Sponsoring kultury Raport TNS OBOP

Transkrypt

1 Sponsoring kultury Raport TNS OBOP Grudzień 2010 Marta Openchowska Ośrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o.; ul. Wspólna 56; Warszawa; NIP: ; REGON: Bank BPH S.A. nr konta: ; Sąd Rejonowy dla M.St. Warszawy XII Wydział, nr KRS ; Kapitał zakładowy: zł, w pełni opłacony t ; f e office@tns-global.pl;

2 SPIS TREŚCI Spis Treści... 1 Część I Informacje o badaniu... 1 Instytucje Kultury... 1 Przedsiębiorstwa... 2 Część II Podsumowanie... 3 Część III badanie instytucji kultury na temat sponsoringu... 5 Główne wyniki... 5 Rekomendacje... 7 Finansowanie... 8 Opinie o sponsoringu Wsparcie instytucji przez podmioty prywatne Forma wsparcia finansowego Finansujące podmioty prywatne Wysokość wsparcia Podejmowane działania Bariery finansowania Rola środków uzyskanych od podmiotów prywatnych Problemy przy pozyskaniu finansowania Powód braku finansowania przez podmioty prywatne w 2009 roku Powód braku finansowania przez podmioty prywatne w 2009 roku Finansowanie w 2011 roku Wsparcie przy pozyskiwaniu finansowania Załącznik Charakterystyka badanych jednostek Część IV badanie Firm na temat sponsoringu Główne wnioski Rekomendacje finansowanie projektów z zakresu kultury Działania sponsoringowe w latach Działania sponsoringowe w latach na rzecz kultury Opinie o Sponsoringu Charakterystyka finansowanych podmiotów Finansowane podmioty Finansowane projekty Budżet na projekty z zakresu kultury Forma współpracy Skala podejmowanych projektów Doświadczenia związane ze sponsorowaniem kultury Poszukiwanie projektów Satysfakcja ze współpracy Bariery przy podejmowaniu współpracy Bariery przy podejmowaniu współpracy z instytucjami kultury Problemy i sposoby ich rozwiązania w relacjach sponsor sponsorowany nie tylko w obszarze kultury Powód braku finansowania instytucji kultury w 2009 roku Wsparcie przy pozyskiwaniu projektów

3 Finansowanie w 2011 roku Załącznik Charakterystyka badanych jednostek Część V Działania instytucji kultury a finansowanie przedsiębiorstw

4 CZĘŚĆ I INFORMACJE O BADANIU INSTYTUCJE KULTURY KLIENT: Narodowe Centrum Kultury TEMAT: Sponsoring kultury Raport TNS OBOP z badania instytucji kultury TERMIN REALIZACJI BADAŃ: 5 26 października 2010 PRÓBA N=401 instytucji kultury Próba skonstruowana była w sposób w największym stopniu odzwierciedlającym strukturę instytucji kultury w Polsce. Przy konstrukcji próby uwzględniono: charakter działalności instytucji, region, na terenie którego funkcjonuje dana instytucja, strukturę własnościową instytucji (państwowa, samorządowa, pozarządowa, inna niż wymienione galerie, niezależni artyści). METODOLOGIA BADANIA: AUTOR RAPORTU: KONSULTACJE: PAPI (Pen And Paper Interview) Marta Openchowskska Weronika Zakrzewska Karol Wiittels Strona 1

5 PRZEDSIĘBIORSTWA KLIENT: Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan TEMAT: Sponsoring kultury Raport TNS OBOP z badania firm TERMIN REALIZACJI BADAŃ: 18 listopada 21 grudnia 2010 PRÓBA N=400 firm Firmy o zatrudnieniu od 10 pracowników. Próba skonstruowana była w sposób w największym stopniu odzwierciedlającym strukturę firm w Polsce. Przy konstrukcji próby uwzględniono: region, branżę, METODOLOGIA BADANIA: AUTOR RAPORTU: KONSULTACJE: CATI (Computer Assisted Telephone Interview) Marta Openchowskska Weronika Zakrzewska Karol Wiittels Strona 2

6 CZĘŚĆ II PODSUMOWANIE Wyniki raportu pokazują, że sponsoring kultury nie jest jeszcze mocno zakorzenioną formą wspierania kultury w Polsce. Z przebadanych 400 firm, w roku 2009 tylko 126 sponsorowało projekty z zakresu kultury. Patrząc wstecz, rzuca się w oczy niemal stały poziom (od roku 2007) sponsoringu w ogóle, a zarazem niemal niezmienny poziom sponsoringu projektów kulturalnych). Analizując budżety przeznaczone na działalność sponsoringową można śmiało stwierdzić, że kultura nie stanowi głównego obszaru finansowania przez firmy prywatne. Niepokojący jest fakt, że aż 63% firm deklarujących wspieranie finansowe kultury ograniczało działalność sponsoringową do finansowania maksymalnie 3 projektów w ciągu całego 2009 r. Instytucje kultury z kolei są silne uzależnienie od środków publicznych, co przekłada się na intensywność pozyskiwania środków z innych źródeł zarówno unijnych jak i prywatnych. W 2009 roku ze sponsoringu skorzystały 2 na 3 badane instytucje kultury. Średnio posiadają 15 sponsorów. Warto zwrócić uwagę na organizacje pozarządowe. Choć zdecydowana większość badanych instytucji docenia zalety sponsoringu i deklaruje chęć korzystania z tej formy finansowania kultury (77%), nie wszystkim udaje się skutecznie pozyskać środki finansowe ze źródeł prywatnych. Znaczna część respondentów za przyczynę tego stanu rzeczy obarcza firmy prywatne, które nie są zainteresowane finansowaniem kultury. Przedsiębiorstwa same przyznają, że współpraca z podmiotami z obszaru kultury sporadycznie rozpoczyna się z ich inicjatywy najczęściej nastawiają się na propozycje ze strony instytucji kultury. Przedsiębiorstwa nie insteresują się również instytucjami wspierającymi nawiązywanie kontaktów z podmiotami kultury, takimi jak samorząd lokalnego czy instytucje pośredniczące. Z ich pomocy korzystają przede wszystkim podmioty działające w obszarze kultury, znacznie rzadziej kontrakty nawiązują przez nie same firmy, Pozyskiwane środki firmy finansowe przeznaczają są głównie na projekty kulturalne o bardzo medialnym wymiarze: festiwale muzyczne i teatralne oraz koncerty i spektakle, a także wystawy. Stosunkowo wysoki procent jest przeznaczana na projekty o charakterze działalności szkoleniowo- Strona 3

7 warsztatowym. Jest to o tyle istotne, że znaczna ich część to projekty charakterze animacyjnym i/lub z zakresu edukacji kulturalnej. Dostrzegalna jest z kolei małe zaangażowanie przedsiębiorstw w finansowanie projektów z zakresu dziedzictwa kulturowego. Za pozytywną tendencję trzeba uznać celowość podmiotów sponsorujących przeznaczanych środków. Stosunkowo dużo firm przeznacza środki na sponsorowanie wybranych projektów. Jednocześnie w co czwartym przypadku środki przydzielane są bez wskazania celu, co źle świadczy o profesjonalizmie, bądź intencjach sponsora. Zdecydowana większość sponsorów jest zadowolona ze współpracy z podmiotami którym przyznały dofinansowanie. Niewątpliwie dobrze to świadczy zarówno o realizacji, jak i rozliczaniu projektów przez sponsorowane podmioty kultury. Za najważniejsze propozycje zmian, które korzystnie mogły by wpłynąć na poprawę relacji sponsor-podmiot kultury wymienić trzeba przede wszystkim zmiany przepisów podatkowych (59% odpowiedzi). Istotne wydaje się podjęcie zmian legislacyjnych w celu stworzenia nowego (prywatnopaństwowego) modelu finansowania kultury (29% odpowiedzi). Warto podkreślić, że 21% firm wskazało na problem braku instytucji pośredniczących pomiędzy sponsorami, a instytucjami kultury. Jednocześnie jednak tylko 23% badanych firm widzi potrzebę współpracy z instytucjami tego typu. Strona 4

8 CZĘŚĆ III BADANIE INSTYTUCJI KULTURY NA TEMAT SPONSORINGU GŁÓWNE WYNIKI Charakterystyczną cechą polskich instytucji kultury jest silne uzależnienie od środków publicznych. Dotyczy to zarówno (co oczywiste) instytucji finansowanych bezpośrednio z budżetu państwa i środków samorządowych, jak i organizacji pozarządowych. Choć samorządy finansują relatywnie największą liczbę instytucji, są to w większości podmioty małe lub średniej wielkości. Finansowanie dużych instytucji to nadal domena państwa. Uzależnienie od środków publicznych przekłada się na intensywność pozyskiwania środków z innych źródeł zarówno unijnych jak i prywatnych. W 2009 roku ze sponsoringu skorzystały 2 na 3 badane instytucje kultury. Średnio posiadają 15 sponsorów. Warto zwrócić uwagę na organizacje pozarządowe. Okazuje się, że rzadziej wykorzystują sponsoring, ale jeśli już korzystają z tej formy średnio zdobywają więcej sponsorów niż pozostałe instytucje. Powodów może być kilka. Po pierwsze organizacje pozarządowe startujące w otwartych konkursach ofert zazwyczaj muszą pozyskać środki na wkład własny. To stymuluje profesjonalizację kadr i kreatywność. Dodatkowo organizacje pozarządowe w przeciwieństwie do instytucji publicznych mających stałe budżety muszą rywalizować o środki finansowe, a więc zwiększać innowacyjność oferty. Instytucje publiczne pozyskują środki zewnętrzne w sytuacji poszerzenia oferty, lub też organizacji dodatkowych działań. Można przypuszczać, że znaczna część tych instytucji, które nie starają się o sponsoring ze strony sektora biznesu, to placówki działające w sposób mało innowacyjny, które nie starają się poszerzać i uatrakcyjniać swojej oferty. Trudności w pozyskiwaniu sponsorów dotyczą głównie instytucji małych 1, zlokalizowanych w miejscowościach średniej wielkości. Można domniemywać, że większość z nich ma tylko lokalny zasięg działania, a więc są mniej atrakcyjne dla potencjalnego sponsora. Jednocześnie w małych miejscowościach działa mniej firm prywatnych, a więc i możliwości nawiązania współpracy z potencjalnymi sponsorami są znacznie bardziej ograniczone niż w dużych miastach. Za pozytywną cechę trzeba uznać fakt, że instytucje którym udaje się pozyskiwać sponsorów, nie ograniczają się do jednego bądź kilku źródeł, lecz starają się poszerzać źródła finansowania. Widać stagnację, a nawet regres w finansowaniu instytucji kultury przez firmy prywatne. Jest to na pewno efekt uboczny kryzysu gospodarczego. Trudno natomiast jednoznacznie określić, czy jest to 1 Jako małe instytucje kultury uznawane są instytucje zatrudniające maksymalnie 49 pracowników, średnie zatrudniające od osób, duże przynajmniej 250 osób. Strona 5

9 początek tendencji mniejszego zainteresowania sponsoringiem kultury przez sektor biznesu. Porównując lata 2008 i 2009, należy zwrócić uwagę na fakt, że kryzys sponsoringu dotknął w znacznym stopniu instytucje małe 2, mające siedzibę w miejscowościach średniej wielkości. Instytucje, które dotychczas pozyskiwały niewiele środków prywatnych, w kolejnych latach będą pozyskiwać jeszcze mniej. Choć zdecydowana większość badanych instytucji docenia zalety sponsoringu i deklaruje chęć korzystania z tej formy finansowania kultury (77%), nie wszystkim udaje się skutecznie pozyskać środki finansowe ze źródeł prywatnych. Znaczna część respondentów za przyczynę tego stanu rzeczy obarcza firmy prywatne, które nie są zainteresowane finansowaniem kultury. Jednocześnie znaczna część oferty instytucji nie jest dopasowana do priorytetów potencjalnych sponsorów. Może to także świadczyć o niewielkiej innowacyjności działań realizowanych przez część instytucji sektora kultury. Gros środków pozyskanych od sponsorów prywatnych jest przeznaczana na bieżącą działalność i uzupełnienie finansowe do dodatkowych projektów. Tylko niewielka część instytucji myśli strategicznie starając się pozyskać partnera strategicznego czy też stały sponsoring. Przedstawiciele badanych instytucji postrzegają tą sytuację jako naturalną przyznają, że środki prywatne powinny stanowić tylko ograniczoną część budżetu lub jego uzupełnienie. W znacznej mierze jest to spowodowane obawą o utratę niezależności oraz niechęć do firmowania swoją działalnością wizerunku firm prywatnych. Takie podejście może także świadczyć o tradycyjnym pojmowaniu kultury i/lub braku innowacyjnych projektów odpowiadających na realne zapotrzebowanie. Nieco inaczej do kwestii sponsoringu podchodzą instytucje pozarządowe, dla których częściej środki uzyskane w ten sposób pełnią rolę jednego z głównych środków finansowania. W podejściu do pozyskania potencjalnych sponsorów dominuje myślenie skupione na własnej ofercie. Niezależnie od typu własnościowego instytucji, w ofertach podejmowane są przede wszystkim kwestie wizerunkowe, większa wiarygodność firmy czy nobilitacja dzięki mianu 'sponsora kultury : Sponsorzy prywatni finansują najczęściej działania/wydarzenia spektakularne, które wzmacniają wizerunek ich firm. Jednocześnie szczególnie w przypadku sztuk performatywnych preferują działania i projekty tradycyjnie zaliczane do tzw. kultury wysokiej : festiwale, muzyka klasyczna etc. Jednocześnie jednak znaczna część sponsorów finansuje działania z zakresu animacji kulturalnej, w tym przede wszystkim edukację kulturalną. Znaczna część firm prywatnych deklaruje finansowanie działań prospołecznych, stąd można wnioskować, że sponsorzy stawiają na społeczny wymiar edukacji kulturalnej. Strona 6

10 REKOMENDACJE Zmiana przepisów prawnych dotyczących sponsoringu, w tym w szczególności przepisów podatkowych. Wzmocnienie merytoryczne pracowników instytucji kultury (w szczególności instytucji małych i/lub mających siedzibę w małych miejscowościach) poprzez: szkolenia z zakresu pozyskiwania sponsorów i partnerów biznesowych, szkolenia z zakresu PR w instytucjach, szkolenia z zakresu specyfiki działania sektora biznesu. Stworzenie systemu pośrednictwa pomiędzy instytucjami kultury a sponsorami, w tym w szczególności: stworzenie bazy instytucji kultury (zawierającej aktualną ofertę kulturalną) oraz firm (zawierającą informacje o priorytetach finansowania w poszczególnych firmach i społecznej odpowiedzialności biznesu), pomoc w kojarzeniu potencjalnych partnerów z obydwu sektorów, działania informacyjne i kampanie społeczne zachęcające firmy do prowadzenia działalności sponsorskiej w dziedzinie kultury, działania na profesjonalizacji działań sponsoringowych w firmach, w szczególności transparentności finansowanych działań. Strona 7

11 FINANSOWANIE Przychód co trzeciej instytucji należał do przedziału od 500 tys. do 5 mln. zł (36%). Dotyczy to głównie instytucji średniej wielkości zatrudniającej od 10 do 49 osób (62%), samorządowych instytucji kultury (56%). Wykres 1. Całkowity przychód instytucji kultury(ze wszystkich źródeł) w roku 2009 N=401 do 100 tys. 25% 100 tys tys. 19% 500 tys. - 5 mln. 36% powyżej 5 mln. 15% Odmowa odpowiedzi 5% Uzyskiwanie przychodu przekraczającego 5 mln. zł deklaruje 15% instytucji, przede wszystkich średnich (47%) i dużych (74%). Największe przychody generują jednostki mające swoją siedzibę na terenie województwa mazowieckiego (32%). Co czwarta instytucja kultury uzyskuje przychód nie przekraczający 100 tys. zł. Głównie są to podmioty małe (48%). Istotnie częściej zlokalizowane są one na terenie województwa dolnośląskiego (49%) i lubelskiego (44%). Zazwyczaj nie mają one wyznaczonego budżetu zadaniowego (47%). Strona 8

12 własność państwowa własność samorządowa organizacje pozarządowe inne instytucje Tabela 1. Całkowity przychód instytucji kultury(ze wszystkich źródeł) w roku 2009 N=401 Do 100 tys. zł 28% 13% 35% 57% 100 tys. 500 tys. zł 6% 13% 38% 21% 500 tys. 5 mln. zł 15% 55% 20% 13% Powyżej 5 mln. zł 39% 15% 5% 2% Większy przychód otrzymują instytucje państwowe blisko 4 na 10 przyznaje, że w roku 2009 przychód przekroczył 5 mln zł (39%). Nieco mniejszym budżetem dysponowały instytucje samorządowe ponad połowa z nich deklaruje, że przychód w 2009 roku zmieścił się w przedziale od 500 tysięcy do 5 milionów złotych (55%). Znacznie mniejszymi środkami dysponowały w tym czasie organizacje pozarządowe. Przychód przekraczający 5 mln zł uzyskało jedynie 5% organizacji, natomiast w przypadku co trzeciej nie przekroczył on 100 tys zł (35%). Strona 9

13 Ogół instytucji kultury w zdecydowanej większości finansowany jest z jednostek samorządu terytorialnego. Źródło to stanowi średnio 46,8% wpływów polskich podmiotów zajmujących się kulturą. Jednostki samorządu terytorialnego stanowią główne źródło przychodu przede wszystkim dla podmiotów małych (średnio 60,3% przychodów) i średnich (średnio 52,3% przychodów). Wykres 2. Średni procent ogólnej sumy przychodów z danych źródeł N=401 jednostki samorządu terytorialnego 46,8 budżet państwa 20,5 własne środki 10,9 osoby prywatne 6,3 przedsiębiorstwa prywatne środki z funduszy/programów bądź grantów Unii Europejskiej organizacje pozarządowe (np. grantodawcze) instytucje/organizacje międzynarodowe lub zagraniczne inne 6,2 3,7 2,3 1,0 2,4 W drugiej kolejności przychód instytucji pochodzi z budżetu państwa (średnio 20,5%). Państwo finansuje w większym stopniu instytucje największe, o zatrudnieniu przekraczającym 250 pracowników (średnio 41,5% otrzymywanego przychodu). Własne środki stanowią średnio 10,9% otrzymywanego przez instytucje kultury przychodu Strona 10

14 OPINIE O SPONSORINGU Sponsoring jest pozytywnie postrzegany przez badane instytucje kultury. Przedstawiciele większości z nich dostrzegają jego zalety (92%). Do najczęściej wymienianych należy fakt, że instytucje dysponują dodatkowymi środkami na swoją podstawową działalność (21%) oraz to, że umożliwiają realizację dodatkowych działań (21%). Wykres 3. Główne zalety sponsoringu wobec innych form finansowania N=401 Dodatkowe środki finansowe na działalność Możliwość poszerzenia oferty działalności 21% 21% Możliwość rozwu Polepszenie jakości / atrakcyjności realizowanych projektów Łatwiejsze procedury, mniej biurokracji, szybkość finansowania Brak konieczności szczegółowego rozliczania Obopólna korzyść dla stron Możliwość kontynuowania działalności Elastyczność w dysponowaniu pieniędzmi Dofinansowanie konkretnych projektów Pozyskanie środków finansowych Zbliżenie świata kultury i biznesu Nie wiem 7% 7% 6% 6% 6% 6% 5% 5% 5% 5% 5% Brak zalet 3% Warto zwrócić uwagę na fakt, że dla organizacji pozarządowych częściej niż dla innych instytucji sponsoring oznacza możliwość kontynuowania działalności (11% dla organizacji pozarządowych, 6% - dla ogółu instytucji). Strona 11

15 Wady sponsoringu wskazało 62% badanych firm. Stawiane zarzuty najczęściej dotyczą procesu samego pozyskiwania sponsora: trudności pozyskania sponsora / brak sponsorów (11%) oraz zbyt dużych wymagań sponsorów w stosunku do wkładu finansowego (8%). Wykres 4. Główne wady sponsoringu wobec innych form finansowania N=401 Trudność pozyskania sponsora / brak sponsorów 11% Zbyt duże wymagania sponsorów (w stosunku do wkładu finansowego) 8% Zależność od sponsora, ograniczenie decyzyjności 6% Brak pewności co do pozyskania środków - możliwość wycofania się sponsora 5% Przepisy podatkowe / podatek VAT 5% Przepisy prawne 5% Nie wiem 9% Brak wad 28% Strona 12

16 WSPARCIE INSTYTUCJI PRZEZ PODMIOTY PRYWATNE Forma wsparcia finansowego Ponad połowa przedstawicieli instytucji kultury przyznaje, że reprezentowana przez nich organizacja była w przeszłości finansowana przez podmioty prywatne (63%). Z takiej formy finansowania częściej korzystały podmioty, które podejmują działania w tym kierunku. Wykres 5. Czy kiedykolwiek państwa instytucja była finansowana przez podmioty prywatne? N=401 Jeżeli instytucja była finansowana: Jakie formy finansowania przez prywatne podmioty wykorzystała Pana(i) instytucja w 2009 roku? N=252 Sponsoring 73% Darowizna 61% nie 37% tak 63% Barter 35% Inne formy wsparcia 11% Nie było tego typu finansowania w 2009 roku 4% Strona 13

17 % firm finansowanych ze środków prywatnych własność państwowa własność samorządowa organizacje pozarządowe inne instytucje Głównymi formami finansowania w 2009 roku był sponsoring (73%) oraz wsparcie w postaci darowizny (61%). W co 3 instytucji stosowano barter (35%). Tabela 2. Czy kiedykolwiek państwa instytucja była finansowana przez podmioty prywatne? N=401 Jeżeli instytucja była finansowana: Jakie formy finansowania przez prywatne podmioty wykorzystała Pana(i) instytucja w 2009 roku? N=252 TAK 59% 67% 65% 42% Darowizna 68% 62% 61% 43% Sponsoring 90% 80% 58% 45% Barter 47% 38% 27% 19% Inne formy mecenatu 13% 6% 16% 28% Sponsoring wykorzystywany był przede wszystkim przez instytucje zlokalizowane w miejscowościach zamieszkałych przez tys. osób, instytucje zatrudniające powyżej 10 pracowników (zatrudnienie osób 83%, osób 81%). W 2009 roku korzystały z niego głównie państwowe (90%) bądź też samorządowe (80%) instytucje kultury, natomiast rzadziej organizacje pozarządowe (58%). Sponsoring, oprócz tego, że wykorzystywany przez największą liczbę instytucji kultury w Polsce w 2009 roku, stanowił również największy wkład spośród wszystkich pozyskanych środków prywatnych (średnio 49,2% pozyskanych środków). Strona 14

18 własność państwowa własność samorządowa organizacje pozarządowe inne instytucje Wykres 6. Jaki był podział procentowy środków? N=217; jeżeli instytucja była finansowana przez podmioty prywatne w 2009 i będące w stanie określić udział procentowy danych źródeł finansowania, Na wykresie przedstawiono średni udział procentowy poszczególnych środków Sponsoring 49,2 Darowizna 31,0 Barter 12,9 Inne formy mecenatu 6,9 Tabela 3. Jaki był podział procentowy środków? N=217; jeżeli instytucja była finansowana przez podmioty prywatne w 2009 i będące w stanie określić udział procentowy danych źródeł finansowania, W tabeli przedstawiono średni udział procentowy poszczególnych środków Darowizna 33,1 28,5 39,2 26,9 Sponsoring 53,0 54,6 36,0 42,4 Barter 12,9 14,0 11,9 7,9 Inne formy mecenatu 0,9 2,9 12,9 22,9 Strona 15

19 Finansujące podmioty prywatne W 2009 roku instytucje kultury były wspierane średnio przez 15 prywatnych firm. Co czwarta instytucja kultury z tej grupy otrzymała wsparcie od maksymalnie 3 firm, kolejne 25% - od 4 do 9. Otrzymanie funduszy od więcej niż 10 podmiotów otrzymało 42% instytucji. Większą liczbę finansujących podmiotów prywatnych pozyskały średnie instytucje (53% pozyskało środki od minimum 10 sponsorów). Wykres 7. Ile podmiotów prywatnych, jako darczyńców/sponsorów/partnerów miała Państwa organizacja w roku 2009? N=241; jeżeli instytucja była finansowana przez podmioty prywatne w % % % % Nie wiem/ odmowa 7% Strona 16

20 własność państwowa własność samorządowa organizacje pozarządowe inne instytucje Tabela 4. Ile podmiotów prywatnych, jako darczyńców/sponsorów/partnerów miała Państwa organizacja w roku 2009? N=241; jeżeli instytucja była finansowana przez podmioty prywatne w % 20% 32% 43% % 30% 25% 14% % 23% 16% 11% % 23% 13% 29% Średnia liczba podmiotów Średnio najmniejszą liczbę sponsorów pozyskały instytucje państwowe (12 sponsorów), najwięcej organizacje pozarządowe. Fakt ten jest wynikiem pewnej dychotomia dominująca grupa badanych instytucji pozarządowych posiada pojedynczych sponsorów, jednak na wysokość średniej wpływa mniej liczna grupa (17%) nastawiona na pozyskiwanie jak największej liczby podmiotów finansujących. Instytucje kultury sponsorowane były przede wszystkim przez firmy z branż energetycznej, gazowniczej, usług hotelarskich, produkcji, mediów, bankowości i finansów. Strona 17

21 Wykres 8. Główna działalność lub branża firmy prywatnej, z którą współpracowała instytucja N=241; jeżeli instytucja była finansowana przez podmioty prywatne w 2009 Podmioty prywatne z tych sektorów z jednej strony najczęściej podejmują projekty sponsoringowe, a co więcej mają one największy wkład finansowy w realizacje podejmowanych projektów kulturalnych. Wysokość wsparcia Wsparcie podmiotów prywatnych stanowiło raczej niski wkład w roczny budżet badanych organizacji. W przypadku dwóch na trzy instytucje udział ten nie przekroczył 10% budżetu, natomiast średni udział wyniósł 2,74% całkowitego budżetu. Strona 18

22 Wykres 9. Jaki był procentowy udział środków pieniężnych otrzymanych od podmiotów prywatnych w 2009 roku w budżecie rocznym organizacji? N=241; jeżeli instytucja była finansowana przez podmioty prywatne w % 28% 2-5% 22% 6-10% 18% 11-25% 17% 26-50% 8% 51-75% 2% % 4% Brak odpowiedzi 1% W połowie firm środki przekazane w 2009 roku przez firmy zewnętrzne nie zmieniły się w stosunku do roku 2008 (52%). W co trzeciej instytucji wysokość dofinansowania spadła (31%). Obniżenie wysokości wsparcia finansowego dotknęło przede wszystkim: małe pomioty (40%), instytucje zlokalizowane w miejscowościach o wielkości zaludnienia od 20 do 100 tys. mieszkańców (44%). Strona 19

23 Wykres 10 Czy udział środków podmiotów prywatnych w przychodach Państwa organizacji w okresie : N=241; jeżeli instytucja była finansowana przez podmioty prywatne w % 11-25% 26-50% 51-75% % brak odpowiedzi Wzrósł 17% wzrost (N=42) 51% 32% 13% 4% Był taki sam 52% Zmalał 31% spadek (N=75) 35% 30% 22% 10%1% 2% Podejmowane działania Instytucje kultury pozyskane w 2009 roku środki przeznaczały przede wszystkim na konkretne projekty (średnio 59% otrzymanych środków). Dotyczy to przede wszystkim stowarzyszeń i fundacji dla 68% z nich poszczególne projekty są najważniejszym celem, na który przeznaczają środki od sponsorów. Strona 20

24 Wykres 11. Procent całkowitego dofinansowania w ramach współpracy na określone cele N=241; jeżeli instytucja była finansowana przez podmioty prywatne w 2009 Na wykresie przedstawiono średni procent dofinansowania przeznaczonego na konkretne cele Konkretne projekty celowe 58,8 Główne programy działalność statutowa 35,0 Koszty stałe/operacyjne 3,2 Inne główne działania 2,5 Inwestycje oprocentowane 0,3 Kwoty niewydajne/rezerwy 0,1 W drugiej kolejności pozyskane środki przeznaczano na działalność statutową instytucji (średnio 35% dofinansowania). Instytucje starały się wykorzystywać w całości otrzymane pieniądze kwoty nie wydane i rezerwy średnio wynosiły 0,1% wartości otrzymanych funduszy. Nieco inaczej otrzymane dofinansowanie wykorzystywały instytucje prowadzące działalność czytelniczą, które w 2009 uzyskiwały jednorazowe wsparcie (38%). Biorąc pod uwagę podział na typ własnościowy instytucji okazuje się, że organizacje pozarządowe oraz niezależni artyści, galerie większy udział pozyskanych środków przeznaczają na pokrycie kosztów stałych, rzadziej natomiast przeznaczane są na działalność statutową i główne podejmowane programy. Strona 21

25 własność państwowa własność samorządowa organizacje pozarządowe inne instytucje Tabela 5. Procent całkowitego dofinansowania w ramach współpracy na określone cele N=241; jeżeli instytucja była finansowana przez podmioty prywatne w 2009 Na wykresie przedstawiono średni procent dofinansowania przeznaczonego na konkretne cele Konkretne projekty celowe 54,4 55,3 65,4 69,2 Główne programy działalność statutowa 41,2 40,2 25,9 17,2 Koszty stałe/operacyjne 3,2 0,8 6,8 7,7 Inwestycje oprocentowane 0,3 0,2 0,6 0,4 Inne główne działania 0,6 3,4 1,2 4,6 Kwoty niewydajne/rezerwy 0,0 0,0 0,2 0,9 Sponsorzy prywatni finansują najczęściej działania/wydarzenia spektakularne, które wzmacniają wizerunek ich firm w 2009 roku wspierali przede wszystkim działania z zakresu sztuk performatywnych (45%) oraz animacji kultury (32%). Wykres 12. Jakich dwóch najważniejszych dziedzin dotyczyła współpraca z podmiotami prywatnymi w roku 2009? N=241; jeżeli instytucja była finansowana przez podmioty prywatne w 2009 Sztuki performatywne 45% Animacja kultury 32% Dziedzictwo narodowe Sztuki wizualne 16% 18% Literatura/poezja 10% Media/film 8% Działalność czytelnicza 5% Strona 22

26 BARIERY FINANSOWANIA Rola środków uzyskanych od podmiotów prywatnych Zdecydowana większość instytucji kultury (67%) jest zdania, że środki finansowe pozyskane od podmiotów prywatnych powinny stanowić uzupełnienie innego typu finansowania. Jednocześnie jedynie 2% instytucji twierdzi, że środki prywatne powinny stanowić podstawowe źródło finansowania. Wykres 13. Środki finansowe od podmiotów prywatnych w działalności instytucji, którą Państwo reprezentują powinny pełnić rolę: N=401 Podstawowego źródła finansowania 2% Jednego z podstawowych, ale nie najważniejszego źródła finansowania 7% Mieć znaczenie równe innym środkom pozyskiwanym przez instytucję 13% Uzupełniającym inne typy finansowania 67% Jak najmniejszą 7% Nie wiem/ trudno powiedzieć 3% Istotnie częściej środki podmiotów prywatnych postrzegane są jako uzupełnienie budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego (94%), samorządowe instytucje kultury (77%) oraz firmy zatrudniające i pracowników (74% i 79%). Strona 23

27 własność państwowa własność samorządowa organizacje pozarządowe inne instytucje Tabela 6. Środki finansowe od podmiotów prywatnych w działalności instytucji, którą Państwo reprezentują powinny pełnić rolę: N=401 Podstawowego źródła finansowania 2% 1% 2% 10% Jednego z podstawowych, ale nie najważniejszego źródła finansowania Mieć znaczenie równe innym środkom pozyskiwanym przez instytucję 6% 3% 15% 11% 3% 9% 28% 12% Uzupełniającym inne typy finansowania 75% 79% 46% 49% Jak najmniejszą 10% 6% 5% 11% Istotne różnice można dostrzec w sposobie postrzegania roli środków pozyskanych od sponsorów w przypadku instytucji podlegających państwu oraz organizacji pozarządowych. Zdaniem zdecydowanej większości przedstawicieli instytucji zarówno rządowych jak i samorządowych dofinansowanie od podmiotów prywatnych powinno uzupełniać inne typy finansowania (odpowiednio 75% i 79%), podczas gdy tego zdania jest niespełna połowa przedstawicieli organizacji pozarządowych (46%). Należy zwrócić uwagę na fakt, że sponsoring, mimo że rzadziej wykorzystywany w 2009 roku przez organizacje pozarządowe (tabela 2), dla NGO działających w obszarze kultury częściej niż w innych instytucjach, środki te traktowane są jako równorzędne z pozostałymi przychodami (28%), bądź też jako jedno z podstawowych źródeł (15%). Problemy przy pozyskaniu finansowania Wśród instytucji, które nie są finansowane przez podmioty prywatne 3 na 10, podejmuje działania zmierzające do pozyskiwania partnerów prywatnych. Najczęściej wskazywaną przez instytucje barierą Strona 24

28 w podejmowaniu takiego działania są bariery prawne (24%). W następnej kolejności instytucje wymieniają kwestie organizacyjne (14%) oraz brak wiedzy na temat pozyskiwania sponsorów (11%). Instytucje kultury wskazują również na zbyt wysokie wymagania sponsora w dziedzinie wizerunkowej (9%). Zdaniem wszystkich badanych instytucji kultury najczęstszą przeszkodą w pozyskiwaniu finansowania jest przede wszystkim brak zainteresowania firm prywatnych tego typu działaniem (63%). Zdecydowanie najczęściej borykają się z nią instytucje z województwa łódzkiego (92%) oraz samorządowe instytucje kultury (72%). Natomiast w najmniejszym stopniu taką barierę odczuwają podmioty z woj. dolnośląskiego (39%) oraz organizacje pożytku publicznego (41%). Instytucje kultury widzą również problem w pozyskaniu sponsora, ze względu na brak posiadania dla niego odpowiedniej oferty (17%). Taki problem istotnie częściej pojawia się wśród instytucji zlokalizowanych w woj. małopolskim (29%). Przeszkody pojawiają się także ze względów organizacyjnych: niemożności znalezienia formalnej formuły współpracy ze sponsorem (17%), dostosowania planowania działań organizacji do planowania budżetu sponsora (15%) oraz niejasnej struktura decyzyjna podmiotów prywatnych (9%). Strona 25

29 Wykres 14. Jakie są najczęstsze przeszkody w pozyskaniu finansowania od podmiotu prywatnego na działalność w zakresie kultury Państwa organizacji? N=401 Brak zainteresowania podmiotów prywatnych tego typu działalnością 63% Brak oferty dla sponsora 17% Przeszkody organizacyjne Niemożność znalezienia formalnej formuły współpracy ze sponsorem Niemożliwość dostosowania planowania działań organizacji do planowania budżetu sponsora Niejasna struktura decyzyjna podmiotów prywatnych 9% 17% 15% Wzajemne opinie i stereotypy 8% Bariery prawne 1% Podatki 1% Brak problemów 3% Inne 4% Nie wiem / trudno ocenić 3% Biorąc pod uwagę bariery prawne jako najtrudniejsze przy współpracy z podmiotami prywatnymi są przepisy podatkowe, które ograniczają możliwości sponsoringu (49%). Ponad 1/5 firm zauważa również trudności wynikające z regulacji finansowych (księgowych) przedsiębiorstw (22%). Instytucje upatrują również bariery w szukaniu odpowiedniej formuły prawnej (16%) oraz statusie prawnym własnej instytucji (13%). Co dziesiąta firma nie spotyka na swojej drodze barier natury prawnej. Strona 26

30 Wykres 15. Jakie bariery prawne są najtrudniejsze we współpracy z podmiotem prywatnym? N=401 Przepisy podatkowe, ograniczające możliwości sponsoringu 49% Regulacje finansowe (księgowe) przedsiębiorstw Niemożność znalezienia odpowiedniej formuły prawnej dla umowy między instytucją a sponsorem Status prawny instytucji przez Państwa reprezentowanej 16% 13% 22% Nie ma takich barier / żadne 10% Inne przepisy i regulacje finansowe 2% Brak zainteresowania dofinansowaniem 2% Nie wiem / trudno ocenić 2% Inne 2% Z punktu widzenia instytucji kultury współpracę z podmiotami prywatnymi utrudnia najczęściej przekonanie o braku zainteresowania kulturą przez przedsiębiorstwa (39%). Kolejnym dużym uprzedzeniem jest nastawienie sponsora na wymierne korzyści (23%). Strona 27

31 Wykres 16a. Jakie wzajemne uprzedzenia podmiotu prywatnego i instytucji takich jak Państwa utrudniają współpracę między nimi? Czynniki o największej wadze N=401 * średnia ze skali 5 punktowej, gdzie wartość 1 oznacza czynnik o najmniejszej wadze, 5 czynnik o największej wadze Wykres 17b. Jakie wzajemne uprzedzenia podmiotu prywatnego i instytucji takich jak Państwa utrudniają współpracę między nimi? Czynniki o najmniejszej wadze N=401 * średnia ze skali 5 punktowej, gdzie wartość 1 oznacza czynnik o najmniejszej wadze, 5 czynnik o największej wadze Strona 28

32 W najmniejszym stopniu instytucje kultury przywiązują uwagę do przekonania o małej wiarygodności obu stron (36% - najmniej ważne). Powód braku finansowania przez podmioty prywatne w 2009 roku Analizując działania instytucji, które w 2009 roku nie otrzymały żadnego dofinansowania od podmiotów prywatnych, w 3 na 10 przypadkach było zapotrzebowania na tego typu wsparcie, natomiast co czwarta instytucja, nie występowała z wnioskiem o finansowanie. Dla blisko co piątej instytucji powodem nie otrzymania finansowania były kwestie niezależne od samej instytucji brak chętnych do sponsorowania (19%) bądź odrzucenie wniosku o wsparcie pieniężne lub niepieniężne (18%). Wykres 18. Czym był spowodowany fakt, że w 2009 roku Państwa instytucja NIE otrzymała żadnego rodzaju finansowania ze środków prywatnych? N=160; jeżeli instytucja nie była finansowana przez podmioty prywatne w 2009 Organizacja nie potrzebowała wsparcia pieniężnego lub niepieniężnego z tego źródła 31% Nie występowaliśmy o finansowanie 23% Brak chętnych do sponsorowania / brak zainteresowania wśród sponsorów 19% Odrzucono wniosek organizacji o wsparcie pieniężne lub niepieniężne 18% Inne 9% Nie wiem / trudno powiedzieć 1% Warto zaznaczyć, że istotnie częściej o finansowanie nie występowały firmy o zatrudnieniu 1-9 pracowników (38%) oraz z miast powyżej 500 tys. mieszkańców (31%). Strona 29

33 własność państwowa własność samorządowa organizacje pozarządowe inne instytucje Tabela 7. Czym był spowodowany fakt, że w 2009 roku Państwa instytucja NIE otrzymała żadnego rodzaju finansowania ze środków prywatnych? N=160; jeżeli instytucja nie była finansowana przez podmioty prywatne w 2009 Organizacja nie potrzebowała wsparcia pieniężnego lub niepieniężnego z tego źródła Odrzucono wniosek organizacji o wsparcie pieniężne lub niepieniężne 47% 23% 44% 20% 7% 27% 12% 11% Nie występowaliśmy o finansowanie 20% 13% 33% 46% Brak chętnych do sponsorowania / brak zainteresowania wśród sponsorów 6% 31% 7% 15% Inne powody podają instytucje samorządowe rzadziej wynikały one z braku zapotrzebowania (23%) bądź nie ubiegania się w ogóle o dofinansowanie (13%), częściej natomiast z odrzucenia wniosku (27%) bądź braku zainteresowania podmiotów sponsorujących (31%). Powód braku finansowania przez podmioty prywatne w 2009 roku Instytucje poszukują wsparcia ze strony sponsorów, ze względu na chęć rozwoju instytucji (51%), jak również możliwość realizacji dodatkowych działań (45%). Strona 30

34 Rozwój instytucji dążenie do zwiększenia ilości oraz wielkości działań Możliwość realizacji dodatkowych działań, rozszerzających ofertę organizacji Spadek dofinansowania ze środków publicznych Brak możliwości utrzymania działalności statutowej w oparciu o środki publiczne Nasza instytucja nie poszukuje sponsora Brak pewności co do pozyskania środków publicznych (ogólnopolskich i samorządowych) Kryzys finansowy organizacji nagły spadek przychodów ze środków publicznych oraz od darczyńców Wzrost wiarygodności instytucji (poprawa wizerunku) Brak możliwości rozwoju w oparciu o środki finansowe instytucji publicznych Wysokie środki finansowe pozyskiwane od podmiotu prywatnego Przekonanie, iż przedsiębiorstwa mają motywację do podjęcia współpracy Zmiana profilu działalności instytucji (poszukiwanie działań, które przyciągną prywatne podmioty) Wykres 19. Najważniejsze przyczyny poszukiwań sponsora N=401 5% 5% 5% 4% 3% 2% 8% 8% 14% 23% 45% 51% Istotnie częściej poszukiwanie sponsorów w celu rozwoju wykazują instytucje z woj. pomorskiego (74%) i samorządowe (57%). Natomiast w celu realizacji dodatkowych działań istotnie częściej podmioty zlokalizowane w woj. kujawsko-pomorskim (68%) i podmioty samorządowe (56%). Co czwarta firma jest zmuszona poszukiwać prywatnych funduszy, w związku ze spadkiem dofinansowania ze środków publicznych (23%). Strona 31

35 Wykres 20. Największe korzyści ze współpracy z podmiotem prywatnym. N=401 Pozyskanie środków finansowych na realizację konkretnego celu 74% Zwiększenie skali organizowanych działań 43% Pozyskanie partnera do działań długofalowych 36% Zwiększenie widoczności organizowanych działań 33% Ustabilizowanie sytuacji finansowej instytucji 16% Pozyskanie partnera w działalności międzysektorowej 14% Przejrzystość oczekiwań między podmiotem prywatnym a instytucją 9% Inne 3% Nie wiem 1% Instytucje kultury za największą korzyść z tytułu współpracy z podmiotem prywatnym uważają pozyskiwanie środków na realizację konkretnego celu (74%). Istotnie częściej taką korzyść postrzegają jednostki samorządu terytorialnego (91%) i instytucje, których główną działalnością są sztuki performatywne (81%). Drugą co do ważności korzyścią jest zwiększenie skali organizowanych działań (43%). Istotnie częściej taką korzyść postrzegają instytucje z miejscowości zamieszkałych przez tys. mieszkańców (54%), samorządowych instytucji kultury (49%) oraz działających w obszarze media i film (68%). Natomiast co trzecia firma widzi dodatkowe korzyści w postaci pozyskania partnera do działań długofalowych (36%) oraz zwiększenia widoczności organizowanych działań (33%). Strona 32

36 Wykres 21. Elementy pomocne w rozwoju wsparcia sektora prywatnego dla instytucji kultury. N=401 Wskazania ogółem Wskazania w pierwszej kolejności zmiana przepisów podatkowych 33% 75% powstanie nowego, prywatnopublicznego modelu finansowania kultury 29% 71% instytucje, pośredniczące pomiędzy światem kultury i biznesu, inicjujące kontakty i patronujące wspólnym inicjatywom 30% 68% zmiana przepisów dotyczących kryptoreklamy 6% 45% inne 1% 4% Zdaniem instytucji kultury najbardziej pomocnym rozwiązaniem w celu rozwoju wsparcia ze strony sektora prywatnego byłaby zmiana przepisów podatkowych (75%). Zbliżona liczba przedsiębiorstw wskazuje również na powstanie nowego, prywatno-publicznego modelu finansowania kultury (71%). Strona 33

37 FINANSOWANIE W 2011 ROKU Trzy na cztery instytucje kultury przyznają, że w 2011 roku planują ubiegać się o dofinansowanie projektów przez podmioty prywatne (77%). Wynika to przede wszystkim z braku środków na podstawową działalność (35%). Podobny udział instytucji z uzyskanych środków chciałoby rozszerzyć dotychczas prowadzoną działalność (32%). Środki na konkretne cele chciałaby pozyskać co piąta instytucja kultury (21%). Wykres 22. Czy planują Państwo ubieganie się o sponsorowanie projektów z zakresu kultury w przyszłym roku? N=401 Tak 77% Nie 10% Jeszcze nie podjęto decyzji 13% Instytucje, które nie planują ubiegać się o finansowanie stanowią 10% badanej grupy. Są to głownie organizacje, które: są własnością państwową (18%), mają budżet zadaniowy przekraczający 1 mln. zł (15%), nie posiadają wyodrębnionej jednostki odpowiedzialnej za pozyskanie sponsorów (15%). Strona 34

38 Wykres 23. Dlaczego nie planują Państwo ubiegać się o sponsorowanie projektów z zakresu kultury w przyszłym roku? N=39 ; jeżeli instytucja nie planuje ubiegać się o sponsorowanie projektów w roku 2011 Nie ma takiej potrzeby 56% Bariery prawne - status organizacji 38% Brak zainteresowania ze strony sponsorów 11% Inne 10% Brak planów ubiegania się o środki od podmiotów zewnętrznych argumentują najczęściej brakiem takiej potrzeby (56%) bądź też barierami prawnymi (38%). W co dziesiątym przypadku jako barierę w ubieganiu się o dodatkowe środki podają brak zainteresowania ze strony sponsorów (11%). Strona 35

39 Wykres 24. Dlaczego planują Państwo ubiegać się o sponsorowanie projektów z zakresu kultury w przyszłym roku? N=310; jeżeli instytucja planuje ubiegać się o finansowanie w 2011 roku Z powodu braku środków na działalność statutową Aby poszerzyć ofertę działalności / rozszerzenie działalności / możliwość realizacji dodatkowych Pozyskanie środków na konkretne cele / konkretne projekty Spadek dofinansowania ze środków publicznych 13% 21% 32% 35% Dodatkowe źródło finansowania Zwiększenie jakości / atrakcyjności oferty Zwiększenie skali oddziaływania / zasięg Żeby móc się rozwijać (ogólnie) 11% 11% 7% 6% Wzmocnienie wizerunku / reklama 5% Na remonty Żeby realizować bardziej ambitne projekty Inne 2% 1% 6% Instytucje, które chcą ubiegać się o sponsoring, do swojej oferty chcą przekonać sponsorów podkreślając wartość artystyczną i znaczenie omawianych projektów (72%) oraz profesjonalizm przygotowania samej oferty (59%). Najważniejsze czynniki, które instytucje kultury podejmują w ofertach kwestie podkreślające pozytywny wpływ sponsoringu na wizerunek firmy sponsorującej: nobilitacja dzięki mianu 'sponsora kultury (38%), przeniesienie pozytywnych skojarzeń z wizerunku sponsorowanego podmiotu na sponsora (21%), utrwalanie wizerunku instytucji przyjaznej ludziom i biznesowi, nieograniczającej się do działalności podstawowej (21%), kreowanie marki (20%). Strona 36

40 Wykres 25. Najważniejsze podnoszone czynniki w ofertach skierowanych do sponsorów N=401 * średnia ze skali 5 punktowej, gdzie wartość 1 oznacza czynnik najważniejszy, 5 czynnik najmniej ważny Wykres 26. Najrzadziej podejmowane czynniki w ofertach skierowanych do sponsorów N=401 * średnia ze skali 5 punktowej, gdzie wartość 1 oznacza czynnik najważniejszy, 5 czynnik najmniej ważny Strona 37

41 W ofertach nie podejmuje się z kolei czynników związanych z funkcjonowaniem firmy: wzrostem sprzedaży (38% nie podejmuje tej kwestii), wpływem na motywację pracowników i poziom ich identyfikacji z firmą (42% nie podejmuje tej kwestii). WSPARCIE PRZY POZYSKIWANIU FINANSOWANIA Ponad połowa badanych instytucji przyznaje, że byłaby zainteresowana współpracą z instytucją pośredniczącą we współpracy ze sponsorami (56%). Częściej są to instytucje, które mają już osobę odpowiedzialną za uzyskiwanie sponsorów (65%). Wykres 27. Czy byliby Państwo zainteresowani współpracą z instytucją pośredniczącą we współpracy ze sponsorami? N=401 Trudno określić 22% Tak 56% Nie 22% Strona 38

42 Wykres 28. Jakich usług oczekują Państwo od instytucji pośredniczącej we współpracy z zakresu sponsoringu? N=225; jeżeli firma jest zainteresowana współpracą z instytucją pośredniczącą Kojarzenie instytucji kultury ze sponsorami 93% Prowadzenia rejestru sponsorów 16% Inne 3% Nie wiem / trudno powiedzieć 1% Niemal wszystkie instytucje, które skorzystałyby z takich usług, liczyłyby na kojarzenie ich ze sponsorami (93%). Znacznie mniejszy udział firm interesowałoby prowadzenie rejestru sponsorów (16%). Strona 39

43 ZAŁĄCZNIK Charakterystyka badanych jednostek Połowę ujętych w badaniu instytucji kultury stanowiły instytucje samorządowe (50%). Co czwarta badana instytucja to organizacja pozarządowa (25%). Instytucje państwowe stanowiły 15% próby. Wykres 29. Jaki status prawny ma podmiot przez Państwa reprezentowany? N=401 własność państwowa 15% własność samorządowa 50% organizacje pozarządowe 25% inne organizacje 9% Biorąc pod uwagę charakter działalności, największą grupę stanowiły instytucje specjalizujące się w: sztukach performatywnych (38%), w tym głównie teatry, festiwale muzyczne animacji kultury (38%) głównie instytucje zajmujące się edukacją kulturalną. Wykres 30. Która z poniższych kategorii najlepiej opisuje główne obszary działań kulturalnych Państwa instytucji? Proszę wskazać maksymalnie 2 odpowiedzi. N=401; Z jakiego obszaru zorganizowali Państwo najwięcej działań na rzecz kultury w roku 2009? N=401 Strona 40

44 Ogólnie rzecz biorąc instytucje kultury prowadzą projekty o zasięgu regionalnym (83%) i lokalnym (79%). W 2009 roku instytucje najczęściej realizowały działania na terenie wsi, miasta bądź gminy (49%). Dotyczy to przede wszystkim instytucji państwowych, z których ponad połowa prowadzi projekty przede wszystkim o zasięgu lokalnym (59%). Projekty międzynarodowe realizowane były przez 52% instytucji, głównie przez instytucje państwowe (72%) i organizacje pozarządowe (64%). Wykres 31. Jaki był zasięg realizowanych przez instytucję projektów w 2009 roku? N=401 Najczęściej podejmowane Ogółem międzynarodowy międzynarodowy 6% 6% 52% 52% ogólnopolski ogólnopolski 17% 17% 67% 67% regionalny (wojewódzki) regionalny (wojewódzki) 27% 27% 83% 83% lokalny (np. wieś, miasto, lokalny gmina) (np. wieś, miasto, gmina) 49% 49% 79% 79% Strona 41

45 Wykres 32. Gdzie najczęściej realizuje Państwa instytucja swoje projekty? N=401 za granicą w całym kraju 13% 12% Zachodnio pomorskie 5% 3% 11% Województwo Pomorski 8% Kujawsko pomorskie 7% Warmińskomazurskie 4% 3% Mazowieckie Podlaskie 15% Wielkopolskie Łódzkie Lubuskie 6% 7% 7% Dolnośląskie Świętokrzyskie 3% Śląskie Lubelskie Opolskie 2% Podkarpackie 16% 13% 6% Małopolski Strona 42

46 CZĘŚĆ IV BADANIE FIRM NA TEMAT SPONSORINGU GŁÓWNE WNIOSKI Wyniki raportu pokazują, że sponsoring kultury nie jest jeszcze mocno zakorzenioną formą wspierania kultury w Polsce. Z przebadanych 400 firm, w roku 2009 tylko 126 sponsorowało projekty z zakresu kultury. Najbardziej korzystna sytuacja ze względu na działalność sponsorów w kulturze ma miejsce w województwach: dolnośląskim (13% wskazań), mazowieckim i pomorskim (po 12%). Stosunkowo dobrą sytuację mają też województwa: śląskie i małopolskie (po 10% wskazań). W tej klasyfikacji najmniej korzystnie wypada województwo świętokrzyskie (1%) oraz niewiele lepiej podlaskie i lubuskie (po 2%). Firmy, które nie finansowały działań z obszaru kultury w 2009, wśród głównych przyczyn tego stanu rzeczy wymieniają brak ofert i wniosków o dofinansowanie ze strony podmiotów kultury (34%), brak środków na tego typu działania (30%) oraz fakt, że wspierają projekty z innych dziedzin (18%). Niestety, nic nie wskazuje, żeby w obecnym roku nastąpił jakiś znaczący przełom w tej kwestii. Na 2011 aż 30% firm nie planuje sponsorowania działań związanych z kulturą, z czego 50% z nich, ze względu na brak środków. W rozpoczynającym się roku działalność kulturalną deklaruje wspierać finansowo 27% firm. Patrząc wstecz, rzuca się w oczy niemal stały poziom (od roku 2007) sponsoringu w ogóle, a zarazem niemal niezmienny poziom sponsoringu projektów kulturalnych). Analizując budżety przeznaczone na działalność sponsoringową można śmiało stwierdzić, że kultura nie stanowi głównego obszaru finansowania przez firmy prywatne. Niepokojący jest fakt, że aż 63% firm deklarujących wspieranie finansowe kultury ograniczało działalność sponsoringową do finansowania maksymalnie 3 projektów w ciągu całego 2009 r. Podobna tendencja dotyczy poziomu dofinansowanych podmiotów kultury: w 2009 r. 75% firm przekazywało środki maksymalnie 4 instytucjom kultury. Optymizmu nie budzą także wyniki analizy kwot przeznaczanych przez firmy na wsparcie działań w obszarze kultury. 40% firm przeznaczyło na projekty kulturalne w 2009 r. środki rzędu zaledwie do 5 tys. zł, a 23% firm kwoty między 5 tys. a 10 tys. zł. Zaledwie 4% respondentów zadeklarowało, że przeznaczają środki rzędu pomiędzy 50 tys. a 200 tys. zł. Przekłada się to na skalę finansowanych projektów: ponad 60% to działania kulturalne o charakterze lokalnym. Co więcej zauważalny jest systematyczny spadek środków przeznaczanych na finansowanie kultury w stosunku do całkowitych budżetów firm przeznaczonych na działania sponsoringowe. Strona 43

47 Wśród podmiotów kultury finansowanych w roku 2009, największą grupą stanowiły organizacje pozarządowe 31% (z tego o statusie Organizacji Pożytku Publicznego- 19%). Równocześnie jednak, firmy deklarują, że najchętniej wspierają finansowo państwowej samorządowe placówki kultury (62%). Gros środków firmy przeznaczają na projekty kulturalne o bardzo medialnym wymiarze: festiwale muzyczne i teatralne oraz koncerty i spektakle, a także wystawy. Stosunkowo wysoki procent (22%) jest przeznaczana na projekty o charakterze działalności szkoleniowo-warsztatowym. Jest to o tyle istotne, że znaczna ich część to projekty charakterze animacyjnym i/lub z zakresu edukacji kulturalnej. Korzystnie wyglądają kryteria wyboru projektów objętych dofinansowaniem. Fakt, że respondenci za najwyżej cenione kryteria uznali wyjątkowość projektu oraz oddźwięk społeczny, a także wartości kulturotwórcze i przesłanie należy uznać za duży plus firm sponsorujących kulturę. Podobnie, pozytywnie trzeba ocenić fakt, że oddźwięk medialny projektu nie stanowi zbyt ważnego kryterium wyboru. Warto też podkreślić, że synergia wizerunkowa projektów, a także wielkość instytucji czy udział w projekcie znanych osób nie jest zasadniczym kryterium wyboru. Zdecydowanie gorzej, że stosunkowo rzadko przy wyborze projektów pod uwagę jest brana ochrona dziedzictwa oraz kompleksowość projektów. Za pozytywną tendencję trzeba uznać celowość przeznaczanych środków. Stosunkowo dużo firm przeznacza środki na sponsorowanie wybranych projektów (42%), co stanowi aż 60% środków przeznaczanych na kulturę. Jednocześnie jednak, aż 27% środków jest przeznaczana bez wskazania celu, co źle świadczy o profesjonalizmie, bądź intencjach sponsora. Niestety tylko 9% firm tworzy własne programy pomocowe. Wśród form przekazywania środków na cele kulturalne częściej przyznawano darowizny (59%), niż korzystano ze sponsoringu (50%). Jednak w ramach darowizn były przyznawane nieznacznie mniejsze środki niż w przypadku sponsoringu. Zdecydowana większość sponsorów jest zadowolona ze współpracy z podmiotami którym przyznały dofinansowanie. Niewątpliwie dobrze to świadczy zarówno o realizacji, jak i rozliczaniu projektów przez sponsorowane podmioty kultury. Świadczyć mogą o tym wyniki dotyczące zadowolenia firm ze współpracy z dofinansowanymi podmiotami. Aż 52% stanowią odpowiedzi dotyczące formalnej strony wykonania projektów ( solidna realizacja umowy, osiągnięcie założonego celu, dotrzymanie warunków umowy ). Istnieje jednak uzasadnione podejrzenie, że część firm nie przykłada dużej wagi do faktycznego sposobu realizacji projektu i zadowala się medialną stroną wydarzania. Świadczyć o tym może fakt, że tylko 7% firm przykłada wagę do jakości zrealizowanego projektu. Może tu także występować czynnik psychologiczny w postaci racjonalizacji. Naturalnym odruchem jest przekonywanie się o słuszności podjętej wcześniej decyzji, szczególnie gdy chodzi o wydane już środki. Za główną barierę prawną w działaniach sponsoringowych respondenci uznali przepisy podatkowe oraz regulacje finansowe firm (łącznie 59%). Przepisy podatkowe były też wymieniane jako Strona 44