OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO
|
|
- Julia Drozd
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Ewa GÓRSKA Aneta KOSSOBUDZKA-GÓRSKA OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO 1. PROCEDURY REALIZUJĄCE PROCES OCENY RYZYKA Ryzyko zawodowe definiowane jest jako prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń, związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy [15]. Ocena ryzyka zawodowego [16] polega na systematycznym badaniu wszelkich aspektów pracy, podejmowanym w celu zidentyfikowania prawdopodobnych przyczyn urazów lub uszkodzenia ciała, ustalenia możliwości zlikwidowania zagrożeń, a w razie braku takiej możliwości określenia środków zapobiegawczych lub ochronnych koniecznych do kontrolowania zagrożeń. W roku 2008 Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy rozpowszechniła procedurę oceny ryzyka zawodowego w 5 krokach [35]: krok 1 ustalenie zagrożeń i wskazanie osób zagrożonych (ustalenie, co może spowodować urazy oraz którzy pracownicy mogą być narażeni na zagrożenia), krok 2 ocena rodzajów ryzyka i uporządkowanie ich według ważności (oszacowanie istniejących rodzajów ryzyka, uporządkowanie ich według ważności), krok 3 podjecie decyzji w sprawie działania zapobiegawczego (określenie środków koniecznych do eliminowania lub kontroli ryzyka),
2 Rys. 2. Algorytm procesu zarządzania ryzykiem zawodowym. (opracowanie własne na podstawie PN-N 18001)
3 krok 4 podjecie działania (wprowadzenie środków zapobiegawczych i ochronnych zgodnie z planem priorytetów oraz ustalenie, kto, co i kiedy robi, kiedy zadanie ma być zakończone i kiedy zostaną przydzielone środki na wprowadzenie określonych działań), krok 5 monitorowanie i przegląd (ocena powinna być regularnie aktualizowana; przeglądu należy dokonać zawsze w przypadku istotnych zmian w organizacji pracy lub w rezultacie ustaleń ń dochodzenia w związku zku z wypadkiem bądź zaistnieniem sytuacji grożącej wypadkiem). Zgodnie z obowiązującą w Polsce normą PN-N 18002: w procedurze oceny ryzyka zawodowego można wyróżnić 3 główne etapy: - proces analizowania ryzyka zawodowego, składający się ze zbierania informacji do oceny ryzyka, identyfikacji zagrożeń oraz oszacowania związanego z nimi zagrożeń, które polega na ustaleniu prawdopodobieństwa wystąpienia niepożądanego zdarzenia oraz rozmiarów związanych z nim strat, - wyznaczenie dopuszczalności ci ryzyka zawodowego, czyli wydanie sądu czy ryzyko zawodowe jest dopuszczalne czy nie, - planowanie i realizacja działań eliminujących lub obniżających poziom ryzyka zawodowego. Etapy przebiegu procesu oceny ryzyka zawodowego, zgodnie z wytycznymi zawartymi w normie PN-N-18002:2011, przedstawia rys.3. Rys. 3. Procedura oceny ryzyka zawodowego wg PN-N-18002
4 Należy pamiętać o tym, że oceniając ryzyko zawodowe, szczególnie wtedy gdy występują zagrożenia znaczące, oceny ryzyka należy dokonywać dwustopniowo. Najpierw należy określić ryzyko początkowe (pierwotne), następnie ryzyko końcowe, czyli szczątkowe. Niezależnie od przyjętej procedury należy pamiętać, że realizacja poszczególnych etapów powinna być oparta na uznanych i sprawdzonych metodach i technikach, a nie jak często ma to miejsce na intuicji i przypuszczeniach oceniającego. 2. PRZEGLĄD I WYBÓR METOD ORGANIZATORSKICH I ERGONOMICZNYCH W ZARZĄDZANIU RYZYKIEM Na postawie przeprowadzonych badań literaturowych i analizy doświadczeń przedsiębiorstw krajowych i zagranicznych dokonano klasyfikacji metod, technik, koncepcji i filozofii pozwalających na doskonalenie procesu zarządzania ryzykiem zawodowym. Podstawę podziału stanowiła procedura oceny ryzyka zawodowego wg PN-N (rys. 3). Z metod organizatorskich zostały wyselekcjonowane metody przydatne do prawidłowej identyfikacji zagrożeń, do których zaliczono: listy kontrolne (Checklist Analysis), metodę JSA (Job Safety Analysis), normy i standardy określające wymagania bezpieczeństwa, wykres Ishikawy oraz FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) - analizę przyczyn i skutków błędów. W przypadku prowadzenia przeglądu stanu bezpieczeństwa można posłużyć się wytycznymi zawartymi w normie PN-N 18004, metodą Klasyfikacji Względnej (Relative Ranking), metodą co-jeśli (What-If Analysis). W procesie szacowania i wartościowania ryzyka przydatne są metody: matrycy ryzyka wg normy PN-N-18002, Risk Assessment Code, RISK SCORE, metoda pięciu kroków, metoda Wskaźnika Ryzyka WPR, grafu ryzyka, itp. Monitorowaniu poziomu bezpieczeństwa służy między innymi metoda housekeeping u. Działania korygujące i zapobiegawcze można przeprowadzić z wykorzystaniem metod: 5S, Kaizen, POKA YOKE. W ustaleniu kolejności działań usprawniających mogą pomóc macierze priorytetów, macierze kosztów, analiza Pareto-Lorenza (ABC). Metoda ABC jest szczególnie korzystna, ponieważ pozwala wskazać najważniejsze źródła problemów oraz rezultaty działań korygujących, dzięki czemu zapewnia ciągłe doskonalenie. Metody ergonomiczne w ocenie ryzyka zawodowego dotyczą przede wszystkim zagrożeń wynikających z obciążenia fizycznego i psychicznego pracą. Przykładowo ryzyko wystąpienia dolegliwości mięśniowo-szkieletowych związanych ze sposobem wykonywania pracy można ocenić z zastosowaniem metody: REBA, RULA, LMM (KIM), MAC, NIOSH, OWAS, OCRA, JSI. Uciążliwość pracy fizycznej i wynikające z tego ryzyko, przy pomocy
5 metody chronometrażowo-tabelarycznej Lehmanna. Do oceny ryzyka wystąpienia obciążenia psychicznego listę kontrolną przygotowaną przez Europejską Fundację Poprawy Warunków Pracy i Życia. Skuteczność systemu zarządzania bezpieczeństwem pracy w tym ryzykiem zawodowym można ocenić stosując audit systemu zarządzania bhp, przegląd kierownictwa, rachunek kosztów bhp, badanie satysfakcji klienta, zarówno wewnętrznego jak i zewnętrznego. Klasyfikację metod w zależności od obszaru ich zastosowania w systemie przedstawia rysunek Wybór metod organizatorskich Selekcji metod organizatorskich dokonano ze względu na identyfikację zagrożeń, szacowanie, wartościowanie i monitorowanie ryzyka oraz związane z tym działania korekcyjne i zapobiegawcze. Przedstawiono również narzędzia kompleksowego zarządzania ryzykiem Specyfika wybranych metod identyfikacji zagrożeń Identyfikacja zagrożeń [16] jest procesem rozpoznawania, czy zagrożenie istnieje oraz czy zdefiniowano jego charakterystyki. Identyfikując zagrożenia stwierdza się, jaki jest stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek, chorobę lub inną szkodę. Zagrożeniem jest wszystko to, co może szkodzić zdrowiu bądź życiu pracownika, czyli maszyny i urządzenia, aspekty organizacji pracy, środki chemiczne, energia elektryczna, ale również czynniki psychospołeczne lub obciążenia fizyczne związane z dźwiganiem ciężarów, pracą statyczną lub monotypową. Od poprawnie i wszechstronnie przeprowadzonej identyfikacji zagrożeń zależy prawidłowość wyników końcowych oceny ryzyka zawodowego. Narzędzia wykorzystywane do identyfikacji zagrożeń to między innymi: listy kontrolne, wykresy i diagramy przyczynowo-skutkowe, np. wykres Ishikawy, metody analityczne przyczynowo-skutkowe, np. FMEA. Listy kontrolne (Checklist Analysis) [36] są powszechnie stosowane do identyfikacji zagrożeń w procesach oceny ryzyka zawodowego, w procedurach oceny zgodności wyrobów oraz w ocenie stanu bezpieczeństwa obiektów i procesów. Jest to jedna z najprostszych metod do oceny m.in. maszyn, urządzeń, stanowisk pracy oraz procesów produkcyjnych w różnych dziedzinach gospodarki. JSA (Job Safety Analysis) [23, 33] jest jednym z narzędzi zarządzania, które może być zastosowane do zdefiniowania i kontrolowania potencjalnych zagrożeń związanych z badanym procesem, stanowiskiem lub procedurą. JSA dzieli się na 4 etapy: wybór obszaru
6 pracy do analizy, podział pracy na sekwencje, identyfikacja potencjalnych zagrożeń, ustalenie działań profilaktycznych w celu wyeliminowania, zredukowania lub zminimalizowania każdego zidentyfikowanego i scharakteryzowanego zagrożenia. Stosowana jest również rozszerzona wersja analizy pn. TJA (Total Job Analysis) bazująca na idei, że bezpieczeństwo jest integralną częścią każdej pracy a nie wyizolowanym elementem. W procesie poszukiwania zagrożeń warto korzystać także z metod stosowanych w zarządzaniu jakością, np. z wykresu przyczynowo-skutkowego Ishikawy [2]. Ishikawa w latach 60-tych XX w., jako pionier teorii zarządzania jakością w stoczni Kawasaki, spopularyzował sposób przedstawiania wpływu różnych czynników na osiąganie dobrych lub złych wyników w postaci wykresu rybiej ości. Wykres nazwę tę zawdzięcza swojemu kształtowi, przypominającemu szkielet ryby widziany z boku [20]. Jest on graficzną analizą wpływu różnych czynników oraz ich wzajemnych powiązań wywołujących określony problem oraz analizą skutków spowodowanych działaniem tych powiązań, pomaga w ten sposób oddzielić przyczyny od skutków danej sytuacji i dostrzec złożoność problemu. Diagram w sposób logiczny i chronologiczny porządkuje przyczyny i skutki ze względu na zdefiniowany problem. Analiza rozpoczyna się od stwierdzenia wystąpienia skutku (np. braku, awarii lub innego niepożądanego stanu) i prowadzona w kierunku identyfikacji wszystkich możliwych przyczyn, które go spowodowały. Wśród przyczyn Ishikawa wymienił 5 głównych składowych - określanych jako tzw. 5M: Manpower (Ludzie), Methods (Metody), Machines (Maszyna), Materials (Materiały) i Management (Zarządzanie) obecnie uzupełnianych o Environment (Środowisko) - rys. 5. Rys. 5. Diagram przyczynowo skutkowy Ishikawy [wg 20].
7 Kolejną metodą, którą można zastosować w procesie identyfikacji zagrożeń jest FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) [29]. Opiera się ona na analizie skutków i przyczyn błędów. Jest metodą mającą na celu zapobieganie skutkom wad, które mogą wystąpić w fazie projektowania lub wytwarzania. FMEA jest zbudowana na podstawie dwóch założeń. Pierwsze mówi, że około 75 procent błędów wynika z nieprawidłowości w fazie przygotowania produkcji a ich wykrywalność w fazie początkowej jest niewielka. Drugie - około 80 procent błędów wykrywanych jest w fazie produkcji, kontroli i w eksploatacji. Metodę FMEA, znaną także pod innymi nazwami: FMECA (Failure Mode and Criticality Analysis) i AMDEC (Analys des Modes de Defaillace et Leurs Effets) [28], zaczęto stosować w latach sześćdziesiątych, w USA. Przy jej pomocy weryfikowano projekty elementów statków kosmicznych. Sukces tej metody w NASA, spowodował, że FMEA znalazła zastosowanie w przemyśle lotniczym i jądrowym. W latach 70-tych i 80-tych metoda ta trafiła do Europy i znalazła nowe zastosowania w przemyśle chemicznym, elektronicznym i samochodowym. W latach 90-tych została zaadaptowana w ramach normy ISO 9000, a w szczególności w QS 9000 przeznaczonej dla przemysłu samochodowego. Analizę FMEA można przeprowadzić dla całego wyrobu, pojedynczego podzespołu lub elementu konstrukcyjnego wyrobu, a także dla całego procesu technologicznego lub jego dowolnej operacji. Wyniki analizy stanowią podstawę do precyzyjnego zdefiniowania działań korygujących, skutecznie eliminujących źródła wad oraz dostarczających nowych rozwiązań doskonalących właściwości wyrobu. Metoda Klasyfikacji Względnej Relative Ranking (RR) [18] ma zastosowanie głównie tam, gdzie mogą wystąpić poważne zagrożenia. Może być stosowana na etapie projektowania procesów technologicznych, do wyboru procesów i materiałów. Ocenę procesów przeprowadza się na podstawie charakterystycznych właściwości, których wpływ na bezpieczeństwo określa się w skali od 1 do 10. Wynik oceny uzyskuje się przez obliczenie, zgodnie z przyjętymi algorytmami, wartości indeksowych wskaźników ryzyka. Identyfikacji zagrożeń można dokonywać posługując się procedurą auditu wstępnego zawartą w normie PN-N-18004:2001. Zaletą tej metody jest ustalenie nieprawidłowości nie tylko w stanie bezpieczeństwa, ale i w rozwiązaniach systemowych zarządzania bezpieczeństwem Systematyka wybranych metod szacowania i wartościowania ryzyka Szacowanie i wartościowanie ryzyka odbywa się na podstawie nadania wartości dwóm parametrom ryzyka: ciężkości skutków i możliwych strat, wynikających ze zdarzenia oraz
8 prawdopodobieństwa wystąpienia tego zdarzenia. Wartościowanie ryzyka następuje w procesie formułowania sądu o ryzyku i polega na określaniu wartości ryzyka według przyjętych kryteriów. Na etapie tym następuje podjęcie decyzji odnośnie akceptacji poziomu ryzyka lub podjęcia kroków koniecznych do zmniejszenia ryzyka lub zapewnienia, że ryzyko pozostanie na akceptowanym poziomie. W praktyce kategorię ryzyka zawodowego, dla każdego z oszacowanych zagrożeń, określa się na postawie jednej z metod służących do szacowania i wartościowania ryzyka. Do najważniejszych z nich należą: metody szacunkowe: matryca ryzyka według normy PN-N-18002:2000, wstępna analiza zagrożeń PHA (Preliminary Hazard), Risk Assessment Code, RISK SCORE, metoda pięciu kroków, Wskaźnik Poziomu Ryzyka (WPR), grafy ryzyka. Zestawienie metod oceny ryzyka przedstawia tabela 1. metody zaawansowane: analiza skutków i przyczyn błędów FMEA (Failure Mode and Effects Analysis), kalkulatory ryzyka, HAZOP, Przegląd Stanu Bezpieczeństwa (Safety Audit /Review), Metoda List Kontrolnych (Checklist Analysis), Metoda Klasyfikacji Względnej (Relative Ranking), Metoda co, jeśli (What If Analysis). Tabela 1. Porównanie szacunkowych metod oceny ryzyka zawodowego Metoda oceny ryzyka zawodowego Matryca ryzyka wg PN-N-18002:2000 PHA Risk Assessment Code Risk Score Metoda pięciu kroków Wskaźnik Poziomu Ryzyka WPR Graf ryzyka Elementy składowe oceny R = P x S R = P x S R = P x S R = P x S x E R = P x S x F x I R= A x B x C x D R = P x S x E x B Objaśnienia P częstość lub prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia wywołującego zagrożenie S ciężkość następstw P prawdopodobieństwo wystąpienia szkód w następstwie zdarzenia S możliwe straty P poziom prawdopodobieństwa S- rozmiar możliwych strat P prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia S- potencjalne skutki zagrożenia E ekspozycja na zagrożenie P prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia S skutki zdarzenia F ekspozycja I liczba narażonych A - prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia B - częstotliwość ekspozycji na zagrożenie C - największa spodziewana strata D - liczba osób narażonych na zagrożenie P prawdopodobieństwo wystąpienia wydarzenia S- zakres szkód
9 E ekspozycja na zagrożenie B możliwość zastosowania ochrony przed zagrożeniem Matryce ryzyka (nazywane również tablicami lub macierzami) stanowią grupę dwuparametrycznych metod oceny ryzyka opartych na skutkach i prawdopodobieństwie zdarzenia. Są to metody indukcyjne pozwalające na jakościową ocenę ryzyka. Do metod tych należy metoda wstępnej analizy zagrożeń PHA (Preliminary Hazard Analysis) [18], której stosowanie zalecane jest już na etapie projektowania. Wynik oceny przedstawiany jest w formie wskaźnika będącego iloczynem stopnia szkód i prawdopodobieństwa wystąpienia szkód. Szacowanie ryzyka odbywa się według sześciu stopniowej skali. Najczęściej stosowaną metodą matrycową w Polsce jest matryca ryzyka według normy PN-N-18002:2000. Wzorowana jest na metodzie zawartej w normie brytyjskiej BS 8800:1996. Zakłada możliwość powstania wypadku i szacuje jakościowo parametry ryzyka. Analiza ryzyka obejmuje etapy [16]: określenie granic obiektu, dla którego wykonywana jest ocena ryzyka, sporządzenie listy zidentyfikowanych zagrożeń, oszacowanie ryzyka, tzn. określenie możliwych następstw i prawdopodobieństwa następstw, z jakim mogą one wystąpić, wartościowanie ryzyka przeprowadzane jest przez odczytanie jego wartości z matrycy. Metoda Risk Assessment Code [13] została opracowana przez inżynierów Armii Stanów Zjednoczonych i Centrum Wspomagania w Huntsville w Stanie Alabama. Początkowo miała zastosowanie w ocenie ryzyka eksplozji materiałów wybuchowych i amunicji. Wskaźnik RAC jest kombinacją 2 czynników: poziomu prawdopodobieństwa (od częste do nieprawdopodobne) i rozmiaru możliwych strat (katastrofalne, krytyczne marginalne pomijalne) oraz opisuje ryzyko w skali od 1 do 5, gdzie 1 oznacza największe a 5 najmniejsze narażenie na niebezpieczeństwo. Metoda RISK SCORE została opracowana w USA pierwotnie dla Marynarki Wojennej. Elementami składowymi oceny są 3 parametry: prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia wypadkowego (P), skutki zdarzenia (S) i czas ekspozycji na zagrożenie (E). Metodę Risk Score stosuje się do oceny stanowisk i procesów pracy, w których następuje częsta zmiana ekspozycji zatrudnionych pracowników na czynniki środowiska pracy (np. hałas). Szacowanie parametrów przeprowadza się według specjalnie opracowanych skal na kilku poziomach dla każdego zagrożenia. Wskaźnik ryzyka (R), obliczany jest jako iloczyn PxSxE.
10 Metoda pięciu kroków (Five steps to risk assessment) [31] pozwala na określenie poziomu ryzyka na podstawie częstotliwości ekspozycji na narażenia, liczby osób narażonych i prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia. W metodzie Wskaźnika Poziomu Ryzyka WPR oprócz czynników stosowanych w metodzie 5 kroków analizowane są największe spodziewane straty (zakres szkód). Graf ryzyka [18] stanowi graficzną ścieżkę, która na podstawie określenia: wielkości szkód (strat), jakie może spowodować zagrożenie, czasu występowania zagrożenia (ekspozycji), możliwości zastosowania ochrony przed zagrożeniem i prawdopodobieństwa wystąpienia niepożądanego zdarzenia, pozwala sformułować konkluzję końcową. Metoda co, jeśli What-If Analysis (WI) jest metodą zalecaną do stosowania dla względnie prostych przypadków. Przedmiotem analizy są takie obiekty, jak: stanowisko pracy, maszyna, urządzenie, proces pracy. Celem analizy jest przewidzenie wszystkich możliwych zakłóceń jakie mogą wystąpić a następnie dokonanie analizy konsekwencji tych zakłóceń. Na podstawie odpowiedzi na pytania co, jeśli następuje ustalenie kategorii ryzyka. Ze względu na dużą ofertę metod szacowania ryzyka należy zawsze w sposób przemyślany dokonać wyboru metody najbardziej adekwatnej do przedmiotu oceny oraz rodzaju występujących zagrożeń Monitorowanie poziomu bezpieczeństwa Monitorowanie obejmuje kontrolę stanowisk, wyposażenia, nadzór nad parametrami środowiska pracy, badanie przyczyn i okoliczności wypadków przy pomocy takich narządzi jak: fotografia dnia, obserwacja migawkowa, obserwacja ciągła, housekeeping. Housekeeping [3,12,21] to metoda podnoszenia wydajności przez eliminację niesprzyjających warunków pracy oraz zapobieganie wypadkom w pracy. Housekeeping dotyczy każdej fazy procesu produkcji i wszystkich operacji zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz zakładu a przede wszystkich usystematyzowanych i bezpiecznych warunków pracy, które uwzględniają m.in. oznaczenie ścieżek transportowych, odpowiednie miejsca odkładcze i magazynowanie, zabezpieczenia, sprzątanie i utrzymanie sprzętu w dobrym stanie. Dobry housekeeping zachęca pracowników do systematyki i utrzymania miejsca pracy w czystości, co pośrednio przekłada się na jakość pracy i motywację pracownika. Podstawowe elementy housekeepingu to: alejki odpowiednie oznaczenie alejek transportowych,
11 przestrzeń wystarczająca przestrzeń do wykonywania pracy dla każdego pracownika, magazynowanie odpowiednie i łatwo dostępne miejsca odkładcze i regały, wentylacja zapewniająca komfortowe warunki pracy, ściany i podłoga łatwe do utrzymania w czystości, miejsca socjalne czyste łazienki, szatnie i stołówka, odpady zapewnienie odpowiednich miejsc na śmieci i odpady, aby łatwo było utrzymać miejsce racy w czystości. W housekeepingu korekta przebiega według określonego schematu: zdefiniowanie, co oznacza housekeeping w danym miejscu pracy, ustalenie najważniejszych zasad, które powinny obowiązywać, wyznaczenie co najmniej 100 przedmiotów obserwacji, dokonanie oceny 100 przedmiotów obserwacji w postaci współczynnika porządku, wdrażanie potrzebnych zmian i graficzna ilustracja wyników monitorowanych zmian, cykliczne powtarzanie obserwacji (co 4-10 tygodni) Wprowadzanie działań korygujących i zapobiegawczych Zgodnie z definicją z normy PN-N-18001:2004, działania korygujące to działania mające na celu wyeliminowanie przyczyny już wykrytej niezgodności lub innej niepożądanej sytuacji, natomiast działania zapobiegawcze mają na celu wyeliminowanie przyczyny potencjalnej niezgodności lub innej potencjalnej sytuacji. Zatem działania zapobiegawcze podejmuje się w celu zapobieżenia wystąpieniu nieprawidłowości, podczas gdy działania korygujące podejmuje się w celu zapobieżenia ponownemu wystąpieniu nieprawidłowości. Oba rodzaje działań muszą być proporcjonalne do związanych z nim zagrożeń i ryzyka zawodowego. W celu wybrania właściwych działań można posłużyć się metodami takimi jak: 5S, kaizen, poka-yoke. Metoda 5S [1, 2] to tworzenie i utrzymywanie dobrze zorganizowanego, czystego, wysoko wydajnego i wysokiej jakości stanowiska pracy. Odnosi się do pięciu japońskich słów, które charakteryzują podejście do organizacji i zarządzania miejscem pracy oraz procesem pracy, zmierzającym do podniesienia wydajności przez wyeliminowanie strat, usprawnienie procesów i redukcję procesów zbędnych. W węższym ujęciu 5S opisuje standaryzacje utrzymywania porządku w miejscu pracy.
12 Seiri (selekcja) oznacza sortowanie narzędzi, materiałów, itp. w miejscu pracy i pozostawienie tylko tego, co niezbędne. Rzeczy zbędne należy magazynować lub wyrzucić, gdyż powodują bałagan i stwarzają niebezpieczeństwo, co zakłóca proces wydajnej pracy. Seiton (systematyka) to potrzeba uporządkowanego stanowiska pracy. Narzędzia, urządzenia i materiały muszą mieć swoje, wydzielone i oznaczone położenie. Musi być miejsce dla wszystkiego i wszystko musi być na swoim miejscu. Seiso (sprzątanie) - to potrzeba utrzymywania stanowiska pracy uporządkowanego i czystego. Sprzątanie po zakończeniu zmiany powinno być codzienną powinnością. Seiketsu (standaryzacja) to kontrola i konsekwencja. Wykonywane czynności należy standaryzować, aby zapewnić ich powtarzalność przy założeniu łatwego i odpowiedzialnego wykonania pracy. Shitsuke (samodyscyplina) - to utrzymywanie standardów. Należy przestrzegać wcześniej ustalonych zasad 4S i uczynić je przyzwyczajeniem. Trzy pierwsze "S" określają, w jaki sposób zaprowadzić porządek na stanowisku, system jakim należy się posługiwać. Dwa ostatnie "S" określają, jak system utrzymać i doskonalić. 5S jest stosowane wraz z innymi narzędziami LEAN, takimi jak SMED, TPM, Just-intime. Jest jednym z najłatwiejszych do wdrożenia elementów koncepcji Lean. Narzędzie 5S wymaga wyeliminowania wszystkiego, co jest niepotrzebne, w celu łatwiejszego i szybszego dostępu do potrzebnych narzędzi. Stanowi też założenie SMED, który w konsekwencji prowadzi do produkcji dokładnie na czas (JIT). Pierwszym krokiem w TPM natomiast jest utrzymanie maszyny w porządku przez operatora, czyli postulat 5S. Bez dobrej praktyki 5S niemożliwe jest utrzymanie pozostałych narzędzi LEAN [1, 2]. Kaizen (jap. Kai - zmiana, zen - dobry, czyli ciągłe doskonalenie) to filozofia wywodząca się z japońskiej kultury i praktyki zarządzania. W myśl tej filozofii jakość sprowadza się do stylu życia - niekończącego się procesu ulepszania, ciągłego podnoszenia jakości firmy i produktu [6]. Istnieje dziesięć zasad Kaizen: 1) problemy stwarzają możliwości, 2) pytaj 5 razy Dlaczego? (metoda 5 why ), 3) zbieraj pomysły od wszystkich, 4) myśl nad rozwiązaniami możliwymi do wdrożenia, 5) odrzucaj ustalony stan rzeczy, 6) zbędne są wymówki, że czegoś się nie da zrobić,
13 7) wybieraj proste rozwiązania nie czekając na te idealne, 8) użyj sprytu zamiast pieniędzy, 9) pomyłki koryguj na bieżąco, 10) ulepszenie nie ma końca. Poka-yoke (ang. mistake proofing, terror proofing) [2] to metoda zapobiegania błędom i pomyłkom popełnionym przez nieuwagę, w odróżnieniu od baka-yoke (ang. fool proofing), która oznacza odporność na głupotę. Za twórcę Poka-Yoke uważa się japońskiego inżyniera z fabryki Toyota Shigeo Shingo, który kierował się starą i dobrze znaną prawdą, iż błąd jest rzeczą ludzką [19]. Przez analogię do tego stwierdzenia, zwrócono uwagę, że pomiędzy pomyłką a wynikającym z niej defektem jest jeszcze jedna, potencjalna możliwość: zauważenie pomyłki i jej poprawienie. Stąd wniosek, że sposobem ograniczenia wadliwości jest stwarzanie warunków, w których błąd nie może się zdarzyć, albo będzie natychmiast widoczny. Zostało udowodnione, że wprowadzane przy użyciu ww. metod usprawnienia, dzięki partycypacji w nich pracowników, dają skuteczne i akceptowane przez pracowników zmiany. Warto zatem, aby doskonaliły one nie tylko wydajność pracy, ale również bezpieczeństwo pracowników Ustalanie priorytetów w ustalaniu kolejności działań usprawniających Zgodnie ze zmianami wprowadzonymi w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2008 r., w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, pracodawca realizuje obowiązek zapewnienia pracownikom bezpieczeństwa i higieny pracy, w szczególności przez nadawanie priorytetu środkom ochrony zbiorowej przed środkami ochrony indywidualnej. Istotne jest również, aby kolejność wprowadzania usprawnień korespondowała z poziomem zidentyfikowanego ryzyka. Macierze priorytetów wdrażania, macierze kosztów, analiza Pareto-Lorenza to tylko kilka metod, które wykorzystuje się w celu nadawania priorytetów wprowadzanych działań usprawniających. W połowie lat 70-tych zaczęto w USA wdrażać do codziennej praktyki metodę The Analytic Hierarchy Process (AHP), która umożliwia podejmować złożone i wielokryterialne decyzje, bez względu na dziedzinę jej zastosowań. Przedstawia ona sformułowanie struktury hierarchicznej problemu decyzyjnego. Zgodnie z tą metodą każdy problem, który należy rozwiązać przedstawia się w postaci hierarchii. Na szczycie piramidy hierarchicznej jest zawsze jeden element, który opisuje cel ogólny. Postępując z góry do dołu, na każdym poziomie hierarchicznym wzrasta dokładność składowych, a podstawę piramidy tworzą
14 konkretne pojęcia, które są alternatywami rozwiązań. Na poziomach pośrednich znajdują się uczestnicy (siły) wpływający na rozwiązanie, cele uczestników, polityki ich wdrożenia itp. Analiza Pareto-Lorenza [2] jest zasadą, która mówi o tym, że niewielka liczba przyczyn (20%) odpowiada za większość (80%) występujących skutków. Podjęcie odpowiednich działań korygujących, likwidujących te 20% niekorzystnych czynników może znacznie, poprawić jakość procesu bez zajmowania się przyczynami małoistotnymi. Metoda ta może służyć wskazaniu najważniejszych źródeł problemów oraz rezultatów działań korygujących, dzięki czemu zapewnia ciągłe doskonalenie. Przy analizowaniu problemów organizacyjnych pozwala na zidentyfikowanie tych elementów, których rozwiązanie przynosi największe korzyści Ciągłe doskonalenie Ciągłe doskonalenie jest jedną z funkcji zarządzania. Istnieje wiele narzędzi zarządzania, m.in. omówiona wcześniej analiza Pareto-Lorenza, Kaizen, POKA-YOKE i wiele innych. Narzędziem kompleksowego zarządzania ryzykiem zawodowym, o którym nie należy zapominać, jest benchmarking (analiza porównawcza z najlepszymi) [14]. Początki benchmarkingu związane są z przedsiębiorstwem Rank Xerox, które w latach 70-tych przechodziło poważne problemy finansowe i organizacyjne związane między innymi z silną konkurencją na rynku kserokopiarek. Kierownictwo firmy opracowało trzyczęściowy program Leadership Through Quality, którego II część nosiła nazwę Benchmarking. Benchmarking polega na wyszukiwaniu najlepszych cech cudzych wyrobów, technologii i usług w celu wykorzystania ich do doskonalenia własnych wyrobów, usług i technologii. Stosując analizę porównawczą do najlepszych na świecie dąży się do ciągłego doskonalenia Metody ergonomiczne w ocenie ryzyka zawodowego Wśród zagrożeń występujących w środowisku pracy znaczące miejsce zajmują zagrożenia związane z obciążeniem psychofizycznym w pracy. Z danych statystycznych wynika, że dolegliwości mięśniowo-szkieletowe stanowią obecnie główną grupę chorób zawodowych w krajach uprzemysłowionych (USA - 50%, Szwecja 71%) a koszty rekompensat z tytułu tych dolegliwości wynoszą w USA około 12 mld dolarów rocznie. Drugie niechlubne miejsce przypada monotonii i stresowi w pracy.
15 Już w latach 60-tych ubiegłego wieku powstały metody adresowane do oceny zagrożeń związanych z wysiłkiem psychofizycznym, ale dopiero w ostatnich latach zyskały one na popularności. Na przykład ryzyko wystąpienia dolegliwości mięśniowo-szkieletowych związanych ze sposobem wykonywania pracy można ocenić z zastosowaniem metod: REBA, RULA, LMM (KIM), MAC, NIOSH, OWAS, OCRA, JSI, czy przy użyciu metody chronometrażowo-tabelarycznej Lehmanna służącej do kompleksowej oceny wysiłku fizycznego. Do oceny ryzyka wystąpienia obciążenia psychicznego można zastosować listę kontrolną przygotowaną przez Europejską Fundację Poprawy Warunków Pracy i Życia. Przy ocenie antropometrycznej struktury przestrzennej stanowiska pracy, mającej istotne znaczenie dla powstawania dolegliwości mięśniowo-szkieletowych, można wykorzystać atlasy antropometryczne, szablony, bazy danych i programy komputerowe [3]. Metody REBA (Rapid Entire Body Assessment) [24] i RULA [39] uwzględniają obciążenie całego układu mięśniowo-szkieletowego związane zarówno z użyciem siły dla potrzeb wykonania określonego zadania, jak i koniecznością utrzymania niezbędnej (często wymuszonej konstrukcją stanowiska) pozycji ciała (obciążenie posturalne) i dotyczy oceny obciążeń pracą całego ciała. Metoda LMM (wskaźników kluczowych, ang. Key Item Method KIM) [31] dotyczy oceny ryzyka na poziomie klasyfikacji dla ręcznego przemieszczania ciężarów osobno dla podnoszenia, trzymania i przenoszenia oraz osobno dla ciągnięcia i pchania. Metoda MAC (Karty Oceny Przemieszczania Ręcznego) [31] określa czynniki ryzyka dla trzech typów przemieszczania ręcznego dla podnoszenia, przenoszenia i operacji przemieszczania zespołowego. Pozwala także określić, które zadania w miejscu pracy wymagają najpilniejszych usprawnień. Metoda NIOSH [24] służy do obliczania zalecanych wartości masy podnoszonych ciężarów. Przy pomocy odpowiednio skonstruowanego równania oblicza się wskaźnik zalecanej wartości granicznej RWL. Metoda analizy obciążenia statycznego - OWAS [10, 11] służy do oceny wielkości obciążenia statycznego na stanowiskach pracy. Metoda bierze pod uwagę obciążenie pochodzące od czterech czynników: pozycji pleców, położenia przedramion, pracy nóg, wielkości obciążenia zewnętrznego, ale nie uwzględnia częstości zmiany pozycji oraz rytmu pracy. OCRA metoda oceny ryzyka wynikającego z wykonywania czynności powtarzalnych kończynami górnymi [26]. Indeks OCRA określa wskaźnik zagrożenia,
16 będący stosunkiem liczby czynności podstawowych podczas wykonywania pracy (FF) odniesionej do zalecanej dla danych czynności liczby ich powtórzeń (RF). Metoda JSI (Job Strain Index) [28] dotyczy zagrożeń ze strony rąk i nadgarstków i bazuje na ocenie siły, liczby powtórzeń, pozycji ciała i czasu trwania danej czynności. Ocena metodą JSI może być prowadzona przed i po interwencji, dzięki czemu widoczny jest skutek wprowadzonych działań obniżających ryzyko. Ocena kompleksowa ryzyka związanego z wysiłkiem fizycznym wysiłku składa się z ocen cząstkowych: wydatku energetycznego - związanego z ruchem i dźwiganiem ciężarów, obciążenia statycznego - charakteryzującego się bezruchem, podtrzymywaniem ciężarów i pozycją zajmowaną w trakcie pracy, monotypowości ruchów roboczych - związanej z powtarzalnością ruchów roboczych. Obliczenia wydatku energetycznego pracownika na stanowisku pracy dokonuje się na podstawie sumy iloczynów czasu wykonania poszczególnych czynności (w min.) w ciągu zmiany roboczej i jednostkowego wydatku energetycznego (w kj/min) na wykonanie czynności. Wynik porównany jest z normatywami i na tej podstawie dokonywana jest ocena słowna i punktowa wydatku. O ocenie obciążenia statycznego decyduje wymuszona, niewygodna pozycja przy pracy, np. praca z rękami ponad głową, pozycja pochylona albo ze skręconym tułowiem, gdy trzymamy nieruchomo ciężar w wyciągniętej ręce. W przypadku występowania prac monotypowych związanych z jednostronnym przeciążeniem pewnych grup mięśniowych ryzyko rośnie wraz ze wzrostem liczby stereotypowych powtórzeń oraz wielkość rozwijanych sił mięśniowych przy wykonywanej pracy. Podczas prowadzenia działań na rzecz wyeliminowania lub obniżenia ryzyka zawodowego związanego z obciążeniem fizycznym pracą należy wziąć pod uwagę aktualne przepisy obowiązujące w tym zakresie. Ocena ryzyka wystąpienia obciążenia psychicznego można dokonać z wykorzystaniem proponowanej przez Europejską Fundację Poprawy Warunków Pracy i Życia listy kontrolnej. Check-lista zawiera 20 stwierdzeń do ogólnej oceny procesów i stanowisk pracy. Suma odpowiedzi tak pozwala obliczyć obciążenie psychiczne. Im więcej odpowiedzi tak tym więcej problemów tkwi w pracy i jej organizacji. W tabeli 2 przedstawiony został fragment listy kontrolnej.
17 Tabela 2. Ocena obciążenia psychicznego pracą proponowana przez Europejską Fundację Poprawy Warunków Pracy i Życia Pytanie Odpowiedź 1. Praca o krótkich cyklach jest częsta. Praca ma krótki cykl jeśli to samo tak nie zadanie powtarza się co 1,5 minuty czyli jeśli cykl jest krótszy niż 1,5 minuty. 2. Monotonne i nudne zadania są częste (są to zadania, które szybko stają się tak nie rutyną). 3. Zadania wymagające bardzo dużej koncentracji (tzn. takie, od których nie tak nie można oderwać się) są częste Praca często przebiega pod presją czasu, terminów, które trzeba dotrzymać tak nie lub też standardy produkcyjne są trudne do osiągnięcia.... tak nie 17. W czasie dnia pracy brak jest czasu na krótkie pogawędki z kolegami. tak nie 18. Często nie ma możliwości skontaktowania się z przełożonym gdy jest tak nie problem. 19. W zasadzie pracownicy nie mogą bezpośrednio skontaktować się z tak nie kolegami lub przełożonym z innego wydziału by przedyskutować zaistniały problem. 20. Sporo jest konfliktów w pracy. tak nie BIBLIOGRAFIA 1. Bagiński J. (red.), Menedżer jakości. Jakość, środowisko, bezpieczeństwo, OWPW, Warszawa Bagiński J. (red.), Zarządzanie jakością, OWPW, Warszawa Górska E., Ergonomia. Projektowanie, diagnoza, eksperymenty, OWPW, Warszawa Górska E., Lewandowski J., Zarządzanie i organizacja środowiska pracy, OWPW, Warszawa Griffin R.W., Podstawy zarządzania organizacjami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Imai M., Kaizen. Klucz do konkurencyjnego sukcesu Japonii, MT Biznes, Karczewski J., Karczewska K., Ocena ryzyka struktura sukcesu, Promotor, nr 7-8/08, Warszawa Karczewski J., Polskie słabości w zarządzaniu bezpieczeństwem, Atest, 2002, nr 6, s Karczewski J., System zarządzania bezpieczeństwem pracy, ODDK, Gdańsk Karhu U., Kansi P, Kourinka I., OWAS Ovako Working Posture Analysis System. Correcting working postures in industry. A practical method for analysis, Applied Ergonomics 8/1986, pp Koradecka D. (red.). Bezpieczeństwo Pracy i Ergonomia, tom 2, CIOP Warszawa, Lewandowski J., Zarządzanie bezpieczeństwem pracy w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź MacDonald J., Knopman D., Lockwood J.R., Cecchine G., Willis H., Unexploded Ordnance. A Critical Review of Risk Assessment Methods, RAND Corporation, Mikulski H., Mikulska A., Benchmarking jako nowoczesna metoda zarządzania przedsiębiorstwem, Monitor Rachunkowości i Finansów, 6/ PN-N-18001:2004 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania 16. PN-N-18002:2011 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego 17. PN-N-18004:2001 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wytyczne 18. Romanowska-Słomka I., Słomka A., Zarządzanie ryzykiem zawodowym, Tarbonus, Kraków Tarnobrzeg Shingo S., Zero quality control: source inspection and the Poka-Yoke system, trans. Dillion A.P., Portland, Oregon, Productivity Press, Stoner James A.F., Freemen R. Edward, Gilbert Daniel R. Jr., Kierowanie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa Swat K., Housekeeping a bezpieczeństwo pracy w zakładzie przemysłowym, Atest, 1996, nr 11, s Urbaniak M., Zarządzanie jakością teoria i praktyka, Difin, Warszawa
18 Zawieska W.M., Kampania Informacyjna 2008 Ocena ryzyka zawodowego. Zdrowe i bezpieczne miejsce pracy. Dobre dla Ciebie, dobre dla firmy, Polska Edycja Europejskiej Kampanii Informacyjnej na Rzecz Oceny Ryzyka Zawodowego, CIOPPIB, Warszawa 2008, str. 1-10
Spis treści do książki pt. Ocena ryzyka zawodowego Autorzy: Iwona Romanowska-Słomka Adam Słomka
Spis treści do książki pt. Ocena ryzyka zawodowego Autorzy: Iwona Romanowska-Słomka Adam Słomka WSTĘP... 9 CZĘŚĆ I 1. WPROWADZENIE... 11 2. OCENA RYZYKA... 18 2.1. Definicje... 18 2.2. Cele oceny ryzyka...
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Str. WSTĘP 9 CZĘŚĆ I 1. WPROWADZENIE 13
3 SPIS TREŚCI WSTĘP 9 CZĘŚĆ I 1. WPROWADZENIE 13 2. OCENA RYZYKA 18 2.1. Definicje 18 2.2. Cele oceny ryzyka 22 2.2.1. Sprawdzenie, czy występujące na stanowiskach pracy zagrożenia zostały zidentyfikowane
Bardziej szczegółowoZarządzanie bezpieczeństwem Laboratorium 3. Analiza ryzyka zawodowego z wykorzystaniem metody pięciu kroków, grafu ryzyka, PHA
Zarządzanie bezpieczeństwem Laboratorium 3. Analiza ryzyka zawodowego z wykorzystaniem metody pięciu kroków, grafu ryzyka, PHA Szczecin 2013 1 Wprowadzenie W celu przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego
Bardziej szczegółowoZarządzenie Nr 90/2008 Burmistrza Miasta Czeladź. z dnia 09.05. 2008
Zarządzenie Nr 90/2008 Burmistrza Miasta Czeladź z dnia 09.05. 2008 w sprawie : wprowadzenia procedury Identyfikacji zagrożeń oraz oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy w Urzędzie Miasta Czeladź
Bardziej szczegółowoZarządzanie bezpieczeństwem Laboratorium 2. Analiza ryzyka zawodowego z wykorzystaniem metody trzypunktowej
Zarządzanie bezpieczeństwem Laboratorium 2. Analiza ryzyka zawodowego z wykorzystaniem metody trzypunktowej Szczecin 2013 1 Wprowadzenie Ryzyko zawodowe: prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE Nr 90/09 WÓJTA GMINY MROZY z dnia 16 grudnia 2009 roku
ZARZĄDZENIE Nr 90/09 WÓJTA GMINY MROZY z dnia 16 grudnia 2009 roku w sprawie wprowadzenia procedury identyfikacji zagrożeń oraz oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy w Urzędzie Gminy Mrozy Na podstawie
Bardziej szczegółowoORGANIZACJA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO
ORGANIZACJA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO Lista pytań kontrolnych dla specjalisty zewnętrznego ds. bhp lub oceniającego jego pracę pracodawcy Przedstawiona lista dotyczy podstawowych zagadnień
Bardziej szczegółowoOcena Ryzyka Zawodowego AKTUALIZACJA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO NA STANOWISKACH PRACY W ZESPOLE SZKÓŁ SAMORZĄDOWYCH W PARADYŻU
Strona: 1 AKTUALIZACJA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO NA STANOWISKACH PRACY W ZESPOLE SZKÓŁ SAMORZĄDOWYCH W PARADYŻU Zredagował: Specjalista ds. bhp Data: 2014.02.03, podpis Zatwierdził Dyrektor Data: 2014.02.03,
Bardziej szczegółowoZarządzanie bezpieczeństwem Laboratorium 2. Analiza ryzyka zawodowego z wykorzystaniem metody trzypunktowej
Zarządzanie bezpieczeństwem Laboratorium 2. Analiza ryzyka zawodowego z wykorzystaniem metody trzypunktowej Szczecin 2013 1 Wprowadzenie Ryzyko zawodowe: prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń
Bardziej szczegółowoArtykuł został opublikowany w książce Wybrane aspekty zarządzania jakością II Pod redakcją Marka Salerno-Kochana Kraków 2010 ISBN: 978-83-7464-305-4
Artykuł został opublikowany w książce Wybrane aspekty zarządzania jakością II Pod redakcją Marka Salerno-Kochana Kraków 2010 ISBN: 978-83-7464-305-4 Wydawca: Wydawnictwo AGH Wstęp Początki stosowania analizy
Bardziej szczegółowoProgram 5S - - podstawowe narzędzie LM
Program 5S - - podstawowe narzędzie LM C. Stieler 06-2016 5S TPM SMED VSM Kanban JIT 5S dlaczego? KAIZEN 5S dlaczego? stworzenie standardów bezpieczeństwa, porządku i czystości na stanowisku pracy. uformowanie
Bardziej szczegółowo* tworzenie kryteriów oceny i nagradzania; * redukcję kosztów. Zasady kaizen Filozofia kaizen opiera się na dwóch zasadniczych
William Edwards Deming (14 października 1900 20 grudnia 1993) amerykański statystyk. Urodził się w Sioux City w stanie Iowa, w którym to stanie także się wychował. Studiował na uniwersytetach Wyoming,
Bardziej szczegółowoZarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy
Ewa Górska Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy EWOLUCJA POGLĄDÓW NA ZAGADNIENIA BEZPIECZEŃSTWA PRACY Hand from root of finger to fingertip Hand frim wist to fingertip Arm from elbow to fingertip
Bardziej szczegółowoZarządzenie Nr 71/2010 Burmistrza Miasta Czeladź. z dnia 28 kwietnia 2010r.
Zarządzenie Nr 71/2010 Burmistrza Miasta Czeladź z dnia 28 kwietnia 2010r. w sprawie : wprowadzenia procedury Identyfikacji zagroŝeń oraz oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy w Urzędzie Miasta
Bardziej szczegółowoFMEA. Tomasz Greber tomasz@greber.com.pl. Opracował: Tomasz Greber (www.greber.com.pl)
FMEA Tomasz Greber tomasz@greber.com.pl FMEA MYŚLEĆ ZAMIAST PŁACIĆ Dlaczego FMEA? Konkurencja Przepisy Normy (ISO 9000, TS 16949 ) Wymagania klientów Powstawanie i wykrywanie wad % 75% powstawania wad
Bardziej szczegółowoIII KONFERENCJA PANELOWA WSOZZ ROLA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO W SYSTEMIE ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM PRACY
III KONFERENCJA PANELOWA WSOZZ 2013-2020 ROLA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO W SYSTEMIE ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM PRACY SAWO 2018 POZNAŃ 24 kwietnia 2018 r. WPROWADZENIE Podstawy prawne : - art. 226 Kodeksu
Bardziej szczegółowoAnaliza ryzyka nawierzchni szynowej Iwona Karasiewicz
Analiza ryzyka nawierzchni szynowej Iwona Karasiewicz VI Konferencja Nawierzchnie szynowe. Rynek-Inwestycje-Utrzymanie" WISŁA, 22-23 MARCA 2018 r. POZIOMY DOJRZAŁOŚCI ZARZĄDZANIA RYZYKIEM Poziom 1 naiwny
Bardziej szczegółowo5S - utrzymanie zorganizowanego i wydajnego miejsca pracy na przykładzie firmy produkcyjnej. Maciej Koc Trener Lean Manufacturing
5S - utrzymanie zorganizowanego i wydajnego miejsca pracy na przykładzie firmy produkcyjnej Maciej Koc Trener Lean Manufacturing Agenda: 1. Lean Manufacturing - podstawowe narzędzia. 2. 5S zorganizowane
Bardziej szczegółowoKRÓTKA CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH METOD OCENY RYZYKA (Z PRZYKŁADAMI ZASTOSOWAŃ)
KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH METOD OCENY RYZYKA (Z AMI ZASTOSOWAŃ) Metoda oceny ryzyka wg polskiej normy PN-N-18002 W metodzie tej korzysta się z dwóch parametrów ryzyka: ciężkości następstw (skutków)
Bardziej szczegółowoZarządzanie jakością w logistyce ćw. Artur Olejniczak
ćw. artur.olejniczak@wsl.com.pl Plan spotkań Data Godziny Rodzaj 18.03.2012 4 godziny ćw. 14:30-15:30 dyżur 14.04.2012 4 godziny ćw. 28.04.2012 4 godziny ćw. 14:30-15:30 dyżur 19.05.2012 4 godziny ćw.
Bardziej szczegółowoMatryca efektów kształcenia dla programu studiów podyplomowych ZARZĄDZANIE I SYSTEMY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ
Podstawy firmą Marketingowe aspekty jakością Podstawy prawa gospodarczego w SZJ Zarządzanie Jakością (TQM) Zarządzanie logistyczne w SZJ Wymagania norm ISO serii 9000 Dokumentacja w SZJ Metody i Techniki
Bardziej szczegółowoPRZEGLĄD KONCEPCJI ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ
Wykład 4. PRZEGLĄD KONCEPCJI ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ 1 1.Ogólna charakterystyka koncepcji zarządzania jakością i kierunki ich zmian w czasie: W historycznym podejściu do zarządzania jako- ścią można wyróżnić
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy oraz wynikające z niej działania w Starostwie Powiatowym w Gryfinie
Załącznik Nr 1 do Zarządzenia Nr /2005 Z dnia 2005 r. INSTRUKCJA oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy oraz wynikające z niej działania w Starostwie Powiatowym w Gryfinie 1. DEFINICJE. 1) RYZYKO
Bardziej szczegółowoAgnieszka Folejewska. Analiza FMEA. zasady, komentarze, arkusze. Zarządzanie jakością
Agnieszka Folejewska Analiza FMEA zasady, komentarze, arkusze Zarządzanie jakością Agnieszka Folejewska Analiza FMEA Zasady, komentarze, arkusze Copyright 2010 ISBN: 978-83-7537-023-2 Wydawnictwo Verlag
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ:
ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ: KAZIEN 1 KAIZEN = CIĄGLE DOSKONALENIE Słowo KAIZEN pochodzi z języka japońskiego i składa się z 2 sylab: KAI ciągle dokonująca się zmiana ZEN dobre, na drodze do lepszego DEFINICJA
Bardziej szczegółowoIdentyfikując zagrożenia stwierdzamy jaki jest stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek, chorobę lub inną szkodę. Identyfikując zagrożenia
ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM PRACY Uwagi praktyczne dla procedur identyfikacji zagrożeń i oceny ryzyka zawodowego Pierwszym etapem oceny ryzyka zawodowego jest identyfikacja zagrożeń. W procesie tym rozpoznajemy
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy oraz wynikające z niej działania w Starostwie Powiatowym w Gryfinie. Rozdział 1 Definicje
Załącznik Nr 1 do Zarządzenia Nr /2006 z dnia 2006r. INSTRUKCJA oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy oraz wynikające z niej działania w Starostwie Powiatowym w Gryfinie Rozdział 1 Definicje 1.
Bardziej szczegółowoRegulamin zarządzania ryzykiem. Założenia ogólne
Załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr 14/2018 dyrektora Zespołu Obsługi Oświaty i Wychowania w Kędzierzynie-Koźlu z dnia 29.11.2018r. Regulamin zarządzania ryzykiem 1 Założenia ogólne 1. Regulamin zarządzania
Bardziej szczegółowo5S w Produkcji Kurs certyfikujący
Kurs certyfikujący Lean Vision University Spis treści 1. Podstawowe informacje o 5S 2. Definicje 5S 3. Przykłady zastosowania 5S 4. Metodologia wdrażania 5S 5. Kluczowe punkty do nauki 2 Przed wprowadzeniem
Bardziej szczegółowoOCENA FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA W OBSZARZE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY Z WYKORZYSTANIEM WSKAŹNIKÓW WYNIKOWYCH I WIODĄCYCH
OCENA FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA W OBSZARZE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY Z WYKORZYSTANIEM WSKAŹNIKÓW WYNIKOWYCH I WIODĄCYCH MATERIAŁY INFORMACYJNE 1 WRZESIEŃ 2013 R. SPIS TREŚCI Na czym polega pomiar
Bardziej szczegółowoKLIENCI KIENCI. Wprowadzenie normy ZADOWOLE NIE WYRÓB. Pomiary analiza i doskonalenie. Odpowiedzialnoś ć kierownictwa. Zarządzanie zasobami
SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ ISO Jakość samą w sobie trudno jest zdefiniować, tak naprawdę pod tym pojęciem kryje się wszystko to co ma związek z pewnymi cechami - wyrobu lub usługi - mającymi wpływ na
Bardziej szczegółowoMateriał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej
Bardziej szczegółowoHACCP- zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego żywności Strona 1
CO TO JEST HACCP? HACCP ANALIZA ZAGROŻEŃ I KRYTYCZNE PUNKTY KONTROLI HAZARD ryzyko, niebezpieczeństwo, potencjalne zagrożenie przez wyroby dla zdrowia konsumenta ANALYSIS ocena, analiza, kontrola zagrożenia
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka zawodowegoto proste! Copyright by Zdzisław Wiszniewski
Ocena ryzyka zawodowegoto proste! 1. Ryzyko zawodowe narzędzie do poprawy warunków pracy Kodeks pracy: 1991 r. - art. 215 1996 r. - art. 226, 227, 237 11a Pracodawca: ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe
Bardziej szczegółowoKwestionariusz dla przedstawiciela kadry kierowniczej lub specjalisty ds. bhp
Kwestionariusz dla przedstawiciela kadry kierowniczej lub specjalisty ds. bhp Podstawowe informacje o przedsiębiorstwie Rodzaj działalności:. Liczba pracowników w jednostce lokalnej:. Wdrożony system zarządzania
Bardziej szczegółowoKoncepcje i narzędzia systemów zarządzania jakością
Koncepcje i narzędzia systemów zarządzania jakością Koncepcje zarządzania jakością -TQM Geneza TQM (Kompleksowe Zarządzanie Jakością) 1. Początki TQM lata 40. XX wieku. 2. Twórcy W.E. Deming i J. Juran
Bardziej szczegółowoORGANIZACJA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO - LISTA PYTAŃ KONTROLNYCH
ORGANIZACJA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO - LISTA PYTAŃ KONTROLNYCH Przedstawiona lista dotyczy podstawowych zagadnień związanych z oceną ryzyka zawodowego. Odpowiedź tak oznacza, że przyjęte
Bardziej szczegółowoMetody oceny obciążeń dynamicznych i statycznych przy wykonywaniu ręcznych prac transportowych
Krzysztof Zamajtys Metody oceny obciążeń dynamicznych i statycznych przy wykonywaniu ręcznych prac transportowych Warszawa, 16.06.2016 r. 1 PROGRAM WYSTĄPIENIA METODY OCENY OBCIĄŻEŃ DYNAMICZNYCH I STATYCZNYCH
Bardziej szczegółowoOgraniczanie kosztów w praktyce. Lean Management... czy warto podążać za trendami? KAMIL RADOM
Ograniczanie kosztów w praktyce. Lean Management... czy warto podążać za trendami? KAMIL RADOM CZAS to PIENIĄDZ? CZASU NIE MOŻNA: ZATRZYMAĆ, COFNĄĆ, KUPIĆ, SKŁADOWAĆ CZAS STALE UPŁYWA!!! DLACZEGO TRACISZ
Bardziej szczegółowoStandardy 5S jako podstawa bezpiecznego miejsca pracy
1 S t r o n a Standardy 5S jako podstawa bezpiecznego miejsca pracy 1. Charakterystyka standardów 5S 2. Co znaczy bezpieczne i ergonomiczne stanowisko pracy? 3. Jak standardy 5S uwzględniają bezpieczeństwo
Bardziej szczegółowo10 AKTUALNE WYTYCZNE OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO DLA OBCIĄŻENIA PRACĄ FIZYCZNĄ
10 AKTUALNE WYTYCZNE OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO DLA OBCIĄŻENIA PRACĄ FIZYCZNĄ MARCIN KRAUSE MAREK PROFASKA 10.1 Wprowadzenie Nie ma aktualnie przepisów prawnych dotyczących oceny ryzyka zawodowego dla obciążenia
Bardziej szczegółowoSystemowe zarządzanie jakością. Koncepcja systemu, ocena systemu, wspomaganie decyzji. Piotr Miller
Systemowe zarządzanie jakością. Koncepcja systemu, ocena systemu, wspomaganie decyzji. Piotr Miller Podejmowanie decyzji na podstawie faktów to jedna z ośmiu zasad zarządzania jakością wymienionych w normie
Bardziej szczegółowodr inż. Krzysztof J. Czarnocki
dr inż. Krzysztof J. Czarnocki Zagadnienia dotyczące ochrony człowieka w środowisku pracy regulują dyrektywy Unii Europejskiej, wydane na podstawie artykułów 100a i 118a Traktatu Rzymskiego Do grupy dyrektyw
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Kierunek Forma studiów Poziom kwalifikacji Rok Semestr Jednostka prowadząca Osoba sporządzająca Profil ANALIZA BEZPIECZEŃSTWA DLA POTRZEB PREWENCJI Bezpieczeństwo
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka zawodowego w aspekcie prac transportowych. Prawidłowa analiza zagrożeń. Maciej Pertek WSSE Poznań
Ocena ryzyka zawodowego w aspekcie prac transportowych. Prawidłowa analiza zagrożeń Maciej Pertek WSSE Poznań Pojęcie zagrożenia w środowisku pracy Zagrożeniem w środowisku pracy jest każdy czynnik i/lub
Bardziej szczegółowoOrganizacja systemów produkcyjnych / Jerzy Lewandowski, Bożena Skołud, Dariusz Plinta. Warszawa, Spis treści
Organizacja systemów produkcyjnych / Jerzy Lewandowski, Bożena Skołud, Dariusz Plinta. Warszawa, 2014 Spis treści Wstęp 11 Rozdział 1. Podstawowe pojęcia 15 1.1. Rodzaje produkcji 15 1.2. Formy organizacji
Bardziej szczegółowoInstrukcja w sprawie oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy w Chełmskiej Bibliotece Publicznej im. Marii Pauliny Orsetti
Załącznik Nr 1 do zarządzenia Nr 46/2010 Dyrektora Chełmskiej Biblioteki Publicznej im. Marii Pauliny Orsetti z dnia 1 grudnia 2010 roku Instrukcja w sprawie oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy
Bardziej szczegółowoMetoda Pięciostopniowego Programu Poprawy Jakości na przykładzie Samsung Electronics Poland Manufacturing Sp. z o.o.
Metoda Pięciostopniowego Programu Poprawy Jakości na przykładzie Samsung Electronics Poland Manufacturing Sp. z o.o. Kamil Sałata Kimball Electronics Poland Inżynier Jakości Plan Cel wykładu Co to jest
Bardziej szczegółowoOCENA RYZYKA ZAWODOWEGO. dr inż. Zofia Pawłowska
OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO dr inż. Zofia Pawłowska 1. Wymagania dotyczące oceny ryzyka zawodowego 2. Podstawowe zasady skutecznej oceny i ograniczania ryzyka zawodowego 3. Podstawowe problemy przy wdrażaniu
Bardziej szczegółowoTARBONUS. 17. Ryzyko zawodowe, jego analiza i ocena
17. Ryzyko zawodowe, jego analiza i ocena 17.1. Wiadomości ogólne Ryzyko zawodowe (rozporządzenie MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp Dz. U. z 2003 r. poz. 1650 ze zm.) to
Bardziej szczegółowoNAJNOWSZE WYDANIE. Praktyczny informator OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO. Oceniaj ryzyko zawodowe szybko i bezbłędnie.
Praktyczny informator OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO NAJNOWSZE WYDANIE Oceniaj ryzyko zawodowe szybko i bezbłędnie. Prowadź zgodną z prawem dokumentację oceny ryzyka zawodowego. listy kontrolne wzory dokumenty
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka proces analizowania ryzyka zawodowego i wyznaczania jego dopuszczalności [PN- N-18002:2011].
Dokumenty związane 5. Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (tekst jednolity z 2004 r. Dz.U. Nr 204 poz. 2087 z późniejszymi zmianami). 6. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki
Bardziej szczegółowoISO 9001:2015 przegląd wymagań
ISO 9001:2015 przegląd wymagań dr Inż. Tomasz Greber (www.greber.com.pl) Normy systemowe - historia MIL-Q-9858 (1959 r.) ANSI-N 45-2 (1971 r.) BS 4891 (1972 r.) PN-N 18001 ISO 14001 BS 5750 (1979 r.) EN
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY Z A G A D N I E N I A D O E G Z A M I N U D Y P L O M O W E G O :
STUDIA PODYPLOMOWE BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY Z A G A D N I E N I A D O E G Z A M I N U D Y P L O M O W E G O : 1. PRAWNA OCHRONA PRACY : System ochrony pracy w Polsce. Uregulowania prawne w zakresie
Bardziej szczegółowo14. Sprawdzanie funkcjonowania systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy
14. Sprawdzanie funkcjonowania systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy 14.1. Co to jest monitorowanie bezpieczeństwa i higieny pracy? Funkcjonowanie systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną
Bardziej szczegółowoLaboratorium 8. Zarządzanie ryzykiem.
Laboratorium 8 Zarządzanie ryzykiem. Zarządzanie ryzykiem: wyszukiwanie ryzyka, szacowanie ryzyka. Diagram Ishikawy nazwany tak od nazwiska japońskiego ekonomisty Karou Ishikawy jest popularnym narzędziem
Bardziej szczegółowo5.2. PODEJMOWANIE DECYZJI - DIAGRAM ISHIKAWY WYKRES OŚCI RYBY (ang. fishbone diagram) WYKRES PRZYCZYNA-SKUTEK (ang. cause-effect diagram)
5.2. PODEJMOWANIE DECYZJI - DIAGRAM ISHIKAWY WYKRES OŚCI RYBY (ang. fishbone diagram) WYKRES PRZYCZYNA-SKUTEK (ang. cause-effect diagram) Diagram Ishikawy to narzędzie, które służy do identyfikacji i prezentacji
Bardziej szczegółowoDOSKONALENIE SYSTEMU JAKOŚCI Z WYKORZYSTANIEM MODELU PDCA
Koncepcje zarządzania jakością. Doświadczenia i perspektywy., red. Sikora T., Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków 2008, ss. 17-22 Urszula Balon Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie DOSKONALENIE SYSTEMU
Bardziej szczegółowoPO PROSTU JAKOŚĆ. PODRĘCZNIK ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ. Autor: JAN M. MYSZEWSKI
PO PROSTU JAKOŚĆ. PODRĘCZNIK ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ Autor: JAN M. MYSZEWSKI WSTĘP CZĘŚĆ I FUNDAMENTY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ 1. Istota jakości 1.1. W poszukiwaniu znaczenia pojęcia "jakość" 1.2. Struktura jakości
Bardziej szczegółowo11. Ocena ryzyka w systemie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy
11. Ocena ryzyka w systemie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy 11.1. Co to jest ryzyko zawodowe? Ryzyko towarzyszy każdej działalności człowieka i w powszechnym rozumieniu wiąże się z możliwością
Bardziej szczegółowo5. Planowanie działań w systemie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy
5. Planowanie działań w systemie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy 5.1. Jakie znaczenie ma planowanie działań w systemie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy? Planowanie jest ważnym elementem
Bardziej szczegółowoProgram REBA. ergonomia. czyli ocena obciążenia układu ruchu dla prac związanych z ręcznym przemieszczaniem
rogram czyli ocena obciążenia układu ruchu dla prac związanych z ręcznym przemieszczaniem Metoda jest szybką metodą ergonomicznej oceny stanowisk pracy, na których pracownicy skarżą się na dolegliwości
Bardziej szczegółowoZarządzanie bezpieczeństwem informacji przegląd aktualnych standardów i metodyk
Zarządzanie bezpieczeństwem informacji przegląd aktualnych standardów i metodyk dr T Bartosz Kalinowski 17 19 września 2008, Wisła IV Sympozjum Klubu Paragraf 34 1 Informacja a system zarządzania Informacja
Bardziej szczegółowoDoskonalenie. w zarządzaniu. Wprowadzenie. Kaizen 5-S TQM. Nagrody jakości. Podsumowanie. Doskonalenie. Wprowadzenie.
Zarządzanie - wykład 7 Jakość produktu Pojęcie i zasady zarządzania System zarządzania Planowanie Kontrola Metody i narzędzia proowe Zarządzanie. Wykład 07/07 2 Ciągłe doskonalenie Jesteśmy tym, co w swoim
Bardziej szczegółowoDoskonalenie procesów w oparciu o metodykę Kaizen
Terminy szkolenia Doskonalenie procesów w oparciu o metodykę Kaizen Opis W jaki sposób angażować pracowników w doskonalenie procesów produkcji? Co motywuje ludzi do aktywnego uczestnictwa w rozwiązywaniu
Bardziej szczegółowoPlan spotkań DQS Forum 2017
DQS Polska sp. z o.o. Członek DQS Group Plan spotkań DQS Forum 2017 1 Grupa docelowa Data Temat Miejsce Cel 1 23.01.2017 Wymagania IATF 16949 w porównaniu do ISO/TS 16949:2009 Główne zmiany ISO/TS 16949:2009
Bardziej szczegółowoMaciej Byczkowski ENSI 2017 ENSI 2017
Znaczenie norm ISO we wdrażaniu bezpieczeństwa technicznego i organizacyjnego wymaganego w RODO Maciej Byczkowski Nowe podejście do ochrony danych osobowych w RODO Risk based approach podejście oparte
Bardziej szczegółowoMetody identyfikacji ergonomicznych czynników ryzyka. 1. Wprowadzenie 2. Metoda OWAS 3. Listy kontrolne NIOSH
Metody identyfikacji ergonomicznych czynników ryzyka 1. Wprowadzenie 2. Metoda OWAS 3. Listy kontrolne NIOSH Metody identyfikacji ergonomicznych czynników ryzyka Dla identyfikacji ergonomicznych czynników
Bardziej szczegółowopoprawy konkurencyjności
Wdrażanie anie i doskonalenie systemów w zarządzania szansą poprawy konkurencyjności ci organizacji Andrzej Borcz "Przy istniejącej konkurencji firmy, które nie potrafią tworzyć i wcielać w życie doskonałej
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY
STUDIA PODYPLOMOWE BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY Ocena ryzyka zawodowego to proste! 17-10-15 Wprowadzenie 1. Ryzyko zawodowe narzędzie do poprawy warunków pracy Kodeks pracy: 1991 r. - art. 215 1996 r.
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI PRZEDMOWA... 11
SPIS TREŚCI PRZEDMOWA... 11 Rozdział 1 EWOLUCJA TEORII ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM... 15 1.1. Zasady naukowej organizacji szkoła klasycznej teorii organizacji... 15 1.1.1. Szkoła naukowej organizacji
Bardziej szczegółowoMETO T D O Y O C O ENY J A J KOŚ O CI
Wykład 8. METODY OCENY JAKOŚCI I NARZĘDZIA JEJ KSZTAŁTOWANIA 1 1. Pomiar i ocena jakości: Pomiaru i oceny jakości dokonujemy na podstawie zbioru cech (mierzalnych i niemierzalnych). Działania w procesie
Bardziej szczegółowoProjekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego KUCHARZ
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: KUCHARZ przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III. Wysoka jakość
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka zawodowego. w systemie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy
Ocena ryzyka zawodowego w systemie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy 1 OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO W SYSTEMIE ZARZĄDZANIA BHP Program Co to jest ryzyko zawodowe? Na czym polega ocena ryzyka zawodowego?
Bardziej szczegółowoISO 14000 w przedsiębiorstwie
ISO 14000 w przedsiębiorstwie Rodzina norm ISO 14000 TC 207 ZARZADZANIE ŚRODOWISKOWE SC1 System zarządzania środowiskowego SC2 Audity środowiskowe SC3 Ekoetykietowanie SC4 Ocena wyników ekologicznych SC5
Bardziej szczegółowoAdonis w Banku Spółdzielczym w Trzebnicy
Adonis w Banku Spółdzielczym w Trzebnicy J O A N N A M O R O Z PAW E Ł K O N I E C Z N Y AGENDA I. Charakterystyka Banku II. Wdrożenie systemu ADONIS III.Proces zarządzania ryzykiem operacyjnym w BS Trzebnica
Bardziej szczegółowoZarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy wg. normy ISO 45001
SYMPOZJUM CCJ "DOSKONALENIE SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA" Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy wg. normy ISO 45001 Andrzej DZIEWANOWSKI KOŚCIELISKO, 19-22 października 2015 r. 1 Układ prezentacji 1. BHP
Bardziej szczegółowoBEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY
Wykład 12. ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY 1 1. Podstawy prawne zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy: Podstawą regulacji w UE jest Dyrektywa Ramowa o ochronie pracowników przed szkodliwym
Bardziej szczegółowoGłównym zadaniem tej fazy procesu zarządzania jest oszacowanie wielkości prawdopodobieństwa i skutków zaistnienia zidentyfikowanych uprzednio ryzyk.
Głównym zadaniem tej fazy procesu zarządzania jest oszacowanie wielkości prawdopodobieństwa i skutków zaistnienia zidentyfikowanych uprzednio ryzyk. Na tym etapie wykonuje się hierarchizację zidentyfikowanych
Bardziej szczegółowoANALIZA PRZYDATNOŚCI METOD WSKAŹNIKOWYCH OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO NA STANOWISKU ADMINISTRACYJNO-BIUROWYM
Z E S Z Y T Y N A U K O W E P O L I T E C H N I K I P O Z N A Ń S K I E J Nr 62 Organizacja i Zarządzanie 2014 Małgorzata OLECHNOWICZ, Magdalena OLECHNOWICZ-CZUBIŃSKA * ANALIZA PRZYDATNOŚCI METOD WSKAŹNIKOWYCH
Bardziej szczegółowoRyzyko w świetle nowych norm ISO 9001:2015 i 14001:2015
Ryzyko w świetle nowych norm ISO 9001:2015 i 14001:2015 Rafał Śmiłowski_04.2016 Harmonogram zmian 2 Najważniejsze zmiany oraz obszary Przywództwo Większy nacisk na top menedżerów do udziału w systemie
Bardziej szczegółowoSystemy zarządzania jakością Kod przedmiotu
Systemy zarządzania jakością - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Systemy zarządzania jakością Kod przedmiotu 06.1-WM-MiBM-MTR-D-12_15 Wydział Kierunek Wydział Mechaniczny Mechanika i budowa
Bardziej szczegółowoW 30 C 30 Rodzaj : Symbol : Semestr : Grupa : Nr w siatce studiów : Data opracowania : 2012
Nr karty: 1/5 KARTA PROGRAMU RAMOWEGO PRZEDMIOTU PW - IOSP Narzędzia i metody jakością Quality Management Methods and Tools 1. Identyfikator przedmiotu: Rodzaj studiów : Studia I-go stopnia (inżynierskie
Bardziej szczegółowoAnaliza obciążenia statycznego metoda OWAS
Analiza obciążenia statycznego metoda OWAS. Wiadomości wstępne. Metoda analizy obciążenia statycznego Metodą OWAS (Ovako Working Posture Analysis System) służy do oceny wielkości obciążenia statycznego
Bardziej szczegółowoWzorcowy dokument zabezpieczenia przed wybuchem (DZPW) dla pyłowych atmosfer wybuchowych
Wzorcowy dokument zabezpieczenia przed wybuchem (DZPW) dla pyłowych atmosfer wybuchowych Celem niniejszego artykułu jest wskazanie pracodawcy co powinien zawierać dokument zabezpieczenia przed wybuchem
Bardziej szczegółowoŚCIEŻKA: Praktyk KAIZEN
ŚCIEŻKA: Praktyk KAIZEN Ścieżka dedykowana jest każdej osobie, która chce rozwijać siebie i swoją organizację - w szczególności: Koordynatorom i liderom Lean/KAIZEN odpowiedzialnym za obszary produkcyjne
Bardziej szczegółowoZmiany w standardzie ISO dr inż. Ilona Błaszczyk Politechnika Łódzka
Zmiany w standardzie ISO 9001 dr inż. Ilona Błaszczyk Politechnika Łódzka 1 W prezentacji przedstawiono zmiany w normie ISO 9001 w oparciu o projekt komitetu. 2 3 4 5 6 Zmiany w zakresie terminów używanych
Bardziej szczegółowoTemat: Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy
MODUŁ III LEKCJA 8 Temat: Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy Czas realizacji: 1 godzina lekcyjna Cele operacyjne: Uczeń po zrealizowaniu lekcji powinien: wiedzieć, co to jest ryzyko zawodowe wiedzieć,
Bardziej szczegółowoFaurecia R&D Center, jako centrum
REDAKTOR HONOROWY WYDANIA ŁUKASZ PIECZONKA główny specjalista ds. BHP, inspektor ppoż. Podejście do ergonomii w branży motoryzacyjnej Faurecia Grójec R&D Center S.A. Firma Faurecia, posiadająca liczne
Bardziej szczegółowoInformacja nt. sposobu przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy
Informacja nt. sposobu przeprowadzenia oceny zawodowego na stanowiskach pracy Pojęcie zawodowego, zostało ustalone w dyrektywie z dnia 12 czerwca 1989 r. o wprowadzaniu środków w celu zwiększania bezpieczeństwa
Bardziej szczegółowoMetodyka zarządzania ryzykiem w obszarze bezpieczeństwa informacji
2012 Metodyka zarządzania ryzykiem w obszarze bezpieczeństwa informacji Niniejszy przewodnik dostarcza praktycznych informacji związanych z wdrożeniem metodyki zarządzania ryzykiem w obszarze bezpieczeństwa
Bardziej szczegółowoDOSKONALENIE PROCESÓW
KATALOG SZKOLEŃ DOSKONALENIE PROCESÓW - Tworzenie projektów ciągłego doskonalenia - Konsultacje z ekspertami - Poprawa jakości oraz produktywności - Eliminacja marnotrawstwa - Redukcja kosztów - Metody
Bardziej szczegółowoPOLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM ROZDZIAŁ I. Postanowienia ogólne
POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM ROZDZIAŁ I Postanowienia ogólne 1. 1. Zarządzanie ryzykiem jest elementem łączącym kontrolę zarządczą z audytem wewnętrznym. Należy dążyć do minimalizacji ryzyka w funkcjonowaniu
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1)
Bezpieczeństwo i higiena pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Dz.U.2013.696 z dnia 2013.06.19 Status: Akt
Bardziej szczegółowoEksperyment 11. Badanie związków między sygnałem a działaniem (wariant B) 335
PRZEDMOWA... 9 1. WPROWADZENIE... 13 1.1. Geneza ergonomii jako dyscypliny naukowej... 14 1.2. Rozwój techniki i ewolucja jej roli dla człowieka oraz społeczeństwa... 17 1.3. Organizacja badań ergonomicznych,
Bardziej szczegółowoNowe narzędzia zarządzania jakością
Nowe narzędzia zarządzania jakością Agnieszka Michalak 106947 Piotr Michalak 106928 Filip Najdek 106946 Co to jest? Nowe narzędzia jakości - grupa siedmiu nowych narzędzi zarządzania jakością, które mają
Bardziej szczegółowoPodręcznik jest przeznaczony dla studentów uczelni technicznych na kierunku zarządzanie i inżynieria produkcji.
Zarządzanie jakością i bezpieczeństwem. Zofia Zymonik, Adam Hamrol, Piotr Grudowski Podręcznik obejmuje wiedzę o zarządzaniu jakością produkcji i bezpieczeństwem produktu. Autorzy przedstawili: historię,
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 19 czerwca 2013 r. Poz. 696 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 6 czerwca 2013 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 19 czerwca 2013 r. Poz. 696 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu
Bardziej szczegółowoZdarzenia potencjalnie wypadkowe krok po kroku
Tomasz Dyjeciński Zdarzenia potencjalnie wypadkowe krok po kroku Warszawa, 16.06.2016 r. 1 Co to są zdarzenia potencjalnie wypadkowe? Niebezpieczne zdarzenie, związane z wykonywaną pracą, podczas którego
Bardziej szczegółowoP O L I T E C H N I K A K O S Z A L I Ń S K A. Zarządzanie Ryzykiem
P O L I T E C H N I K A K O S Z A L I Ń S K A W Y D Z I A Ł E L E K T R O N I K I I I N F O R M A T Y K I Zarządzanie Ryzykiem Przedmiot Prowadzący Imię i nazwisko Grupa Zarządzanie Projektem dr Walery
Bardziej szczegółowo