KONKURS POLONISTYCZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM

Transkrypt

1 /kod pracy ucznia/... /pieczątka nagłówkowa szkoły/ KONKURS POLONISTYCZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ETAP SZKOLNY Motyw przewodni: W poszukiwaniu innych światów Drogi Uczniu, witaj w I etapie konkursu polonistycznego. Przeczytaj uważnie instrukcję i postaraj się prawidłowo odpowiedzieć na wszystkie pytania. Test liczy 11 stron i zawiera 20 zadań. Przed rozpoczęciem pracy sprawdź, czy Twój test jest kompletny. Jeżeli zauważysz usterki, zgłoś je Komisji Konkursowej. Zadania czytaj uważnie i ze zrozumieniem. Odpowiedzi wpisuj czarnym lub niebieskim długopisem, bądź piórem. Dbaj o czytelność pisma i precyzję odpowiedzi. Nie używaj korektora. W przypadku testu wyboru (A, B, C, D) zaznacz prawidłową odpowiedź, stawiając znak X na literze poprzedzającej treść wybranej odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz znakiem X inną odpowiedź. Odpowiedzi do pozostałych zadań wpisuj w wyznaczone miejsca w teście. Oceniane będą tylko odpowiedzi, które zostały umieszczone w miejscu do tego przeznaczonym. Pracuj samodzielnie. Czas pracy: 60 minut Liczba punktów możliwych do uzyskania: 46 pkt. Powodzenia!

2 Tekst I W miarę rozwoju cywilizacji greckiej i bogowie nabierali coraz więcej szlachetności i dostojeństwa. Najważniejszym czynnikiem była tu poezja epicka. Historyk Herodot 1 mówi: Hezjod i Homer stworzyli dla Greków cały system bogów i dali bogom przydomki, i każdemu z nich wyznaczyli zakres władzy, i utrwalili jego postać. Homer, twórca Iliady i Odysei, żył w VIII wieku przed n.e., a Hezjod w VII wieku napisał poemat pt. Teogonia, czyli rodowód bogów. W istocie oni ustalili typowe postacie bogów, których rysy nie uległy odtąd zasadniczej zmianie. Do wielkiej i bezładnej rzeszy bóstw wprowadzili pewien ład, oparty na określonych genealogiach i wzajemnych stosunkach rodzinnych. Właściwym twórcą tego systemu religijnego był Homer. Hezjod jedynie z większą ścisłością opracował jego koncepcję. Religia Homera była nowością, przewrotem. Różniła się zasadniczo nie tylko od najdawniejszej religii greckiej, lecz niejednokrotnie i od wierzeń Greków pohomeryckich. Stało się to dlatego, że poezja Homera była rycerska i dworska. Poeta starał się jak najdalej odejść od ludowych zabobonów. Jako przedstawiciel wyższej cywilizacji, odrzucił pierwotną grozę, demonizm, krwiożerczość. Ze swej pogodnej fantazji wziął kształty bogów jasne, wyraziste i przede wszystkim ludzkie. W ten sposób Homer utrwalił raz na zawsze antropomorficzny charakter religii greckiej. Żywa, szczerozłota poezja Homera stała się wcześnie powszechnym dobrem całej Hellady i wywołała w pojęciach religijnych doniosłą rewolucję. Na dno zepchnięto prastare wierzenia i zabobony ludowe, które tam pozostały przez całą starożytność, a na szczyt religii wyniesiono idealne postacie bogów Homerowych. [ ]. Bóstwa lokalne ustąpiły przed promiennym orszakiem Olimpijczyków, a ponieważ lud nie mógł się z nimi tak łatwo rozstać, wymyślono mnóstwo bajek o walkach, małżeństwach i różnorakich związkach starych bożyszcz z potężnymi przybyszami. [ ] Wbrew Homerowi lud grecki nie przestał wierzyć w złowrogą moc zmarłych i nie pozwolił sobie odebrać swych bałwanów z kamienia i drzewa. [ ] Odtąd były jakby dwie religie: oficjalna, głoszona przez państwo, literaturę i sztukę, oparta na tradycji Homera, i wierzenia warstw niższych, zachowujących zabobony z czasów przedhomerowych. Nie udało się zatem wyplenić partykularyzmu religijnego, który stał się trwałą i znamienną cechą religii greckiej. [ ] Homer, który pierwotne pojęcia religijne zmienił na bardziej cywilizowane, sam z kolei stanął przed sądem umysłów o dojrzalszej kulturze. Pierwszy z krytyką religii Homerowej wystąpił filozof Ksenofanes z Kolofonu (ok przed n.e.). Raziła go szczególnie chwiejna moralność Olimpijczyków. Homer i Hezjod powiada on przypisują bogom wszystko to, co u ludzi wstyd i hańbę przynosi. A zwracając się przeciw antropomorficznemu wielobóstwu: Śmiertelni przypuszczają, że bogowie rodzą się tak jak oni, że noszą ludz- 1 Herodot z Halikarnasu historyk grecki ur. ok. 484 p.n.e., zm. ok. 426 p.n.e. prawdopodobnie w Turioj lub w Atenach, zwany ojcem historii. Jedynym zachowanym jego dziełem jest 9-księgowa relacja z wojen perskich, opisująca także geografię i historię Hellady, Persji i Egiptu oraz okolicznych krain, zatytułowana Dzieje. Strona 2 z 11

3 kie odzienie, mają ludzki głos i ludzką postać. Gdyby woły, konie lub lwy miały ręce i umiały malować i tworzyć posągi jak ludzie, malowałyby swoich bogów z ciałami podobnymi do własnych. [ ]. Ksenofanes bowiem głosił wiarę w jedynego boga.[ ] Te idee monoteistyczne w rozmaity sposób przenikały do następnych pokoleń, wciąż na nowo podejmowane przez filozofów i poetów, którzy z wolna wiedli religię grecką ku wyższej etyce i mniej ziemskim pojęciom o bogach. Jan Parandowski, Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1987, s Zadanie 1. (0-1) Antropomorficzny charakter bogów greckich wyraża się A. poprzez szlachetne urodzenie i dostojeństwo boskich postaci. B. w literaturze i sztuce czasów pohomerowych. C. w ich podobieństwie pod względem wyglądu i charakteru do ludzi. D. poprzez obrzędy należne olimpijskim bogom. Zadanie 2. (0-1) Określenie poezja Homera była dworska i rycerska oznacza, że A. była ona popularna wśród starożytnych, a potem i średniowiecznych rycerzy. B. była ona skierowana do bogatszej, intelektualnej elity czasów Homera. C. trafiała do odbiorców za pośrednictwem dworzan i rycerzy. D. przekazywano ją z pokolenia na pokolenie w formie opowieści ustnej. Zadanie 3. (0-2) Zacytuj fragment zdania potwierdzający tezę, że: Nie udało się [ ] wyplenić partykularyzmu religijnego, który stał się trwałą i znamienną cechą religii greckiej. Zadanie 4. (0-3) Podaj cztery różne znaczenia słowa bałwan, użytego w tekście Jana Parandowskiego Strona 3 z 11

4 Zadanie 5. (0-1) Termin poezja epicka można zastosować tylko w odniesieniu A. do poezji Homera i jemu współczesnych poetów. B. utworów synkretycznych z pogranicza epiki i liryki. C. tekstów poetyckich z przełomu IX i VIII w. p.n.e. D. utworów tematyce historycznej lub wojennej. Zadanie 6. (0-1) Z tekstu I wynika, że idee bliskie religii monoteistycznej mają swoją genezę A. już w VI w. p.n.e. B. w czasach starożytnych naszej ery. C. po śmierci Chrystusa. D. w przedhomerowych czasach. Zadanie 7. (0-1) Przymiotnik rewolucyjny odnoszący się do stworzonego przez Homera systemu religijnego wskazuje na A. nadanie bogom dotychczas niespotykanego złowrogiego, demonicznego charakteru. B. wykreowanie postaci bogów na podobieństwo ludzi. C. przeciwstawienie się dotychczasowym wyobrażeniom bogów. D. wprowadzenie do systemu wierzeń walk bogów ze starymi bożkami. Zadanie 8. (0-2) Korzystając z tekstu I, wymień trzy cechy charakteryzujące religię grecką do VIII w. p.n.e. Nie cytuj Zadanie 9. (0-2) Ksenofanes z Kolofonu zanegował system wierzeń stworzony przez Homera. Korzystając z informacji zawartych w trzecim akapicie tekstu, wymień trzy tezy sformułowanej przez niego filozofii Strona 4 z 11

5 Zadanie 10. (0-2) Nadaj tytuły poszczególnym akapitom tekstu I. W zapisie zastosuj równoważniki zdań Zadanie 11. (0-6) Zredaguj ogłoszenie o mających się odbyć w Twojej szkole Dniach Kultury Greckiej. Zachęć w nim do udziału w dwóch organizowanych imprezach. Tekst II Jak na górze zajadły ogień las pożera, Wokoło się na pola jasność rozpościera: Tak kiedy ci mężnymi postępują kroki, Błyszczy się miedź i rzuca blaskiem pod obłoki. Jak na azyjskiej łące, gdzie Kaistru wody, Stadami się zbiegają powietrzne narody, Strona 5 z 11

6 Gęsi i z długą szyją łabędzie, żurawie, Biją skrzydły powietrze i w niesfornej wrzawie Zniżają się, a odgłos brzmi po całej łące; Tak i z naw i z namiotów Achajów tysiące Na liczne podzielone roty i szeregi Wylewają się hurmem na Skamandru brzegi: Drży ziemia, gdy stąpają i męże, i konie. Ile kwiatów i liści zdobi wiosny skronie, Ile się much uwija latem w tej godzinie, Gdy słodkim pasterz mlekiem napełnia naczynie; Tyle w polu Aresa greckich mężów stoi, Czyhających na zgubę Trojanów i Troi. Homer, Iliada, tłum. F. K. Dmochowski, Wyd. GREG, Kraków 2007, s. 29. Zadanie 12. (0-1) Tekst II jest opisem, w którym wykorzystano A. więcej niż trzy porównania homeryckie. B. aż trzy rozbudowane porównania. C. tylko jedno porównanie zwane homeryckim. D. dwa porównania i jedną metaforę. Zadanie 13. (0-1) W sąsiadujących wersach zaczynających się od słów ile zastosowano zjawisko nazywane A. anaforą. B. epiforą. C. apostrofą. D. antytezą. Zadanie 14. (0-1) W zdaniu: Biją skrzydły powietrze i w niesfornej wrzawie / Zniżają się, zastosowano A. przenośnię. B. porównanie. C. peryfrazę. D. przerzutnię. Strona 6 z 11

7 Zadanie 15. (0-1) Szyk przestawny zastosowany w zdaniu: Wkoło się na pole jasność rozpościera A. zmienia sens zdania i jego logikę. B. dostosowuje tekst do sposobu mówienia w starożytności. C. podkreśla odmienność poetyckiego ukształtowania tekstu. D. eksponuje cechy podmiotu mówiącego w utworze. Zadanie 16. (0-1) W wyrazach kończących wersy konie skronie występuje rym A. niedokładny. B. żeński. C. niegramatyczny. D. męski. Zadanie 17. (0-1) Napisz, jaką funkcję pełnią rymy w cytowanym fragmencie epopei... Zadanie 18. (0-1) Ostatnią, XXIV księgę Iliady kończy jedno z poniższych zdarzeń. A. Podstęp Odyseusza wprowadzający wojska Greków do Troi. B. Lament Andromachy po śmierci męża. C. Wykupienie zwłok Hektora od Achillesa. D. Uroczysty pogrzeb królewicza Hektora. Zadanie 19. (0-2) Wpisz do tabeli imiona bohaterów Iliady, do których odnoszą się poniższe cytaty. Cytat Zaraz do nóg przywiązał skrzydła złote, wieczne, Na których ziemi, morza krańce ostateczne Równy wiatrom przelata. Wziął laskę (ta ludzi Jednych, gdy zechce, usypia, drugich ze snu budzi) Wiedziałem, że twa dusza niczym nie zmiękczona, Żelazne w tobie serce. Chroń się gniewu nieba! Zemszczą się na mnie bogi i za wsparciem Feba Parys, brat mój, przy Skajskiej obali cię Bramie; Potem w piec rozpalone grube kładzie szyny Z miedzi, z drogiego złota, ze srebra i cyny, A stawiąc pod kowadło wielkie pniak niezłomny Jedną ręką wziął kleszcze, drugą młot ogromny. Bohater Strona 7 z 11

8 Wszedł [ ] cicho, ukląkł, za nogi uchwycił I rękom srogim, które w podziemne otchłanie Tylu strąciły synów, dał pocałowanie. Jako gdy kto zabije gwałtownie człowieka, Przed zemstą prawa w obce krainy ucieka, Wszystkich zdumi, w dom wszedłszy, gdzie schronienia żąda. Zadanie 20. (0-15) Spośród podanych niżej związków frazeologicznych mających swój rodowód w mitologii, wybierz przynajmniej trzy i umieść je w wymyślonej przez siebie historii. Nadaj jej postać opowiadania z opisem i dialogiem. Twoja praca nie może być krótsza niż strona A4. pięta Achillesa, objęcia Morfeusza, marsowa mina, koń trojański, syzyfowa praca, prometejska postawa, ikarowe loty, stajnia Augiasza, puszka Pandory, szata Dejaniry, nić Ariadny, jabłko niezgody, męki Tantala, pod Egidą, olimpijski spokój, paniczny strach, róg obfitości, złote runo Strona 8 z 11

9 Strona 9 z 11

10 Strona 10 z 11

11 BRUDNOPIS Strona 11 z 11