4. Transport kolejowy 5. Transport morski dr Konstanty Owczarek :32

Transkrypt

1 Cel zajęć 1. Transport - Wprowadzenie Infrastruktura Logistyczna 2. Charakterystyka gałęzi transportowych 3. Cz 2a /83 2/83 Transport Wprowadzenie 3/83 4/83 Wprowadzenie Ranga systemów transportowych w infrastrukturze logistycznej Transport odgrywa decydującą rolę w procesach logistycznych ponieważ: 1. warunkuje fizyczne przemieszczanie surowców, materiałów i towarów zgodnie z potrzebami gospodarczymi (przewozowymi), 2. zasadniczo wpływa na sprawność i niezawodność fizycznych przepływów w całym logistycznym łańcuchu dostaw, 3. generuje znaczące koszty, które obok kosztów magazynowania dominują w strukturze kosztów logistycznych. 5/83 6/83

2 Wprowadzenie 1. Zapewnienie wysokiej sprawności i niezawodności przepływów fizycznych w dużym stopniu zależy od organizacji i funkcjonowania transportu. 2. Sprawność przepływów fizycznych oznacza dostarczenie materiału, towaru czy produktu we właściwym czasie do właściwego miejsca, zgodnie z decyzją dysponenta, zlecającego daną usługę transportową. Wprowadzenie 1. Z uwagi na wysoki udział kosztów transportu, zwłaszcza zewnętrznego, sięgających nawet 50% kosztów logistycznych, niezmiernie ważnym problemem jest minimalizacja tych kosztów, które są złożoną funkcją takich zmiennych jak: wybór przewoźnika i środka transportu, wybór miejsca i czasu oraz wybór trasy transportu. 7/83 8/83 Funkcje systemów w transportowych 1. pokonanie czasoprzestrzeni jaka dzieli producentów od konsumentów, 2. połączenie poszczególnych ośrodków produkcji i kooperantów, 3. zapewnienie wszechstronnej wymiany towarowej w gospodarce rynkowej. Płaszczyzny funkcjonalne transportu 1. nadzwyczajny transport ekspresowy, w którym dominującym kryterium dostawy jest minimalny czas, a inne czynniki, w tym koszty i regularność transportu są mniej istotne, 2. technologiczny transport Just in Time preferujący kryterium rytmicznej dostawy dokładnie na określony moment czasowy - ani wcześniej, ani później, który czynnik kosztów spycha na dalszą pozycję, 3. zwykły transport kosztowy, w którym do rangi pierwszoplanowej urasta kryterium minimalizacji kosztów transportu przy drugorzędnych kryteriach ilościowojakościowych. 9/83 10/83 Podział transportu dla potrzeb zarządzania logistycznego Elementy infrastruktury transportowej 1.sieć transportowa (szlaki komunikacyjne), 2.środki transportu (tabor transportowy). 11/83 12/83

3 Sieć transportowa 1. Sieć transportowa, która służy do ruchu i postoju środków transportowych i znajdujących się na tych środkach towarów może być włączana do infrastruktury logistycznej tak w skali makro, jak też w skali mikroekonomicznej. 2. W pierwszym przypadku sieć transportowa jest składnikiem makrologistyki lub wyższych szczebli jej agregacji. Sieć mikrotransportowa Sieć mikrotransportowa dotyczy z reguły wewnętrznej sieci komunikacyjnej przedsiębiorstwa, gdzie intensywność przemieszczania się środków transportowych (technologicznych) i materiałów oraz produktów jest często bardzo duża. 13/83 14/83 Sieć mikro i makro transportowa Struktura systemu transportowego W obu przypadkach w strukturze sieci transportowej występują: 1. elementy liniowe (szlaki komunikacyjne); 2. elementy punktowe (porty i węzły komunikacyjne). 15/83 16/83 Struktura systemu transportowego 1. Strukturę liniową tworzą drogi oraz ciągi naturalne i sztuczne, po których poruszają się środki transportu, a często bezpośrednio materiały i produkty. 2. Struktura punktowa obejmuje wszystkie elementy tej sieci, które służą obsłudze środków transportu podczas postoju lub obsłudze przewożonego ładunku (materiału). Kryteria podziału środków w transportowych 1. ze względu na świadczone usługi wyróżniamy transport publiczny i branżowy, 2. według kryterium własności występuje transport uspołeczniony i prywatny. 3. szczególnie istotny w procesach logistycznych to podział na środki transportu zewnętrznego i wewnętrznego. 17/83 18/83

4 Kryteria podziału środków w transportowych Gałęziowy podział transportu 1. podział środowiskowy według tzw. gałęzi transportowych i dlatego infrastrukturę transportową procesów logistycznych tworzą następujące kategorie transportu: transport kołowy (samochodowy i kolejowy), transport wodny (morski i śródlądowy), transport powietrzny (lotniczy), transport przesyłowy (rurociągowy i energetyczny). 19/83 20/83 Łączenie i uzupełnianie gałę łęzi transportu 1. Przy świadczeniu usług przewozowych poszczególne gałęzie transportu, w zależności od potrzeb mogą być wzajemnie łączone i uzupełniane, co daje w efekcie bardzo praktyczną kategorię transportu kombinowanego, który obecnie przyjmuje bardziej zaawansowane formy w postaci transportu modalnego, multimodalnego i intermodalnego. Łączenie i uzupełnianie gałę łęzi transportu 1. Systemy transportu kombinowanego zwiększają ekonomiczną efektywność i rynkową konkurencyjność sektora usług transportowych, a jednocześnie wykorzystują jego elastyczność do realizacji indywidualnych oczekiwań i standardów obsługi klienta. 2. Transport kombinowany wykorzystuje różne gałęzie transportowe do uzyskania efektu synergii za pomocą zintegrowanych technologii wielogałęziowych, gwarantujących uzyskanie określonych efektów ekonomicznych, organizacyjnych i technicznych. 21/83 22/83 Wprowadzenie Charakterystyka gałęzi transportowych 1. Z punktu widzenia sprawności i efektywności procesów logistycznych bardzo istotna jest znajomość zasadniczych charakterystyk techniczno-użytkowych poszczególnych gałęzi transportu, ich podstawowych zalet i głównych ograniczeń. 2. Wybór konkretnej gałęzi transportu wiąże się z jednej strony, z określonymi korzyściami z drugiej, implikuje pewne niedogodności i uwarunkowania. 23/83 24/83

5 Charakterystyka techniczno-użytkowa gałęzi transportu publicznego Transport samochodowy 25/83 26/83 1. System transportu samochodowego obejmuje dwa podstawowe elementy: infrastrukturę drogową, środki transportu samochodowego. 1. W zakres infrastruktury transportu samochodowego wchodzą: elementy liniowe utożsamiane z siecią dróg samochodowych, elementy punktowe zawierające wyodrębnione, przestrzennie obiekty, służące stacjonarnej obsłudze pasażerów, ładunków i środków transportowych. 27/83 28/83 1. Infrastruktura liniowa transportu samochodowego dzieli się normatywnie według dwóch podstawowych kryteriów: funkcje w sieci drogowej, stopień dostępności i obsługi. 1. Według kryterium pełnionej funkcji w publicznej sieci drogowej wyróżniamy: drogi krajowe, drogi wojewódzkie, drogi lokalne miejskie, drogi gminne, drogi zakładowe. 2. Według kryterium eksploatacyjnego dróg publicznych wyróżniamy: drogi ogólnodostępne, drogi ekspresowe, autostrady. 29/83 30/83

6 Kryteria podziału u dróg g samochodowych w Polsce 1. Ogólnie, środki transportu samochodowego dzielą się na dwie podstawowe grupy przeznaczone do przewozów: pasażerskich, i przewozów towarowych. 31/83 32/83 1. Tabor transportu samochodowego przeznaczony do długodystansowych przewozów towarowych z uwagi na cechy eksploatacyjno-użytkowe dzieli się na: tabor silnikowy, obejmujący samochody ciężarowe i ciągniki samochodowe, tabor bezsilnikowy, obejmujący przyczepy oraz naczepy. 1. Podstawową funkcję spełnia tabor silnikowy, który według kryteriów konstrukcyjnych dzieli się na: samochody ciężarowe, zestawy drogowe. 33/83 34/83 Klasyfikacja środków w transportowych w transporcie samochodowym 1. W grupie samochodów ciężarowych, których ładowność waha się od 1 tony do 10 ton występują samochody: zamknięte i odkryte, pojazdy uniwersalne i specjalistyczne, przeznaczone do przewozu ściśle określonych ładunków, np. spożywczych, budowlanych, meblowych, płynnych, gazowych, zwierząt, a także ładunków niebezpiecznych i kosztownych odznaczające się specjalną wzmocnioną konstrukcją. 35/83 36/83

7 1. Większość samochodów specjalistycznych wyposażona jest dodatkowo w niezbędne do danej kategorii ładunków urządzenia i systemy przeładunkowe. W grupie dużych zestawów drogowych, których ładowność waha się od 10 do 40 ton występują dwa rodzaje pociągów drogowych", składające się z: 1. ciągnika siodłowego wraz naczepą, 2. ciągnika balastowego plus przyczepa. 37/83 38/83 1. Większość samochodów ciężarowych oraz niektóre zestawy drogowe mogą ciągnąć odpowiednie do ich parametrów technicznych przyczepy towarowe. 2. Najważniejszą cechą transportu samochodowego jest jego największa dostępność przestrzenna wynikająca z największej gęstości dróg kołowych i największej liczby portów i węzłów drogowych i związanych z nimi frontów przeładunkowych. 1. Praktycznie wszystkie centra i ośrodki rynkowe rozlokowane są w pobliżu sieci drogowej, a najczęściej w węzłach, na skrzyżowaniu dróg i szlaków komunikacyjnych. 2. Warunkiem prowadzenia działalności gospodarczej jest pełna dostępność do szlaków komunikacyjnych, które umożliwiają wszelką wymianę towarową 39/83 40/83 Zalety i wady transportu samochodowego 1. Ważną cechą transportu samochodowego jest duża dyspozycyjność tego transportu, połączona z dużą prędkością przemieszczania i pełną niezależnością od takich czynników jak: pora roku i dnia, zgodność z rozkładem jazdy czy stan i zajętość szlaków komunikacyjnych. 2. jest najszybszym rodzajem transportu nie wymagającym dodatkowych połączeń za pomocą innych gałęzi transportu. 41/83 42/83

8 1. W przeciwieństwie do transportu kolejowego jest niezależny od pozostałych systemów transportowych i kompleksowo obsługuje dane zlecenie transportowe - według zasady od drzwi do drzwi". 2. Zasadniczym mankamentem transportu samochodowego są ograniczone zdolności w zakresie intensywnych przewozów na skalę masową i relatywnie wysokie koszty przemieszczania wynikające ze słabej degresji kosztów jednostkowych 1. dysponuje najbardziej specjalistycznym i zróżnicowanym taborem przystosowanym do obsługi każdego zlecenia transportowego bez względu na rodzaj i wielkość ładunku, jego właściwości fizyczno-chemiczne i podatność transportową. 2. Ze względu na swoją dużą elastyczność stanowi dopełnienie większości usług transportowych realizowanych za pomocą innych gałęzi transportowych. 3. Jest powszechnie wykorzystywany w przewozach kombinowanych jako środek dowozu ładunku od nadawcy do wybranego środka niesamochodowego i stamtąd do końcowego odbiorcy. 43/83 44/83 1. jest najbardziej rozwiniętym na świecie rodzajem transportu, a szczególnie duże znaczenie ma w krajach wysoko rozwiniętych gospodarczo. 2. Jego główną zaletą jest ogromna elastyczność, dyspozycyjność i możliwość bezpośredniego przewozu ładunków od nadawcy do odbiorcy od drzwi do drzwi", wadą natomiast mała ładowność i ogromne zanieczyszczenie środowiska spalinami. 1. Wykorzystywany jest głównie do przewozu na małych i średnich odległościach osób, towarów drobnicowych oraz ładunków wymagających szybkich dostaw. 2. Obecnie pełni ważną funkcję w relacjach ładunkowych w systemie transportu intermodalnego, wspomagając transport kolejowy, morski i lotniczy. 3. Funkcjonowanie transportu samochodowego zależy od gęstości sieci i stanu technicznego dróg kołowych. 45/83 46/83 1. W dobie globalizacji, której symbolem gospodarczym są intensywne przepływy towarów, szczególnie ważne są nowoczesne szlaki autostradowe o bezkolizyjnych drogach szybkiego ruchu i wysokich parametrach eksploatacyjnych. 2. Najdłuższą sieć autostrad mają kraje wysoko rozwinięte - Stany Zjednoczone, Japonia i Niemcy, natomiast największą gęstość sieci dróg na 100 km2 mają kraje niewielkie, dobrze rozwinięte gospodarczo i gęsto zaludnione, np. Holandia, Dania, Szwajcaria. Polska sieć drogowa ma ponad przeciętne parametry ilościowe, natomiast jej parametry jakościowe należą do najniższych w Unii Europejskiej. 47/83 48/83

9 1., obok transportu samochodowego jest najbardziej popularnym środkiem transportu w gospodarce rynkowej. 2. W skład systemu transportu kolejowego wchodzą generalnie trzy elementy organizacyjnofunkcjonalne: przestrzenna sieć kolejowa (linie kolejowe), środki transportowe i techniczne urządzenia kolejowe, podmioty (prawne i fizyczne) obsługujące i eksploatujące ten system. 1. Przestrzenna sieć kolejowa, to rozmieszczone na danym terytorium stałe elementy techniczne infrastruktury kolejowej takie jak: szlaki kolejowe (tory, mijanki, bocznice, górki rozrządowe) towarzyszące im obiekty i budowle inżynierskie (mosty, wiadukty, tunele, nasypy), punkty węzłowe, w których szlaki te wzajemnie się przecinają i krzyżują lub zaczynają albo kończą swój bieg (stacje, dworce, przystanki kolejowe). 49/83 50/83 1. Szczególnymi obiektami infrastruktury kolejowej są specjalistyczne linie zasilające i inne obiekty trakcyjne, gwarantujące przede wszystkim wysoką sprawność i bezpieczeństwo transportu kolejowego. System transportu kolejowego obejmuje dwa podstawowe elementy: 1. infrastrukturę kolejową, 2. środki transportu kolejowego. W zakres infrastruktury transportu kolejowego wchodzą: 1. elementy liniowe utożsamiane z siecią dróg kolejowych, 2. elementy punktowe zawierające wyodrębnione przestrzennie obiekty, służące stacjonarnej obsłudze pasażerów, ładunków i środków transportowych. 51/83 52/83 Klasyfikacja środków transportowych w transporcie kolejowym Tabor kolejowy według kryteriów konstrukcyjnych dzieli się na dwa podstawowe rodzaje 1. pojazdy trakcyjne, obejmujące lokomotywy i wagony silnikowe, wyposażone są w napęd spalinowy lub elektryczny i służą jako jednostki pociągowe dla formowanych składów towarowych lub osobowych, 2. wagony dzielą się na dwie podstawowe klasy osobowe i towarowe, a wśród tych ostatnich wyróżniamy m.in. uniwersalne wagony kryte, wagony odkryte (węglarki, platformy) i wagony zbiornikowe (cysterny, chłodnie, pojemniki do ładunków sypkich) i inne 53/83 54/83

10 Zalety i wady transportu kolejowego 1. cechuje stosunkowo duża dostępność przestrzenna wyrażająca się dużą gęstością sieci kolejowej i licznymi stacjami i przystankami, co w aspekcie logistycznym oznacza dużą gęstość frontów załadawczo-wyładowczych. 2. Sieć kolejowa jest silnie skorelowana z dużymi centrami rynkowymi i dobrze dostosowana do lokalizacji podstawowych rynków zaopatrzenia i dystrybucji. 3. Posiada dogodne połączenia ze wszystkimi pozostałymi gałęziami transportu 55/83 56/83 1. Tabor transportu kolejowego jest wielce zróżnicowany i przystosowany do przewozu ładunków o różnorodnej podatności transportowej. 2. Wagony kolejowe przystosowane są zarówno do przewozów masowych dowolnych ładunków, jak też do przewozów specjalistycznych ładunków masowych czy pojedynczych, zwłaszcza wielkogabarytowych 1. odznacza się największą niezawodnością i regularnością przewozów. 2. Cechuje go ściśle określona częstotliwość i rytmiczność świadczonych usług przewozowych. 3. W sensie czasowym nie jest transportem dyspozycyjnym i wymaga całkowitego podporządkowania się zleceniodawcy do jego rozkładów jazdy i ustalonych terminów czasowych. 4. Wyróżnia się silną degresją kosztów jednostkowych, co powoduje, że najwyższe są koszty transportu na małych odległościach, a najniższe na dużych odległościach. 57/83 58/83 1. jest transportem długotrwałym a przewóz ładunków odbywa się po ściśle określonych trasach. 2. Długi czas transportu stwarza potencjalne zagrożenia dla przewożonych ładunków, tak w sensie utraty niektórych parametrów fizycznochemicznych, jak też w sensie zagrożenia kradzieżą czy zniszczeniem. 1. Zagwarantowanie należytego bezpieczeństwa ładunków podczas podróży koleją wymaga angażowania dodatkowych służb ochrony, co podwyższa koszty transportu. 2. Innym znaczącym mankamentem transportu kolejowego jest konieczność dodatkowego korzystania z innych gałęzi i środków transportowych podczas transportu ładunku od nadawcy na stację kolejową oraz po jego rozładowaniu w trakcie transportu ze stacji kolejowej do odbiorcy 59/83 60/83

11 1. Do podstawowych zalet transportu kolejowego należy zaliczyć jego dużą ładowność, znaczną szybkość i regularność podróży oraz niewielki koszt jednostkowy przewozu. 2. Dlatego jest szczególnie przydatny do przewozu ładunków masowych na duże odległości. 3. Największą rolę odgrywa zatem w krajach charakteryzujących się gospodarką zdominowaną przez przemysł ciężki, wydobywczy o dużych potrzebach masowych dostaw surowców. 1. Znacznym utrudnieniem, wynikającym z konieczności dokonywania przeładunków w międzynarodowych przewozach kolejowych jest zróżnicowanie szerokości torów, a także systemów zasilania trakcyjnego. 2. Za znormalizowane uważa się tory o szerokości 1435 mm - takie właśnie występują w większości krajów na świecie. Tory o większej szerokości znajdują się w Argentynie, Indiach mm, Hiszpanii i Portugalii , Brazylii, Irlandii mm oraz Filipinach, Mongolii i Rosji mm. 61/83 62/83 1. Zgodnie z dyrektywami Unii Europejskiej pociągi towarowe powinny rozwijać bezpieczną prędkość eksploatacyjną co najmniej 120 km / godz., gdyż tylko wówczas będą mogły sprostać wysokim wymaganiom partnerskiego transportu samochodowego w różnych systemach transportu kombinowanego 63/83 64/83 1. W infrastrukturze transportu morskiego występują elementy liniowe - morskie szlaki komunikacyjne i elementy punktowe - porty morskie. 2. Relatywnie mniejsze znaczenie w transporcie morskim odgrywa naturalna infrastruktura liniowa (szlaki morskie), a dominuje infrastruktura portowa. 3. Porty morskie świadczą swoje usługi na styku dwóch środowisk naturalnych i dlatego są technicznie i organizacyjne przystosowane do obsługi specjalistycznych morskich i lądowych środków transportowych zaangażowanych w przewozach masy towarowej oraz ruchu pasażerskiego (w obrocie krajowym i zagranicznym). Podstawowymi elementami organizacyjnofunkcjonalnymi infrastruktury portowej są: akwatorium portowe, terytorium portowe, portowa sieć dróg kolejowych i kołowych, instalacje, wyposażenie i stacje portowe. 65/83 66/83

12 1. Morski tabor pływający nosi nazwę statku morskiego i reprezentuje on określony poziom rozwiązań techniczno-technologicznych w morskim transporcie publicznym i światowym. 2. Statki towarowe (handlowe)23 żeglugi morskiej ze względu na swoją konstrukcję dzielą się na: statki do przewozów masowych (masowce), statki do przewozów drobnicy (drobnicowce). Masowiec 67/83 68/83 1. Ze względu na sposób napędu statki morskie można podzielić na: statki kadłubowe o napędzie śrubowym, statki o napędzie poduszkowym, statki na płatach wypornościowych Drobnicowiec wielozadaniowy 69/83 70/83 Klasyfikacja środków w transportu morskiego Według kryterium przeznaczenia statki pełnomorskie dzielą się na: 1. statki uniwersalne mogą obejmować zarówno masowce jak też drobnicowce, 2. statki specjalistyczne, np. kontenerowce, ro-rowce, chłodnicowce, barkowce, cementowce, zbiornikowce, drewnowce, 3. promy morskie obejmujące przykładowo: promy pasażersko-samochodowe, kolejowe, samochodowe oraz kolejowo-samochodowe. 71/83 72/83

13 1. Zasadniczym walorem transportu morskiego jest zdolność do masowych przewozów ładunków o najszerszym zróżnicowaniu w zakresie podatności przewozowej. 2. Za pomocą transportu morskiego mogą być przewożone praktycznie wszystkie rodzaje ładunków bez względu na ich masę, gabaryty, właściwości fizyczno-chemiczne i wartość rynkową. 3. odznacza się w skali globalnej praktycznie nieograniczonym, światowym zasięgiem, dużą gęstością szlaków komunikacyjnych i wielką liczbą ogólnie dostępnych portów morskich, wyposażonych w wysoce specjalistyczne fronty załadowczo-rozładowcze 1. Wszystkie światowe centra handlowe, także najważniejsze ośrodki administracji i biznesu znajdują się w pobliżu szlaków komunikacji morskiej. 2. Kolejną zaletą transportu morskiego są relatywnie najniższe koszty transportu, zwłaszcza na dużych odległościach będących wynikiem silnej degresji kosztów jednostkowych. 3. stanowi podstawowy rodzaj transportu w skali światowej i posiada duży wpływ na kształtowanie się wymiany międzynarodowej i rozwój globalnej gospodarki rynkowej 73/83 74/83 Zalety i wady transportu morskiego 1. Podstawową wadą transportu morskiego jest niewielka prędkość eksploatacyjna statków i jednostek pływających determinująca stosunkowo długi czas transportu. 2. Mankamentem transportu morskiego jest też jego niska punktualność i zależność od warunków klimatycznych. 3. Ładunki transportowane drogą morską nie powinny być wrażliwe na zmiany klimatyczne, wilgotność i czynnik czasowy. 75/83 76/83 1. jest z reguły transportem odcinkowym wymagającym wykorzystania dodatkowych usług przeładunkowych i najczęściej funkcjonuje w systemie transportu kombinowanego. 2. W mikroskali ekonomicznej transport morski jest praktycznie niestosowany ze względu na małą dostępność portów morskich. 3. Specyficzna żegluga kabotażowa uprawiana między portami jednego państwa rozwijana jest tylko w niektórych krajach, takich jak np. USA, Japonia, Wielka Brytania 1. Żegluga morska ma największe znaczenie w międzynarodowych przewozach towarów na wielką skalę i obsługuje ponad 75% handlu światowego. 2. W krajach z szerokim dostępem do morza transport morski stanowi poważną konkurencję dla innych gałęzi transportowych i obsługuje również przewozy w relacjach wewnętrznych między macierzystymi portami - jako żegluga kabotażowa. 3. Żegluga morska może być uprawiana w formie regularnej żeglugi liniowej oraz jako nieregularna żegluga trampowa. 4. Bardziej opłacalna jest żegluga trampowa, ponieważ ten sam statek, w zależności od potrzeb przewozowych wykorzystywany jest na różnych szlakach 77/83 78/83

14 1. Niemal połowa ładunków przewożonych drogą morską przypada na ropę naftową i produkty ropopochodne, co wynika z ogromnego zapotrzebowania świata na surowce energetyczne i dużych dysproporcji ich naturalnego rozmieszczenia w złożach surowcowych. 2. przewozi ogromne masy innych surowców naturalnych - węgla, koksu, rud żelaza i innych metali oraz pozostałe ładunki masowe, głównie surowce i produkty chemiczne. 1. Ważną pozycję zajmują pasze, zboża i różne produkty żywnościowe oraz wyroby przemysłu hutniczego, konstrukcje stalowe. 2. Coraz większą rolę w transporcie morskim odgrywa przewóz drobnicy w standardowych jednostkach ładunkowych - kontenerach, które spowodowały rewolucję zarówno w technologii transportu morskiego, jak też w infrastrukturze portowej (terminale kontenerowe) oraz w konstrukcjach okrętowych (kontenerowce). 79/83 80/83 1. Żeglugę morską znacznie ułatwiają kanały, dzięki którym skraca się długość rejsu, czas przewozu i koszty transportu dlatego mają one status międzynarodowych dróg morskich. 2. Największe znaczenie gospodarcze na świecie mają: Kanał Sueski (161 km), który skraca drogę z Europy do Azji o ok. 70%, Kanał Panamski (82 km), łączący pośrodku dwa oceany Atlantycki i Pacyfik, Kanał Kiloński (99 km), łączący bezpośrednio Bałtyk z Europą Zachodnią. 1. Główne szlaki morskie przebiegają między najbardziej rozwiniętymi rejonami świata i odbywają się w trójkącie: Europa - Ameryka Północna - Azja Wschodnia. 2. Bardzo intensywne komunikacje morskie łączą kraje Unii Europejskiej, a rejon Morza Bałtyckiego jest jedną wielką autostradą morską po której porusza się ok statków na dobę. 3. Według wielkości przeładunków do największych portów świata należą: Rotterdam, Singapur, Kobe, Chiba, Szanghaj, Nagoja, Huston czy Hamburg. 81/83 82/83 Dziękuję za uwagę Politechnika Łódzka Wydział Organizacji i Zarządzania konstanty.owczarek@p.lodz.pl 83/83