują się w nią w specjalistycznych sklepach, supermarketach (produkty ekologiczne znajdują się w nich na specjalnych półkach) lub bezpośrednio u rolników. EKOLOGICZNE GOSPODARSTWO ROLNE o gospodarstwo rolne, w którym produkcja rolna prowadzona jest metodami ekologicznymi, PRODUKTY ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO o płody rolne nieprzetworzone oraz produkty z nich powstałe, w tym także zwierzęta oraz produkty i przetwory pochodzenia zwierzęcego, które zostały wyprodukowane metodami ekologicznymi, zastosowano w tych produktach w możliwie największym stopniu naturalne metody produkcji, nienaruszające równowagi przyrodniczej, 11

12 PRODUKCJA PROWADZONA METODAMI EKOLOGICZNYMI o sposób uzyskania produktu rolnictwa ekologicznego, w którym JEDNOSTKA CERTYFIKUJĄCA o jednostka organizacyjna, akredytowana w krajowej jednostce akredytującej w zakresie prowadzenia certyfikacji zgodności w rolnictwie ekologicznym. Przykładowe oznaczenie na etykiecie: PL-EKO-04 Rolnictwo UE System kontroli i certyfikacji żywności ekologicznej Wspomniany wyżej system stanowi gwarancję dla konsumenta, że kupowany przez niego produkt pochodzący z rolnictwa ekologicznego posiada wysoką jakość. Został on wprowadzony, aby uniknąć fałszerstw, które zdarzają się również w przypadku innych rodzajów żywności. System kontroli i certyfikacji funkcjonuje na terenie całej Unii Europejskiej i wymaga aby na etykiecie każdego produktu ekologicznego znajdował się wspólnotowy znak "Rolnictwa ekologicznego". Na etykiecie powinny znajdować się także nazwa i numer upoważnionej jednostki certyfikującej, której podlega producent, nazwa i adres producenta, nazwa produktu, znak identyfikacyjny partii towaru oraz napis "Rolnictwo ekologiczne". Żywność ekologiczna powinna być sprzedawana w zamkniętych opakowaniach jednostkowych. Wybierając produkty oznakowane właśnie w taki sposób zyskujemy pewność, że przynajmniej 95% składników tych produktów zostało wyprodukowanych metodami rolnictwa ekologicznego oraz że były one kontrolowane podczas produkcji zgodnie z przyjętymi wytycznymi. 12 PL-EKO-04 lub ROLNICTWO-POLSKA Logo rolnictwa ekologicznego. Żywność przetworzona może być oznaczona logiem jako ekologiczna, wyłącznie jeżeli wszystkie lub niemal wszystkie składniki pochodzenia rolnego są ekologiczne (zakaz stosowania tego logo do znakowania produktów wytworzonych w okresie konwersji lub przetworzonych środków spożywczych, w których mniej niż 95% składników pochodzenia rolnego to składniki pochodzące z rolnictwa ekologicznego). W przetwórstwie można wykorzystywać jedynie certyfikowane surowce pochodzące z gospodarstw ekologicznych. Wskazanie numeru jednostki certyfikującej musi być umieszczone w tym samym polu widzenia co logo. W przypadku produktów certyfikowanych przez jednostkę EKOLAND jest to: PL-EKO-04 W przypadku użycia logo, w tym samym polu widzenia co logo umieszcza się oznaczenie miejsca, w którym wyprodukowano produkt w formie napisu rolnictwo UE lub nazwy kraju:

13 GMO - genetycznie modyfikowane organizmy CO TO JEST GMO? Organizm genetycznie zmodyfikowany to organizm inny niż organizm człowieka, w którym materiał genetyczny został zmieniony w sposób nie zachodzący w warunkach naturalnych wskutek krzyżowania lub naturalnej rekombinacji. Żywy zmodyfikowany organizm oznacza każdy żywy organizm, który ma nową kombinację materiału genetycznego, otrzymanego z wykorzystaniem nowoczesnej biotechnologii. Prowadząc rozważania na temat rolnictwa ekologicznego i ekożywności warto wspomnieć również o GMO, które budzi powszechne kontrowersje ze względu na to, że gdyby nie inżynieria genetyczna organizmy takie nie pojawiłyby się w przyrodzie. Modyfikacje genetyczne polegają przede wszystkim na wprowadzaniu genów pochodzących z innych gatunków, które nadają modyfikowanemu organizmowi pożądaną cechę. Plony pochodzące z upraw GMO nie są znacząco wyższe od tych uzyskiwanych metodami tradycyjnymi. Ponadto ze względu na brak rynków zbytu (ze względu na obawę o bezpieczeństwo ich spożywania) ceny skupu roślin GMO są niższe. Dodatkowo GMO rozprzestrzenia się w środowisku w sposób niekontrolowany i bardzo trudno jest temu zapobiec. Bardzo często rośliny takie zanieczyszczają tradycyjne uprawy. Warto więc zapamiętać, że model upraw GMO stanowi zagrożenie dla rozdrobnionego i zróżnicowanego rolnictwa w Polsce (w tym także dla cenionych na świecie upraw ekologicznych), a sześć krajów Unii Europejskiej wprowadziło zakaz uprawy i obrotu gatunkami GMO. CIEKAWOSTKI! - Na obszarze województwa mazowieckiego znajduje się już ponad 1000 gospodarstw ekologicznych. - W Mazowieckim Oddziale Regionalnym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) zarejestrowano gospodarstw rolnych. - Na Mazowszu hoduje się 1 mln 192 tys. krów. W powiecie ostrołęckim zarejestrowano najwięcej krów w Polsce, czyli sztuk. 13

14 Warto wiedzieć 0-PL-XXXXXXXX Oznaczenia na jajkach Pierwsza cyfra -sposób chowu kur (0 - chów ekologicznny) Litery - kraj pochodzenia jaj Ostatnie osiem liter - numer producenta w odpowiednim czasie t rodków przemysłowych i dróg szybkiego ruchu. rodki do produkcji rolnej.

15 Aby miód mógł być nazwany ekologicznym, w ekologicznie czyste. w przemysłowych i dróg szybkiego ruchu