KULTURA FIZYCZNA W WOJEWÓDZTWIE ŒL SKIM W 2012 R.

Transkrypt

1 Urz¹d Statystyczny w Katowicach ul. Owocowa 3, Katowice SekretariatUsKce@stat.gov.pl tel.: fax: , OPRACOWANIA SYGNALNE KULTURA FIZYCZNA W WOJEWÓDZTWIE ŒL SKIM W 2012 R. Katowice, lipiec 2013 r.

2 Źródło informacji stanowiły: w zakresie klubów sportowych sprawozdanie z działalności klubów sportowych (formularz KFT-1), w zakresie obiektów sportowych sprawozdanie z działalności klubów sportowych (formularz KFT-1), sprawozdanie o gminnych obiektach sportowych (formularz KFT-OB/a) oraz sprawozdanie o obiektach sportowych (formularz KFT-OB/b). W danych (wyrażonych w liczbach bezwzględnych i względnych) mogą wystąpić drobne rozbieżności w sumowaniu na ogółem wynikające z automatycznych zaokrągleń. Liczby te są poprawne merytorycznie. PODSTAWOWE DEFINICJE Sport to wszelkie formy aktywności fizycznej, które przez uczestnictwo doraźne lub zorganizowane wpływają na wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej i psychicznej, rozwój stosunków społecznych lub osiągnięcie wyników sportowych na wszelkich poziomach. Klub sportowy to podstawowa jednostka organizacyjna prowadząca działalność sportową, funkcjonująca jako osoba prawna. Sekcja sportowa to podstawowa jednostka organizacyjna w klubach sportowych, realizująca zadania statutowe, skupiająca zawodników uprawiających jeden rodzaj sportu. Każda sekcja sportowa musi być zarejestrowana we właściwym polskim związku sportowym. Członek klubu sportowego to osoba, która posiada ważną legitymację członkowską klubu lub spełnia inne określone wymogi, jeśli klub przyjął inne zasady członkostwa. Ćwiczący to osoba, która czynnie uprawia określony rodzaj sportu uczestnicząc systematycznie w treningach bądź w innej formie zajęć sportowych oraz w imprezach sportowych lub rekreacyjnych. Zawodnicy zarejestrowani to ćwiczący członkowie klubów sportowych, którzy reprezentują swoje kluby w oficjalnych zawodach i są zarejestrowani w polskich lub okręgowych związkach sportowych. Trener sportu to osoba posiadająca tytuł zawodowy, uprawniający do prowadzenia zorganizowanych zajęć w zakresie danego sportu w klubie sportowym uczestniczącym we współzawodnictwie sportowym, organizowanym przez polski związek sportowy. Instruktor sportu zwany dalej instruktorem, to osoba, która ukończyła studia wyższe w obszarze kształcenia umożliwiającym uzyskanie specjalistycznej wiedzy i umiejętności instruktorskich lub posiada co najmniej średnie wykształcenie oraz ukończyła specjalistyczny kurs instruktorów w danym sporcie i zdała egzamin końcowy. Inni prowadzący zajęcia sportowe to osoby, które prowadzą zajęcia sportowe, lecz nie posiadają uprawnień trenerskich i instruktorskich, np. nauczyciele wychowania fizycznego, starsi zawodnicy. Juniorzy i juniorki to wszyscy ćwiczący, którzy nie są seniorami, a więc juniorzy, juniorzy młodsi, młodzicy i dzieci, zarówno chłopcy jak i dziewczęta. Nie ma jednoznacznej granicy wieku dla tej kategorii zawodników, gdyż w poszczególnych rodzajach sportu, a nawet konkurencjach w ramach jednego rodzaju sportu, może być inna.

3 KLUBY SPORTOWE W końcu 2012 r. w województwie śląskim działało 1351 klubów sportowych i ich liczba była o 43 większa niż w końcu 2010 r. Wśród klubów sportowych prawie 36% stanowiły łącznie uczniowskie kluby sportowe i kluby wyznaniowe. Kluby sportowe oraz ćwiczący w klubach sportowych ćwiczący w tys. osób kluby sportowe 110,0 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0, ćwiczący w tym kobiety kluby sportowe Najwięcej klubów sportowych w końcu 2012 r. działało w Katowicach (6,4% klubów w województwie) i Częstochowie (5,7%) oraz w powiatach żywieckim (4,9%) i częstochowskim (4,7%), natomiast najmniej w Świętochłowicach (0,6%). W porównaniu z końcem 2010 r. liczba klubów sportowych zwiększyła się w 18 powiatach, w tym w największym stopniu w Bielsku-Białej (o 12 więcej), Gliwicach i powiecie bieruńsko- -lędzińskim (po 8). Mniejszą liczbę klubów niż w końcu 2010 r. odnotowano m.in. w powiatach będzińskim (o 10 mniej) i lublinieckim (o 9). Kluby sportowe liczyły 102,9 tys. członków (o 5,1% więcej niż w końcu 2010 r.), a ćwiczyło w nich 100,6 tys. osób (o 6,7% więcej niż w końcu 2010 r.). Wśród osób ćwiczących przeważali mężczyźni, którzy stanowili 77,0% ogółu. Prawie 70% ćwiczących to osoby w wieku do 18 lat. Najwięcej ćwiczących w klubach sportowych w końcu 2012 r. zanotowano w Katowicach (7,8% ogółu), Częstochowie (5,9%), Zabrzu (5,2%) i Bielsku-Białej (4,4%), natomiast najmniej w Piekarach Śląskich (0,7%), Świętochłowicach i Mysłowicach (po 0,8%). W porównaniu z końcem 2010 r. liczba ćwiczących zwiększyła się w największym stopniu w Tychach (prawie 2,5-krotnie), Dąbrowie Górniczej (ponad 2-krotnie), powiecie bieruńsko-lędzińskim (o 48,1%) i Świętochłowicach (o 40,0%), natomiast najbardziej zmniejszyła się w Piekarach Śląskich (o 32,9%) i powiecie będzińskim (o 31,2%). Na 1000 mieszkańców województwa w końcu 2012 r. przypadało 21,8 ćwiczących (20,3 w końcu 2010 r.). Wskaźnik ten był najwyższy w powiecie raciborskim i wyniósł 34,1. Powyżej średniej wojewódzkiej znalazły się również Chorzów (33,6) i Zabrze (29,1) oraz powiaty: pszczyński (28,5), kłobucki (27,7) i lubliniecki (26,7). Najniższy wskaźnik odnotowano w powiecie będzińskim (9,5), Mysłowicach (10,2) oraz Piekarach Śląskich (12,2). 2

4 Ćwiczący w klubach sportowych na 1000 ludności według powiatów w 2012 r. 21,8 9,5 17,5 (10) 17,6 21,2 (6) 21,3 22,8 (8) 22,9 26,8 (7) 26,9 34,1 (5) Podobnie jak w końcu 2010 r. najpopularniejszym rodzajem sportu w województwie śląskim w końcu 2012 r. była piłka nożna (39,8% ogólnej liczby ćwiczących w sekcjach sportowych liczonych tyle razy, w ilu rodzajach sportu występują). Liczba ćwiczących, którzy trenowali ten rodzaj sportu przewyższała prawie 5-krotnie liczbę ćwiczących następny pod względem popularności sport, czyli piłkę siatkową (8,4% wszystkich ćwiczących). Kolejne miejsca zajmował sport pływacki (%) i koszykówka (4,6%). Popularne wśród ćwiczących było także karate (3,7%) i lekkoatletyka (3,0%). Ćwiczący a w klubach sportowych według płci i rodzajów sportu w 2012 r. 2,1% MEŻCZYŹNI 1,4% 2,7% judo 2,3% 3,4% 4,3% % 50,2% 3,6% 2% karate koszykówka lekkoatletyka KOBIETY piłka siatkowa b piłka nożna c piłka ręczna 3,1% 4,4% 5,4% 5,8% 19,7% % 5,5% 9,7% 3,5% 37,9% sport pływacki tenis stołowy pozostałe a Liczeni tyle razy w ilu rodzajach sportu występują. b Łącznie piłka siatkowa i piłka plażowa. c Łącznie piłka nożna, piłka nożna halowa (futsal) i piłka nożna plażowa

5 Kobiety stanowiły większość wśród ćwiczących takie rodzaje sportu, jak akrobatyka (86,5%), taniec sportowy (76,3%), łyżwiarstwo (72,7%), radioorientacja sportowa (70,2%), jeździectwo (69,1%), gimnastyka (63,5%), piłka siatkowa (54,4%) i piłka ręczna (54,1%). W pozostałych rodzajach sportu przeważali mężczyźni, w tym w szczególności wśród ćwiczących: snooker, bilard angielski (100,0%), sport motorowodny i narciarstwo wodne (100,0%), piłka nożna (97,1%), speedrower (96,7%), wędkarstwo (96,6%), muay thai (95,9%), baseball (93,2%), sport motorowy (92,9%) i rugby (92,3%). W końcu 2012 r. kadra szkoleniowa liczyła 5,4 tys. osób, tj. o 7,5% więcej niż w końcu 2010 r., przy czym instruktorzy stanowili 49,0%, trenerzy 32,9%, a inne osoby prowadzące zajęcia sportowe 18,1%. W porównaniu z końcem 2010 r. zwiększyła się liczba trenerów i instruktorów odpowiednio o: 28,0% i 1,3%, natomiast zmniejszyła się liczba innych osób prowadzących zajęcia sportowe o 4,3%. Najwięcej trenerów szkoliło sportowców w klubach sportowych w Katowicach (8,2% ogółu) i Zabrzu (6,3%), natomiast najmniej w Świętochłowicach (0,5%). Najwięcej instruktorów prowadziło zajęcia w klubach sportowych w Częstochowie (7,8% ogółu) i Katowicach (7,4%), natomiast najmniej w Piekarach Śląskich (0,6%). Kadra szkoleniowa na 100 osób ćwiczących w klubach sportowych według powiatów w 2012 r. 5,4 m. Mysłowice żywiecki m. Częstochowa m. Dąbrowa Górnicza m. Jastrzębie-Zdrój m. Gliwice m. Bielsko-Biała mikołowski bieruńsko-lędziński m. Jaworzno myszkowski tarnogórski m. Chorzów częstochowski pszczyński m. Katowice m. Sosnowiec m. Tychy zawierciański m. Zabrze będziński bielski cieszyński gliwicki lubliniecki m. Piekary Śląskie raciborski wodzisławski m. Ruda Śląska m. Bytom m. Siemianowice Śląskie kłobucki rybnicki m. Rybnik m. Żory m. Świętochłowice 6,5 6,4 6,4 6,4 6,2 5,8 5,8 5,6 5,6 5,6 5,5 5,3 5,3 5,3 5,2 5,2 5,2 5,2 5,1 4,9 4,8 4,8 4,6 4,5 4,5 4,4 4,2 7,2 W końcu 2012 r. liczba pracowników medycznych i odnowy biologicznej wyniosła 0,3 tys. osób, a pracowników administracyjnych 1,1 tys. W stosunku do końca 2010 r. kadra medyczna zwiększyła się o 9,6%, natomiast kadra administracyjna zmniejszyła się o 1,7%. Najwięcej pracowników medycznych i odnowy biologicznej pracowało w klubach sportowych w Katowicach (21). Kluby sportowe w powiatach kłobuckim i myszkowskim oraz w Siemianowicach Śląskich nie posiadały kadry medycznej. Największą liczbę pracowników administracyjnych odnotowano w Zabrzu (92), natomiast najmniejszą w powiecie kłobuckim (3). OBIEKTY SPORTOWE W końcu 2010 r. w województwie śląskim sportowcy mieli do dyspozycji 170 stadionów sportowych. Wśród nich stadiony piłkarskie stanowiły 70,6%, stadiony wielofunkcyjne 24,1%, lekkoatletyczne 2,9%, a żużlowe 2,4%. Najwięcej stadionów funkcjonowało w powiatach: cieszyńskim i będzińskim (po 16), bielskim (9), raciborskim (8) i częstochowskim (7), natomiast najmniej w Dąbrowie Górniczej i Siemianowicach Śląskich (po 1). Wśród stadionów dominowały te, które posiadały do 3000 miejsc (89,4%). Największy był stadion piłkarski w Chorzowie, który posiadał powyżej miejsc siedzących. 4

6 W końcu 2010 r. w województwie było 546 boisk do gier wielkich, z czego 99,1% stanowiły boiska piłkarskie. Najwięcej boisk do gier wielkich znajdowało się w powiatach: gliwickim (43), raciborskim (41), cieszyńskim (39) i pszczyńskim (35). W końcu 2010 r. funkcjonowało także 127 boisk do gier małych (do koszykówki, piłki ręcznej, piłki siatkowej), 133 boiska uniwersalne-wielozadaniowe i 156 kortów tenisowych. Biorą pod uwagę powiaty, najwięcej boisk do gier małych było zlokalizowanych w Chorzowie (24), a boisk uniwersalnych-wielozadaniowych w powiecie raciborskim (13) i bielskim (11). Ponad połowa kortów tenisowych (56,4%) znajdowała się w miastach na prawach powiatów, z czego najwięcej zlokalizowanych było w Bytomiu (19) i Katowicach (17). Z analizy wyników badania wynika, że w województwie śląskim funkcjonowały 44 duże hale sportowe wielofunkcyjne (o wymiarach 44x22 m i większych), z których 41 dysponowało widownią z liczbą miejsc do 3 tys. Najwięcej tego typu hal znajdowało się w Jaworznie i Katowicach (po 4). Hale sportowe o mniejszych wymiarach (42) zlokalizowane były m.in.: w Bytomiu (5), powiecie bielskim, Jastrzębiu-Zdroju i Katowicach (po 3), a spośród 99 sal gimnastycznych i pomocniczych najwięcej znajdowało się w Katowicach (15). W końcu 2010 r. w województwie funkcjonowały 104 pływalnie sportowe, w tym 56 pływalni krytych. Ponad połowa pływalni (56,7%) posiadała wymiary od 25x12,5 m do poniżej 50x25 m. Pływalni o wymiarach 50x25 m (olimpijskich) było 14, w tym jedna pływalnia kryta zlokalizowana w Gliwicach. Najwięcej pływalni mieli do dyspozycji mieszkańcy Katowic (13), powiatu bielskiego i wodzisławskiego (po 6) oraz powiatu cieszyńskiego, Rybnika i Sosnowca (po 5). W końcu 2010 r. miłośnicy sportów zimowych mieli do dyspozycji 30 lodowisk sztucznie mrożonych (w tym 20 niezadaszonych), 5 skoczni narciarskich oraz 61,0 km narciarskich tras zjazdowych i 12,0 km narciarskich tras biegowych. Najwięcej lodowisk sztucznie mrożonych znajdowało się w Tychach i Katowicach (po 3). Trasy narciarskie zjazdowe i skocznie narciarskie były zlokalizowane w powiatach: bielskim, cieszyńskim i żywieckim, w których naturalne ukształtowanie terenu sprzyjało uprawianiu tych sportów. Stopień wykorzystania obiektów w celach sportowo-rekreacyjnych w 2010 r. Stadiony Boiska piłkarskie Boiska do koszykówki Boiska do piłki ręcznej Boiska do piłki siatkowej 79% 75% 84% 81% 83% Korty tenisowe Hale sportowe i sale gimnastyczne Pływalnie kryte Pływalnie otwarte Lodowiska 95% 92% 98% 88% 97% Opracowanie: Anna OWCZAREK, Andrzej POLOCZEK Opracowanie graficzne; wersja elektroniczna: Daniela ZIĘTEK Śląski Ośrodek Badań Regionalnych Katowice, lipiec 2013 r

7 Tabl. 1. KLUBY SPORTOWE WYSZCZEGÓLNIENIE OGÓŁEM Jednostki organizacyjne Członkowie Ćwiczący w tym do 18 lat mężczyźni kobiety Zawodnicy zarejestrowani w polskich lub okręgowych związkach sportowych w tym do 18 lat mężczyźni kobiety Sekcje sportowe Trenerzy klasy mistrzowskiej klasy I klasy II Instruktorzy Inne osoby prowadzące zajęcia sportowe W TYM UCZNIOWSKIE I WYZNANIOWE KLUBY SPORTOWE Jednostki organizacyjne Członkowie Ćwiczący w tym do 18 lat mężczyźni kobiety Zawodnicy zarejestrowani w polskich lub okręgowych związkach sportowych w tym do 18 lat mężczyźni kobiety Sekcje sportowe Trenerzy klasy mistrzowskiej klasy I klasy II Instruktorzy Inne osoby prowadzące zajęcia sportowe

8 Tabl. 2. SEKCJE, ĆWICZĄCY I KADRA SZKOLENIOWA W KLUBACH SPORTOWYCH W 2012 R. RODZAJE SPORTU Sekcje ogółem Ćwiczący w sekcjach a kobiety z ogółem juniorzy i juniorki Trenerzy a Instruktorzy a prowadzące zajęcia Inne osoby sportowe a O G Ó Ł E M Akrobatyka Alpinizm Badminton Baseball Biathlon Orientacja sportowa Bilard Boks Bowling Brydż sportowy Curling Gimnastyka Golf Hokej Jeździectwo Judo Ju jitsu Kajakarstwo Karate Kendo Kick-boxing Kolarstwo Korfball Koszykówka Kręglarstwo Kulturystyka i trójbój siłowy Lekkoatletyka Łucznictwo Łyżwiarstwo Modelarstwo sportowe Muay thai Narciarstwo Pięciobój nowoczesny

9 Tabl. 2. SEKCJE, ĆWICZĄCY I KADRA SZKOLENIOWA W KLUBACH SPORTOWYCH W 2012 R. (dok.) RODZAJE SPORTU Sekcje ogółem Ćwiczący w sekcjach a kobiety z ogółem juniorzy i juniorki Trenerzy a Instruktorzy a prowadzące zajęcia Inne osoby sportowe a Piłka nożna b Piłka ręczna Piłka siatkowa c Płetwonurkowanie sportowe Podnoszenie ciężarów Radioorientacja sportowa Rugby Skiboby Snooker, bilard angielski Snowboard Speedrower Sport lotniczy Sport motorowodny i narciarstwo wodne Sport motorowy Sport pływacki Sport psich zaprzęgów Sport saneczkowy Strzelectwo sportowe Szachy Szermierka Taekwondo Taniec sportowy Tenis Tenis stołowy Triathlon Unihokej Warcaby Wędkarstwo Wrotkarstwo Wu-Shu Zapasy Żeglarstwo Inne dyscypliny a Liczeni tyle razy w ilu rodzajach sportu występują. b Łącznie piłka nożna, piłka nożna halowa (futsal) i piłka nożna plażowa. c Łącznie piłka siatkowa i piłka plażowa. 8

10 Tabl. 3. KLUBY SPORTOWE WEDŁUG PODREGIONÓW I POWIATÓW W 2012 R. WYSZCZEGÓLNIENIE Kluby Sekcje Ćwiczący w sekcjach z liczby ogółem ogółem kobiety do lat 18 Trenerzy Członkowie Instruktorzy Inne osoby prowadzące zajęcia sportowe W O J E W Ó D Z T W O Podregion bielski bielski cieszyński żywiecki Miasto na prawach powiatu: Bielsko-Biała Podregion bytomski lubliniecki tarnogórski Miasta na prawach powiatu: Bytom Piekary Śląskie Podregion częstochowski częstochowski kłobucki myszkowski Miasto na prawach powiatu: Częstochowa Podregion gliwicki Powiat: gliwicki Miasta na prawach powiatu: Gliwice Zabrze Podregion katowicki Miasta na prawach powiatu: Chorzów Katowice Mysłowice Ruda Śląska Siemianowice Śląskie Świętochłowice

11 Tabl. 3. KLUBY SPORTOWE WEDŁUG PODREGIONÓW I POWIATÓW W 2012 R. (dok.) WYSZCZEGÓLNIENIE Kluby Sekcje Ćwiczący w sekcjach z liczby ogółem ogółem kobiety do lat 18 Trenerzy Członkowie Instruktorzy Inne osoby prowadzące zajęcia sportowe Podregion rybnicki raciborski rybnicki wodzisławski Miasta na prawach powiatu: Jastrzębie-Zdrój Rybnik Żory Podregion sosnowiecki będziński zawierciański Miasta na prawach powiatu: Dąbrowa Górnicza Jaworzno Sosnowiec Podregion tyski bieruńsko-lędziński mikołowski pszczyński Miasto na prawach powiatu: Tychy