Pomi dzy piktorializmem a awangardà

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Pomi dzy piktorializmem a awangardà"

Wiktoria Filipiak
6 lat temu
Przeglądów:

1 Pomi dzy piktorializmem a awangardà Fortunata Obràpalska urodziła si w 1909 roku we Włodzimierzu Wołyƒskim. Po zdanej tam maturze zapisała si na Akademi Sztuk Pi knych w Warszawie. Niestety z powodów finansowych zmuszona była zrezygnowaç ze studiów artystycznych na rzecz Wydziału Chemii na Uniwersytecie im. Stefana Batorego w Wilnie. W 1935 roku wyszła za mà za Zygmunta Obràpalskiego. Fotografià zacz ła si interesowaç około połowy lat 30. Tu przed wojnà poznała Jana Bułhaka twórc fotografii ojczystej. Kontakty z tà wybitnà osobowoêcià miały kolosalny wpływ na styl prac Obràpalskiej. Tak jak i wielu innych fotografików, jej prace z tego okresu utrzymane sà w konwencji realistycznej z charakterystycznym rysem piktorializmu. Przykładami wczesnego stylu artystki mogà byç zachowane fotografie Wilna czy te nastrojowy pejza z łowiàcym ryby m czyznà. Wpływ Bułhaka, z którym utrzymywała tak e kontakty towarzyskie, widoczny jest jeszcze w fotografiach wykonanych ju w Poznaniu, gdzie przeniosła si po zakoƒczeniu II wojny Êwiatowej. W Poznaniu Obràpalscy współorganizowali i aktywnie uczestniczyli w yciu Êrodowiska fotograficznego. Fortunata Obràpalska wyró niała si w nim swym talentem. Potwierdzeniem jej pozycji był udział w wielu wa nych wystawach oraz liczne nagrody jakie otrzymała. Oprócz działalnoêci artystycznej uczestniczyła tak e w pracach kolegium redakcyjnego Âwiata Fotografii, pierwszego powojennego czasopisma poêwi conego tematyce fotograficznej, ponadto była członkiem Zarzàdu Stowarzyszenia MiłoÊników Fotografii oraz sekretarzem Zarzàdu Głównego Polskiego Towarzystwa Fotograficznego. W koƒcu lat 40., równolegle do nastrojowych kompozycji piktorialnych, zaczynajà powstawaç prace nowatorskie, dzi ki którym artystka znalazła si w gronie najwybitniejszych przedstawicieli polskiej awangardy fotograficznej. Obràpalska zwróciła wtedy uwag na zupełnie inny obraz rzeczywistoêci. Efektem tych zainteresowaƒ był cykl fotografii zatytułowany Dyfuzja w cieczy, rejestrujàcy zjawisko mieszania si dwóch cieczy o kontrastowych barwach wody i tuszu. Nie chodziło tu jednak o dokumentacj naukowà. Fotografie były bowiem nast pnie odwracane o 180 o i specjalnie kadrowane, w wyniku czego stawały si kompozycjami abstrakcyjnymi, powodujàcymi niekiedy bardzo odległe skojarzenia (Êwiadczà o tym tytuły poszczególnych fotografii, np.: Tancerka, Przekleƒstwo ). Do rozwa aƒ nad materià, łàczenia naukowoêci z surrealizmem powróciła jeszcze na krótko w drugiej połowie lat 50. Powstały wtedy kompozycje pokazujàce mikroêwiat w skali makro ( Narodziny ycia, Plama, Cyrk ). Oba te okresy rozdzielał socrealizm. Fortunacie Obràpalskiej, która włàczyła si w ten nurt, udało si uniknàç taniej propagandy. Jej zdj cia z pocz. lat 50. charakteryzuje bardzo wysoki poziom artystyczny, o czym Êwiadczà m.in. kompozycje: W browarze, Murarze, Armia Pokoju. Sà to nowatorskie uj cia bardzo Êmiało komponowane, cz sto posługujàce si specjalnymi technikami (pseudosolaryzacja, wtórnik negatywowy). Ostatni okres działalnoêci fotograficznej Obràpalskiej zdominowała fotografia przyrodnicza. Od poczàtku lat 50. wykonywała zdj cia na zamówienie głównie Akademii Rolniczej w Poznaniu. Nie jest to jednak tylko prozaiczna dokumentacja naukowa. Ka da z tych prac posiada znaczny walor artystyczny. W uj ciu fotografowanych elementów odnaleêç mo na specyficzny dla Obrapalskiej sposób widzenia Êwiata, charakterystycznà wra liwoêç. Âwiadczà o tym kompozycje: Przedmiot i obraz, Kasztan. DoÊç wczeênie, ze szkodà dla historii fotografii polskiej, artystka musiała zrezygnowaç z tak interesujàcych jà eksperymentów technicznych. Uczulenie na chemikalia było w efekcie jednym z wa niejszych powodów porzucenia fotografii w ogóle. Zaniechanie działalnoêci artystycznej oraz wià àce si z nim oddalenie od Êrodowiska fotograficznego wpłyn ło na długoletnie zapomnienie artystki. Kilka wydarzeƒ ostatnich lat dwie indywidualne wystawy w Poznaniu i w Krakowie, a tak e wystawy w Galerii Starmach w Krakowie oraz w warszawskiej Zach cie 1, Êwiadczà o ponownym wzroêcie zainteresowania osobà Fortunaty Obràpalskiej. Kurator wystawy: Monika Kozieƒ-Âwica

3 Bez tytu u, ok Bez tytu u, ok

4 W browarze, 1952.

5 Murarze, 1949.

6 Przekleƒstwo, ok

7 Drzewo, 1949.

Na prezentowanà ekspozycj składa si cz Êç daru przekazanego na poczàtku 2001 roku, przez Fortunat Obràpalskà dla Muzeum Historii Fotografii w Krakowie.

8 Na prezentowanà ekspozycj składa si cz Êç daru przekazanego na poczàtku 2001 roku, przez Fortunat Obràpalskà dla Muzeum Historii Fotografii w Krakowie. CałoÊç daru, obejmujàcego ponad 200 prac, stanowi najwi kszy muzealny zbiór fotografii tej wybitnej artystki. Wystawa prezentuje wszystkie obszary działalnoêci fotograficznej Obrapalskiej, a tak e, dzi ki odbitkom próbnym, przykłady jej metody twórczej, doskonalonej w czasie wielogodzinnych sesji w ciemni fotograficznej. Cyrk, po 1955.

Podobne dokumenty

Strategia rozwoju kariery zawodowej - Twój scenariusz (program nagrania).

Strategia rozwoju kariery zawodowej - Twój scenariusz (program nagrania). W momencie gdy jesteś studentem lub świeżym absolwentem to znajdujesz się w dobrym momencie, aby rozpocząć planowanie swojej ścieżki